DETAILHANDEL KWARTAALBERICHT. Kerncijfers

Transcriptie

1 KWARTAALBERICHT DETAILHANDEL N U M M E R ~ A P R I L 7 In 6 heeft de detailhandel,% meer omgezet dan in. Daarmee is er na drie jaren op rij met omzetdalingen weer sprake van een omzettoename. > -6 Eind december 6 stonden er. vacatures open in de detailhandel,. meer dan een jaar eerder. Ook de groothandel en de horeca telden meer vacatures dan een jaar eerder. > 7 De economie groeide in het vierde kwartaal van 6 verder. De economische groei kwam uit op,7 %. > 8 De kooplust van huishoudens was in 6 beduidend groter dan in voorgaande jaren. Het volume van de consumptieve bestedingen lag,6% boven het niveau van. > 9 KOPEN DE BOER BIJ Agrarische ondernemers hebben het in Nederland steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Het aantal landbouwbedrijven daalt jaarlijks met ongeveer. stuks. Om hun inkomenspositie te verbeteren kiezen steeds meer boeren ervoor hun producten direct vanaf de boerderij aan de man te brengen. Met een bord langs de weg trachten ze voorbijgangers te verleiden hun kaas, eieren of aardappelen te kopen. De meesten kunnen zelfs rekenen op een vaste klantenkring. Maar hoe goed boeren ze precies met die verkoop? > totaal detailhandel IV 7,7 % De iconen in het kwartaalbericht tonen de omzetontwikkeling ten opzicht van dezelfde periode een jaar eerder. De uitkomsten over het vierde kwartaal 6 zijn voorlopig. DHZ: ZOWEL BOUWMARKTEN ALS SPECIAALZAKEN IN DE LIFT > Kerncijfers NEDERLANDSE ECONOMIE e kwartaal 6 t.o.v. e kwartaal economische groei,7 % inflatie, werkloosheid -,6 % MODEWINKELS: JUWELIERS MAKEN ENORME SPRONG VOORUIT VOEDINGS- EN GENOTMIDDELEN: VOLUME EN PRIJZEN STIJGEN WEER WOONWINKELS: VERKOPEN IN WOONWINKELS STERK GESTEGEN PERSOONLIJKE VERZORGING: JAAROMZET,% HOGER > > > > DETAILHANDEL omzetvolume, faillissementen -,9 % NIET-IN-WINKEL: CONSUMENT ONTDEKT MASSAAL HET KOPEN VIA INTERNET VRIJE TIJD EN EDUCATIE: UITSTEKEND JAAR VOOR RIJWIELHANDEL EN SPEELGOEDZAKEN > >6 CONSUMENT Bestedingen,9% consumentenvertrouwen 7* koopbereidheid -* CONSUMENTENELEKTRONICA: KLIMT UIT DAL HBD-ONDERNEMERSPANEL: DETAILLISTEN GEMATIGD POSITIEF >6 > * waarde, geen mutatie

2 BRANCHES IN CIJFERS BRANCHES IN CIJFERS Fors herstel omzet detailhandel tabel figuur Detailhandel in consumentenartikelen procentuele mutatie t.o.v. zelfde periode een jaar eerder detailhandel in consumentenartikelen,,8,, winkels in voedings- en genotmiddelen,7,,,9 winkels in non-foodartikelen 6,,,8,7 Omzet detailhandel, totaal procentuele mutatie t.o.v. zelfde kwartaal een jaar eerder. In 6 heeft de detailhandel,% meer om - gezet dan in. Daarmee is er na drie jaren op rij met omzet - dalingen weer sprake van een omzettoename. Het herstel in de detailhandel werd ingezet in het derde kwartaal van. Doordat de eerste twee kwartalen van nog forse dalingen te zien gaven sloot de detailhandelsomzet toen nog af in de min. In 6 werden echter forse omzetstijgingen geboekt in alle kwartalen. Vooral het tweede kwartaal van 6 was een kwartaal met hoge groeicijfers. De drie grootste productgroepen in de doehet-zelfbranche in waren verf, verfbenodigdheden, lijmen/kitten, hout- en houtwaren en groot- en klein-sanitair. Aan slechts vier productgroepen werd in meer besteed dan in : de groep overig (7%), bouwmaterialen (8%), tuinartikelen (%) en behang, raambekleding, parket & tapijt (%). Bij de rest daalden de bestedingen. Het HBD verwacht echter dat in 6 de bestedingen flink zijn toegenomen ten opzichte van. Bron: GfK doe-het-zelf IV 8, % Doe-het-zelf: Zowel bouwmarkten als speciaalzaken in de lift tabel Winkels in doe-het-zelfartikelen winkels in doe-het-zelfartikelen 6,6,6,9,6 bouwmarkten 6,,6,6, De winkels in doe-het-zelfartikelen hebben qua omzet een goed jaar achter de rug. Zij zagen hun omzet met 6,6% toenemen vergeleken met. Het omzetvolume groeide met bijna,9%, de prijzen stegen met,6%. Vooral het eerste halfjaar van 6 liet een forse omzettoename zien (+7,7%). Voor de overeenkomstige periode in was de omzetontwikkeling nog negatief. In het tweede halfjaar van 6 vlakte de groei af tot rond,%. De bouwmarkten deden in 6 goede zaken. Hun omzet was 6,% hoger dan een jaar eerder. De prijzen waren,6% hoger bij een volumegroei van,6%. Tot de dhz-branche behoren ook de speciaalzaken in ijzerwaren en gereedschappen, verf en verfwaren en hout (breedpakketzaken). Uit het verschil in omzetontwikkeling van de gehele dhz-branche en die van de bouwmarkten valt op te maken dat de speciaalzaken in 6 kennelijk nog beter hebben gepresteerd dan de bouwmarkten. In het vierde kwartaal 6 boekten de winkels in doe-het-zelfartikelen,6% meer omzet dan in hetzelfde kwartaal in. Daarmee sloten ze 6 positief af. Ook in de laatste kwarta len van 6 zat de omzet van de detailhandel in de lift. In het vierde kwartaal kwam de omzetgroei uit op,%. kleding IV I II IIII IV, % Kleding, modeartikelen en textiel: Juweliers maken enorme sprong vooruit tabel Winkels in kleding, modeartikelen en textiel I Het forse herstel van de detailhandel in 6 hangt samen met een fors herstel van het volume van de omzet. Er gingen in 6 in totaal,% meer artikelen over de toonbank dan een jaar eerder. In en nam het omzetvolume nog aanzienlijk af in de detailhandel. Naast de volumegroei droegen de gestegen winkelprijzen in 6 bij aan de toename in de detailhandelsomzet. In en werd de detailhandel nog gekenmerkt door prijsdalingen. Het omzetherstel in 6 is breed gedragen in de detailhandel. Zowel de winkels in foodartikelen als die in nonfoodartikelen zagen hun omzet toenemen in 6. Vooral de non-foodwinkels boekten fors meer omzet (+6,%). De non-foodsector herstelde zich daarmee van het omzetverlies van de laatste jaren. In de non-foodwinkels is de omzetstijging vrijwel uitsluitend toe te wijzen aan een toename van het aantal verkochte artikelen. De prijzen bleven nagenoeg gelijk. Ook de winkels in voedings- en genotmiddelen sloten het jaar 6 af met fors meer omzet dan in (+,7%). In het laatste kwartaal van 6 bleef de detailhandel het goed doen. Er verdween,% meer in de kassa s van de detaillisten dan in dezelfde periode van. Gemiddeld gaven de ruim 7 miljoen huishoudens in Nederland rond de. euro uit in het laatste kwartaal. De winkels in non-foodartikelen boekten ook in het laatste kwartaal de grootste omzettoename (+,7). Het jaar 7 is goed begonnen voor de modedetailhandel. Vooral voor de winkels in babyen kindermode. Zij behaalden in de eerste maand van dit jaar een omzetstijging van %. Dit segment had het t zwaarst tijdens de recessie, maar is sinds bezig met een inhaalslag. De gemengde modezaken en de winkels in bodyfashion plusten ook met respectievelijk,% en,%. De jeanszaken behaalden,% omzetgroei. Vrouwenmode en herenmode noteerden als enige segmenten een daling in de omzet van respectievelijk -,% en -,%. Bron: Mitex Modemonitor winkels in kleding, mode-artikelen en textiel 7,,,,8 bovenkleding 7,, 6,8, damesbovenkleding 7,, 6,9,6 herenbovenkleding.... bovenkleding algemeen assortiment 9,, 9, 6,7 schoeisel 7,, 6,,9 textielsupermarkten,6 -,,6 -, juweliersartikelen en uurwerken,,, 7, De omzet van de winkels in kleding, modeartikelen, textiel en juweliersartikelen is met 7,% fors toegenomen in 6. Deze toename komt vooral doordat het omzetvolume,% groter was. Vooral in het eerste halfjaar van 6 lag de omzet beduidend hoger dan in diezelfde periode een jaar eerder. De juweliersbranche noteerde binnen de modebranche in het afgelopen jaar de meeste omzetgroei. De groei werd veroorzaakt doordat de prijzen fors zijn gestegen (ruim %). De roerige tijden in de edelmetaalmarkt spelen hierbij een belangrijke rol. Het volume steeg daarbij gering met,%. De winkels in bovenkleding en de schoenenwinkels behaalden eveneens een hoge omzetontwikkeling: ruim 7%. De textielsupermarkten noteerden met bijna % ook een omzetgroei. In het vierde kwartaal realiseerde deze branche als enige een lichte omzetdaling (-,%).

