Oude ende nieuwe lof-sangen, die gemeenlijk gesongen worden op de geboorte ons heeren Jesu Christi, van kers-nagt, tot Maria Ligtmisse toe

Transcriptie

1 Oude ende nieuwe lof-sangen, die gemeenlijk gesongen worden op de geboorte ons heeren Jesu Christi, van kers-nagt, tot Maria Ligtmisse toe Johannes Stichter bron Johannes Stichter, Oude ende nieuwe lof-sangen, die gemeenlijk gesongen worden op de geboorte ons heeren Jesu Christi, van kers-nagt, tot. Gerardus van Bloemen, Amsterdam 1718 (herdruk) Zie voor verantwoording: dbnl

2

3 2 Gloria in Excelsis Deo. GLorie zy God in den hoogsten, Ende op der aerden vrede den Menschen Die van goede wille zijn, Wij loven u, Wy gebenedijden u, Wy danken u om u groote glorie, Heere God, Konink der Hemelen, God Vader Almagtig, Heere eenige gebooren Soon Jesu Christe, Heere God, Lam Gods, Soon des Vaders, Die af-neemt die sonden des Werelds, ontfermt u onser, Die afneemt die sonden des Werelds, ontfangt alle ons bidden, Die daer sit aen de regter-hant des Vaders, ontfermt u onser, Want gy zijt alleen heylig, Gy zyt alleen die Heere, Gy zijt alleen die alderhoogste Jesu Christe, Met den heyligen Geest in de glorie Gods, des Vaders Almagtig. AMEN.

4 3 Oude en nieuwe Kersgesange. [EEn Kindeken is ons gebooren] Stemme: Een Kindeken, &c. EEn Kindeken is ons gebooren, In Bethlehem, Des had Herodes tooren, Dat scheen soo wel aen hem. Drie Koningen uytverkoren, Quamen te Jerusalem, Sy vraegden waer hy was geboren, Den Koning der Joden? Wy sagen in Orienten, de Sterre fijn, Wy komen om hem t aenbidden, Dat soete Kindekijn. Een Kindeken, &c. Doen Herodes dat vernam, Dat het Kindeken geboren was, Hy wiert toornig ende gram, En hy ontsag hem ras, Dat hy verliesen soude, Sijn rijk was groot, Hy dagt hoe dat hy mogte brengen, Dat Kindeken ter doot. Een Kindeken, &c. Hy vraegde met haestighede, Waer dat kleyne kind geboren was? Tot Bethlehem in der stede, Soo wast dat men daer las, Daer is gebooren den Heere, der Heeren groot, Die ons al sal verlossen, Van de eeuwige doot. Een Kindeken, &c. Herodes sprak tot de Vroeden, Gaet henen ende soekt dat kint, Met also grooten spoeden, Men seyt hy is konink, Konink boven alle Koningen, Soo is hy fijn Men seyt hy sal besitten, Dat Rijk van mijn. Een Kindeken, &c. Als gy t kind hebt gevonden, So keert weder tot my, In alsoo korte stonden

5 4 En segt my waer dat zy, Ik sou het alsoo garen aenbeden, Dat Kleyne kindekijn, Het heefter alsoo seer doorsneden, Dat hert van mijn. Een Kindeken, &c. Maer als die Koningen quamen, Buyten Jerusalem, Met vreugden zy vernamen, Die sterre staen voor hen, Tot dat zy blijdlijk vonden, dat soete kindekijn In doekxkens teer gewonden, By de liefste Moeder zijn. Een Kindeken, &c. Drie Koningen daer aenbaden, Dat kind van derthien dagen out, Sy offerden met waerdigheden, Myrrhe, Wierook ende Gout, Dat deden zy daaromme, Want daar scheen groote noot, Sy sagen al om end omme, Van haven was hy bloot. Een Kindeken, &c. Des nagts als zy slapen wouden, Quam den Engel Godts tot hen, Dat sy niet keeren en souden, Al door Jerusalem, Maer door een ander wijke, Zijn sy gekeert, Al in haer Koninkrijke, Soo ons de Schriftuur leert. Een Kindeken, &c. Nu bidden wy desen Kinde, Dat Jesus is genaemt, Dat hy ons wilde brengen, Hier boven in dat soete Land, Daer hem de Engelen eeren, Tot aller tijd, Dat gunne ons God den Heere, Der Heeren gebenedijt. Een Kindeken, &c. [O Salig, heylig Bethlehem] Stemme: Jerusalem gy, &c. O Salig, heylig Bethlehem, O onder duysent uytverkoren,

6 5 Ver-eert boven Jerusalem, Want Jesus is in u geboren. O Bethlehem, kleyn groote Stad, Kleyn van begrijp, maar groot van waerden: Gy zyt dat alder-eelste vat, En d alder-rijkste Stad der aerden. Verheugt u dan, O Israel, Hoe mogt m u blijder bootschap bringen? Tot u soo komt Emanuel: Wilt uyt der sonden slaep ontspringen. O Konink, Christe, Prince groot, Hoe wort gy hier aldus gevonden, In hooy en strooy in sulken noot, In arme doexkens teer gewonden? Gy hebt het Firmament gemaekt, Alwaer u loven s Hemels geesten: Maar nu geheel bloot ende naakt, Legt gy in t midden van de beesten. Gy word geboren in een stal, Niemant bekent, in der nagt stille, Maer d Engelen singen over al, Beyns met de mensch van goeden wille. O magtig God! O Jesu soet! Wat Liefd heeft u daer toe getrokken, Dat gy aen-neemt ons vleesch en bloed, Om ons tot u alsoo te locken? Komt tot dit Kind, gy Adams kind, Hoe kunt gy nog de werelt minnen? Siet hoe Jesus hem met u bind, Offert hem heel u hert en sinnen. [NU laet ons singen het is tijd] Stemme: Als t begint. NU laet ons singen het is tijd, Est puer natur hodie, Die ons allen heeft verblijd, Pro cunctorum crimine, Hodie, hodie, natus est Rex gloriae. Die Soone was van t Hemelrijk,

7 6 Est puer natus hodie, Is geworden ons gelijk, Pro cunctorum crimine, &c. Die Engelen Gods van t Hemelrijk, Est puer natus hodie, Sy songen alle blijdelijk, Pro cunctorum crimine, &c. Gloria in der eeuwigheyd, Est puer natus hodie, al by der heylige Triniteyt, Pro cunctorum crimine, &c. Die Hardertjes op den Velden lagen, Est puer natus hodie. Een groote klaerheyt dat zy sagen, Pro cunctorum crimine, &c. Want ons daer is een kind gebooren Est puer natus hodie, Van eender Maget uytverkooren, Pro cunctorum crimine, &c. [HOe komt gy in dees donker tijden] Stemme: Franciscus Borgia besiende. Hoe komt gy in dees donker tijden, O aldersoetste Kindeken, Hoe komt gy in dit stalleken, Dees koud en bitter armoed lijden, O Jesu soet kleyn Kindekijn, Hoe wilt gy soo verworpen zijn. Sijt gy een Konink uyt-verkoren, Hoe ligt gy soo gedekt in t strooy, In t midden van het ossen-hooy, Soo teer en naeuwelijckx geboren, O Jesu soet kleyn Kindekijn, Hoe wilt gy soo verworpen zijn, O dat de felle Noortsche winden? Veranderden nu in den Zuyd. En komen met een soet geluyt, Haer Schepper ende Konink vinden, O Jesus kleyn Kindekijn, Hoe wilt gy soo verworpen zijn. O dat de scherpe winter buyten,

