Hans de Ries dbnl. Zie voor verantwoording:

Transcriptie

1 Lietboeck inhoudende schriftuerlijcke vermaen liederen, claech liederen, gebeden, danck liederen, lofsanghen, psalmen, ende ander Hans de Ries bron Hans de Ries, Lietboeck inhoudende schriftuerlijcke vermaen liederen, claech liederen, gebeden, danck liederen, lofsanghen, psalmen, ende ander. Dierick Mullem, Rotterdam 1582 Zie voor verantwoording: dbnl

2

3 III Voorreden. Allen Lidtmaten onses Heeren Jesu Christi, ouer al verstroyt, sy ghenade, vrede ende bermhertigheyt van Godt den Hemelschen Vader, door onsen Heer Jesum Christum, Amen. AEnghemerckt hebbende beminde Broeders in Christo Jesu dat alle Christgheloouighe menschen schuldich zijn, naer haer ontfanghen gauen te bearbeyden die eere Godes, ende die stichtinghe van haren naesten, so en hebbe ic oock die cleene gaue die mt. 25. r, 27 my de Heere wt ghenaden beneuen andere ghegheuen heeft, niet moghen willen Eph. 4. b16 begrauen noch stil houden, maer int bearbeyden van desen teghenwoordighen Lietboeck willen te werck leggen, den welcken ick met ghewilligher herten voor my ghenomen, begonst ende met Godes bystant ende eenighe medehulperen, so verre ghebrocht hebbe als ghy teghenwoordichlijcken mocht sien ende aenschouwen. Ende op het ghemeene nut soude moghen ghevoordert worden, ende een yder te beter soude ghedient zijn, hebbe ick dit Lietboeck in zes deelen gedeelt, waer van het eerste deel zijn vermaenliederen, inde welcke ghehandelt wert van boete ende beteringe des sondighen leuens, van afstant van sonden ende bekeeringhe tot Godt, dese zijn nut ende dienstlijck om ghesonghen te werden, onder de aencomende lieden, ende by alle die ghene die noch tot boete ende beteringhe des leuens behooren vermaent te worden. Dat tweede deel zijn Claechliederen ende ghebeden inde welcke den sondaer die hem tot beteringhe zijnes sondighen leuens schicken wil, zijn sonden beclaeght ende tot Godt roept om ghenade ende vergheuinge. Daer zijn oock in dit deel eenighe ghebeden, daer in, om bysonder nootlijcke saken, so int algemeyn voor die gansche ghemeente, als oock voor een yder bysonder ghebeden wort, dese dienen ghesonghen te worden, naer dat den noot ende gheleghentheydt in een yghelijck is eyschende.

4 IV Dat derde deel syn Danckliederen ende lofsanghen, Inde welcke den Heere van zijn ouervloedighe gheestelijcke ende tijttelijcke weldaden, ende gauen, ghedanckt en ghelooft wert, dese behooren van sodanighe persoonen ghesonghen te werden, die Godes weldaden ende gauen ontfanghen hebben, ende bequaem zijn totter lofsegghinghe, waer van breeder hier naer sal ghehoort worden. Dat vierde deel zijn cruyschliederen, de welcke handelen van cruys ende lijden, waer in die gheloouighe vermaent worden tot volstandicheit, tot ouerwinninge, ende een geduyrich blijuen by der waerheyt, dese zijn nut om ghesonghen te werden, ter tijt als de ghemeente met cruys ende lijden beswaert wordt. Dat vijfde deel zijn verscheyden liederen, inde welcke eenighe tracteren van de artijckelen des gheloofs, ende die Christelijcke leere, waer by ooc gheuoecht is den lofsanck Sacharie, ende ettelijcke andere de welcke tsamen behooren ghesonghen te werden, naer die gheleghentheyt des tijts ende der plaetsen. Dat seste deel begrijpt in hem veerthien van Dauids Psalmen de welcke een ygelijck naer dat hy den stant zijnes ghemoets beuint mach singen ende oeffenen. Dit is beminde Broeders die ordeninghe die ick hebbe ghehouden int vergaderen deses Lietboecx, de welcke ick v hier hebbe willen aenteekenen, op dat een yghelijck goede onderrechtinghe hebbende, van het inhout des Liedtboecks, tselue tot syn ende syns naesten nut te bequamer souden moghen ghebruycken want onderscheyt hebbende van dinhout der Liederen, in de verscheyden deelen (deses Boecx) begrepen, mach een yder naer dat hy zijn ghemoet gestelt vindt, het sy om clagen oft om den Heere te louen, wt alle de Liedekens eenighe tot zijnder beteringhe voor nemen of singhen ende tot eenen ghelijcken eynde, hebbe ick oock doorgaens dinhoudt van een yder Liedt, int corte, bouen het beghin des Liedts gestelt, daer met alles het ghemeene nut betrachtende. Ende tewijle die vermeerderinghe van die eere

5 V Godes en des menschen beteringhe, door al onsen arbeyt behoort gesocht te werden, so ist mijn hertelijck wenschen, dat oock die Liederen in desen begrepen tot gheenen anderen eynde, gheoeffent en mochten worden, welck gheschieden sal, wanneer een yeghelijck het recht ghebruyck der seluer betracht, ende voor het misbruyck hem wacht, en op dat een yghelijck tot het recht gebruyck soude moghen te beter gheuoordert worden, ende alle straffelijckheden mijden, die by het singhen der Psalmen ende gheestelijcke Liederen gheuonden worden, so ben ick beweecht gheworden dit nauolghende van het daghelijcx misbruyck, ende het recht Godt gheuallich singhen aenteeckenen ofte schrijuen wilt daer op met aendacht letten, ende vlijdt aenkeeren om desen mijnen arbeyt tot Godes eere ende uwer beteringhe te ghebruycken, Dwelck ghy oock met neersticheyt behoort te betrachten, wandt ist dat een yghelijck schuldich is zijn ontfangen pondeken niet te begrauen, maer int werck te legghen, so behooren oock die ghene waer voor tot beteringhe niet Godes mt. 25. f, 56 gaue ghearbeyt wordt, den arbeyt die haer ten goeden geschiet waer te nemen, wandt tot dien eynde gheeft die Heere de menschen gauen, op dat syn eere verbreyt ende onse beteringhe ghevordert soude worden, waer aen dat gheopenbaert en oock bekent wert hoe seer hy ons bemint, en hoe grootelijck hy begeert ende wil onser aller heyl ende salicheit, ontwijfelijck door den onuertellijcken arbeyt die hy gestadich aen den menschen wt syn onbegrijpelijcke liefde is bewijsende, moghen wy versekert worden als wy met aendacht daerop mercken (tghene hy ergens seyt) dat hy den doot noch het steruen van den sondaer niet en begeert, maer veel lieuer heeft dat hy hem Eze. 18. t 23 ende bekeere ende leue, dwelck hy oock aen Israel ghenoechsaem gheopenbaert heeft, doort tseynden zijnder knechten ende Propheten, die hy met gauen verciert, ende met cracht beschoncken hadde, om synen wille te vercondigen ende tot beteringhe de afghedwaelde ende onghehoorsame, ia oock de vrome te dienen, ende dewyl hy noch tot desen eynde syn gheestelijcke gauen gheeft, op dat

6 VI dz syn eere soude verbreet, syn kercke vermeerdert, ende de beteringhe des lichaems Christi betracht worden, so behooren wy ontwijfelijc Godes goetheyt in desen, die door verscheyden middelen ende instrumenten tot ons waerts laet lichten, waer te nemen, dwelck gheschiet als wy syn gauen (sy lichten dan in ons, oft door andere tot ons) recht tot onser beteringhe ghebruycken, tot welcken recht beterlijcken ghebruycke aller goetdadicheden Godes ons wil helpen Godt die almachtighe Vader door Jesum Christum synen eenighen Sone, Amen. By my uwen dienaer D. L. bekent.

7 VII [Onderrichtinghe van tsinghen der Liederen en Psalmen] Corte openinghe vande straflijckheden, in vele persoonen bestaende, by het singhen der geestelijcker Liederen ende psalmen, mits een onderrechtinghe, wat tot het recht Godt gheuallich singen is behoorende. AEngaende tghene dat in vele menschen by het singhen der gheestelijcker Liederen ende Psalmen sy te bestraffen, tselue en is niet weynich maer seer vele, onder welcke menichderley straffelijckheden eerstelijc dese wort beuonden, dat meest een yder beyde Liederen ende Psalmen singt ende oeffent sonder een ware voorbereydinghe des herten ende opheffinge des gemoets tot Godt, dwelc nochtans die Heere voornemelijck is eyschende, want hy seer weynich oft niet en vraecht na het ghene dwelc metten monde oft lippen tot zijnen dienste voorts ghebracht wert, wanneer den gheest, therte ende tghemoet, die lippen ende den monde niet en beweghen noch en doen roeren, dit sien wy nochtans int ghemeen dat die lieden die claech Psalmen Dauidts dick-

8 VIII wils inden monde hebben, ende vertoonen haer of sy met Dauid tot Godt claechden ende riepen, hoe wel (naer mijn besorgen) meest sulcx al geschiet sonder een aendachtighe opheffinghe haerder sielen totten Heere, ende sonder de waerheyt van het eerste ende laetste woordt des Psalms in haer te beuinden, want ontwijfelijck so is de menichte groot, die Dauids woorden dicwils gebedewijs gebruycken seggende: Heere ick ben van suchten moede, ende ick doe myn bedde swemmen den gheheelen nacht, ende nette mynen legher met mynen tranen, + de welcke nochtans noyt of seer weynich suchtens gheoeffent, of tranen met sontrouwigher herten gheschreyt + Psa. 6. a, 7 hebben, ouer hare sonden ende ongerechticheden, ia groot is t getal der geenre die als Dauid dicwils spreken, ghelyk een hert cryst naer de water beecken, so roept myn siele O Godt naer v, myn siele dorstet naer Godt, naer den leuenden Godt etc. + diens sielen toch niet naer den Godt des Hemels, maer na den aertschen Godt ende + Psa. 42. a 2 Mammon, durstich, lustich ende begeerich zijn, och waer dit geschiet daer spreect wel den mont, maer niet het herte, daer roertmen wel de lippen, maer niet met aendacht den

9 IX geest noch de siele, derhaluen tselue grootelijcx te verwerpen ende te bestraffen sy. Geneuen dit misprijselijck werck wort by vele menschen noch een ander beuonden, dwelck is begeerlijckheyt van ydelen lof ende eere, want Godt leyder geen cleen menichte op die heerlijcheyt, lieffelijcheyt van die voys, stem, gheluyt, ende Sanck, meer hooueerdich ende moedich, dan int singhen deuootich, ofte Gode gedienstich zijn, waer toe oock te besorghen staet, dat dese Lieden, die Psalmen ende Liedekens veel meer singen, om den wille van de lieffelijckheyt des stems oft der voysen, dan om de deuchdelijcke woorden, beteringe haersselfs of om die vermeerderinge van de eere Godes, waerlijck sodanige persoonen ooc niet weynich en zijn te misprijsen. Die cleene aendachticheyt ende deuocie midts het cleyn aenmercken van het inhout der Liederen, dwelc by sommighe bestaet, wert daer aen ooc gheopenbaert dat sy beyde claech Lieden, gebeden, ende lofsanghen, int midden der ghemeenten singhen ende oeffenen, met ghedeckten hoofde, qualijck ghedenckende die woorden Pauli aldus luydende, + een yeghelijck man die daer bidt ende profiteert ende heeft wat opt thooft, die schendt syn hooft, + 1. Es. 11. a 3

10 X waerlijck de ghene die daghelijcks in dit misbruyck veruallen, betuygen wel claerlijck, hoe weynich syt ouerleggen, dat sy Claechliederen ende lofsangen oeffende, spreecken metten Heere, die den Hemel ende die aerde gheschapen ende gemaect heeft, den welcken alle eere ende reuerentie behoort toegheeyghent te werden. Gen. 1. a, 1. Heb. 1. a, 3. Tot dese straffelijckheden in delen bestaende, so en ist niet weinich te misprijsen dat int gemeyn persoonen die tot het singen der gheestlijcker liederen ende Psalmen onnut ende onbequam zijnde, selue nochtans oeffenen, dwelck zijn voornemelijck de ghene die een openbaer vleeschelijk leuen leyden, die eene sonde op die ander hopen, ende niet en betrachten ware boete ofte beteringhe haers leuens, ontwijfelijc sodanighe die gheestelijcke Liederen niet weinich en misbruycken, als sy de selue met grooter lichtueerdicheyt in haren Godtloosen monde nemen, ende dat noch meest als sy vol biers ofte Wijns ghedroncken syn, dese Lieden behooren te ghedencken, tghene Dauid beschrijft inden vijftichsten Psalm aldus segghende, maer tot den Godtloosen spreeckt Godt, wat vercondicht ghy mijn rechten, ende neemt mijn Ps. 50. b, 16 verbont in uwen monde, daer ghy nochtans

11 XI onderwijsinghe haet, ende werpt mijn woorden achter v, och mocht dit bedacht werden, in vele groote maeltijden ende gasterijen, daer meer ouerdaet dan soberheyt, meer ydelheyt dan deuocie, meer Godtloosheyt dan Godsalicheyt, meer lasteringhe Godes dan eere des Heeren, gesien ende gheuonden wert, so soude douertredinghe van het derde ghebot Godts vry wat minder onder de menschen beuonden werden. Tot het ghene voorseyt, ist oock grootelijcks te bestraffen, dat eenige die Exo. 20. a 7 claechliederen oeffenen ende singhen, sonder de waerheyt van tghene sy spreecken in haer te beuinden, dwelck de ghene syn die int oeffenen der Claechliederen, haer laten hooren oft de voorgaende ende teghenwoordighe sonden, haer bedroefden, leedt waren en berouden, Item oft sy van sondighen wilden ophouden, ende ghenade van Godt begheerden, daer nochtans in de selue gheen ware leedtschap, gheen oprecht berou, ophouden van sonden, noch begheeren der Godtlijcker ghenaden, en wert gheuoelt noch ghevonden. Niet min en syn die te achten, die tot God eenighe ghebeden ghesangwijs op strecken, inde welcke sy naer het luyt der woor-

12 XII den, om Godes geest ende Hemelsche gauen bidden, ende nochtans het eewige goet niet en beminnen noch soecken, maer het aertsche van ganscher herten liefhebben ende nae iaghen, ontwijfelijck waer dese voorghestelde dinghen ende dierghelijcke ghesien, ghehoort oft beuonden worden, daer worden Claechliederen ende ghebeden, grootelijcks misbruyckt, ende inde plaetse dat een recht sontrouwich gheloouich bidder, die gebeden oeffent, ende ontladen wordt van sonden, so wert een sodanighen straffelijcken bidder, voorghemelt, die de ghebeden oeffent met sonden beladen, dewijle syn stem ende smeecken, voor als nae, van het eerste woordt tot het laetste, meest tsamen onwaerachtich, lueghen, vals, ende sonder waerheydt bestaende is, wandt hy spreeckt ende seydt het quaedt beroudt hem, ende spreeckt valschelijck, hy seydt zijn siele is bedroeft, synen gheest verslaghen, ende syn ghemoet door die kennisse synder sonden beancxt, ende en heeft noch een noch gheen van dese dinghen in hem bestaende, dit ende meer desghelijcks schijnt hy noch al te spreecken voor den Heere die daer siet ende kendt het binnenste van des menschen herte, + O hoe groot + Jer. 17. b10 Apo. 2. c, 23

13 XIII is de straffelijckheyt in sodanighen mensche, och mijn vrienden denckt dit naer, hoedet v voor sulcks soo sult ghy sonde vlieden. Gelijc als nu by de oeffeninge der claechliederen sodanighe misbruyck te bemercken als gheseyt is, alsoo en is oock het singhen der Danckliederen ende Lofsangen, by allen niet suyuer ende reyn, dewijle de selue meest te ontijde ende voor haer rechte of behoorlijcke ure ghesonghen ende gheoeffent worden, voornemelijck vande ghene diet beter soude betamen te schreyen, te suchten, te claghen, te smeecken, ende met tranen te bidden, dan te dancksegghen of te louen: Want die weldaet daer voor Godt int ghemeen in de Danckliederen ende Lofsanghen ghedanckt ende ghelooft wert, is, die vergeuinge van sonden, ende die vrymakinghe van tquade: Dwelck meest in haer allen, die danckseggen niet voor en gaet, noch en bestaet, maer veel meer het teghendeel in haer te vinden is, te weten het beleuen der sonden ende de ouerheersinghe van tquade, hoe berispelijck ende straffelijck, het oeffenen des lofsancx in sodanighen persoon is, can haestelijck van een recht verstandige verstaen werden. Derhaluen dese dinghen als straffelijc

14 XIV ende verwerpelijck insiende, laet ons het recht ghebruyck ende het Godt welgheuallich singhen der gheestelijcker Liederen ende Psalmen betrachten, dwelck alle Christgheloouighe menschen te doene schuldich zijn, ende op dat een yder in het beleuen des selues soude moghen gheleyt werden, so wil ick beneuen die openinge ende het verwerp der misbruycken voorseyt, van het recht gebruyck der Liederen ende Psalmen, en princepalijck der claech Liederen, lof ende danckliederen dit naer volghende aenteeckenen. Eerstelijc segge ic aengaende die claechliederen ende ghebeden, in de welck die sonden voor den Heere beleden, ende om vergeuinge geroepen wert, de selue en behooren niet gheoeffent te werden sonder diepe aendachticheyt ende deuotie, want dese rechtelijck ghebruyckende, houden wy ons ghespreck niet met een tijttelijck verganckelijck mensch oft creatuere, maer met den Heere alder Heeren, met den rechtueerdigen Almachtighen, ende bermhertigen Godt des Hemels ende der aerden, daerom behoort eerstelijck den mensche met herte ende ghemoet, hemseluen van alle aertsche ende sichtbaerlijcke dinghen af te keeren ende voor Godt hem Deu psal. 9. a, 5 gen exo. 34. a 6

15 XV neder te buygen, veruult met ware ootmoedicheyt, verslagentheyt, sontrouwicheyt, ende oprechte leedtschap, ouer alle voorleden ende teghenwoordighe sonden ende Luc. 7. d, 38 ongherechticheden, waerlijck sulcks is inden Heylighen Propheete Dauid gheweest mt. 11. c 29 ende ghebleecken, als hy syn Claechliederen voor den Heere wt gestort ende voortghebracht heeft, dwelck claerlijcken blijckt wt den sesten ende eenen-vijftichsten Psalm in de welcke niet alleen en wort ghemerckt, die montlijcke bekentenisse Psal. 6.*. ende belijdinge zijnder sonden voor Godt, maer oock in wat grooter dieper Psa. 51.*. sontrouwicheyt ende verslaghentheyt, hy ghedaelt ende gheresen was, segghende dat zijn siel ende gebeente verschrict waren, dat hy moede was van suchten, ende Psa. 6. a, 3 syn bedde dede swemmen dan geheelen nacht, en nette zijnen legher met tranen, ia dat zijn ghedaente was veruallen, ende van treuren out gheworden, etc. Sulcken sontrouwigen, verslagen gemoet, souden wy door de kennisse Gods ende onser sonden betrachten, op dat onse ghebeden wt sodanighen siele comende, God mochten behaghen, want Dauid ghetuycht dat die Heere aen sulcke siele heeft een welgheuallen segghende die offerhanden die Godt be- Ps. 51. b, 19

16 XVI haghen, syn eenen beancxten gheest, een beancxt ende verslaghen herte en suldy O God niet verachten, ende ergens seyt de Heere ick sie aen den ellendighen, ende die van eenen ghebroecken gheest zijn, ende die hem vreest voor mijnen woorde. Esa. 66. a 2 Ten tweeden behoort tot sodanighen opgheheuen herte, ende verslagen siele, een warachtich aendachtich begeerlijc bidden ende smeecken, om vergeuinge ende quijdtscheldinghe van sonden, vryspreeckinghe van ongherechticheyt, ende Mat. 7. a 7 suyueringhe van alle onreynicheydt, dat selue bestont oock inden heylighen Dauid, Joa. 4. c, 23 ghelijck wt den eenenvijftichsten Psalm is te bemercken, + al waer hy aldus seyt, mt. 6. b, 12 God zijt mijns ghenadich na dijner goetheyt, ende doet mijn sonden wt nae uwe + Psa. 51.*. groote bermherticheydt, wast my wel van mijn misdaet ende reynicht my van mijne sonden. Ten derden eyschen oock sodanige gebeden een vast ghelooue ende seecker vertrouwen, in de bermherticheydt Godts, also dat den sontrouwigen aenbidder seekerlijck ende vastelijck gelooue, dat Godt den Vader hem door de verdiensten Jesu Christi synes lieuen Soons, alle zijn ongerechticheden vergheuen, ende syne onsuyuerheden afwassen ende suyueren wil ende

17 XVII sal, hier van spreeckt Jacobus seggende: dat wy gheloouich souden bidden ende niet twijfelen, want wie daer twijfelt die is ghelijck als een golue der Zee, die van den winde gedreuen ende beweecht wort, een sulcken mensche seydt de Apostel en dencke niet dat hy yet vanden Heere ontfanghen sal. Ten vierden behoort tot desen een vast dadelijck voornemen ende opset, om voordaen de sonde te haten, te laten, ende gherechticheyt en Godsalicheyt te oeffenen. Dese stucken behooren voornemelijck te bestaen inde persoonen, die de Claechliederen ende die gebeden, inde welcke de sonden beclaecht ende om vergheuinghe tot Godt geroepen wort, oeffenen, maer by de ghebeden inde welcke om vermeerderinghe der Goddelijcker gauen werdt ghebeden, behoort eerstelijck tghene voorseyt is vanden ootmoedighen toekeer des herten tot Gode, Ten tweeden, enen aendachtich bidden om tghene ons noodich, ende van Godt in synen woorde te gheuen belooft is. Ten derden een warachtich oprecht begeeren, bouen alle tijttelijcheyt, des dincx daerom wy Godt bidden ende smeecken. Ten vierden een vast gelooue, dat ons

18 XVIII Godt tgene daerom wy bidden, om Christus ende zijnder beloften wil gheuen ende schencken sal, dit laetste stuck vanden gelooue is voornemelijck noodich in desen gebede: Ende soude in ons het ghelooue inden gebede vast ende sterck syn, so moeten wy princepalijck sien, op Godes almachticheyt, goetwillicheyt, ende ghetrouwicheyt, want waer geen seeckere kennisse hier van en is, daer en can ooc geen vast gelooue ende volgens dien geen recht gebet syn, want ist dat wy ghelooven God niet machtich te syn, om te geuen daer om wy bidden, hoe sal yemant hem hertelijck ende aendachtich om tselue mogen bidden ofte smeecken, ende of wy schoon al gheloofden Godes almachticheyt in desen, ende wy ontkennen syn getrouwicheyt, int houden synder beloften, ende syn gewillicheyt int schencken van syn toegeseyde gauen, hoe waert mogelijck om sodanige gauen te bidden, ende dat noch met gelooue, ontwyffelijck alleen de ghene die Godes mogentheyt int doen, zijn getrouwicheyt int houden, zijn goetwillicheit om geuen, sekerlijcken verstaen, kennen ende geloouen, die moghen bidden, verhoort werden ende vercrijgen, maer die andere niet, daerom behooren dese stucken, by de voorghenoemde gebeden inden aen-

19 XIX bidder te worden beuonden. Dit sy dan geseyt van de Claechliederen ende gebeden: Nu wil ic voorts comen tot die Danckliederen ende Lofsangen, om dese rechtelijc te gebruycken behoort ooc eerstelijck tgene voor van de Claechliederen gheseyt is, te weten aendacht ende deuocie, een herte afgekeert van die nederste deelen der aerden, ende opgestreckt tot die hoocheyt des Hemels, want die lof ende dancsegginge die tot Godt in dat Hemelsche wesen opclimpt, behoordt te ontstaen wt een herte siel ende gemoet ontgeest ende ontbloot van de creatuerlijckheden, welck afgetoghen herte siel ende gemoet, die lippen behooren te doen roeren ende den monde tot spreecken te beweghen. Ten anderen so moet in den lofseggher ofte danckbaren mensche, die weldaet oft gaue daer ouer hy Godt louet ende dancket, voor die lofsegghinghe metter waerheyt wesen, niet inde meeninge ofte waen, maer inder daet ende seeckere beuindelijckheyt, dat is gheseyt, ist dat wy Godt willen louen ende dancken, van vergeuinge der sonden, so moeten wy voor al onse ooghen innerlijck slaen, ende ouermercken oft wy oock die ware vergheuinghe van alle onse ongerechticheden in ons beuinden, wil

20 XX len wy den Heere dancken van de gaue des gheloofs ende synes Goddelijcken gheestes, so moeten wy seeckerlijck voelen, dat het ghelooue door de liefde werckende, in ons bestaet, ende dat den gheest Godts in ons leeft, regeert, woont, ende de ghenade Godes ons verseghelt, want waer die gaue voor de dancksegghinge in ons niet en bestaet, wat is sulcx anders voor een dancksegginge, dan die uoor haer rechte tijt ende ure gheschiet, ontwijffelijck het is onbehoorlijck Gode schijnelijc te dancken, met mont ende lippen, van zijn ghenade ende gheestelijcke salichmakende gauen ende de selue int minste noch meeste in ons niet te beuinden, derhaluen en ist niet anders dan een straffelijck verworpelijc werck, dwelc de werelt int gemeen oeffent, sy die Dauids Lofsangen ende danckliederen dicwils inden mont heeft, ende de weldaet daer ouer Dauid door een warachtich beuint in hem den Heere gedanckt ende gelooft heeft, niet in haer en voelen, waerlijck lieue menschen ghy die dese wegen bewandeldt, ende ingaet, ten is v niet nut noch profijtelijck, ten verstreckt n voor ghenen Godes dienst, noch ten is oock Gode niet welgeuallenden, dat ghy gelijck de geheylichde des Heeren, Godt voor verlossinge en heilichmakinge

21 XXI lof ende danck zijt toeuoeghende, so langhe ghy met die Heylighen Godes, die gauen des Heeren niet in v beuindelijc en zijt hebbende: Och die gaue segge ic ander mael, moet die dancksegginge voorgaen, waer godes genadige gifte niet en is, daer wilt claghen, bidden ende smeecken tot den Heere opstrecken, wandt sulcx is v nut, dienstelijck ende noodich, maer naer het genieten der Goddelijcker weldaet, wilt Mat. 7. a, 7 danck ende lofsanck den Heere toeuoegen, dwelck die heyligen Gods gedaen ende geuolcht hebben, als aen Dauid te aenmercken ende gesien is. Looft den Heere mijn sie le ende al wat in my is synen heyligen naem, looft den Heere mijn siele ende Ps a. 1 en vergeet niet wat hy my goets ghedaen heeft, die v alle uwe sonden vergheeft, ende heelt alle uwe, ghebreecken, die v leuen vanden verderuen verlost, die v croont met ghenade ende bermherticheydt: etc. Aenschout ende ouerlegt mijn beminde vrienden, dese woorden des Propheets met aendachtiger herten, so sult ghy beuinden dat hy naer het beuint der weldaet Godts aen syn siele bewesen, int vergheuen synder sonden, ende int heelen synder ghebreken wtbreect met lofsegginge tot Gode, sulcx laet v tot nauolginge nooden int aenschou

22 XXII wen uwer gebreecken wilt smeecken oeffenen, maer int beuindelijck geuoelen der genaden wilt den Heere danck lof ende prijs toeuoegen, sulcks aen vele heylighen gesien ende Godt wel gheuallich is. Waer dit recht bedacht en inden gront ernstlijck gheuolcht ende betracht wordt, daer worden Claechliederen, gebeden ende Lofsangen voorts gebracht die Godt aengenaem zijn ende behaghen, maer waer het teghendeel daer van voor ghemelt is, ghesien ende beuonden werdt, daer ist tsinghen der Liederen, Gode niet aengenaem noch welgheuallende, hoe schoon oock het gheluyt ende de stem int ghehoor is, + Want der Godlooser, ydeler, houerdiger, gieriger, onboetueerdigher menschen gebet, + Ecc. 15. b 10 stem, danckliedt, offer of gaue, en mach die Heere niet behaghen, so lange als sy opten wech der sonden wandelen, + ende van herten haer tot hem niet en bekeeren, dwelc genoechsaem Godt teghens Israel gheopenbaert heeft, daer hy seyt : En + Esa. 1. b, 13 brengt niet meer spijsoffer te vergeefs, v reuck werck is my eenen grouwel, de nieuwe Maenden ende Sabbathen daer ghy in te samen coemt en vermach ick niet, want sy syn moyte en bedwanck, mijn siele is vyant uwer nieuwer Maenden, ende Jaergetijden, bouen ma-

23 XXIII ten syn my de selue verdrietelijck, ick en cans niet lijden: etc. Ontwijffelijc heeft de Heere sodanigen mishagen aen Israels offerhanden ende schijnbare Godes diensten gehadt, door dien sy beneuen het wtwendich schijnheylich ghebaer, inder herten vals, onreyn, vleeschelijck, onbesneden, quaet ende boos waren, dwelc hy genoechsaem op verscheyden reysen door syn Propheten heeft gheopenbaert, derhaluen ist oock valschelijck te gheloouen, dat die Heere niet min tot die ghenoemde Christenen die de waerheydt des Christendoms niet en hebben, noch recht en soecken, maer in sonden leuen ende blijuen, en daerbeneuen, als een Godes dienst het singen der Danckliederen Lofsangen ende Dauids psalmen oeffenen, + spreeckt ende seyt, ghelijc hy tot Israel dede, als voorseyt is, ende noch by den Propheet Amos + Amo geschreuen staet met dese woorden, of ghy my al brantoffer ende spijsoffer offerde, so en sal ick daer geen behagen aen hebben, Ja uwe vette danckoffer en wil ic oock niet aensien, doet slechts van my wech dat ghebleer uwer Liederkens, want v musijckspel en mach ick niet hooren. Hier met wil ic op desen tijt mijn schrijuen afbreken, ende achte ghenoech van de

24 XXIV ser materien in desen gheseyt te hebben, toch vermane ick eyndelijck een ygelijck, voor t straffelijck misbruyck hem te hoeden ende te wachten, ende het recht gebruyck naden wille ende het welbehagen Gods te betrachten, het sy in tvermanen, clagen, bidden, louen ofte dancken, so sal uwe oeffeninghe niet sonder vrucht noch te vergheefs zijn, maer sal Godt welbehaghen ende syn eere ende uwer beteringhe mits dijnes naesten stichtinge sal ontwijffelijck vermeerdert werden, waer toe God die Hemelsche Vader ons allen wil verleenen syn genadige gauen, door Jesum Christum synen lieuen Sone Amen.

25 XXV Dat eerste deel deses Liedeboecks. Inhoudende Leerachtige vermaenliederen inde welcke int ghemeen ende een yder bysonder vermaent wert, tot afstant van sonden, bekeeringhe tot Godt, oprechte boete, beteringe des leuens, ende en Godtsalige wandelinghe. Joel. 2. b, 12. Ende nu spreeckt de Heere, bekeert v tot my wt gantscher herten, met vasten, weenen ende clagen, verschuert uwe herten ende niet uwe cleederen, bekeert u totten Heere uwen Godt, want hy is genadich ende bermhertich, lanckmoedich ende van grooter goetheydt, hy vergeeft de sonden ende boosheyt.

26 1.r Leerachtighe vermaenliederen, inde welcke int gemeen ende een yder bysonder vermaent wert, tot afstant van sonden, bekeeringhe tot Godt, oprechte boete, beteringe des leuens, ende een Godtsalighe wandelinghe. Dat eerste vermaen Liedt. DINHOVT. In desen Liede, werden die sondaren int gemeen vermaent tot boete ende beteringhe des leuens, tot een oprechte behinderinghe haerder sonden voor Godt, ende het waernemen vanden tijt der ghenaden. Voorder werdt verclaerdt dat den bekeerden sondaer sal vinden ghenade, maer dat den onboetveerdighen eewighe straffe sal ontmoeten ende oueruallen. Naer de Voyse. Ick wil singhen een nieuwe Liet tot lof en prijs des Heeren. Singt met aendacht. TIs meer dan tijt, tis meer dan tijt O menschen wilt op waken + En neemt niet langher respijt Keert v seer haest tot Godt met vlijt + Naer zijn ghenade wilt haken + Doet van v misdaet belydt Ghy sondaers breedt ende wijdt + Eph. 5. b14 eccl. 17. c, 41 + Gene. 4. a, 1 Psa. 17. a, 3 + Jac. 5. b, 16

27 1.v O menschen wie ghy toch zijt Die in sondt ouervloedich Met lust zijt leuende spoedich + Waeckt op en treedt tot den Heere dijn Beschreydt al dijne sonden + Begheert die ghenaed zijn. Sijt op die wacht, zijt op die wacht + O ghy sondaers al tsamen Want als een Dief in der nacht + Sal die Heere sterck met macht Tot v comen bequame Hebt op zijn comste wel acht Den Heere niet en verwacht In uwe sonden onsacht Beclaecht beweent v misdaden + Gaet tot Godt met rouw beladen Blyft niet langher in sonden doot Bekeert v totten Heere + Eer wtbreeckt zijn gramschap groot. Scheyt van tquaet, ende doet het goet + Wilt Godt gheheel aencleuen + En bewijst oprechte boet Heb lief en dient den Heere soet Wilt in Godts vreese leuen + V totten Heere spoet + Volghet synen raedt seer vroet + Gheeft v al in syn behoet + Des vlees lust wilt verachten Gods wil te doen wilt betrachten + Eph. 5. b 14 + Joel. 2. b 12 + Esa. 60 a, 1 + avo. 16. h 15 Esa. 3. b, Pet Jaco. 5. a, 1 Joel. 2. b Amo. 5. a, 4 Ephe. 2. a. 1 + Eph. 4. c 28 ende Mat. 3. a, 8 mat. 22. d36 + Psa. 34. b10 + act. 20. c, 20 + Cols. 3. a, 5 Esa. 55. a, 2 + Col. 8. b, 12

28 2.r Christus het lam wilt volghen naer Den wyden wech wilt mijden + Anders naeckt v lijden swaer. Versmaet niet Gods goetheyt reyn + Neemt waer den tijt der ghenaden Betert v groot ende cleen + Hoort Gods woort al int ghemeen Sijn stem wilt niet versmaden + Doet open den Heere met een + Ontfangt hem v Godt alleen V siele wilt hem bereen Laet ingaen den Heere goedich + Seer vriendelyck en lanckmoedich Ontsluyt ontsluyt het herte dijn Den Heer wilt ghehoor gheuen + Vliet die eewighe pijn. Wie zijn sondich leuen verlaet En hem tquaet laet berouwen + Met gheloof totten Heere gaet + Wie dese werelt hier versmaet Die wilt die Heer bedouwen Met ghenaden vroech ende laet + Maer wie in sonden staet + Ende volghet des vlees raet + Eewighe straf vervaerlijck + Sal hem ontmoeten swaerlyck Daerom o menschen tsamen al Wilt tot Godt bekeeren Want sheeren dach comen sal. + + mat. 7. b, 13 eccl. 21. b11 + Luc. 14. b co. 6. a, 2. Mat. 3. a, 8 Esa. 55. a, 2 + Heb. 3. b, 15 + Psa. 24 a, 7 Apo. 3. 5, 20 + Psa. 24. a, 9 Joel. 2. b, 13 + Apo. 2. c, 22 + Eze. 28. c22 ende esd. 2. d39 + Psa. 5. b, 13 + Esa. 13. a, 5 1. cor. 6. b10 + mat. 25. c47 + Amo. 5. b Act. 3. c, 26. Joel. 2. a, 2

29 2.v FINIS. Dat ij. vermaen Liet. DINHOVT. Een yder sondaer wert in desen liede vermaendt om syn afscheyt te nemen vanden wereltschen geselschap, en om den Heere te soecken tewijle hy in desen leuen mach gheuonden werden. Voorder werdt een yder vermaent syn sonden te beweenen ende met sontrouwer geloouiger herten te beschreyen, om Godes toorne te ontvlieden ende om syn ghenade te bidden. Naer die voyse. Waeckt op, waeckt op tis meer dan tijt en laet die werelt varen. Singt met aendacht. AEnhoort Gods woort ghy menschen al + Ghy die ligt in v sonden, is sonden Scheydt v wt des werelts ghetal En doet naer Schrifts orconden, orconden. + Soeckt den Heere der Heeren fris O alle ghy sondaren, sondaren Tewyl dat hy te vinden is, + En wilt v boete niet sparen, niet sparen. + Roept aen den Heer der Heeren dyn Neemt waer zijn ghenade, ghenade + Tewyl hy mach gheuonden zijn Haest v eert wort te spade, te spade. + Eph. 5. b14 + Esa. 55. a, 6 + Syr. 18. c25 + Psa Cor. 6. a 1 Esa. 55. a, 6 mt. 25. b, 12}

30 3.r Bekeert v, tot v Heer v Godt + Ghy menschen al te samen, te samen Scheyt v wt Sodoma met Loth + En wilt met Godt versamen, versamen. + Die bijl is aen de wortel ghestelt Daerom brengt goede vruchten, ia vruchten + Den quaden boom sal nedergeuelt, Worden des wilt versuchten, versuchten. Die na den vleesche leuen quaet En dese wereltbeminnen, beminnen + Wie in syn sondich leuen voortgaet + Comt in Gods rijck niet binnen, niet binnen + Wijdt is den wech so Christus seyt + Die daer leyt totter Hellen, ia Hellen Die daer wandelt en wort gheleyt Die naeckt een eewich quellen, ia quellen. + Wie in zijn sonden blijft seer stijf Wie boete niet wil achten, wil achten + Die sal hier naer met siel en lijf Int helsche vier vernachten, vernachten. + Gods toorne ende gramschap groot + Sal als een vier wtbreken, wtbreken Ghy al die blijft in sonden doot + Condt v dan niet versteken, versteken. Den dach des Heeren branden sal Als een vyerighen ouen, ia ouen + Dan sullen die Godtloose al Als stoppelen syn en schouen, en schouen. + Dus ghy menschen al int ghemeyn + Jere. 4. a, 1. + Gen Jac. 4. a, 8. + mat. 3. b, 10 + Gal. 6. b, 10 Joh. 2. b, 15 + Gal. 5 c, Cor mat. 7. b, 11 + esai sale. 1. 5, mt , 28 + mal. 4. a, 1. Joel. 2. a, 3. + Psa. 50. a, 3 Apo. 6. a, 6. + male. 4. a, 1 + eccl. 21. b10

31 3.v + Doet boet schickt v ten goeden ten goeden + Wilt vlieden Gods toorne certeyn Wilt v tot betering spoeden, ia spoeden. + Waect op waeckt op wie dat ghy zijt Beschreyt beweent v sonden, v sonden Doet van v misdaden belijdt Wort boetveerdich beuonden, beuonden. + Roept tot den Heere dach en nacht Bidt hem om zijn ghenade, ghenade Tghelooue in Christum, betracht En volghet synen rade, ia rade. So wie hem tot den Heere bekeert En die werelt wilt laten, wilt laten + Die wort met ghenaden vereert Vanden Heer dit wilt vaten, wilt vaten. + Die bekeerde sondaers ghelyck Sal Godt vol van weldaden, weldaden + Gheuen zijn eewich heerlijck rijck Laet v tot boete raden, ia raden. + Act. 2. d, 38 + Apo. 18. a, 4 Eccl. 5. a, 7 + Eph. 5. b 14 Joel. 2. b 12 + Luc. 18. a, 1 Mat. 7. a7. + Psa. 5. b, 13 + mat. 25. d33 + Luc. 12. d37 FINIS. Dat iij. vermaen Liet. DINHOVT. Dit is een algemeyn vermaenliet, waer in die sondaren werden vermaendt, dat sy haer tot den Heere haren Godt van herten souden bekeeren, ende haer versamelen tot synen heylighen getale. Voorder dat si haer om den engen wech te bewandelen souden bereyden, ende door die enge poorte indringen in dat eewighe leuen. Eyndelyck wert verhaelt, de ghenade die Godt bewijst aen de bekeerde sondaren, die van het quaet afstaen, daer by ooc verclaert wert, de straffe die den genen ontmoeten sal, die hertneckelyck in syn sonden blijft ende voortgaet etc.

32 4.r dat eerste deel. Naer die voyse. Menschen wilt al op waken dit is hoort mijnen raet. Singt met aendacht. AEnhoort ghy menschen alle + Neemt waer wel uwen tijt Gaet op den wech seer smalle Neemt niet langher respijt Tot des Heeren ghetalle Wilt v gheuen met vlijt. Dringt door die enghe poorte + Die tot den leuen leyt Smal is den wech niet groote + Ghelijck als Christus seyt V toch van herten bloote Tot desen wech bereydt. Beschreydt v sondich leuen + Draecht rou van herten groot + Wilt v tot boete gheuen Oft v siel comt in noot Gods vreese wilt aencleuen + Eer v ghenaeckt die doot. + Die werelt wilt verlaten Wilt van het quaet afstaen Wilt die ydelheyt haten Den raet des vlees afslaen + + Ro. 12. b 12 Lu. 11. c, 22 Eccle. 5. a 8 + Luc. 13. b Esd. 7. a4 mat. 7. b, 13 + Joel. 2. b 11 Jac. 4. a, 9. + Act. 2. d, 38 + Psal Jop. 2. d 15 + Ro. 8. 2b, 12

33 4.v Ghy sult tot uwer baten + Gods ghenade ontfaen. + V lampen wilt bereyden Met oly goet en reen Wilt wt v sonden scheyden Met deucht wilt v becleen Uwen Godt sult ghy verbeyden Tot salicheyt ghemeen. + Vreest Godt en hout zijn wetten Vliet tquaet en doet het goet Wilt op syn Woort wel letten + V in Godtsweghen spoet Wilt v hoop in Godt setten + En doet oprechte boet. Wandelt in Christus paden + Brengt goede vruchten voort Wilt v met Godt beraden + Syn stem neemt waer en hoort Laet v siel in misdaden + Niet langher zijn versmoort. Bekeert v totten Heere + Ghy menschen groot en cleyn Want synen dach naeckt seere Waeckt op al int ghemeyn Voecht v naer Christus leere En naer zijn leuen reyn. Wie afstaet vanden quaden + En Christus woort ghelooft Die neemt Godt in ghenaden + Ecc. 2. b, 12 + mat. 25. a, 1 + Apo. 20. a, 1 psa. 34. b, 15 + Jer. 6. b, 16 + Mat. 3. a, 8 + mat. 3. b, 10 + Heb. 3. b, 15 + Jere. 4. a, 1. + Amo. 5. a, 4. Eph. 5. b14 Joa. 8. e, 47 + Eze. 18. c b, 14.