3 BRANCHES IN CIJFERS BRANCHES IN CIJFERS voedingsmiddelen IV, % Het is voor het eerst sinds jaren dat groentezaken een hogere omzetgroei (7,6%) behaalden dan supermarkten (,%). De totale bestedingen aan aardappelen, groenten en fruit (agf) waren in 6 % groter. Ook in de supermarkten zijn de bestedingen aan agf dus toegenomen. Overigens hebben de Duitse prijsvechters in de supermarktbranche het zwaar volgens onderzoeksbureau AC Nielsen. Het marktaandeel van Lidl en Aldi nam weliswaar licht toe, maar dat is geheel te danken aan een uitbreiding van het aantal vestigingen. De omzet per winkel daalde namelijk bij Lidl, en nam gering toe bij Aldi. Winkels in voedings- en genotmiddelen: Volume en prijzen stijgen weer tabel Winkels in voedings- en genotmiddelen winkels in voedings- en genotmiddelen,7,,,9 supermarkten,,,, speciaalzaken.,,6,, aardappelen, groenten en fruit 7,6 6,,, tabaksproducten.... vlees en vleeswaren, wild en gevogelte -,,9 -, -, dranken -,6 -,, -, In 6 hebben de winkels in voedings- en genotmiddelen,7% meer omzet behaald dan in. De hoeveelheid verkochte artikelen nam met,% toe. Daarnaast moest er voor hetzelfde boodschappenmandje,% meer betaald worden aan de kassa. De prijzenoorlog van de supermarkten, die in oktober begon en die in en tot prijsdalingen in de foodsector leidde, lijkt daarmee definitief ten einde. Binnen de foodsector behaalde het supermarktsegment de hoogste omzetontwikkeling in 6. De omzet was,% hoger dan een jaar eerder. Ook de speciaalzaken behaalden meer omzet in 6 (+,%). Het is voor het eerst in jaren dat de speciaalzaken meer omzet realiseerden dan een jaar eerder. Binnen de speciaalzaken waren het vooral de winkels in aardappelen, groenten en fruit die in 6 meer omzetten. Dit kwam vooral door hogere prijzen voor diverse verse producten. De drankenwinkels sloten het jaar juist af met negatieve groeicijfers (-,6%). Algemene pijnstillers worden voor een belangrijk deel verkocht in filiaalbedrijven van drogisterijketens. Zij hebben een marktaandeel van ruim 7%. Zelfstandige drogisterijen hebben bijna % van de markt in handen, gevolgd door apotheken (bijna %) en tot slot supermarkten (bijna 9%). De groei van algemene pijnstillers was wel het grootst in supermarkten (6%). Dat komt doordat het aantal supermarkten is gestegen. De totale markt van pijnstillers groeide met 9%. Alleen de zelfstandige drogisterijen noteerden een daling in de verkoop (-,9%). Bron: IMS Consumer Health verzorging IV I II IIII IV I 6, % -, % Persoonlijke verzorging: Jaaromzet,% hoger tabel 6 Winkels in artikelen voor persoonlijke verzorging ) winkels in persoonlijke verzorging ),,, -, drogisterijen,,, -,7 medische artikelen, parfums, cosmetica,8,6, -, optische artikelen.... ) exclusief juweliers; deze zijn opgenomen bij winkels in kleding, modeartikelen, textiel en juweliersartikelen. ) Publicabele uitkomsten van 6 niet beschikbaar. De winkels in persoonlijke verzorging realiseerden in 6 een groei van,% in vergelijking met het jaar ervoor. De omzetstijging komt vooral op rekening van het volume. In de voorgaande twee jaar was er in deze branche nauwelijks tot geen omzetgroei. In de eerste drie kwartalen van 6 werd fors meer omzet behaald. Het jaar werd afgesloten met een licht omzetverlies in het vierde kwartaal. De drogisterijen hebben het afgelopen jaar een omzetgroei van bijna procent behaald. De drogisterijbranche is redelijk prijsvast. Dit komt mede door de concurrentie van de supermarkten De groei komt dan ook voornamelijk voort uit een toename in het volume. Echter in het laatste kwartaal van 6 was sprake van een omzetafname in de drogisterijen. De winkels in medische artikelen, parfums en cosmetica noteerden een omzetgroei van bijna procent gedurende het jaar 6. Ook hier was het vooral het afzetvolume dat toenam. wonen 9,6 % Woonwinkels: Verkopen in woonwinkels sterk gestegen niet in de winkel 9,8 % Detailhandel niet in winkel: Consument ontdekt massaal het kopen via internet IV De totale consumentenbestedingen in de detailhandel aan woninginrichting waren in 6 ruim 8% hoger dan in, ongeacht of die bestedingen plaatsvonden in woonzaken of andere winkels. Vooral het tweede kwartaal was gunstig. De groei bedroeg toen maar liefst % ten opzichte van hetzelfde kwartaal van. Daarmee vergeleken viel het laatste kwartaal van 6, met een groei van %, ietwat tegen. tabel Woonwinkels woonwinkels 6,,,, woningtextielwinkels,9,,7 8, meubels en woninginrichting alg ass 7,, 7,, keukens,,,8 -, huishoudelijke artikelen alg. ass..... De woonwinkels hebben in 6 aanzienlijk meer omzet geboekt dan in. De omzet nam toe met 6%. Het volume groeide met,%; de prijzen stegen licht met,%. Vooral in de eerste helft van 6 werd fors meer verkocht. In alle onderscheiden branches is de omzet toegenomen. Voor het eerst sinds steeg de omzet van de woningtextielwinkels. Met een groei van ruim % had deze branche het hoogste groeicijfer binnen de woonwinkelbranche. Het vierde kwartaal van 6 werd afgesloten met een omzetgroei van bijna 9%. Ook de omzet van de winkels in meubels en woninginrichting met een algemeen assortiment zit in de lift. In was de groei nog beperkt maar in 6 nam de omzet toe met maar liefs 8%. De winkels in keukens hadden binnen de woonwinkels de laagste omzetgroei, maar met een groei van ruim % deden zij het niet slecht. De omzet van deze branche neemt al jaren toe. Het HBD heeft door I&O Research onderzoek laten onderzoen hoe de mark er over zo n jaar uit zou kunnen zien. Er zijn basistypen onderscheiden: de grote mark, de kleine markt, de slimme marktplaats en de themamarkt. Bij alle marktvormen spelen samenwerking tussen kooplieden, formulevorming (ketens) en private initiatieven een grotere rol dan nu. Ook de openingstijden zullen meer worden afgestemd op de functie van de verschillende soorten markten. Het rapport De markt heeft toekomst! Trends en toekomstbeelden van de warenmarkt in is gratis te downloaden via Daarin worden de verschillende marktvormen uitvoerig besproken. Bron: HBD en I&O IV I II IIII IV I tabel 7 Detailhandel niet in winkel detailhandel-niet-in-winkel 7,,9 6, 9, postorderbedrijven / internetverkopers,8 -,, 7, ambulante handel.... De bedrijven in de detailhandel niet in winkel hebben in 6 ruim 7% meer omzet gerealiseerd dan in. De volumegroei bedroeg ruim 6%, de prijsstijging was nog geen %. Dit detailhandelssegment bestaat uit de postorderbedrijven/verkopers via internet en de markt- en straathandel. Het waren de postorderbedrijven/verkopers via internet die een uitbundige omzettoename wisten te behalen. Hun omzet steeg in 6 met bijna %, de prijzen waren,% lager. Het omzetvolume nam dus meer toe dan de omzet zelf. In het bijzonder in de tweede helft van 6 ontdekte de consument massaal het internet om tot aankopen over te gaan. Tot de verkopers via internet worden gerekend de bedrijven die uitsluitend via internet verkopen. Winkels waarbij ook via internet besteld kan worden, worden niet onder internetverkopers gerangschikt. De booming business voor de postorderbedrijven en verkopers via internet blijkt ook uit de cijfers voor het vierde kwartaal. In dat kwartaal realiseerden zij 7,% meer omzet dan in het vierde kwartaal van. Uit achterliggend materiaal blijkt dat deze stijging geheel kan worden toegeschreven aan volumegroei.

