d e t a i l h a n d e l

Transcriptie

1 k w a r t a a l b e r i c h t d e t a i l h a n d e l n u m m e r ~ d e c e m b e r 7 n het derde kwartaal van 7 heeft de detailhandel een omzetgroei van,% behaald ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het is voor de negende keer op rij dat de omzet van de detailhandel toeneemt in vergelijking met hetzelfde kwartaal een jaar eerder. > -6 Eind september 7 telde de detailhandel ruim 6. openstaande vacatures. Dit zijn er bijna evenveel als een jaar eerder. Het aantal vacatures in de detailhandel blijft daarmee op een hoog niveau. Vanaf het derde kwartaal van was er steeds groei. > 7 De economie groeide in het derde kwartaal van 7 met,% ten opzichte van een jaar eerder. Dit is de hoogste groei in meer dan zeven jaar. Vooral de aanzienlijk hogere productie van aardgas gaf een flinke impuls aan de economische groei. > 8 n het derde kwartaal van 7 besteedden consumenten,% meer dan een jaar eerder. De inflatie kwam uit op gemiddeld,%. n het derde kwartaal ligt het consumentenvertrouwen wel lager dan in het tweede kwartaal. > 9 totaal detailhandel, % % De iconen in het kwartaalbericht tonen de omzetontwikkeling ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De uitkomsten over het derde kwartaal 7 zijn voorlopig. d e s t r i j d o m d e p o r t e m o n n e e De omzet van de detailhandel is geen black box. De omzet hangt samen met tal van factoren, zoals de ontwikkeling van de Nederlandse economie en het bestedingsgedrag. De detailhandel moet steeds meer gaan wedijveren met andere sectoren om het aandeel in de portemonnee te behouden. De laatste vijf jaar groeien bestedingen aan diensten hard en kopen consumenten hun spullen vaker buiten de detailhandel om. Bovendien zet men steeds meer geld opzij op spaarrekeningen. > Kerncijfers e n v e r d e r in d i t n u m m e r : p e r s o o n l i j k e v e r z o r g i n g : l i c h t e t o e n a m e n e d e r l a n d s e e c o n o m i e e kwartaal 7 t.o.v. e kwartaal 6 economische groei, % inflatie, % werkloosheid -9,7 % d e t a i l h a n d e l omzetvolume, % faillissementen -,9 % v a n d e o m z e t c o n s u m e n t e n e l e k t r o n i c a z e t s t i j g e n d e l i j n v o o r t o m z e t d h z n e e m t i e t s a f a a n h o u d e n d m e e r o m z e t in k l e d i n g b r a n c h e v r i j e t i j d e n e d u c a t i e : o m z e t g r o e i k l e i n e r d a n v o o r g a a n d e k w a r t a l e n f o r s e o m z e t p l u s p o s t o r d e r - e n i n t e r n e t b e d r i j v e n > > > > > > h o r e c a omzet,7% g e r i n g e o m z e t g r o e i in f o o d b r a n c h e l i c h t e o m z e t t o e n a m e b i j w o o n w i n k e l s >6 >6 c o n s u m e n t bestedingen,% consumentenvertrouwen * koopbereidheid 7 * * waarde, geen mutatie h b d -on d e r n e m e r s p a n e l : 7 e e n p o s i t i e f j a a r >

2 b r a n c h e s i n c i j f e r s b r a n c h e s i n c i j f e r s Omzet detailhandel blijft toenemen tabel Detailhandel in consumentenartikelen procentuele mutatie t.o.v. zelfde periode een jaar eerder detailhandel in consumentenartikelen,,,, winkels in voedings- en genotmiddelen,,7,6,7 winkels in non-foodartikelen,,,9 6, figuur Omzet detailhandel, totaal procentuele mutatie t.o.v. zelfde kwartaal een jaar eerder i ii iv i ii iii n het derde kwartaal van 7 heeft de detailhandel een omzetgroei van,% behaald ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het is voor de negende keer op rij dat de omzet van de detailhandel toeneemt in vergelijking met hetzelfde kwartaal een jaar eerder. De omzettoename was in het derde kwartaal wel lager dan die in het kwartaal ervoor. De groei werd negatief beïnvloed doordat het derde kwartaal van dit jaar een extra zondag telde, terwijl het derde kwartaal van 6 een extra zaterdag had. Na een globale correctie voor het koopdageneffect was de groei in het derde kwartaal ongeveer gelijk aan die in het kwartaal daarvoor. Het groeitempo ligt wel iets lager dan in het jaar 6 toen de omzet maar liefst toenam met,%. verzorging elektronica, % -, % n 6 is in Nederland aan optische artikelen d,9 miljard (inclusief BTW) besteed. Het grootste deel daarvan ging naar brillen, monturen en brillenglazen. Het marktaandeel van de optiekbedrijven, brillenzaken en juweliers was het grootst, namelijk 96%. Optiekbedrijven profiteren van de toegenomen consumptieve bestedingen aan luxe, duurzame goederen. Het omzetniveau lag in 6 % hoger dan in, wat