34 5.r Tleuen is hem belooft + Dus laet v van Godt raden + Weest niet langher verdooft. Maer wie in sonden swaerlijck + O menschen dit verstaet Hier wandelt openbaerlijck Wie niet van tquaet af staet + Gods toorne seer veruaerlijck Sijn siel niet en ontgaet. Daerom so wilt v spoeden + Ghy menschen altesamen Bekeert v al ten goeden + Roept toch den Heere aen + Schreyt laet v tranen vloeden + Ouer v wanghen saen. + act. 20. c, cor. 6. b 10 + Gal. 5. b, 14 + Esa. 13. a, 8 + Eccl. 5. a, 5. + Joel. 2 b 12 + Psa. 50. b 15 + Joel. 2. b 12 FINIS. Dat iiij. vermaen Liet. DINHOVT. De menschen int ghemeyn werden in desen liede vermaent, naerstich waer te nemen die stemme des Heeren, oock dat zy naer die leere Christi souden goede vruchten voortbrenghen, gherechticheydt oeffenen, ende door Christum in een nieuw leuen vol heylicheyt wandelen ende treden. Eyndelyck wert Godt ghebeden om syn genade, ende verclaert dat des Heeren dach, den welcken snel comt, seer afgrijselijcken wesen sal om aen te schouwen, inden welcken niemant buyten die ghenade Godes en sal moghen staende blijuen. Naer die voyse.

35 5.v Rijst wt den slaep, nu niet en vaeckt, naer vreuchden haect, trijck Gods genaect Singt met aendacht. + O mensch neemt waer des Heeren woort Eer ghy versmoort, Gods stemme hoort Comt in een nieu leuen voort + Door Christum onsen Heere Datmen in v goede vruchten spoort Met goet accoort + Liefde oorboort Aen allen menschen suydt en noort Doende naer Christus leere Als leden syns lichaems teere. Siet dat ghy goede vruchten bringt. + V daer toe dwingt int leuen springt Godsbeloften toch wel bedinckt Wat hy in v sal croonen + Sijnen Gheest hy alleen in v schinckt Van vreuchden singt + V stemme klinckt Gaet altyt recht, niet meer en hinckt Gods gheest wil in v woonen + Met vreuchden sal hy v loonen. Bereyt v siel tot nedericheyt + Met droefheyt schreyt, hebt rou en leydt + Van sonden of Gods maiesteyt Sal v als een vier verslinden + In helsche banden eewich bereyt + Heb. 3. b, 15 + Eph. 4. c Pet. 1. a7 Lu. 20. d, Co. 9. c 27 esai. 54. b 11 + Re. 8. b, Eph. 5. b Co. 6. b Pe. 5 a, 5 Joe. 2. b, 12 + Jaco. 4. a, 9 Mal. 4. a, 1 + esa. '66. 5, 24

36 6. r Als die Schrift seyt + Met claer bescheyt Wee die sulcx hier naer verbeyt Men salse tsamen binden En eewich verloren vinden. + Daerom lieue vrienden ghemeyn Souckt nu certeyn, in Christum alleyn + Het leuen goet wt Godt seer reyn Dat in Adam was verlooren + Waer door wy gebrocht syn int geweyn Tveele Gods certeyn + Tgoddelycke greyn Dat is verstoort, hoort desen seyn + Wy quamen int versmooren Al door des duyuels toorn. + O Heere gheeft ons goeden raet Eert ist te laet, te mijden tquaet Met uwen gheest ons doch bystaet Om ons te wedervaren + Stort in ons v Hemelsche Saet + Dat het wel opgaet In goeden graet Al met het reyn bruylofts ghewaet + Wilt ons o Godt verclaren Tgheests licht wilt openbaren. + Doet ons bystant o Vader goet Door v soons bloet, ons toch behoet + Bewaert ons vanden helschen gloet Bevrijt ons Heer van schanden + mt. 25. e, 42 + mt. 13. d, 30 mat. 25. e 47 + Joa, 14, a, 6 + Ro. 5. b, 18 + Gen. 2. b 17 + Gene. 7. a, 1 + Sap. 2. c 24 + Mat Joan. 3. a, 5 mat. 13. b 19 + mt. 22. b, 11 + Joan. 1. a, Joa. 1. a 7

37 6.v + Och menschen doet toch oprechte boet Wert toch ghevoet Haest, seer v spoet + Te hooren die Godlijcke groet Verlost wt helsche banden + Die eewich sullen branden. + O Godt seer groot, wie ist die sach Oyt uwen dach, al vol gheclach + Gheen vlees voor v dan staen en mach Als uwen dach van vrake + Sal comen al sonder verdrach Naer Schrifts ghewach O droeuen slach Bekeert v noch die gheuallen lach + Wilt opstaen en hout wake Christus ist die v Salich make. + mat. 3. a, 8 + mt. 25. d, 34 + Esa. 66. c 24 + Esa. 13. a, 8 + Mal. 4. a, 4 Soph Amo. 5. b 16 + Joe. 2. b, 12 Eph. 5. b 14 FINIS. Dat v. vermaen Liet. DINHOVT. Tewijle den vrede der consciencien, dat leuen ende die salicheyt, verscheydelyck ghesocht wert, ende den mesten hoop tot haerder sielen schade, hoochelijcken in desen dwalende misschen, dan in dat sy den schat der salicheyt soecken, daer hy nimmermeer en mach geuonden werden: Daerom wert in desen liede bewesen dat den rechten waren vrede der conscientie, die salicheyt en dat leuen der sielen, Godes genaden, gebenedijdinghe, gheest, licht ende claerheydt alleen te vinden ende te vercryghen sy buyten alle creatuerlijcke dinghen of elementen, in Christum Jesum den Sone Godes, inden welcken die volheyt der Godtheyt woonet, ende inden welcken alle schatten der wijsheyt zijn besloten.

38 7.r Naer die voyse. Ick seg addieu vlees bloet wy moeten scheyden. Singt met aendacht. COemt al tot my, Ghy die daer zijt beladen + Spreeckt Christus vry Ick sal v al versaden Ghy belaste sondaers al tsaem Coemt al tot my spreect hy bequaem Hoort dese faem Die zijt belaen Wilt niet meer tot onreyne watren gaen. Den wech seer reyn + Die waerheyt seer verheuen Ben ick alleyn Seyt Christus hier beneuen Dat leuen en die verrijsenis + Dat broot al vanden Hemel fris + Hy die Heer is Een spijs ghewis + Naer der Schriftueren ghetuyghenis. + Die deur voorwaer Totten eewighen rijcke Is Christus claer Gods sone eewichlijcke + Des werelts licht en leeraer goet + + mat. 11. c 28 + Joa. 14. a, 6 + Joa Joa. 6. d, 35 + Joa. 6. f, 51 + Joa. 10. a, 7 + Heb. 7. a, 3. + Joa. 1. a, 4. mat. 23. a, 9

39 7.v + Onsen helper en meester soet + Die ons behoet Al door zijn bloet Des leuens fonteyn die oueruloet. + Ghenade groot En quijtschelding van sonden Ghevrijt van doot + En vanden duyuel ontbonden Worden al die gheloouen reen In Christum onsen Heer ghemeen Verlost certeen + Wt al gheween In hem is den schadt des leuens alleen. Die honghert groot Comt al tot desen Heere + Eet van dit broodt, + Vanden hemel ghedaelt neere + So honghert v siel nimmermeer Wie daer van eet sal leuen seer Naer Christus leer Des gheeft hem eer + Van desen broode neemt niet uwen keer. Coemt int ghemeyn + Ghy die dorst groot en cleene Tot dees fonteyn + Drinckt leuende water reene So sult ghy leuen eewichlijck Hier bouen in des Heeren rijck + Sonder beswijck + Col. 1. b, Joa. 1. a 7 + Joa. 14. a, 6 + Joa. 1. b, 17 Col. 1. b, 14. Joa. 8. d, 32 Col. 1. b, 13 + Joa. 5. c, 25 Act. 13. d, 39 + Eph. 2. a, 4 Col. 2. a, 9. + Esa. 55. a, 1 Apo. 22. b 17 + Joa. 6. f, Joa. 6. f Apo. 1. a, 6. + mt. 11. c, 28. Apo Eccle Esa. 55. a, 2 + Luc. 14. b 17

40 8.r Coemt al ghelijck Van desen water neemt niet uwen wijck. Die waerheyt al + Ende der wijsheyt schatten Men vinden sal In Christum wilt dit vatten + Hy doopt ons met Godlijcken vuer En spijst met syn Goddelijck natuer Sijn creatuer Dit maeckt haer puer Salich is die hy lauet alle ur. + Melck ende Wijn Des leuens spijse goedich + Wilt die Heer sijn + Om niet ons gheuen spoedich Waerom gheefdy siluer en gout + Voor dat v siele niet en bout Ghy slaet toch fout Christum aenschout + Ghy alle die belast zijt en benout. Hoe langhe sult Ghy menschen noch met hoopen Door eyghen schult Tot doode Aderen loopen Hoe langhe sult ghy dat leuen daer Soecken, daert niet en is voorwaer Buyten den vaer En Christus claer O ghy arme verdoolde schaer. + Joa. 14. a, 6 + Colo. 2. a, 9 Luc. 3. b, 16. Joa. 16. f 55 + Apo. 19. a, 9 + Esa. 55. a, pet. 2. a, 2 + Esa. 55. a, 2 + mt. 11. r, 28

41 8.v Hoe lang sult ghy Die schaduwe voor den lichte Dwelck niet gheeft vry Dat recht volkomen ghesichte Beminnen en oock hangen aen Dwelck v siel niet en can versaen + Wilt tot Godt gaen Ghy sult bestaen + Als des Heeren basuyne sal slaen. Daerom v spoet + Wandelt op seker straten Christus seer goet Neemt die tot uwer baten + In hem is dlicht en dleuen al Gaet tot hem in, ghy vint dat bal Hoort Schrifts gheschal + Rijck int ghetal Hy met zijn gauen v veruullen sal. + Des v bereydt Om totten Heer te treden + Maeckt v afscheyt Van al v aertsche seden Des vlees wellust en synen raet + Treedt wt en totten Heer ingaet V wijsheyt quaet Gheheel versmaet Bereyt v siel eer het is te laet. + Scheyt v, scheyt v Van allen creatueren + Esa. 59. a, 1 + mt. 25. d, 32 + Jer. 6. b, 16 + Joa. 1. a, 4. + Eph. 4. a, 8 + mat. 25. a Cor Luc cor. 6. b17

42 9.r Bereyt v nu Vertreckt noch dach noch uren Dleuen des vlees laet met bescheyt + V worden tot een teghenheyt + Voor blijschap schreyt + Voor vreucht hebt leydt Neemt waer Godes stem en v bereyt. + Weest onlustich Aen swerelts heerlicheden + En zijt dorstich + Al naer het woort van vreden Wilt begheeren dat Hemels broot en sleuens wijn in uwen noot + Om van die doot Dijn siel minioot Te verlossen en van lijden groot. Des haest v ras + Tot die maeltijt des Heeren Al op dit pas Wilt gheen onschult vermeeren + Des Heeren basuyn die klinckt seer hel Sijn boden roepen lustich wel + Gaet in seer snel Doet vry aenstel + Des leuens spijse neemt sonder ghequel. Neemt waer die stem + Des Heeren alle tsamen En treedt tot hem Wilt tot syn maeltijt versamen. + + Eccl. 5. b 15 + Gal. 5. c, 24 + Jac. 4. a, 9. + Heb. 3. a, Joa Rom Esa. 55. a, 1 + Luc Esa. 25. a 6 + Luc mat. 22. a. 3 + Luc. 14. c22 + Heb. 3. a, 7. + Esa. 25. a. 6

43 9.v + Ghy creupele, lamme en blinde me Vergadert v daer is noch ste + Tis Godes be Volcht dese ze Coemt ende ontfangt des Heeren vre. + Luc. 14. c21 + mat. 22. a, 3 FINIS. Dat vj. vermaenliet. DINHOVT. Door dien die heylighe Apostel Petrus leert, dat het nut ende prohijtelijck is oock die geloouige te vermanen. so hebben wy desen liede besonder ghemaeckt, ten dienste vande medeghenooten des heylighen gheloofs, die door ghenadighe met werckinghe Godes tot dat geselschap der heyligen gecomen syn, inden welcken alle gheloouighe lidtmaten vermaent werden, Christum haren eenighen man Heere ende hooft te gehoorsamen op zijn woort te letten, syn geboden te beleuen ende haer ampt ende officie waer te nemen ende te betrachten. Naer die voyse. Ghy cleyne Christen hoop och wilt wassen en vermeeren. Singt met aendacht. SYon ghy Bruyt des Heeren reyn Seer heerlijck hooch verheuen Ghy Christen hoopken hier seer cleyn Ghy die v hebt t begheuen

44 10.r Onder die cleyn verachte schaer Die Godt heylich, heeft tot een Vaer + Wilt naer synen wil leuen. Ghy bruyt Christi laet meerderen ras De liefsd en tgheloof mede + In duechden so neemt v ghewas En in gherechtichede V met die werelt niet bevleckt + Weest heylich reyn ende perfeckt + So blijft ghy in Godts vrede. Christus stemme wilt nemen waer + V bruydegom en Heere Wilt volghen synen wille naer Als syn ledekens teere Hy is dat hooft heylich en reen + Van al gheloouighe ghemeen Dus doet naer syne leere. + Ghy schaepkens Christi in dit pleyn Siet op v Herder goede Om v te verlossen ghemeyn Storten hy synen bloede + Hoort zijn stem ende daer naer doet Des vlees raet wilt vlieden onsoet So blijft ghy in syn hoede. Ghy broeders Christi altesaem + Ende syn susters alle Die ghenoemt zijt naer Christus naem Ghy hoopken cleyn van ghetalle + Bewijst dat ghy deelachtich zijt + Esa. 41. b14 Mat. 6. a, Tass ephe. 4. b16 + Ro. 12. a, pet. 1. b pet. 3. b 14 + Joh. 10. c27 Joh. 3. c, 29 + Eph. 5. c, 23 + mat. 13. a, 5 + eze. 34. c, 23. Joa colo. 1. b, 14 mat. 17. a, 5 Ro. 8. b, mt. 12. f, Lu. 12. d, 12

45 10.v + Den gheest Christi ghebenedijt Blijft op den wech seer smalle. Ghy knechten Christi al ghelijck Dient uwen Heere reene + Hy wert arm hy die was rijck Om onsen twil ghemeene + Strijt voor dijn Heer Christum soet Aensiet noch leuen, goet noch bloet Noch tijttelijck gheweene. + Ghy kindren Gods dijns vaders stem Wilt hooren en bewaren Hout zijn ghebodt wilt volghen hem Wilt zijn aert openbaren + Laet blijcken die Godlijcke natuer En dijn gheboort wt Godt seer puer Wilt Godes eer verclaren. + Ghy borghers van Jerusalem Wilt houden Godes wetten + Hy is v Godt wilt vreesen hem Om synen wil wilt letten Sijn ordeninghe die hout vast + Sijn Jock is soet, licht is syn last Wilt v hoop op hem setten. Ghy alle die ghedoopet zijt + Met den vier en den gheeste Van Godes naem wilt doen belijt Met duechden minst en meeste + Dat Christus in v leeft seer fris + Dat vlees in v ghestoruen is + Gal. 4. a Phi. 2. a Cor. 8. a tim. 2. a3 + Esa. 55. a, 3 Heb. 3. b. 15 Eph. 5. a 1. + Mat Heb Apo. 14. a 7 + mat Mat Ro. 8. a Gal. 5 c. 24

46 11.r Bewijst in dit foreeste. Ghy alle die met Godt seer goet Met herten vast ootmoedich V hebt verbonden wijs en vroet Om hem te dienen spoedich + Die naer Christus woort en beuel Sijt ghedoopet naer syn instel Neemt waer uwen roep goedich. Ghy stadt des Heeren die hooch leydt + Op Syons uwen Godt verbeyt Hy comt met zijnen loone Laet dijne wercken heylich al + Slincken onder swerelts ghetal So crijcht ghy sleuens croone. Neemt acht op uwe Namen ghy Gheseghende des Heeren + Gods wtuercoren geslachte vry Sijn priesterdom vol eeren Sijn heylich volck en eyghendom Noemt v die Heer met hooghen rom Wilt synen lof vermeeren. + Vreeset den Heere dijnen Godt Wilt syn duechden vertellen Doet synen wil hout zijn ghebodt Wilt v met hem versellen Weest heylich en een licht seer claer + Laet duecht schijnen int openbaer Wilt v tot tgoede stellen. + + mat mat Eph. 4. a, 1 + mat. 5. b Phil pet Eph. 1. a pet. 2. a. 9 Exo. 19. a 5 + Psa Psa pet. 2. 8, 9 + mat. 5. c 47 + Amo

47 11.v + Draecht v in alle nedericheyt Wilt ootmoet goet beminnen V lichamen hier toch becleyt Naer nedericheyts versinnen + Schout alle pracht en pronckery Maeckt v van swerelts wesen vry Wilt gheen ydelheyt beginnen. + Weest vriendelijck tot alder tijt Laet vrede by v bloyen Bermherticheyt sonder respijt + En trou laet by v groeyen Vergheeft malcanderen de misdaet Van achterclap van nijt van haet Wilt uwe weghen spoyen. + Laet blijcken reyne liefde wel Wilt malcandren niet rechten Biddet Godt voor den swacken snel Draecht v als Christus knechten + Breeckt deen den anderen v broodt Staet by den crancken in alle noot Den rijcken met den slechten. + Hoedt v altijt voor valsche leer + Weest niet cloeck in v ooghen Die waerheyt verlaet nimmermeer So sal v Godt verhooghen + Vliet die stemme des huerlincx quaet Christus v Herder recht naer gaet Wilt v tot desen wech pooghen. + Den nieuwen mensch wilt trecken aen + 1. Pet. 5. a. 5 mt , Pet. 3. a Joh Col. 3. b, 12. Ephe. 4. a. 3 ende mat. 6. b, Pet. 3. a, pet. 1. c 22 Ro. 14. a, 3. Jaco. 4. b14 + Esa. 49. a, 7 + Jaco. 2. a, 1 + mt. 10. b, 16 + Joh. 10. a, 5 + Eph. 4. c 24

48 12.r Doodet v aertsche leden + In alle druck wilt blijuen staen Wijckt niet van Gods waerheden Weest altijt van des Heeren wil Laet Godt wercken en weest ghy stil So blijft v siel in vreden. In alle druck ende droefheyt So wilt v aen Godt houwen Blijft hem ghetrou in anxt en leyt Ten sal v niet berouwen Hy is die Heer die stercke Godt Onsen steen, borcht ende slot + Wilt vast op hem betrouwen. Ghedenckt malcandren int ghebedt + Wandelt in Christus paden Siet op zijn woort en daer op ledt Laet v van Godts gheest raden Blijft in Christum ghewortelt vast Draecht hier ghewillich synen last + So blijft ghy in ghenaden. + Colo. 3. a, 5. + Psa. 31. a, 3 + Jaco. 5. b 16 + mat. 11. c 29 FINIS. Dat vij. vermaenliet. DINHOVT. Die gemeente Godes, wert in desen liede vermaent tot een reyn, onbesmet, heylich ende Godtsalich leuen, ende tot den wtganck aller creatuerlijckheyt: ende werden oock in desen allen geloouighen vermaent, haer in allen geween ende tribulatie op die hulpe des Heeren met lijdtsaemheyt te wachten, ende die waerheyt synder beloften in ghedult te verbeyden.

49 12.v Naer die voyse. Blomkens soet ghy my versuchten doet. Singt met aendacht. O Israels zaet Inwendich ghy bestaet Te bloeyen delicaet + Dwelck niet en sal steruen In v opgaet Sgheeft licht en wijsen raet Die sal v metter daet Die werelt leeren deruen + Syon vercoren bruyt Gaet toch v seluen wt + Al swerelts wellust fijn Moet ghy hatende syn + Aldus leert ons den gheest Godts goet O Syon reyn + Al zijt ghy nu in weyn Mijn hulp sal v certeyn Seer haest comen te ghemoet. + Reyn onbesmet Moet Syon staen gheset + Dit inwendich let In een Godtsalich wesen + Sonder een rimpel net Binnen int hert die wet Daer die doot is verplet Die morghenster gheresen + mat. 13. d 32 + Sach. 9. a, 9 Psa. 45. b 11 + Lu. 14. c, Eph. 5. c, 26 + Joh. 16. d 33 + Eph. 5. c, 26 + Mat. 5. a, Pe. 3. b Co. 3. a, 3.

50 13.r Daer is voorwaer den nieuwen mensch + Verlaten synen lust en wensch Het oude weten siet En die werelt is haer verdriet Dit zijnse die wtuercoren soet O Syon reyn + Al zijt ghy nu in weyn Mijn hulp sal v certeyn Seer haest comen te ghemoet Niet meer en schreyt + Syon mijn bruyt bereyt Mijn oogh appel dient gheseyt + Mijn beminde voorwaer In eewicheyt + Sal zijn v mayesteyt Om dat ghy tonder leyt + Verdruckt van tquade schaer Ghy sult noch verheuen staen Bouen alle Berghen gaen + Die heuuelen ghemeyn Sullen vernedert cleyn + Voor Syon wijcken metter spoet O Syon reyn + Al zijt ghy nu in weyn Mijn hulp sal v certeyn Seer haest comen te ghemoet. Met goet accoort Wt Syon sal comen voort + Van Jerusalem Godts woort + 2. Co. 5. b pet. 2. 8, 9 Eph. 5. c, 26 Joh. 16. d 33 + Bar. 5. a, 3 + Sach. 2. a, 8 + Apo. 22. a, 5 + mat. 18. a, 4 mat. 5. b, 12 + Esai. 2. a, 2 + Psal. 47. a 4 + Eph. 5. c, 26 Joh Esai. 2. a, 3 Acto. 1 a 1 Esa. 9. b, 1

51 13.v Dwelck nu leyt vertreden Ja gheheel versmoort In des werelts confoort Maer alst sal worden ghehoort Een heyr comt met vreden Die Heydenen met groot gheschal + Niemant meer strijden en sal Verschrickt van Syon reen Dan sullen sy ghemeen In Syon blincken verstaet dit vroet + O Syon reyn Al zijt ghy nu in weyn Mijn hulp sal v certeyn Seer haest comen te ghemoet. Dit is nu present O Broeders dit bekent + Int nieuwe Jerusalem ient Tot Godts lof ist v gheschoncken Sijt niet verblent Het rechte zaet bekent V toch tot Syon went Den gheest sal v ontfoncken Int zaet van Israel Sult ghy bekennen wel Syon in groot verdriet Thuys Israels soemen siet Sal ick verlossen met mijn bloet + O Syon reyn Al zijt ghy nu in weyn + Mich Esai. 2. a, 4 + Eph. 5. c, 26 Joh Apo. 21. a 2 + Eph. 5. c, 26 Joh

52 14.r FINIS. Mijn hulp sal v certeyn Seer haest comen te ghemoet. Dat viij. vermaenliet. DINHOVT. In desen liede werden die geloouige int gemeen vermaent dat sy haer vlijtich souden voegen ende schicken, naer die leere onses Heeren Jesu Christi, dat sy in ware ootmoedicheydt, ende heylicheyt souden wandelen, ende in alder geschictheyt haer lichten ende goede wercken souden laten lichten ende openbaer worden voor de menschen, op dat door het selue haren naesten ghesticht ende ghebetert werde. Naer die voyse. Och vrienden al te samen ghy die daer vreest den Heer. Singt met aendacht. OCh broeders al te samen En susters inden Heer Ghy die draecht Christus namen + Voecht v toch na syn leer. Laet uwe lichten lichten + Al voor die menschen claer Wilt uwen naesten stichten Weest int gheloof vruchtbaer. Christus die Heer ghepresen Ti. 2. b19. + Mat Phi. 2. b cor. 8. a, 6. Joa. 10. b 15

53 14.v Is onsen Herder goet Wilt goede schaepkens wesen + Al naer zijn stemme doet. Laet v van Christo leeren + Hy is ons meester reen Wilt v voor hem verneeren En wilt hem volghen alleen. Wandelt op Christus paden + Die naer hem zijt ghenoemt Die werelt wilt versmaden + Anders v niet en roemt. Wort reyn en reynder mede + In liefden goet opgroyt So blijft ghy in Godts vrede + In alle duechden bloyt. Weest ootmoedich van herten En saechtmoedich van gheest Weest lijdtsaem in al v smerten In druck verduldich meest. + Laet het v ghenoech wesen Dat ghy tvoorleden tijt In sonden seer mispresen Versleten hebt subijt. + Den vleesche zijt ghestoruen En die werelt met een Door Christus cracht verworuen So leydt een leuen reen. Hebt liefd onder malcanderen + Volbrengt Christus ghebodt + mat. 17. a, 5 + mat mat. 23. a 9 1. pet. 5. a pet Joa. 2. b Apo pet Psa. 1. a, 3. mat Col. 3. b pet. 4. a. 3 + Ro. 6. b, Col. 3. b, 14 Joa. 13. d 34

54 15.r In liefden so wilt wandelen Tis v gheboden van Godt. + Laet vrede by v bloyen Vliet twist ende tweedracht + Wilt v tot deuchden spoeyen Dient den Heere met macht. Hebt Godt altijt voor ooghen Och Broeders al ghelijck So sal hy v verhooghen Hier bouen in syn rijck. + Ephe. 5. a. 2 + Heb. 12. b Pet. 2. a. 1 FINIS. Dat ix. vermaenliet. DINHOVT. In desen liede wert Godt aengheroepen, om synen Goddelijcken gheeste, om verlichtinge des gemoets ende Hemelsche verstandenisse. Voorder werden die gheloouighe vermaent te strijden onder de strijdtbarighe kercke Christi, en die gedurih strijden ende eyndelijck ouerwinnen, werden met die beloften des leuens getroost, ende ten eynde wert Godt ghelooft ende ghedanckt. ende die Enghelen Godes ende syner vanden wercken, werden gheroepen tot lofsegghinghe etc. Naer die voyse. Alle die in Syon zijt Verblijt v al ghelijcke.

55 15.v Singt met aendacht. + OCh mijn gemoet, wilt v tot Godt opheffen Tot den Heer goedt, uwen Coninck t aller stont Mijn siele wilt beseffen O Heer laet my v treffen Door uwen wint, uwen geest toch in my sint O Godt bemindt, wilt open doen mijn mondt + Laet het hert ontspringhen mijn Een Liedeken te singhen fijn Op dat ick ghesont Uwe waerheyt vercont. + Heylich Godt almachtich Sijt ghy bermhertich Heere Coninck crachtich Bouen alle Coninghen schoon Leert my v Hemelsche leere Wilt my verlichten seere V heerlijcheyt Maeckt in Syon bereyt Die v verbeydt Tot een eewighe croon Als ghy v Goddelijck aenschijn biedt Licht men bouen Son en maenschijn siet Wt uwen troon + Esa. 32. a, 1 + Apo. 4. a, 8. Jona. 4. a 2 + Psa. 25. a, 4

56 16.r In die gheloouighen ten loon. Wel hem voorwaer Die nu in Godes rijcke Met stemmen claer Op den toren Eder singt Nieuwe tonghen musijcke Lieflijck sonder beswijcke + Wachters ghelijcke Uwe Trompetten clinckt Datmen ghedinckt Aen der Basuynen feyn Ras maeckt v nu ten strijdt oprecht En laet v vinden by tghevecht Wt liefden reyn Onder Syon al ghemeyn. Sijt toch nu niet bloot Maer hout toch goede wake In uwen meesten noot Uwe baringhe naeckt Strijt tegens den drake Al is hy hooch van sprake Steeckt op tvendelijn Al die in Syon zijn Nieuwen wijn sal in v worden ghesmaeckt, Godes gheest sal in v gheuen cracht Om in dlam Gods te leuen macht Liefde volmaeckt Die in Christo Jesu blaeckt. + Apoc. 5 a, 9

57 16.v Staet op Jerusalem Verwacht die laste schale Ende Godes stem Sal in v worden ghehoort + Bevrydt van allen quale In Godt rusten te male + Weynich int ghetale Comen door die enghe poort Satan vermoort + Als brieschende leeuwe fel Die op Godes weghen gaen Die sal hy altijt teghenstaen Om te doen ghequel Gods zaet in Israel. Sullen sy niet wesen bly + Die inden Heer verschijnen Suyuer witte sy Sal dan wesen haer ghewaet Door Godes medecijnen + Verlost van al haer pijnen In hooghen graet Daer deewich maeltijt staet Alst rechte saet Vanden Vader Abraham + Sy en sullen niet meer weenen traen Die tot deser Fonteynen gaen Tot den wijnstam In die bruyloft vant Lam. + Noyt ooghe heeft ghesien + Esa. 25. a. 8 + mat. 7. b Pet. 5. a 8 + Apo. 6. d 11 + Apo. 21 a 4 Apo. 3. c, 21 + Esa. 25. a, cor. 2. a, 9

58 17.r Gheen herte cant insincken Dese melodien, ouervloedich playsant + Syon salmen ghedincken + Die cleederen sullen blincken In blijden standt Palmtacken in die hant + Int beloefde lant Singhende lof en prijs Die Heer sal haer verwerpen niet + Maer sullen voor hem herpen dliet Hemelscher wijs In vreuchden seer iolijs. Daer wert aenschout Godt in syn eewich wesen + Dit wel onthoudt Een ontoegancklijck licht + Also wy lesen Godt in Christo ghepresen Twert al ghesticht In dit Hemels ghesicht Dat v cleyn richt Ende arm van gheest + Wilt v nieticheyt bekennen ras Voor Godt die int beginne was Den Heere vreest Dient hem minst ende meest. + Die berghen beuen + Steenclippen sietmen schueren Die wolcken sweuen + Rom Apo. 19. a esd Apo. 14. a Joa. 3. a tim Mat. 5. a. 3 + Psa Nah

59 17.v Sijn donderen doen ghewelt Waer sy haer rueren Die fondamenten trueren Het dient vermelt Waer is alsulcken heldt Diet al verstelt Door synen arm sterck Het is dien Godt al onderdaen Den blicxem sietmen nederslaen Neemt toch merck + Bekent Godt aen syn werck. Loeft hem Son ende Maen + Die sterren die ons lichten Die Winden saen Wolcken aent firmament Syn vlieghende schichten Haghel des Viers gherichten Maeckt Godt bekent Die shemels loop omwent In syne Tent Hem louen die Cherubin Wel dient Godt croonen sal Hy salse eewich lonen al Met Cheraphin Int Hemelsche ghesin. Godt in synen troon + Sullen wy altijt louen In synen lusthof schoon Moeten wy alle voen + Rom Ps a. 3 + Ps a, 1 Ps. 23. a, 2.

60 18.r Ghy Enghelen hier bouen Inden Hemel onverschouen + Wilt hem eere doen Met der basuyn saysoen Met Tamboeren coen + Looft Godt al datter leeft Speelt hem op Simbalen met lust Om hem te louen niet en rust Dauid schreeft Looft hem wat adem heeft. + + Ps Psa Psa FINIS. Dat x. vermaenliet. DINHOVT. Die sondaren werden in desen Liede vermaent tot boete ende beteringhe des leuens, tot afstant van sonden ende alder ongherechticheyt, ende werden onderwesen om haer van herten tot den Heere te bekeeren, om het quaet te laten ende tgoede te doen, om die werelt met hare lusten te begeuen ende om Christum te dienen ende aen te hanghen. Naer die voyse. Wel hem die in Godes vreese staet En recht op syne weghen gaet. Singt met aendacht.

61 18.v O Menschen al wie dat ghy zijt + Neemt niet lang wtstel noch respijt Wilt v toch snel bekeeren + Al tot die Heere der Heeren. Wilt volghen der Propheten raet + Verkiest dat goede en laet dat quaet + Wilt de werelt begheuen En den Heere aencleuen. + Verootmoedicht v voor den HEER Buycht v voor syn hoocheyt te neer + Beschreyt al dijn misdaden Daer met ghy zijt beladen. + Wilt vlieden die eewiche doot Sijnde met sonden beladen groot + Wilt v tot boete gheuen So moecht ghy eewich leuen. Neemt een exempel aen den sondaer Die syn misdaet beschreyde claer + Inden Tempel ootmoedich Hy creech ghenade spoedich. Die sonders oock hoort dit ghewach + Die voor die voeten Christi lach Beschreyde seer haer sonden Sy heeft den vrede ghevonden. + Dauid ende Mannasse me Sy riepen aen Godt den Heere Sijnde met sonden beladen Hy nam haer in ghenaden. + Bermhertich is de Heer en goet + Eccl Joel Amo. 5. b Joa pet. 5. a, 6 + Jac. 4. a, 9. + Sop. 2. a, 1. + Mat. 3 a. 8 + Luc. 18. b 13 + Luc. 7. d, 38 + Psa. 51. a, 1 2. co Jona. 4. a 2

62 19.r Ouer die siel die tot hem spoet + Die haer het quaet laet rouwen Verlost hy wt benouwen. Daerom ghy sondaers groot en cleyn Waeckt op, waeckt op al int ghemeyn En staet af vanden quaden + Och wilt v laten raden. Suyuert v haest den Heer verbeyt + Treckt wt, treckt wt dat sondich cleyt Doet wech v godtloos wesen En vreest den Heere ghepresen. Verscheurt dijn hert en dijn ghemoet + Buycht v al voor den Heere goet Belijdt hem dijn boosheden So coemt v siel in vreden. Wilt leuen in gherechticheyt Van die werelt met haer lusten scheyt Gheeft uwe leden teere + Ten dienste vanden Heere. Den dach des Heeren die naket seer Daerom bekeert v meer en meer + Wilt voor syn oordeel beuen Oft ghy mist deewich leuen. Haest v doet boet alle ghelijck Wilt ghy leuen in Godes rijck Anders sult ghy met schanden Int eewighe vier branden. + + Eccl. 2. b 12 + Psa Esa. 1. b, 16 Cor. 3. a, 9. + Joel. 2. b 13 + Rom Eccl. 5. a, 8 + mat FINIS.

63 19.v Dat xi. vermaenliet. DINHOVT. De liefde tot Godt ende den naesten, daer wy inden woorde Godes op dz hoochste toe vermaent werden, die selue wert in desen liede gepresen, waer in ooc verclaert wert dat wy sonder die selue te hebben, niet en mogen voor den Heere bestaen, derhaluen een yder geleert wert naer desen costelijcken schat te trachten. Naer die voyse. O Syon wilt v vergaren doet blinck ende cleederen aen. Singt met aendacht. WIlt toch den Heere louen Van zijn weldaden ghemeyn Wilt den Godt van hier bouen Nu prijsen in swerelts pleyn Wilt Godes name eeren + Sijn goeheyt duert altijt Van herten wilt vermeeren Sijnen lof breet ende wijt. Liefde wilt toch bewijsen + Aen alle menschen ghemeen Want sy is hooch te prijsen + Wt Godt is sy ghecomen reen Sonder liefde wilt dat aenhooren + Psa a Pet. 1. a 7 Mat Joa. 4. a 7

64 20.r En comt ghy niet by Godt + Liefde seer wtuercoren Doet ons houden Gods ghebodt. + Staet naer die liefde reene O menschen verstaet wel mijn Sy is de hooftsomme alleene + Van allen gheboden fijn Wilt liefde toch laten bloyen + Sijt ghy van goddelijcker aert Die liefde laet in v groyen + Ghy die wt Godt zijt gebaert. Hebt ghy die liefde niet crachtich Inwendich inder sielen meest So is dijn ghelooue onmachtich + Liefde maeckt ons onbeureest O liefde waer zijt ghy verschouen Sonder v wy niet mogen bestaen + Met liefde tot Godt van bouen Moeten wy zijn aenghedaen. Godt sal hem openbaren Met zijn heerlijcke cracht Die Heere der Heerscharen Sal hem laten hooren met macht + Dat Hemel en aerde sal beuen Door zijn heerlijcke mayesteyt Alle die sonder liefde leuen + Sullen treuren in eewicheyt. Lof Christus van v liefde Door haren vierigen brant Joh. 4. a Joa. 5. a 2 1. Cor Ti. 1. a, 5. + Col. 3. b, Tes. 3. b12 + Gal. 5. a, Joh. 4. a cor. 13. a 8 1. Joh. 4. a 8 Col. 3. b, Tess. 1. a7 + Joel. 2. b Pe. 3. b Joh. 4. a 8 + Ephe. 5. a, 2

65 20.v Tsmenschen gheslacht ghy gheriefde + Door dijne doot triumphant Met liefde waert ghy ontsteecken Om te helpen ons menschen al Lof liefde onbesweecken Ghy hielpet ons wten val Joa FINIS. Dat xij. vermaenliet. DINHOVT. Dit is een ghemeyn vermaenliet, waer in die sondaren int generael vermaent werden om wt den slaep der sonden re rijsen, om het quade te verlaten ende het goede te betrachten, om boete ende beteringhe des leuens te beginnen, ende aen te vanghen. Naer die Voyse. Den lustelijcken mey Christus playsant. Singt met aendacht. + Och menschen wilt ontwaken al int ghemeyn Rijst wt den slaep der sonden + Wilt het quaet verlaten groot ende cleyn En betert v t allen stonden Al naer des Heeren raet wilt hooren soet Wilt vlieden tquaet, en doen het goet + Eph. 5. b14 + Psa Esa. 1. b. 16 Esa. 55. a. 2 Amo. 5. a 1.

66 21.r Wilt boete hier beginnen Den Heere wilt beminnen. + Den raet des vlees niet volghen wilt Sijnen lust wilt niet beleuen + In alle ydelheyt so weest ghestilt Wilt v tot betering gheuen Gaet op den wech der salicheyt Die seer smal is al Christus seyt + Die daer op gaen en blijuen Sullen eewich beclijuen. Maer als den wasse voor den vier smelt + En ghelijck stoppelen branden Sal Godt ghelijck de Schrift vermelt Den Godtloosen doen tot schanden + Ja gelijck doornen en dijstelen voorwaer Door cracht des vyers verbrant worden claer Also sal die Heere der Heeren Straffen die haer niet bekeeren. Sulcks heeft ons de Heere verclaert Door syn knechten en Proppheten + Dat hy alle den Godtloosen aert Sal straffen die hem vergheten Hy sal haer ontmoeten als een Leeuwe fel Dus beuet voor hem ghy hooge bergen snel Ghy hoochmoedige menschen tsamen Ghy aertsche al met namen. Gedenct den toren des Heeren swaer + Ouer Sodoma bewesen Die hy metten viere verslonde claer + Mat. 3. a, 2 mt. 22. d, 36 + Ro. 6. b, 12. Eph. 4. c 29 + mat. 7. b, 14 + Psa. 68. a, 3 Mal. 4. a, 1 + Ecc. 21. b10 + Mal. 4. a, 1 Psa. 7. b, 11 Psa. 50. c 21 Amo. 5. b esd. 1. a, 8. gen. 19. c, Pet

67 21.v Om haer sonden mispresen + Die Enghelen hy gheslagen heeft Wt den Hemel des ghy alle voor hem beeft Die daer vol zijt bevonden Van misdaden ende sonden. + Bekeert v al ghy menschen tsaem Soeckt den Heer so moechdy leuen Wilt van u sondich leuen afstaen Tot Godt wilt v begheuen Beclaecht uwe sonden cleyn en groot Beweentse snel met tranen bloot + Verscheurt v hert en niet v cleeren Al voor den Heere der Heeren. + Wilt v die van Niniue maken gelijck Als Dauid en Manasses dede Doet boete voor God in hemelrijck In stof en asschen mede Laet v recht berouwen dat voorleden quaet + Vreeset den Heer naer tgoede staet Wilt die werelt verlaten Tvlees met syn lusten haten. Dus menschen al groot ende cleen Wilt v tot boete spoeden + Soeckt Godt en syn ghenade reen Weest cloeck doet als den vroeden Ontwaeckt ontwaeckt alle te saem + Bereyt v lampen met olie saen Stelt uwe ledekens teere Ten dienste vanden Heere pet. 2. a 4 + Joel. 2. b 12 Amo. 5. a, 6 Esa. 55. a, 6 + Joel. 2. b 13 + Jona. 3. a 5 Psa. 51. a 1 2. Re Joa Luc. 14. c 26 + Esa. 55. a, 6 + Eph. 5. b 14 mat. 25. a. 1 Rom

68 22.r Met het bruylofts cleet v ooc al bekleet + Wilt toch die stemme vaten Comt ghy ghenoode nu ist al bereet + Het tijttelijck wilt verlaten Den ouden mensch wilt begrauen eenpaer + Den raet des gheests wilt volghen naer So sult ghy met Christo verheuen + Salich syn en eewich leuen. Neemt toch ter herten dit cleyn vermaen Ghy volcken al te samen So sullen in dat boeck des leuens staen Gheschreuen uwe Namen + Verhert niet v herte als vele hier voor Maer wilt dwoort des Heeren geuen gehoor So sal v die Heere der Heeren Met die Croone des leuens vereeren. + mat Luc Col. 3. a, 5. + Gal. 5. b Heb. 3. b 15 FINIS. Dat xiij. vermaenliedt. DINHOVT. Allen geloouigen werden in desen liede vermaent tot een Godsalich ende duechdelijck leuen, tot volstandicheyt inden gelooue, ende volherdinghe inder waerheyt, haer werden oock die beloften des leuens ende der salicheyt andachtich ghemaeckt ende voorghedragen mits menichderley andere goede leeringen die welcke tsamen dienen tot een Christelijck leuen ende wandel.