4 BRANCHES IN CIJFERS ARBEIDSMARKT 6 Het Instituut voor Tuincentra (IVT) berekende voor nog een daling van %. Het jaar 6 betekende echter een kentering. De tuincentra behaalden toen een omzetplus van 7,%. Deels is dat te verklaren doordat een relatief matig jaar was voor de tuinbranche (en dan zijn stijgingen in het volgende jaar relatief groot). Tuincentra blijken in 6 goed geprofiteerd te hebben van de hoogconjunctuur waarin consumenten weer meer geld uitgeven aan luxere, duurzame artikelen. Per slot van rekening zijn die steeds meer te vinden in de tuinbranche. Ook gunstig voor de tuinbranche was het weer; van een slechte herfst en winter was geen sprake. Bron: IVT Voorafgaand aan 6 verkeerden wit- en bruingoedzaken in minder gunstige tijden. Het marktaandeel van wit- en bruingoedzaken in de markt voor grote huishoudelijke apparaten (zoals koelkasten) verkleinde aanzienlijk tussen en. Vanuit alle hoeken kwam concurrentie op: postorder en internet, niet-detailhandel (voornamelijk tweedehands verkoop tussen particulieren), doe-het-zelfzaken en huishoudelijke-artikelenzaken. Ook het marktaandeel in de bestedingen aan audio- en videoapparatuur nam af. Deze trends zijn uiteraard ook herkenbaar in de omzetten van de wit- en bruingoedzaken: in was het omzetniveau beduidend lager dan in. De verwachting is dat de wit- en bruingoedzaken in 6 hun marktpositie hebben verbeterd. Hun omzetniveau was immers % hoger. Bron: HBD/CBS vrije tijd en educatie IV elektronica IV, % %, % % Vrije tijd en educatie: Uitstekend jaar voor rijwielhandel en speelgoedzaken tabel 8 Winkels in artikelen voor vrije tijd en educatie winkels in educatie-artikelen en vrije tijd 8,, 7,6,6 boeken, tijdschriften en kranten,,9, -, speelgoed, -,9,7,8 bloemen, planten.... tuincentra.... kantoor- en schoolbenodigdheden,,,9 -,6 fietsen, -, 7,,9 dier- en hengelsportartikelen.... sport- en kampeerartikelen.... In 6 nam de omzet van winkels voor vrije tijd en educatie met 8% toe in vergelijking met. In de drie voorgaande jaren noteerde deze branche omzetdalingen. Winkels in speelgoed boekten ruim % meer omzet. Het afgelopen jaar daalden de prijzen van speelgoed met bijna %. De prijzen in deze branche dalen al sinds. Het omzetvolume daarentegen groeide met bijna % fors. De winkels in kantoor- en schoolbenodigdheden noteerden voor het eerst sinds een omzettoename. Deze bedroeg bijna %. De fietsenwinkels hebben gedurende heel het jaar meer verkocht dan het jaar ervoor. Hun omzet nam met bijna 6% toe. De toename komt hoofdzakelijk doordat er meer en vooral duurdere fietsen verkocht zijn. Consumentenelektronica: Consumentenelektronica klimt uit dal tabel 9 Winkels in consumentenelektronica winkels in consumentenelektronica 7,8 -,6,,9 wit-, bruingoed, telecom en computers 8, -,7,6,9 wit- en bruingoed,8 -, 6, 6,6 telecommunicatieapparaten en overige elektrische huishoudelijke apparaten.... fotografische artikelen.... In 6 heeft de consumentenelektronica 7,8% meer omzet behaald dan in. De prijzen daalden met,6%, het volume was maar liefst,% groter. De grote volumegroei wordt voor een deel veroorzaakt doordat overschakeling op een assortiment van kwalitatief betere producten wordt gemeten als een volumetoename. De omzetgroei van de consumentenelektronica lag in 6 beduidend boven het gemiddelde van de nonfoodsector. In de periode tot en met was de consumentenelektronica nog één van de slechtst presterende branches. De omzet nam in deze periode af met ongeveer %. Binnen de consumentenelektronica haalden de bruin- en witgoedzaken de hoogste groeicijfers in 6 (+,8). Ook in het laatste kwartaal van 6 ging de omzetgroei van de consumentenelektronica onverminderd door. De omzet lag,9% hoger dan in het laatste kwartaal een jaar eerder. Groot aantal vacatures in de detailhandel Eind december 6 stonden er. vacatures open in de detailhandel,. meer dan een jaar eerder. Ook de groothandel en de horeca telden meer vacatures dan een jaar eerder. De cao-loonstijging in de detailhandel nam toe in het laatste kwartaal van 6. De loonkostenstijging in de handel bleef onveranderd. Groei vacatures in de detailhandel, groothandel en horeca Eind december 6 waren er in de detailhandel. vacatures. Dit zijn er. meer dan een jaar eerder. De groei is wel minder dan in het derde kwartaal van 6. Het aantal vacatures kwam toen. hoger uit dan een jaar eerder. Al tweeënhalf jaar zijn er in de detailhandel elk kwartaal meer vacatures dan een jaar eerder. Het aantal vacatures in de groothandel bedroeg eind december 6 bijna 6.. Dit zijn er bijna. meer dan een jaar eerder. In de horeca deed zich een sterke stijging voor. Daar stonden eind december ruim. vacatures open, bijna. meer dan een jaar eerder. Eind december 6 waren er in geheel Nederland 8. vacatures. Dit zijn er. meer dan een jaar eerder. Al bijna drie jaar telt Nederland elk kwartaal meer vacatures dan een jaar eerder. Het aantal vacatures