8 7 Verandert worden in de Lent, Dat niet dan Roosen hier ontrent, Haer soeten reuk doen uytspruyten, O Jesus kleyn Kindekijn, Hoe wilt gy soo verworpen zijn. [TOt Bethlehem wilt u spoeden] Stemme: Beata immaculata. TOt Bethlehem wilt u spoeden, Mijn Geest, en sien het Woort, t Welk d Engelen aen de vroeden, Verthoonden soo gy hoort: Sy songen bly, Met melody: Lof God, den Menschen vrede zy. Ik groet u, o Maget schoone, k aenbidt u kleyne Kind, O Konink in uwen Throone, Een Krib, soo ik hier vind? U diep ootmoet, My buygen doet: Dus ick u hoogheyt val te voet. Wat liefde heeft u gedrongen, Te komen in dit dal, Daar armoed u heeft gedwongen, Te liggen in een stal: t Is noyt geschiet, t Welk men hier siet: Die t al verleent en heeft nu niet. De Hemelen met haer Zalen, Zijt gy, Heer veel te groot: Hoe laet gy u dan bepalen, In een der Maagden schoot? O suyver Maegt, God dien gy draegt, Heeft niemand meer als u behaegt. Daer loven u s Hemels Geesten, Met t negenvoudig Choor; Hiet lopen twee stomme Beesten, My schrikt als ick t aenhoor: Is dit den Lof, In t Konings Hof, Daer men aenbidt uw r voeten stof!

9 8 O luyster der heerlijkheden, O glans van t eeuwig Ligt, Hoe duyster zyt gy van kleeden! Ja sondig, na t gesigt! Dus wel te regt, Ist veel verslegt, Den Heer geworden als een knegt. Fonteyne daar wy na dorsten, O Brood der Eng len soet, Hoe snakt gy dus na de borsten, Eens Magets die u voed? O wonder groot! Des Heemels Broot, Te sien nu lijden hongers noot. De sterkheyd, Heer uwer handen, Heeft al, dat is, gemaekt; Nu zijnse gehegt met banden, Krank, teder, ende naekt. O Sampson kloek, Dits mijn versoek: Kan u nu binden wol en doek? Die d Engelen eerst verheugde, Door weedom tranen stort, Hoe is tog, ô Heer die vreugde, Verandert en verkort? t Is tot een boet, Mijns quaets ontvroet: My ook dan tranen storten doet. O Prince, ô Heer der Heeren, Mijn God mijn hoogste goet, Laet my tog eens van u leeren, Wat gy al voor my doet, U hert en min, U sagte sin, Hoe goet gy zijt; hoe snoot ick bin. [HEt viel een Hemels douwe] Op de Wijse: Het was een lodderlyke. HEt viel een Hemels douwe, In een kleyn Maegdekijn, Ten was noyt beter Vrouwe, Dat dede haer Kindekijn, Dat van haer werd gebooren,

10 9 En zy bleef Maget fijn, O Maget uytverkoren, Lof moet u altoos zijn. Die Maget gink met Kinde, Geen swaerheyt gink haer an, Als Joseph dat versinde, Die goede regtvaardige man, Hy dogt ik wilse laten, Ik ben de Vader niet, Ende trekken mijnder straten, Eer mijn meer schande geschiet. Al van des Hemels Throone, Sprak hem den Engel an: O Joseph! Davids Soone, O goede regtvaardige Man! Blijft alle beyde te gader, Het is boven natuer en kragt, Dat God Almagtig Vader, In haer dus heeft gewragt. Korts daer na is gekomen, Een Keyserlijk gebod, Dat niemant uytgenomen, Hy en quam sonder spot, Van daer hy waer gebooren, Te brengen zijn Tribuyt, Dat dede men daer hooren, En roepen overluyt. Maria en Joseph mede, Quamen te Bethlem waert; Want daer was Josephs stede, Als ons de Schriftuer verklaert: Sy en mogten daer nieuwers inne, Men wees haer altijd voort, De Hemelsche Koninginne, En was daar niet gehoort. In t Velt hebben zy gevonden, Een Huys seer dunne gedakt, Binnen alsoo korten stonden,

11 10 Hebben zy haer Logijs gemaekt, Daer wert die Maget Moeder, Al sonder wee en pijn, Van s Menschen Soon en Broeder, Hoe kan hy ons nader zijn? Uyt Moederlijke minnen, Leyde zy hem op haren schoot, Haer herte verbleyde van binnen, Dat dede zijn mondeken rood; Sy kusten hem aen zijn wangen, Sy sugte menig fout, Dat hy quam zijn gevangen, Verlossen jonk en oud. Maria suyver Fontyne, Daer God zijn rust in nam, Bid voor ons algemeyne, Versoent dat Goddelijk Lam? Soo dat wy mogen geraeken, Hier boven in t soete dal, Daer vreugt is boven maten, Die eeuwig dueren sal. [O Kers nagt schoonder dan de dagen] Stemme: Op degemeene Voys. O Kers nagt schoonder dan de dagen, Hoe kan Herodes t Ligt verdragen, Dat in u duysternisse blinkt, En wordt geviert en aengebeden, Sijn hoogmoet luystert na geen reden, Hoe scherp die in zijn ooren klinkt. Hy poogt d onnoosle te vernielen, Door t moorden van onnoosele zielen, En wekt een Stad en Land geschrey, In Bethlem, en op den acker: En maekt den geest van Rachel wakker, Die waren gaet door Beemd en Wey. Dan na t Westen, dan na t Oosten, Wie sal de droeve Moeder troosten?

12 11 Nu zy haer lieve kinders derft? Nu zy die siet in t bloet versmooren, Al eerse naeuwlijks zijn gebooren, En soo veel Swaerden root geverft? Zy siet de Melk op de tippen? Van die bestorve en bleeke Lippen, Gerukt nog vers van s moeders borst; Zy siet de teere Traentjes hangen! Als dauw aen druppels op de Wangen: Sy sietse vuyl van bloed bemorst. De wink-braen dekt nu met zijn boogjes, Gelooken, en geen lacchend oogjens, Die straelden tot in t Moeders hert; Als sterren die met haer gewemel: Het aenschijn schiepen tot een Hemel, Eer t met een mist betrokken wert. Wie kan d ellend en jammer noemen, En telle soo veel jonge Bloemen? Die doen verwelkten, eerse nog; Haer frisse bladeren ontlooken, En lieffelijk voor yeder rooken; En s morgens dronken t eerste sog. Soo velt de Zeys de kooren-aren, Soo schud een buy de groene blaren: Wanneer het stormt in t wilde wout; Wat kan de blinde staet-sugt brouwen, Wanneerse raest uyt mis-vertrouwen, Wat luyd soo schendig dat haar rout? Bedrukte Rachel schort dat waren, U Kinders sterven Martelaren; En eerstelingen van het zaed: Dat uyt u bloet begint te groeyen, En heerlijk tot Gods eer sal bloeyen! En door geen wreetheyt en vergaat. [NU Coridon t is tijd] Op de Wyse: Hy geeft ons peys, voor dese reys. NU Coridon t is tijd, Men gaet den peys verkonden,

13 12 Den Vreede-maker selfs, Die is ons afgesonden, Messias komt tot ons: Op desen blijden nagt, Die ons die soete vree, En peys heeft meed gebragt: Hy geeft ons peys voor dese reys; Voor dese reys, Hy geeft ons peys, Peys, peys, peys, peys voor dese reys, Peys, peys, peys, peys voor dese reys. Hy is in Bethlehem stal, Te midder-nagt gebooren: Een soete Kind ken kleyn, Die God was van te voren: En daarom woud hy zijn, Een mensche van Geboort ; Om tusschen God en ons, Te maken een accoort, Hy geeft ons peys, Voor dese reys, &c. Siet hoe den Hemel brand, Siet hoe de Sterren swieren; t Schijnt t zy voor onsen peys Van nu af aen al vieren: Dankt God dan eerst voor al, Doet af-stant van het quaet, Want d Oorlog is gewis, Een straffe van misdaet, Hy geeft ons peys, Voor dese reys, &c. [KOmt al te samen naer den stal] Stemme: Wel Jan wat. &c. KOmt al te samen naer den stal, Daer leyt den grooten al, Daer leyt den grooten al, In doekxkens teer gewonden, In de kribb op wat Hooy en Strooy, En beweent onse groote sonden; Sus sus Heer, Sus sus Heer, Hout op, hout op, en krijt niet meer. Hy daelt uyt zijnen hoogen throon,