69 22.v Naer die voyse. Ick hoorde een maechdeken singhen Met een soo soeten gheluydt Singt met aendacht. OCh Broeders wtuercoren En Susters int ghemeen + Die wt Godt zijt gheboren Door Christum den leuenden steen Naer Godts woort wilt toch leuen + Dorst naer dat water claer Dat Godt wt liefden ons wilt gheuen + Esaias tuyghet openbaer. Godt spreeckt vol van ghenade Jeremias int tweede siet + Ick ben de leuende fonteyn adre Wijn en melleck gheef ick om niet Wie dorst naer dese goeden Ende drinckt daer van eenpaer Van diens lijue sullen vloeden + Stroomen des leuens claer. Noch meer vind ick geschreuen + Wie van dit water drinckt Dat hy daer door sal leuen + In dat eewich leuen dat springt Christus seyt ons te voren Johannes int derde leest + Wy moeten syn wedergheboren Wtten water ende gheest pet. 1. a. 3 + Joa. 7. d 38 + Esa. 54. a 1 + Jere Esa. 55. a. 3 Apo Joa. 7. d 38 + Joa. 4. b 14 + Joa. 7. d 38 + Joan. 3. a 5

70 23.r Herboren moet ghy wesen Vlees en bloet v ontslaen Dat en mach so wy lesen Het rijcke Gods niet in gaen + Voor al wilt toch afsteruen Den ouden mensche met vliet + Godts rijck sult ghy beeruen Daer aen en twijuelt toch niet. Gods gheest is onsen ghetuygher + In onse herten soet Dat wy zijn ghewassen suyuer Al in het lammekens bloet Van allen onsen sonden Die ons maeckten beswaert Maer nu weder ontbonden + Door Christum onsen Aduocaet. Hy heeft ons wtuercoren Verlost vanden vyant fel Ende ons ghemaeckt wilt hooren + Burghers in Israel En oock mede erfghenamen Al van zijn heerlijckheyt Dit te belijden wy ons niet schamen + Voor die werelt wijt en breyt. Het beest dat sy belijden Is den draeck van bloede root + Die daer soeckt tot allen tijden Godts volck te brenghen ter doot Doet aen het Harnes des Heeren cor. 15. f 50 + Colo. 3. a, 5. + Ro. 8 b, 16. Gal. 4. a, 6. Eph. 5. c, Joh. 1. a 7 Apoc. 1. a, 6 + Joa. 5. d, Joh. 2. a 1 1. Pe. 2. a, 9 Col. 1. b, Eph. 2. b 18 Ro. 8. b, Ro. 1. b, Apo. 13. a, 4 + Eph. 6. b 11

71 23.v Broeders en Susters al tsaem Die vyant coemt ons temteren + So ons Petrus doet vermaen. Wilt nu vromelijck vechten. Uwen Coninck hem vertoont Op dat ghy met Godes knechten + Op Syons Berch wert ghecroont Oock als vrome campionen Maeckt u al op de baen + Den Draeck is op aerden ghecomen Teghen ons ten strijde te gaen. + Dach noch nacht hy niet rustet Maer ghelijck een Leeuwe quaet Gods gheeft hy gheern wtblusschet + Quer al stroyt hy zijn saet Hier teghen wilt gheloouen En stercken v ghemoet + Door tghehoor comet van bouen Van Godt den Vader goet Hoort die basuyne blasen In Edom is het gheschal Want die Helsche poorten rasen V te trecken van den wech smal Vergadert v met sede + En hoort der boden gheluydt Die daer vercondighen vrede Tot Sion des Heeren bruydt. Die wachters op Sions toren + In middel Jeruzalem + 1. pet. 5. a esd. 2. e 43 + Apo. 13. a pet. 5. a, 8 + mt. 13. c, 25 + rom Jac. 1. b Esa. 25. a. 7 Ro. 10. b 15 + Apo. 21. a 2

72 24.r Blasen maer wie mach hooren Een so lieffelijcken stem Dan ghy Godes ghemeent Ghy die daer zijt verciert Met zijde en edel ghesteente + Naer Godes Woort ghemaniert. Die syde heerlijck ghepresen Is gherechticheyt die Godt gheeft + Die wt den slaep der sonden is gheresen En naer den vleesche niet en leeft Dat ghesteente daer en bouen Sijn goede vruchten bequaem Die daer spruyten wtten ghelooue Sijn Gode aenghenaem. Alle die met Syon haer begheuen Op den berghe Hermon Die hooren sonder sneuen Moyses Liedeken singhen schoon + Te voeren is v ghegheuen Den naem uwes Vaders siet In uwe voorhoofden gheschreuen + Daerom en vreest toch niet. En wilt v oock niet beswaren Christus is nederghedaelt + Tot troost moet ickt verclaren Het lam heeft voor ons betaelt + Maechden so zijn sy alle Die dat Lam hier volghen naer Dit is Gods heylich ghetalle + + psa. 45. b Apo. 19. a 8 Col. 3. a, 1. Gal. 5. c, 24 + Deut Apo. 7. a, 3. Esa. 44. a 3 + Eph. 4 a, 9 + Joa. 1. c pet. 2. a 9

73 24.v Sijn wtuercoren schaer. + V beeft door zijn adherenten Die veel sy ouer al Soecket Godes ghesenten Hier in dit aertsche dal Te moorden en te branden Leuendich aen eenen staeck Dat gheschiet in vele landen Doort beuel al vanden draeck. Maer die dit Beest aenbeden + Ende teecken hebben ontfaen Die syn des vyants leden Synen loon sy sullen ontfaen Onsen Godt sal haer schencken Inden kelck der gramschappen siet Daer en valt dan gheen bedencken Om te comen wt verdriet. Pijne sullen sy beeruen Den Poel is voor haer bereyt + Haren worm en sal niet steruen Hier noch in eewicheyt Den dach is nu voorhanden + So Malachias doet vermaen Als stroo sullen sy branden + Sy en connens niet ontgaen. + Maer die Christum belijden Den Hertoghe des gheloofs Die sullen haer berblijden + In eewicheyt leuen altoos + Apo. 17. a 2 + Apo Esa Mal. 4. a 1 + Apo. 6. b 17 + mai Heb. 12. a. 2 + Apo. 12. a. 5

74 25.r Sy sullen heerlijck blincken Ghelijck der sonnen schijn + S menschen hert cans niet bedencken Sulck een vruechde sal daer zijn. Gheen hongher en sal daer wesen + Noch dorst in shemels pleyn Maer dat lam seer hooch ghepresen Salse leyden aen sleuens fonteyn Als Coninghen altesamen Werden wy daer ghecroont + Op Syons berch naert betamen So sullen wy worden gheloont. Dese heerlijcke daden Heeft Christus ons toegheseyt Met blyschap ons te versaden + Als hy coemt met mayesteyt In die wolleken verheuen + Met het Heyr des Hemels groot Als die basuyn haer gheluyt sal gheuen Staet al op vander doot. Hier in wilt v verblijden Och broeders gheloouich bekent Truericheyt set nu besijden + Belijdt Christum aen allen ent Openbaer laet v licht schijnen + Voor den draeck dat felle beest Al schiet hy met vierighe pijlen + Weest vrymoedich onbevreest. O Heere hooch verheuen + mat Sap. 3, a 7, 1. co. 2. a, 9. + Apo. 7. b 5 Esa esd. 2. c 43 + Luc. 6. c, 23 mat Tes. 1. a 7 + Bar. 5. a, 3. + mat. 5. b 16 + Esai. 43. a 1

75 25.v + Coninck der Coninghen vailliant Vernieut toch Heere ons leuen Gheeft ons dat onderpant Dijn wet int hert ghedreuen + Door den gheest des leuens fijn Op dat wy moghen geschreuen Int boeck des leuens zijn. Wilt dit in dancke nemen Broeders en Susters gemeyn Singt den Heer met soete temen + Weest vrolijck van herten reyn Want wy sullen triumpheren Met onsen Capiteyn + By synen Vader vol eeren Daer bouen in shemels pleyn tim Psa Eph. 1. b Cor. 3. a 3 + Psa. 33. a. 1 + Luc FINIS. Dat xiiij. vermaenliedt. DINHOVT. Die gheveysde Ipocriten die onder die gheloouighe schuylen, werden in desen liede gestraft, ende werdt bewesen dat den roem op de verdiensten Christi, sonder het leuen ende die voetstappen Christi te volghen, ydel is ende niet voorderlijck ter salicheyt. Naer die voyse. O Sion wilt v vergaren Doet blinckende cleederen aen.

76 26.r Singt met aendacht. ICk wil al sonder beswaren Wt vierigher liefden siet Als nu hier openbaren Dat die Schriftuere bediet Hoe dat al die roepen Heere Heere + Ten leuen niet en sullen ingaen Maer die van sonden doen afkeere Ende volghen Godts vermaen. + Die de Heere van herten vreesen + En houden syn ghebodt Die de werelt verlaten in desen Wt Sodoma scheyden met lot Die Christum recht beminnen Naer den vleesche niet leuen quaet + Ten leuen sullen sie gaen binnen Die doen naer Godes raet. Die Christus stemme vaten En zijn paden volghen naer + Die en sal hy niet verlaten Maer salich maken voorwaer Ick ben het licht ghepresen + Der werelt seyt hy met vliet Al die mijn navolghers wesen Gheue ick dleuen dit aensiet. Hoort nu mijn vrienden allegader Wildy ten leuen ingaen + Mat Eze Psa Jaco Joa. 2. b 15 + Rom Joa pet. 2. c 21 + Joa. 8. b 12

77 26.v So volghet Christus den ontlader Hy schenckt v dat leuen saen Wildy een Christen wesen + Als Christus moet ghy zijn ghesint Den Heer moet ghy van herten vreesen Soudy wesen zijn kint. Want alleen die mijn stemme hooren + Seyt Christus met woorden cleen Dat zijn sy die ick heb vercooren Mijn ghetrouwe schaepkens reen Voor dese steld ick mijn leuen Voor haer gaf ick my inden doot Om haer te helpen sonder sneuen Storte ick mijnen bloede root. Dus ghy menschen altesamen Die daer draecht der Christenen naem Wilt v alle onrecht schamen + Ende van het quaet af staen Verlaet v ydel romen Dledich ghespreck van Godes woort + Wilt totten wech der boeten comen Brengt goede vruchten voort. Paulus heeft ons beschreuen Voor den Heer en mach niemant bestaen + Dan die de waerheyt beleuen Int gheloof vruchtbarich voortgaen + Want in Christo seyt hy en gheldet Besnijden noch niet besnijden seer Dit wel in uwe herte beldet + 1. Joa Psa Joa tim Mat. 3. a Cor Gal. 5. a, 6.

78 27.r Dan tvoldoen van zijnder leer. + Christus spreeckt oock verheuen Dat alle quaden boom + Oock die rancken die niet en gheuen + Seer goede vruchten schoon Ja al wat sal worden bevonden Oncruydt te wesen bekent + Wert afgehouwen en tsamen gebonden Totten viere dat niet en ent. Hierom ghy menschen naert betamen Wildy Gods tooren ontvlien + So vliedet die ledighe namen En doet naer schrifs bedien Rijst wt den slaep der sonden + Wert leuendich in gherechticheyt Vliedt den wech tallen stonden Die ter verdomenisse leyt. + Vreest Godt van ganscher sielen Hebt hem lief van hert en ghemoet + Wilt voor hem neder knielen Hy is vol bermherticheyt goet Ouer haer die hen bekeeren + En zijn weghen volghen naer Maer die hem alleen met lippen eeren Wert den Hemel ghesloten claer. + Dus wilt het quade haten En dat goede volghen snel Den ydelen roem wilt verlaten Godes raet hooren wel cor. 7. b 19 + Mat Joa. 15. a. 6 + mat Jer. 7. a, 4. + Eph. 5. b 14 Rom mat. 7. b mat Joel. 2. b 13 Ezec Psa Mar. 7. a 6 + Amo. 5. b 15 + Jer. 7. a, 4.

79 27.v Wilt leuende vruchten bewijsen + Rechte boete betoonen alhier Eer ghy hoort dat oordeel rijsen + Wijckt van my in dat eewich vier. Dit is bestaen te dichten Wt vierigher liefden saen Al om den naesten te stichten Ende te doen vermaen Hoe dat al die haer Christenen nomen En heel vleeschelijck zijn ghesint + In Gods rijcke niet en sullen comen Noch al wat die werelt bemint. + Mat. 3. a. 2 + mat cor Joa FINIS. Dat xv. vermaenliet. DINHOVT. Die menschen int ghemeyn werden in desen liede vermaent tot beteringhe des leuens, afstant van sonden, tot die doodinge des ouden mensches, ende tot een leuen vol bermherticheyt. Naer die voyse. Hoe salich syn die landen Daer die wysheyt regeert. Singt met aendacht. OCh menschen in dit leuen + Die op aerden geschapen zijt + Gen. 8. a, 7

80 28.r Tot Godt wilt v begheuen + Doet boete tis meer dan tijt En wilt vastelijck gheloouen In Gods sone van hier bouen Hy is hooghelijck te louen Ouer al die werelt wijt. Godt spreeckt tot onser leere + In dat vijfde boeck Moysi siet Onsen Godt Coninck en Heere Hoort wat hy ons ghebiet Een Propheet sal ick verwecken Sonder rimpel ofte vlecken + Op zijn stemme moet ghy letten Oft ghy coemt in swaer verdriet. Hy heeft claerlijck gheroepen Johannes tuyghet openbaer Die schrift wilt ondersoecken + Sy ghetuycht van my voorwaer Hy is die fonteyn verheuen Wie daer van drinckt sal eewich leuen + In syn rijcke sonder sneuen Sal hy verblijden hier naer. Gaet al tot dees fonteyne Ghy die daer dorst coemt voort O ghy menschen al ghemeyne Te Jeruslem is een open poort + Daer moecht ghy vry passeeren Al die haer hier verneeren En tot Christum bekeeren + + Amo. 5. a, 6 mat. 3. 4, 2. Acto Joa. 3. b deut Apo. 1. a, 5. + Deu mat. 17. a. 5 + Joa. 5. d Apo Esa pet. 5. a, 6

81 28.v En leuen al na zijn woort. Hy is een Coninck machtich. + Diet rijck in neemt met ghewelt Gheweldich ende crachtich + Den draeck neder ghevelt Die doot heeft hy bestreden + Voor ons aent cruys gheleden O ghy menschen hier beneden Maeckt v op en treckt int velt. + Volcht Christum uwen Heere Treckt aen dat Harnas coen + Verplet v vaten teere Strijdt vroom met Gedioen + Laet v lampen toch branden So moeten al v vyanden + Vlieden voor v met schanden Wilt dit toch wel bevroen. + Wort ootmoedich en cleyne Simpel als duyuen goet Versaeckt v seluen reyne Weest verslaghen in v ghemoet Verduldich wilt oock wesen + Als Christum hooch ghepresen Lanckmoedich so wy lesen + Vrundelijck ende soet.. + Hebt lief die v benijden Blameert uwen naesten niet Doetse goet tot allen tijden Den armen helpt wt verdriet + Esai. 9. a, 5 Apo. 1. a, 5 + Gen. 3. b, 15 + Mat Lu. 14. c, 27 Eph. 6. b Judi. 7. b 19 + mat. 25. a, 7 + Psa. 6. b, 11 + mt. 11. c, 29 mt. 19 d, 16 mar. 8. d, 34 Luc. 9. c, Esa. 53. b 10 + Col. 3. b, 12 + Leu. 19. b 19 mat. 5. e, 44. Ro. 12. b 14 Esa. 58. a, 7.

82 29.r V spijse wilt haer deelen + Den ghewonden wilt heelen Laet v dit niet verveelen Want Godt ist diet ghebiet. V zijn die woorden des Heeren Van dlicht des leuens schoon + Ghesproocken tot onser leeren Ghebracht wt de Hemels throon En wilt die niet verachten Maer hebt haer in ghedachten + Want Christus comt met machten + En sal brenghen synen loon. Comt ghy ghebenedijde Ick ben arm gheweest en naeckt Coemt zijt vrolijck en blijde Ghy hebt my vertroost vermaeckt Coemt ghy mijn wtuercoren + V heb ick toch te voren Ghestilt mijns Vaders tooren + Gaet in v vreuchde naeckt + Tobi 4 a, 5 Gal. 6. b, 12 Ezec. 34. a 4 + Joan. 1. a Ct. 2. b 16 + Heb. 3. b, 15 + Esa. 62. b Tess mat. 25. d 34 + mt. 25. d, d, Eph. 2. b 13 FINIS. Dat xvj. vermaenliet. DINHOVT. Tewijle in dese daghen vele schijnheylighen haer van gherechticheyt beroemen, sonder een bevindelijcke duecht ende reynicheyt des gemoets, so wert in desen liede tot die inwendighe reynicheyt der sielen vermaent, die Godt behagelijck ende welgheuallende is.

83 29.v Naer die voyse. Het sweert is wtter scheyden Om te storten donnoosel bloet. Singt met aendacht. BRoeders en Susters al tsamen + Wilt uwen roep nemen waer Wandelt al naer tbetamen + Dat licht des werelts naer So sult ghy leuen sonder vaer + Eewich by Godt verheuen Een eewighe vreucht sal v seer claer Van Godt worden ghegheuen. + Wilt den Heere beminnen Met hert ende ghemoet + Met al v cracht en sinnen Hangt aen den Heere goet + V toch in syne weghen spoet Nu en tot allen daghen + Wandelt voor hem in al ootmoet So sult ghy hem behaghen. + Een reyn hert wilt betrachten En eenen nieuwen gheest Seer hooge so wilt achten + Een suyuer ghemoet meest Inwendich reyn smaeckt wel den keest + Moeten wy zijn bevonden Des wilt betrachten in dit foreest + Eph. 4. a, 1 + Joa. 8. b 12 + Apo. 28. a. 5 + mat Deut. 6. a 6 + Eph. 5. a, pet. 5. a, 6 + mat. 5. a, 8. Psa Psa. 14. a 4 + Mt

84 30.r Afwassinghe van sonden. + V en leyt niet in veel reden + Noch in den wtwendighen schijn Maer therte hier beneden Dat moet ghereynicht syn + Door water en gheest verstaet wel mijn Moeten wy zijn herbooren Souden wy blyuen voor Gods aenschijn En dwoort van vreden hooren. Christus die Heer ghepresen Die spreeckt met woorden cleen + Ten sy dat wy in desen Gherechtigher zijn ghemeen Dan daer waren die Phariseen So en moghen wy niet verblijden Int rijcke der Hemelen certeen Nu noch tot gheenen tijden. Nu laet ons wel aenmercken Der Phariseen gherechtigheydt Sy sochten door haer wercken + En wtwendich schijnheylicheydt Godt te behaghen wijt en breyt Sy ginghen haer vertooghen Seer heylich in schijn als de schrift seyt + Al voor der menschen ooghen. Maer Christus seyt seer claerlijck Sy souden eerst maken reyn Den beker inwendich waerlijck + Dat wil die Heer int ghemyn + 1. Joa Joa mat Mat. 5. a. 8 Joa. 3. 4, 5. + mat. 5. c, 20 + Luc mat Mat. 6. a 2 + mat

85 30.v + Die suyuerheyt des herten alleyn Mach Godt met gheloof behaghen Oock alle vruchten groot en cleyn Die een reyn herte draghen. Christus seyt hoort mijn vermonden Salich so zijn sy al + Die reyn van herten zijn beuonden Dat is Godts vercoren ghetal Op Godes berch met blijden gheschal + Sullen sy vreucht behouwen Die reyne sullen breedt ende smal + Godes aenschijn aenschouwen. Dit zijnse die met lusten + Dat Hemelsche soecken altijt In Godt sy ghestadich rusten Sy zijn ghebenedijt Al vanden Heere die haer verblijt + En in haer heeft zijn woone Wel salich ghy reyne hoopken zijt + Ghy verwacht sleuens croone. Wie vanden Heere verheuen Also ghereynicht is + Die sal met lust wel leuen In zijn gheboden fris Sy zijn hem oock seer licht ghewis Om houden en om doene Al naer der Schrift ghetuyghenis + Sy haer tot deuchden spoene. Mijn vrienden altesamen + Psa. 24. a 4 + Mat. 5 a, 8 1. Pet. 2. a Esd Mat. 5. a, 8 + Colo. 3 a, 1. Heb 4 b. 10 Ephe. 1. a Co Apo. 2. b, 10 + Psal. 1. a, 2 1. Joa. 5. a 3 mt. 11. c, Tit. 2. b, 14.

86 31.r Naer dese reynicheyt staet Ten leyt niet inden name Maer in de cracht en daet + Met gheloof totten Heere gaet V cranckheyt wil hy ghenesen Bidt hem met vlijdt om zijn ghenaet Hy sal v helper wesen Co. 4. c 20 Heb. 11. a, 6 mt. 11 c, 28. Mat. 7. a, 7 FINIS. Dat xvij. vermaenliet. DINHOVT. Hier in wort verclaert dat niemant sonder die wedergheboorte en mach in het rijcke Godes ingaen, daerom werden alle menschen tot waere bekeeringhe vermaent, op dat sy door Godes geest ende cracht, mochten vernieut ende eyndelijck salich werden. Naer die voyse. Ick roep tot v met hertelijck verlanghen O Heer wilt toch verhooren myn ghebet. Singt met aendacht. HOordt int ghemeen ghy menschen groot en cleene Wat ons die Heere aenseydt openbaer Ten sy dat yemant spreeckt hy met woorden reene + Sy wedergheboren van bouen voorwaer Wt water en gheest claer Wilt dit wel dencken naer So mach hy wilt verstaen Int rijcke Gods niet gaen. Noch seyt die Heere wilt hier op wel achten + Joan. 3. a, 5

87 31.v + Ten sy dat ghy wort als een cleyn kindt En v omkeert van ganscher crachten So en moecht ghy niet dit toch wel versint In myn rijcke bemint Intreden als mijn vrindt Die ingaen int rijck mijn Moeten omghekeert zijn. Dit al ghedenckt ghy menschen alle tesamen Die nu leeft in uwe sonden seer quaet + Staet af van boosheyt wilt v versamen Al tot den Heere seer vol van ghenaet Niet langher voorts en gaet In sonden opstinaet + Of ghy sult blyuen saen Buyten Gods rijcke staen. + Keert v tot Godt wilt het sondighen laten Gaet tot den Heere vol van ghenaden + Hebt lief het goet ende tquaet wilt haten Al sydy met sonden swaer beladen + Wilt werelt versmaden Beweent v misdaden Roept God aen seer spoedich Om ghenade goedich. + Wie oprechte boete hier gaet besijsen Die Heere die maket zijn siele reyn + mat. 18. a. 3 + Psa Luc. 13. a, 5 + Hoze Amo. 5. b 15 + Rom Joel. 2. b 12 Psa Eze

88 32.r Al in die fonteyne niet om vol prijsen + Des bloets Christi so suyuert hy gemeyn Die hem bekeert certeyn En dient den Heer alleyn Des te wijl dat is tijt + Keert v tot Godt subijt. Wie tot Godt comet die wordt ontslaghen + Van al syn misdaden cleyn ende groot Hy wordt gheheylicht naer Gods behaghen + En vernieut door den geest Gods minoot Den mensch in sonden doot + Die hem bekeert seer bloot Wert door Gods cracht perfeckt + Int nieu leuen verweckt Ghy menschen alle wilt hier naer streuen So moecht ghy gaen in Godes rijcke goet Keert v tot Godt al in desen leuen So moechdy worden een kindt Godes soet + Doet toch oprechte boet Keert v om metter spoet So moecht ghy in Gods rijck Vry leuen eewichlijck. + Zach Joa Ecle. 5. a, 8 + Eccl. 2. b cor. 6. b 11 + Eph. 2. a, 1 + Col. 2. b, 12 Rom. 6. a 4 + Joa. 1. b 12 mat. 3. a. 8. mat. 18. a, 3 FINIS.

89 32.v Dat xviij. vermaenliet. DINHOVT. Dat des Heeren dach haestelijck te comen staet, inden welcken hy alle vlees sal rechten ende oordeelen ende een yder gheuen den loon zijnder wercken, sulcx wert in desen liede cortelijc verclaert, werden derhaluen alle menschen tot boete ende beteringe des leuens vermaent, op dat sy in desen tijt der ghenaden mochten ghenade vercrijghen ende salich worden, etc. Singt met aendacht. VReeset den Heer O ghy menschen al, Want synen dach die staet te comen, Gheeft v tot Godt en tot zijn ghetal, Anders.

90 33.r maeckt u het swaer verdomen. Wilt God aencleuen doet rechte boet Staet af van tquaet schickt v ten goeden + Schreyende valt den Heere te voedt Wilt v met rouwe tot Godt spoeden. Ghy sondaers al en vertreckt toch niet Doet boete haest al in dit leuen + Die werelt en al haer lusten vliedt Wilt v tot Godes dienst begheuen. Spoet v met vlijdt O ghy menschen tsaem Om Godt met lust en liefd tancleuen Wilt niet langher in sonden voortgaen Vreest Godt wilt voor zijn oordeel beuen. Blijft niet langher in v sonden doot Beladen met quaet en misdaden Schreyt tot den Heere met rouwe groot + Laet v tot boet en betering' raden. Des Heeren dach coemt seer haestich aen Ten oordeel comt die Heer der Heeren Alle menschen voor hem sullen staen Daerom wilt v tot Godt bekeeren. Godts toorne groodt en gramschap seer snel Godes handt ende sweert sonder sneuen + Mat. 3. a 8 + Ecle. 5. a, 8 + Joel

91 33.v FINIS. Sal den quaden oueruallen fel Die sonder boet in sonden leuen. Maer die bekeerde sondaren al Die haer van tquaet tot tgoede keeren Ouer haer hem toch ontfermen sal Die stercke Godt die Heer der Heeren. Des neemt den tijt der genaden waer Ghy menschen groot en cleyn met eenen Soeckt Gods goetheyt en ghenade claer Eer ghy aensiet den dach van weenen. Dat xix. vermaenliet. DINHOVT. Tot die vreese Godes wert een yder in desen liede vermaent, in het welck ooc wert verclaert hoe costelijck de selue is, hoe hooch sy is te achten ende wat nutticheden wy wt die vreese Gods vercrijghen. Singt met aendacht. COmt al te saem ghy menschen al ghelijck, Hoort mijn vermaen,

92 34.r Van Godes vreese rijck, Sal ick v leeren reen, Vreest God groot ende cleen, Vreest hem sonder beswijck. Gods vreese is tbeginsel der wijsheyt + Den man ghewis wert hier salich geseyt Daer in Gods vreese bloyt En Godes liefde groyt + Dleuen is hem bereyt. Vreeset den Heer ghy zijn heyligen al Wie hem vreest seer, niet gebreken en sal + Heerlijcker dan gout goet Is Godes vreese goet By zijn heylich ghetal. Gods wijsheyt reyn, en zijn verbondt seer schoon + Is hem gemeyn, die den Heer vreest ydoon Den besten wech heerlijck + Psa Psa Joa Joa Psa Psa Eccl Psa. 25, 12.

93 34.v D'leuen in Godes rijck Gheeft hem die Heer ten loon. Die in dit perck, den Heere vreest altijt + Betrout hem sterck, hy helpt wt noot subijt Ghy die daer vreest den Heer Hoept op zijn goetheyt meer Hy troostet breedt en wijt. + Wilt verwachten, Gods ghenade in noot Ghy gheslachten, die den Heere vreest bloot Als ghy zijt in ancxt swaer Blijft in Godts vreese claer Verwacht zijn helpe groot. + Godt verlaet niet den mensch die op hem bout Wie hem met vliedt, vreest en aen zijn woort hout Des Heeren vreese is Eer, room en vrucht ghewis Een croon schoon bouen gout. + Sy maect vrolijck, en verheucht therte seer Sy maeckt die rijck, die tot haer nemen keer Sy is Godes dienst recht Sy woont int herte slecht + Sy staet die sonde weer. + Ecc. 1. c, 20 Ecc. 2. a, 9. + Ecc. 2. a, 9. Ps. 33. d, 18 + Ps a, 1 + Ecc. 1. c, 22 + Ecc. 1. c, 28

94 35.r Den vromen man, heeft Godes vrees in hem Hy Godt wel can, louen met mont en stem Den wortel der wijsheyt + Is in zijn hert gheleydt Al zijn tacken groyen. Comt groot en cleen, neemt dese reden waer + Coemt al gemeen, comt leert Godt vreesen claer Vwe tonghe behoedt Voor list en quaet onsoet Tboos vliet, doet goet daer naer. Die Godt vreest wel, die gelooft vast zijn woort + Sijn ghebodt snel, hout hy met goet accoort Hy doet wat Godt behaecht Met ootmoet onuersaecht Brenghet hy vruchten voort. Daerom toesiet, ghy menschen wie ghy zijt Gheueystheydt vliet, want Godes vreese wijdt + Vanden gheueynsden sy En vanden valschen vry Proeft v neemt gheen respijt. + Ecc. 1. c, 26 + Psa. 34. b 12 + Ecc. 2. b, 28 + Ecc. 1. d, 37 FINIS. Dat xx. vermaenliedt. DINHOVT.

95 35.v Tot een oprechte ouergheuinghe synes selues onder Godes hant, roede ende wille, werdt een yder in desen liede vermaent, waer in oock geopent wert, dat sulcx die oprechte kinderen Godes syn, die haer seluen in oprechter ghelatentheydt in druck, loden, smaet, schande ende teghenheyt met wille Gode onderwerpen. Singt met aendacht. AL leue ick in druck in groodt ghequel, Al is mijn lijden noch so fel, Rebel wil ick niet wesen, Gods oordeel is goet, Synen name moet, Altijt worden ghepresen.

96 36.r Al wort ghy verdruct veracht en versmaet + Belaecht bespot hoe dat het gaet Weest altijt wel te vreden + Maket gheen ghecrijt Gheduldich hier lijdt Twert v tot salicheden. + Hout v inwendich heel ghelijck ghemoet In lief in leet in suer in soet + Int goet hebben en deruen Vollecht dese leer In saecht en in seer In leuen en in steruen. Gheen ergher dinck is hier dan eyghen wil + Tmaeckt tusschen Godt en ons gheschil Seer soet comt hy invloyen Als wil is versaeckt Dan wort Godt ghesmaeckt Het doet in deuchden groyen Dan werter gebooren een geestlijck man + Die hem opgeeft en offren can Voort aen naer Godts behaghen Die met danckbaerheyt Wat hem Godt opleyt Can lijden sonder claghen. + Siet dit is die rechte nieuwe beboort + mat. 5. b, 11 + Luc. 6. c, pet. 4. b cor. 6. a, 4 + Luc. 14. c16 + Ro. 12. a, 1. + Joha. 3. a, 3

97 36.v Als doude vlees verdrinckt, versmoort Door twoort van lijdtsaemheden + Dan sterreft den mensch Sijnen lust zijn wensch En al zijn sinlijckheden. + Niemant en can onse siele gheschaen Als wy volstandich blijuen staen + Sathan, doot noch oock helle De onlijdtsaemheyt Die doet ons groot leydt Sy brengt ons int ghequelle. Dat wapen daer Christus mede verwan Dat hels Serpent voor alle man + Hy is niet om volprijsen Twas oock lijdtsaemheyt Dus weest hier bereyt + Te volghen syn afuijsen. Onsen Heere most in syn glory gaen Door druck lijden ten is gheen waen + Dees baen moet ghy verkiesen Versmaet ghy die les Sijt toch seker des + V siel sult ghy verliesen. + Rom 6. a, 2 + mt. 10. c, Ro. 8. d, Lu. 22. c, Pe. 2. c 21 Luc. 24. c Ti. 3. b Tit mt. 10. d, 39 FINIS.

98 37.r Dat tweede deel deses Lietboecx. Inhoudende Claech Liederen ende gebeden, die welcke een yder naer synder sielen gheleghentheyt met andachtiger herten voor Godt singhen mach. Psal. 50. b, 15. Roept my aen inder noot so wil ick v verlossen so suldy my prijsen. Psa. 91. b, 15. Hy aenroept my so wil ick hem verhooren, ick ben by hem inder noot, ick wil hem daer wt trecken ende tot eeren maken.

99 38.r Claechliederen ende ghebeden die welcke een yder naer synder sielen gheleghentheydt, met aendachtigher herten voor Godt singen mach. Dat eerste Claechliet. DINHOVT. Dit is een seer nuttelijck liedt, om door een bedruckte claghende siele, die voelt de overvloedicheyt haerder sonden, ghesongen te werden, want hier in werden die veelheyt der sonden beleden, ende den Heere wort aengheroepen om ghenade om quijdtscheldinge ende vergeuinge, wert ooc in desen verhaelt die groote bermherticheyt die God aen vele voorgaende sondaren bewesen heeft, den sontrouwigen tot vertroostinghe. Singt met aendacht. ICk wil den Heer al mijn misdaden, Belijden groot en cleyn, Want hy is goedt en vol ghenaden,

100 38.v Groot is syn goetheyt reyn, Tot hem wil ick alleyn, Mijn siele met sonden beladen, Haestich keeren certeyn. Als ick O Heer ghedenck mijn sonden Die ick ghedaen heb stout Mijn siel als dan tot allen stonden Wort verschrickt en benout Mijnen gheest seer verflout Mijn hert vol ancxt swaer is beuonden Door sonden menichfout. Die veelheyt van mijne boosheden Niet te vertellen zijn Vanden hoofde Heer tot beneden Is besmet de siel mijn

101 39.r Want buyten de leer dijn Heeft mijn siel in sonden ghetreden En is ghedaelt in pijn. Groot zijn mijn sonden wilt ghy Heere Int oordeel met v knecht Treden en v recht eyschen seere + So mach ick int ghevecht Niet staende blijuen slecht Treedt niet met my int oordeel meere Dijn ghenaed' my toesegt. By v is Heer vergeuing' rijcke Ghenaed' en salicheyt + In goetheyt niemant ws ghelijcke Ghenade ghy wtbreyt + Die siel die tot v schreyt Den bekeerden sondaer heerlijcke + Hebt ghy d'leuen bereyt. Wilt v Heer ouer my ontfermen + Schenckt my ghenade claer Ontfangt my Godt in uwen armen Der vriendlijckheyt voorwaer + Gheeft mijn siel vrede daer Vast af mijn sondt wilt v erbermen Ouer my arm sondaer. + Siet mijn siel aen Heer met ghenaden In Christo dijnen Soon Coemt coemt seer haest wilt my ontladen Mijn siel maeckt reyn en schoon In die fonteyn ydoon + + Ps a, 2 + Ps a, 4 + Joe. 2. b, 13 + Ps. 91. b, 15 Ecc. 2. b, 12 + eze. 18 c, 21 Psa. 51. a, 1. + Luc. 15. c, 20 + Psa. 51. a, 9 + Sac. 13. a, 1

102 39.v + * Des bloets Christi wilt my Heer baden Gheeft my toch sleuens croon. Van mijn groote onsuyuerheden Ende mijn sonden quaet + Suyuert Heer my bouen beneden Int badt dijner ghenaet Mijn siel niet en versmaet Al com ick met sondighe leden + Siet niet op mijn misdaet. Op v woort Heer wil ick betrouwen Op v beloft troostlijck + * Den sondaer die hem tquaet laet rouwen Croont ghy met ghenaet rijck + Wie tot v schreyt waerlijck Om troost die wilt ghy HEER ontfouwen Dijn ghenade claerlijck. + *Mannasse hebt ghy Heer verheuen En oock den Publicaen Quijtschelding van sonden ghegheuen + Den Moorder naemt ghy aen * En die sonders bequaem Die voor v beschreyde haer leuen Wilt my Heer niet versmaen. V bermhertighe wercken goedich + Ende v woort O Heer Is mijn siele soet Heer lanckmoedich Ghy zijt ghenadich seer + * En vergheeft meer en meer + 1. Joa Apo. 1. a, 6. + Psa. 51. a 9 + Psa Eze Psa psa par Luc Luc. 23. e 42 * Luc Psa Jon. 4. a, 2 * Psa

103 40.r Die sonden en voert wt noot spoedich + Sullecx is v begheer. V Heere wilt mijn siel verwachten + Om vreucht en troost tontfaen Op v ghenaed' hoop sy met crachten Op v toecomst bequaem Dijn woort altijt sal staen Te syn bermhertich de gheslachten + Die in v Wet voortsgaen. + Ps a, 7 + Psa Exo. 20. a 6 FINIS. Dat ij. Claechliet. DINHOVT. Die veelheyt der sonden ende ongherechticheden die den mensche in synen voorighen leuen heeft begaen, werden in desen liede bekendt, waer in oock een sontrouwighe siele gheen genade noch troost vindende in den creatueren, haer toevlucht is nemende tot den Heere vol bermherticheydt vanden welcken sy begheert vergheuinghe, door syne ghenade ende goedicheyt. Singt met aendacht. TOt v O Heere der Heerscharen, Wil ick mijn siel op-

104 40.v strecken ras, Mijn sonden groot my seer be swa ren, Ick en weet waer vluchten op dit pas, Dan tot v HEERE ghepresen, Want in v is ghenade rijck, Mijn siel condt ghy alleen ghenesen, V goetheyt duert

105 41.r eewichlijck. Tot v com ick O Heer lanckmoedich Met schaemte en verslaghentheyt Ick weet ghy zijt vriendlijck en goedich + Ouer die siele die tot v schreyt In v is dleuen en vrede + Ghenade en vergheuing' goet Deylt mijn siel Heer dijn goetheyt mede Want ghy zijt vriend lijck ende soet. Ontfermt v ouer mijn siel Heere + Bewijst my dijn bermherticheyt Naer v so dorst mijn siele seere + Om my te troosten v Heer bereyt Dijn ghenaed' laet my eruaren Vermaect mijn siel weest Heer mijn lodt + Wilt my v goetheyt openbaren Vertoeft niet o Heere mijn Godt. Doet wt mijn sonden groot en cleene Die ick o Heere heb ghedaen Suyuert mijn siele maeckt my reene + Anders mach ick voor v niet bestaen Dan door dijn ghenade schoone Laet mijn siel die aenschouwen ras Tot v roep ick o Heer ydoone Verhoort mijn ghebedt op dit pas. + Ps a, 2 + Joan. 1. a 4 Ps a, 4 + Psa. 31. a, 1 + Psa. 42. a, 3 + Psal. 6. a, 3. + Psa. 51. a, 9 Ps b 13

106 41.v Keert v tot my wilt niet verlaten Mijn siele Heer in desen noot Coemt met v goetheyt my te baten Al zijn mijn sonden Heere seer groot En seer swaer al mijn boosheden V ghenade is meerder Heer Des reynicht mijn sondighe leden Verlaet mijn siele nimmermeer. + Mijn sonden al ick v belijde Vergheeft my Heere mijn misdaet Toont my dijn aenschijn schoon en blijde + Ghy zijt mijn hoop en mijn toeuerlaet Wilt my Heere niet versmaden + Mijn siele van v troost verbeyt Al ben ick Heer met sont beladen Groot is uwe bermherticheyt. + V goetheyt Heer sal altijt blijuen Eewich sult ghy bermhertich zijn V ghenade sal Heer beclijuen + Ouer die siel die op v hoopt fijn Den sondaer met rouw beuanghen Die tot v schreyt die neemt ghy aen + Mijn siel naer v Heer heeft verlanghen Wilt my in ghenaden ontfaen. + Psa. 32. a, 5 + Psa. 31. d, 31 + Ps a, 6 + Ps a, 1 + Ps a, 1 + Psa. 84. a, 3 FINIS. Dat iij. Claechliet. DINHOVT. Tewijle die Kercke Christi in dese werelt is ghelijck een lelie onder de doornen, die welcke van

107 42.r den boosen menschen (die daer dorsten naer den bloede der heylighen ende naer dat leuen der schapen Jesu Christi) wert ghehaet, versmaet vervolget, verdreuen, ghedoot ende met veelderley cruys, droefheyt ende angst beladen, so hebben wy oock eenighe gebeden ende claechredenen van deser materien in liederen willen vervaten, op dat die medeleden der ghemeenten Christi in sodanigen tijt haer voor God in desen moghen oeffenen, ende daer toe is dit liedt dienstelijck, want daer in wert verclaert hoe die Godtloose hare raetslagen tsamen gevelt ende ghemaeckt hebben, om die gemeente Godes te vernielen ende die heylighen Gods te schenden. Item hoe die gheloouighe om die kennisse der waerheyt aen allen zijden gehaet, benijt ende ghedoot worden. Wert derhaluen generalijcken in desen tot Godt gheroepen om hulpe ende bystant. Singt met aendacht. COmt ons te hulpe wilt ons niet laten, In druck in noodt langher O Heer, Doet bystant haest comt ons

108 42.v te baten, ons vyanden die rasen seer, Tot v onsen God meer ende meer, Roepen wy met hertelijck verlangen, Heylige Godt, Bermhertich Godt, Ghy stercke Godt, Hoort ons gebet wilt doch dat ontfangen. + Die Coningen en Princen te samen Maken raetslaghen tsamen al Die godtloose haer heyr versamen Om wt te royen dijn ghetal Om gants te brenghen Heer tot den val + Psa. 2. a. 2

109 43.r Dijn heylighe kercke hoort ons Heere Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Sijt ons hulpe siet van bouen neere. Die woluen dorsten die Leeuwen brullen Die Heydenen rasen met spoet Sy meynen Heer haer te veruullen Met uwe Schaepkens vlees en bloet Op ons zijn sy Heere seer verwoet O Godt siet dijn heylighen int lijden Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Weest onsen muer wilt ons Heer beurijden. Ierusalem dijn heylighe stede + Dynen wijngaert van dy gheplant + Syon dijn bruyt en kercke mede Wert bestreden van allen cant Die Godloose hebben Heer haer hant Opgheheuen om haer deel te schenden Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Doet Syon bystant in veel ellenden. O goede Herder Christus verheuen + Verlost wt noot v Schaepkens wel Op dat ie Heydnen sonder sneuen Niet en degghen in Israel + Apo. 21. a, 2 + Esa. 5. a, 2. heb Joh. 10. b 11.

110 43.v En is gheen Godt noch oock helper snel Bewijst v cracht laet v hant nu blijcken Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Staet v volck by wilt ons niet beswijcken. Dijn errefdeel Heere wilt laten niet Van de onreyne verslinden Helpet ons Heer dijn volleck aensiet Der booser hant wilt Heer binden Haren raetslach laet niet ghelinden Ouer dijn kinderen al int ghemeen Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Staet op bewijst v cracht in Syon reen. Wilt ghy ons Heere noch laten proeuen Door cruys lijden als gout int vier So willen wy ons niet bedroeuen Maer spreecken siet v knecht is hier In druck in lijden en in dangier Sy lijf en siel v Heere onderdaen Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt In hooger noot en wilt ons niet afgaen. Als wy o Heere hier zijn in lijden Om dijnen naem en heylich woort Geeft ons dan cracht helpet ons strijden

111 44.r O Heere ons hier toch verhoort Op dat wy belijden met accoort Uwen name vrymoedich en blijde Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Strijt Heer met ons staet neuen ons syde. In water in vier laet bystant blijcken + Troostet ons Heer in allen noot Gheeft dat wy Heere niet en wijcken Van dy om leuen noch om doot Die d'lichaem dooden met pijne groot + Gheeft ghenade dat wy niet en vreesen Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt O crachtich Godt laet ons hier geen weesen. Onder dijn handt en bescherming' crachtich + Wy ons o Heere begheuen Onder dijn vleughelen almachtich Beuelen wy Heer ons leuen Staet dijn volleck by Heer verheuen Tot v wy roepen met druck ende leyt Heylighe Godt Bermhertich Godt Ghy stercke Godt Coemt haest helpet ons Heer ghy wort verbeyt. + Esa. 43. a, 2 + mt. 10. c, 28 + Esa. 49. b 15 Psa. 91. a, 1 FINIS.

112 44.v Dat iiij. Claechliet. DINHOVT. Dat inhoudt van desen liede vereenicht hem met den voorgaende, ende is een claghelijck gebedt daerin voor Godt geclaecht werdt den cruys stant synder kercken dienstelijck om inden tijt van veruolginge om den name Christi gesonghen te werden. Singt met aendacht. VVeest ons hulpe O Heer ghepresen, Want ons naeckt angst ende nootswaer, Staet ons Heer by laet ons geen weesen, Doet ons dijn bystant openbaer, Tot v roepen wy allegaer.