algemeen beschouwd wordt als een topjaar voor de detailhandelssector. De totale brancheomzet bedraagt circa d 89 miljoen (exclusief BTW). Bron: HBD,8 % Persoonlijke verzorging: Lichte toename omzet tabel Winkels in artikelen voor persoonlijke verzorging ) winkels in persoonlijke verzorging ),8,,, drogisterijen -,, -,, medische artikelen, parfums, cosmetica 7,6, 6,,8 optische artikelen.... ) exclusief juweliers; deze zijn opgenomen bij winkels in kleding, modeartikelen, textiel en juweliersartikelen. De winkels in artikelen voor persoonlijke verzorging hebben in het derde kwartaal van dit jaar een kleine omzetgroei behaald. De omzet van deze winkels was,8% hoger dan in het derde kwartaal van 6. De prijzen en het volume zijn beide een fractie toegenomen. De omzetgroei is afgenomen in vergelijking met de groei in de eerst helft van het jaar. Over de eerste 6 maanden boekten de winkels in deze branche nog,8% meer omzet. De totale omzet over de eerste drie kwartalen van 7 komt hiermee,% hoger uit dan in de eerste drie kwartalen van vorig jaar. De drogisterijen hebben in het derde kwartaal,% minder omzet gerealiseerd. Het omzetvolume is in deze periode zelfs met,% gedaald. De prijsstijgingen bleven beperkt tot,%. De winkels in medische artikelen, parfums en cosmetica echter boekten een forse omzetontwikkeling van 7,6%. Deze toename in de omzet kwam vooral doordat er meer producten zijn verkocht. Consumentenelektronica: Consumentenelektronica zet stijgende lijn voort % tabel Winkels in consumentenelektronica n totaal belandde er in het derde kwartaal van dit jaar ruim, miljard euro in de kassa s van de detaillisten. De ruim 7 miljoen huishoudens in Nederland hebben daarmee voor gemiddeld een kleine. euro gewinkeld. Zowel de prijs als het volume leverde een bijdrage aan de toename van de omzet in het derde kwartaal. Het volume was,% groter dan een jaar eerder. De prijsstijging bleef beperkt tot,%. De stijging van de prijzen was daarmee iets minder dan in de vier voorafgaande kwartalen. Binnen de detailhandel noteerden zowel de food- als de non-foodbranche omzetgroei. De winkels in non-food artikelen boekten de hoogste groeicijfers. Deze winkels behaalden,% meer omzet dan een jaar eerder. De non-foodbranche heeft al vanaf het derde kwartaal van de hoogste groeicijfers binnen het winkelsegment van de detailhandel. Vooral de verkoop van duurzame consumptiegoederen is de laatste twee jaar aanzienlijk toegenomen. Ook de winkels in voedings- en genotmiddelen hadden in het derde kwartaal van dit jaar meer omzet dan het jaar daarvoor. De omzet van de foodwinkels liet een bescheiden toename zien van,%. De prijzen en het volume droegen in nagenoeg gelijke mate bij aan deze omzetgroei. n 6 gaven consumenten d, miljard (inclusief BTW) uit aan computers en software. Ongeveer de helft van de bestedingen komt terecht in computerwinkels. De computershops hebben in de loop der jaren veel concurrentie gekregen van vooral postorder- en internetbedrijven (die hun marktaandeel sinds verdrievoudigden) en wit- en bruingoedzaken. n (toen de computerbranche een flinke omzetstijging boekte) hadden de computershops nog % van de markt in computers en software in handen. Bron: HBD winkels in consumentenelektronica,8-7,9,9 7,8 wit- en bruingoed, telecom en computers 6, -7,, 8,9 wit- en bruingoed 8, -6,7,8,7 computers 8, -6,9, -, n het derde kwartaal van 7 hebben de winkels in consumentenelektronica goede zaken gedaan. De omzet was,8% hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. De groei is daarmee even hoog als die in het tweede kwartaal van dit jaar. De voortvarende omzetgroei van de consumentenelektronica in de laatste jaar wordt daarmee voortgezet. Binnen de consumentenelektronica waren het vooral de winkels in wit- en bruingoed en de computerwinkels die goede zaken deden in het derde kwartaal. De winkeliers in deze branches behaalden ongeveer 8% meer omzet dan een jaar eerder. De prijzen in de winkels in consumentenelektronica daalden met 7,9 procent in het laatste kwartaal. Negatieve prijsontwikkelingen zijn een typisch kenmerk van de consumentenelektronicabranche. De wereld van de consumentenelektronica heeft te maken met razendsnelle technologische ontwikkelingen en daarmee samenhangend snel dalende prijzen. De nieuwe dure computer, televisie, camera, MP-speler of het mobieltje van vandaag kan morgen alweer vervangen zijn door een mooier en beter model. Het oude model is dan al snel minder waard.