14 13 En neemt by ons de woon, En neemt by ons de woon, In groot ellendigheden: In een arm out vervallen kooy, Siet hy heeft in zijn teer leden: Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houd op, houd op, en krijt niet meer. MARIA kust haer lieve Kind, Dat zy in Doekxkens wind, Dat zy in Doekxkens wind; Vol Moederlijke minne: d Engels singen in het aertsche dal: Vree de Menschen van goeden wille: Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houd op, houd op, en krijt niet meer. Lof moet daer zijn tot alle tijd, Het Kind gebenedyt, Het Kind gebenedyt, Den Koning nieuw gebooren: Hy verlost ons van d Helsche pijn, Sonder hem waren wy verlooren, Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houd op, houd op, en kryt niet meer. [HErderkens, en Herderinnekens van Bethlehem] Stemme: Als t begint. HErderkens, en Herderinnekens van Bethlehem, En hebt gy niet gehoort, En hebt gy niet gehoort, De stemme onverwagt: t Scheen de logt was vol van Engelen, In den stillen middernagt, Sy songen lof en Glorie, Den Alderhoogsten Heer, Den Koninck is gebooren, Gaet en bewijst hem eer, My dogt het was naer Bethlehem; Herderkens naer Betlehem, Herderkens naer Betlehem.

15 14 Herderkens naer Bethlehem; Is daer het Koninkx Hof? &c. Og neen, og neen, og neen; Maer zijn Hof is een arm stalleken, Gaet bewijst hem eer en lof. Herderkens en Herderinnekens van Bethlehem, Wat saegt gy in den stal, Wat deder eerst voor al? Wat gaefg het soete Kind? Heet het dog met vreugden willekom, Want het u soo seer bemint: Wy hebben t Kind aenbeden, Het scheen het lagt ons aen; Kleyn giftjens die wy deden, Het was al aengenaem; Beneffens aen dat Kribbeken, Stont den Os en t Eselken: Neffens aen het Kribbeken, Stont den Os en t Eselken; En wasser niemant meer? &c. Og neen, og neen, og neen, Dan de Moeder die t Lief Kindeken, Noemden haren God en Heer. Herderkens en Herderinnekens van Bethlehem En gaet nog soo niet weg, Hoort eerst wat ick u seg Blijft nog wat in den stal, Weet gy wel dat dit Lief Kindeken, Ook een Herder wesen sal? Sijn alderbeste weyde, dat salig Hemels Belt, Daer de Engelen hun vermeyden, t Getal is ongetelt, t Schaepken dat verloren gaet, Waerom hy al d andere laet, t Schaepken dat verloren gaet, Waerom hy al d andere laet, Soekt hy dat over al, &c.

16 15 Og ja, og ja, og ja, Daerom komt hy lieve Herderkens, Uyt den Hemel in den Stal, Daerom komt hy, F. [COridon ey laet, uw Schaepkens staen] Stemme: Komt sondig Mensch, &c. COridon ey laet, uw Schaepkens staen, Tytire siet eens hoe fraey de Sterren gaen, Tytire siet eens hoe fraey de Sterre gaen, Hoe fraey de Sterren gaen, Og wie sag ooyt in dese middernagt, Den dageraet alhier soo vroeg verwagt, Alhier soo vroeg verwagt, Den dageraet alhier soo vroeg verwaegt. Maer wel hoe, is dit een droom, oft hoor ik wel, O Amijntha, hoort tog dit snaren spel, O Amijntha, hoort dog, hoort dit snaren spel. Sus Mopse, sus hoort hier een stem, Den gloria ras, op naer Bethlehem. Ras op naer Bethlehem. Den gloria ras op naer Bethlehem. Coridon, loopt dan, sa flux ras op de been, Wakker aen het kleyne Kintjen is alleen, Wakker aen het kleyne Kintjen is alleen, Het kintje is alleen, Hy is gebore in dees felle kou, Messias die ons verlosse sou. Ons al verlossen sou. Messias die ons verlossen sou. Coridon maer siet tog eens hy lagt ons aen, Siet de oogskens als twee helle sterren staen, Siet de oogskens als twee helle sterren staen, Twee helle sterren staen, Slaept kleynen Koning, slaep Emanuel, Na, na, na, na, slaep blom van Israel, Slaept blom van Israel, Na, na, na, na, slaep blom van Israel. [IN t midden van des koude nagten] Stemme: Als t begint. IN t midden van des koude nagten, De liefde stookt een vier,

17 16 In den stal wilt niet langer wagten, Die het soekt vint het hier; Geen hert soo flou, soo koud, Oft terstont word hier geheel onsteken? Salig hoy, salig stalleken, van God uytverkoren, Salig stroy, salig kribbeken, in u is geboren, Het vier der liefde noyt gesien, noyt gesien te voren. De liefde doet hier Offerhanden, Sy trekt het al tot haer, Het kint doet zy door haer vier branden, Neemt de Kribb voor Autaer? Geen hert soo flou, soo kout, Oft terstont wort hier geheel onsteken? Salig hoy, salig stalleken, van God uytverkoren, Salig stroy, salig Kribbeken, In u is geboren, Het vier der liefde noyt gesien, noyt gesien te voren, Den sneeu, den wint uyt Noortsche Landen, Bestormt t stalleken, Siet de Liefde nogtans blijft branden, In dit soete Kindeken; Geen hert soo flou, soo kout, Oft terstont wordt hier geheel onsteken? Salig hoy, salig stalleken, van God uytverkoren, Salig stroy, salig Kribbeken, In u is geboren, Het vier der liefde noyt gesien, noyt gesien te voren. Kont gy hier maer een voncxken vinden, Een voncxken maer alleen, Sal u hert heel in Godt verslinden, En van twee maeken een, Geen hert soo flou, soo koudt, Oft terstont wort hier geheel onsteken? Salig hoy, salig stalleken, van God uytverkoren, Salig stroy, salig Kribbeken, In u is geboren, Het vier der Liefde noyt gesien, noyt gesien te voren.

18 17 [WEllekom Kindeken Jesu soet] Stemme: Als t begint. WEllekom Kindeken Jesu soet, Wellekomt die ons komt verlossen, Wellekom, wellekom, Kindeken Jesu soet, Wellekom brenger van alle goet: Maer hoe komt gy sonder mag, Waer zijn u kloeke Eng le scharen, Die u in t midden van den nagt, Hier souden waeken en bewaren. Wellekom Kindeken Jesu soet, Wellekom die ons komt verlossen, Wellekom, wellekom, Kindeken Jesu soet, Wellekom brenger van alle goet. Hoe ligt gy nu soo alleen? Terwijl Herodes rouw Soldaten, Om uwent will send op de been, Die soeken u langs alle straten. Wellekom Kindeken Jesu soet, Wellekom die ons komt verlossen, Wellekom, wellekom, Kindeken Jesu soet, Wellekom brenger van alle goed, Haest u dan uyt desen stal, Uyt dit gewest, uyt dese palen, Want t u het leven kosten sal, Kan u Herodes agterhalen. Wellekom Kindeken Jesu soet, Wellekom die ons komt verlossen, Wellekom, wellekom, kindeken Jesu soet, Wellekom brenger van alle goet: Hy dood de kinderen allegaer, Hy ruktse van de Moeders borsten, Die niet passeren t tweede jaar, Maer meest de Moorders naer u dorsten. [MAria weest gegroet?] Stemme: Als t begint. MAria weest gegroet? Door u is voort gekomen,

