Ik vond het zeer leuk, en leerzaam om dit praktisch opdracht te maken, over het onderwerp : Tulp in je tank (brandstof).

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 3403 woorden 23 april ,4 23 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding : Als onderwerp heb ik voor het onderwerp : Tulp in je tank gekozen (brandstof), omdat dit onderwerp mij zeer interesseerde, en omdat er veel mensen mee te maken kunnen krijgen. En ook omdat dit onderwerp vaak voorkomt in onze hedendaagse omgeving. Als hoofdvraag, of onderzoeksvraag heb ik : Wereldvoorraad brandstof bijna op??? Mijn deelvragen hiervoor zijn : - de ontwikkelingen van brandstof - geschiedenis van brandstof - biologische brandstof, is dat inderdaad beter? Mijn werkwijze voor dit praktisch opdracht is als volgt : Ik zoek op internet alles dat een relatie heeft met brandstof, de ontwikkeling ervan, geschiedenis, en biologische brandstoffen. En of het milieuschadelijk is. Andere landen die nu al actief zijn met andere soorten brandstoffen. Ik ga o.a. zoeken in de volgende pagina s, voor de volledige pagina s verwijs ik u naar het bronvermelding. De pagina s zijn : Ik vond het zeer leuk, en leerzaam om dit praktisch opdracht te maken, over het onderwerp : Tulp in je tank (brandstof). Ik hoop dat u er ook wat van opsteekt van dit onderwerp, en dat u, als consument, ook net als 89% van de bevolking veel te veel betaald voor per liter benzine. Pagina 1 van 13

2 De ontwikkeling op het gebied van brandstof : Benzine, diesel en biodiesel zijn de belangrijkste brandstoffen voor onze voertuigen. Zonder brandstof kunnen wij niet rijden. Onze brandstof begint naarmate op te gaan, omdat er minstens 5 miljoen mensen zijn, die dagelijks brandstof tanken. Daarvoor zijn er circa 160 miljoen liter brandstof nodig per jaar. En waar wij dat vandaan halen, en waar het wordt gemaakt, en de ontwikkelingen ervan, worden in mijn leuke, o zo geweldige praktische opdracht besproken. Hier ziet u een tabel, met de wereldwijde vraag van enkele mineralen : Al jaren lang, maken wij zorgen over de uitputting van brandstof, waar halen wij die 160 miljoen liter vandaan per jaar??? Dagelijks wordt er getankt, getankt en nog eens getankt. Men is al hevig bezig, met de nieuwe ontwikkeling, van brandstof winning. De brandstofcel wordt een van de belangrijkste brandstofvervanging. Heden, is de ontwikkeling van brandstofcellen, al aardig ontwikkeld. Men zal snel op brandstofcellen gaan rijden, wat de benzine en diesel enz. zal gaan vervangen, dat de uitputting van onze brandstof onderdrukt. Onze element : brandstof is zeer schaars op onze planeet, na olie is brandstof het schaarst. Men heeft prognoses gemaakt, dat de olievoorraad (brandstofvoorraad) binnen 50 jaar op zal zijn. Heel veel landen zullen erdoor gaan lijden, en de brandstofprijzen zullen enorm stijgen. Vanaf 1995 tot 2002, 7 jaar ertussen groeit onze brandstofprijzen met circa 6%, en dat is best wel veel. Als de branstofprijzen inderdaad per jaar met 12 % stijgen dan zouden de prijzen in 2012, circa rond de : 3,60 euro s, omgerekend in guldens zijn dit circa 8,10 guldens, en dat is heel erg duur voor een litertje benzine. Daarom is men een vervanger aan het ontwerpen voor onze brandstof, die nog circa 50 jaar mee door kan. Op het gebied van brandstof ontwikkeling, heeft men de brandstofcel motor voor auto s ontworpen. Deze brandstofcel, wordt voornamelijk gebruikt in de ruimtevaart techniek. Veel oliemaatschappijen, zien er wel wat in, de brandstofcellen. De oliemaatschappijen die er aan meedoen zullen vooral zijn : Shell en BP. En vooral de auto-industries zien er wel wat in, om over te gaan naar brandstofcellen : BMW, Daimler, Chrysler, Toyota en General Motors zijn allemaal al bezig met het ontwerpen, ontwikkelen en testen van elektrische en brandstofcel motoren, die men in de toekomst zullen gaan gebruiken. De brandstofcel is al jaren succesvol toegepast in de ruimtevaart, voor space-shuttles, en zal dus een positieve invloed hebben voor onze motoren en de ontwikkeling. Dus het zal niet lang meer duren, voordat de brandstofcel uitkomt. De brandstofcel, is op dit moment zeer ingewikkeld, en veel te duur om geproduceerd te worden, en daarom wordt er hedendaags nog gewerkt aan de elektrische motoren. De voordelen van onze nieuwe brandstofvervanger zijn : Pagina 2 van 13