113 45.r Die godtloose O Heer verheuen Maken raetslaghen tsamen al Om dijn Schaepkens te nemen dleuen Om te schenden Heer dijn ghetal Sijt ons hulpe o Heer comt bal. Het cruys naeckt ons aen allen enden Die woluen dorsten naer ons bloet Wilt v Heer tot dijn heylghen wenden Om haer te helpen Heer v spoet Ghy zijt toch ons deel ende goet. Ghy onsen Godt wy v belijden Dijn waerheyt wy bekennen reyn Des haetmen ons aen allen syden Der menschen spot al int ghemeyn Sijn wy o Heere in dit pleyn. Men doot ons Heer men neemt ons dleuen Om dijnen naem men Heer ons vliet + Hier vervollecht, aldaer verdreuen Veracht versmaet der menschen liet Sijn wy o Heere dit aensiet Den duuel strijdt met syne leden Teghen uwe heylighen Heer Om haer te leyden hier beneden Van dy o Godt en dijne leer En doet van ons gheenen afkeer. Ghy Abrahams God Heer der Heeren + + mat. 24. a, 7 + mat

114 45.v + * Ghy Dauids steenrots ende cracht Laet den vyant ons niet verneeren Weest onse helpe steen en macht Godt staet ons by neemt onser acht. Breect den arrem der quader menschen Breeckt haer raetslaghen tsamen quaet Verstoort Heer der godtlooser wenschen Maecket tot niet al haren raet Weest onsen hulper vroech en laet. V geloof helpet ons Heer behouden In allen ancxt druck ende strijt Laet ons in dijn liefd' niet vercouden So sullen wy tot alder tijt V louen Heer ghebenedijt. Onder dijn hant wy ons beuelen + * Deckt ons met dijn vloghelen reyn Godt'v beschermingh' wilt niet nemen Van v heylighen int ghemeyn + Ght zijt Heer ons helpe alleyn. + Psa. 31. a 4 Psa Esa Psa. 46. a 1 FINIS. Dat v. Claechliet. DINHOVT. In dese liede wert droeffelijck geclaecht datter so weynich heylighen Gods in der werelt bevonden werden, dat alle quaet die ouerhant neemt ende dat die liefde ende gherechticheydt onder de menschen mindert, derhaluen oock een aendachtighe siele met smerte ende droefheyt door desen bevanghen synde tot Godt in desen roepen om vertroostinghe ende hulpe.

115 46.r Singt met aendacht. Siele mijn wilt v toch keeren, Tot den Heer dijn in angst en leyt, Voor uwen Godt wilt v verneeren, Wilt hem claghen alle v droefheyt, Want hy is de Heere goedich, Die den bedruckten helpet ras, Keert v tot

116 46.v hem O siele spoedich, Vertoeft niet langher op dit pas. Mijn siele met veel drucx beladen Mijn hert met veel droefheyts becleet Streck ick tot v Heer vol ghenaden Om my te troosten Heer weest bereet Want mijn siele is seer banghe Daer toe mijnen gheest seer onstelt Troost my O Heer, beyt niet so langhe Vertoont v seer haest met ghewelt. Dijn heylighen O GODT verheen + Sijn int ghetal seer weynich Heer Die naer uwe waerheyt claer leuen + Die gheloouen Heere uwe leer Sy syn weynich hier beneden Die volstandich hier blijuen reyn Weynich syn daer Heer van dijn leden Onder die menschen int ghemeyn. + Psa. 12. a 1 + Mich V waerheyt en v woort O Heere

117 47.r V wijsheyt schoon en seer costelijck Wort verlaten en veracht seere + Die menschen slaen v Heere beswijck V weghen v leer en zede Wert vanden menschen seer onuroet Versmaet en oock verlaten mede Siet neder o Heere seer goet. Seer weynich zijn nu dijne knechten Die v woort prediken seer recht Seer weynich synder die haer rechten Om te blijuen staende int gheuecht De liefde sietmen vercouwen + Dat quaet dat neemt de ouerhant Des is mijn siel in groot benouwen Bewaert haer Heer door v bystant. V zaet Heer sietmen niet seer groyen Trou liefde noch gherechticheyt Waerheit en deucht seer weynich bloyen Onder de menschen des mijn siel schreyt Dijnen wech Heere ghepresen Wert verlaten al int ghemeen Met hoopen groot sietmen in desen + Den wech tot der hellen betreen. Den Satan soeckt dijn kercke reene + En dijn schaepkens seer vroom en goet Te verslinden Heer int ghemeene Door zijn boden hy hem seere spoet Met valsche Leer in dees tijden Met ongheloof en dwaling' me + esa. 59. b, 15 + mt. 24. b, 12 + Esa. 5. b, 14 + mat. 7. b, Pet. 5. a 8

118 47.v Coemt hy dijn kinderen bestrijden Om haer te brenghen in onvre. Die goede soeckt hy te ontvromen Uwen wijngaert te schenden al + Tgheloof heeft hy etlijck ontnomen Hy bestrijdt seere dijn cleyn ghetal Dijn heylighe bruyt vercoren Jerusalem dijn heylghe stadt Die siele reyn wt dy gheboren Soeckt hy te leyden vanden padt. Van v tempel die steenkens schoone Die schaepkens van dijn weyde claer Die v volghen O Heer ydoone Soeckt hy te verslinden openbaer Door veel drucx ende swaerhede Arbeyt hy om te maken traech Die wachters van v heylghe stede Dit is Heere dat ick v claech. Coemt coemt te help o Heere machtich Staet Syon by dijn heylghe Kerck + V stercke hant o Heere crachtich Legt om v heylghen als een bolwerck Weest haer macht om haer vyanden Te wederstaen in dit foreest + Laet ons niet comen hier tot schanden Coemt staet ons by met uwen gheest. + Ghy wachters van Syon verheuen Gheeft v gheluyt heft op v stem Wilt niet slapen in desen leuen + 1. Tim Psa. 34. a, 8 + Psa. 25. a, 2 + Ps a, 4

119 48.r Laet u hooren in Jerusalem + Wilt die borghers daer waerschouwen Voor valsche leer en duyuels list Dat sy haer aen die waerheyt houwen Vermaent haer seer hier in niet mist. Gheeft dijn knechten hier toe ghenade O ghy mijn Godt mijn salicheyt Dat bid ick v vroech ende spade Mijn siele in hope v verbeyt Mocht sy Heer dat hier aenschouwen Dat v kindren toenamen voort So sou sy ras sonder verflouwen V lof hier singhen met accoort. Van v Heer mijn siel niet wil wijcken Weest mijn hulpe heere altijt Oft v vele menschen beswijcken Want ghy mijn Godt ende mijn steen zijt + In v vint mijn siel dat leuen Vruecht vrede en ghenade groot Sy dijn waerheyt aen my ghegheuen Wil ick blijuen tot inde doot. + Apo. 21. a, 2 + Psa. 31. a, 4 FINIS. Dat vi. Claechliet. DINHOVT. Die gheloouighe siel in desen leuen veel strijdts hebbende, van mennigherley vyanden die haer van hare salicheyt ende deewich leuen soecken te trecken, ende te voeren, claecht sulcks in desen liede voor Godt haren Heere, ende mits een vertrouwen op zijn vaderlijcke hulpe ende bystandt roept sy die Heere aen om geest ende sterckheyt.

120 48.v Singt met aendacht. HOe veel zijn mijn vyanden Heer, Die mijn siele hier bestrijden, Om my te voeren van v leer, Verwecken sy my hier lijden, En dat in desen tijden, Mijn siele wort gequelt so seer, Van die v waerheyt benijden. Mijn vyanden ydel en fel Willen myn siele van dleuen Dwelck eewich is nu leyden snel En van v Heere verheuen Dese wilt my doch gheuen Te kennen recht ende seer wel

121 49.r Anders moet mijn siele sneuen. Onsichtbaer die vyanden mijn Meest Heere hier zijn beuonden Der werelt spot mijn siel moet zijn Tvleesch my geerne hadt verslonden + Satan tot allen stonden + Gaet om mijn siel schiet zijn fenijn Om haer van v te ontgronden. Maer ghy o Heere zijt mijn Godt Mijn schilt en mijn hulpe crachtich + Al is mijn siel der werelt spot Vreuchde in v seer waerachtich Heeft sy o Heer aendachtich Mijn Godt mijn deel ende mijn lodt + Wilt sien op mijn bidden clachtich. Sterckt my Heere met uwen gheest Cleet my met uwe cracht reene Staet neuen my in dit foreest Strijdt Heer voor my int ghemeene + Op dat noch groot noch cleene Van mijn vyanden listich meest + Mijn siel brenghen int gheweene. + Die siele die op v betrout Sult ghy niet verlaten Heere Den vromen die op v hier bout + Bewijst ghy v hulpe seere Ghy en doet gheenen keere + Vanden mensche die aen v hout En blijft vast in uwe leere. + Gal. 5. b, 17 + Eph. 6. b Psa. 46. a. 1 + Psa. 16. a, 6 + Psa. 35 a, 1 + Psa. 25. a, 2 + Psa. 13. a, 5 psa a 1 + Ps. 34. d, 33 + Ps a, 2

122 49.v + Dijn Enghelen hebt ghy seer sterck Waer in mijn siele vint vrede + Gheleghert als een vast bolwerck Om dijne heylighen mede Ja Heer tot alder stede Sijt ghy rontom dijn heylighe Kerck + Den stercken muer met waerhede. Daerom mijn siel hoopt op den Heer Gront v met vasten vertrouwen Op Jacobs Godt, blijft by zijn leer Wilt hem tot uwen steen houwen Ten sal v niet berouwen Hoopt op den Heer hoe lancx hoe meer Sijn hulpe sult ghy aenschouwen. + Al dijn vyanden o siele mijn Ghelooft Gods cracht vast in desen Sal hy doen onder die voeten dijn Om in dy Heere te wesen Ghelooft Godt wilt hem vreesen Tot rust en vreed' o siele mijn Brengt v die Heere ghepresen. + Psa. 34. a, 8 + psa. 91. b, 11 + Sach. 2. a, 5 + Luc. 1. g, 66 FINIS. Dat vij. Claechliet. DINHOVT. Die gheloouighe siele van vele vyanden in desen leuen bestreden zijnde, claecht in desen liede den Heere haer lijden ende roept hem aen om hulpe ende bystant, begeerende vanden Heere cracht

123 50.r ende sterckheydt, om staende te blijuen in alle wederwaerdicheyt ende om strijdende met vrymoedicheydt sonder vreese alle hare vyanden te ouerwinnen, etc. Singt met aendacht. VVaeckt op mijn siel treet totten Heere, Want het is meer dan tijt, Dijn vyanden stercken haer seere, Om v te leueren strijdt, Spoedt v tot Godt met vlijt, Want van hem comt v hulpe meere, Haest

124 50.v v neemt gheen respijt. Wildy O siele langher beyden Sonder tot die Heer dijn Om hulpe en bystant te schreyden So meerdert druck en pijn Daerom O siele mijn Laet v tot Godt om hulpe leyden Keert v tot zijn aenschijn. + Mijn vyanden veel zijn bevonden Die mijn siel met ghequel Bestrijden Heer tot allen stonden Seer listich ende snel Als ick soeck ruste wel So opent hem niet om doorgronden Tghewelt mijns vyants fel. Ghy weet mijn lijden Heer ghepresen Aensiet mijn siel in noot Mijn bespotters Heere in desen Sijn int ghetal seer groot Waer ick my keere bloodt Des menschen spot mijn siel moet wesen Staet my by Heer minoot. + Mijn vrienden die my Heere plachten Vriendlijck te wesen siet Seer smadich sy mijn siel verachten Ick ben der menschen liet + Psa. 3. a, 1. + Psa

125 51.r Daerom mijn siel met vliet Wilt niet meer menschen troost betrachten Want sy zijn als het riet. Tot v o Heere wil ick vluchten Ghy zijt mijn hulpe sterck + In ancxt en noot so wil ick suchten + Tot v Godt mijn bolwerck Mijn deel daer ick op merck + Voor mijn vyant laet my niet vruchten Staet my by int strijdtperck. Gheeft my cracht, Heer laet niet tot schanden + Hier comen uwen knecht Staet neuen my sterckt my de handen Als ick ben int ghevecht Bewaert my wel en slecht + Int midden van al mijn vyanden In uwe waerheyt recht. Op v hulp Heer tot allen tijden Wilt mijn siel hopen claer Met v spring ick zijnde in lijden + Ouer die mueren daer Ghy sult helpen voorwaer Mijn siel van al die haer benijden Door v cracht openbaer. + Psa. 46. a, 1 + Psa. 77. a, 3 + Psa. 16. a, 6 + Ps. 27. b, 12 + Ps. 25. c, Ps. 18. d, 30 FINIS.

126 51.v Dat viij. Claechliet. DINHOVT. De siele zijnde in veelderley strijt ende droefheyt wert in desen vermaent gheen hulpe noch bystant, vruecht noch vrede des gemoets te soecken in die creatuerlijcke schepselen, maer wert louterlijck ende naecktelijck van alle creatuerlijckheyt afghewesen, tot God die fonteyne ende gheuer van waren vrede ende vertroostinghe den welcken als een ghetrouwe noothelper alle benaude sielen ende verslaghene concientien verlost wt alle ellende, ende trooster met seeckerheyt door zijns gheestes bevindelijcke werckelijckheyt, etc. Singt met aendacht. VVaeckt op mijn siel wilt niet verbeyden, Treedt tot den Heere der Heeren dijn, Wilt v van creatueren scheyden, Went v tot

127 52.r Godt O ghy siele mijn, Met oodtmoet goet wilt v bereyden, So sal die Heer v helper zijn. *Alleen dijn God en Heer verheuen + Troostet je can troosten mijn siel wel In hem is hulpe sonder sneuen Hy keert hem tot den bedruckten snel + Hy gheeft blyschap vruechde en d'leuen * En helpet wt noot en ghequel. + Seer vriendelijck en oock seer goedich Is die Heer machtich inden strijde * Tot die droeue keert hy hem spoedich + Die op hem wachten maeckt hy blijde Met macht seer sterreck ouervloedich + Staet hy haer by tallen tijde. Keert v tot mijn siel Heer der Heeren In v is vrede met ouervloet Mijn siel tot v Heer wilt hen keeren Tot v coem ick Heer met haest en spoet Met ootmoet wil ick my verneeren + Esa cor. 1. a 4 + Psa. 34. a. 7 + Psa. 40 a 1 Psa Psa Psa. 18. d 33

128 52.v Vertoont my Heer v aensicht soet. Laet mijn siel Heer sien ende smaken Dijn vriendlijckheyt heerlijck en schoone Laet mijn siele haer wat vermaken + In dijn lieflijck wesen ydoone Wilt my met v claerheyt ghenaken Licht Heer in my wt v troone. Opent mijn siel O Heere crachtich Hoe soet en seer lieffelijck ghy zijt Mocht sy dat smaken Heer warachtich So wert uwen naem ghebenedijt En van mijn siele seer aendachtich Lof ghesonghen tot alder tijt. Die siele die hier mach aenschouwen Hoe vrientlijck en goedich beneuen Ghy zijt o Heer die v betrouwen Die den voorsmaeck van deewich leuen Door dijn gheest proeft in dit benouwen Die siel v Heer moet lof gheuen. Een sulcken siele can recht spreecken Dat in v alleen is vrede goet Vreucht troost en trou het is gebleecken Licht claerheyt ende leuen seer soet + Die siele en mach niet ghebreecken Die in v leuet met behoet. + * O ghy mijn Godt des leuens fonteyn Ghy Godt Jacobs Heer der heerscharen + Naer v verlangt mijn siele Heer reyn Wilt my door dijn licht heel verclaren + Psa. 16. b, 12 + Psa. 23. a, 1 + Jer. 17. b 13 + Psa. 84. a, 3

129 53.r Maeckt myn siele toch met v ghemeyn Dijn goetheyt laet my ervaren Joa. 1. a 3 FINIS. Dat ix. Claechliet. DINHOVT. Den mensche met sonden beladen, aensiende Godes gerechticheyt vint hem seluen straffe weerdich, derhaluen roept bidt ende schreyt in desen liede tot den Heere, bekendt alle zijn misdaet, begeert genade, ende bidt tot Godt om quijtscheldinghe ende vergheuinghe. Singt met aendacht. COmt my te hulp o Heer gepresen, Want mijn siele is in noot swaer, Hoe lange sult ghy O heer wesen, Sonder my te helpen openbaer,

130 53.v Toont my O Heer dijn aensicht claer En wilt my niet langher versmaden, Mijn clagen heer aenhoort voorwaer, En neemt mijn siele in ghenaden. Naer v so dorst mijn siele Heere + Naer v mijn Godt mijn sleuens cracht Ghelijck een hert gheighet seere + Dat versche water begeert met macht Mijn siele sucht Heer met andacht Met veel ellenden swaer bevanghen Tot v O Heer streck ick mijn clacht + * Hoort mijn bidden wilt dat ontfanghen. Al mijn misdaden groot en cleyne Ouervloedich veel int ghetal Mijn sonden groot en seer onreyne Staen Heere voor dijne ooghen al + * In dijn oordeel met groot gheschal + Psa. 27. a 1 + Psa. 42. a 2 + Psa Psa

131 54.r Gaet niet met my mijn Godt en Heere Tot v mijn siele suchten sal Tot dat ick smaeck den vrede seere. Keert v tot my o Heere goedich Siet niet op mijn misdaden groot Keert Heer van my dijn aensicht spoedich + Der toornicheyt O Heere minoot Gheeft my te sien naeckt ende bloot Vrede in dese droeue tijden Keere mijn siel die is in noot Wilt door v ghenade verblijden. Mijn siele wacht met groot verlangen + Naer v mijn Godt mijn salicheyt Die siele wilt ghy toch ontfanghen Die tot v roepet claecht ende schreyt Naer v o Heer mijn siel verbeyt Op dijn ghenaed' hoopt sy ghestadich Sijnde veruult met rou en leydt Weest Heer mijnder sielen ghenadich. + Van den avondt al tot den morghen + So sal mijn siele wachten vry Tot dat ghy Heere onuerborghen Mijn verslaghen siele troostet ghy Hulpe wacht ick o Heer van dy Ghenade en vergheuing' rijcke V woort seer vast dat troostet my Niemant in goetheyt ws ghelijcke. + + Psa. 51. b 11 + psa a, 6 + Psa. 57. a, 1 + psa a, 6 + Psa. 86. a, 8 FINIS.

132 54.v Dat x. Claechliet. DINHOVT. Den mensche beladen met sonden ende ongerechticheden, streckt op syn stemme totten Heere, voor den welcken hy beclaecht de veelheyt synder boosheden, waer ouer hy Godt roept om genade, ende bidt dat God die Heere toch wil nedersien op syn roepen ende mercken op syn bidden, voorder wert de siele vermaent tot een geduldich draghen van Godes gherecht, hant ende oordeel, ende tot een lanckmoedich wachten sonder wederwillen van verlossinghe ende hulpe. Singt met aendacht. MYn stem O heer wil ick opheffen, Tot v o Godt mijn heere reyn, Mijn sonden groot myn siele treffen, Mijn misdaden die ick certeyn,

133 55.r Hebbe volbracht al in dit pleyn, Met droefheyt groot sy my beswaren, Angst ende noot al int ghemeyn, Moet mijn siel daghelijcx ervaren. Ick voel dijn gherechticheyt Heere + Dijn pylen streng' in myn leden Ick sucht, ick claech van herten seere Ouer al mijn quade zeden Van bouen Heer tot beneden So is mijn siel met sondt beladen Ick bid v en heb ghebeden Neemt toch mijn siele in ghenaden. Hoort mijn ghebedt verneemt mijn smeecken + Verberghet Heer v langher niet Siet niet op mijn groote ghebreecken + Die verborghen oock zijn gheschiet Mijn siel met ghenaden aensiet + Psa. 88. a. 8 Psa. 38. a, 3 + Psa. 86. a 2 + Psa

134 55.v Ick smeeck v Heer wilt my verhooren Wt Dieper noot en swaer verdriet So roept mijn siel neycht toch v ooren. Comt helpet Heer wilt niet lang' beyden Troost mijn siel die bedroeft is seer Ick sucht ick claech sy doen my schreyden Mijn sonden groot meer ende meer Want teghen dy mijn Godt en Heer Heb ick misdaen seer oueruloedich Met rouwe groot neem ick mijn keer Tot v mijn Godt vriendlijck en goedich. Wildy op mijn roepen niet mercken Noch oock mijn bidden nemen aen Wildy v oordeel Heer verstercken + Teghen my die hebbe misdaen So moet mijn siel voor dy vergaen Gheen plaets en heeft sy om te loopen + Voor dijn gherecht mach ick niet staen Maer op v ghenaed' wil ick hopen. Al ist dat ghy o Heere crachtich Dijn recht oordeel teghen my velt Mijn siel is v goetheyt ghedachtich En heeft haer hoop op dy ghestelt + Want dijn woort o Heere vermelt Dat ghy de doot van die sondaren + Niet wilt so den Propheet vertelt Die haer sonden met rou verclaren. Siet neder Heer en wilt verhooren + Ps a, 2 + Ps a, 3 + Eze. 18. d 32 + eze. 33. b, 11.

135 56.r Die siele ras die tot v schreyt Sijt ghenadich hout op van toren + Siet aen mijn siel met rou becleyt Int water der droefheyt geleyt + Versoncken diep in bangicheden In des doots banden sy verbeyt Heere dijn stem en woort van vreden. O siele mijn wilt niet op houwen Te hopen op dijn Godt seer goet Staet vast wilt zijn hulpe vertrouwen Hy sal v comen te ghemoet Weest lijdtsaem o mijn siel en vroet + Al verbercht hem die Heer der Heeren Hy sal noch eens zijn aenschijn soet Der vriendlijckheyt tot uwaerts keeren. O mijn siele wilt nu in lijden Met lijdtsaemheyt den Heere dijn + Verbeyden stil aen allen zijden Laet hem v Heer en leyder zijn In druck in smert en in swaerpijn Want zijnen toorne en zijn weghen Sijn goet en recht o siele mijn En weest Gods wil in dy niet teghen. + Staet stil O siel int weder willen Lijdt Godts hant en zijn wercken wel V eyghen wil en wensch wilt stillen Sijnde in ancxt in noot seer fel In des doots pijn en groot gequel In Gods oordeel niet om doorgronden. + Psa. 6. a, 1. + Psa. 69. a, 2 + Sach. 9. a. 9 + Ps a, 7 + Deu. 31. a 4

136 56.v Oeffent ghedult tis Gods beuel O ghy mijn siel tot allen stonden. In dijne grooste swaricheden Alst niet en schijnt tot alder tijt So staet die Heer by v beneden Int lijden synen naem belijdt Den Heer v Godt ghebenedijt + Syn handt ghenaeckt v hier ten goeden O ghy mijn siel sonder respijt Leert Gods oordeel voor goet bevroeden. Hierom mijn siel wilt Godts handt draghen Op Israel Godt wilt hoopen vast V druck v droefheyt en v claghen V banden groot v swaren last Sal hy wechnemen hier op past + Hy leyt ter hel, en brengt int leuen + Weest ghy mijn siel des Heeren gast Naer droefheyt groot sal hy vreucht gheuen. + Rom [...]2. a. 6 [...] Co FINIS. Dat xj. Claechliet. DINHOVT. In desen Claechliede werden die sonden bekendt ende die ouervloedige misdaden beleden, tot God wert geroepen ende gebeden om genade, quijtscheldinge ende vergeuinghe. Den rechten aenbidder neemt oock in desen voor ooghen de bermherticheyt Gods ende verclaert tvast vertrouwen dwelck hy heeft op Godes goedicheyt.

137 57.r Singt met aendacht. DRoefheyt seer groot mijn siele heeft bevangen, Door kennisse van mijn misdaden al. Mijn sonden groot die ick hebbe begangen, Syn ouervloedich veel sonder getal, Waer ist O Heer dat ick v vinden sal, Om te vercrijghen dijn ghenade, Vertoeft

138 57.v niet langher O Heere comt bal, Tot v so roep ick vroech en spade, Mijn smeecken Heere wilt slaen gade. Ick suchte seer tot v mijn Godt mijn Heere Mijn siele droeuich tot v roept en schreyt Ick ben benout ende verslaghen seere + In dieper noot ende in angst gheleyt Mijn sonden al ende oock mijn boosheyt Staen voor my al groot ende cleene Maer tot v Heer mijn siele haer wtbreyt Met claghen en bidden ghemeene + Siet op mijn smeecken Heere reene. + Sijt mijns ghenadich O mijn Heer verheuen + Psa Psa. 86. a 1 + Psa. 57. a, 1

139 58.r En wilt mijn siel wassen van haer misdaet + Schelt quijt mijn sonden en wilt my vergheuen + Alle mijn ongherechticheden quaet Mijn arme siele toch niet en versmaet Al ben ick belast met misdaden Tot v so roep ick Heere om ghenaedt Mijn siele wilt van sont ontladen + Int water der ghenaden baden. Keert v tot my wilt my Heere verhooren + Maeckt mijn siele suyuer reyn ende claer Ontfangt mijn clagen ende neycht v ooren + Al tot my arme sondaer openbaer Ghy zijt alle tijt bermhertich voorwaer Ouer haer die tot v seer schreyen Die op v betrout in alle ghevaer Wilt ghy dijn ghenade wtbreyen Wt toorne in rust en vreed' leyen. Mijn siel betrout op v o Heere crachtich + Op v mijn Godt ende mijn Heere reyn V goetheyt is mijn siel altijt ghedachtich Die ghy bewijst Heere al in dit pleyn Die sondaers die tot v roepen certeyn Bermhertighe Godt mijn siele wacht + Op v ende op uwe hulpe alleyn Och dijnen vrede seer hooch gheacht Laet my voelen door dijnes geests cracht. + Psa. 51. a, 4 + Psa. 25. a, 7 + Psa. 51. a, 9 + Psa. 55. a, 1 + Ps a, 2 + Psa. 57. a, 1 + Ps a, 4 FINIS.

140 58.v Dat xij. Claechliet. DINHOVT. Dit is een ghemeyn gebedt, om inder gemeenten vanden geloouighen ghesonghen te worden, inden welcken so den Heere aenroepen om hulpe ende bystandt in alle noot, ende bidden om ghenadighe behoudinghe inden ghelooue. Singt met aendacht. Onsen Godt wy bidden v tsaem, Om dijne hulpe vroech en spade, In alle nooden wilt ons bystaen, Wilt ons O Heere toch slaen gade, Waeckt ouer ons O crachtighe

141 59.r Heer, Want ons vyanden die rasen seer. Voor valsche leer ons Heer bewaert + Voor ongheloof en dwaling mede Dijn reyn waerheyt ons gheopenbaert Laet ons behouden taller stede Wilt ons stercken O Heere crachtich Dat wy daer by blijuen warachtich. Bewaert ons voor den duyuel seer quaet + Voor zijn dienaers groot van ghetalle Oock voor zijnen list en valschen raet Daer toe voor zijne netten alle Voor die pijlen die hy schier met vliet + Dat sy onse siele quetsen niet. Bewaert ons toch Heere almachtich Voor die werelt vals en onreyne + Voor al haer aenlocken schoonachtich Voor al haer heerlijckheyt ghemeyne Bewaert ons nv tot in eewicheyt Dat sy ons Heere niet en verleyt. Bewaert ons Heere in allen strijdt Verlost ons van ons vyanden hant O ghy onsen Godt ghebenedijt + + Mat. 6. a, 9 + mat. 6. b, 13 + Psa. 91. a 5 Eph. 6. b 16 + Jac. 1. c, Luc. 1. g, 66

142 59.v Doet ons in alle nooden bystant Bewaert ons nu ende altijt fris Voor al wat sond' en v teghen is. Behout ons Heer int ghelooue goet In dijne waerheyt seer verheuen + In dat verbont troostelijck en soet Daer wy ons hebben in begheuen Behout ons Heere hier in dit perck Altijt by uwe heylighe kerck. Laet ons behouden Heere dijn woort Dijn rechte leere suyuer en claer Die wert vercondicht ende ghehoort + Al in dijner ghemeenten voorwaer Bewaert ons oock voor huerlinghen al Rechte dienaers gheeft Heer dijn ghetal. + O Heylghe Godt bouwet op v rijck In onse herten alle te saem Heer Zebaoth niemant ws ghelijck + Woont in het midden by ons bequaem Schijnt in ons met dijne claerheyt licht Weest toch ons leuen ende ghesicht. O Godt Vader staet ons toch hier by Wy roepen tot v met gheloof vast O Christe maeckt ons van sonden vry Van alle ghebreecken ons ontlast O heylghe gheest heylicht ons heel nu Eenich Godt wy beuelen v Pe. 3. c 21 heb Psa. 65. a, 1 + mat. 6. b, 10 + Apo. 21. a, 3 FINIS.

143 60.r Dat xiij. Claechliet. DINHOVT. Die veelheyt der sonden werden in desen liede beclaecht ende die ouervloedighe ouertredingen werden beleden, Godt wert aengheroepen om genade ende vergeuinghe, om bermherticheyt ende quijtscheldinghe van allen ongherechticheden, ende wert voorder den Heere ghebeden om zijn hulpe, cracht ende sterckheyt, om ghestadich te wandelen op den berch des leuens ende der reynicheyt, etc. Naer die voyse. Wt dieper noodt roep ick tot dy O Heer wilt my verhooren. Singt met aendacht. ICk roep tot dy mijn GODT mijn Heer Wilt my ghenadich wesen Verlaet my nu toch nemmermeer Door dijn goetheyt ghepresen Seynt in my dyn heylighen gheest Leert my v wil in dit forreest En heylicht myn siel in desen. Mijn sonden syn meer int ghetal Dan tzant der Zee O Heere Wiltse my toch vergheuen al + Tot v so neem ick mynen keere + Psa. 51. a. 4

144 60.v + Maer en wilt toch niet mercken aen Die sonden die ick heb ghedaen Anders so naeckt my droefheyt seere. + Treedt niet met my in doordeel recht Maer wilt my ghenadich wesen Verstoot niet Heer u arme knecht Hoort mijn ghebedt opgheresen + Castijt my niet in dijn grammen sin Ghelijck als ick wel waerdich bin Maer wilt mijn siele ghenesen. + Ghy zijt Heer die niet en begeert Die doot der armen sondaren Die van herten tot v bekeert Wildy v goetheyt openbaren Ick weet ghy my niet verlaten sult + Des wilt my vergheuen mijn schult En mijn siel vrede verclaren. Schreyden mach ick wel Heere mijn Voor v mijn Godt almachtich Ick heb ghedaen teghen die wet dijn En teghen v woort Heer crachtich Dijn gheboden heb ick veracht Mijn leuen in sondt ouerbracht Dwelck my berout aendachtich. Maer ick wende my tot v Heer + Wilt ouer my ontfermen Tot my so neemt toch uwen keer + Ontfanghet my in v armen Al zijn mijn sonden groot en swaer + Ps a, 3 + Psa. 43. a., 1 Psa. 57. a, 1 + Psa. 6. a, 1. + eze. 18. c, 26. eze. 33. b, mat. 6. b, 12 + Psa. 51. a, 5 + Lu. 15. c, 20.

145 61.r Ghy zijt seer vol ghenaden claer Wilt v ouer my erbarmen. + Ick weedt dat ick niet waerdich sy O Heere hooch verheuen + Dijn kint ghenoemt te worden vry Noch met v eewich te leuen Maer en siet niet op mijn misdaet Maeckt reyn mijn siel door dijn ghenaet + En wilt my Heere niet begheuen. Ghy hebt wt liefden laten slaen + Dat lam seer hooch van weerden Aen thout des cruyces seer bequaem Voor ons sondaers op eerden + Des leuens spijs hebt ghy bereyt Voor die ghene die tot v schreyt Wilt mijn siele oock aenveerden. O ghy mijn Heere en mijn Godt Op v goetheyt wil ick wachten + Gheeft cracht te houden v ghebodt Met hert en alle mijn machten Maeckt my van alle sonden reyn + En stercket mijn betrouwen cleyn Veruult my met nieuwe crachten. Stiert mijn voeten recht ende wel + In dijne goede paden Op dat ick daer in wandel snel Wilt my van tvlees ontladen + Psa. 57. a, 5 + Lu. 15. b, 19 + Psa a, Pe. 2. c Tim Joa. 6. f, Ps a, 6 + Psa. 25. a, 7 + Ps. 27. c, :1

146 61.v FINIS. O ghy myn Godt mijn salicheyt Coemt helpet my, niet lang' en beyt Wilt myn siel niet versmaden. Dat xiiij. Claechliet. DINHOVT. Ghelijck als in die voorgaende lieden die sonden worden bekendt, also werdt in desen liede die misdaedt oock beleden, ende Gods bermherticheyt wert ghepresen, die hy altijdt ouer den bekeerden sondaer heeft laten blocken, om welcke bermherticheydt deelachtich te worden, die Heere wert aengheroepen ende ghebeden. Naer die voyse. O Syon wilt v vergaren Doet blinckende cleederen aen. Singt met aendacht. TOt v O Godt almachtich + Vader ghebenedijt So roep ick seer aendachtich Als nu oo desen tijt Met sonden swaer beladen So is die siele mijn O Heere vol van weldaden + * Wilt mijns ghenadich zijn. Ghy zijt O Heer verheuen + Gen. 17. a 1 Mat. 6. a 9 + Psa. 57. a 1

147 62.r Seer vol ghenaden rijck + Myn siele wilt vergheuen Haer misdaden ghelijck Ghy aen Dauid hebt bewesen + * En aen Manasses mee Wilt oock myn siele toch ghenesen Vercondicht haer den vree. Siet niet op mijn misdaden O ghy mijn Godt seer goet En wilt myn siele niet versmaden * Ghy zijt vriendlijck en soet + Die doot vanden sondaren Ghy Heere niet en begheert + Ghy wilt ghenade openbaren Die siel die tot v keert. Seer goedich zijt ghy Heere Want v bermherticheyt + Hebdy ouervloedich seere Voor die ghene bereyt Die haer tot v bekeeren Ende voor v seer snel Haer siel ootmoedich verneeren + En doen naer v beuel. Seer vriendelijck ende lanckmoedich Sijt ghy O Godt altijt Ghenadich ende seer goedich + Ghy O mijn Heere zijt Ghy vergheuet die sonden + En die misdaden groot + Joel. 2. b Psa par Psa Eze. 18. d 32 + Psa Exo. 20. a 6 Exo. 34. a 6 + Psa. 86. a. 5 + Mich

148 62.v Die boetueerdich is beuonden En laet ghy niet in noot, Daerom mijn Godt ghepresen So trede ick oock tot dy + Wilt my ghenadich wesen En mijn siel maken vry Van alle mijn quaetheden Daer met ick ben belaen + In v ermen met vreden So wilt my nemen aen. + Suyuert mijn siele maect haer reene Van mijn misdaden al Die ick in het ghemeene Hebbe sonder ghetal Ghedaen en oock bedreuen Door des vlees quaden raet Schenckt mijn siele dat leuen Eer den dach ondergaet. + Psa. 57. a, 1 + Lu , 20 + Psa. 1. a, 9 FINIS. Dat xv Claechliet. DINHOVT. Die ouervloedicheyt der sonden werden in desen liede bekent, ende met clagender stemmen voor den Heere beleden, den welcken oock aengheroepen wert om ghenade, quijtscheldinghe ende vergheuinghe. Naer die voyse. Siet aen O Heer dit lijden van Syon v teere bruyt.

149 63.r Singt met aendacht. ICk heb mijn stem opgheheuen Om te claghen tot mijnen Heer Ouer mijn sondich leuen Het welck mijn siel bedroeft so seer Helpt my O Godt dat ick afkeer. O Heer aenhoort mijn claghen Ick roep wt dieper noot Neder ligghe ick verslaghen + Versoncken in ellende groot Bedruckt bedroeft al totter doot. Mijn misdaden zijn so veele Meer dan ick vertellen mach O Heere ick roep met luyder kele Verhoort toch alle mijn gheclagh Ontfermt v mijnder in desen dach. + Ter Hellen ben ick gheresen + Benautheyt heeft my omvaen Ter doot ben ick verwesen O Heer wilt my nu gade slaen Dat ick dit lijden mach ontgaen. Trueren en daer toe weenen + Is nu mijn spijse voorwaer + Mijn vlees vergaet met eenen + Daer toe is mijn ghemoet so swaer O Heer tis v al openbaer. Met Manasses moet ick schreyen + Ouer mijn misdaden fel + Ps a, 1 + Esa. 51. a, 1 + Psa. 88. a, 5 + Psa. 42. a. 4 + Psa. 80. a, 6 + Psal. 6. a, par

150 63.v O Heere wilt trijck wtbreyden Verlost my wt dit ghequel + Ghenaed' ghenaed' o Heere snel. + Recht niet O Heere goedich Met uwen armen knecht Al zijn mijn sonden bloedich Ghy zijt voor ons aent cruys ghehecht + Sterckt my O Heer int ghelooue recht. + Leydt my Heer goedertiere Al met v stercke hant + Wast my in de reuiere Die daer vloyt wt shemels lant O Heer doet my nu dijn bystant. Heere laet my v vinden Ick eyndighe mijn ghebedt Maeckt my een van v vrienden O Heer toch op mijn bede let Brengt my op Syons berch net. + Psa. 57. a, 1 + Psa a 2 + Luc. 17. a, 6 + Psa. 25. a, 5 + Psa. 51. a, 4 FINIS. Dat xvj. Claechliet. DINHOVT. In desen liede wert die sondige siele vermaent wt hare sonden te scheyden ende tot den Heere te treden, om alle hare sonden voor hem te belijden, ende om ghenade van hem te begeeren. Naer die voyse. O mensch aenhoort des Heeren woort en wilt niet dwalen.

151 64.r Singt met aendacht. O Siele mijn, rijst wt ghepijn Beschreyt v sonden + Leert kennen dijn, op dit termijn Oft ghy wort verslonden Want dat helsche Beest Satanas, gheest, heel onbeureest Druckt v te neder Maeckt v op in dit foreest O mijn siele keert weder. Claecht ende schreydt Toch niet en beyt + Tot Godt wilt keeren Van sonden scheyt V nu bereyt + Voor den Heer der Heeren Ras wilt toch opstaen + V bekeeren saen Hy sal v ontfaen In bey syn ermen + Wilt hem te ghemoete gaen Hy sal v ontfermen. By hem is bloo Ghenade groot + Die eewich sal dueren Christus minioot Sijnen bloeden root + Joe. 2. b, 12 + Eccle. 5. a, 8 + Esa. 1. b, 16 + Eph. 5. b 14 + Lu. 15. c, 20 + Ps a, 4

152 64.v Die sondaers te vueren + Aent cruys vergoten heeft Dus niet en sneeft Onderdanich leeft Sijn ghebot wilt houwen Hem altijt die eere gheeft Ten sal v niet rouwen. O Heer ick lach Hoort mijn gheclach En hoorde v seer prijsen Daer naer ick sach Eenen claren dach Wtten Hemel rijsen Doen bestont ick voorwaer Te beuen daer Om mijn sonden swaer Was ick seer t'onvreden Want den lichten dach seer claer Doorsocht al mijn leden. Daer wert bekent Dat ick seer blent En wijt verscheyden Van Gode ient In shemels tent My liet afleyden Als der heerscharen Godt in my Hem vertoonde vry Met zijn heerschappy Wert ick seer mismoedich + Rom. 5. a, 8 Joa. 20. d 34

153 65.r Voor v ick mijn sonden bely Troost my Heere goedich. + O Godt mijn Heer V schepsel teer Met droefheyt beuanghen Claecht tot v seer En valt ter neer Met hertelijck verlanghen Naer u O Vader goet + Want ghy met spoet De sonden wtdoet + Al door ghenaden Daerom val ick v te voet Wilt my niet versmaden. Wilt Heere reyn Mijn sonden pleyn Niet meer ghedencken Christus dat greyn Sleuens fonteyn Wilt my die schencken Want ghy hem hebt bereyt + Voor die daer schreyt Wt ancxt en leyt Tot v O Vader O Heer toch niet lang en beyt Weest mijn berader. O Heer coemt ras Al op dit pas Dijnen Tempel bouwen + Psa. 32. a, 5 + Mat. 6. a 9 + Ps b 10 Mic. 7. b 18 + Lu. 14. b, 17

154 65.v Want so ick las Christus ghenas + Die haer sonden rouwen En die daer oock gheen quaet Vroech nochte laet Al metter daet + Meer en bedrijuen Maer volghen des Heeren raet Die sullen staende blijuen. Sterckt my O Godt Dit bid ick int slot + En laet my niet versaghen Al wort ick met Lodt Versmaet bespot Mijn cruyce helpet draghen Dat ick voortaen met vlijdt Sonder respijt In desen tijt Tvleys mach ouerwinnen Hier toe my ghenadich zijt So sal ick lofsanck beginnen. + Luc. 7. e, eze. 18. c, Gen. 19. a 4 FINIS. Dat xvij. liet onder de claechliederen. DINHOVT. Dit is een gebet in het welcke om den heylighen geest wert gebeden, op dat hy tot ons in trede, ons reynige, vlichte, vertooste, regere ende ons ghestadich by blijue, op dat wy door de cracht des selues mochten bewaert worden voor de sonde, ende gheleyt worden is alle waerheyt.