19 18 Die van u, en om ons, Ons vleesch heeft aengenomen: Door u, en ook uyt u, Soo dat men seggen moet, Het Goddelijke Vlees, komt uyt u suyver Bloedt. Maria soeten naem, Soet boven honingraten, O suyker soeten naem, wie is t die u kan haten: Mijn lippen zijn vol vreugt, Mijn hert, mijn Ziel op springt; Als men Maria noemt, Als men Maria singt. Gy voed u Schepper op, O Maget gy zijt de Moeder, Van hem die is u God, U Vader, en u broeder: Gy spijst het eeuwig woord, Gy laest zijn wonder dorst, Gy geeft aen uwen Heer uw Maagdelijke Borst. [MAria suyver Maagt] Stemme: Als t begint. MAria suyver Maagt, Heeft naer een plaets gevraegt: Waer sy in rusten sou, Verstijft van kou, Maer neen de plaets en wasser niet, Voor die het dwingt als een riet, De wereld vind zy heel besmet, Met Afgoden dienst beset. De Maegt van stonden aen, Is in een stal gegaen, En wort daer Moeder goet, Van Jesus soet; Een yeder vol van boosheyd sot, Verstoot hier zijnen eygen God, Sijn eygen Land word hem ontseyt, Als een balling weg geleyt. Trekt dan gy herders al, Na desen droeven stal, Daer t nieuw geboren kint, Ligt in den wint, Haest u en wilt niet langer aensien: U soete jonste hem aen te bien, Singt met genugten hant aen hant, Looft Jesus door het gantsche Lant.

20 19 [AEnsiet hoe Jesus schreyt] Op de Stemme: Als t begint. AEnsiet hoe Jesus schreyt, In hooy en strooy geleyt; In doekxkens teer gewonden: Waer in u Majesteyt, God van der eeuwigheyd, Wort gy mensch voor ons sonden. Het schud en beeft van kou, Hy weent uyt bitter rou; De traentjes zijn de wonden: O Mensch in Liefden flou, t Woort is geworden nou, God is Mensch voor u sonden. En vreest niet sondaer groot, Het Kint is naekt en bloot; Sijn handen zijn gebonden: Hy jaagt van u de dood, Hy helpt u uyt de nood, O Mensch verlaat u sonden. t Bloed is in t nieuwe Jaer, Gestort voor ons allegaer; Schept nieuwe vreugt en sinnen: Adieu t is laeste Jaer, Laat ons dit nemen waer, En Jesum gaen beminnen. [O Herderkens laet uw Bokxkens en schapen?] Stemme: Als t begint. O Herderkens laet uw Bokxkens en schapen? Den grooten Heer, Die t al heeft geschapen, Is voor u geboren, Die al waert verloren, In t kribbe geleyt, in eenen stal, O Menschen om Adams val, Hy wort nu gevonden, In doekxkens gewonden: De Moeder en Maget is een: Gid Vader is Vader alleen, Sa rasch Herderkens op de been: Herderkens loopt, loopt, Herderkens loopt, loopt,

21 20 Herderkens loopt loopt, Herderkens loopt loopt, Na, na, na kindeken teer, Sus, sus, sus: krijt dog niet meer. Komt laet ons gaen besoeken, In doeken, Dat Kindeken teere, Des werelts Heere, Die van ons kudden, Den wolf sal schudden, Die voor ons in een kribbe leyt, Soo heeft ons den Engel geseydt: De herderkens singen, De lammerkens springen Den Hemel en Aerde schiep jeugt, Sy singen Gods Glorie en deugt, Aen de menschen peys en vreugt: Kindeken slaept, slaept, kindeken slaept, slaept, Kindeken slaept, slaept, kindeken slaept, slaept, Na, na, na kindeken teer, Sus, sus, sus: krijt dog niet meer. Maer eer wy gaen al d ander opwecken, En eer wy van hier naar Bethlehem trekken, Wat sullen wy geven, Om niet te beven, In desen seer langen kouden nagt, Soo dient hem een beddeken sagt, Soo t krijten sal willen, Wy sullen het stillen, En paeyen met spelen en sank, En sluyten een heelen nagt lank, Sullen t soenen met soet geklank, Singen na, na, na: Zingen na, na, na: Zingen na, na, na, Zingen na, na, na: Na, na, na kindeken teer, Sus, sus, sus: krijt dog niet meer. [HErders hy is geboren, In eenen kouden nagt] Op de Wijse: Wonderlyk zyn de werken. HErders hy is geboren, In eenen kouden nagt, Die so lang van te vore, de werelt had verwagt, Vrolijk d herderkens, Zongen de Engeltjens, Zongen met blyde stem, haest u naer Bethlehem. Wy arme slegte lieden, gelijk de Boertjes zijn, Ontwaekten ons gebueren, al in de maneschijn:

22 21 Liepen met bly geschal, Naer desen armen stal, Al door des Engels stem, spoeyt u naer bethlehem. Wat hebbe wy daer gevonde, een klijn kindekijn In doekjes teer gewonde, by de liefste moeder sijn: d Oogjes van stonde aen, sagme vol traene staen, Weenen van bitter rouw, In dese felle kouw. Wy offerden te samen, een klijn jong lammeke, Ook koekjes, melk en Sane, voor t soete kindeke. Na, na, na kintje teer, sus, sus en krijt niet meer, Doet u klijn oogjes toe, zy zijn van weenen moe. Het kint begost te slape, de moeder sprak ons aen Wel lieve herders knapen, wilt soetjes buyte gaen, U lied zy peys en vree, dat brengt u t kintjen mee, Want hy is God en heer, komt morge nog al weer. [HErderkens og hoort dese blyde maer] Stemme: Als t begint. HErderkens og hoort dese blyde maer, En vreest hier geen gevaer, Messias uwen Heer, Die daelt ter aerden neer, Mint hem die u bemint, Hy is den God van al, Kom knielt hier om en tom, en heet hem wellekom Kom knielt hier om en tom, en heet hem wellekom Coridon op sa sa naer Bethlehem, En hoort gy niet de stem, Haest u eer dat verdwijnt, Het klaer ligt dat daar schijnt, En weet gy niet daer van; en ons wort so vertelt, Messias lang verwagt, Is gekoman in d nagt, Messias lang, &c. Laet ons dan gaen daer men het vinden sal, In den gebrooken stal, In hoy in stroy geleyt, also is t dat men seyt, Ten is noyt meer geschiet, een Cijter oft een luyt, Wie heeft dit oyt verwagt, In desen koude nagt, Wie heeft dit oyt, &c. Wel laet ons dan met vreugden henen gaen, Gebueren blijft wat staen,

23 22 Ik heb hier in t gesigt, een klaer groot wonder ligt Neen blijf ik draeg wat mee, Neen, neen t sou qualijk staan, Misschien is daar van doen, Wat eten voor de noen, Misschien is daer, &c. [SUlt gy dan Jesu zijn] Stemme: Als t begint. SUlt gy dan Jesu zijn, Den agsten dag besneden, En voelen dese pijn, In uw soo teere leden? O steen, o herden steen, Wilt dog het kint wat mijden, t Is nog t is al te kleen, t is nog t is al te kleen, Om soo voor ons te lijden: Waerom geeft gy ons u bloet, In t nieuwe Jaar, in t nieuwe Jaar, In t nieuwe Jaar, o Jesu soet. O waeren Pellicaen, Der menschen bloedig voeder, Gy trekt ons kleeren aen, om te zijn ons behoeder: Op dat gy soo God, Mensch, Voor ons soud konnen lijden, En naer so lange wensch, en naer so lange wensch, Ons van de dood bevrijden: Bewaert ons dan door u bloed, In t nieuwe Jaar, in t nieuwe Jaar, In t nieuwe Jaar, o Jesu soet. Jesu hoe bequaem, Wort u als nu gegeven, Dien wonderlijken naem, Waer door de Schepsels beven, Dien soeten naem voor wien, den Hemel en aerde, Moest bogen hare knien, moest bogen hare knien, De Helle haar vervaarde: soeten naem gebenedijd In t nieuwe Jaar, in t nieuwe Jaar, In t nieuwe Jaar, zijt en altijd. [O Herderkens al soetjes al sonder getier] Stemme: Als t begint. O Herderkens al soetjes al sonder getier, Messias rust alhier,