3 - Er wordt veel veel minder CO² uitgestoten, en is dus minder schadelijk voor de mens en milieu. - Het heeft een veel hogere rendement, het verbruikt veel minder en is dus zuiniger, het rendement zal circa 65% zijn. - De biobrandstof is onuitputtelijk, want het wordt gemaakt met behulp van organismen - hoge elecktrische efficientie - mogelijkheid voor co-generatie - gemakkelijk te plaatsen Nadelen van onze nieuwe brandstofvervanger zijn : - ze zijn gevoelig voor bepaalde brandstofbestanddelen - de productiekosten voor de meeste brandstofcellen zijn nog steeds te hoog toepassen mogelijk te maken - de levensduur en de betrouwbaarheid zijn nog niet voor alle brandstofcellen aangetoond. De brandstofcel is een ingewikkeld apparaat, dat een makkelijke proces heeft : Je scheidt water in waterstof en zuurstof --> (H²O H² + O²) En je laat ze daarna weer bij mekaar komen. Bij het samenkomen van deze twee elementen ontstaat er enorm veel energie. Dit energie dat vrijkomt, kan nuttig worden gemaakt, bij het rijden van de motorvoertuigen. Om water te kunnen scheiden, laten ze een bepaalde hoeveelheid stroom door het water heen, met dit bepaalde stroom, scheidt het water, in waterstof en zuurstof. Dit proces noemen we in de scheikunde : Elektrolyse. De brandstofcel werkt als het ware op water. Schoner en onuitputtender kan gewoon niet. Alleen heeft de motor een kleine hoeveelheid brandstof nodig, hiervoor is brandalcohol en methanol nodig, en deze stoffen zijn niet schadelijk en zeer makkelijk te verkrijgen. Maar in principe werkt het dus op water. De brandstofcel, is zelf, extreem duur, sommige auto-industries hebben al een prototype van gemaakt, maar voor particulier gebruik kunne we nog niet spreken. De automaatschappijen zien het jaar 2004 als het jaar voor de brandstofcel auto. Een bedrijf dat al heel ver is met de ontwikkeling van de brandstofcel is DaimlerChrysler. Zo'n vijf jaar geleden kwam de Mercedes- Benz met de Necar 1. ( Necar = New Electric Car ) Dit was een op stroom rijdende bestelbus. Alleen was alle beschikbare ruimte nodig voor de motor. In 1996 kwam de Necar 2 al uit en die nam de waterstoftanks mee op het dak en had een top van 110 km per uur. Toen kwam de Necar 3, deze auto had een motor die methanol omzette in waterstof maar die nam zowel ruimte in dat er geen passagiers meer bij konden. Dus er werd nog verder onderzocht en er kwam nog een vierde Necar dit was dezelfde auto als de Necar 3 alleen deze rijdt volledig op waterstof. Op de plek van de benzine tank kwam dan de waterstoftank, de apparatuur licht in een dubbele bodem en de elektromotor zit op de plaats waar de normale motor zou zitten. In zweden is al een nieuwe soort brandstof gevonden voor auto s, dit brandstof kan misschien wel onze nieuwe vervanger zijn voor benzine en diesel in de toekomst. Het is de BIOGAS, een soort gas dat via een centrale wordt opgewekt, met zeer veel energie. Het BIOGAS, is 100% biologisch, wordt geproduceerd, dood dode organismen, en is dus onuitputtelijk. Het BIOGAS is ook milieu-vriendelijk. In zweden staan al 10 Pagina 3 van 13