3 b r a n c h e s i n c i j f e r s b r a n c h e s i n c i j f e r s doe-het-zelf Bijna tweederde van de detaillisten in de sanitairbranche heeft de afgelopen twee jaar een toename gezien in de totale bestedingen van consumenten aan sanitair. Slechts een op de tien heeft juist een afname waargenomen. Ook ziet meer dan de helft van de detaillisten een toename in de gemiddelde besteding per klant. De consument is bereid om meer te betalen voor extra luxe en kwaliteit. Ook over de toekomstige bestedingen zijn de detaillisten positief. 7% verwacht een toename van de bestedingen. En driekwart verwacht dat de omzet de komende twee jaar zal stijgen. Bron: Bouwkennis/USP Marketing Consultancy kleding 6 % -, % 9, % % Doe-het-zelf: Omzet doe-het-zelf neem iets af tabel Winkels in doe-het-zelfartikelen doe-het-zelfartikelen -,, -, 6,7 bouwmarkten,, -, 6, n het derde kwartaal 7 hielden prijs (+,%) en volume (-,%) elkaar vrijwel in evenwicht bij de winkels in doe-het-zelfartikelen. Per saldo was een afname van de omzet met,% het resultaat. Hiermee komt een einde aan een reeks van acht kwartalen met positieve omzetontwikkelingen. n het eerste halfjaar van 7 moest de groei in de omzet al volledig van de prijzen komen, want de ontwikkeling van het volume lag rond nul %. Al met al heeft de doe-het-zelfbranche tot nu toe in 7 met +,% nog een duidelijke toename van de omzet te zien gegeven. Deze toename steekt echter behoorlijk schril af tegen de toename in de eerste drie kwartalen van 6. Toen werd 7% meer omgezet dan een jaar eerder. De bouwmarkten hadden in het derde kwartaal 7 vrijwel evenveel omzet als in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Dat betekent dat de speciaalzaken in doe-het-zelfartikelen minder hebben gepresteerd dan het gemiddelde van de doe-het-zelfbranche. Kleding, modeartikelen en textiel: Aanhoudend meer omzet in kledingbranche tabel Winkels in kleding, modeartikelen en textiel De consument in Nederland gaf in 6 ruim d, miljard (inclusief BTW) uit aan speelgoed. Het marktaandeel van de speelgoedzaken was het grootst, namelijk 6%. De meeste concurrentie ondervindt de speelgoedbranche van de nietdetailhandel en de huishoudelijke-artikelenzaken (9%). Door de jaren heen is het marktaandeel van speelgoedzaken in de verkoop van speelgoed stabiel gebleven. Weliswaar is de verkoop via andere kanalen dan de detailhandel (zoals tweedehands verkoop) gegroeid, maar dat lijkt vooral ten koste zijn gegaan van de verkoop via warenhuizen. n gaven consumenten online d miljoen uit aan speelgoed. n 6 was dat bedrag opgelopen tot d miljoen. Daarmee is speelgoed de snelst groeiende productgroep die online gekocht wordt. Bron: HBD vrije tijd en educatie 9, % % Vrije tijd en educatie: Omzetgroei kleiner dan voorgaande kwartalen tabel 6 Winkels in artikelen voor vrije tijd en educatie winkels in educatie-artikelen en vrije tijd,,, 8, boeken, tijdschriften en kranten,9,,, speelgoed,,,9, bloemen en planten.... tuincentra 8,9,,. kantoor- en schoolbenodigdheden,9,,6, fietsen -,,6 -,, dier- en hengelsportartikelen.... sport- en kampeerartikelen.... De omzet in de winkels in artikelen voor educatie en vrije tijd is in het derde kwartaal met,% toegenomen in vergelijking met het derde kwartaal van 6. Daarmee is de groei een stuk minder hoog dan die in de eerste twee kwartalen van dit jaar. n het eerste kwartaal nam de omzet nog toe met 9,%, terwijl de omzetgroei in het tweede kwartaal op 8,% uitkwam. De omzettoename in het derde kwartaal kwam vooral doordat de prijzen stegen. Er moest,% meer betaald worden voor de artikelen die in dit type winkel verkocht worden. De hoeveelheid verkochte artikelen was daarnaast,% groter. Binnen deze branche deden de winkels in speelgoed goede zaken. De omzet van deze winkels was maar liefst,% hoger dan een jaar eerder. Ook in de eerste twee kwartalen van dit jaar deden de speelgoedwinkels het goed. De fietsenwinkels zagen hun omzet juist licht afnemen in vergelijking met een jaar geleden. n de eerste twee kwartalen van dit jaar hadden deze winkels nog forse groeicijfers. 6% van de consumenten winkelt het liefst in de binnenstad, % het liefst in een overdekt winkelcentrum, % in een weidewinkel en 9% winkelt het liefst buiten de binnenstad. Ketens zijn vooral populair bij jongeren, vrouwen, middelbaar opgeleiden en mensen met een benedenmodaal inkomen. De voordelen van de binnenstad zijn de hoge concentratie van winkels, de aanwezigheid van ketens en de gezellige drukte. Redenen om voor een overdekt winkelcentrum te kiezen zijn ook dat de winkels daar dicht bij elkaar zitten, er een goede parkeergelegenheid is en alle ketens aanwezig zijn. Bron: Textilia/GfK winkels in kleding, mode-artikelen en textiel,,7,7 7, bovenkleding 7,,6,6 7, damesbovenkleding... 7, herenbovenkleding.... bovenkleding algemeen assortiment,6,7 9,8 9, schoeisel,7, -,6 7, textielsupermarkten,,6,,7 juweliersartikelen en uurwerken,6,,, n het derde kwartaal van 7 hebben de winkels in kleding, mode-artikelen, textiel en juweliersartikelen een omzetontwikkeling van,% behaald. Vanaf het derde kwartaal van is de omzetontwikkeling in deze branche uitsluitend positief geweest. De omzet in het derde kwartaal nam toe in vergelijking met het voorgaande jaar doordat er meer verkocht werd (+,7%) en doordat de prijzen stegen (+,7%). De schoenenwinkels, textielsupers en de juweliers boekten een bescheiden omzetgroei van circa %. n alle drie de branches was het vooral de prijsontwikkeling die voor de omzettoename zorgde. De winkels in bovenkleding boekten in het derde kwartaal fors meer omzet. Er belandde 7,% meer geld in de kassa s van deze winkels. De omzetgroei van de bovenkledingwinkels kwam vooral doordat er meer artikelen verkocht werden (+,6%). De prijzen stegen daarnaast,6%. De omzet in de eerste negen maanden van 7 overstijgt daarmee de omzet in diezelfde periode van het topjaar. Niet alleen het bezit en het gebruik van internet, ook het kopen via internet zit in de lift. n 7 geeft 8% van de Nederlanders aan ooit een aankoop via internet te hebben gedaan. n was dat nog 6%. Ook de frequentie van online kopen neemt toe. nmiddels heeft % dat zelfs in de laatste drie maanden gedaan (ten tijde van het onderzoek). Het kopen via internet is vooral populair onder - tot -jarigen (8%) en personen met hoger onderwijs (79%). En mannen shoppen iets vaker online dan vrouwen, maar dat verschil wordt ieder jaar kleiner. Onder nietwerkzame mensen, ouderen en mensen met een lager onderwijsniveau zijn relatief weinig online kopers. Ook voor hen geldt echter dat de groep online kopers ieder jaar groeit. Bron: CBS niet in de winkel 9,8 % % Detailhandel niet in winkel: Forse omzetplus postorder/internetbedrijven tabel 7 Detailhandel niet in winkel detailhandel-niet-in-winkel,9,9,9 6,7 postorderbedrijven/internetverkopers 8,9, 8,6, ambulante handel.... n het derde kwartaal 7 heeft de detailhandel-niet-in-winkel bijna % meer omgezet dan een jaar eerder. De prijs droeg hieraan met een kwart bij en het volume met driekwart. Vooral de postorderbedrijven en de overige bedrijven die via internet verkopen behaalden opnieuw een goed kwartaal met hun omzet. Er was sprake van omzettoename van bijna 9%, vrijwel geheel gerealiseerd doordat de bedrijven meer artikelen verkochten. De omzetgroei lijkt zich te stabiliseren, want de eerste drie kwartalen van 6 lieten ieder een groei zien van 8 tot 9%. Over geheel 6 bedroeg de omzettoename van de postorderbedrijven nog meer dan %; het omzetvolume nam in dat jaar zelfs met bijna % toe.