24 23 Na, na, na kintjen kleyn, Na, na, na kintje reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnosel Lam, Slaept nieu geboren vorst van Israel, Slaept kleynen konink, slaept Emanuel. Goe liekens van buyten al stillekens al, Die komt in desen stal: Na, na, na kindjen kleyn, Na, na, na kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnosel Lam, Slaept nieu geboren vorst van Israel, Slaept kleynen konink, slaept Emanuel. Houd op van stormen gy noorden wind, t Is uwen Heer dit kind, Na, na, na kintjen kleyn, Na, na, na, kintjen reyn, Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnosel Lam, Slaept nieu geboren vorst van Israel, Slaept kleynen Conink: slaept Emanuel. Nu Jesu, nu slaept: nu isset al gestilt, Nu slaept also gy wilt; Na, na, na kintjen kleyn, Na, na, na, kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnosel Lam, Slaept nieu geboren vorst van Israel, Slaept kleynen Conink, slaept Emanuel. Nog weent gy, nog schreyt gy, uyt bitt re rouw In dese straffe kouw: Het strooy is al te hert, t Doet u teere leden smert, O blom van Jesse stam, Mijn alderstoetste lam, Komt, komt o Jesu rusten in ons hert, Komt, komt o Jesu rusten in ons hert. [S Nagts als een yegelijk was in rusten] Stemme: o Overschoone pronk. &c. S Nagts als een yegelijk was in rusten, In t alderstilste van den nagt, Soo baerde een Maget met wellusten, Dat kleyne kindeken lang verwagt, Segt eens o kind, Waerom gy mind, Den mensch die t niet heeft verdient? Waerom gy nouw, In dese kouw,

25 24 Geboren zijn wilt van een Vrouw. Vogelkens die met soeter keelen, Al aen den Hemel tiereliert: Viskens die op het water speelen, Vee, ende kruypende Gediert: Komt vraegt dit kind, waerom het mind, Den mensch, die t niet heeft verdient? Waerom het nouw, in dese kouw, Geboren zijn wilt van een Vrouw. Herderkens die regt zijt van sinnen; Herten die al meynt dat gy segt, Herderkens die wel weet van minnen: Al is uw tale plomp en slegt, Komt vraegt dit kind, waerom het mind, Den mensch, die t niet heeft verdient? Waerom het nouw, in dese kouw, Geboren zijn wilt van een Vrouw. Engelkens die van God den Vader, My tot den dienst van t kind besteet: Isser van u lien allegader, Yemant die dese reden weet, Waerom dit kind, soo seer bemind, Den mensch die het niet heeft verdient: Waerom hy nou, in dese kouw, Geboren wilt zijn van een Vrouw. Kindeken, dat gy t woud uytleggen, Waerom dat gy den mensch soo vrijt: Wat sult gy tog anders seggen, Dan om dat, gy de liefde zijt, Daerom, o kind, is t dat gy mind, Den mensch die het niet en heeft verdient; En dat gy nouw, in dese kouw, Geboren zijn wilt van een Vrouw. [WAt heeft Emanuel misdaen] Stemme: Als t begint. WAt heeft Emanuel misdaen, Dat hy zijn bloet alree moet storten,

26 25 Wat heeft dit lieve kind gedaen, Dat hy de Wet moet onderstaen: Sijn Vader en was Adam niet, Sijn Moeder leefde sonder sonden, t Kind is onnosel als gy siet, Hoe is hy hier dan toe verbonden. Wat heeft Emanuel misdaen, Dat hy zijn bloet alree moet storten? Wat heeft dit lieve kint gedaen, Dat hy de Weth moet onderstaen, Dees dagen in de felle kouw, Soo beefden al zijn teere leden, De krib op strooy viel hem soo rouw, En nu soo wort hy nog besneden. Wat heeft Emanuel misdaen, Dat hy zijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve kint gedaen, Dat hy de Wet moet onderstaen, Uyt soete min voor een nieuw Jaer, Hy schenkt zijn bloet aen alle menschen, Hy stort het voor ons allegaer, Uyt soete min voor een nieuw Jaer. Wat heeft Emanuel misdaen, Dat hy zijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve kint gedaen, Dat hy de Wet moet onderstaen? Ey spaert hem tog ten is geen noot, En laet het kint zijn bloet genieten, Want t sal voor ons dog in zijn doot, Aen t Kruys genoeg vergieten. [DEvote Ziel die God mind boven al] Stemme: Als t begint. DEvote Ziel die God mind boven al, Komt siet wie dat hier leyt in eenen stal, Het is den Soone van den grooten God, Geboren by de Beesten in dit kot, Al sonder deur oft slot.

27 26 Die t al bekleet, die leyter naekt en bloot, Die t al verzaet die leyt in hongers nood: Die t al regeert die leyt hier sonder magt, Die t al regeert die leyt hier in de nagt, Van yder seer veragt. Den alderrijkste leyt hier in het hooy, Den Coning leyt hier op een bussel strooy, Den stal der beesten is nu zijn Zalet, Een houte kribb heeft hy nu voor zijn bet, Hoe is zijn rijk herset. Den heer wort knegt, ja ook God die wort mens Waer door den mensch nu komt tot zijnen wens, Hier siet gy hoe dat God den mensch bemind, Die voor ons is geworden een kleyn Kint, En leyt hier in den wind. Daer staet Maria Moeder ende Maegt, Die aen haer borst het kintje Jesus draegt: Sy laet het suygen van haer hertsen bloet, Sy singt een Lietjen met een reyn gemoet, Na na kindjen soet. By haer staet Joseph dien goeden Man, Hy dient de zuyver Maget waer hy kan: Hy klooft het hout, hy stookt een vierken aen, Hy roert de Pap: t word al van hem gedan, In t scheynen van de Maen. Den Engel komt van boven uyt de Logt: En heeft de Herders een nieuw maar gebrogt: Sa sa sa Herders laet uw schaepkens al, Een kind gy vinden sult in desen stal, Die u verlossen zal. Sy komen t samen na den stal gegaen, Sy brengen Boter, Melk ende Saen, Zy groeten t kindjen met zijn Moeder reyn, Zy wiegen hem, en singen in t gemeyn, Na, na, na, kindjen kleyn. De Engels zongen uyt dat Hemels Hof,

28 27 Met soete stem den sank van eer en lof, Glorie zy den Alderhoogsten heer, Ook Peys en Vreed aen die beminnen seer, Dat soete kintjen teer. O groote Zondaers agt het u geluk, Aenbid die u sal brengen uyt den druk: Valt hem te voet, en dankt den Heer eenpaer, Ontfangt dat soete kindjen allegaer, Voor eenen Nieuwe Jaar. [KIndjen soet uytverkoren] Stemme: Als t begint. KIndjen soet uytverkoren, Weest gegroet nieuw geboren, Wist ik hoe uw te noemen, k Sou uw naem willen roemen, O kindjen, soeter als den Honing, Wilt my seggen kleynen Coning, U naemken soet, O kindjen schrijft u naemken soet in ons gemoet, O, o, o, kindjen schrijft uw naemken soet, U naemken soet, in ons gemoet. Suyver Maget die u eeren, Wilt ons zijn naemken leeren, Wist ik hem te noemen, k Sou zijn naem willen roemen, Jesus is hem de naem gegeven, Lieven naem die ons doet leven, O Jesu soet, O naem die ver te boven gaet, den honingraet, den honingraet, al verr, al ver, al verr, O, o, o, naem die alleen honingraet, al verr, al verr, te boven gaet. Jesu soet uytverkoren, Weest gegroet nieu geboren, Nu weet ik u te noemen, k Sal uw naem nu gaen roemen, Maer hy moet eerst zijn geschreven, Tot een teeken van het leven, In ons gemoet, O Jesu schrijft uw naemken soet