155 66.r Singt met aendacht. Comt heylge geest schijnt in ons claer, Licht ons met dijn licht waerlijck, Reynicht ons herten allegaer, Doorviert ons sielen claerlijck, Vernieut ons heel en al, Daelt tot ons in dit dal, Heylighe gheest, Hey-

156 66.v lighe gheest, Heylighet ons inwendich meest. + Comt heylighe gheest troosten soet En troostet onse sielen Veruult ons hert met dijn vreucht goet Wat ons ledt wilt vernielen Vrede en ghenaed' rijck Het leuen eewichlijck Heylighe Heer Heylighe Heer Verseghelt ons inwendich seer. + Comt heylighe gheest leyt ons t'saem In al waerheyt ghepresen Laet onse lichamen bequaem + Uwe woonplaetse wesen Regeert ons heylghe Heer Naer uwen wil en leer Heylighe Godt Heylighe Godt Weest ons licht leuen deel en lodt. O heylighe gheest blijft ons by Behoudt ons in v paden + Joa Joa cor. 6 b. 19

157 67.r FINIS. Op dat wy niet sondighen vry Wilt ghy ons altijt raden Van ons wilt wijcken niet Want wy zijn als het riet. Ons seluen wy Beuelen dy Staet ons in alle nooden by. Dat xviij. liedt onder de claechliederen. DINHOVT. Dit is een ghemeyn ghebedt in het welck die Heere wort ghebeden ende aengheroepen om syn Goddelijcke gauen, die ons in desen tijdt noodich zijn ten leuen ende ter salicheyt. Singt met aendacht. Godt die zijt in mayesteyt, Seynt in ons den geest der waerheyt, En wilt ons niet begheuen,

158 67.v wijst ons den wech ten leuen. Groot zijt ghy O Heere van macht + Leert ons inwendich met aendacht Dijnen gheest hooch ghepresen + Laet onsen Leeraer wesen. Maect tot niet Heer den ouden mensch In ons met synen lust en wensch + Wilt ons O Heer der Heeren Tot v gheheel bekeeren. Wercket in ons die nieu gheboort + Door Christum dijn leuendich woort Wt dat eewich zaet crachtich Baert ons O Godt almachtich. Maeckt ons al inden geest verheucht Laet ons smaken blijschap en vreucht + Reynicht ons meer en meere Door Christum onsen Heere. + Den Hemel is v stoel en throon Daertrijck is v voetbancke schoon Sy den Heylghen en vromen Wildy O Heere woonen. Heylicht ons Heer, daelt in ons t'saem Maeckt ons tot alle goet bequaem Met dijn licht en claerheden Schijnt in ons hier beneden. + Dijn rijck en oock dijn heerlijckheyt + Psa. 25. a, 4 + Joa. 15. c Pe. 2. b Pet. 1. a 3 1. Pet Eph. 5. c, 26 + Esa. 66. a, 1 Act. 7. c, mat. 6. b, 10

159 68.r Dijn gauen goet in ons wtbreyt + Maeckt in ons heel tot schanden Alle onse vyanden. Wast ons in des leuens fonteyn + Suyuert ende maeckt ons heel reyn In dijn badt, door ghenaden Wilt onse siele baden. In dijne weghen leyt ons stil + Naer dijnen woorde ende wil Op dat wy Heer verheuen In v rijck moghen leuen. + Jac. 1. b 17 + Luc. 1. g, 66 Sac. 13. a, 1 Psa. 51. a, 9 Titu. 3. a, 5 + Psa. 25. a, 4 FINIS. Dat xix. liedt onder de claechliederen. DINHOVT. Dit is een alghemeen ghebedt om te singhen voor die predicatie des goddelijcken woorts, in het welcke den Heere gebeden ende aengheroepen wert, om alle het gene dat ons tot het gehoor des Goddelijcken woorts noodich is. HEylighe Godt wy roepen dy aen, Vergadert in uwen name,

160 68.v Met uwen gheest so wilt ons bystaen, Weest Heer onder ons bequaeme, Christe naer v beloften fijn, Wilt in dat midden van ons zijn, Al met uwe cracht eersame. O Heere maeckt bequaem metter spoet Onse sielen al inwendich Om dijn woort recht te verstaen seer goet En oock te beleuen endich Schenckt ons Heer dijn heylighen gheest Tot een leeraer in dit foreest + Dijn licht en claerheyt bestendich. Godt Vader Soon en heylighe gheest Heylighe Godt ende reene + Joa

161 69.r Opent toch den mont des dienaers meest Maeckt hem uwe cracht ghemeene Hemelsche Vader gheeft ons ghy Wat ons als nu behoeflijck sy Door Jesum Christum alleene. + + Joa. 16. c 23 FINIS. Dat xx. Liet onder de Claechliederen. DINHOVT. Door dien dat wy meest alle van noode hebben die Hemelsche spijse ende dranck tot een versterckende voetsel des inwendighen mensches, so wert in desen den Heere om den Hemelschen broode ende leuendighen water ghebeden, om door cracht des selues inder sielen ten eewigen leuen ghespijst ende gedrenckt te werden, etc. Naer die voyse. Veriubileert v ghy venus ionghers. Singt met aendacht. MYn siele dorst naer v O Heere En hangert naer de goetheyt dijn + Mijn siele vlangt van herten seere Om v te ghenieten O ghy Godt mijn. Dijn wooningen O Heere verheuen + Sijn seer lieflijck ende schoon Wilt mijn siele die ghenade gheuen Dat sy mach ghenieten der vromer loon. + Psa. 42. a, 3 + Ps. 84. a, 2.

162 69.v + Veruult mijn siel met uwe goeden Spijst my met v Hemels broot + Wilt my met Goddelijcke spijse voeden Mijn siele lust daer naer Heere minoot. + Drenckt my met uwen Goddelijcken gheeste Schenckt my dwater des leuens reyn Lauet mijn siel in dit foreeste + Ghy die zijt mijn Godt des leuens fonteyn. Dijn Goddelijcke aert ende natuere Vermeerdert in my Heere goet + Reynicht mijn siele maeckt my puere Daelt Heere in my met haest v spoet. + Weest ghy mijn Coninck ende Heere Regeert mijnen wil en al mijn doen Keert v toch van my nimmermeere Mijn siele wilt haer tot uwen dienste spoen. + Hoort mijn ghebedt verneemt mijn smeecken Ghy mijn Godt vriendelijcke en soet Mijn bidden en wilt niet versteecken Op v heb ick gheset mijne hoope goet. Mijn siele is met vasten vertrouwen Op v ghegrondet mijn borcht en steen Aen v mijn Godt wil ick my houwen Ghy zijt mijn hulpe troost en cracht alleen. + Psa. 23. a, 5 + Joh. 6. f, Joa. 4. b, 14 + Jer. 17. b Pet. 1. a 3 Psa. 51. a, 5 + Esa. 33. a, 1 + Ps a, 1 FINIS.

163 70.r Dat xxi. liede onder de Claechliederen. DINHOVT. Dit is een ghemeyn ghebedt in het welcke Godt ghebeden wort, om vermeerderinghe des gheloofs, om reynicheyt des herten ende meer andere goede gauen, die ons ter salicheydt dienstich ende noodich syn. Naer die Voyse. Tantum ergo Sacramentum. Singt met aendacht. O Godt heylich ende reene + Machtich en van grooter cracht Tot v met stemmen ghemeene So roepen wy Heer met macht In dit dal vol van gheweene Neemt op ons v schapen acht. Onsen GODT Heere der Heeren + Heylich heylich ghy Heer zijt + Wilt v Heere tot ons keeren Weest onsen muer breedt en wijt + Wilt dijn cracht in ons vermeeren Goedich Godt ghebenedijt. + + Apo. 15. a 4 Gen. 48. a 3 + Deu Apo. 4. a, 8. + Zach. 2. a 5 + Joel. 2. b 13

164 70.v + Woont onder ons Heere machtich Suyuert ons meer ende meer Reynicht ons herten waerachtich + Vernieut ons inwendich seer Behout ons altijt aendachtich In dijn reyn en suyuer leer. O eewich Godt hooch verheuen + Vermeert in ons t'glooue goet O Christe regeert ons leuen Verlicht gheheel ons ghemoet Heere voor het dootlijck sneuen Ons tot alder tijt behoet. Veruult ons met liefden tsame + Op dat wy houden v wet Stort in ons dijn cracht bequame + Om te leuen onbesmet Neemt van ons wech Heer eersame Al wat v aen ons hier let. + Bewaert ons voor svyants rade Voor swerelts lust en wesen Bewaert ons voor sonde quade Voor svlees wille mispresen In allen noot vroech en spade Staet ons Heer by in desen. + Behout ons in uwe paden En ons sonden cleyn en groot + Schelt ons al quijt door ghenaden Verlaet ons in gheenen noot Gheeft ons Heer door v weldaden + 2. cor Mat. 3. a. 3 Mat. 5. a 8 + Psa Luc. 17. a, 5 mat Joa Joa. 5. a 3 + Rom Tes pet pet. 5. a, 8 + Psa. 25. a. 5 + Psa. 51.

165 71.r Een saelghe afscheyt en doot. Godt Vader wy beuelen dy Ons lichaem siele en gheest + Christe maeckt ons van sonden vry Regeert ons al minst en meest Heylghe gheest zijt ons trooster ghy En leytsman in dit foreest. Eenighe Godt groot van crachten + Almachtich Heer stercke Godt Eewighe Godt groot van machten Heere Heere Zebaoth V hulpe wy hier verwachten Ghy zijt ons steenrots en slot tess. 5. c 23 mat Joa. 8. d 36 Rom Joa. 15. c Joa. 5. a 7 Gen. 48. a 3 Gen Esa. 44. a 6 + Psa. 31. a. 4 FINIS. Dat xxij. liedt onder de claechliederen. DINHOVT. Dit is een cort ghebedt waer in ghebeden werdt voor den onderganck van dat rijcke des Duyuels ende den wasdom der kercken Christi. Naer de Voyse van het voorgaende. Singt met aendacht. COmt toch seer haest Heer der Heeren Onsen Godt heylich en reyn Des Duyuels macht wilt verneeren Breeckt af syn rijcke ghemeyn

166 71.v Daer teghen wilt Heer vermeeren Dijn heylich ghetal in dit pleyn. Ghy Abraham GODT groot van crachten Recht op Jeruslem dijn stadt snel Bout dijn kerck recht op met machten Dynen heylghen Tempel wel Vermeerdert hier de gheslachten Van dijn gheestlijck Israel. + Goede Vader wilt wtsenden Rechte dienaers onbevreest Om dyn woort aen allen enden Te Predicken minst en meest Om te leeren d'onbekenden Veruult haer met cracht en gheest. + Laet dijn woort suyuer en clare Worden gheleert en ghehoort In die menschen maeckt vruchtbare Dijn waerheyt aen allen oort Op dat snel int openbare Valsche leer te grond' gae nu voort. O Godes Soon hooch verheuen + Coninck der gloouighen al Behout ons in desen leuen Sy dijne heylich ghetal O Christe wilt wasdom gheuen Dijn heylghe kerck in dit dal. + mat. 9. d Psa. 12. a 7 + Psa. 2. a, 6. Esa. 32. a. 1 FINIS.

167 72.r Dat derde deel deses lietboecx. Inhoudende Danck Liederen ende Lofsanghen, nut ende dienstelijck om vanden geloouighen int ghemeen ende int bysonder Godt tot lof ghesonghen te werden. Psal Looft den Heere, want onsen Godt louen is een costelijck dinck, sulcken lof is costelijck ende schoon. Psal Looft den HEERE in syn heylichdom, Looft hem in de vasticheydt synder macht, Looft hem in syn daden, Looft hem in syner grooter heerlijckheydt.

168 73.r Danck Liederen ende Lofsanghen, nudt ende dienstelijck om van den gheloouighen int ghemeen ende int bysonder Gode tot lof ghesonghen te werden. Dat eerste Danckliet. DINHOVT. In desen liede werden verhaelt eenighe van de wercken Gods, de welcke syne hoocheyt ende moghentheyt vercondighen ende wtdrucken, daer toe die groote bermherticheyt, lanckmoedicheyt ende goedicheyt die de Heere int ghemeen aen de menschen is bewijsende, waer ouer in desen den Heere gelouet ende gedancket ende allen heylighen Gods totter lofsegginghe vermaent wert. Singt met aendacht. SO langhe als mijn siele leeft, Sal ick louen den Heer der Heeren, Mijn siele hier in niet en sneeft

169 73.v Om Godt te prijsen en te eeren, Wilt synen lof altijdt vermeeren, Wy die hier zijn minst ende meest, Met herten reyn wilt tot Godt keeren, Singet hem lof in dit foreest. + Sijn wercken al heerlijck en schoon Sijn wonderen aen allen enden Eeren seer onsen Godt ydoon Des wilt hem prijs en lof toewenden En zijt niet als den onbekenden + psa Ps a 4

170 74.r Aenschouwet dijnen Godt uwen Heer * Ghy menschen t'saem van allen stenden + Den Godt Jacobs gheeft prijs en eer. Den Hemel hy met wolcken deckt Hy gheeft den reghen hier beneden Hy doet dat gras wassen perfeckt + En spijst ons al in lant en steden Des wilt zijn goetheyt al verbreeden Singt den Heere een nieuwe liet + Looft hem so langhe alst is heden Ghy Heylighen looft GODT met vliet. + Bermhertich is onsen Godt goet Seer vriendelijck ende lanckmoedich + Tot den bedruckten hy hem spoet Want hy is troostlijck ende goedich + Den armen van gheeste ootmoedich Die neemt hy aen, die maeckt hy rijck Sijn geest en licht schenckt hy haer spoedich Des looft den Heer alle ghelijck. + By de bedruckte sondaers al By den armen en deden cleenen Hem die Heer laten vinden sal Die tot hem schreyen ende weenen Claecht den Heer uwen noodt met eenen + Roept hem aen die beladen zijt Hy is de Heer en anders gheenen + Sijnen naem sy ghebenedijt. + Psa psa psa Ps. 49. a 1 Psa Joel. 2. b 13 Psa Psa mat. 5. a, 4. + Psa Esa Luc. 1. c, 48 + Psa Esa

171 74.v Ghy Weduwen en Weeskens soet Verstooten armen die daer schreyden Hoept op den Heer want hy is goet Wacht op zijn hulp wilt hem verbeyden + Wt droefheyt groot sal hy v leyden Der armen tranen hy aensiet Sijn aenschijn sal van v niet scheyden Sijn heylich woort ons dat bediet. + Der vromer druck en lijden groot Aensiet onsen Godt hooch verheuen Hy treckt wt angst wt pijn en noot + Die haer in zijn bewaring' gheuen + Der heylghen steenrots in dit leuen Is die Heere der Heeren sterck Hoopt op den Heere wilt hem aencleuen Hy is der heylighen bolwerck. + Der godtloosen raetslaghen quaet Des duyuels stricken oock in desen Des werelts list en valschen raet + Breeckt onsen Godt seer hooch gepresen Sijn Enghelen also wy lesen Heeft hy om zijn heylghen gheleyt In noot sal zijn bescherming' wesen Ouer syn kindren wt ghebreyt. Vertrout den Heer staet op hem vast O Sion reyn ghy bruyt des Heeren Op Jacobs Godt en hulpe past In alle nooden wilt v keeren Tot uwen Godt wilt hem vereeren + Psa Psa Psa. 91. a. 1 + Psa. 31. a 4 + Psa. 24. a, 8 Psal Psa. 34 a 1

172 75.r O ghy al die in Syon zijt + Den lof dijns GODTS wilt toch vermeeren Dijns Heeren naem ghebenedijt. Ghy zijt O Heer ons troost en hoop In angst en noot, in druck en lijden Tot v nemen wy onsen loop + Alleen ghy HEER condt ons verblijden V trou en waerheyt wy belijden Des louen wy v minst en meest Sijt Heer ghelooft tot allen tijden V louen wy met siel en gheest. + Ps Psa. 46. a 1 FINIS. Dat ij. Danckliedt. DINHOVT. In desen liede werden alle menschen int ghemeyn daer toe gheroepen om GODT ouer al syne wercken te louen ende te dancksegghen de welcke in desen eenichsins werden verhaelt ende verclaert. Ende bysonder wert in desen van tweederley wercken Godts ghehandelt, van die oude ende nieuwe, eerstelijck van die scheppinghe der sichtbaerlijcker dingen, ende daer naer van dat nieuwe werck Godes, dwelck is die wederbarighe oft wederscheppinghe des inwendighen mensches, die door Godes hant in syn geloouige wort gevroecht ende bearbeyt, waer voor God in desen oock wert ghelooft ende ghedanckt.

173 75.v Singt met aendacht. LOuet den HEER ghy menschen groot en cleen, Gheeft prijs en eer den HEERE v GODT reyn, En wilt synen naem goet, Louen met stemmen soet, Gheeft hem eer int ghemeyn. Sijn wonderen, en zijn wercken al tsaem Vercondighen, en maken groot syn naem

174 76.r Hy heeft den Hemel schoon + Wt ghebreyt als een throon En seer verciert bequaem. Die sonne claer, en die mane met een + Die sterren daer zijn wonderen verbreen Den eenen dach seer licht + Den andren doet bericht Van zijn wercken seer reen. Den dauwe goet, ende den reghen rijck Die Heer met spoedt, gheeft wie is hem ghelijck Hy maeckt die aert vruchtbaer + En verciert haer seer claer Met blomkens seer heerlijck. Die cierlijcke, Boomen groen ende schoon Dat lieflijcke, rieckende cruyt ydoon Dat coren op dat velt Twort die Heer toeghetelt Sijn wercken staen ten toon. Sijn wondren al, niet te vertellen zijn Sonder getal, zijn Heer die wercken dijn + Ghy hebt noch wtghebreyt En een nieu werck bereyt In v heylighen fijn. Een nieu gheboort, en een nieu creatuer Nieu aerde hoort, nieuwe Tempelen puer + Psa Job. 9. a, 5. + Psa Psa. 19. a 1 + Ps Ps

175 76.v Heeft die Heere voorwaer + Ghemaeckt door Christum claer Oock in des laeste ur. + Die Templen zijn, God v kinderen reen + Ghy wilt Heer fijn, woonen in haer gemeen Door dijn bermherticheyt Hebt ghy haer Heer bereyt Tot v Templen alleen. Aerde vruchtbaer, is een nieu herte Heer + Christus seer claer, tot een Son en licht seer Hebt ghy ghestelt Heer mijn Om te gheuen zijn schijn + In ons tot uwer eer. Dit Godtlijck licht, maeckt Godes Tempel claer Godts kint het sticht, het schijnt hem openbaer + Siel gheest hert en ghemoet Met licht en claerheyt soet Doordrencket heel tis waer. + Godts gheest seer snel, d'water reyn en crachtich Daelt neder wel, oock Godes Woordt machtich Waer door wert voorts ghebracht Nieu vrucht door shemels cracht + 2. Co. 5. b Cor co. 6. b, 16 + Joa. 1. a, 9. + Joa. 8. b, Tes. 5. c 23 + Joa. 7. d, 39

176 77.r Tot Godts eer warachtich. Godts nieuwe werck, is den mensche vernieut Voor Christum sterck, in Godt versedt met vliet In d'licht is hy verclaert Wt Godt en gheest ghebaert + Ten leuen dit aensiet. Wel salich is, den mensch heylich en reyn Daer in Godt fris, heeft syn wooning' certeyn O ghy vernieude schaer + Loeft dijn Hemelsche vaer Van zijn ghenaed' niet cleyn. Looft Godt den Heer, ghy syn kinderen al Prijset hem seer, O ghy Hemels ghetal Ghy nieuwe templen bloot Prijst Godes goedtheyt groot Sijn wercken breedt en smal. Ick wil loouen, ia v looff ick mijn Heer + Godt van bouen, v wil ick nimmermeer Te prijsen vergheten Mijn Godt hooch gheseten V danckt mijn siele seer. + Joan. 3. a, 8 + Ps c 21 + Psa a 1 FINIS.

177 77.v Dat iij. Danckliet. DINHOVT. Dit is een seer schoon lof liedt om voor de gheloouighe Siele tot Godt ghesonghen te werden, want daer in werden verhaelt die groote weldaden die de Heere haer bewesen ende betuycht heeft, waer ouer sy den Heere lof en danck seydt, ende eyndelijck alle heylighen om Godt te dancken ende te louen vermanet. Singt met aendacht. LOoft den Heer O ghy siele mijn, Singt lof en danck v Godt en Heer, Prijst hem seer den verlosser dijn, Wilt hem louen

178 78.r meer ende meer, Met herten reyn gheeft hem zijn eer, Die v hielp seer, wt veel ellenden, Mijn siele wilt hem lof toewenden. V looft mijn siel mijn Godt seer goet + Mijn salicheyt mijn sleuens cracht * V altijt te louen met spoet En te dancken met voller macht Is mijn siele Heere bedacht Die lach versmacht, en doot in sonden + Maer nu door v ghenaed' ontbonden. Ick was in angst in grooten noot + Ps a, 1 Psa. 27. a. 1 Ps a 2 + Eph. 2. a, 1

179 78.v Beladen met boosheden swaer + In veel sonden mijn siel lach doot Ick was des Duyuels kint voorwaer Naer synen raet seer openbaer Leefde ick claer, en ginck ter hellen Mijn siel naeckte een eewich quellen. Maer v mijn Godt ick louen moet Van v weldaden groot en cleen Ghy spraeckt tot my met stemmen soet Seer vriendelijck met gheluyt reen Mensche seer ras wilt van tquaet scheen + Hoort my alleen, betert v leuen Een eewich Rijck sal ick v gheuen. Naer v mijn Godt mijn salicheyt So dorstet seer die siele mijn Mijn sonden heb ick seer beschreyt Met rouwe groot en herten pijn Ick sprack gaet in O Heere fijn In die siel mijn, suyuert haer seere Weest haer Gruydegom ende Heere. + Ghy maeckte v wooninghe reyn + Des looft v mijn siele altijt By my alhier in swerelts pleyn En hebt Heer my ghebenedijt Mijn sonden al die schout ghy quijt Mijn siel subijt, hebt ghy ontbonden Vrede quaemt ghy haer hier verconden. Des loof ick v mijn Godt mijn steen Van dese dijn ghenade groot + Ephe. 2. a 1 + Esa. 55. a, cor. 3. b 16 + Psa a 2

180 79.r Lof ende prijs mijn siel alleen + V sal singhen tot inden doot Vwen lof O mijn Heer minoot Wil ick seer bloot, altijt vermeeren Mijn siele looft v Heer der Heeren. Al bouen des ghenade schoon Met gheest ende crachtichen vier + Hebdy mijn siel ghedoopt ydoon In dijn wasbat ghereynicht hier Naer v Goddelijcke manier + Met goet bestier wt dy gheboren Dleuen verseghelt wtuercoren. + In dijn gheestlijck auentmael puer + Spijsdy my Heer met sleuens spijs Ghy voet my met Godlijck natuer Dat broot al vanden Hemel wijs + Met sleuens stroom wt paradijs Met soet iolijs, mijn siel ghy drencket Den nieuwen wijn ghy my inschencket. O Ghy mijn Godt mijn Herder sterck + Ghy leydt my aen den water cant Godlijck voet ghy my in dit perck Ghy weydt my op dat groene lant Ghy opent dijn Hemels verstant Tot onderpant, gheefdy verheuen + Uwen gheest Heere in dit leuen. Des looft v siel gheest en ghemoet Van alle dijn weldaden tsaem + Ps a. 1 + mat. 3. b, 11 Joa. 1. c, 16 Eph. 5. c, 26 + Titu. 3. a, 5. + Eph. 1. b Apo. 3. c, 20 + Joa. 6. f, 51. Joa. 4. b, 14 Apo. 22. a, 1 + Psa. 23. a, 1 + Eph. 1. c, 13

181 79.v V loef ick Heer met stemmen soet Van dijn ghenaedt aen my ghedaen Mijn siel seyt lof Heer uwen naem Sy sal bequaem teewighen tijden Uwe weldaden groot belijden. Looft den Heer ghy zijn heylgen al + * Ghy Enghelen in Shemels throon Danckt hem seer ghy heylich ghetal Looft den Heere met ghesanck schoon Singhet hem lof en prijs met thoon Ghy die syn loon verbeyt ghestadich Dancket hem seer den Heer ghenadich. + Ps Psa FINIS. Dat iiij. Danckliet. DINHOVT. Godes goedicheyt ende bermherticheyt waer door hy hem ouer den schreyende sondaer genadichlijck ontfermt, werdt in desen liede ghepresen, ende die geloouighe siele Godes ghenade ende goedichen deelachtich gheworden synde, looft den Heere ende danct hem in desen van syn bewesen weldaet. Singt met aendacht. MYn siele looft den Hee-

182 80.r re dijn, Van alle syn weldaden, Looft den Heere O siele mijn, Prijst hem vol van ghenaden, Hy bewijst syn goetheydt, Die siel die tot hem schreydt, Soet is de HEER, Vriendelijck seer, Hem sy eewich lof, prijs en eer.

183 80.v Groot is Heer uwe goetheyt reyn O ghy mijn Godt verheuen + Den bekeerden sondaer certeyn Wilt ghy ghenade gheuen + So wijdt het oosten is Van het westen ghewis Wildy Heer ghy Ons sonden vry Van ons wech doen met moede bly. Als een Vader zijn kint neemt aen So wilt ghy v ontfermen Ouer al die v vreesen saen Ghy wilt v Heer eerbermen Ouer den mensche wel + Die tot v comt seer snel Met ware boet En gheloof goet Want ghy zijt ghenadich en soet. Ghy vergheeft Heere de misdaet Van die arme sondaren + Die tot v schreyden vroech en laet Wilt ghy v openbaren Te zijn ghenadich wel Haer sonden boos en fel Wildy seer claer + Vergheuen haer Door dijn goetheyt tis openbaer. + Seer goedich zijt ghy Heere reen Vriendelijck en lanckmoedich + eze. 18. c, 27 + Ps b 12 + mt. 18. c, 28 + Ps. 50. b, 15 + Mich Jona. 4. a 2

184 81.r Uwe goetheyt aen groot en cleen Vertoont ghy hier seer spoedich Als ick hadde misdaen Ende v oock riep aen Wt anxt en noot Met rouwe groot So hebt ghy mijn ghebedt ontfaen. Des danckt mijn siele den God mijn + V danck ick O mijn Heere Ghy vergauet mijn sonden fijn Des sy v prijs en eere Dijn ghenade seer fris Maeckt ghy mijn siel ghewis Door uwen gheest + In dit foreest Des looft den Heer minst ende meest. V goedicheyt duert eewichlijck + Des moet ick altijt louen V mijn Godt vol ghenaden rijck Ghy Enghelen hier bouen + Ghy Hemelsche herschal + Louet den Heere al Alle wat leeft Hem toch prijs gheeft Louet den Heer wat Adem heeft. + + Psa a 1 + Ro. 8. b, Ps a, 1 Ps a, 2 + Ps c 20 + Ps a, 3 + Ps a, 6 FINIS.

185 81.v Dat v. Danckliet. DINHOVT. Dit is een alghemeyn danckliet waer in die gheloouighe tsamen Godes weldaden aen haer bewesen verhalen, ende ouer de selue Godt met gelijcker stemmen louen ende danck segghen. Singt met aendacht. ICk wil den Heere dancken reyn, Van zijn weldaden groot en cleyn, Mijn siel louet den Heere dijn, Dancket hem seer den helper mijn, Singhet hem

186 82.r lof hier int ghemeen, Wy die al hier nu zijn by een. Wy dancken dy O Vader goet Wy louen dy met stemmen soet Lof moet v zijn O Heylghe Heer + Eewigen prijs glory en eer V ghenade groot breet en wijdt Willen wy prijsen alle tijt Als wy laghen in sonden doot + Sijnde in schult in ancxt in noot Als wy waren in sduyuels macht In zijn ghewelt beuint en cracht + Doen toondy ons dijn liefd' bequaem Des louen wy v altesamen. Ghy sondt ons dijnen lieuen Soon + Van bouen wt des Hemels throon Werdt van een Maechdt heylich naer wensch + Gheboren Godt en ware mensch + Die quam om onser salicheyt Des zijt ghelooft in eewicheyt + Die Sone Godts Christus dat Lam + Apo. 5. b, 13 + Ephe. 2. a 1 + Col. 1. b, 13. Eph. 2. a 1 + Gal. 4. a, 4. Joa. 6. f 51 + Luc. 1. c, mat. 1. c, Apo. 1. a, 6. Joa. 1. d, 36

187 82.v + Der werelt sonden hy op nam Hy sterft voor ons den bittren doot + En storte synen bloede root Daer door wy dan versoenet zijn + En verlost van die helsche pijn. + * Die heylighe Gheest wt shemels pleyn + Gheeft ons die Heere Christus reyn Die maeckt ons zijn ghenaed' ghewis + Rechtueerdighende hy ons is Hy heylicht ons en maeckt ons puer + Deelachtich oock Godlijck natuer. + * Ten leuen en ter salicheyt Heeft ons Godt den Vader bereyt Door Jesum Christum synen Soon + Al die in hem gheloouen schoon * Die als Godt heylich zijn gheaert + Wt Godt en gheest wederghebaert. + Des looft den Heer ghy heylgen al Prijst hem seer ghy heylich ghetal Looft Godt den Vader groot en cleyn + * Danckt Christus zijn Soon int gemeyn + Singt lof onsen Godt minst en meest Godt Vader Soon en heylghe gheest. + Wy dancken dy Godt Vader rijck + Niemant op erden dijns ghelijck + Van al dijn bermherticheyt fijn Wilt Heere eewich ghelooft zijn + 1. Joa. 2. a 1 Ro. 5. a, 8. + Joa. 19. c 44 + Ro. 5. b, 10. Col. 1. b 14 + Joa. 14. c 26 Act. 2. c, 23 + Eph. 1. b co. 6. b, Tit. 3. a, Pet. 1. a 3 + Ephe. 1. a. 4 + Joa. 3. b, 16 mat. 5. e, Joan. 3. a, 5 + Ps * Ps. 14. a, 2 + Col. 1. b, Apo. 5. b, 12 Ps a, 7 + Ephe. 1. a, 3 + mic. 7. b Eph. 2. a, 4

188 83.r Dat ghy door dijne liefde goet + Ons hebt verlost door dijns soons bloet. Wy dancken dy O Heere Christ Dat ghy ons leuen worden bist + Wy louen dy O lam Gods claer Ghy hebt verlost ons menschen schaer Wy prijsen dy met stemmen reen En singhen v lof int ghemeen. Lof sy den Vader en den Soon Den heylghen gheest sy lof ydoon + Die heylighe dry eenicheyt + Sy altijt lof en prijs bereyt Lof sy den Vader en den soon Den heylghen gheest sy lof ydoon. + Joa. 3 b Joa Joa. 14. a 6 Joa Col. 1. b 13 Apo. 1. a, 6 + Eph. 1. a, Joa. 5. a 7 FINIS. Dat vj. Danckliet. DINHOVT. Te wijle Godt door zijn goedicheyt syn kinderen in desen leuen also met syn cracht is becleedende, dat sy in mennichderley aenvechtinge staende blijuen, so is desen liede tot dien eynde ghemaeckt, om van een geloouighe siele die in desen de goddelijcke hulpe deelachtich geworden is Gode tot lof ghesonghen te werden, want in desen verhaelt sy hoe Godt die Hemelsche Vader haer hulpe ende bystandt bewesen inden strijdt niet verlaten maer ghenadichlijcken by gestaen heeft also dat hare vyanden haer niet en hebben moghen beschadighen.

189 83.v Singt met aendacht. Myn siele wilt louen den Heer, Want sy ghedenckt syne weldaden, Om Godt te singhen lof en eer, So is die siele mijn beraden, Goedt is die Heer vol van ghenaden, Den bedruckten troost hy altijt, Mijn siel

190 84.r van angst heeft hy ontladen, Sijnen naem sy ghebenedijt. Als my die menschen quaet en stout Leyden laghen en mijn siel quelden Als die boose seer mennichfout Haer teghen mijne siele stelden Als die quade my toch seer schelden So stont my by mijn Godt seer sterck Haren raetslach en mocht niet ghelden Want ghy o Heer waert mijn bolwerck. + Die Heer aensiet die hem vreesen Die vrome die op hem betrouwen En laet hy in noot gheen weesen + Sijn hulpe laet hy haer aenschouwen Als haer die menschen quaet benouwen En haer siele seer bestrijden Die haer van herten aen Godt houwen Die staet hy by tallen tijden. Almachtich so is onsen Godt Hy doet tot niet der quaden banden + Hy is der vromer steen en slodt Den godtloosen maeckt hy tot schanden Sijn wonderen in allen landen + Psa. 31. a. 4 Psa Esa Gen. 17. a 1 Psa Psa. 46. a 1

191 84.v Bloyen seer heerlijck verheuen + Hy doet tot niet al zijn vyanden Den stercken Godt wilt eer gheuen. + Ghy zijt o Heer ghetrou en goet Als mijn siele hier was in lijden Tot haer hulpe quaemt ghy met spoet + * Ghy stont seer vast neuen mijn zijden Die boose die my seer benijden En mochten mijn siel schaden niet Want ghy mijn God quaemt my beurijden Ghy hulpet my wt al verdriet. Als mijn siele wort bestreden Van haer vyanden seer mennichfout Dan strecke ick mijn ghebeden + Tot v mijn Godt die mijn siel betrout Hoe seer ghequelt ia hoe seer benaut Van mijn vyant bestreden quaet Mijn siele haer seere aen v hout + Want Godt ghy zijt mijn toeuerlaet. Mijn siele looft v Heere reyn Altijt sal ick v hier lofsinghen Singt lof den Heere int ghemeyn Hy doet seer wonderlijcke dinghen Mijn siele die wilt lof voorts bringhen V looft O Heer die siele mijn So lang' alst mijn siel mach ghelinghen + So sal sy v toch danckbaer zijn. Mijn siel sal altijt segghen danck Den Heere mijn helper ghepresen + Psa. 68. a, 3 + DEu. 32. a 4 + Jer. 2. b, Psa. 77. a, 3 + Psa. 46. a, 1 + Ps a, 2

192 85.r So lang ick leef met stem en sanck So sal mijn siele danckbaer wesen + Den Heere mijnen Godt in desen Van zijn weldaden groot en cleen O siel weest altijt opgheresen Met lof en prijs tot Godt v steen. + Wie en soude niet die Heer groot Louen prijsen en daer toe eeren Hy helpet ras wt grooten noot Die haer in druck tot hemwaerts keeren Ghy zijt mijn God een Heer der Heeren + Mijn siel hebt ghy wt ellenden Verlost, v lof wilt sy vermeeren En v eewich danck toewenden. + Ps a, 2 + Ps a, 1 + Ps. 50. b, 15 FINIS. Dat vij. Danckliet. DINHOVT. Ghelijck als inden voorgaenden lofliede Godt gedanckt wert ouer syn hulpe ende bystant die hy in noot aen die bestreden siele heeft bewesen, also wert den Heere oock in desen liede voor sulcken weldaet lof ende danck toeghesonghen. Singt met aendacht. MYn siel wilt louen den Heere goet, Vertreckt niet langer hem te

193 85.v prijsen, Louet uwen Godt met stemmen soet, Wilt hem dancken en eer bewijsen. Als ick was in noot ende ancxt swaer In druck in strijdt niet om vertellen Ghy trooste my mijn Godt openbaer Ghy streedt seer teghen die my quellen Ick riepe tot v mijn Godt en Heer Ick schreyde hert met groot verlanghen Doet my hulpe ende bystant seer Hoort mijn ghebedt wilt dat ontfangen. Myn vyanden veel en menichfout Bestreden my aen allen zijden Dat vlees werelt en Satan seer stout Verweckten mijn siele groot lijden Met valsche leere heylich in schijn Met swerelts blijschap ende lusten So wert bestreden die siele mijn Van haer vyanden vol onrusten.

194 86.r Van dijn waerheydt sy my sochten snel Te leyden O mijn Heer der Heeren Van dy en dijn Goddelijck beuel Sochten sy mijn siele te keeren. Maer ghy mijn Godt en mijn salicheyt + En hebt my Heere niet verlaten Dijn hulpe groot hebt ghy my bereyt Met dijn cracht quaemt ghy my te baten. Door dijn ghenaed' en heyligen geest Hebdy Heer goet mijn siel in desen Ghedaen v bystant in dit tempeest Des moet ghy altijt gheloost wesen. Ghy hebt bewesen v weldaet groot Aen my teghen al mijn vyanden Laet my niet Heere in sulcken noot + Tot gheenen tijt comen tot schanden. Staet mijn siele by tot alder tijt Verlaet my niet in desen leuen In druck in noodt noch in ancxt noch strijdt En wilt my Heere niet begheuen. V sing ick lof mijn Heere seer goet Eewich sy uwen naem ghepresen V looft mijnen gheest en siet met spoet. V sal ick altijt danckbaer wesen. + Psa. 23. a, 1 + Psa. 25. a, 1 FINIS.

195 86.v Dat viij. Danckliet. DINHOVT. Door dien het nut ende noodich is, dat die geloouige (als sy op eenige plaetse by malcanderen geweest zijn, ende van Godes woordt hebben ghehandelt oft ghesprooken) den Heere in het afscheyt louen, dancken ende hem voor der sielen nootdruft bidden, daerom is desen naervolghende danckliede ghemaeckt, om also in het afscheyden van perticuliere by een comsten ghesonghen te worden. Ende wert een yder in desen eerstelijck vermaent totter dancksegginghe Godes, daer naer wert die Heere met ghemeene stemmen voor bewesen weldaet ghedanckt ende gepresen, Voorder wert die Heere int ghemeen aengheroepen voor der sielen nootdrufticheyt ende eyndelijck beuelen die geloouighe haer tsamen in die bewaringhe Godes. Singt met aendacht. LAet ons den Heere dancken reen, Want het is tijt van schey-

196 87.r den, Danckt hem wy die hier zijn by een, Wilt synen lof verbreyden, Prijst den HEER int ghemeen, Al eer wy van hier scheen Laet ons die Heer, Gheuen syn eer, Louen wy hem van herten seer. Wy dancken dy O Heere goet Van alle dijn weldaden

197 87.v Door dijn bermherticheyt seer soet + Vergheeft ghy ons misdaden Ghy schenckt ons in dit perck Dijn waerheyt vast en sterck Tghelooue reyn Dijn leer certeyn Gheefdy O Heer ons in dit pleyn. V louen wy crachtighe Heer Ghy onsen Godt ghepresen + V te louen mach nimmermeer Van ons vergheten wesen + Want uwe goedicheyt Duert tot in eewicheyt Van herten wy + Louen Heer dy Eewighen prijs v Heere sy. Behout ons in dijn waerheyt claer + Sterckt ons inden ghelooue Verbint ons met liefden te gaer Hoet ons voor Satans rooue + Vreed' en gherechticheyt Trou liefde en waerheyt Een leuen claer Heylich voorwaer Wilt by ons wercken openbaer. + Voor den Duyuel HEER ons bewaert Voor valsche leere mede Voor ongeloof voor svyants aert + Mich Psa Psa tim Luc. 17. a, 6 + Rom pet. 5. a, 8

198 88.r Voor twist ende onvrede Bewaert ons Heer ghewis Voor al wat sonde is O heylghe Godt O stercke Godt Hout ons in dijn wech en ghebodt. Godt Vader Soon en Heylgen geest V tsaem wy ons bevelen Wy moeten scheyden minst en meest Laet ons liefde niet deelen O vrienden als ghy wijt Van een ghescheyden zijt So bid die een + Voor dander reen Dancken wy al den Heer ghemeen. Met stemmen tsaem wy dancken dy O ghy Heer der Heerscharen Wy prijsen v met herten bly Uwen lof wy verclaren Siel, hert ende ghemoet Looft v onsen Godt goet Voor dijn weldaet Ende ghenaedt Sijt HEER ghedanckt vroech ende spaedt. + Jac. 5. b. 16 FINIS. Dat ix. Danckliet.

199 88.v DINHOVT. In desen danckliede verhaelt de gheloouige mensche hoe vrientlijck hem die Heere met zijnder stemmen tot bekeeringhe aenghelockt heeft, ende hoe hy met schreyender sielen tot Godt bekeerde, ende naer bekeeringhe ghenade ende bermherticheyt vercregen heeft, waer ouer hy den Heere is danckende ende louende. Singt met aendacht. SOude mijn siel niet louen v, O dy mijn Godt ghepresen, V O mijn Heere wil ick nu, En altijdt danckbaer wesen, Van alle die weldaden dijn, Die ghy Heere die

200 89.r siele mijn, Hebt betuycht en bewesen, Des sy v lof gheseyt, Al tot in eewicheyt, O ghy mijn Godt in desen. Als mijn siele O Heere goet Met sonden was beladen Ghy spraeckt tot my vriendlijck en soet Siet ick ben vol ghenaden * Coemt tot my en neemt gheen respijt + O siele die beladen zijt En belast met misdaden Ick ben sleuens fonteyn * Om v te wassen reyn + Coemt wilt v in by baden. Ick ghedacht mijne sonden groot En alle mijn boosheden Van duecht so was ick naeckt en bloot Van bouen tot beneden. Ick dacht op v gherechticheyt Doem quam mijn siel in druck en leyt Ick vont my vol onvreden + Esa. 55. a, 1 mat Joh. 14. a, 6 Zach. 13. a 1

201 89. v Mijn siel verschrickte seer Voor v mijn Godt en Heer Beancxt werden mijn leden. Ick treurde seer en weende snel Met een ghemoet verslaghen Mijn siele die was vol ghequel En lach in groot vertsaghen Beschreyt heb ick mijn sonden al Met rouwe groot en droef gheschal Daglijcx so was mijn claghen Ouer die sonden mijn Ick wert ter hellen pijn Gheoordeelt allen daghen. Als mijn siel lach in desen strijdt In ancxt ende noot swaerlijck In dijn woort vont ick breet ende wijt Tot troost gheschreuen waerlijck + Wilt gheloouen in Godes Soon + Die quam al wt des Hemels troon O siel aenschout hem claerlijck + Dit is een medecijn Om v te suyvren fijn Van v sonden veruaerlijck. + Hy quam al in dit aertsche dal Op dat hy sonder falen + Voor de menschen groot van ghetal + Sou voldoen en betalen + Hy vergoot synen bloede root En sterf voor haer die bitter doot + Act. 16. d 31 + Gal. 4. a, 4. + mt. 9. b, Joa. 16. c 28 + Joa. 1. d, 36 + Joan. 2. a 2 + Ephe. 1. a, 7 Rom. 5. a 8

202 90.r Hy quam hier neder dalen + Om door zijn lijden reyn Al te helpen ghemeyn Die laghen in doots qualen. + Daerom o siel niet meer en schreyt Ghelooft en wilt vertrouwen + In Godes Soon die is bereyt Te helpen wt benouwen + Al die met sonden zijn belast Ende in hem gheloouen vast + Die haer tquaet laten rouwen Die sal hy reyn voorwaer Wassen van sonden claer Met ghenaden bedouwen. Als mijn siele dit heeft ghehoort O ghy mijn Godt verheuen Sy heeft vast ghelooft aen v woort En ghebetert haer leuen Als doen hebdy O Heer met vlijt Mijn sonden al gheschonden quijt En hebt my hier beneuen Vrede verseghelt meest, Int hert door uwen gheest + Des moet ick v lof gheuen. V sy lof eer en eewich prijs + Van dijn groote ghenade O Godt bermhertich ende wijs Die ghy met goeden rade Hebt bewesen aen my sondaer + Ephe. 4. a 9 + Heb. 2. b 14 + Mat. 9. a 2 + mt. 11. c, mt. 16. b, 16 Act. 2. a, 38. Eph. 5. c, 26 + Eph. 1. b. 13 Ro. 8. b, Apo. 1. a, 6.