4 b r a n c h e s i n c i j f e r s a r b e i d s m a r k t 6 De afgelopen jaren zijn Nederlanders steeds minder bier gaan drinken. n 6 kwam de afzet van bier op de Nederlandse markt uit op bijna, miljard liter. Dit staat gelijk aan ruim 9 liter bier per Nederlander van 6 jaar en ouder, oftewel ruim glas bier per dag. Ondanks de gedaalde consumptie blijft bier met afstand de meest gedronken alcoholische drank van ons land. De consumptie van andere alcoholische dranken bleef in 6 vrijwel gelijk aan het voorgaande jaar. n 6 werd per Nederlander van 6 jaar en ouder gemiddeld 6,7 liter wijn en,6 liter gedistilleerd gedronken. De afgelopen tien jaar zijn buitenlandse bieren steeds populairder geworden bij de Nederlandse consument. Sinds 996 verdubbelde de import van bier ruimschoots naar miljoen liter in 6. Hiervan komt ruim de helft uit België. Een derde van het geïmporteerde bier was afkomstig van onze oosterburen. Bron: CBS De uitgaven aan kleinmeubelen waren in 6 7% groter dan in. Daarmee zijn kleinmeubelen de enige productgroep in de wonenbranche die sinds elk jaar een stijging van de bestedingen laat zien. De overige groepen hebben allemaal een neergaande trend meegemaakt, maar ook zij zitten de laatste jaren weer in de lift. De bestedingen aan keukens lagen in 6 weer hoger dan in. De rest van de productgroepen zit echter nog onder dat niveau. Bron: CBW voedingsmiddelen wonen,6 % %,8 % -, % Winkels in voedings- en genotmiddelen: Geringe omzetgroei foodbranche tabel 8 Woonwinkels: Lichte omzettoename bij woonwinkels tabel 9 Winkels in voedings- en genotmiddelen voedings- en genotmiddelen,,7,6,7 supermarkten,7,8,9, speciaalzaken -,, -,8, aardappelen, groenten en fruit -9,, -, 7,6 vlees en vleeswaren, wild en gevogelte -,8 -, -, -, dranken -,,9 -, -,8 Het groeitempo in de omzet van de winkels in voedings- en genotmiddelen is de laatste twee kwartalen duidelijk afgenomen. n het derde kwartaal van 7 had de foodbranche,% meer omzet dan in het derde kwartaal een jaar eerder. De omzetgroei bedroeg in het tweede kwartaal,%, in het eerste kwartaal nog,%. Daarmee vloeide in de eerste drie kwartalen van 7 ruim,% meer omzet in de kassa s dan in dezelfde periode in 6. Het volume en de prijzen leverden in het derde kwartaal 7 ongeveer een gelijke bijdrage aan de omzetgroei van de foodbranche. De hogere omzet kwam voor rekening van de supermarkten (+,7%), waarbij zowel volume als prijs een bescheiden groei liet zien. Bij de speciaalzaken was de omzet lager, vooral de winkels in aardappelen, groente en fruit. Hun omzet nam in het derde kwartaal 7 met ruim 9% af vergeleken met het derde kwartaal 6. Een krimp in het volume van ongeveer % kon door een,% hogere prijs niet worden goedgemaakt. n de voorgaande kwartalen was er nog sprake van fors hogere prijzen. Woonwinkels woonwinkels,6, -, 6, woningtextielwinkels -,9, -,8,9 meubels en woninginrichting alg ass 6,6,7,8 7,7 keukens -6,,8 -,, huishoudelijke artikelen algemeen ass..... De woonwinkels hebben in het derde kwartaal van dit jaar een omzetgroei van,6% behaald. Het kwartaal begon met een forse omzettoename in de maand juli van 7,%. n de beide maanden daarna was er sprake van een omzetdaling van,%. De kwartaalontwikkeling is iets hoger uitgekomen dan het resultaat dat deze branche in de eerste helft van het jaar wist te behalen. De omzet nam over de eerste 6 maanden toe met,%. De winkels in meubels en woninginrichting met een algemeen assortiment boekten in het derde kwartaal ruim 6% meer omzet. De woningtextielzaken kampten in het derde kwartaal met een negatieve omzetontwikkeling van,9%. Dit omzetverlies volgt echter op de forse omzettoename van een jaar eerder. n het derde kwartaal van 6 was de omzet maar liefst % hoger dan in hetzelfde kwartaal van. De winkels in keukens hebben 6,% ingeleverd in het derde kwartaal van dit jaar. Vraag naar personeel in de detailhandel blijft groot Aantal vacatures in de detailhandel blijft hoog Eind september 7 telde de detailhandel ruim 6. openstaande vacatures. Dit zijn er bijna evenveel als een jaar eerder. Het aantal vacatures in de detailhandel blijft daarmee op een hoog niveau. Vanaf het derde kwartaal van tot en met het tweede kwartaal van 7 was er steeds groei. Elk kwartaal waren er in de detailhandel meer vacatures dan een jaar eerder. n de groothandel ging de groei gewoon door. Eind september 7 stonden daar ruim 7. vacatures open,. meer dan een jaar eerder. Ook de horeca telde meer vacatures dan een jaar eerder en kwam op bijna. uit. Dit is een toename met een kleine duizend vacatures. n geheel Nederland kwam het aantal vacatures eind september 7 op 6. uit, ruim. meer dan een jaar eerder. Dit betekent dat er al drieënhalf jaar lang elk kwartaal meer vacatures worden waargenomen dan een jaar eerder. Hierdoor is het aantal vacatures sinds het dieptepunt eind september zelfs iets meer dan verdubbeld. Cao-lonen nemen sterk toe n het derde kwartaal van 7 zijn de caolonen in de detailhandel sterk gestegen. De cao-lonen waren,% hoger dan een jaar eerder. n het