29 28 in ons gemoet, O Jesu schrijft uw naemken soet, in ons gemoed, In ons gemoet, U naemken soet, in ons gemoed, O, o, o, Jesy schrijft uw naemke soet, U naemken soet, in ons gemoed. [SIet de Heem len hebben, Hun open gedaen] Stemme: Van Cecilia. SIet de Heem len hebben, Hun open gedaen, Met klaerder Ligt als Sonne, En Sterren ende Maen, En s Hemels boden hebben, Ons alhier gebragt, Waer dat wy sien veel meerder, Een ligt in desen nagt, Tyter neemt uw Fluytjen, Coridon uw Luytjen, Pan u Moesel, Wy t samen een Liet, Van t gene dat aen arm, En slegte lien geschiet. Weest wellekom Vorst des Vredes, God ende Mensch en Kind: Van d Heem len ons bedauwt, Die ons arme Herders vind, Blijde door het singen, die aldersoetste maer, En meeste gaef des menschen, In dese nieuwe Jaar, Mopsus neemt u Veeltjen, Sylvia laet u keeltjen, Klinken tot de eer, van desen jongen Vorst, Die naer ons Zaligheden, Met groot verlangen dorst. Wonder wonderheden, Zijn heden vervult, Wy sien die hier zal dragen, Alleen ons sonden schult, Emanuel, Emanuel, en nog Emanuel, Hy komt tegen te strijden, Zatan en ook de Hel, Klinken de Trompetten, blasen de Cornetten, Buygt ter eeren van, Dit kint dat u bereyt, Den blijden weg en baen, ter eeuw ger saligheyt.

30 29 [FLucx op de been gy Herders knaepkens] Stemme: Als t begint. FLucx op de been gy Herders knaepkens, Komt laet ons t saem na bethlehem gaen treen Daer leyt den Herder die ons schaepkens, Wel voor de wolf behoeden sal alleen, Laet ons met spel en sangen hem begroeten, Geven lof en eer, aen des Hemels Heer, Die om onse zonden gekomen is hier neer. Siet hier u Herders hartjen leggen, Herders, schaepjens, lammertjens en als, Lieve Moeder Gods laet u geseggen, Dat wy hem mogen vallen om den hals, t Kindeken dat schreyt, en wie sal t stillen, Of Joseph sust of Maria kust, Nog en is het Lammertjen niet gerust. O wonder groot, verholentheden, Dat God weent al om een nijdig mensch, Werpt in een stal zijn teere leden, Niet uyt bedrog, maer uyt zijn eygen wensch, t Is hem niet van pijn, nog kou, nog kommer, Dat hem treuren doet, want hy nog zijn bloet, Voor al onse zonden uytstorten moet. O Israel wilt met medogen, Komen, en vallen hem nu te voet, Weent om u selfs, en droogt zijn oogen, Komt en doet boet, van u zonden vroet, Vrede sy den mensch, van goeden wille: Zy ook lof en eer, aen des Hemels Heer, Die zijn Soon gesonden heeft op aerden neer. [SEgt ons Herders, wat gy hebt gaen sien] Stemme: Komt myn Flora, SEgt ons Herders, wat gy hebt gaen sien, Als gy Messias hebt geluk gaen bien, En waert gehoorsaem aen de Engele-stem, Verliet u schaepkens, trok op staende voet, Regt op nae Bethlehem. Wy vonden daer een soet kleyn kindeken,

31 30 In hooy en strooy gelegt in t kribbeken, By een Maget uyt er maten schoon, Dat God heeft voorgebragt, in dese nagt, Ons hier geleyt ten toon. Het was al daer alsoo slegt en armelijk, Het was voorwaer geen Coninkx Hof of Ryk: Gods Majesteyt en was daer niet ge-eert, Daer en was geen ciersel, als in t koninkx Hof, Het was daer al verkeert. Men sag daer niemant meer dan de Herders staen Aenbidden t kint by t ligt al van de Maen, Hy sprak ons aen, o Herders weest verbleyt, Verheugt u in den Geest, op desen Feest, In sulk verheventheyt. Spet na de stal lief-hebbers van de deugt, Omhelst den Minnaer uwer volle vreugt, En laet niet te minder zijn vernoegt, Want siet naer wensch, uwen God samen mensch Om u by een gevoegt. Komt gy Zondaren siet het kint eens aen, En siet zijn oogjens die vol tranen staen, Ik weet seer wel wat dat hem payen sou, Komt met een diep gesugt, tot hem gevlugt, Met tranen van berou. Hoe minnelijk soud gy daer zijn onthaelt, Ten kan niet werden hier tezijn bepaelt, De krib en strooy, die roepen sonder stem, Dat Gods barmhertigheyt, ons is bereyt, Een zalig Bethlehem. [KOmt ziel die God mind boven al] Stemme: La Duchesse. KOmt ziel die God mind boven al, Aensiet hem hier die alles heeft geschapen, Nu leggen slapen, in een armen stal: Die t al bekleet, lijd naekt en arm gewonden, Die t al versaet, wert hongerig gevonden, En daer het al voor swigt, Leyt hier als sonder magt,

32 31 En die het al verligt, Leyt in duystere nagt, In plaets van s Hemels geesten, Dienen hem de stomme beesten, Hy krijt, en beeft van kouw, En hier is vier nog schouw. Mijn God hoe is verset u rijk, Wat heeft bewogen u dees staet t aenvaerden, Hier op der aerden, werd gy ons gelijk, Dit wonder is t begin maer van u minnen, By als gy u sult laten kruyssen, binden, En aen doen ander lijden, en tormenten groot, Waer mee gy komt bevryden, Ons van d eeuwige doot, Wy waren al verloren, Waert gy Heyland niet geboren, Met een dankbaer gemoed, Vallen wy u te voet. Wat dankbaerheyt mijn God en Heer, Sal ik aen u voor dese weldaet toonen, Om u te loonen, naer vermogen weer, k Heb niet of gy hebt het my al gegeven, k Draeg u weer op mijn handel, en mijn leven, Mijn hert, en ziel, en leden, zal ik van nu aen In uwe dienst besteden, Wilt het niet versmaen En kond ik daer toe wenschen, Al de liefde van de menschen, En nog meer in t getal, O Heer ik schonk t u al. [LAet ons met herten reyne, Loven dat soete kindeken kleyne] Stemme: Als t begint. LAet ons met herten reyne, Loven dat soete kindeken kleyne, Het brengt ons uyt den weyne. Ons is een kint gebore, een Soone gepresenteert Hy komt de Hel verstooren, als mensch gefigureert Hy wil ons algemeyne, verlossen uyt de pijn, Met zijne bloede alleyne. Laet ons, &c. Des mogen wy wel eere, de maget die hem droeg Den groote Heer der heere, die haer niet en verwoeg Weest vrolyk groot en kleyne, dit soet kindekeyne, Vrijt ons uyt aller pijne. Laet ons, &c.