203 90.v + O ghy mijn Godt hemelsche vaer V wil ick vroech en spade Louen en dancken wijt Lof sy ghebenedijt Uwen naem groot van dade. + mat. 6. a, 9. FINIS. Dat x. Danckliet. DINHOVT. Dit is een alghemeyn danckliet waer in die gheloouighe tsamen den sone Godes louen ende dancken van die ouervloedighe weldaden die hy aen haer in zijn menswerdinge, lijden, ghehoorsaemheyt, steruen etc. bewesen heeft. Singt met aendacht. VVy dancken v O Godes Soon, Dat ghy quaemt wt des Hemels troon, Door dijne liefde groot en reyn, Om ons te verlossen

204 91.r ghemeyn. Wy dancken dy Christus met vlijdt + Dat ghy een mensch gheworden zijt Om ons te versoenen algaer + Met Godt onsen Hemelschen vaer. Wy dancken dy O Hemels licht + Van dijne claerheyt die ons sticht Ghy quaemt ons hier met woorden soet Dijns Vaders wil verclaren goet. Wy dancken dy lam Gods bequaem + Dat ghy voor ons al hebt voldaen * Die wet en die ghehoorsaemheyt + Die ons van Godt was op gheleyt. Wy dancken dy O Christe goet Dat ghy vergoten hebt dijn bloet + * Ende zijt ghestoruen die doot + Voor ons arme sondaren groot. + Wy dancken dy O Jesu milt Dat ghy den toren hebt ghestilt + * Dijns Vaders en verworuen vree + Den Hemel ons gheopent mee. Wy dancken dy O Christ en Heer + Dat ghy ons seynt van bouen neer + Den rechtuaerdichmakenden gheest + * Die onse herten reynicht meest. Wy dancken dy Heer tsamen al + Joh. 1. b 14 Ro. 5. b 10 + Joan. 1. a 4 + Joa. 5. b, 16 + Joa. 1. d, 36 + Gal. 4. a, 4 + Joa mt. 27. c, Ti. 1. b 15 + Eph. 2. b 14 + Luc. 2. b, 14 + Act. 2. d, 36 + Act. 2. d, c0. 6. b 11 * act. 15. a 9

205 91.v Van dijn weldaet sonder ghetal V sy lof en eer wijt en breyt Altijt en inder eewicheyt. O Godes soon wy prijsen dy O Heer en Christ v louen wy + Godt, en mensch gheglorificeert Sijt altijt ghelooft en gheeert. + Phi. 5. c, 21 FINIS.

206 92.r Dat vierde deel deses Lietboecx. Inhoudende Sommighe Cruys Liederen waer in de gheloouighe tot Cruys ende lijden vermaent, tot volstandicheyt onderwesen, ende met die belofte des eewichen leuens getroost worden. Mat Het sal den eenen broeder den anderen ouerleueren totter doot, ende de Vader de sone, ende de kinderen sullen hen verheffen teghen hare ouders, ende haer ter doot helpen, ende ghy moet van alle menschen gehaet worden om mijns naems wille, maer wie tot den eynde toe volstandich blijft die wort salich. Luc Salich zijt ghy als v de menschen haten, ende v af scheyden ende schelden v, ende verwerpen uwen naem als eenen boosachtighen om des menschen soons wille, verhuecht v dan ende huppelt, wandt siedt uwen loon is groot in den Hemel.

207 93.r Sommighe Cruys Liederen, waer in die gheloouighe tot Cruys ende lijden vermaent, tot volstandicheyt onderwesen, ende met de belofte des eewighen leuens ghetroost worden. Dat eerste Cruys liet. DINHOVT. In desen liede werden alle menschen geroepen tot die vergaderinge der heylighen, om in te gaen tot Godes stadt ende ghemeente op dat sy aldaer van Godt door Christum mochten worden ghespijst ende gevoet ter salicheyt ende ten leuen, wert voorder die kercke Gods in haren cruys stant beschreuen, ende dat bloedige cleet dwelck sy altijdt vanden beginne ghedraghen heeft wert vertoont, want meest alle die heyligen Gods die inden ouden ende nieuwen Testament ghelesen werden, die door cruys ende lijden in het rijcke Godts syn inghedronghen werden in desen genoemt ende verhaelt, allen gheloouighen tot troost ende versterckinghe, ende een yder tot openinge hoe die kercke Godes altijt met cruys ende lijden is beladen geweest, etc. Naer die voyse. Ick hoorde de basuyne blasen Seer verre hoor ick tgheschal. Singt met aendacht. COmt al van suyden en van oosten Van noorden van westen al te saem

208 93.v + Coemt laet v al vertroosten Coemt laet ons naer Jerusalem gaen + Een stadt seer hooch verheuen + Wten Hemel neder ghedaelt Een fonteyn is daer ghegheuen Daer by elck een mach leuen + Coemt drinckt om niet tis al betaelt. Coemt ick wil v die vrouwe toonen + Die bruyt des lams die heylighe stadt + * Dat nieu Jerusalem wt Godts throone Is nederghedaelt ick segt v plat Het Lammeken dat is gheslaghen + De maeltijt die is daer bereyt + * Dus en soeckt gheen vreemde laghen + Maer begint naer den wegh te vraghen Eer v den vyant te neder leyt. Die Basuyn wort daer gheblasen Te Jerusalem maeckt v ten crijch bereyt + Voor uwen vyant wilt niet vertsaghen + Aengrijpt den helm der salicheyt * En wilt vromelijcken strijden Met dat sweerdt des gheestes fijn + Wie ouerwint die sal verblijden + Hier naer ghecleedt met witter zijden * Claerder blincken dan der sonnen schijn. + * Gaet in door de enghe poorte Dat rijcke der Hemelen lijdt ghewelt + Smal is den wech aen elcken oorde * Maer een voet breet, so die Schriftuer vermelt + mt. 11. c, mat. 5. b, 13 + Apo. 21. a, 2 Sac. 13. a 1 Joan Apo. 22. b 17 + Apo. 21. a, 9 + heb. 12. c, 12 Apo. 21. a, 2 + mat. 22. a, 4 + Lu. 14. b, 17 + Jer. 6. b, 16 + Esai. 4 a, 1 + Eph. 6. b 17 * 2 Tim Apo. 3. c, Apo. 19. a, 8 * mt. 13. c 43 + * Lu. 13. c 22 mt. 11. b 12 + mat. 7. b, 14 * 4. esd. 7. a 8

209 94.r Het Lammeken dat heeft gestreden + Vanden beghin der werelt hoort Ouerwonnen met al zijn leden Abel die wert vertreden + Van Cain synen Broeder vermoort. * Noach die prediker des Heeren + Wert behouden in die arcke voorwaer In Sodoma sachmen temteren + Den vromen Loth int openbaer Abraham ginck dolen met sorghen + Woonde in hutten in een vreemd lant Esau wilde Jacob verworghen + Maer Rebecca ginck hem verborghen En moste vluchten tot in Harant. * Iosep wert van syn Broeders alle + Inden cuyl ghelaten wt grooten haet Pharo socht te dooden met groot ghetalle + In Egypten wat manlijck wert gebaert Hy socht Gods volck te vercleenen Met sware lasten aen elcken cant Josue en Caleb wilde men steenen + Als sy tvolck wilden vereenen Om in te nemen tbeloofde lant. Achimelech spijsde in nooden Den Propheet Daniel al metter spoet Sauwel dede hem daerom dooden + En vijfentachtentich vergrooten haer bloet + Apo. 13. a, 8 + Gene. 4. a 8 + Gen. 6. a, 7. + Gen. 19. a 4 + Gen. 12. a, 1 + Gen. 17. a 4 + gen. 37. c, 24 + Exo. 1. b, 16 + Nu. 14. b Sa

210 94.v Sacharias wilde hem niet schamen + Te straffen den Afgoden dinst Met toornicheyt sy tot hem quamen Met steenen sy syn leuen benamen En brochten hem ter doot met vliet. + Dauid wert veruolcht aen allen zijden Van Sauwel en Absalon syn eygen kindt + * Jeroboam wilt den man Gods niet lijden Hy greep naer hem, maer zijn handt verdwijnt + * Nahas wilde de rechte ooghen Van Godes volck wtsteecken fel Jesabel en wilt niet ghedooghen Al die haer knien niet en boghen Voor Baal op den berch van Carmel. Als Michias de waerheydt prophiteerden + Gheslaghen gheuanghen so wert hy ras * Nabot most steruen door valsche reden + Jeremias inden cuyl also ick las * Vrias die moste vluchten Noch steruen door het sweerdt + Amos ginckmen betuchten Voor den Coninck met quaey gheruchten Om dat hy die waerheyt prophiteert. + Die dry Jonghelinghen te samen Den vyerighen ouen was haer bereyt + * Daniel aenbadt Godt naer tbetamen Inden cuyl der Leeuwen wert hy gheleyt + 1. pa Sam Re. 13. a Re. 11. a re re. 21. L. 3 + Jer. 38. a, 6 * ier Amo Dan. 3. c 20 + Dan ,

211 95.r Achior die wert ghebonden + Handen en voeten aen eenen boom Tobias ick moet het vermonden + Vele al naer zijn leuen stonden Om dat hy ouer al begroef de doon. * Eleasar heeft moeten strijden + En die seuen Broeders hoort mijn vermaen + Om haers Vaders wet mosten sy lijden Die moeder en is niet vry ghegaen Susanna die wert beclaghet + Door loose Boeuen obstinaet * Herodes seer onuersaghet + De dooden die kinderkens onbedaghet In Bethelem door quaden raet. * Herodes liet Johannes vanghen + Inden kercker de hy syn hooft afslaen Die Pharizeen hebben met verlanghen Christum Jesum naer zijn leuen ghestaen + Bespot ghegeesselt en gheslaghen Gheuanghen bespoghen en ghecroont + Tusschen twee moorders ic moet gewagen + Onse smerten heeft hy ghedraghen * Aen thout des cruys wert hy doorwont. + Oock dedemen Jacobum dooden Het welck den Joden wel behaecht Petrum en is oock niet ontuloden Met keetenen ghebonden onuersaecht * Die Joden syn by een gheloopen + Teghen Stephanum tsamen vereent + Judi. 6. a 9 + Tob. 2. a, mac mac Susan wt. 2. b, mat. 14. a 1 + Mat Mar Luc. 23. esa. 53. a, 7 + Ida Act. 12. a 1. + Act. 7. f, 57.

212 95.v Als hy wt viericheyt heeft gheroepen Siet ick sie den Hemel open So hebben sy hem ter doot ghesteent. + Paulus die was van God vercooren Om te spreecken deuangelium goet Veel cruys lijden quam hem te vooren + Waer in hy verblijt wt liefden soet Hy wert veruolcht van vele staten + Oock leedt hy schipbreeckinge voorwaer Ouer de mueren wert hy ghelaten Ende ghesleypt achter die straten Noch leerde hy int openbaer. Siet mijn vrienden altesamen + Sulcke voorbeelden hebben wy Die daer vrymoedich sonder schamen Den wech des leuens betraden vry Dus wilt v met hen begheuen + Christus cruysche neemt op met vlijdt Soeckt en staet naer deewich leuen In Gods woort staet het gheschreuen + Door lijden comtmen in godes rijck. Christus spreeckt tot zijn huysghenoten + Die werelt sal v haten ouer al Rontom Jerusalem wert vergoten Dat bloedt der heylighen van Gods ghetal Den draeck die ginck beloncken + Schoot naer die vrouwe eenen stroom + Gal. 1. b, 15 + Phi. 1. b Act. 17. c 41 Act. 9. c 15 Act Heb. 12. a 1 + Mar Mt Apo mat. 24. a 9 Ps. 79. a. 3 + Apo

213 96.r Die Coninghen zijn gheworden droncken + Den wijn der oncuysheydt is haer gheschoncken Sy sullen met Babel crijghen een loon. + Wie hier godtsalichlijck wil leuen + Tveruolch en tcruys dat coemt hem aen Tgheloof is niet alleen ghegheuen + Maer oock te lijden om Christus naem Het oordeel dat moet eerst beghinnen + Aen Godes wtuercoorene soet Tribulatie wilt dit versinnen + Sal den vyant ouer ons bringhen Om ons te beswaren met spoet. Voor Coninghen moeten wy belijden + Christum Jesum ghebenedijt Ghecoort ghebonden aen allen zijden Inden kercker ghegheesselt met grooten strijt Als Schaepkens onder die woluen + Ter slachbancken worden gheleyt Siet den draeck is op ons verbolghen + Sijn Leden sietmen ons veruolghen Om ons te dooden als Christus seyt. + O Heere ghy zijt verheuen Ons sterckte die ons in noot bystaet + Daerom en willen wy niet beuen + * Noch vreesen die als hoy vergaet En wilt v toch al niet schroomen + + Apo. 17. a, 8 + apo. 19. c Ti. 3. b 12 + Phi. 1. c, Pe. 4. b 17 + Apo. 3. b, 10 + mt. 10. b, 18 + Ro. 8. d, Apo. 12. c 22 + Joa. 16. a 2 + Psa. 46. a 1 + Psal. 3. a, 7 * Esa Esa. 43. a, 1

214 96.v Broeders en Susters inden noot + Niemant en can ons hier verdomen Christus die heuet al ouerwonnen Hel duyuel ende daer toe die doot. So spreeckt die Heere wilt versinnen + In water en vyer sal ick by v syn Dat v die stroomen niet en verslinnen Noch die vlam niet en verstickt op dit termijn + * Ghy wormken Jacobs wilt niet vreesen Ghy arme hoopken Israels + Ick ben v salicheyt ghepresen + * Het licht des leuens wtghelesen En vreest niet t gheslachte Jesabels. + O Syon wilt v verblijden Int lijden so hoort des Heeren stem + Christus coemt v te ghemoet rijden + * Gaet wt ghy Dochter Jerusalem Uwen Coninck die coemt v teghen Hy ontfangt v blijdelijck En schenckt v dat eewich leuen + Uwen Naem die staet gheschreuen Int Boeck des leuens alle ghelijck. + Ro. 8. d, Esa. 43. a, 2 + esa. 41. b, 14 + esa. 43. b, 11 + Joa. 8. b, 12 + Sac. 9. a, 9. + esa. 62. b, 11 + Zach. 9. a 9 + mal. 3. b, 16 FINIS. Dat ij. Cruysliet. DINHOVT. Die gheloouighe die in lijden ende druck syn, werden in desen liede vermaent, tot verduldicheyt in alle droefheyt smaet ende teghenheyt, ende

215 97.r wert voorder haer vertoondt wt de heylighe Schriftuere hoe alle kinderen Godts tot lijden hier gheroepen ende vercoren syn, derhaluen werden sy vermaent tot volstandicheit, op dat sy metten ouerwinnenden mochten gecroont worden met die croone des eewigen leuens etc. Naer die voyse. Veriubileert v ghy venis ionghers. Singt met aendacht. WEest wel ghemoet ghy hoopken soo cleene Weest wel ghetroost och Broeders al Al versmaet v die werelt onreene En weest niet versaecht ghy cleyn ghetal. + Om Christus name so moet ghy lijden Tis v toch van te voren gheseyt + Men sal v haten ende benijden + * Voor die Vorsten sult ghy worden gheleyt. Men sal v versmaden en veruolghen Spreeckt Christus claer om mijnen naem + Dat sal die werelt doen seer verbolghen Wandt sy my toch niet en kennen bequaem. Veracht verdruct so moeten wy wesen Der werelt spot ende gaepspel + Esa. 51. b 12 + Joa. 16. a. 1 + mat. 24. a 9 * mt mt. 10. c, 22 * Joa

216 97.v Om Christus leer worden wy verknesen Om dat wy volghen syn Godlijck beuel. + Veel moeten die rechtueerdige lijden Het is also gheprofiteert Dat cruys coemt ons aen van allen zijden Godts kinderen worden gepersequeert. Die paden Christi sy hier betreden + Haren meester zijn sy ghelijck Veel droefheyt hebben sy hier beneden + Maer sy verwachten een ander rijck. Die Heylighen hebben moeten lijden Vanden begin der werelt aen Christus quam oock voor haer allen strijden Sy sullen met hem in het leuen gaen. + Vreest toch niet ghy hoopken so cleene Belijdt die waerheyt in dit dal + * Bekent uwes Vaders name reene + Christus v dan oock belijden sal. + Wie ouerwint sal hy hier naer claerlijck Cleeden met witte zijde reyn + Die croone des Leuens openbaerlijck Wert hem ghegheuen in shemels pleyn. Daerom so wilt vromelijcken vechten + * Vreest niet die tlichaem dooden snel Blijft volstandich ghy Godes knechten Want sullecx is onses Heeren beuel. + Ps , 10 + Luc. 6. c, 40 + Heb. 13. b 14 + Esa. 43. a, 1 + mt. 10. d, 32 + mat. 8. d, 38 + Apoc. 7. a, 9 + Apo. 1. b, 10 + mt. 10. c, 28 FINIS.

217 98.r Dat iij. Cruysliedt. DINHOVT. In desen Cruysliede wert verhaelt hoe dat alle deghene die vanden quaden afstaen, ende Godt den Heere willen vreesen ende dienen, van allen menschen ghehaet worden, Hoe sy met lijden ende druck naer des Heeren woort ende belofte om de waerheyt in desen ellendigen leuen beladen ende beswaert sullen werden, ende voorder worden die vrome tot volstandiheydt onderwesen, ende ghetroost met die beloften der salicheyt. Naer die voyse. Ick wil my gaen verheughen En verblyden in mynen moet. Singt met aendacht. TOt troost is die schriftuere Ghegheuen dit aensiet Den vromen die daer puere Die sonde haet en vliet Die doen als Christus riet En volghen syne weghen Tot troost in alle verdriet Is haer Gods woort ghegheuen. Die den Heer nu wilt vreesen En zijn woort ghelooft claer Die de werelt in desen

218 98.v Versaken openbaer + Naer Christus woort tis waer Werden sy nu beladen Met lijden groot en swaer Al die haer met Godt beraden. Die van zijn quade seden En van des werelts pracht + Afstaet al hier beneden Die werden nu veracht Die menschen leer met macht Versaeckt als nu in desen Gods woort ghelooft met cracht Die wert als nu verknesen. + Den haet van alle menschen Naer Christus woorden bloot Coemt ouer haer die wenschen Te dienen den Heer minoot + Cruys ende lijden groot Veruolcht en oock verdreuen Ghestort wort haer bloet root + Die hier Godtsalich willen leuen Die van ongherechticheden Afstaet al in dit dal En Godt vreest hier beneden Die treedt op den wech smal Die hem voecht by tcleyn ghetal En soeckt den Heer te vreesen Die moet met groot gheschal Een spot der menschen wesen. + mt. 10. c, 21 * Lu. 6. c, 40 + esa. 59. b, 15 + mat. 24. a, 9 mat Ti. 3. b 12 + Ps. 34. c, 20.

219 99.r Voor Princen ende Heeren + So werden sy ghestelt Die haer van tquaet af keeren + En doen naer Schrifts vermelt Haer leuen met ghewelt Wert haer benomen claerlijck * Den Voghelen wert ghestelt + Haer vlees tot spijse openbaerlijck. Dat sien wy aen allen zijden Dat Gods kinderen goet Om die waerheyt moeten lijden + Ja vergoten wert haer bloet Dit doet Babel onuroet Vrienden wilt hier op achten Aen Godts kinderen met spoet Die menschen leer verachten. Maer Broeders wtuercoren En Susters inden Heer Gheeft den moet niet verlooren Maer doet naer Christus leer En wijcket nimmermeer Van die waerheyt ghepresen Door cruys noch lijden seer So sult ghy salich wesen. + Troost v met dwoort des Heeren Van Christo ons verclaert Wilt ghy met hem vereeren + Neemt op toch onbeswaert Sijn cruys en hem naer gaet + mt. 10. b, 17 + mar. 13. a, 9 + Psa. 79. a, 2 + Phi. 1. c, 20 + Apo. 2. b 10 + Lu. 14. c, 27 mt. 8. d, 34

220 99.v + Wilt den menschen niet vreesen Weest toch van Christus aert Wilt ghy zijn discipulen wesen. Oock wilt v al verblijden + Int cruysche groot en cleen Moet ghy om die waerheyt lijden Strijdt vromelijck ghemeen + Wie volstandich blijft reen + Die sal toch salich wesen Vreest der tyrannen gheen Vol toorne opgheresen. + Ghy wert ghecroont seer blijde + * Met heerlijckheyt seer schoon Cleederkens wil van zijde Bouen in shemels troon Die sult ghy daer ten loon Ontfanghen seer verheuen + Blijschap seer groot ydoon Ende een eewich leuen. Oorlof mijn vrienden alle Die daer vreesen den Heer Ghy hoopken cleyn van ghetalle Blijft toch vast by zijn leer Verlaet die nimmermeer So sult ghy al aenhooren + Coemt mijn Ledekens teer Die ick heb wtuercoren. + mt. 10. c, Co. 4. b 17 + mt. 24 b, Pe. 4. b 13 Esa. 51. a 7 + Apo. 2. b, 10 + Jac. 1. b, 12 Apo. 7. a, 9 + Ro. 8. b, mt. 25. d, 34 FINIS.

221 100.r Dat iiij. Cruyschliet. DINHOVT. Die gheloouighe om t gelooue der waerheyt veelderley lyden onderworpen zijnde in desen leuen, werden in allen druck vervolghinghe ende benautheydt, dwelck sy om de gherechticheyt lijden, in desen liede vermaent tot verduldicheyt ende lijdtsaemheydt ende werden voorder met die beloften der salicheyt getroost ende ghesterckt. Naer die voyse. Mijn siele loeft den Heere want hy heeft so heerlijck. Singt met aendacht. GHy gheloouighe wilt verblijden + Die wt Godt gheboren zijt + * Al moet ghy hier veel lijden Van die werelt zijn benijt + Maeckt v op maeckt v op ten strijdt * Ghy die Christus dicipelen zijt + Den name uwes Vaders toch belijdt. Wilt toch nu hooren te vooren Och vrienden al ghemeyn + * Tot den cruysche zijt ghy vercooren + Al die Christus willen volghen reen Ghy mijn kinderen al ghemeen Luc. 6. c, 23. Joa. 1. b 13 + Psa. 34. a, 2 Joa Tim Lu. 14. c 26 mt Joa. 16. a, pet. 4. b 12 Phi. 1. c Ti. 3. b 12

222 100.v + Spreeckt die Heere met woorden cleen * Tot den cruysche wilt v al bereen. + Wie ist die Godtsalich wil leuen In Christo Jesu fijn Wie wil hem daer toe begheuen + Om te dienen den Heere mijn Die bereyde de siele zijn + Tot cruys lijden en pijn * Met Godes kindren op dit termijn. + Want die werelt niet goede * Esaus volghers hier seer quaet + Die dorsten naer den bloede Van die volghen Christus raet + Wie den Afgoden dienst versmaet Van zijn sondich leuen afstaet Die moet wesen der menschen haet. Die schaepkens Christi verheuen + Die syn stemme hooren goet Die werden nu verdreuen + En vergoten wert haer bloet Gabel ist die dit al doet + Dat gheslacht Caims onvroet * Och Gods kinderen neemt eenen moet. Strijt vroom en wilt niet beuen + * Ghy verachte Israel Al staet Pharo naer v leuen + * Al doet v die werelt ghequel Verschrickt niet voor Babels rel + * Noch oock voor Bels Priesters fel + mat. 10. d 38 * mt. 8. d, tim Ps. 34. c 20 + Luc. 14 c 28 Ecl. 2. a, 1 + Act. 14. c 22 * Luc. 6. c 23 + Joa * Gen Apo. 17. a. 6 Apo Apo/ 13. b 15 Esa. 59. b 15 mat Joa. 10. a 3 mat Apo. 16. a 6 Apo. 17. a 5 + Gen. 4. a, 8 * Joel Esa Exo mat Reg Dan. 6.

223 101.r Noch voor eenighe tyrannen snel. + Al is Antiochus lustich * En Herodes oock so seer + Naer uwen bloede dorstich Ghy ledekens Christi teer + V toevlucht neemt tot den Heer * Hy verlaet v nimmermeer + So ghy blijft in synder leer. Wilt v toch al verblijden + * Seyt de Heere met woorden claer Die om de waerheyt moet lijden + Wilt my alle volghen naer Neemt toch op mijn cruys niet swaer + Wilt ghy comen by mijnen vaer Door veel lijdens comtmen aldaer. + * Laet v dat niet vervremden Och vrienden altesaem + Dat v de godtloose schenden En verachten om Christus naem + * Sulcx is altijt ghedaen Van begin der werelt aen + * Met alle Godes kindren saen. Den wech is eng' wilt hooren + Die totten leuen leyt Daer op Gods wtuercooren + Wandelen als Esdras seyt Ghy alle die daer op schreyt Met blyschap den Heer verbeyt + Sijn rijcke dat is v bereyt. + mat. 10. c 22 + Mat Eph. 5. c. 23 Psa Esa Pa Mat Luc. 6. c, 23 + * Joa Mat Luc Acto * pet Joa Mat * mt Gen. 4. * Pro esd. 7. a, 7 Mat Luc. 13. c es. 7. a, 7 + Tit. 2. b, 13 Luc

224 101.v + * Wie hier ouerwint crachtich Seyt die Heere met vast opstel Die sal ick wesen ghedachtich + Ende loonen hem seer wel Ja zijn traenkens ende ghequel + Wil ick oock afwassen snel Alle die daer blijuen in mijn beuel. + Die mijnen name belijden + * Spreeckt hy oock also claer Cleederkens wit van zijden Sal ick hen aendoen voorwaer Ja bekennen voor mijnen vaer + Die croone des leuens daer * Wil ick hen opsetten openbaer. Daer naer wilt al verlanghen Vrienden die zijt in noot Al wort ghy met verstranghen Veruolghet en ghedoot + By Gods woort wilt blijuen bloot Daer voor stort uwen bloede root + Hy sal v opnemen in blijschap groot. Oorlof mijn broeders alle Ende susters int ghemeen + Ghy hoopken cleyn van ghetalle Blijft by de waerheyt reen Al soudmen v daerom ontleen + * Wijcket niet van Christum den steen Oft v ziele naeckt droefheyt niet cleen. + Luc. 12. c 23 * Apo. 3. Nah Luc. 23. b 11 mt Esa. 25. a, 8 Apo mar mat * mar Apo. 3. a esd Apo. 3. a, 5. * Jac esd mat tim Luc. 12. d 31 esa Mat pet. 2. a, 6 Jer FINIS.

225 102.r Dat v. Cruysliet. DINHOVT. Dat lijden der heylighen wert in desen liede hertelijck en beclaecht, ende wert voorder den Heere ghebeden, dat hy de oogen onser veruolgers wilt ghenadichlijken open doen ende ontsluyten, op dat sy moghen bekennen hoe dootlijck sy voor den Heere sondighen, ende eyndelijck haer mochten bekeeren, van sonden afstaen en de salich werden. Naer die voyse. Myn siele looft den Heere Want hy heeft so heerlijck. Singt met aendacht. DRoefheyt doet my verclaren Een truerich nieuwe liet Om datmen dus siet beswaren Och Heer uwe kinderen siet Want v volck wert verspiet En men acht voortaen nu niet + Die daer doen wat ghy ghebiet. Die hier op uwe weghen Te wandelen zijn bedacht Die werden nv verdreuen Om lijf en goet ghebracht + Die nu Heere met macht Al naer v waerheyt tracht + Esa. 59. d 19 + mat. 24. a 9

226 102.v Werdt vanden menschen seer veracht. Die hier hoort myn ghewaghen Beleuen v woort seer soet + En can die werelt niet draghen + Maer sy dorst al naer haer bloet + * Caims gheslacht onvroet Soeckt neerstich metter spoet Te benemen haer leuen goet. Die vliet na dwoort des Heeren + Den wijden wech seer quaet Ende naer Christus leeren + Den smallen padt ingaet + Die den afgoden dienst versmaet En alleen op Christum staet + * Die is hier in des menschen haet. + Hoe langhe sult ghijt Heer lijden Datmen so tyrannich leeft Met die v hier belijden Troost Heere van v gheeft Met uwen gheest ons aencleeft Anders voorwaer hy sneeft Die ghy O Heere begheeft. O Heer wiltse bekeeren Alle die veruolghers blent Duysternis wilt van haer weeren Des leuens licht haer schenckt Uwen Heylghen gheest in haer sendt Maeckt haer uwe weghen bekent Op dat sy daer in wandelen ient. + Joa. 15. b 18 + Apo. 17. a, 6 + * Gen. 4 + Mat. 7. a 7 + Lu. 13. c, 22 + mt. 4. b, mt. 10. c, 22 + Hab. 1. b, 13

227 103.r Wilt haer de sonden vergheuen Die sy al hebben ghedaen Toont dat sy quaet hebben bedreuen Ouer tvolck v aenghenaem Die sy om uwen naem Veruolghen en dooden saen Gheeft Heere dat sy afstaen. Dan sullen wy tsamen singhen En uwen naem maken condt Ouer die heerlijcke dinghen Die ghy Heere hebt betoont Dat ghy haer hebt verschoont Naer haer wercken niet ghetoont Maer met v ghenade ghecroont. Mijn Broeders en Susters alle Wtuercoren inden Heer Bidt voor het groot ghetalle Die v veruolghen so seer Want sullecx is Christus leer + Vergheet dit nimmermeer * Dat is des gheestes begheer. + Wilt alle vrymoedich draghen + Dat cruysche met Christo wel + * Voor die menschen wilt niet versaghen + Al doen sy tvleesch ghequel Vliet altijt Babels rel + Schout menschen leere snel + Ende blijft by des Heeren beuel. Oorlof mijn Broeders vercoren + mat. 5. c, 44 + Pro. 25. c 21 + Ro. 12. b, 14 + Luc. 14. c 27 + esa. 51. b, 18 + Apo. 18. a, 4 + Colo. 2. a, 8

228 103.v En mijn Susters groot en cleen + Die wt Godt zijt gheboren Ghy gheloouige ghemeen + Fondeert vast op Christum den steen + Blijft by die waerheyt reen * So naeckt v blijschap niet cleen. + Joa. 1. b, 13 + mat. 7. c, 24 + esa. 41. b, 10 * 1. pe. 4. b 14 FINIS. Dat vj. Cruysliet. DINHOVT. In desen liede, werden alle kinderen Godes tot volstandicheit inden gelooue vmaent, ende haer wert voorghedragen die vrymoedicheyt, die in Daniel in de dry Jonghelingen ende in meer andere Heyligen Godts geopenbaert is, om haer also tot naervolghinghe te verwecken. Naer die voyse. Mijn Godt waer sal ick henen gaen, wilt my op uwe weghen. Singt met aendacht. OCh vrienden al ghy cleen ghetal Die Gods kindren zijt ghepresen Al roept Babel seer met wreedt gheschal + * En wilt toch daer voor niet vreesen God beuet al in zijn ghewelt + Die haren ons hoofts zijn al ghetelt Ghelijck ons de Schriftuere vermelt. + esa. 51/ b mt. 10. b, 30

229 104.r * Neemt eenen moet met Daniel vroet + Al syn ons veruolghers op de bane Om te storten ons bloet sy syn verwoet + Om dat wy onsen Godt roepen ane Die dry Jonghelinghen en vreesden niet + Den vierighen ouen dit wel aensiet Godt verlostense van alle verdriet. Waerom souden wy dan vreesen snel + Godts hant is toch euen crachtich Cruys lyden vervolch ofte ghequel Godt helpt den synen waerachtich + * Als hy oock Dauidt heeft ghedaen Die op hem betroude willet verstaen Josephis van syn broeders vry ghegaen. + Laet ons niet achten een cleyne pijn Die hier niet en is gheduerich Maer verlanghen met blijden aenschijn + Naer d'afwassen van ons tranen truerich + Naer die doot comen wy int leuen schoon Een blinckende cleedt in shemels troon + Wert ons ghegheuen en sleuens croon. * Veel Propheten die Schriftuere leest + En beefden niet voor haer vyanden Paulus en was oock niet bevreest + Voor alle die sware banden Doen hy naer Jerusalem soude gaen * En hem de Prophecij worde ghedaen Dat hy die banden soude ontfaen. + + Dan. 6. c 22 + Ps. 74. a, 1. + Dan. 3. b 17 + Psa Esa. 59. a, 1 + Psa * Psa Gen Rom Psa. 84. a, 3 + Esa. 25. a, 8 + Apoc. 7. a. 5 + Psa. 3. a, 7. + Psa. 27. a 3 Acto Acto

230 104.v Dus laet ons nu vrymoedich tsaem Voorts gaen al sonder vreesen + Christus die is ons voorghegaen En quam in vele drucx gheresen + En dat om onser salicheyt Die hy wt liefden heeft bereydt + * So wy volstandich blyuen so de Schrift seyt. + Den wech is eng en daer toe smal Die daer leyt al totten leuen * Cleyn ist ghetal dat daer op al. + Voorts gaen alhier sonder sneuen En vreest toch niet hoort mijn bediet Doornen noch dystelen niet en ontsiet Dringht door die enge poorte met vliet. + Oorlof hier me verstaet wel my En wilt noch vruchten noch vertsaghen + En vreest niet des werelts tyranny * Het is ons vaders welbehaghen Ons te gheuen zijn rijck dit wel aensiet + Daerom den wijden wech toch vliet Die daer op gaen comen in swaer verdriet pet tim mat. 24. b esd. 7. a 7 + Mat Luc. 13. c mat. 10. r. 28 mich. 7. a 4 Luc Esa. 43. a, 1 mat Luc. 12. d 33 mat. s Ecle FINIS. Dat vij. Cruysliet. DINHOVT. Ghelijck als die voorgaende cruysliederen handelen van het lijden der Christenen also oock desen naervolgende liede want daerin wort vclaert hoe die kinderen der werelt Caims gheslacht

231 105.r aert ende naervolgheren die gesegende knechten des Heeren met cruys ende lijden in desen leuen beladen, werden derhaluen alle Christgheloouighe menschen vermaendt tot volherdinghe inde ghelooue ende ouerwinninge int lijden, Godes beloften ende troostelijcke toeseggingen die hy tot zijne cruysdrageren ende lijdende naervolgheren heeft wtgestreckt werden in desen liede ooc verhaelt den vromen tot vertroostinghe ende versterckinghe. Naer die voyse. Alst begint, Oft op den 79. Psalm Die Heydenen syn in v erfdeel. Singt met aendacht. VVeest verblijt al + Die wt Godt zijt gheboren Ghy cleyn ghetal + Vanden Heer wtuercoren Tot zijn kindren en schaepkens wtgelesen + Van de werelt afghescheyden in desen Ghy die gheseghent zijt + Van Godt ghebenedijt Met Jacob seer ghepresen Maer daerom seer versmaet Van Esaus volghers quaet Vol toorne opgheresen. Die werelt fel + Phi. 4. a, 4. + Luc. 12. d 31 + Joa Joa Eph. 1. a, 3.

232 105.v + Gods kindren soeckt te krincken + Met Jesabel Haer bloet al lust te drincken Met Cain quaet, staet sy hier naer het leuen Die Godes stem volghen al sonder sneuen Die Godt dient ende vreest + Die tquaet schout aldermeest En werelt wilt begheuen Die hier oock niet en eert Den afgoden verkeert Die wert haestlijck verdreuen. + Want dat gheslacht Van Haman seer hoochmoedich Heeft hem bedacht Met Bels Priesters seer spoedich Te verworgen, en te dooden moordadich Die haer kniekens voor Godt buyghen ghenadich + Die met Daniel seer vroet En Eliaser goet Alleen Godt eert seer goedich Die werden nu seer bloot + Veruolghet en ghedoot Als schaepkens seer lanckmoedich. Al wie het quaet Verlaet en swerelts paden + Van herten haet Die sietmen seer versmaden Wie tgoede doet, so die Propheten schrijuen Wie God bemint die sietmen nu verdrijuen + Joa. 15. b Reg Gen. 4. a 8 + esa. 59. b, Ti. 3. b Hes. 3. a 8 Bel. 1. b, mac Dan. 6. b 11 + Psa. 44. c 23 Ro. 8. d, 36 + esa. 59. d, 15

233 106.r Toch ghy Godts kindren hoort Dit is ws Heeren woort Wie Godt salich wil leuen Die een Discipel stil + * Van Christus wesen wil Tcruysche moet ghy aencleuen. + Weest wel ghemoet + Vrienden wilt niet vertsaghen Al wert v bloet Vergoten in dees daghen En dat al om die waerheyt hooch gepresen + Int lijden wilt altijt volstandich wesen + Op sheeren stemme past Betrout op zijn woort vast Dleuen wilt hy v gheuen Vreest niet den mensche quaet + Die toch als thoyt vergaet + * En wilt daer voor niet beuen + Ick selue wil V troosten seyt die Heere In al gheschil + Neemt tot my uwen keere Mijn vleugelkens wil ick ouer u strecken Die schaduwe mijns hants sal v bedecken + Ja mijn Enghelen sterck + Heb ick als een bolwerck Om v mijn hoopkens cleene * Gheleghert metter spoet + Beeft niet weest wel ghemoet Tim mt. 10. d 38 + Lu. 14. c, 28 + Lu. 12. d, 32 + mt. 24. b, 13 + Joa. 10. c 27 + esa. 51. b, 12 + Esa. 40. a, 6 + Esa. 43. a, 1 esa. 51. b 12 + Ps. 50. b, 15 + esa. 51. b, 16 + Ps. 91. b, 11 + Ps. 34. b, 16 + Lu. 12. d, 32

234 106.v + Vreest der tyrannen gheene. * Wilt v ghemeen Inden cruysche verblijden + Spreeckt Christus reen Nu en tot allen tijden Verblijdt v al, al moet ghy syn verknesen + Van die menschen, mijn rijcke sal v wesen * Dus vromelijcken strijt Den name Gods belijdt Laet voor syn woort v leuen Mijn vrienden altesaem + So sal hy uwen naem * Belijden sonder sneuen. + Wie ouerwint Wie dat vroom wert beuonden Die daer bemint Dat hemels tallen stonden + Die sal leuen, ia gecroont werden schoon Met cleederkens, van zijde wit ten loone + Hy crijcht des leuens croon Werdt ghestelt in Godts troon + * Sijn traenkens werden tsame Schoon afghewasschen al + * Droefheyt verandren sal In blyschap seer bequame + Dus weest verblijdt Ghy alle Godts dinaren Al werdt ghy benijdt Van de wereltsche scharen + mat. 10. c 28 * mat. 5. b 12 + Luc. 6. c, Luc. 12. d 32 * Apo mat. 10. a, 2 mar. 8. d, 33 + Apo. 2. a, 7. + Apo. 7. a, 9. + Jaco. 1. b 12 Apo Esa. 25. a, 8 Apo Rom.13. b cor Phi. 4. a. 4.

235 107.r En vreest toch niet die maer het lichaem crencken + * Waer voor Christus ons een nieuwe sal schencken + Vreest der tirannen gheen Die toch Godts hoopken cleen Dencken heel te vernielen Toch en wilt wijcken niet Maer doen naer schrifts bediet Allen voor Godt wilt knillen. + Den oock ghy al Voor Godt wilt v verschricken Die daer tot val + Comt door des satans stricken * Die uwen Godt en syn waerheyt seer reyne + Verlooghent als het cruys comt seer gemeyne + Wee v wee v toch al Want ick versaken sal + V spreeckt Christus verheuen Als ghy toch naeckt sult staen Voor mijnen Vader saen Misschende deewich leuen. Dus broeders vroom Ende ghy susters alle Die blyschap schoon + Die eewich dueren salle Wilt verbeyden inden gelooue crachtich Wijckt niet van hem die daer alles machtich + mat Luc. 12. a, 4 + mat. 4. b Jer. 17. b 13 + Psa. 73. c 17 + Heb mat tim Cor

236 107.v So sult ghy al hier naer + * Ghelijck die sonne claer In alle blyschap blincken + Dus wilt toch wel ghemoet Verbeyden den Heer goet + Sijn rijck sal hy v schincken. + mt. 13. c, 43 + Psa mt. 25. d, 34 FINIS. Dat viij. Cruysliet. DINHOVT. Ghelijck als inden voorgaenden liede alle geloouige vermaent werden tot volstandicheit inden gelooue onder den last des cruysches, also ooc in desen, ende voorder wert verhaelt, hoe die Godtloose met alle hare tormenten teghen die macht Christi niet en vermoghen, Item hoe onder de grootste swaricheydt ende int meeste bloet vergieten, die Kercke Christi op het heerlijckste gebout wert, want het bloet der heyligher menschen is costelijck voor den Heere, ende is als een zaedt in der kercken, waer door meer inden rijcke Christi wordt ghevoordert dan verachtert. etc. Naer die voyse. O Sion wilt v vergaren Doet blinckende cleeders. Singt met aendacht. BRoeders en susters vercoren Tzamen so waer ghy syt + Wilt toch alle vrucht orbooren + Psa. 33. a, 1

237 108.r V inden Heer verblijdt + En laet den moet niet sincken Al vallet cruysche swaer Vreest niet die dlichaem krencken + Christum wilt volghen naer. Wilt vromelijcken strijden + Gaet op den enghen wech voort Ons vyanden comen van alle sijden Om ons te verslinden hoort Om die Godts woort gheloouen En dat beleuen met vliet Van haer salicheyt te beroouen Door lijden en verdriet. Antechrist met alle syn dienaren Met toorne ontsteken groot Soeckt Godts kinderen te beswaren Als slachtschaepkens hy die doot + Al die den Heere verheuen Dienen en gheuen syn eer Die soecken sy te nemen dleuen Naer haer bloet sy dorsten seer. Met druck cruys ende lijden Comt die werelt voorwaer Gods kinderen seer bestrijden + Die syn stemme hooren claer Die nu in dese daghen Die waerheyt belijden goet Die sietmen veruolghen en veriaghen Ja vergieten haer bloet. + Phi. 4. a, 4. + mat Luc. 14. c 27 + Apo. 2. b. 10 Luc Psa Joa. 15. d 15

238 108.v + Dit is van tbegin der tijden Aende vrome ghedaen + Die door veel druck ende lijden Ten leuen syn inghegaen + * Also ist aen Christus ghebleeken En aen syn Apostelen bloot + Sommighe gegeesselt en ghesmeten Ja ghesteenicht en ghedoot. Maer daerom en wilt niet wijcken Om die tirannie fel Die sy nu laten blijcken Ouer Godts kinderen snel Sy meynen also met rasen Die waerheyt te verdempen soet Maer hoe sy tvier meer blasen Hoe meer dat staet en gloedt. + Den pallemboom seer groene Onder den last meest wast Wat connen sy hier toe ghedoene Want het Godt also past Christus die Heere ghepresen Diemen altoos louen moet + Vercondicht ons so wy lesen Hier te hebben tegenspoet. + * Maer wy sullen hier naer verblijden In het Rijcke van Godt bereydt Daerom wilt verwachten in dit lijden + Die croene der salicheyt Dus laetse ons niet vreesen + Gen Act. 14. c 22 + Joa Act. 5. c, 41 Acto Psalm mat. 14. a. 9 mar tim mat Jaco Esa. 51. b 15

239 109.r Die teghen ons syn als ruesen groodt Maer gaen tot Sions Godt ghepresen Die helpt ons wt aller noodt. Den vromen dauidt wilt slachten + Die op Godt alleen heeft ghestaen + * Met Moyses so wilt oock betrachten + Om door het roode Meyr te gaen Egypten wilt verlaten Pharo toch vreesen niet nemt die Heer tot uwer baten Hy en laet v in gheen verdriet. Ghelijck tot diuersche stonden Die Heere verlost Israel Also sal hy oock syn bevonden Onse hulpe verstaet dit wel Dus spreckt met Dauidt in desen + Godt is mijn toevlucht in noot + De menschen en wil ick niet vreesen + Die daer wenschen mijn doot. * Vreest niet seyt Christus claerlijck + Die dlichaem dooden hier Die siele en connen sy waerlijck Niet beschadighen fier Sy moeten toch al verdwynen + Ja als hoy en stoppelen vergaen Maer ghy sult Heerlijck schijnen + In eewighe blyschap staen. Nemt dit mijn simpel dichten Vrienden wt liefden aen + Psa. 3. a, 7. + Psa. 27. a 3 + Exo Ps. 46. a, 1. + Psa. 31. a. 3 + Ps. 56. b 12. he. 13. a, 6 + mat Luc. 12. a + Esa. 51. b 12 + mat. 13. e co

240 109.v FINIS. Om mijnen naesten te stichten So heb ick dit bestaen Godt wilt ons synen gheest gheuen Dat wy by de waerheyt altijt Blijuen hier naer moghen leuen By Christus ghebenedijt. Dat ix. Cruysliet. DINHOVT. Die ghene die haer tot die ghemeente des Heeren willen begheuen, werden in desen liede vermaendt tot lijden ende cruys, dwelck in desen leuen te dragen staet, ende voorder wert in desen gheleert hoe wy ons ter gherechticheydt behooren te schicken ende alle hoochmoet ende boosheyt schuldich syn te laten. Naer die voyse. Hoe salich syn die landen Daer die wysheyt regeert. Singt met aendacht. + DIe te Jerusalem binnen Willen comen voorwaer Moeten haer wel versinnen + Apo. 21. a, 2

241 110.r Cuys lijden is op den wech aldaer + Wilt v daer toe bereyden Die Christus hier verbeyden Van die waerheyt wilt niet scheyden Door cruys noch lijden swaer. Wilt ghy den wech betreden Die tot den leuen leyt So moet ghy hier beneden Van die werelt doen v afscheyt + Wilt de menschen niet achten * Die naer v leuen trachten + De croone wilt verwachten Al in verduldicheyt. + Wilt alle hoochmoet schouwen + Als Petrus doet vermaen + Waer door men coemt in rouwen Naer gherechticheyt wilt staen Die waerheyt wilt beminnen En v met Godt versinnen So coemt ghy ten leuen binnen Blijft in vromicheyt staen. Weest vierich tot het goede + En int quaet als een kint + In deucht en wert niet moede Maer Godtsalicheyt bemint + So mocht ghy veriubileeren En hier naer domineren Met Christo triompheren + Dit toch al wel versint + act. 14. c, 12 + Ro. 12. a 2. + mt. 10 c, 28 + Jac. 1. b, Jo. 2. b Pet. 5. a 6 + Amo. 5 b Co tim. 4. a 7 + Apo. 20. a, 4

242 110.v Wilt die werelt niet lijden Dat het goede resideert + Wilt haer daerom niet benijden Maer in liefde perseuereert + En bidt den Heer der Heeren Dat hy haer wilt bekeeren Op dat sy moghen eeren Die sy hebben gheblasphemeert. Veruolcht men v om tgoede Doetmen v aen verdriet Dorst men naer uwen bloede + * Godts woort toch wel aensiet Wilt v daer in verblyden + Want door veel drucx en lijden Moetmen tot desen tijden Ten leuen ingaen met vliet. + Den vyant seer hoochmoedich Die schiet syn pylen snel Met macht seer ouervloedich + Teghen thuys van Israel Op dat hy soude bederuen Die daer soecken te beeruen Godts rijcke te verweruen En doen naer syn bevel. Hier toe wilt v bereyden O dochter van Sion soet En met ghedult verbeyden Daert al is in ouervloedt + Gheen hert en cant begrypen + rom mat. 5. e, 44 + mat. 5. b. 12 Luc. 6. c 23 + Act. 14. c 22 + Eph. 6. b 16 + mat. 7. c Cor. 2. a 9

243 111.r Dat Godt wilt laten blijcken + Voor hen die niet afwijcken Door druck of teghenspoet. Broeders en susters ghepresen Die de waerheyt bemint Wilt toch volstandich wesen + Weest als Christus ghesint Die croon wilt hy v schencken + Vreest niet die dlichaem krencken Wilt dit toch welbedencken * Salich is hy die verwint. + + Esa Phi. 4 a, 4. + Apo. 2. b 1 mat. 10. c 28 + mat. 24. b 13 FINIS. Dat x. Cruysliet. DINHOVT. In desen liede wert geclaecht dat die wreede woluen ende tyrannen so grootelijc rasen, om dat de waerheit haer begint t ontblooten, dat sy de gheloouighe met lijden beswaren, van die eene stadt in dander iagen, als ketters ende verleyders de kinderen Godes schelden ende achten, voorder wert den Heere ghebeden om syn hulpe ende bystandt in alle droefheden dat hy door syn cracht syn schaepkens wilt te hulpe comen ende niet verlaten. Naer die voyse. Noch weet ick een schoon stadt.