4 BIOGAS-centrales, in Zweden rijden al zeker 500 auto s op BIOGAS. Wanneer de bestaande plannen voor biogasopwekking zijn gerealiseerd, zal de brandstofproductie voldoende zijn voor het gebruik van 6000 auto's Voor de werking van een brandstofcel van schaal 1 : 15, Geschiedenis van de brandstofprijzen : (*) Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Pagina 4 van 13

5 Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel Prijzen per: Euro ongelood Super plus Pura Diesel Ultra Laag zwavel De groeifactor per brandstofsoorten zijn : - Euro ongelood : 12 % - Super Plus : 11 % - Pura : 11 % - Diesel Ultra Laag Zwavel : 03 % Dit is de grafiek van de brandstofprijzen van de jaren : Accijnsverhogingen : De Nederlandse overheid heeft dinsdag 1 januari 2002 de accijnzen en heffingen op motorbrandstoffen verhoogd. Als gevolg hiervan zijn de adviesprijzen zoals Shell Nederland Verkoopmaatschappij B.V. die adviseert aan haar wederverkopers, met ingang van 1 januari gewijzigd. De accijnsverhoging bedraagt inclusief BTW voor benzine ruim 2,2 eurocent (4,9 Nederlandse centen). Voor diesel is de wijziging van accijns/heffingen nagenoeg nihil. Welke soorten belastingen worden er geheven : - Accijns: Accijns is een verbruikers-belasting die is verwerkt in de prijs. Accijns wordt geheven per liter. Dit wordt Pagina 5 van 13

6 geheven door de overheid en het geld dat de accijns oplevert wordt gebruikt voor het bouwen van nieuwe wegen, en andere zooi voor die ministers. - Brandstoffenbelasting: In het kader van de belastingen op milieugrondslag is er de brandstoffenbelasting. - Voorraadbelasting: Oliemaatschappijen zijn verplicht een strategische olievoorraad aan te leggen. De kosten hiervan worden betaald uit de opbrengst van de voorraadbelasting. Ook de voorraadbelasting wordt door de overheid verrekend. - BTW: De belasting over de toegevoegde waarde is een algemene verbruiksbelasting voor goederen en diensten. De BTW wordt geheven over de prijs van het goed of de dienst De BTW is voor brandstoffen tegenwoordig 19%. Hoe wordt benzine belast? Euro benzine Per duizend liter Per liter (afgerond) Accijns Fl. 1278,00 Fl 1,28 Voorraadheffing Fl 11,00 Fl 0,01 Brandstoffenbelasting Fl 26,07 Fl 0,03 Totaal belasting (ex BTW) Fl 1,32 Super benzine Per duizend liter Per liter (afgerond) Accijns Fl 1278,00 Fl 1,28 Voorraadheffing Fl 11,00 Fl 0,01 Brandstoffenbelasting Fl 26,07 Fl 0,03 Totaal belasting (ex BTW) Fl 1,32 Het verschil tussen Euro benzine en Super benzine is de lood dat erin zit. In Euro benzine zit meer lood dan in Super benzine. Maar de prijzen zijn het zelfde. Dieselprijs Pagina 6 van 13

7 Je hebt twee soorten diesel : - Je hebt rode diesel : de brandstof voor al het andere dan het wegverkeer en de pleziervaart. Onder meer tractoren en huishoudolie valt hier onder. - Dan heb je ook nog paarse diesel : dit is de regeling voor de teruggave voor zware vrachtauto s in de transportsector. De reden voor deze teruggaaf regeling is de compensatie van de accijnsverhogingen. Voor de teruggaafregeling is destijds goedkeuring van de Europese commissie aangevraagd en verkregen. Deze goedkeuring heeft een looptijd van een jaar en wordt jaarlijks verlengd. De dieselprijs aan de pomp is sinds 1 januari 1995 gestegen met 66,8 cent per liter gestegen. Hiervan is 44,4 cent per liter gevolg van de stijging van de kale dieselprijs, dat is de pompprijs voor accijnzen heffingen en BTW. Sinds 1 januari 2000 is de dieselprijs weer gestegen met 20,2 cent per liter, waarvan 17,2 cent het gevolg is van de stijging van de kale dieselprijs. Sinds 1995 is het belastingaandeel gedaald van 75% naar 61%. Hoe wordt diesel belast? Per duizend liter Per liter (afgerond) Accijns Fl 735,50 Fl 0,74 Voorraadheffing Fl 11,00 Fl 0,01 Brandstofbelasting Fl 28,76 Fl 0,03 Totaal belasting (ex BTW) Fl 0,78 Voor diesel hoef je minder heffingen te betalen omdat een dieselauto op landelijk niveau beter voor het milieu is. Dieselauto s stoten namelijk minder CO2 uit dan benzine auto s. Ook zijn dieselauto s zuiniger dan benzineauto s. Rode diesel : Per duizend liter Per liter (afgerond) Accijns Fl 102,60 Fl 0,1 Voorraadheffing Fl 0 Fl 0, 0 Brandstofbelasting Fl 28,76 Fl 0,03 Totaal belasting (ex BTW) Fl 0,13 Paarse diesel Per duizend liter Per liter (afgerond) Accijns Fl 683,50 Fl 0,68 Voorraadheffing Fl 11,00 Fl 0,01 Brandstofbelasting Fl 28,76 Fl 0,03 Totaal belasting (ex BTW) Fl 0,78 Prijsaanpassingen Pagina 7 van 13