33 32 De Vader van hier boven, sprak zijne Engel aen, Wy willen de hel verstoren, en verlosse wijf en man Gaet tot de schoone fonteyne, na hare klaer aenscheyne, En segt haer wat ik meyne, Laet, &c. Groetse my vriendelijke, die schoone suyver jeugt, Ende segt haer blijdelijke, sy mag wel zijn verheugt Want zy en anders gijne, die sal Godts Moeder zijne, Ik ben met haer gemeyne. Laet, &c. Al binne Nazarette, Quam de Engel Gabriel, Ende sprak tot de fiolette, met schoone woorde snel God groet u Maget reine, vol gratie is u aenschijne God is met u gemeyne. Laet ons, &c. By u sal nog beklyve, dat Adam heeft ontvrijt, Want boven alle wijven, soo zijt gy gebenedyt, Gy sult ontfangen greyne, in uwer herten schreyne Des Vaders Soon alleyne. Laet, &c. Sy sprak ootmoedelijke, hoe sou dat komen by, Ik kende sekerlijke, noyt man, t verwondert my, Dat ik en anders gene, Gods moeder sou alleene, Mijn hert wert kout als steene. Laet, &c. De Engel sprak tot hare, o weerde suyver maegt En weest met gene vare, t is wonder dat gy klaegt Want gy sult sonder pijne, Baere een kindekijne, Ende blijven Maget reyne. Laet, &c. Die maget conforteerde, en dat haer d engel seyt Ende sy respondeerde, Ik ben daer toe bereyt: In uwe woorden alleyne, sette ik de wille mijne, Siet hier Gods Maget kleyne. Laet, &c. Den engel scheyde van haer, die maget bleef bevrugt, Al sonder pijn, of vaer, of sonder herte sugt Baerde die suyver reyne, die hemelsche doctrijne, Des Vaders Soon gemeyne. Laet, &c. Gelooft soo moet zy wesen, nu ende tot aller tijt, By haer zijn wy genesen, zy bragt ons groote jolijt O weerdige Fonteyne, des Zondaers medicijne, Bid voor ons algemeyne. Laet, &c.

34 33 [VErheugt u Menschen] Stemme: De koks bruyloft. VErheugt u Menschen, Nu in desen blijden tijt, Dat Messias die wy wenschen, Godes Soon gebenedijd, Die soo lange was verwacht, Is geboren desen nagt, Leyt tot Bethelem verschoven, En van yder een veracht. Kom herderinnen, Gaen wy alle derrewaert Wy sullen dat kind gaen vinden, Daer t den Engel heeft verklaert, Lopen wy dog even seer, Tot dat wy vinden onsen Heer, Laet het Vee, by een hier blyven, k Loop al waer t nog eens so veer. Philis gaet voore, maekt dat gy de eerste zijt, Neemt doch voor den nieu geboren, Vijf, ses Schapen mee met vlijt, Het komt u daer niet op aen, onsen herderin Diaen, En wy sullen ook wat brengen, k Hoop hy sal het niet versmaen. Hier ist Klarinde, siet hier is den armen stal, Daer den Heer is in te vinde, die ons al verlossen sal Silvia valt op u knien, Laet ons eer en gifte bien, Naer ons armoe en vermogen, Hy sal wil, en hert aensien. Hoe siet Dorinde, ende Stilliana soo, Dat hy leyt in arrem linde, In een krib op hooy en strooy, En hy siet de beesten aen, die hun adem laten gaen Over t Kindt om dat te wermen, En in koude by te staen. Let eens Bellinde, Op dit werk van den Heer, Al dat in den stal te vinden Is, dat dient ons tot een leer,

35 34 Ey Astrea! siet eens aen, d Oogjens vol van tranen staen, Die tot afstant van de sonden, Dienen ons tot een vermaen. O grooten Heere, Voor ons in arremoet, Op dat gy aen ons sout leere, t Werelts treden met de voet, Al dat ydel is versmaen, En alleen naer t eeuwig staen, Voor u liefde, liefde geven, daerom is u het gedaen. [IS dit des Vaders eenig pandt] Stemme: Helaes myn suchjens, &c. IS dit des Vaders eenig pandt, Aen ons belooft, verwagt, en nu gegeven, Is dit den Soon het eeuwig leven, Is dit den Godt dien t al heeft in zijn handt, Is dit die door het minste woordt Doen komen kan een nieuwe werelt voort, Is dit die heel den Hemel doet verblijden, Door zijn aenschijn, Komt die hier lijden, En mensch voor ons sijn. Den Hemel stond tot zijn gebodt, En alle schepselen kan hy gebieden, Dees werdt veragt van alle lieden, Verstoten hier in dit vervallen kot, By Os, en Esel, die voor vier, Met hunnen adem hem zijn dienstig hier, Een krib met stroy, in plaets van bed met veeren Herders slegt in schijn, daer hy in plaets van Heeren, Van begroet wil sijn. Waerom mijn God in dit verdriet, Soo arm, om ons eeuwig eens rijk te maken, En ons te leeren al verzaken, Wat dat de werelt geeft en ons aenbied, Dit is de les die hy ons leert, Dat hy ootmoedigheyt van ons begeert, Als wy de minste zijn, soo sal hy geven, Die hier voor ons lijt, Een kroon en salig leven, Ons in eeuwigheyt.

36 35 [VErblijdt u mensch om dese nieuwe maren] Stemme: Amarille, &c. VErblijdt u mensch om dese nieuwe maren, Verheugt opregt den sondaer na den eys, Den peys komt ons den Engel nu verklaren, Den peys, den peys, den aldersoetsten peys, Den lang gewenste peys, al schenen wy verloren, God, Mensch, en Prins van peys is nu geboren. Hy is uyt t Hemel-rijk voor ons gekomen, In t dal der tranen! O dien Grooten al, s Menschen natuer die heeft hy aengenomen: In een verschoven armen beesten stal: Hy laet zijn Hemels troon, en heeft dit kot verkoren Waer in de Prins van peys wou zijn geboren. Hy leyt verdriet, en kou, in al zijn leden, Door dien hy naekt en bloot komt op dees reys, Maek sondaers vreugt want siet hy brengt u mede Den peys, den peys, den lang verwagten peys, Gelijk gy om den stal van d Engelen kont horen, Dat God, mens, prins van peys wou zijn gebore. t En is geen peys die hy komt verleenen, Met Spangien, Vrankrijk, of Engelsman, Met Polen, Duytschen, Zweden, of Deenen: Met Chinees, Tarter, Turk of Zultan, Nog met Veneetsiaen, Brasiliaen, of Mooren, Die God, mensch, prins van peys ons wint te vore. [DIe selfs de Son haer ligt eerst heeft gegeven] Stemme: Serbande Royale. DIe selfs de Son haer ligt eerst heeft gegeven, Die leyd hier in den duysteren nagt, Die alle Creaturen geeft het leven, Die wert van yder een veragt, Die leyt hier in een stal, Die is den Heer van al, Siet wat de liefde heeft te weet gebragt. Die alles vryheyt geeft, leyt hier in banden, Al in een Huysken sonder schouw: In wiens aenschijn Seraphinen branden, Leyt hier en schud, en rilt van kouw,