244 111.v Singt met aendacht. OCh vrienden altesaem, Wilt vast op Godt betrouwen Vrymoedich wilt voortgaen Aen die waerheyt wilt v houwen + Heft op v hoofden siet Laet v beweghen niet + * Oft anders v naket swaer verdriet. Staet vast en wel ghemoet Om den Heer te behaghen + Wederstaet vlees en bloet + Want den vyant leyt v laghen * Den draeck die schiet seer fel + Vyerighe pijlen snel Om ons te brenghen int ghequel. Sijn leden zijn seer onstelt De poorten der Hellen rasen Om dat die waerheyt is int velt En de Basuyne wort gheblasen Daerom is hy ghestoort + Tgaet ons naer Christus woort + Wy moeten al door die enghe poort. + In pijn in ancxt ende lijden Moet die bruyt Christi baren Sy comen van alle zijden Om haer met cruys te beswaren Die werelt maeckt op ons ghetier + Esa. 60. a, 4 + Heb. 10. d 38 + Ro. 8. b, Pet. 5. a 8 * Ap Eph. 6. b 16 + Joa. 16. a, 1 + Lu. 13. c, 22 + Act. 14. c, 22 Joa

245 112.r Door sweert water ende vier O Heere moeten wy treden hier. * Wy worden so seer ghehaet + En bespot in desen leuen Om Christus dat edel zaet Die fonteyne hooch verheuen Worden wy als ketters beclaecht Van deen stadt in dander gheiaecht + Van quade menschen onuersaecht V woort O Heere bloot Moghen wy niet vertellen Deen dreycht ons metter doot Dander verdoemt ons ter Hellen Ghebonden op die pijnbanck Stom als een Lam is onsen ganck Aenden staeck men ons leuent verbrant. O Heere onsen Vader + Wilt ons ghenadich wesen Verlost v kinderkens algader En laet ons toch gheen weesen Wast af ons traenkens al Helpt ons wt dit gheschal Want Heere desen wech is smal. + Och ghy mijn schaepkens tsaem + Wilt v tot my wtstrecken Vollecht my naer bequaem Ick sal v tot my trecken Mijn armen zijn opghedaen Coemt wilt blyschap ontfaen + + mat. 24. a, 9 + mt. 10. c, 11 + Mat. 6. a 9 + mat. 7. b, 14 + Lu. 12. d, 32 + mt. 25. d, 34

246 112.v In dat eewighe leuen suldy gaen. Verhuecht v en weest blijde Doet aen myn crijgherinne + Blinckende cleederen van sijde * Weest gheestelijck van sinne Vreest Duyuel hel noch doot Want ick quam in uwen noodt + En vergoot voor v mijnen bloede roodt. Den tooren heb ick ghestilt Uwes Vaders hooch verheuen Ick ben die fonteyn wie wilt + * Die drinckt sal eewich leuen Ick heb den Goliath seer claer Die v beschmite daer + Heel ouerwonnen dit is waer. Ick ben den naghel Jaels Die Sisarim thooft naghelde + Die mijn schaepkens voor Baals Propheten bewaerde Ick heb den Leeu en Beer Ouerwonnen dit is cleer Die v soeckt te voeren van mijnder leer. + Mijn bloedt is de roode zee Daer duer ick v behielle + Ick ben dat hemelsche * Man, dat voor v nedervielle + Ick ben den herden steen Daer dat leuende water reen + Wt vloyt, comt drincket alghemeen. + Apo. 19. a, 8 Phil. 2. a, 5. + Joa eph. 2. d 13 + Apo. 23. d 17 + Eph. 1. 8, reg Exo Exod. 16. Joa. 6. c co. 10. e 41 + Apo. 22. a, 1

247 113.r Ick ben Sampson seer sterck * Die de poorten der hellen + Nam wech al wt haer perck En op den berch ginck stellen Jacops leer ben ick ghenaemt + V toch met my versaemt Wilt ghy niet syn eewich beschamt. * Ick ben den wech certeyn + Die waerheyt en dat leuen Den wijnstock in liefden reyn + Die mijn rancxkens verheuen Verlooft heb van tghewelt + Des vyants het dient ghemelt * In vrede so heb ick haer ghestelt. + Des ghy mijn rancxkens teer + Al moet ghy hier veel lijden Blijft toch vast by mijn leer Wilt vromelijcken strijden Mijnen name belijdt + In dese werelt wijt Ghy die aen my ghelouende zijt. Sydy in smenschen haet + En swerelts spot in desen V troost en toeverlaet + Ben ick die Heer ghepresen Ick sal v eenmael wel Nemen wt al ghequel + Blijft vast by mijn woort en bevel. Des ghy mijn vrienden al + Judi Gen Joa. 14. a 6. + Joa. 15. a, 1 + Col. 1. b, 14. Eph. 4. a8 + Eph. 2. b Joa. 15. a, 2 + mat. 10. d 32 + mat. 24. a, 9 + Esa. 51. b 12 + mat. 25. d 34

248 113.v Wilt op desen stem letten Ghy Godts heylich ghetal Laet v toch niet versetten + Al van de waerheyt claer So sult ghy al hier naer Verblijden by onsen Hemelschen vaer. + Mt FINIS.

249 114.r Dat vijfde deel deses Lietboecx. Inhoudende Verscheyden schriftuerlijcke liederen, in de welcke ghehandelt wert vanden ghelooue, ende eenighe stucken betreffende de Christelijcke leere, waer by oock ghevoecht is den lofsanck Zacharie, ende eenighe andere liederen seer nut ende stichtelijck om singhen. 2. Cor. 4. b, 13. Maer aengesien dat wy den seluen geest des gheloofs hebben, naer datter gheschreuen is, ick hebbe ghelooft daerom heb ick ghesprooken, so gheloouen wy oock, daerom spreecken wy oock.

250 115.r Verscheyden Schriftuerlijcke liederen, in de welcke gehandelt wert vanden ghelooue ende eenighe stucken betreffende de Christelijcke leere, etc. Dat eerste liet onder de verscheyden liederen is Een corte bekentenisse des Christelijcken gheloofs. Singt met aendacht. VVy ghe loo uen in eenen Godt alleen, + Inden Vader sterck en almachtich, + Die den Hemel en die aerde + + Deut. 6. a cor. 8. a, 6. + Gen. 17. a, 1

251 115.v seer reen, Gheschapen heeft door syn hantcrachtich, + * Hy is eewich Godt en waerachtich, + + Een Heer der Heeren diet al int ghemeen, + * Regeert int goede seer aendachtich, + Dit is on sen * hel per en vas- + Gen Esa. 41. a 4 + Joa. 3. d, 33 Rom. 3. a. 4 + Esa tim Psa Psa. 46. a. 1

252 116.r ten steen. Wy gheloouen in Jesum Christum tsaem + Onsen Heere seer hooch ghepresen + Den Vader hem van eewicheit bequaem * Ghebaert heeft, met hem een int wesen Ja Godt met den Vader in desen * En Godes Soone so wert hy bekent Van eewicheyt also wy lesen Leeft hy tot in eewicheydt sonder ent. Wy gheloouen dat Godt den Vader goet + Tot onser salicheyt ghemeyne Synen Sone ghesonden heeft seer goet + Om te worden een mensche reyne Vanden heylghen gheest hy alleyne + Ontfanghen is en door Godts cracht seer sterck Van Maria die maecht certeyne + Gheboren God en mensch door Godes werck. + Wy gheloouen dat hy heeft gheleden + * In Ponio Pylatus tijden + * Is ghecruyst ghestoruen hier beneden Hy quam voor onse sonden lijden + Mt. 16, Act. 2. d, cor. 6. a, 6 mich. 5. a 1. prou 8. c, 22 * Col. 1, 15. Joa a, Jo * Heb. 7. a, 3 apo. 1. b 18 Act. 2. d Cor. 6. a Ti. 1. b 15 Gal. 4. a, 4 + * heb. 10. a 5 mt. 1. c, 21. Lu. 1. d, 31 + Esa. 7. b 14 + mat. 1. c, Pe. 2. c 21 + mat. 27. a, 2 mar. 15. a 2

253 116.v Om ons van smerten te bevrijden + Begrauen so is zijn lichaem seer reen Ghedaelt ter hellen, hy quam strijden Voor ons arme sondaren al ghemeen. Wy gheloouen dat hy verresen is + Ten derden dach na Schrifts gheschalle * Vanden doot opgestanden heerlijck fris Ons vyanden verwonnen alle + Heeft ons verworuen sleuens dalle * Om te rechtueerdigen seer heerelijck + Door zijn gheest, tgheloouich ghetalle Is hy opghestaen al in dit aertrijck. Wy gheloouen dat Jesus Christus claer + Is opghevaren met aendachte Hier bouen al inden Hemel voorwaer + En sidt ter rechter hant met machte Gods zijns Vaders seer groot van crachte + Hem is ghegheuen al macht en ghewelt Hy regeert tgheloouich gheslachte Door den heylgen gheest die hy haer bestelt + Wy gheloouen dat hy van daer eens sal Comen rechten leuend en dooden + * Als een recht rechter met grooten geschal Dan sullen zijn in grooten nooden + Die godtloosen en allen snooden Een eewich vier is haer bereydt al tsaem Wie ghelooft en sondt heeft ghevloden + mat Luce mat. 27. c tim. 1. b 15 + Rom. 4. c cor mar. 16. a, 6 Luc Joa. 14. a, 3 * Rom Cor Luc Acto. 1. a, 9. + Colo. 3. a, 2. Eph. 1. c 21 + mat. 28. b 18 mar. 51. c 17 Luc. 1. c. 29 Act. 2. d Tess. 1. a 7 mat * Jer Sap. 5. a, 2 + Esa. 13. a, 8 mat. 25. c 42 mar

254 117.r Die sal in Godes rijck werden ontfaen. + Wy gheloouen inden heyligen geest Een Godt metten Vader en Sone + * Die in Christum geloouen minst en meest Worden door hem gheheylicht schoone + * Die waerheyt leert hy ons ydoone Hy is onsen seghel en onderpant + * Onsen trooster hy nemt syn woone In ons ende leert ons shemels verstant. + Wy gheloouen een Christelijcke kerck * Ghemeynschap der heylighen mede + Wie wedergheboren is in dit perck Is van desen lichaem een lede * Christus is thooft hy gheeft haer vrede Dees hooren syn woort en volgen hem naer + * Door Gods cracht heylich in waerhede Is Sion dit nieuw Jerusalem claer. Wy geloouen van onse sonden quaet + * Vergeuinge tot allen stonden Door Jesum Christum onsen Aduocaet + Door zijn steruen en bitter wonden Al wie voor hem beschreyt zijn sonden + En door tgheloof ghelijuet is in hem Die wert van al misdaet ontbonden + Dit leert ons godes woort en sheeren stem Wy geloouen svlees verrijsenis fijn * Dat onse lichamen altsame + Oock die nu verrodt en aert worden zijn + mat Cor * Joa Cor * ioa Eph. 1. b 13 * ioa Co. 6. b 16 Eph. 1. b 17. Eph cor Joa. 1. a 3 2. cor co * Eph Joa * Joa Heb Eph. 1. a, 7. * Col. 1. b Joa. 2. a 1 Rom. 5. a, 8 + Luc. 7. d, 38 mar Acto Rom. 5. a, Cor. 15. Dan Joa. 5. c, 28

255 117.v + Sullen verrijsen en op stane Ons vlees sal tselue zijn bequame + Maer sal aendoen onsterffelijckhede Verset in heerlijckheyt eersame Die gheloouen comen inden vrede. + Wy gheloouen een eewich leuen reen + Dwelck Godt syn kinderen sal gheuen In zijnen rijcke wt alle gheween Sullen sy in vreucht altijt leuen * By Christo hier bouen verheuen In vreucht' en blijschap onvertellijck groot + Eewich eewich al sonder sneuen Sullen sy leuen by den Heere bloot. Dit is onsen ghelooue groot en cleyn Dwelck wy voor GODT en menschen puere Gheloouen en bekennen int ghemeyn Ghegront in die heylighe Schriftuere O Godt behout ons talder ure. In dijn woordt en waerheydt tot alder stont Bewaert Heere dijn creature Voort afwijcken van desen vasten gront. + Job ro Phi. 3, c, 11 Rom mat Luc. 12. d 38 Esa. 25. a 8 Apo. 21. a 4 Rom Ro * ioa cor. 2. a 9 + Apo. 12. a, 5 2. mt FINIS. Dat ij. liet onder de verscheyden liederen.

256 118.r DINHOVT. Vanden heylighen sichtbaren doope des waters, hoe den seluen vanden Heere Christo ingestelt ende den geloouigen beuolen te geuen is, Item hoe die Apostelen Christi, die doopelingen eerst onderricht, tghelooue ghevoordert, ende de gheloouighe ghedoopet hebben, met een corte waerschouwinghe voor de onghegronde leere der geenre die de kindren doopen. Naer die voyse. Een eewighe vreucht die niet en vergaet, comt my Singt met aendacht. NV willen wy verclaren siet Ghy menschen wilt aenhooren Wat ons die Schrifture bediet Hier toe opent v ooren Al vanden doope recht Daer Godes woort af secht En die schrift ghetuycht claerlijck Die vanden Heer ghewis Inghestelt en gheboden is Ghelijck wy leesen openbaerlijck. Christus leert ons met woorden claer Onsen leeraer ghepresen Marcus int sesthiende aldaer + Al vanden doope midts desen Wie dat toch naer zijn woort + Mar

257 118.v Den doope toebehoort Naer sijn insettinghe waerlijck Dus menschen leer onreyn Vrienden wilt vlieden ghemeyn Weest daer met niet beladen swaerlijck. Gaet in des werelts palen al Leert hy syn Jongeren verheuen Wie ghelooft en ghedoopt worden sal Die sal ontfanghen dat leuen + Noch in Matheus hy secht Leert alle volcken slecht Predickt alle creaturen Ende doopse toch vry Die gheloouen aen my In mijnen naem tot alder vren. Och lieue menschen al tesaem Aenmerckt die leere des Heeren Hoe Christus spreckt met woorden bequaem Datmen toch eerst sal leeren Als dan die leere goedt + Werdt gheloeft metter spoedt Als daer werden bekent de sonden + * Rechte boete bewesen claer In Christo ghelooft voorwaer Daer volcht die doop tot allen stonden. Die Apostelen des Heeren goedt + Van Christus aldus onderwesen En deden noyt anders metter spoet Ghelijck wy in Actorum lesen + mat. 28. b 19 + Acto. 2. e, 41 mat. 3. a, 6. + Act. 2. d, 38 Act. 18. a, 8 + mat mt. 16. b 15

258 119.r Als Petrus leerde siet + Vraechden sommighe met vliet Wat sullen wy doen om te leuen Doet boete sprack hy ghy En laet v dan doopen vry Inden name Christi verheuen Mijn lieue vrienden dit wel aenhoort Hoe dat Peterus spoedich Eerst boete predickte met accoort Naer Christus bevel goedich + Daer naer schrift Lucas claer * Dat al die gheloofden voorwaer + Die Godts woort aennamen en bekenden Die lieten haer doopen wel Al naer Christus Instel + Menschen wilt v tot die waerheyt wenden. Wilt ooc mercken op Philippus vroom Hy leerde het woordt des Heeren + Vanden Heerlijcken rijcke Godes schoon Om die sondaers te bekeeren Als sy nu hadden claer Godts woort ghelooft voorwaer Syn sy ghedoopt mannen en vrouwen + Naer Christus eyghen woort Deden die Apostelen hoort Doopende die geloofden met vertrouwen. Noch lesen wy in die schriftuer Van een camerlinck wilt hooren + + Act. 2. d, 38 + mat. 28. b 19 + Act. 2 e, mar. 6. b, 15 + Act. 8. b, Act. 8. b, Act. 8. d, 35.

259 119.v Die naer Christus insettinghe puer Den doop ontfinck al voren Want hy van Philippus reen Wert onderwesen ghemeen En gheloofde Gods woort mits desen Doen sprack hy met woorden bly Daer is water wat hindert my Om als nu ghedoopt te wesen. + Philippus die sprack met woorden claer Vrienden wilt dit aenspueren Ghelooft ghy van heelder herten voorwaer So mach het v ghebueren Die camerlinck sprack schoon Dat Christus Jesus is Gods soon Gheloof ick al sonder sneuen Naer dese bekentnisse saen Is hy vanden waghen ghegaen + En Phlipus heeft hem den doop ghegeuen. Aldus so is het oock gheschiet + * Met den stockmeester ghepresen Met een vrouwe Lidia sy hiet Met veele meer tot desen + Chrispus die ouerste snel Der scholen naer Christus bevel Op den gheloof sy al ontfinghen + Den doop naer Christus leer + Act. 8. d, Act. 9. d, Act. 16. d. 33 Act. 16. d, 15 + Acto. 18. a. 8 + mat

260 120.r Met vele van Corinthen meer Die den wech des gheloofs inginghen. Nu hoort ghy vrienden altesaem Christus bevel waerachtich + Van het gheuen des doops bequaem Op den ghelooue crachtich Also heeft Christus gheleert Sijn woordt niet en verkeert Ja d Apostelen bevonden Hebben oock also ghedaen Al naer Christus vermaen Die gheloofden ghedoopt naer schrifs orconden. Dus broeders en susters inden Heer Die de waerheyt is verschenen Blijft vast by Christus Jesus leer Schoudt haer diese vercleenen Vanden kinderdoope siet Vindt ghy in Godts woort niet Bevel noch exempel wy lesen Menschen hier wel op let V gheloof op Godts woort sedt Wildy niet syn verleydt in desen. Nu loue ick den Heer der Heeren goet Van syn groote weldaden Die ons duyster ooghen met spoet Heeft verlicht wt ghenaden Die ons syn waerheyt claer Heeft ghemaeckt openbaer + mar

261 120.v Menschen leer als nu leert schouwen V louen wy Heere fijn Wilt altijt ons leytsman zijn En ons op den wech der waerheyt houwen. Tot leeringhe so is dit ghedicht De menschen al ten goeden Och wort door de waerheyt ghesticht Wilt v tot Gode spoeden Ghy menschen breet en wijt Waeckt op tis meer dan rijt Verlaet v menschen vonden + Coemt tot de waerheyt al Sy roept v met gheschal Ghelooft Gods woort tot allen stonden. + mat. 11. c 28 FINIS. Dat iij. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Dit is dat nieuwe liet der kinderen Godes die in den strijdt die ouerwinninghe hebben vercreghen, dwelck Johannes aengheteeckent heeft in syn openbaringhe, Cap. 15. veers 31. in het welcke Godt die Heere hooghelijcken verheuen, heerlijck bekent ende zijn macht, heerlijcheydt, waerheyt ende gherechticheydt beleden wort. Singt met aendacht.

262 121.r O Godt groot ende wonderlijck zijn, Alle dijn wercken groot en cleene, Almachtich Godt ende Heere fijn, Rechtveer dich en waerachtich reene, So zijn al v weghen ghemeene. O Ghy Coninck seer hooch gepresen Van alle dijne heyligen goet Wie en soude v Heer niet vreesen + En uwen naem vriendlijck ende soet Niet prijsen seer hooch met ouervloet + Jer. 10. a, 7

263 121.v Wandt ghy O Heere hooch verheuen + Sijt toch alleen seer heylich voorwaer Die Heydnen sullen sonder sneuen Comen en v aenbidden seer claer Want v oordeelen zijn openbaer. + Leui. 19. a 2 FINIS. Dat iiij. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Dit is den lofsanck Zacharia door Lucas den Euanghelist aen zijn eerste Capittel beschreuen, waer in hy den Heere danck seyt voor die veruullinghe zijnder beloften, aen den voorvaderen ghedaen, van Christus den salichmaker ende verlosser der werelt. Singt met aendacht. + GHeloeft soo sy de Heere seer goet, Den Godt Israels + mat. 1. c, 21 Luc. 2. d, 30

264 122.r vriendlijc en soet, Hy heeft syn volleck wt ghenaden, Versocht, verlost ende ontladen. Hy heeft den horen der salicheyt + Seer vol ghenaden ende waerheyt Voortsghebracht ende oock opgherecht In dat huys van Dauid synen knecht. Also hy beloeft hadde certeyn * Door syn Propheten heylich en reyn + Ons te verlossen wt de handen Van onse haters en vyanden. Op dat hy toch bermhertichede Al aen onse voorvadren dede En syn verbont heylich en clare Volbracht ende ghedachtich mare. Te weten den eedt vast ende sterck + Die hy Abraham al in dit perck Onsen voor Vader heeft ghesworen Diens gheslacht hy heeft vercoren. Belouende ons al te gheuen + Leui. 25.a. 9 Psa Esa Jer Gen

265 122.v FINIS. Verlost te zijn in desen leuen Van ons vyanden minst en meest Om hem te dienen seer onbevreest Alle die tijt onses leuens lanck In heylicheyt reyn sonder bedwanck Ende gherechticheyt heerlijck fris Die Godt den Heer behaghelijck is. Dat v. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Die bermherticheyt Godes wert in desen liede gepresen, ende wert verclaert ende bewesen dat die Jonge kinderkens die van ongheloouighe ouderen voortcomen, ende in hare Jonckheyt steruen, voor Christum inder ghenaden staen, ende salich zijn. Naer die voyse. Ick hoorde de basuyne blasen Seer, verre hoor ick tgheschal. Singt met aendacht. EEn liedeken wil ick verclaren Van sheeren goedtheyt suyuer en claer Als nu so wil ick openbaren Des Heeren bermherticheyt voorwaer + * Goet is die Heere vol ghenaden + Exo. 34. a

266 123.r Ende bermherticheyt groodt Die daer neemt al in ghenaden + Al die daer met hem beraden Ja die in Adam syn ghedoot. Al die in Adam syn ghestoruen En inden doot ghevallen met vliet Christus Jesus voor haer heeft verworuen Dat eewighe leuen dit aensiet Dit is Pauwelus ghewaghen Tot den Romeynen int vijfde claer + Die in Adam syn doot gheslaghen Christus voor haer tcryus heeft gedragen + En betaelt hare schult voorwaer. Ghy bedaechden menschen altsamen Aenmerckt des Heeren woort subijt Beleeft syn ghebot al naer tbetamen Betert v leuen tis meer dan tijt + Wilt Godts ghenade niet verachten * Syn aengheboden goedtheyt groodt + Vliedt die sonde wilt v daer voor wachten Neemt waer den tijt wt allen v crachten + So werdt ghy bevrijdt van deewige doot. Alle die haer herte verherden + Al voor die stemme des Heeren goedt Alle die hier int quaet gewerden Dat syn verachters van Christus bloedt Dwelck is verstort ende vergoten Voor die gansche werelt al + Ten heeft Godts sone niet verdrooten + Exo. 20. a 6 + Rom Joa. 1. c, 29 Esa. 53. a 7 + Joel. 2. b 12 Heb Cor, 6. a 1 Ecle. 5. a 2 + Eph. 5. b 16 + Heb. 3. a, 7. Psa Joa. 2. a 2

267 123.v + Al die hier volghen syn woort ontsloten Werden syns deelachtich een cleyn getal. Die oude die hier sonder sneuen + Den wech der sonden volghen altijt Sullen hier naer suchten en beuen In lichaem en siel worden ghecastijt Maer die schrift die spreckt toch so claerlijck + Dat kindt sal niet des Vaders misdaet Draghen seyt de Heere waerlijck + * Maer yder siele die sondichte swaerlijck Sal steruen om haer eygen quaet. Die cleyne kinderkens ghepresen Die in haer jonckheyt steruen subijt + Ouer die is ghenade gheresen Door Christum Jesum ghebenedijt Haers ouders misdaet can haer niet schaden Noch Adams sonde groot noch cleen + Christus heeft haer daer van ontladen En wt ghewist Adams misdaden Die tweede Mensche rechtveerdich en reen. Neemt waer die Heere seyt verheuen + Die Kinderkens coemt dat Hemelrijck toe + Wort als een kint so sult ghy leuen * Verandert v al, weest op v hoe + Joh. 8. d, 31 Heb. 3. b mat. 7. b. 13 Sap. 5. a, 1. mat. 10. c 18 + Eze. 18. v 20 Deu reg par Rom Joa. 2. a 2 Rom cor. 15. a 4 + mar Luc. 18 b 15 mat. 18. a, 3

268 124.r Op de kinderkens worden wy ghewesen + Die daer toch onschuldich zijn Door Christum reyn wtghelesen Gheen Wedt is haer ghegheuen in desen + Hoe connen sy dan ouertreders zijn. * Des werelts sonden droech Christus goedich + Aen t'houte des cruys met lyden en pijn Sijn bloet vergoot hy seer lanckmoedich Soude zijn doot niet meer van crachte zijn Hoe wilt toch sullecx ouercomen Met Godes bermherticheyt groodt Dat hy die kinderkens soude verdomen Die van ongheloouich ouders voortcomen Christus syn bloedt voor haer vergoot. + Daerom ghy menschen alle tzamen Leert kennen die Heere der Heeren fijn Hoe wilt het Godt bermhertich betamen Donnosel te doen inder hellen pijn Leert Godts goetheyt toch aenschouwen Die bouen alle syn wercken streckt Godt te beschuldighen wilt ophouwen Eer hy syn handt ouer v wt streckt. Tot lof prijs en eere des Heeren So is ghemaeckt dit liedeken wel + 1. Co Rom Joa. 1. c, pet. 2. c Joa

269 124.v FINIS. Om Gods bermherticheyt te eeren En om die ghene te stichten snel Die Gods ghenade niet om vertellen Engher palen dan sy is wtghebreyt Ghy menschen wilt v oordeelen vellen Wilt niet die doot wtroepen noch stellen Ouer haer die dleuen is toegheseyt. Dat vj. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Den mensche die in verscheyden omweghen ghesocht heeft den waren vrede der conscientien, ende den seluen niet en heeft becomen, vermaent in desen syn seluen van alle sichtbaerheden af te keeren, ende tot den Heere te treden in den welcken der sielen vrede alleen can ende mach vercreghen werden. Naer die voyse. Troostelijcke troost du hebst verlost den Keyserinne so rijcke. Singt met aendacht. O Ghy mijn siel niet en verbeyt Wilt totten Heer oprijsen + * Van die werelt neemt v afscheyt Wilt v seluen misprijsen + En oock versaken snel + 1, Joa Luc. 14. c 26

270 125.r V eyghen leuen wel En alle sichtbaerheden Die v afleyden seer Van uwen Godt en Heer Waeckt op mijn siel wilt tot God treden. O ghy myn siel dit wel versint * Godt alleen is v leuen + V salicheyt toch hem bemint Ruste sal hy v gheuen Van creatueren siet En condt ghy vrede niet Vercrijghen noch ghenieten Den verlooren arbeyt Mijn siele tdient gheseyt Laet v toch eenmael hier verdrieten. Waerom soeckt ghy O siele mijn Helpe ende troost mede Verlossinghe van ancxt en pijn Ruste en waren vrede Int ghene v niet en mach + Helpen wt v gheclach O siel die zijt beladen Hoort my en hier op past Van v druck ende last En can v hier gheen mensch ontladen. Wilt nemen acht daneemt toch waer Het is die Heere ghepresen Die v O mijn siele seer claer Can helpen en ghenesen + + Esa Deu 6. a, 5 + Esa. 55. a, 3 + mat. 11. c 18

271 125.v Alle uwe cranckheyt Uwen druck ende leydt Waer met ghy syt bevanghen Can die Heere seer bal Van v hier nemen al Mijn sielle maeckt tot hem v ganghen. Seer machtich is die Heere goet + Hy can helpen wt lijden * Hy is vriendelijck ende soet + Die siel moet haer verblijden Die haer seluen verneert En totten Heer inkeert Met wil en al haer lusten Des O mijn siele ghy Wordt van v seluen vry Keert inden Heer wil in hem rusten Gaet in gaet inden Heere reen Mijn siel wilt niet verbeyden + In Godt is vreucht en gheen ghemeen Mijn siel wilt v bereyden Maeckt nu snel en subijt V eyghen wille quijt V aertsche lust en wensche + Wort arm ende cleyn In v seluen certeyn Als een oprecht ghelaten mensche. + Dit is den wech tot vreed' en rust Mijn siel wilt daer op treden Naer het aertsche niet meer en lust + Psa. 34 a, 7 * ps a 1 + Psa. 5. b. 12 mat. 18. a Cor. 1. a 3 + Luc. 14. c 26 Mat. 5. a, 3 + mat

272 126.r * Hoort Godes stemme heden + Ghenaed en vrede rijck Een leuen eewichlijk Vreucht troost ende oock claerheyt Vint ghy in Godt seer wel Verlaet v seluen snel O ghy mijn siel treedt inde waerheyt. + Heb. 8. a, 5 FINIS. Dat vij. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. In desen liede wort (ghelijck inden voorgaenden) de siele vermaendt tot den wtganck van alle creatuerlijckheden, ende totten inghanck des eewighen wesens, om waerachtelijck deelachtich te worden een Hemels ghemoet, waren vrede, ende die eewighe salicheyt. Naer die voyse. Op v betrouwe ick Heere Ghy zijt myn &c. Singt met aendacht. O Siele wilt v keeren Al tot den Heere dijn Hy selue wilt v leeren Den heylighen wille zijn O siele mijn

273 126.v Scheydt v van creatueren In haer onfijn Is moyt en pijn En in dat eynde trueren. + In Godt alleen is vrede Licht leuen en claerheyt Vruecht ende blyschap mede + Troost trouwe en waerheyt Wie tot hem schreydt En daertsche wil verlaten + Wie hem verbeydt In druck en leydt Die comt hy oock te baten. + Die Heer treedt inden mensche Die hem ghelaten staet + * Hy gheeft des leuens wensche Die syn seluen wtgaet + Synen gheest te baet Om die siel te doordrencken Die des vlees raet Gheheel versmaet Wilt hy wt ghenaden schencken. Mijn siele wilt opwaken Treedt Christus in en leest + Tot Godt met lust wilt naken Voor eyghen liefde beeft V seluen gheest + Ten dienste vanden Heere Syn liefd aencleeft + Phi. 4. a, 7. Joa. 14. a Cor. 1. a 4 * Cele Psa Psa Joa. 14, mat. 7. b, 11 + Eph. 1. b 13 + Jac. 4. a, 8. + Rom

274 127.r Hier in niet sneeft Doet duecht gheeft hem die eere. + Treedt wt v seluen claerlijck O ghy mijn siel weest vroet Gaet tot Godt heel in waerlijck Ghy vint weenighe goedt Vriendelijckheyt soet + * Vruecht claerheyt ende vrede Een hemels ghemoet Mijn siel met spoet Vercrijcht ghy in godt mede. Staet uwen Godt ghelaten Lijdt syn wercken in dy V eyghen wil wilt haten + Spreckt Heer uwen wille sy O siele ghy V wijsheyt wilt versmaden So wordt ghy vry In Godt seer bly Van last en sondt ontladen. + Hoe salich is O Heere Die siel in dy en reen Treedt in my haest v seere Maecket mijn gheest met v een Want v alleen Wilt mijn siele aencleven Van daerts ghemeen Wilt sy haer scheen Want in v is het leuen. + + mat. 5. b, 16 Luc Psa * Ps Luc. 14. c 2 Luc. 1. d, 14 + mat Joa. 1. a, 4. FINIS.

275 127.v Dat viij. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. In desen liede wert cortelijck ve[...]t dat het gelooue sonder de wercken doot ende niet salich makende en is, ende wordt voorder vanden crachtigen wercklijcken gelooue in desen ghehandelt. Naer die voyse. Een sterre wt Jacob is opgheresen. Singt met aendacht. Daer zijn ter werelt veel menschen ghecommen Die wandelen in een heylich schijn Die van t ghelooe haer seer berommen So Petrus seyt op dit termijn + Wolcken die vanden wint gedreuen zijn Fonteynen sonder water voor minst en meest + Tghelooue crachtich, is doot waerachtich Sonder de wercken smaect wel den keest. + * Abraham gheloofde Godt met herten vierich + 1. pet Act. 2. c, Gen. 16. a 5

276 128.r Twas hem gherekent tot gerechticheyt + Offerde zijn sone zeer goedertierich Gheloofde God met ghehoorzaemheyt Hy en twijffelde niet maer was bereyt Godts beuel te doene oock hy beweest Tghelooue crachtich, is doot waerachtich + Sonder de wercken smaect wel den keest. Ghelijck tlichaem doot is sonder siele So is tgheloue doot sonder het werck Op dat den Satan v niet en verniele Door tbedroch der sonden neemt hier op merck Wilt worden altsaem int ghelooue sterck + En blijft niet in dijn sonden laetst en eerst Tghelooue crachtich, is doot waerachtich + Sonder de wercken smaect wel den keest. Hoe mach hem yemant gheloouich achten Die noch in sonden leeft verblint Tghelooue is van grooter crachten Want also ons Joannes ontbint + Tghelooue is waer duer men verwint De werelt en svyans tempeest + * Tghelooue crachtich, is doot waerachtich Sonder de wercken smaect wel den keest. + Rom. 4. a, 2 + Jac. 2. c, pet. 5. a, 3 + Jac. 2. c, Joa. 5. a 4 + Eph. 6. b 16 Jac. 2. c, 26

277 128.v Den mensch geloouich van Godt vercoren Bewijst hier den Heer ghehoorsaemheyt goedt + Sijnde wt Godt en gheest gheboren Hy hem in sheeren weghen spoet + Godts woort is hy onderdaen soet Sijnen wandel is een leuen na den geest + Tghelooue crachtich, is doot waerachtich Sonder de wercken smaect wel den keest. + Dit is den gront willet ouerlegghen Dat ghy wt v ghelooue duecht bewijst Inde duecht wetenheyt na Petrus segghen Int tgoede v altijt veriolijst + Broederlijcke liefde met de wercken prijst Ende ghemeene liefde onbevreest + Tgelooue crachtich, is doot warachtich Sonder de wercken smaect wel den keest. + Wie dit by hem, heeft ouervloedich Ten sal hem niet laten ledich staen Wie dat niet en heeft syt dit bevroedich Die is ghelijck de blinde saen Die niet en sien waer sy henen gaen Maer treden als in een doncker foreest + Tghelooue crachtich, is doot waerachtich + Joan. 9. a, Joa Rom. 8. a 9 + Jac. 2. c, pet. 1. a, pet. 1. c 22 + Jac. 1. c pet. 1. a, 9 + Jac. 2. c, 26

278 129.r Sonder de wercken smaect wel den keest. Broeders altsame laet aenghename Naer het behooren wesen mijn liet * Leden te gader van een lichame + Wort tsamen ghesticht door dit bediet Toch alle valsche Christenen vliet Die nu regneeren als oost en oock west * Tghelooue crachtich, is doot waerachtich + Sonder de wercken smaect wel den keest. + Eph. 5. d 10 + Jac. 2. c, 26 FINIS. Dat ix. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Een vande medegenooten des geloofs, verclaert in desen liede hoe hy de waerheydt onder verscheyden volcken ghesocht heeft, maer eyndelijck vanden Heere tot waerheyts kennisse gebrocht is, ende verhaelt voorder eenighe swaricheden die hem ontmoet zijn, wt de welcke hem die Heere ghenadichlijcken gheholpen ende verlost heeft, waer ouer hy den Heere in desen louet ende dancket. Naer die voyse. Van liefde comt groot lyden. Singt met aendacht.

279 129.v OCh mijn hemelsche Vader Daer bouen in uwen troon Mijn handen leg ick te gader Voor v weldaden schoon Mijn hert dat louet v met vlijdt Mijn armen tot v opghestreckt O Godt ghebenedijt. Als ick was in duysterheden + O mijn Heer der Heeren goet Ter hellen waert ginck ick treden In Egipten stont mijnen voet Dat quaet met quaet ick loonde doen Die werelt ick beminde V woort en wilde ick niet bevroen. Met Babel had ick my begheuen + Al op den breeden wech Door afgoden socht ick dat leuen O Heer ick was so slecht O aderfonteyne ick v liedt Eenen put al sonder water Groef ick maer en wistes niet. + Ick lach in mijnen bloede Met sonden was ick belaen Doen quaemt ghy O mijn behoedre En spraeckt willet opstaen Ghy sult leuen in eewicheyt V sonden wilt beweenen Mijn armen syn op ghespreyt. Een ander volck ginck ick soecken + Deu mat. 7. b, 13 + Eze. 16. a, 6

280 130.r En meynde v te vinden daer Mijn wonden stonden open Om oly te ontfanghen claer Den wijn was daer met water ghemengt Die borghers van dier stede Deden haeren naesten ghewelt. Bussen en daer toe sweerden Sach ick ghebruycken daer O Heere hooch van weerden Waer is nu v cleyne schaer Dacht ick dickwils in mijn ghemoet Dese sochten oock te dooden Ja vergoten mensch en bloedt. Babel was ick doen en teghen Van dese maeckt ick my vry Met een ghemoet versleghen Buychden ick de knien mijn Met Salemon so riep ick O Heer Brengt my tot uwer weyden Mijn siel verlangt so seer. Doen ginck ick op der straten + Met die bruydt in canticorem Daer hoorde ick v legaten Met slaende trompetten vroom + V heylich woort vercondighen Die leyden my op uwe weghen Al naer Jerusalem + Daer wert ick doen ontfanghen Als een borgher dier stadt + + Cant. 3. a, 2 + Jer. 6. a, 1. + Mich Eph. 2. b 18.