8 De adviesprijzen aan de pomp zijn uit verschillende elementen opgebouwd. a) De productprijs vanaf de raffinaderij; deze prijs wordt bepaald door de Platt s productnotering (omgerekend in centen per liter) plus een geringe toeslag voor additieven (stoffen die Shell toevoegt aan haar benzineproducten voor een optimale werking van de motor) b) De directe en indirecte kosten van de oliemaatschappij. Het gaat hier om o.a. kosten voor opslag en vervoer van de brandstof, marketingkosten (bv reclame), overheadkosten Deze bedragen komen neer op zo n 15 cent per liter c) Een vaste bruto winst. Shell houdt deze marge op gemiddeld 3 cent per liter d) Een vast marge van 11 cent voor de wederverkoper (exploitant van het benzinestation). Hiervan moet de wederverkoper alle kosten ( zoals personeelskosten en investeringskosten (bv in milieuvoorzieningen zoals vloeistofdichte vloeren)) betalen. De BOVAG heeft uitgerekend dat hij dan gemiddeld een winst heeft van 1 ½ tot 2 cent. e) Accijnzen en heffingen. Op dit moment bedraagt dat in Nederland F 1,32. f) BTW (19%). Het bedrag aan BTW varieert dus met het geheel. Platt s-noteringen fluctueren dagelijks. Indien de productnotering een trendmatige verandering laat zien dan past Shell de adviesprijzen aan maar kleine, dagelijkse veranderingen worden niet in de prijs verwerkt. Het gaat hier om adviesprijzen, de verkoper mag zelf de prijs bepalen die je aan de pomp betaalt, op basis van de lokale marktsituatie. Ongeveer de helft van de stations kiest voor een andere prijs dan de adviesprijs. Land BTW % op brandstoffen Denemarken 25% Zweden 25% Finland 22% België 21% Ierland 21% Italië 20% Oostenrijk 20% Frankrijk 19,6% Nederland 19% Griekenland 18% Groot-Brittannië 17,5% Duitsland 16% Spanje 16% Luxemburg 15% Portugal 12% Op de volgende pagina ziet u de grafiek voor de BTW informatie Geschiedenis van de brandstof : Pagina 8 van 13