is dan ook meer dan verdubbeld. Cao-loonstijging neemt toe in de detailhandel In het vierde kwartaal van 6 zijn de cao-lonen in de detailhandel met,6 % gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Hiermee zijn de cao-lonen sterker gestegen dan in de eerste drie kwartalen, toen de stijging opliep van, naar, %. De cao-loonstijging in de totale handel was,9 % in het vierde kwartaal van 6. Dit is evenveel als in het derde kwartaal. Het derde kwartaal op rij was de cao-loonstijging voor geheel Nederland, %. Loonkostenstijging in de handel blijft gelijk Naast de lonen zijn er voor werkgevers ook nog andere werknemerskosten. De contractuele loonkosten omvatten zowel het cao-loon inclusief bijzondere beloningen, als de wettelijke en contractuele werkgeverspremies voor pensioen, werkloosheid, sociale fondsen, ziektekosten en arbeidsongeschiktheid. De loonkostenstijging in de handel kwam in het vierde kwartaal van 6 uit op,8 %. Dit is figuur Aantal openstaande vacatures x (linkeras) even groot als de stijging in het derde kwartaal en iets meer dan in het tweede kwar - taal. In het eerste kwartaal van 6 was er nog een minimale stijging van, %. Voor geheel Nederland bleven de loonkosten in het vierde kwartaal van 6, voor het derde kwartaal op rij, op, % staan. Detailhandel Groothandel Horeca figuur cao-loonstijging per kwartaal % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar Detailhandel Handel Totaal 6 (rechteras) figuur Contractuele loonkostenstijging per kwartaal % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar Handel Totaal I* II* III* IV* 6 I* II* III* IV* 6 Totaal 7

5 CONJUNCTUUR CONSUMENT Conjunctuurbeeld blijft positief De economie groeide in het vierde kwartaal van 6 verder en kwam uit op,7 %. In het vierde kwartaal van 6 trokken vooral de uitvoer en de investeringen verder aan, de consumptie van huishoudens nam iets langzamer toe dan in de voorgaande kwartalen. Het aantal vacatures steeg licht in het vierde kwartaal, terwijl de werkloosheid verder daalde. Economische groei,7 % Het groeicijfer van het bruto binnenlands product (bbp) geldt als maatstaf voor de economische groei in een land. In het vierde kwartaal van 6 was het volume van het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp),7 % groter dan een jaar eerder. Het vierde kwartaal van 6 telde een werkdag minder dan het vierde kwartaal van, waardoor de groei nadelig werd beïnvloed. De belangrijkste bijdrage kwam ook in het vierde kwartaal van de uitvoer van goederen en diensten. Huishoudens hebben in het vierde kwartaal, meer besteed dan een jaar eerder. De groei van de consumptie bleef achter bij die in de eerste drie kwartalen. Desondanks is de consumptie in 6 stevig gegroeid. Dit na een zeer bescheiden consumptiegroei in de jaren tot en met. Kwartaal-op-kwartaalgroei,6 % Vergeleken met het derde kwartaal van 6 was het volume van het bbp in het vierde kwartaal groter. Na correctie voor werkdag- en seizoeneffecten bedroeg de kwartaal-op-kwartaalgroei,6 %. Deze stijging is vrijwel gelijk aan het gemiddelde in de eerste drie kwartalen van 6. Iets meer vacatures Eind december stonden er 6. vacatures meer open dan eind september. Totaal stonden er. vacatures open, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden. De dynamiek op de arbeidsmarkt was in het vierde kwartaal van 6 groter dan een jaar eerder. Dit blijkt uit de toename van het aantal ontstane en vervulde vacatures. In het vierde kwartaal van 6 zijn er. vacatures meer ontstaan dan een jaar eerder. Het aantal vervulde vacatures kwam. hoger uit dan een jaar eerder. Per duizend banen waren er eind december vacatures, 7 meer dan een jaar eerder. Dit betekent dat de spanning op de arbeidsmarkt is toegenomen. Werkloosheid verder gedaald Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden waren er in het vierde kwartaal 9. werklozen. Van de beroeps - bevolking was daarmee, werkloos. In deze periode kwam de werkloosheid voor het eerst in ruim drie jaar onder de.. In de periode december 6 februari 7 kwam de werkloosheid uit op gemiddeld 8. personen. Robuuste groei consumptieve bestedingen De kooplust van huishoudens was in 6 beduidend groter dan in voorgaande jaren. Het volume van de consumptieve bestedingen lag,6% boven het niveau van. Vooral aan duurzame goederen is fors meer besteed dan een jaar eerder. De groei nam in de loop van het jaar wel af. Na correctie voor prijsveranderingen werd in 6 6,% meer uitgegeven aan duurzame goederen. Het is voor het eerst na de periode van hoogconjunctuur eind jaren negentig dat hier zulke hoge groeicijfers worden gemeten. Tot de duurzame goederen behoren onder meer kleding, meubels, wasmachines, televisies en auto s. De aanschaf van deze artikelen is het meest gevoelig voor schommelingen in de conjunctuur figuur 6 Consumptieve bestedingen door huishoudens % volumemutatie t.o.v. jaar eerder Binnenland Duurzame goederen 