281 130.v O Heer ick had verlanghen + Ghy gaeft my den beloofden schadt Uwen heylighen gheest in mijn gemoet V gheboden sy my leerden + V Jock is licht ende daer toe soet. Daer vant ick een fonteyne Veel claerder dan Christael + Die poorten syn certeyne Van peerlen altemael Die straten syn van louter goudt Int middel stont verheuen Den boom des leuens gheboudt. Den wijn werdt daer ghedroncken Suyuer en daer toe claer Reyn oly werdt my gheschoncken Van Christus in mijn wonden daer + Men strijdet daer oock al om prijs Met gheestelijcke wapenen In dat geestelijcke Paradijs. Gheen ghewelt en is daer inne + Noch eenighe Heerschapy Al die daer woonen binnen + Sijn Coninghen van sonden vry Op die weyde werden sy daer gheleydt + Christus is haren herder * Vol ghenaden en waerheyt. Dit is die stadt des Heeren + Die bruydt die coninghin Blinckende met witte cleeren + 2. Cor Rom mat. 11. b 30 + Apo Cor mat. 18. a, 1 + Apo. 1. a, 6 Psa. 23. a, 1 + Eze * Joa Geb Apo

282 131.r Claerder dan die sonne schijn Van Christus is sy toebereydt Met gheestelijcke duechden + Haren coninck sy verbeydt. Doen buychde ick mijn knyen En sprack O schepper mijn V loue ick tallen tyen Die my ghenadich wilt syn Die my wt Egypten hebt gheleydt Met den verloren sone + Dat eewich leuen toegheseyt. Als ick v nu had ghevonden O ghy coninck van Israel Ick dacht ick moet vermonden Uwen lof met Zerubabel + Tegen die vyanden hief ick op mijn stem Om die mueren op te bouwen Al van Jerusalem. Die vyanden waren vele Om wt te royen my Twee leghers tot dier stede Deen was die hoer van Babel vry + Dat ander dat was ick denck dat beest Dat Johannes sach oprijsen + Vander aerden onbevreest. Eenen windt had hem verheuen Van Babel wtghegaen * Eenen stroom die quam ghesleghen + Om my te nemen ghevaen + Psa Luc. 15. c Esd Apo Apo. 13. b 18 + Mat

283 131.v Dat beest dat quam gheweldich voort Het schoot vierighe pijlen Om my te brenghen ter doot. Als Leeuwen sy my omginghen Van achter ende vuer Maer O Heer ghy hielpt my springhen + Met Dauid ouer den muer Die haren mijns hoofts hadt ghy ghetelt Niet een en costen sy ghecrencken Want ick stont in dijn ghewelt. V moet ick Vader louen Ghenadighe Heere soet Want sy ginghen noch berouen Mijn tijttelijcke goet Dat ghy my Heere weerdich acht Om veruolginghe te lijden Van dit verkeert gheslacht. Nu moet ick dan gaen dolen Met Abraham op dat velt En my berghen in holen Met die Joden een syn ghetelt + Die in Machabeen waren versmaet Lieuer met haer te steruen Dan te laten mijns vaders raet. Een wtlander moet ick wesen + * Ter werelt een gaepspel Om Christus leer ghepresen Ben ick verwesen te zijn rebel + Psa mat mach Cor. 4. a 9

284 132.r Een vremdelinck ben ick nu bekant Als een Pelgrim so wy lesen Gae ick dolen achter lant. Maer O Heere verheuen Ick bid v helpt my ras Seynt uwen Enghel op mijn weghen So ghy dedet Tobyas + Oft ick noch viel in der vyanden hant Dat ick v mach belijden O mijn Heer en Coninck valliant. Wilt vast op my betrouwen So spreeckt mijn Godt en Heer Op mijnen wech sal ick v houwen K 'en verlaet v nimmermeer * Ick sal by zijn in water en vier + Wilt met meer tot Babel keeren Maer secht de werelt adieu. Adieu ghy boose werelt blint + Adieu mijn vrienden al Adieu die my niet meer en kent Adieu om Christus weghen smal Adieu den tijttelijcken schadt Adieu ick moet gaen wandelen Naer die nieu hemelsche stadt. + + Tob. 5. c, 21 + Esa. 43. a, Joa Luc. 14. c 26 + Apo. 21. a 2 FINIS. Dat x. liet onder de verscheyden liederen.

285 132.v DINHOVT. In desen liede wert ghehandelt van die teeckenen daer aen te bemercken sy dat den laesten dach ende het oordeel des Heeren seer na by ende voor handen is, ende voorder wert daer in aenghewesen die toecomende belooninghe der goeder ende die straffe der quader menschen een yder tot stichtinghe ende beteringhe. Naer die voyse. Een Heerlijcke Croon is nu te winnen. Singt met aendacht. O Menschen aenhoordt, toch ghy creaturen Ghi die ter werelt zijt int aertsche dal Merckt op mijn liet tot deser uren O ghy blinde werelt staet af van sonden al Van die waerheyt laet v leeren Want dat eynde is schier veruult Weynich tijts ghy hebben sult Och waer wilt ghy v keeren. + Christus Gods soon sal inde wolcken Hem openbaren seer haest certeyn Om te ondersoecken alle volcken Der gantscher werelt int ghemeyn Den tijt die sal haest wesen + Mat mar. 13. c cor. 5. b 10

286 133.r Somen siet aen elcken kant Ende aent schrifs verstant So wy by Matheum lesen. + Wonderlijcke tekenen sullen daer geschien Aen allen kanten sal wesen gheclach So Christus syn Jongeren ginck bedien Als sy hem vraechden naer den lesten dach + Hy ginckt haer tsamen verbreyden En leerdense seer goet Wt reynder liefden soet En laet v niet verleyden. Gheruchten der oorloghen sult ghy hooren + Deen volck sal teghen dander strijden siet Christus seyde dit van te vooren Sijn woorden wilt nemen waer met vliet Sy sullen v sprack hy benijden O mijn wt vercooren bloodt + Ouerleueren inden doot Om mijnen naem aen allen syden. Pestelencie sal daer oock comen + En diere tijden hoort mijn vermaen Haten en benyden salmen den vromen En die God vresen in banden staen Oproer salmen daer aen schouwen Van die quade menschen fel Men sal v doen ghequel Maer wilt vast op Godt vertrouwen. De boosheyt salmen dan sien regeren + + mat mat. 24. mar mat. 24. a 6 + mar. 13. a 9 mat. 24. a 9 + Mat. 24. Luc. 21. b 10 + mat

287 133.v Om v te trecken van gheloof + Maer en vreest toch gheen persequeren + Want ghy moet wesen haeren roof Daer sullen veel valsche Propheten Roepen van Christus fijn Hy is in die woestijn Maer tis al ydel vermeten. Och laet v toch al tsamen leeren + Want noyt en wasser droeuer dach Dan die toecomst of dach des Heeren Dan salmen roepen o wee o wach + Berghen wilt op ons vallen Wy en weten niet waer gaen Droefheyt heeft ons omvaen Sullen sy roepen allen. + De sonne die sal verliesen het lichten En oock de mane zijt dies wel vroet De sterren die sullen na Schrifts berichten Wt den Hemel vallen metter spoet + Groot gheclach salmen dan hooren saen Onder die boose schaer Die Christus woorden claer Hier hebben willen versmaen. + Den Coninck der glorien seer hooch verheuen Christus Godts Soon met zijn Mayesteyt + Sal hem in de wolcken dan begeuen + mat. 10. c 26 + Esa. 59. b 15 mat mar mat Esa. 13. a, 6 + Apo. 6. b 16 + mat Luc. 21. c mat mar. 13. c 26

288 134.r Met een mennichte Engelen so de schrift seyt Om die werelt te oordeelen Die basuyn sal daer slaen Dan sullen wy al tsaem Comen voor d'oordeel des Heeren. Dan sullen die schapen van Christus weyden In seer grooter volstandicheyt staen Want die enghelen sullense scheyden Al wt die bocken hoort mijn vermaen + Maer die ander sullen beuen Roepen met ganscher macht + Waer is nu ons grote pracht Die wy hebben bedreuen. Dan sal Christus wilt toch aenhooren Tot die schapen an syn rechterhant Sprecken O alle ghy mijn wtvercoren Comt en neemt in mijns Vaders lant + Vruecht suldy nu ontfanghen Voor alle dat verdriet + Dat v de menschen siet Aendeen met verstranghen Oock sal de HEER aen zijn slincker zijde Als een Coninck machtich ghebenedijt Spreecken tot die quade tot dien tijde + Gaet wech die zijt vermaledijt * Haren worm en sal niet steruen + + mat. 25. d 32 + Sapi.. a, 8 + mat. 25. d cor. 4 b 17 + mat Esa mat

289 134.v Eewich sy sonder ent Sullen lijden torment En Gods aenschijn moeten deruen. Neemt waer O alle groot en cleene Neemt waer den tijt die is naer by + Waeckt op waeckt op al int gemeene Den vur is schier ghecomen vry Christus en sal niet lang beyden Te comen dit neemt acht + Als een dief inder nacht Och wilt wt v sonden scheyden. + Eph. 5. b pet. 3. b 10 FINIS. Dat xj. liet onder de verscheyden liederen. DINHOVT. Ghelijck inden voorgaenden liede wert ghehandelt van die teeckenen daer aen te mercken sy, dat des Heeren dach ende coemste seer naer by is, also wert oock in desen liede claerlijck ghehandelt van dat eynde der werelt, dat laetste oordeel, die belooninghe der goeder, ende die straffe der quader menschen. Naer de Voyse. Mijn siel en mach gheen troost ontfaen Ick sie die werelt dolen. Singt met aendacht. Waeckt op ghy menschen al te saem + Wilt v tot Godt bekeeren + Joel. 2. b 12

290 135.r Wilt wt der sonden slaep opstaen + Het naeckt den dach des Heeren Des werelts eynde is naer by Des oordeels dach dit ghelooft vry Des wilt goedt te doen leeren. Staet af staet af van sonden al Och menschen groot en cleene Keert v tot Godt ghy werelts ghetal + Oft v naeckt groot gheweene Scheydt v al wt dijn sonden quaet Versaeckt die werelt en svlees raet Ende dient Godt alleene. Des Heeren dach die naeckt seer snel + Dat sietmen aen die vruchten Wie wil ontvlieden tswaer ghequel + Het weenen en het suchten Die doe boete in desen tijt En bekeer hem sonder respijt + En vliedt swerelts ghenuchten. Den sone Godts heeft ons verclaert Also wy lesen claerlijck + Daer sullen worden gheopenbaert Seer veel teeckenen waerlijck Al in de werelt blijcklijck claer Als Heeren dach sal wesen naer Die sien wy nu openbaerlijck. Hoort en aensiet wat Christus seyt Ghy menschen int ghemeyne Valsche Propheten wijt en breyt + + Eph. 5. b 14 + Esa. 55. a, 7 Sap. 5. a, 1. + Jer. 30. a, 7. + Esa. 13 a, 6 + Ecle. 5. a, es. 2. d 36 + Mat Mat

291 135.v + Sullen daer syn certeyne Die sullen onder synen naem Comen en veel verleyden saen Tgheschiet nu in swerelts pleyne. Noch spreeckt Christus met woorden siet + Ghy sult gheruchten hooren Van orloghen en swaer verdriet Die volcken met verstooren Sullen d'een teghen dander stout Opstaen en crijghen mennichfout Dit seyt Christus te voren. + Die vrome sullen met grooten haet Ghedoot worden en verdreuen Maer wie tot eyndt volstandich staet + * Die sal hier naer wel leuen Deen broeder sal den andren bloot Ouer leueren totter doot Den vader tkint sonder sneuen. + Men sal Christus vercondigen me Daer hy niet is te vinden + * Hongher ende aertbeuinghe Wilt dit verstaen och vrienden Sal daer wesen en dieren tijt Wilt hier op toch achten met vlijt En weest niet als den blinden. + D Evangeliom suyuer en reen Van Godes rijck ghepresen Sal ghepredicht worden ghemeen + 2. Tes. 2. a 2 + mat. 24. a. 6 es mat. 24. a 9 mar. 13. a, 9 + mat mar Luc. 17. c 23 + mat. 24. a, 8 + mat

292 136.r So wy in Matheo lesen Die liefde sal vercouwen hier + Gheen gheloof salmen vinden schier Onder de menschen in desen. Oock sal die ongherechticheyt Nemen sonder beswijcken Die ouerhant wijt ende breyt Veel teeckenen sullen blijcken + Inden hemel aent firmament * Aen son maen ende sterren ient + Veel sullen van Godt wijcken. Dit syn des Heeren woorden goedt O menschen quaet bevonden Hier op so wilt mercken met spoet Ende staet af van sonden Als ghy spreckt hy dit al aenschout So weet ende hier wel op bout + Dat tsyn die laetste stonden. Die son en maen sal haren schijn Oock verliesen wilt mercken + Die sterren sullen vallende syn Al wt des hemels percken Beweghen sal des Hemels cracht Door Godes hant seer groot van macht Ghedenckt des wonder wercken. Die hemelen so Petrus seyt + Sullen vergaen met craecken Delementen wijt wtghebreyt Sal die hitte ghenaecken + 4. esd mat Esa Joel. 2. b tim mat Esa. 13. b 10 mat pet. 3. b 10 Heb. 1. b 11

293 136.v Sy sullen smelten en daerd' sal Verbranden met haer wercken al Och menschen wilt op waken. + Als dan so sal met machte groot Smenschen soon hem vertoonen In die wolcken met cracht seer bloot Om een yder te loonen Hy sal hem in zijn Mayesteyt Vertoonen met zijn Heerlijckheyt Om die vrome te croonen. + Hy sal wtseynden denglen zijn Met claer basuynen helle Die sullen oock vergadren fijn Sijn wtvercoren snelle Van die vier winden der aerden breedt Van shemels eynde met bescheedt Al tot het ander welle. + Die dooden sullen oock opstaen Den rijcken en den armen + * En comen voor dat oordeel staen Daer sal aengaen het kermen + O wee en wee v alghelijck Ghy arme ende oock ghy rijck Die hier in sonden swermen. Als dan so sullen huylen seer + Die quade op aerden bloote Die hier niet en vreesen den Heer Sullen roepen in desen stoote + O berghen valt op ons valliant + mat tess mat. 24. d tess Dan co cor. 5. b 10 Sap. 5. a 2 + Esa. 13. a, 5 + mat Apo. 6. b 16

294 137.r Bedeckt ons voor des Heeren hant En synen toorne groote. Wat helpt ons nu ons pompery + Wat brengt ons rijckdom inne Wat helpt ons nu den hoochmoet sy En al ons groot ghewinne Het is altemael snel vergaen + Sullen sy roepen seer eensaem Och hebt dit inden sinne. Vergadert sullen wesen daer Die goede en die quade Niemant sal hem berghen voorwaer Voor Godt seer wijs van rade Alle dat menschelijck gheslacht Sal voor den Heer worden ghebracht Ghedenckt dit vroech en spade. Daer sal Christus den Coninck recht + Die bocken alle scheyden Wt syne schaepkens goet en slecht Om doordeel wt te breyden Ter rechter hant die schaepkens net Ter slincker hant die bocken hy set Om zijn oordeel te leyden. Die Heere sal dan spreecken ras Comt ghy ghebenedijde + Tot zijne schaepkens op dat pas Comt wilt nu wesen blijde Comt nu alle niet meer en schreyt Mijns Vaders rijck is v bereyt + Sap. 5. a, par mat. 25. d 32 + mat

295 137.v Dorstich ende een gaste Als ick was cranck en oock gheraeckt In ghevancknis seer vaste Ghy hebt my ghespijst seer ghereet Gheherberghet ende ghecleet Ghelaeft besocht in laste. Dan sullen die gherechtighe Spreecken met grooter eere Wanneer hebben wy teenghe ste V hongrich ghesien Heere Dorstich en naket ofte cranck Eenen gast oft oock in ghevanck En beden v hulpe seere. Maer Christus sal antwoorden haer Met woorden seer Heerlijck Voorwaer so segghe ick v claer Wat ghy sonder beswijcke Voor weldaet hebt bewesen fijn Een van dees minste broeden mijn Dat dedymy lieflijcke. En tot die menschen quaet en boos Sal die Heer daer verclaren + Gaet van my nu ende altoos Ghy vervloeckte sondaren Gaet in dat eewich vier en pijn Dat den duyuel en denglen fijn + mat. 7. c, 22 mat

296 138.r Is bereyt om beswaren. Hongrich dorstich ende een gast Ben ick gheweest bevonden Naeckt cranck ende ghevanghen vast Ghy en hebt tgheender stonden My ghespijst noch ghelauet saen Ghecleedt noch in v huys ontfaen Noch besocht wilt dit gronden. Dan sullen die quade seer bloodt Sprecken int openbare Wanneer saghen wy v in noot Hongren oft dorsten sware Een gast cranck ghevanghen oft naeckt Ende hebben v niet vermaeckt Oft dienst bewesen clare. Maer die Heere antwoorden sal Met woorden cleen en crachtich Voorwaer seg ick v tsamen al Wat ghy niet hebt aendachtich Een van dees alderminst ghedaen Dat en hebt ghy dit wilt verstaen My niet ghedaen waerachtich Die rechtueerdigh dan sullen gaen Al in dat eewich leuen + Sy sullen worden aenghedaen Met Heerlijckheyt verheuen + Maer die menschen boos ende quaet Eewich hare pijne bestaet + Eewich al sonder sneuen. + mat. 25. c 47 + Rom mat. 25. c 47

297 138.v FINIS. Des ghy menschen in dit foreest Staet alle af van sonden Roept aen den Heere en hem vreest Weest boetveerdich beuonden So moecht ghy die lieflijcke stem Gaet in dat nieu Jerusalem Hooren tot v verconden.

298 139.r Dat seste deel deses Lietboecx. Inhoudende Veerthien van des Heylighen Propheets Dauids Psalmen. Act. 13. c, 22. Ick heb ghevonden Dauid den Soon Jesse, een Man na mijn herte, die sal alle mijnen wille doen. Col. 3. b, 16. Laet dat woordt Godts rijckelijck in v woonen in alle wijsheydt, leert ende vermaent v onder malcanderen met Psalmen ende Lofsanghen, ende met gheestelijcke Liedekens, inder ghenade ende singet den Heer in uwer herten.

299 140.r Veerthien van des Heyligen Propheets Dauids Psalmen. Den eersten Psalm. DINHOVT. Dauid verhaelt in desen Psalm den saligen slant der gheloouigher menschen, wiens lust ende vruchtbaer duechtbloyende leuen hy oock aen teeckent, mits den onsalighen slant der Godtloosen. Singt met aendacht. VEl hem die niet wandelt noch gaet, Inder godtloosen raet oft zede, Noch niet en treedt op den wech seer quaet,

300 140.v Van die sondaers tot gheender stede, Noch en sit by de spotters mede, Maer dach en nacht spreect sonder verlaet, Met lust van Gods wet en waerhede. + Die mensch is als eenen boom gheplant Aen die waterbeecken seer reyne Die syn vruchten brengt ter tijt playsant + Sijne bladerkens zijn groen ghemeyne Al zijn doen gheluckt hem certeyne Maer die Godtloose aen elcken cant + Sijn als dat caf voor den wint cleyne. + Jer. 17. a, 8 Eze Pro. 10. c 25 Esa. 29. a, 5 + Esa

301 141.r FINIS. Daerom voor het gerecht des Heeren Den Godtloosen toch niet en bestaet Onder die vrome die Godt eeren En blijuen niet die sondaren quaet Godt kent hier den wech en oock die daet Der rechtueerdighen int verneeren Maer den wech der Godloosen vergaet. Den vj. Psalm. DINHOVT. Dauid ghevoelende Godes hant, gramschap ende gherechticheydt, roept in desen Psalm tot Godt om ghenade ende bermherticheyt, ende betuycht hoe hy onder het bevindelijck ghevoelen der gramschappen Godes, inden vleesche vergaen, in de ghedaente veruallen, ende van trueren oudt gheworden is, eyndelijck verclaert hy dat die Heere syn smeecken hoort ende zijn ghebedt aenneemt ende seyt, dat derhaluen moeten wijcken die ouer hem verblijden ende vrolijck zijn. Singt met aendacht. EN straft my niet O Heere

302 141.v mijn, In uwen toorne seer vervaerlijck, Noch in die verbolghentheyt dijn, En castijt my niet Heer so swaerlijck, Sijt mijns ghe na dich openbaerlijck. Swack ben ick heelet my Heere Mijn ghebeent en mijn siel is mede Verschrickt en verslaghen seere O Heer hoe langhe sonder vrede

303 142.r Blijft mijn siel in ellendichede. Keert v tot my mijn siel aensiet Helpet my door uwe goedicheyt Inden doot ghedencktmen v niet + Uwen lof Heer noch v danck gheseyt. Ick ben van suchten seer moede Mijn bedde doen ick swemmen voorwaer Den ganschen nacht Heer met spoede Nette ick mijnen legher aldaer Met mijne tranen seer droeuich claer. Mijn ghedaent is vervallen bloot Ende van trueren gheworden out Ouer al lijd ick ancxt en noodt Maer wijckt van my ghy quaetdoenders stout Want die Heere mijn weenen aenschout. Die Heere hoort mijn smeecken wel Ende mijn ghebet dat neemt hy aen Al mijn vyanden moeten snel Tot schanden worden en verschrickt staen Te rugghe keeren met schanden saen. + Psal FINIS. Den xv. psalm. DINHOVT. Dit is een seer leerachtighe Psalm, waer in ons gheopent ende vertoont wert, met wat duechden die moeten verciert ende veruult zijn die met Godt sullen verblijden ende vervrolijcken.

304 142.v Singt met aendacht. + HEere wie sal hebben syn woone, In uwen Tabernakel schoone, Wie sal op uwen heylghen berch reyn, Alle tijdt by v blijuen ghemeyn. Die sonder smette hier in gaet slecht Die tquade laet ende doet het recht Wie die reyn waerheyt tot aldertijt Van herten spreecket ende belijt. Wie al hier met zijn tonghe onsoet + Niet en achterclapt noch oock onvroet Sijnen naesten en doet leet oft quaet + Psa. 24. a 3 Esa. 33. b 14 + Jac. 4. b, 11 Pro

305 143.r Noch hem met eenighen smaet belaet. Die hier den Godtloosen mispresen Veracht en eert die den Heere vreesen Die synen naesten trouwlijck voldoet Al zijn beloften snel metter spoet. Wie zijn gheldt niet op woecker en gheeft + En ouer hem die ontschuldich leeft Hem niet en laet gheschencken gheuen + Wie dit doet siet die sal wel leuen. + Exo Leui Deu FINIS. Den xxiij. psalm. DINHOVT. Dauid verhaelt in desen Psalm die ouervloedige weldaet die de Heere aen syn siele bewijsende, daer in dat hy haer weydet, spijset ende lauet ende den geestelijcken nootdruft rijckelijcken bestellet, eyndelijck verclaert hy versekert te zijne, al zijn leuen lanck Gods goetheyt te ghenieten ende int huys des Heeren te blijuen. Singt met aendacht. DIe Heere is mijn * Herder goet, + Siet my en sal gebreecken + Esa Eze Joa

306 143.v niet, Hy weydt mijn siel vriendlijck en soet, Al op dat groene lant met vliedt. Hy leydt my aen dat water claer En verquijckt seer de siele mijn Op die rechte strate voorwaer Voert hy my om syns naems wil fijn. + Oft ick wandel in duysternis Ende sie aen ancxt ende noot Mijn siele niet bevreest en is Voor ongheluck noch voor de doot. Wandt Heer in noodt in ancxt en smert Sijt ghy by my tallen tijden V stock en woort mijn siel en hert Seer vertoosten en verblijden. Ghy bereydt my een taffel schoon En salft my met oly lieflijck Voor al mijn vyanden ten toon + Pro. 10. a, 9

307 144.r Vult ghy mijn siel met goeden rijck. Godts bermherticheyt ende tgoet Sal my volghen al dleuen mijn In Godes huys en syn behoet + Sal ick eewichlijck blijde syn. + Psa. 27. a, 4 FINIS. Den xxxiiij.. psalm. DINHOVT. In desen Psalm vermaent Dauid eerstelijck allen geloouigen om den Heere met hem te louen en te prijsen, ende verhaelt daer naer veel van Godes sorghe, trouwe ende goedicheydt ouer de rechtveerdighe menschen, Voorder leert hy van Godes vreese ende een duechdelijck leuen, ende meer ander goede leeringhen. Singt met aendacht. ICk wil den Heere louen altijt, Sijn lof sal altijdt syn in mijnen mont, Mijn siele

308 144.v sal haer breedt ende wijdt, Gerommen des Heeren tot alder stont, Op dat het de ellendighe hooren, Haer verblijden ende vreucht oorbooren. Wilt prijsen met my den Heere mijn En laet ons al met malcandren tsame Sijnen name nu verhooghen fijn Wandt doen ick den Heer hier socht bequame Antwoorde hy my met stemmen clare En verloste my wt al ghevaren.

309 145.r Die den Heere hier aensien in noodt En tot hem loopen in al haer lijden Haer aenghesicht in ancxten seer groot En wort niet beschaemt tot geenen tijden Als den droeuen riep hoordet die Heere + En hielp hem wt al zijn nooden seere. Des Heeren engel die leyt hem sterck + Rontom de ghene die den Heer vreesen Hy is haer hulpe al in dit perck Smaeckt en siet hoe vriendelijck gepresen Die Heere is vol van al goetheden Wel hem die God betrout hier beneden. Vreest den Heer ghy zijn heylighen al Want al die hem vreesen groot noch cleene Gheen dinck haer hier ghebrecken en sal Maer die rijcke moeten int ghemeene Behoeftich zijn en hongheren met vliet + Maer die God soeckt en sal gebreken niet. Comt herwaerts kinderen hoort naer my Ick wil v leeren Godes vreesen recht Wie ist die wil een goet leuen bly + En die geerne had goede daghen slecht Uwe tonghe voor dat boose behoedt V lippen voor bedriegery onsoet. Laet af van tquade en tgoede doet + Soeckt ende iaecht altijt naer den vrede Op de rechtveerdighe die Heer goet + Siet ende aenhoort haer crijssen mede + Psa Psa reg. 6. b 16 + mat. 6. c, 15 Luc. 12. c pet Psa. 37. c 27 Amo. 5. b 15 + Psa

310 145.v Sijn aensicht is op die tquaet aenveerden Dat hy haer namen doe vander eerden. Als die rechtveerdighe roepen snel So hooret haest die Heere verheuen Hy verlost haer wt noot en ghequel + Hy is by de ghene sonder sneuen Die hier syn seer ghebrocken van herten Tverslagen gemoet helpt hy wt smerten. + Die rechtveerdige moet veel lijden Maer die Heere helpet hem daer wt al Hy bewaert wel aen alle syden Alle syn ghebeente groot ende smal Datter niet een instucken gheslaghen Noch ghebrocken wordt teenighe dagen. Den quaden sal dooden zijn misdaet En die de rechtveerdighe bevechten Sullen schult hebben door al haer quaet Maer die Heer sal die siel synder knechten + Verlossen en al die hem betrouwen Sullen sonder schult blijuen behouwen. + Psal Esa. 57. b a, tim Pro Psa. 2. b. 12 Jer. 17. a, 7. FINIS. Den xlvj. psalm. DINHOVT. Dauid openbaert in desen Psalm, dat Godt syn toevlucht en sterckte was, ende dat hy van weghen des niet bevreest gheweest en is, voor eenighe nooden oft tempeesten, die hem souden mogen ouergecomen hebben, derhaluen wert in desen Psalm het seecker vertrouwen dwelck die propheet op God gehadt heeft claerlijcken aenschout ende ghemerckt.

311 146.r Singt met aendacht. GOdt is ons toevlucht en sterckte crachtich, Een hulpe in groote nooden machtich, Die ons hier hebben gheraeckt met vliet, Daerom en vreesen wy ons oock niet, Oft oock die werelt onderghinghe wel, En

312 146.v Die berghen soncken in die Zee snel. Wanneer ooc wel die zee raesde seere En keerde dat door haer tempeest meere Die berghen vielen seer vervaerlijck + Nochtans so sal die stadt Gods claerlijck Lustich blijuen met haer fonteynen fijn Daer sheeren heylighe wooningen zijn. + Godt is by haer daer binnen seer reyne Daerom sal sy wel blijuen certeyne Godt helpet haer vroech wt haer dagen Die heydenen moeten vertzaghen En coninckrijcken vallen, daertrijck saen Als hy hem laet hooren moet snel vergaen. Die Heere Zebaoth met ons hier is Den Godt Jacobs is mijn beschutsel wis Comt herwaerts alle groot ende cleyn Aensiet die wercken des Heeren reyn Die hier op der aerden wilt aenhooren Heeft aengherecht al sulcken verstooren. De oorlooghen seer groot al met ghewelt Die Heere stilt in alle die werelt + Heb Apoc Joa. 14. c cor. 6. b 16

313 147.r Hy breeckt onstucken die boghen fel + Spicien slaet hy onstucken snel Die waghenen machtich aen elcken cant Hy alle met den viere hier verbrant. Weest alle stil ende daer toe bekent + Dat ick alleen Godt ben den Heer ient Ick wil eer onder die heydenen tsaem Inlegghen en op aerden bequaem Met ons so is die Heere Zebaoth Ja ons beschutsel dat is Jacobs Godt. + Psa. 76. a 4 + Esa. 30. b 15 FINIS. Den lj. psalm. DINHOVT. Dauid bekent in desen Psalm syn sonde, ende biddet Godt om quijtscheldinghe ende vergeuinghe, Voorder bidt hy den Heere om een nieuw hert ende eenen nieuwen gheest, ende eyndelijck verclaert hy welck daer syn die rechte offerhanden, die Godt behaghen ende welghevallen. Singt met aendacht. SYt mijns genadich O mijn Godt ghepresen, + En door + Psa. 56. a. 1

314 147.v dijne seer groote goedicheydt, Doet wt mijn sonden O Heer wilt ghenesen, Mijn siel door v groote bermherticheyt, Wast my van mijn misdaet die op my leyt, En reynicht my van al mijn sonden,

315 148.r Ick bekenne mijn misdaedt wijdt en breyt, + Mijn sondt is HEER tot allen stonden, Voor v mijn Godt seer groot bevonden. Aen v alleen heb ick gesondicht Heere En quaet ouervloedich voor v ghedaen Ghy behout in v woorden het recht seere Ende blijft reyn in alle oordeel staen Siet ick ben wt sondich zaet onbeqaem Gheboren hier in swerelts pleyne Mijn moeder die heeft my hier oock ontfaen In sonden quaet ende onreyne Dit moet ick belijden ghemeyne. + Job Psa. 32. a 5

316 148.v Ghy hebt Heer lief tot die reyn waerheyt schoone Die int herte leyt verborghen seer soet Uwe heymelijcke wijsheyt ydoone Laet my toch weten ende maeckt my vroet Ontsondicht my Heere met Ysop goedt Op dat ick reyn word met waerhede Wast my dat ic snee wit worde met spoet Laet my vruecht hooren blijschap mede Dat mijn ghebeent verhuecht in vrede. Verbercht v aensicht van al mijn boosheden Ende doet wt al mijn misdaden groot + O Godt schept een reyn hert in myne leden Gheeft my eenen nieuwen gheest Heer minoot En verwerpt my niet van v aensicht bloot En neemt v heylghe gheest niet van my Troost my weder met v hulpe tis noodt Dijnen gheest der vrijmoedicheyt bly Onderhoudt mijn siel aen alle sy. Ick wil Heere de ouertreders leeren Uwe weghen en uwe wet met een Op dat haer die sondaren recht bekeeren Van herten tot v mijn Godt int ghemeen + Verlost my van mijn bloetschulden onreen Godt ghy die mijnen Godt verheuen Ende mijnen heylant hier zijt alleen Op dat mijn tonghe sonder sneuen + Eze. 36. c reg

317 149.r Roem v gherechticheyt mijn leuen. Heere mijn lippen doet nu open met vlijt Op dat seer Heerlijck den monde mijn Vercondighe seer als nu breedt ende wijt Den roem ende oock die goedicheyt dijn Tot offerhande hebt ghy geenen lust fijn + Ick wil v anders die toedraghen V en behaecht gheen brantoffer onsijn Dofferhanden dien Godt behaghen + Is een siel beancxt en verslaghen. Een seer beancxt ende verslaghen herte En suldy mijn Godt toch niet verachten Door dijn genaed helpet Sion wt smerten Die mueren Jerusalems met machten Boudt op ende timmert nu met crachten Dofferhanden der gherechticheyt En brandt offeren sult ghy dan achten Op v outaer sullen met bescheyt Caluers tot offer worden gheleyt. + M c. 6. a, 6 + Esa. 57. b a, 3. FINIS. Den lvij. psalm. DINHOVT. Dauid verhaelt de groote benautheden daer hy in gedaelt was, ende die getrouwe hulpe Godes was gheworden deelachtich, waer ouer hy beweecht wort om God te louen ende te dancken. Singt met aendacht. SYt my genadich Godt mijn

318 149.v HEERE, Sijt my ghenadich O Heere mijn, Mijn siele betrout op v seere, Onder die schaduw' der vloglen dijn, Heb ick Heere mijn toevlucht seer fijn, Tot dat het ongeluck vroech oft spae, Van my wijc-

319 150.r ke ende voorby gae. Ick roep tot Godt die Heer gepresen Den alderhoochsten Heere seer goedt Godt die hier mijn iammer in desen Tot een eynde maket metter spoet Hy sandt vanden hemel en hielp soet + My van versmaetheden ende leydt Godt sandt syn trouwe ende goedtheyt. Met mijn siele ben ick gheleghen Onder die leeuwen wreet ende quaet Der menschen kindren opghesteghen Sijn als een vlamme die seer opgaet Haer tanden die syn vroech ende laet + Spiessen en pijlen op der eerden Ende haer tonghen scherpe sweerden. Verheft v O mijn Godt verheuen Ouer den hemel en v eer reyn Ouer die werelt sonder sneuen Sy stellen my Netten in dit pleyn + En drucken mijn siel neder ghemeyn Sy grauen voor my den cuyle siet Maer selue vallen sy int verdriet. Mijn hert is bereyt om te louen O Godt mijn herte is nu bereyt Om lof te singhen Godt hier bouen Des waeckt op mijn eere niet verbeyt Waect op mijn psalter waect op met bescheyt + Psa. 18. c 27 + Psa. 64. a, 4 + Psa. 35. a,

320 150.v Mijn herpe van gheluyt seer schoone Vroech wil ick opwaken ydoone. Heer ick wil v dancken spoedich Onder die volcken cleen ende groot Ick wil v lof singhen Heer goedich Onder die lieden van herten bloodt + Want v goedicheyt Heere minoot Is also wijt Heerlijck ende fris Als den hemel schoon wtghespreyt is. En uwe waerheyt suyuer en claer Is wtghestrecket breedt ende wijt Ghelijck als die wolcken openbaer Haer wtstrecken schoon in deser tijt Verheft v O Godt ghebenedijt Ouer die Hemlen v eer mede Ouer alle des werelts stede. + Psa FINIS. Den lxxxiiij. psalm. DINHOVT. Dauid openbaert in desen Psalm de groote begheerte die hy hadde naer die voorhouen des Heeren, Voorder prijst hy de gene die inder gemeenten Godes staen, ende openbaert hoe groot synen lust was, om in dat huys Gods te woonen. Singt met aendacht. HOe lieffelijck so syn O Heere,

321 151.r Uwe wooninghen ende seer reen, Mijn siel verlangt en suchtet seere, Naer uwe voorhouen Heer niet cleen, Mijn lyf ende siele haer met een, Seer verheugen ende verblyden, In Godt die leeft tot allen tijden.

322 151.v Want den vogel een huys heeft vonden Ende oock die Swaeleme mede Heeft eenen nest tot deser stonden Daer sy haer ionghen leyt met vrede Dat zijn O Heere met waerhede Uwe altaren seer hooch gheacht Mijn Godt en Coninck seer groot van macht. Wel die ghene die daer woonen goet In uwen huyse seer verheuen Die louen v alle tijt seer soet Salich is die mensch sonder sneuen Die v hier houdt in desen leuen Voor zijn sterckheyt in alle ghevaer En die v van herten volghen naer. Die hier alhier gaen door het iammer dal Ende maken fonteynen aldaer Die leeraers die worden tsamen al Met vele seghens verciert voorwaer Sy behouden douerwinning' claer De een naer dander datmen siet wel Den rechten Godt sy te Sion snel. Heere Godt Zebaoth seer machtich Aenhoort het roepen en bidden mijn O ghy Godt Jacops sterck en crachtich Verneemt mijn smeecken op dit termijn Godt onsen schilt ende hulpe sijn Aenschouwet toch ende oock aensiet

323 152.r Dat rijck dijnes ghesalfden met vliedt. Want eenen dach O Heere goedich In v voorhouen en shemels troon Is beter dan hier duysent spoedich Ick wil lieuer die duere ydoon Wachten in mijnes Gods huys seer schoon. Dan lang te woonen op te wesen Bijden Godtloosen seer mispresen. Wandt een son en schilt is ons Heer Godt Hy gheeft ghenade ende eere Die vrome die houden zijn ghebodt En sal hy niet tot gheenen keere Laten ghebreecken nimmermeer Heere Zebaoth wel salich is + Den mensch die op v betrout seer wis. + Psa. 1. b 12. Jer. 17. a, 7 FINIS. Den xcv. psalm. DINHOVT. In desen Psalm vermaent Dauid die gheloouighe, om den Heere te dancken ende te eeren, ende leert haer voorder dat sy op des Heeren stem ende woort souden acht nemen, ende haer herten daer voor niet en souden laten verherden, gelijc haer voor Vaders in de woestijne gedaen hadden, waer door sy Godes toorne ouer haer verweckten. Singt met aendacht. COmt hier en laet ons inden Heer,

324 152.v + Verblijden en verheugen reyn, Laet ons Iuychen meer ende meer, Den troost onses heyls int ghemeyn, Laet ons tsamen met danck certeyn, Voor syn aensicht comen al ghe lijck, Ende hem met Psalmen Juy- + Eph. 5. b 19

325 153.r chen rijck. Want een groot Godt die Heere is Ende een groot Coninck vailliant Ouer alle Goden ghewis Wat d'aerde brengt is in syn hant Hem syn de hooghe Berghen want * Sijn is de Zee hy heeftse bereyt + Sijn hant heeft het drooghe wtghebreyt. Comt laet ons aenbidden altsaem Knielen en nedervallen bloot Voor den Heer onsen Godt bequaem Die ons ghemaeckt heeft cleyn en groot Want hy is onsen Godt minoot * En wy dat volleck der weyden sijn. + En die schapen zijnder handen fijn. Ist dat ghy Godes stem heden Aenhoort so en verstockt toch niet Uwe herten hier beneden Ghelijck te Mirba is gheschiet In die woestijn te Massa siet Daer wy versochten de Vaders dijn Voelden en saghen de wercken mijn. Dat ick moyte had veertich Jaer Met desen volcke en sprack vroet Tzijn lieden die haer hert voorwaer Den quaden wech in wil met spoet + Gen. 1. a, 9 + Psa a, 1

326 153.v Dat niet wil leeren mijn wech goet Dat ick swoer in mijnen toorne saen + Sy en sullen in mijn rust niet gaen. + Nu Heb. 4. a, 3 FINIS. Den cxiij. psalm. DINHOVT. In desen Psalm vermaent Dauid alle menschen totter lofsegginghe Godes ende verhaelt seer troostelijcken hoe God die nedrighe ende cleyne wt dens stof oprecht ende tot eeren set. Singt met aendacht. + Ouertaltsaem ghy knechten des Heeren, Den naem des Heeren wilt lof vermeeren, Lof sy nu des HEEREN naem ghe- + Psa

327 154.r seydt, Van nu aen tot inder eewicheyt. Vanden opganck der sonnen seer clare + Tot haren nederganck openbare So sy ghelooft en ghepresen me. Den name des Heerder talder ste. Die Heer is hooch ouer de heydnen fris Sijn eer gaet so wijt als den hemel is Wie is die Heer onsen Godt ghelijck + Die hem gheset heeft hooch in syn rijck. Op dat nedrighe siet Godt verheuen Inden hemel en aerde sonder sneuen Hy recht op wtten stof die cleyne + D'arme verhoocht hy int ghemeyne. Hy siet haer neffens Princen ydoone By de Princen syns volcx heerlijc schoone Donvruchtbaer hy int huys woonen doet + En maeckt haer een kindermoeder soet. + Mal. 1. b 11 + Psa. 18. a, reg. 2. a. 8 Luc. 1. f, Psal. 68. a 7 FINIS. Den cxxj. psalm. DINHOVT. Dauid verclaert in desen Psalm dat hy in alle nooden hulpe soeckt aenden Heer ende verhaelt die sorghe die Godt draecht ouer die sijne.

328 154.v Singt met aendacht. ICk heffe mijn ooghen op met vlijdt, Al tot die berghen hooch verheuen, Van welcke my comt tot alder tijdt, Hulpe en bystant in dit leuen. + Mijn hulpe comt vanden Heere goet Die * Hemel en Aerde heeft ghemaeckt Hy en laet niet struyckelen uwen voet Ende die v behoedt niet en slaept. + Psa Gen. 1. 4, 1. Psa Act. 14. a, 4.

329 155.r * Siet den behoeder Israhels sterck + Die en slaept niet tot gheenen tijden Hy en sluymert oock niet in dit perck Maer staet syn heylghen by int lijden. Die Heer sy v bewaerder machtich Die schaduw' ouer dijn rechte hant Dat v des daechs die sonne crachtich + Noch snachts die Mane niet en verbrant. Die Heer bewaer v voor alle quaet Hy bewaer dijn siele wijt en breyt V wtganck en inganck vroech en laet Van nu aen tot inder eewicheyt. + Psa. 34. a. 8 9 c. b, Apo. 7. b 16 Canti. 1. a 6 FINIS. Den cxxx. psalm. DINHOVT. Dauid in diepe benautheden synde, roept in desen Psalm tot Godt om ghenade ende een opsien hebbende op Godes goedicheyt, seyt dat hy gestadich den Heere tot synder vertroostinghe is verwachtende. Singt met aendacht. VVt die diepten roep ick Heere, Tot v van herten gaer seere,

330 155.v Heere verhoort de stemme mijn, Laet toch mercken uwe ooren, Op de stemme HEER vercooren, Mijns biddens ende smeeckens fijn. + Ist dat ghy wilt Heer de sonden Toerekenen tallen stonden Heere wie sal moghen bestaen Maer by v is Heer lanckmoedich Vergheuing' van sonden goedich Op datmen v vreese bequaem. Ick wachte des Heeren met vlijt Mijn siele verwacht alle tijt Ende ick hope op zijn woort + Job. 9. a, 1. Psa

331 156.r Mijn siele op den Heere wacht Van deen morghenwake met cracht Tot dat de ander comet voort. Isrel hope op den Heer goet Want bijden Heer is ghenaed' goet En veel verlossing' certeyne Hy sal Isrel helpen mede + Wt al ongherechtichede En wt zijn sonden onreyne. + Esa. 43. c 25 Jer. 38. a, 5 FINIS. Den Cxlvj. psalm. DINHOVT. Dauid verhaelt in desen Psalm het onvermogen der menschen, ende seyt hoe goet het is op den Heere te vertrouwen, die hen Hemel ende de aerde ghemaeckt heeft, ende wt noot helpt die syns verwachten. Singt met aendacht. LOoft den Heere o siele mijn, + Ick wil den Heere seer verheuen, + Psa a, 1.

332 156.v Louen ende ooc dancbaer zijn, So langhe als ick toch sal leuen, Ick wil mijnen Godt lofsanck geuen, Tewijl dat ick ben in dit dal, + * en bout niet op Princen die sneuen, Tzijn menschen sonder hulpe al. + Des menschen gheest die moet van daer En hy moet worden aerde cleyne Als dan so zijn verloren claer Al zijn raetslaghen int ghemeyne + Psa Jer. 17. a, 5 + Job