9 De huidige brandstofmix is ontstaan door een ontwikkeling die puur gestuurd werd door marktkrachten. Vanouds is benzine de vanzelfsprekende brandstof voor de personen auto. LPG kwam in de jaren 60 op de markt en maakte een grote vlucht door het ontbreken van een accijns op deze brandstof omdat LPG beter was voor het milieu en de overheid nog niet hadden nagedacht over accijnzen voor deze brandstof. Diesel werd bij de personenauto pas populair toen de prestaties en het comfort van de dieselauto s werd verbeterd en meer automerken een dieselauto kregen, ook in kleine modellen. Naast marktkrachten zijn de fiscale instrumenten van de overheid ook van belang. De brandstofmix kwam tot stand door beide krachten. Het Centrum voor Energiebesparing en schone technologie (CE) heeft onderzocht welke theoretische samenstelling van de brandstofmix de milieudoelen voor de sector wegverkeer de optimale samenstelling van kosten en effectiviteit realiseert. Hierbij zijn zowel landelijke als stedelijke milieueffecten in mee genomen en is de relatie met de macro-economische kosten (exclusief belastingen) onderzocht. De optimale brandstofmix is niet alleen afhankelijk van de uitstoot van verschillende voertuig categorieën voor de drie brandstoffen maar ook van de verschillen in kale brandstofprijs (prijs exclusief fiscale lasten) en van de kosten van de aanschaf en onderhoud, voor zover die te maken hebben met de gebruikte brandstof. Biodiesel : In de jaren 1970 ontwikkelde de Duitser, Ludwig Elsbett, de speciale Elsbett-plantenoliemotor, met een efficiëntie van meer dan 40%: dat was een derde beter dan de toenmalige dieselmotoren. Deze motoren hebben ook een hogere efficiëntie dan de huidige brandstofcellen in wagens (brandstofcel efficiëntie: 40%, omzetten.van elektriciteit uit wind in waterstof efficiëntie 70%, totale efficiëntie van brandstofcellen in wagens ligt dus rond de 30%). Ook gewone dieselmotoren kunnen aangepast worden om te rijden met plantenolie.. Oliehoudende planten groeien in de meeste delen van de wereld en ze hebben allen één ding gemeen: de eruit geperste olie is slechts één van de producten. Daarom kan de productie van plantenolie volledig geïntegreerd worden in de lokale landbouw. In bepaalde gevallen kan het zelfs leiden tot een totaal nieuwe lokale industrie en markt. Eén van de mogelijke planten voor de productie van plantenolie is winterkoolzaad, dat over heel Europa geteeld wordt. Koolzaadolie is bruikbaar zowel als voeding en als brandstof, terwijl het schroot een waardevol veevoeder is. Hetzelfde geldt overigens voor het verwante winterraapzaad Totnogtoe is het succes buiten Duitsland eerder beperkt en dat is te wijten aan een aantal factoren: vooral de EU belastingsregelgeving (o.a. de Mineral Oil Directive, 92/81/EEC); de toch vrij dure aanpassing van de dieselmotor en de misverstanden over de milieueffecten van het telen; het produceren en gebruik van koolzaadolie. Op het niveau van de EU komt daar nu verandering in. Bij de nu gangbare dieselmotoren is het noodzakelijk om een aantal aanpassingen te doen aan het brandstofinjectiesysteem om de motoren op plantenolie te laten draaien. In Duitsland kost de ombouw van een standaard dieselmotor zo n 80 à frank, afhankelijk van het aantal cilinders. Deze kost zou er niet zijn mochten alle dieselmotoren er bij de constructeur al op gemaakt zijn om ook op plantenolie te kunnen werken. In Duitsland zijn al enkele duizenden wagens omgebouwd. Het aantal stijgt snel, net als het aantal garages waar de ombouw kan gebeuren, momenteel zijn er al zo n De Duitse deelstaat Pagina 9 van 13

10 Saarland subsidieert de ombouw voor zo n frank. In Vlaanderen (België) zijn er, bij ons weten, nog geen omgebouwde wagens. Plantenolie veroorzaakt bij verbranding in dieselmotoren emissies die vergelijkbaar zijn met die van fossiele diesel, behalve dat de roetuitstoot gehalveerd wordt, dat er geen zwaveluitstoot is en natuurlijk: plantenolie is CO2 neutraal. Betere dieseltechnologie maakt uiteraard ook een diesel op plantenolie schoner Het is de hoogste tijd om in de geïndustrialiseerde landen over te stappen naar een duurzamere transportsector. Plantenolie vormt een realistisch korte-termijn alternatief voor fossiele brandstoffen en zal ook een noodzakelijke aanvulling blijven bij de emissievrije technologieën van de toekomst. De beleidsinstrumenten om dit te bevorderen zijn onder meer: Vrijstelling van accijnzen voor plantenolie Wettelijke normen voor adequate automobieltechnologie, met inbegrip van: o de aanpassing aan eco-brandstoffen o gebruik van de meest efficiënte motortechnologie o begrenzen van de brandstofconsumptie. Dit zou de ontwikkeling versnellen, niet alleen in de geïndustrialiseerde landen maar ook in de derdewereldlanden: als men de dieselmotoren niet meer moet ombouwen is het makkelijker om geïmporteerde fossiele diesel te vervangen door lokaal geproduceerde plantenolie. Dit komt niet alleen het leefmilieu ten goede maar ook de economie, vooral in de landelijke gebieden. De voordelen van dit soort nieuwe brandstof : - milieuvriendelijk - onuitputtelijk, omdat planten gewoon makkelijk kunnen worden geteeld - de biodiesel is zeer goedkoop, in Nederland is het circa 42 euro cent - het is zeer goedkoop te produceren - de biodiesel, werkt alleen op dieselmotoren Plaatjes : Zo ziet een brandstofcel eruit : Zo ziet een brandstofcel van binnen uit : De BMW 3, dit auto bevat de brandstofcel motor : De Honda Civic GM Series, die ook de brandstofcel motor bevat : De duitse wagen, Dietmar 3, die een elektrische motor heeft : Pagina 10 van 13