tweede kwartaal van 7 kwam de cao-loonstijging niet hoger uit dan,8%. n het derde kwartaal van bereikte de cao-loonstijging in de detailhandel met,% een laagste punt. Sindsdien is zij voortdurend toegenomen. De cao-loonstijging in de handel bedroeg,% in het derde kwartaal van 7. Dit is, procentpunt hoger dan de cao-loonstijging in het tweede kwartaal. Ook de cao-loonstijging in de handel beleefde in het tweede kwartaal van een dieptepunt, met een stijging van,%. Daarna liep de loonstijging in de meeste kwartalen weer op. n 7 zakte de cao-stijging echter tijdelijk tot,6% in het tweede kwartaal. Eind september 7 waren er in de detailhandel ruim 6. vacatures. Dit zijn er bijna evenveel als een jaar eerder. n de groothandel en de horeca liep het aantal vacatures verder op. De cao-lonen in de detailhandel namen sterk toe. De loonkostenstijging in de handel nam iets toe. Voor geheel Nederland bedroeg de caoloonstijging in het derde kwartaal van dit jaar,%. Daarmee kwam de loonstijging iets boven het niveau van een jaar eerder uit. n de eerste twee kwartalen van 7 was de loonstijging afgezwakt tot,6 en,7%. Loonkostenstijging in de handel neemt iets toe Naast de lonen zijn er voor werkgevers ook nog andere werknemerskosten. De contractuele loonkosten omvatten zowel het cao-loon inclusief bijzondere beloningen, als de wettelijke en contractuele figuur Aantal openstaande vacatures x (linkeras) V Detailhandel Groothandel Horeca figuur Cao-loonstijging per kwartaal werkgeverspremies voor pensioen, werkloosheid, sociale fondsen, ziektekosten en arbeidsongeschiktheid. n het derde kwartaal van 7 was de loonkostenstijging in de handel,7%. Dit is een lichte toename ten opzichte van het tweede kwartaal, toen de loonkostenstijging,% bedroeg. De loonkostenstijging ligt nu weer ver boven het uitzonderlijk lage niveau in het eerste kwartaal van 6. Toen werd een stijging van,% waargenomen. n het derde kwartaal van 7 was er voor geheel Nederland een loonkostenstijging van,%. Een kwartaal eerder bedroeg die nog,9% (rechteras) % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar V V V V V V Detailhandel Handel Totaal figuur Contractuele loonkostenstijging per kwartaal % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar V V V V V V Handel V V Totaal V V V Totaal 7

5 c o n j u n c t u u r c o n s u m e n t Conjunctuurbeeld blijft positief De economie groeide in het derde kwartaal van 7 met,% ten opzichte van een jaar eerder. De uitvoer en de consumptie van huishoudens groeiden meer dan in voorgaande kwartalen. Het aantal vacatures bereikte in het derde kwartaal een record. De werkloosheid daalde verder naar.. Economische groei,% De volumegroei van het bruto binnenlands product (bbp) geldt als maatstaf voor de economische groei. n het derde kwartaal van 7 was het volume van het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp),% groter dan een jaar eerder. Dit is de hoogste groei in meer dan zeven jaar. Vooral de aanzienlijk hogere productie van aardgas gaf een flinke impuls aan de economische groei. n het eerste halfjaar had een lagere gasproductie juist een remmend effect op de economische groei. De uitvoer groeide in het derde kwartaal met 7,% ten opzichte van een jaar eerder. De groei van zowel de uitvoer van Nederlands product als de wederuitvoer versnelde duidelijk ten opzichte van het eerste halfjaar. Huishoudens besteedden in het derde kwartaal,% meer dan een jaar eerder. Daarmee is het groeitempo gelijk aan dat van 6. werkloosheid figuur Conjunctuurkompas inflatie kwartaal 7 kwartaal 7 Koopbereidheid - Kwartaal-op-kwartaalgroei maar liefst,8% Vergeleken met het tweede kwartaal van 7 was het volume van het bbp in het derde kwartaal groter. Na correctie voor werkdag- en seizoeneffecten bedroeg de kwartaal-op-kwartaalgroei,8%. Dit is de hoogste groei in meer dan tien jaar. Recordaantal vacatures Nog nooit is het aantal vacatures zo hoog geweest. Eind september stonden er, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden, 6. vacatures open. Dit zijn er. meer dan een kwartaal eerder. n de handel stonden er 8. vacatures open. Het grote aantal vacatures past in het beeld van een zeer gunstige arbeidsmarkt. De dynamiek op de arbeidsmarkt is in het derde kwartaal van 7 iets minder. Dit blijkt uit het aantal ontstane en vervulde vacatures. n het tweede kwartaal ontstonden er minder vacatures dan een jaar eerder. Ook het aantal vervulde vacatures was kleiner dan een jaar eerder. De dynamiek blijft echter op een hoog niveau. CAO-lonen economische groei Werkloosheid blijft dalen De werkloosheid daalt. n het derde kwartaal van 7 waren, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden,. personen werkloos. Dit zijn er 8. minder dan in het eerste kwartaal.,% van de beroepsbevolking was werkloos, tegenover,% een jaar eerder. Volgens de meest recente cijfers is de werkloosheid in de periode augustus-oktober verder gedaald en uitgekomen op 8.. Cao-loonstijging toegenomen n het derde kwartaal zijn de cao-lonen met,% gestegen ten opzichte van een jaar