6 veranderingen van het bestedingspatroon van consumenten. In het nieuwe pakket zit onder andere meer energie en telefonie en minder kleding en vervoer. Ook is de berekening van de consumentenprijsindex op enkele punten gewijzigd. Premies voor aanvullende ziektekostenverzekering zijn vanaf januari 7 op - genomen in het pakket en de prijs voor kinderopvang wordt anders gemeten dan vorig jaar. Deze veranderingen hebben een verhogend effect op de inflatie. Consumentenvertrouwen verder verbeterd In het vierde kwartaal nam het vertrouwen van consumenten verder toe. Deze stijging zette door in het eerste kwartaal van 7. In januari 7 bereikte het vertrouwen van de consument de hoogste waarde in zes jaar tijd. werkloosheid b.b.s.g. figuur Conjunctuurkompas inflatie kwartaal III 6 kwartaal IV 6 Koopbereidheid - CAO-lonen economische groei Samenvattend: het conjunctuurkompas In figuur zijn vijf indicatoren samengevat waarvan de ontwikkeling belangrijk is voor de groeimogelijkheden van de detailhandel. De cijfers zijn uitgedrukt ten opzichte van het gemiddelde van de periode -. Het gemiddelde zelf is te zien als de vijfhoek in het midden van de grafiek. De cijfers zijn zó in de grafiek uitgezet, dat een waarde die gunstiger is voor de omzet van de detailhandel dichter bij de buitenrand staat. Consumptie in januari geremd door lager gasverbruik In januari 7 hebben de huishoudens,6% meer besteed, gecorrigeerd voor prijsveranderingen en verschillen in het koopdagpatroon. De bestedingen aan goederen namen af. Dit komt voor een deel doordat huishoudens vanwege het zachte weer minder gas verbruikt hebben. Inflatie zakt onder % De inflatie zakte in het vierde kwartaal van 6 naar,%. In oktober bedroeg de inflatie,9%, het laagste cijfer sinds maart 989. Na oktober loopt de inflatie gestaag op. In februari 7 kwam de inflatie uit op,%. In 6 kwam de inflatie uit op,%. Dit is een historisch laag jaarcijfer. De lage inflatie in 6 hangt samen met wijzigingen in een aantal overheidstarieven, waaronder verlaging van de accijns op sterke drank, afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB en lagere ouderbijdragen voor kinderopvang. De inflatie werd vooral veroorzaakt door de stijging van huren en van de prijzen van gas en elektriciteit. Ook voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken zijn in 6 duurder dan een jaar eerder en dragen daarmee bij aan de inflatie. In en (vooral) werd de inflatie juist geremd door prijsdalingen bij deze artikelen. Met ingang van 7 is het pakket goederen en diensten waarop de consumentenprijsindex is gebaseerd, aangepast aan de Het consumentenvertrouwen wordt samengesteld uit twee deelindicatoren: het economisch klimaat en de koopbereidheid. Consumenten zijn in het vierde kwartaal zeer positief gestemd over het economisch klimaat in Nederland. Het oordeel over het economisch klimaat is in dit kwartaal hoger dan een kwartaal eerder. Bij de koopbereidheid is het beeld anders. In het vierde kwartaal van 6 zijn er nog iets meer pessimisten dan optimisten onder de consumenten. Een kwartaal later zijn de optimisten echter licht in de meerderheid. De deelindicator koopbereidheid wordt afgeleid uit vragen naar het oordeel over de financiële situatie van het eigen huishouden en de vraag of de tijd gunstig is voor het doen van grote aankopen. 8 9

6 KOPEN BIJ DE BOER HBD ONDERNEMERSPANEL, bewerking HBD Kopen bij de boer Agrarische ondernemers hebben het in Nederland steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Het aantal agrarische bedrijven daalt jaarlijks met ongeveer.. Met alleen het uitvoeren van agrarische activiteiten hebben boeren vaak moeite met overleven. Steeds vaker grijpen ze andere middelen aan om hun inkomenspositie te verbeteren. Eén daarvan is het direct verkopen van producten aan de consument. Met een bord langs de weg proberen ze voorbijgangers te verleiden hun kaas, eieren of aardappelen te kopen. De meesten kunnen zelfs rekenen op een vaste klantenkring. Maar hoe goed boeren ze nu precies met die verkoop? Nederland telde in * volgens het CBS ruim 8. agrarische bedrijven. Een groot aantal daarvan, bijna., ontplooide naast hun agrarische taken andere activiteiten. Daarbij kun je denken aan het bieden van een verblijfsaccommodatie (.), de productie van duurzame energie (.), het verrichten van loonwerk voor derden (.) of het bieden van stallingmogelijkheden voor bijvoorbeeld caravans (.8). Uiteraard komen ook combinaties voor. De populairste nevenactiviteit is echter het verkopen van landbouwproducten aan de consument, ook wel thuisverkoop ge - noemd. In hielden bijna. boerderijen zich daarmee bezig. Dat komt neer op ruim 6% van alle agrarische bedrijven. In 999 waren dat er nog slechts. (oftewel %), en dat terwijl het aantal landbouwbedrijven sterk afneemt. Hiermee rekening houdende is de verwachting dat het aantal bedrijven met thuisverkoop inmiddels aanzienlijk