11 Voor de werking van de brandstofcel kunt u op de volgende site kijken : Conclusie : De ontwikkeling op het gebied brandstof, heeft ons veel mogeljikheden geboden. Waardoor we over circa 4 jaar, over kunnen stappen met de brandstofcel motor, of de elektrische motor. Deze motors, zijn sterker, hebben een hogere rendement, en zijn tenvens zuiniger, dan de huidige verbrandingsmotors, die wij nu in het heden kennen. De geschiedenis van de brandstof ervan is dat vroeger alleen maar 2 soorten brandstoffen bestonden, dit waren ( de jaren ) : - Euro ongelood - Super Plus Daarna kwam de Diesel Ultra Laag Zwavel in de jaren 96 En als laatst kwam ook de Pura in de jaren 00 De Euro ongelood, Super Plus en Pura stegen elk jaar met 12 % van de huidige prijs. Op de Diesel na, die steeg per jaar met 3 % van de huidige prijs. Omdat men wist dat de wereldvoorraad brandstof binnen 50 jaar op zou raken, heeft men voorzorgs maatregelen getroffen : - vervangers voor brandstof : biologische benzine, diesel en gas - nieuwere, zuinigere met een hogere rendemente motor - de brandstofcel motor en de elektrische motor De brandstof voor onze nieuwe vervanger voor de motor, is tevens veel goedkoper, het ligt circa de 42 euro cent, terwijl de huidige prijs op de 1,17 zit. Dus is de nieuwe brandstof, goedkoper, zuiniger, schoner voor het milieu en zeer makkelijk te maken, en vooral onuitputtelijk, want het komt voornamelijk van planten, of van dode organismen. Ik ben er zelf mee eens, dat men maatregelen heeft getroffen voor de uitputting van onze wereldvoorraad brandstof. En vooral de milieu-vervuiling aanpakt. De auto s zorgen voor Circa 34 % aan milieu vervuiling, door over te gaan, naar de nieuwe motor en brandstof reduceert men tot 13 % milieu vervuiling. En ik wou eigenlijk nog wat vertellen over bio-ethanol, maar het bleek het zelfde te zijn als plantaardige motor olie, alleen heeft het een andere naam. Niet alleen de brazillianen gebruiken het, tevens Zweden. Dit was mijn werkstuk, met de conclusie samen, ik hoop dat u wat heeft geleerd op het gebied van de ontwikkelingen van brandstof en de prijzen ervan. Bronnenlijst : Pagina 11 van 13

12 Ik heb al dit informatie vooral gezocht op het internet, als in de bibliotheek Ik heb o.a. gezocht in de volgende sites, sommige sites kan ik helaas niet meer specificeren, maar de meeste wel : =&nt1=w&ns1=&nt2=p&ns2=&idx=all&lang=&dincl=&dexcl=&dlink=&age=&sizep=%3C&sizev=&sizex=1&max hits=10&x=38&y=5 De volgende boeken heb ik gebruikt, via de bibliotheek : Brandstoffen, hoe en waar? Paul de Haan Plaats van uitgave : Amsterdam Jaar van uitgave : december 2000 De pagina s die ik heb gebruikt : De brandstofcel, onze toekomst Guus van der Kooi Pagina 12 van 13

13 Plaats van uigave : Tiel Jaar van uitgave : april 1998 De pagina s die ik heb gebruikt : Pagina 13 van 13