eerder. De cao-loonstijging is hiermee iets boven het niveau van 6. De grootste stijging van het uurloon werd in het derde kwartaal gemeten in het openbaar bestuur (,%). Ook de bedrijfstak vervoer en communicatie (,6%) en de financiële instellingen (,%) lieten een forse toename zien. n de bedrijfstak horeca werd de kleinste stijging gemeten (,%). De stijging in de handel zat met,% iets onder het gemiddelde. Samenvattend: het conjunctuurkompas n figuur staan vijf indicatoren waarvan de ontwikkeling belangrijk is voor de groeimogelijkheden van de detailhandel. De indicatoren zijn afgezet tegen het gemiddelde van de periode -6. De waarde geeft het gemiddelde weer. De indicatoren zijn zo in de grafiek uitgezet, dat een waarde die gunstiger is voor de omzet van de detailhandel dichter bij de buitenrand staat. Robuuste groei consumptieve bestedingen n het derde kwartaal van 7 besteedden consumenten,% meer dan een jaar eerder. De inflatie kwam uit op gemiddeld,%. n het derde kwartaal ligt het consumentenvertrouwen lager dan in het tweede kwartaal. Dit wordt veroorzaakt door een scherpe daling van het vertrouwen in september. figuur 6 Consumptieve bestedingen door huishoudens % volumemutatie t.o.v. jaar eerder V Binnenland V V n het derde kwartaal van 7 was het volume van de consumptieve bestedingen,% groter dan een jaar eerder. Dit groeicijfer ligt iets lager dan in 6 gemiddeld, maar is hoger dan in de eerste twee kwartalen van 7. Gemiddeld in de eerste drie kwartalen van het jaar is de consumptie met,8% gegroeid ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De groei in het eerste en tweede kwartaal werd geremd door een aanzienlijk lager gasverbruik. Door het zachte weer hebben consumenten veel minder verstookt. Aan duurzame goederen is in het derde kwartaal fors meer besteed dan een jaar eerder. De aanschaf van deze artikelen is het meest gevoelig voor schommelingen in de conjunctuur. Na correctie voor prijsveranderingen werd,6% meer uitgegeven aan duurzame goederen. De groei ligt in lijn met die in de voorgaande kwartalen. Vooral aan huishoudelijke apparaten V Duurzame goederen V V en voertuigen (waaronder auto s) werd meer uitgegeven. Aan schoeisel en huishoudelijke artikelen werd juist minder uitgegeven. De bestedingen aan voedings- en genotmiddelen waren,9% hoger dan een jaar eerder. Dit is een bescheiden groei. Echter de samenstelling van de koopdagen was in het derde kwartaal ongunstig. Het derde kwartaal telde namelijk een zaterdag minder en een zondag meer dan het derde kwartaal vorig jaar. Gecorrigeerd hiervoor kwam de groei uit op,%. Lage inflatie De inflatie in het derde kwartaal van 7 is uitgekomen op gemiddeld,%. Dit is lager dan in het voorgaande kwartaal. De inflatie is in 7 duidelijk hoger dan in 6. Dit komt vooral doordat de effecten van enkele sterke prijsdalingen van begin 6 zijn uitgewerkt. Volgens het meest recente cijfer is de inflatie in november gestegen naar,9%. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan hogere prijzen voor autobrandstoffen, deze waren % duurder dan een jaar eerder. Voor melkproducten moest % meer betaald worden. nflatie ruim onder gemiddelde eurozone Voor het vergelijken van de inflatie tussen de lidstaten van de Europese Unie worden geharmoniseerde prijsindices berekend. Volgens deze methode bedroeg de inflatie in ons land in het derde kwartaal gemiddeld,%. Dit is ruim onder het gemiddelde van de eurozone (,8%). n november was het verschil meer dan een procentpunt. De Nederlandse inflatie bedroeg,8%, terwijl die in de eurozone op,% uitkwam. Sinds augustus heeft Nederland de laagste inflatie van de eurozone. Vertrouwen consument daalt fors in september De consumenten zijn, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden, gemiddeld in het derde kwartaal minder positief gestemd over de economie en hun eigen financiën dan een kwartaal eerder. Het kwartaalcijfer werd gedrukt door de ontwikkeling van het vertrouwen in september. Toen maakte het consumentenvertrouwen namelijk een vrije val. Het daalde van naar -. Dit is de grootste daling ooit gemeten. Vooral de stemming over de economische situatie sloeg radicaal om. De terugval van de koopbereidheid was minder scherp. n de maanden oktober en november veranderde het consumentenvertrouwen vrijwel niet. Er zijn nu ongeveer evenveel optimisten als pessimisten. De daling van het consumentenvertrouwen is overigens niet terug te zien bij de consumptie in het derde kwartaal. 8 9