groter is dan.. tabel 7 Aantal agrarische bedrijven (totaal en met thuisverkoop), Wat verkopen boerderijen het vaakst? Aardappelen worden verreweg het vaakst te koop aangeboden (% van de bedrijven met thuisverkoop), gevolgd door groenten (%), fruit (9%), sierteeltproducten (9%), kaas en andere zuivelproducten (9%). Van alle boerenkaas in Nederland wordt volgens TNO zelfs % direct aan de consument verkocht. Opmerkelijk is verder dat % wijn blijkt te verkopen. In vrijwel elke provincie zijn aardappelen de meest aangeboden producten. Alleen in Noord-Brabant en Limburg is dat niet zo. Daar staan groenten het vaakst te koop. De provincie Zuid-Holland valt op omdat daar bij relatief veel boerderijwinkels kaas op de schappen ligt. De dichtheid van boerderijwinkels is in het zuiden van Nederland groter dan in het noorden. Vooral in Limburg en Zeeland is sprake van een relatief grote groep boerderijen met thuisverkoop (res- Totaal Met thuisverkoop % Limburg.97 87,% Zeeland.78,% Noord-Brabant.6.8 7,% Noord-Holland 6. 7,% Utrecht. 6,% Flevoland.88 9,9% Zuid-Holland 9.,8% Gelderland. 8,6% Groningen.768 6,% Drenthe. 7,% Overijssel.8 7,% Friesland ,9% Totaal ,% * Meer recente gegevens zijn helaas niet beschikbaar, maar het bestaande materiaal geeft in ieder geval een nauwkeurige indruk van de omvang van boerderijverkoop. pectievelijk en % van het totaal aantal agrarische bedrijven). Ook in Noord- Brabant en Noord-Holland is het aanbod groot. In Overijssel en Friesland houdt slechts % van de agrarische bedrijven zich bezig met thuisverkoop. Wat zijn de opbrengsten van verkoop? Gemiddeld bedragen de inkomsten van agrarische bedrijven uit thuisverkoop.. De spreiding is echter groot. Voor het overgrote deel van de bedrijven zijn de opbrengsten lager. Er zijn echter ook bedrijven die meer dan. aan opbrengsten hebben uit de directe verkoop. Uitgaande van een totaal van. bedrijven met thuisverkoop, is de jaarlijkse omzet ongeveer 9 miljoen. De totale bestedingen aan aardappelen, groenten, fruit, sierteeltproducten, kaas en eieren bedroegen in ongeveer,8 miljard. Een snelle berekening leert dan dat de boerderijwinkels goed waren voor ongeveer % daarvan. Wie koopt bij de boer? Volgens het LEI zijn er grofweg twee typen klanten te onderscheiden. De eerste zijn loyale klanten. Zij weten welke boerderijen aan verkoop doen en zoeken die actief op. De tweede groep bestaat uit incidentele klanten. Zij komen min of meer toevallig bij de boerderijwinkel, bijvoorbeeld via een fietstochtje, of omdat ze op een bij de boerderij horende camping recreëren. Deze incidentele klanten kopen voornamelijk impulsief. Wanneer hun aankoop bevalt, zijn zij geneigd om vaste klanten te worden. Bronnen: Landbouwtelling, CBS, / Een verkenning van de boerenkaasketen, TNO, 6 / Wat je vers haalt is lekker, TNO, 6 / Verbreding onder de loep, LEI, 6 HBD-ondernemerspanel: detaillisten ge matigd positief over omzetontwikkeling Ongeveer de helft van de detaillisten in Nederland verwachtte het eerste kwartaal van 7 méér omzet te behalen dan hetzelfde kwartaal vorig jaar. 7% verwachtte ongeveer evenveel omzet en % ging juist uit van een lagere omzet. Dat geldt zowel voor detaillisten in de food- als non-foodbranches. Dit blijkt uit het HBD Ondernemerspanel, een onderzoek dat ieder kwartaal plaatsvindt. In het laatste kwartaal van 6 was de groep detaillisten die rekende op een hogere omzet nog wel groter (6%). Daarentegen waren er toen minder detaillisten die evenveel omzet verwachtten (7%). De detaillisten waren het eerste kwartaal van 7 dus gematigder positief dan eind vorig jaar. e kwartaal 7 meer evenveel minder weet niet totaal totaal 9% 7% % % % food % % % % % non-food 8% 7% % % % geen werkzame personen % % 6% 9% % - 9 % 9% % % % - 9 % 8% 7% % % + 69% % 7% % % e kwartaal 6 meer evenveel minder weet niet totaal totaal 6% 7% % % % food 8% 8% 7% 8% % non-food % % % % % geen werkzame personen % 6% % 7% % - 9 % 8% 6% % % - 9 6% 8% % % % + 7% % % % % Over de totale nationale bestedingen in de detailhandel waren de detaillisten over het algemeen positief. 8% verwachtte dat consumenten in het eerste kwartaal van 7 minimaal evenveel zouden uitgeven in de detailhandel als in dezelfde periode vorig jaar. MKB ers zijn gematigder positief dan de grotere detaillisten. Over het algemeen geldt: hoe meer werkzame personen, hoe positiever de verwachtingen van de eigen winkelomzet en de totale consumentenbestedingen. Grote detaillisten vaker tevreden over eigen winkelomzet Over de gerealiseerde eigen omzet waren uiteindelijk toch nog 7 op de detaillisten tevreden. Ook hiervoor geldt: hoe meer werknemers in dienst, hoe positiever men is over de behaalde omzet. Opvallend is dat een kwart van de detaillisten zonder personeel (uitgesproken) ontevreden was over de behaalde winkelomzet. Vacatures en langdurige ziekte van personeel Bij ruim op de detaillisten was eind 6 sprake van