6 d e t a i l h a n d e l s i n d s 99 HBD On d e r n e m e r s p a n e l Bron: CBS, bewerking HBD De strijd om de portemonnee De omzet van de detailhandel is geen black box. De omzet hangt samen met tal van factoren, zoals de ontwikkeling van de Nederlandse economie, de consumptie van huishoudens, het consumentenvertrouwen, de inkomensontwikkeling, het spaargedrag van consumenten, de bestedingen bij horeca en bij andere sectoren, enzovoort. De detailhandel moet steeds meer wedijveren met andere sectoren om het aandeel in de portemonnee te behouden. De laatste vijf jaar groeien bestedingen aan diensten hard en kopen consumenten hun spullen vaker buiten de detailhandel om. Bovendien zet men steeds meer geld opzij op spaarrekeningen. figuur 7 Ontwikkeling van economie, bestedingen, detailhandel en spaartegoeden (99 = ) bbp bestedingen totaal Allereerst de Nederlandse economie. Sinds 99 is het bbp (bruto binnenlands product) met 7% gestegen. Alleen in en remde de groei iets af. De ontwikkeling van de totale bestedingen van consumenten loopt geheel in pas met die van het bbp. Sinds zijn ook de bestedingen 7% groter (met ook een dipje in de groei in en ). Dit is duidelijk te herkennen in de grafiek. Diensten in opmars De bestedingen aan goederen stijgen eveneens in rap tempo. Sinds 99 is de groei bijna 6%. Sinds blijft de groei van de bestedingen aan goederen achter bij die van de totale bestedingen. Dat betekent dat consumenten sinds een steeds groter besteding goederen omzet detailhandel spaartegoeden 6 deel van hun budget besteden aan diensten, ten koste van goederen en dus detailhandel. Vooral de uitgaven aan communicatie (zoals telefoonabonnementen) en medische en financiële diensten zitten in de lift. Dit is in de grafiek te zien aan het groter wordende gat tussen de lijn van de totale bestedingen en de lijn van de bestedingen aan goederen. Sectorvervaging ten koste van detailhandel Logischerwijs moet de detailhandelhandel profiteren van toenemende bestedingen aan goederen. Tot aan groeide de detailhandelsomzet (zie onderste lijn) inderdaad vrijwel parallel aan de groei van de bestedingen aan goederen. Daarna echter, toen de bestedingen aan goederen minder hard groeide, vertoonde de detailhandel zelfs een áfname van de omzet. De recessie leverde dus met name de detailhandel een forse tik. Sinds ziet de detailhandel zijn aandeel in de bestedingen aan goederen kleiner worden. Dit is ook wel bekend als sectorvervaging. Consumenten kopen steeds vaker hun producten buiten de detailhandel om. Te denken valt aan de horeca, de groothandel en dienstverlenende sectoren zoals kappers. Ook de tweedehandsverkoop, met name via internet, speelt hierin een rol. Dit is in de grafiek te zien aan het groter wordende gat tussen de lijn van bestedingen aan goederen en de detailhandelsomzet. De detailhandel levert dus op twee fronten een concurrentiestrijd om de portemonnee van de consument: enerzijds met diensten waaraan consument geld uitgeven, en anderzijds met sectoren die, net als de detailhandel, ook goederen direct aan consumenten verkopen. Sparen is populair Het is een bekend economisch gegeven: wanneer het economisch tegenzit, potten mensen meer geld op. Of omgekeerd, wanneer het goed gaat met de economie worden spaartegoeden aangebroken. Dat is in de grafiek herkenbaar aan het uiteenlopen van de ontwikkeling in spaartegoeden en de overige ontwikkelingen (bbp, bestedingen en omzet). nmiddels hebben consumenten in totaal ruim twee keer zoveel geld op spaarrekeningen staan als in 99. Het gaat om een bedrag van miljard. Tussen en namen de spaartegoeden het snelst toe. 7 een positief jaar voor de detailhandel 7 wordt een goed jaar voor de detailhandel. De helft van de ondernemers rekent op een verbetering van het bedrijfsresultaat en nog eens 7% geeft aan een gelijk bedrijfsresultaat te verwachten. Acht van de tien winkeliers geven aan dat zij verwachten dat de consument ook de komende maanden minstens evenveel, zo niet meer uitgeeft dan vorig jaar. 8% van de ondernemers rekent dan ook op een gelijke of hogere omzet dan in dezelfde periode van 6. Met name de grootwinkelbedrijven tonen zich positief over het verwachte bedrijfsresultaat. Ook ondernemingen in duurdere gebruiks- en luxe artikelen doen het goed. Op basis van de beschikbare gegevens rekent het HBD voor het jaar 7 op een totale omzetgroei tussen de drie en vijf procent. Detaillistenvertrouwen licht gedaald % van de Nederlandse detaillisten verwacht in het vierde kwartaal van 7 meer omzet te halen dan in hetzelfde kwartaal van vorig jaar. Ongeveer % rekent op een lagere omzet. Het aantal optimistische ondernemers is daarmee weer licht gedaald ten opzichte van het derde kwartaal van dit jaar. Toen nog gaf 7% van de ondernemers aan een omzetplus te verwachten. Het detaillistenvertrouwen is gedaald van tot punten. Dat is het tweede kwartaal op rij dat het detaillistenvertrouwen licht daalt. n het laatste kwartaal van 6 lag het vertrouwen nog op punten. De daling van het detaillistenvertrouwen past in het beeld van het afgenomen consumentenvertrouwen. Het consumentenvertrouwen daalde scherp in september en was in oktober eveneens op een laag peil. Non-food positiever dan food Ondernemers in de non-foodsector verwachten doorgaans vaker een omzetstijging dan ondernemers in de foodsector. Alleen in het laatste kwartaal van 7 is het verschil tussen food en non-food erg klein. Grotere bedrijven blijken aanzienlijk vaker positief te zijn over de omzetverwachting dan bedrijven met weinig of Bron: HBD Ondernemerspanel Bron: HBD Ondernemerspanel figuur 8 Detaillistenvertrouwen van ondernemers totaal en naar food/non-food geen personeel. Vooral de detaillisten met enkele personeelsleden zijn een stuk minder vaak positief dan een kwartaal eerder. Meer ondernemers hebben te maken gehad met diefstal 7% van de ondernemers geeft aan dat ze weten of het gevoel hebben dat er goederen uit de winkel zijn gestolen in het derde kwartaal van 7. Dat is meer dan de 6% in het tweede kwartaal. Wellicht komt het verschil niet alleen door een toename van diefstal. Er is dit keer namelijk ook gevraagd of ondernemers het gevoel hebben dat er gestolen is. n eerdere metingen is alleen gevraagd of de ondernemers wisten dat er gestolen is. Dat onderscheid is belangrijk. n veel gevallen van derving zijn de oorzaken van derving namelijk onbekend, en bestaat er alleen een vermoeden van diefstal. Vooral het grootwinkelbedrijf is de dupe van diefstal. Maar liefst 9% van de grootwinkelbedrijven weet of heeft het gevoel dat er gestolen is. Voor de ondernemers zonder personeel geldt dat voor een kwart. n de meeste gevallen (78%) is de (vermoedelijke) diefstal door klanten gepleegd. % van de gedupeerde ondernemers geeft aan dat er naast klanten, ook door eigen medewerkers is gestolen. figuur 9 Detaillistenvertrouwen van ondernemers naar aantal werknemers V non-food 6 V geen 7 food 7 tot 9 7 totaal 7 tot of meer 7 V 7 V

7 Colofon L e e f t i j d s o p b o u w v a n d e t a i l l i s t e n Het HBD brengt het katern Leeftijdsopbouw van ondernemers in de detailhandel uit. Dit katern is het vierde deel uit een reeks van zes katernen. Eerder verschenen de publicaties De inkomenspositie van ondernemers in de detailhandel, Starters in de detailhandel en Ondernemers in de detailhandel zonder personeel. De volgende katernen betreffen de thema s: - Etnische ondernemers en werknemers; - Dynamiek werknemers in de detailhandel. Abonnees van het Kwartaalbericht ontvangen de katernen gratis. C o n g r e s D y n a m i s c h e w i n k e l p l a n n i n g Winkelcentra in Nederland lijken teveel op elkaar en zijn niet onderscheidend genoeg. Dat moet anders kunnen. Winkelcentra moeten een eigen en unieke uitstraling krijgen. Om dat te realiseren moeten alle betrokken partijen samenwerken: van zelfstandig ondernemer tot overheid, van winkelketen tot projectontwikkelaar, van architect tot brancheorganisatie. Maar hoe breng je deze partijen bij elkaar en hoe kunnen zij samenwerken? Dat komt woensdag 6 januari 8 uitgebreid aan de orde tijdens het congres Dynamische winkelplanning in het Auditorium van de Rabobank in Utrecht. Het HBD, de Nederlandse Raad van Winkelcentra, MKB-Nederland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten organiseren het congres. Het vormt tevens de aftrap voor zes regionale bijeenkomsten. Tijdens die bijeenkomsten wordt ingezoomd op specifieke projecten in de regio en kunnen betrokken partijen rechtstreeks met elkaar in contact treden. O n l i n e t r a i n i n g Aa n h o u d e n w i n k e l d i e v e n Wanneer houd ik een winkeldief aan? Gelijk als ik het zie of moet ik wachten tot na de kassa? Hoe voorkom ik agressie? Vragen voor ondernemers, filiaalmanagers en werknemers die worden beantwoord in de nieuwe online-training Aanhouden winkeldieven van het HBD. De training is te vinden op n minuten krijgen ondernemers en werknemers de theorie en praktische voorbeelden in de vorm van video en foto s. Deelnemers die na afloop de kennistest goed doorlopen ontvangen een persoonlijk certificaat. De volgende onderwerpen komen aan de orde: - Wanneer is er sprake van winkeldiefstal? - Voorkomen is beter! - Hoe bereid ik me voor op aanhoudingen? - Hoe houd ik iemand aan? - Wat mag wel en wat mag niet bij een aanhouding? Het Kwartaalbericht Detailhandel is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het Kwartaalbericht beschrijft ontwikkelingen in de detailhandel, met name gebaseerd op de omzetstatistiek van het CBS. Het CBS draagt uitsluitend verantwoordelijkheid voor de opgenomen cijfers met bronvermeding. Overname van gegevens uit het Kwartaalbericht is toegestaan, mits met de volgende bronvermelding: Bron: Kwartaalbericht Detailhandel HBD/CBS. SSN 7-79 Redactie: Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) drs. ing. Ruud Ververs Postbus 97 9 LS Den Haag t (7) f (7) 8 7 e info@hbd.nl i Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Prinses Beatrixlaan 8 7 XZ Voorburg nfoservice: t 9-7 (, p.min) e nfoservice@cbs.nl i Abonnementen: t (7) 8 6 f (7) 8 7 e info@hbd.nl Vormgeving: Michelangela, Utrecht Recente HBD- en CBS-publicaties - Toonbankbestedingen in 6 en 7, HBD, zie - Brochure Alleen werken in de winkel? Zo veilig mogelijk!, HBD - % kortingen op trainingen voor mkb ers, HBD - Kennis en economie 7, CBS - Kledingzaken in 7 op weg naar topjaar (webpublicatie), CBS - Consumentenelektronica verkoopt goed (webpublicatie), CBS - Bier: meer productie en export, minder consumptie (webpublicatie), CBS - Zuivel en brood sterk in prijs gestegen (webpublicatie), CBS Drukwerk: Drukkerij Artoos Nederland B.V., Rijswijk