minimaal één openstaande vacature. Dat geldt voor zowel de foodbranches als de non-foodbranches. In de meeste gevallen stonden de vacatures niet langer dan maanden open. Bijna een kwart van de detaillisten had eind 6 te maken met een geval van langdurige ziekte. In de non-foodbranches kwam dat vaker voor (%) dan in de foodbranches (%). Opvallend is dat ruim % van degenen met een langdurig zieke in hun bedrijf, slechte ervaringen heeft met begeleidende instanties zoals de Arbodienst of het reïntegratiebedrijf. % is wel tevreden. Geweld & agressie Bijna % van de detaillisten geeft aan dat zij en/of hun personeel in 6 te ma - ken hebben gehad met geweld of agressie in de winkel. Het grootwinkelbedrijf heeft vaker last van geweld en agressie dan de kleinere bedrijven. bron: HBD bron: HBD tabel 8 tabel 9 Wat verwachtten detaillisten van hun eigen omzet ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder? In hoeverre zijn detailiisten tevreden over de behaalde eigen winkelomzet in het laatste kwartaal van 6? tevreden neutraal ontevreden geen mening totaal geen werkzame personen 6,%,9%,%,% % - 9 werkzame personen 68,% 7,%,%,% % - 9 werkzame personen 7,%,9%,8%,% % + werkzame personen 8,9% 8,% 6,7%,% % totaal 7,7%,%,%,8% %

7 Colofon J AARBOEK DETAILHANDEL 7 In juni 7 verwacht het HBD het Jaarboek Detailhandel 7 uit te brengen. Het Jaarboek is een onmisbare vraagbaak voor iedereen die een overzicht wil hebben van de detailhandel, de arbeidsmarkt, omzetten, etc. Daarnaast bevat het Jaarboek een index van alle relevante organisaties in de detailhandel. Ook dit jaar staat de publicatie weer bol van cijfermatige ontwikkelingen in de sector detailhandel, met bijzondere aandacht aan de ambulante handel, webwinkels, de arbeidsmarkt en uiteraard aan de ongeveer afzonderlijke branches. Centraal staat de omzetontwikkeling en het aantal ondernemingen. Daarnaast besteedt de editie van dit jaar uitgebreid aandacht aan de overlevingskansen van nieuw opgerichte winkelbedrijven. Per branchecluster is omschreven welk percentage van de nieuwe bedrijven nog bestaat na jaar, jaar, jaar, etc. Bovendien komt een onderwerp aan de orde waarop tot op heden zeer weinig zicht was: de inkomenspositie van ondernemers in de detailhandel. De gemiddelde inkomensniveaus van alle detaillisten wordt vergeleken met die van het totaal aan huishoudens in Nederland. Niet alleen inhoudelijk zijn er enkele wijzigingen in het Jaarboek ten opzichte van vorig jaar, ook de lay-out is vernieuwd. Het HBD hoopt met het nieuwe jasje een minstens zo duidelijk en informatief Jaarboek uit te brengen. Het Kwartaalbericht Detailhandel is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het Kwartaalbericht beschrijft ontwikkelingen in de detailhandel, met name gebaseerd op de omzetstatistiek van het CBS. Het CBS draagt uitsluitend verantwoordelijkheid voor de opgenomen cijfers met bronvermeding. Overname van gegevens uit het Kwartaalbericht is toegestaan, mits met de volgende bronvermelding: Bron: Kwartaalbericht Detailhandel HBD/CBS. V IER SCENARIO S VOOR DE TOE- KOMST VAN DE DETAILHANDEL Het HBD heeft samen met ondernemers en deskundigen de belangrijkste trends en ontwikkelingen voor de detailhandel gebundeld. Op basis daarvan zijn vier verschillende toekomstscenario s uitgewerkt. Dergelijke sectorbrede toekomstscenario s zijn nooit eerder opgesteld voor de detailhandel en geven een uniek inzicht in een verrassende toekomst, waar ondernemers en betrokkenen bij de detailhandel op voorbereid moeten zijn. Voor het opstellen van de scenario s is uitgegaan van vier mogelijke uitgangsposities, te weten een strak overheidsbeleid, een vrij overheidsbeleid, een situatie waarin de merk - fabrikanten en andere spelers de retailfuncties overnemen en een situatie waarin juist de bestaande detailhandel zijn functies versterkt. U kunt het boek bestellen via Voor vragen over bestellingen kunt u contact opnemen met de infodesk (info@hbd.nl). Het HBD is op werkdagen van 9: tot 7: uur ook telefonisch bereikbaar op telefoonnummer (7) Het boek kost. Detaillisten krijgen een korting van %. ISSN 7-79 Redactie: Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) Postbus 97 9 LS Den Haag t (7) f (7) 8 7 e info@hbd.nl i Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Prinses Beatrixlaan 8 7 XZ Voorburg Infoservice: t 9-7 (, p.min) e Infoservice@cbs.nl i Abonnementen: t (7) 8 6 f (7) 8 7 e info@hbd.nl Recente HBD- en CBS-publicaties - Vier scenario s voor de toekomst van de detailhandel, HBD - De markt heeft toekomst! Trends en toekomstbeelden van de warenmarkt in, HBD - Nederland tafelt; het tafel-, kook- en koopgedrag van de Nederlandse consument, HBD - Regionale huishoudensprognose -, CBS - Markt personenauto s trekt aan (webpublicatie), CBS - Meer sigaretten, minder shag (webpublicatie), CBS Vormgeving: Michelangela, Utrecht Drukwerk: Drukkerij Artoos Nederland B.V., Rijswijk