37 36 Daer voor den Hemel beeft, En t geen op aerden zweeft, Die t al verblijt leyt in grooten rouw. Die aen het pluym-gedierte gaf de veeren: Leyt hier in hooy, en strooy te sien, Den Schepper van de Koningen en Heeren, Heeft tot geselschap arme lien, En die den Schepter gaf, Krijgt maer een herders staf, Die d arme herderkens hem komen bien. Die t eeuwig woort is, leyt hier sonder spreken, Komt sondaer spreekt nu op t is tijdt, En brengt aen t kribbeken al u gebreken: En dan voor uwen Godt beleyt, En spreekt hem ootmoedelijk aen, Al t geen gy hebt misdaen, In u bekering sal hy zijn verblyt. En biet hem dan eens aen u hert en leven: Segt Heer dit is voor u alleen, k En sal t aen vlees, Nog werelt geven, Nog oyt gebruyken tot het geen, Dat my van u hier scheyt: k Bid in der eeuwigheyt, Maekt Heere dog van my een van veen. [O Menschen weest verheugt] Stemme: Het was een Engelsche, &c. O Menschen weest verheugt, En scheyt nu volle vreugt, Soo seer gy kont of meugt, Om dese bly geboort: Die ik daer heb gehoort, Den Engel heeft in onse wagt, Terstont de maer gebragt. Ik hoorde daer een stem, Gaet heen naer Bethlehem, En buygt u daer voor hem, Want dit is Godes Soon, Die laet des Hemels Throon, En so gy siet in dese schuur, Aenneemt onse natuur. Die t alles heeft gemaekt,

38 37 Komt hier so arm en naekt, en alle pragt versaekt, In desen kouden stal, Heel naekt vol ongeval, Op dat van duyvels slaverny, Hy ons soude maeken vry. Siet wat de liefde doet, O sondaers schept goe moet: En toont opregte boet, Voor t geen gy hebt misdaen, Soo stort maer eene traen, Hy al t u vergeven sal, Bemint hem boven al. [OP op Herders na den stal] Stemme: Bell Iris. OP op Herders na den stal, Laet u Lammeren, laet u Schapen, Laet u kooy, u rust, u slapen, En besoekt den grooten al: Die soo datelijk is gebooren, En geworden een kleyn kint: Van een Maegt van Godt verkoren, En leyt in de koude wint. In een krib voor Ledikant, Op het hooy voor Zwane veeren; Onder strooy voor sagte kleeren, En een Kamer sonder want, Onversien van Kamenieren, Kinder koester: Voester vrou, Dog hy heeft twee stomme dieren, Die hem warmen in de kou. Voor den drank of Spaensche wijn, Laet hy als twee silver beeke, Uyt zijn teere oogen leeke, Tranen klaer als Kristelijn, En roept stom wilt u verblijden, Maekt van vreugt een bly geschal, Mensch stelt aen een zy het lijden, En zijt vrolijk, vrolijk al. Hoe wel dat in Bethlehem, Niet en is nog was te vinde,

39 38 t Geen hy nogtans seer beminde, Een kleyn Kamerken voor hem: Hoe wel dat sijn Liefste Moeder, Wiert verjaegt van yder een, En St. Joseph zijn behoeder, Most met hem na stal toe treen. Even roept hy liefste mensch, Wilt niet gaen maer haestig loopen: En komt sonder munt hier koopen, Uwer zielen herten wensch, Komt en laet maer uwe sonden, En gebruykt mijn als u God, Hier in doekxkens teer gewonden, Leggen in der beesten kot. [VErlaet nu Bethlehem, Om na Jerusalem] Stemme: Ik drink de nieuwe Most. VErlaet nu Bethlehem, Om na Jerusalem, Te gaen met hem, die daer om uwen t wil, Sijn teere bloet, met vreugt vergieten wil, Komt volgt u Godt en Heer, En siet zijn goetheyt, want al zijn begeer, Is u te geven, t eeuwig leven, By der Engelen schaer, looft hem in t nieuwe jaer. Joseph en Maria, ontrent agt dagen na, Dat zy den Heer ontfingen, quaemen naer, t Jerusalem in den Tempel aldaer, Sy brogten onsen Godt: Om te besnyden na het Joods gebodt, By Simeon d eerste, Van de geleerste, Die met blydschap daer, hem ontfing in t nieujaer. Hy omhelsde den Heer, en loof den meer en meer Sijn goetheyt groot, soo dat een yder een, Was heel verwondert, van dit kintje kleen, Sy liepen metter spoet, Van alle kanten by het kintje soet, En al in vreugden, Zy haer verheugden, Door dat Simeon haer, dit zy in t Nieuwe Jaer. Doen Jesus was besneen,

40 39 Soo gingen zy weer heen, Na Bethelem, alwaer de Herders weer, Met vreugt ontfingen haren opper-heer: En toonde bly gemoet, Als zy daer sagen weer haer kintje soet, Soo datse liepen, Van vreugden riepen, Sa laet ons te gaer, Hem loven in t nieuwe jaer. Gaet dan by Jesus soet, En vraegt hem met ootmoet, Sijn gonst en vree, eert ook de soete Maegt, Die u Godt baerde, want het hem behaegt: Knielt voor haer suyverheyt, Noemt haer Moeder van alle soetigheyt, En vraegt ook mede, Met soete rede, Van Jesus en haer, Een zalig Nieuwe Jaer. [MAekt plaets o Harderkens komt uyt den stal] Stemme: Als t begint. MAekt plaets o Harderkens komt uyt den stal, Siet eens uyt Oost-lant dit groot getal, t Loopt al naer Bethlehem al na den stal, Siet de dry Koningen met groote getal, De Sterr op t Kribbeken blijft stille staen, En zy schamen hun niet in te gaen, Wellekom wellekom wellekom al, Wellekom wellekom in desen stal: Doet offerhanden, en laet wierook branden, Voor t kindeken soet, Het sal t u nog loonen, met eeuwige Kroonen, Voor tijdelijk goet, Wellekom Koningen, wellekom al, Wellekom wellekom in desen stal. Haer Kroonen worpen zy voor t Kindeken, De voetjens kussen zy aen t Kribbeken, En seggen wellekom in t Stalleken, Het kleyne Kindeken dat lagt hun aen, Siet hoe het grabbelt in de gulde Schael, Siet eens hoe vlijtig dat zijn oogjens staen,

41 40 Wellekom Koningen, wellekom al, Wellekom wellekom in dese stal, Doet offerhanden, en laet wierook branden Voor t Kindeken soet, Het sal t u nog loonen, met eeuwige Kroonen, Voor tijdelijk goet: Wellekom Koningen, wellekom al, Wellekomt wellekom in desen stal. Naer d Offerhande siet het Kindeken, Geeft zijnen segen aen de Koningen, Met zijn gebenedijdt handeken, Daer naer het keert hem om, het krege dorst, Het worpt hem aen zijn Moeders borst, Trekt daer een teugsken uyt voor zijnen dorst: De Koningen siende het suygende Kint, Den stal die is vol vreugden, en yegelijk singt, Den Koning die drinkt, Wilt u ook verheugen, En singen met vreugden Den Koning die drinkt, Den Koning die drinkt, Den Koning die drinkt Den Koning die drinkt. [O Heere groot, O Godt van al] Stemme: Als t begint. O Heere groot, O Godt van al, O eenig Soon van God den Vader, Hoe legt gy bloot, in t Aertsche dal, Om ons te soeken allegader Uyt den Hemel schoon, Zyt gy ydoon, In s Maegdekens Troon, Om ons te soeken allegader. Maria schoon, o suyver vat, Wilt dit kleyn Kint ontfangen reene, Want hy u seer Lief heeft gehadt, En u bemint en anders geene, Boven al dat leeft, En leven heeft, Maria u geeft, Te zijn moeder en maegt alleen. O Jesu soet, Lief Kindekijn,

42 41 Komt helpt ons uyt dees swaer ellenden, O Jesu goet, Lief Vrindekijn, Wy zijn u spruyt, wilt tot ons wenden, Want gy zijt verwagt, Op desen nagt, Og menschen hier op agt, De Eng len blijtschap tot u senden. [O Coridon siet hier den stal] Stemme: Als t begint. O Coridon siet hier den stal, Daer t kleyne Kintjen leggen sal: Spreekt Tytere de Moeder aen, En vraegt haer eens of wy te samen mogen binnen gaen? Komt Herderkens maer zijt dog stil, My dunkt dat t Kindeken wat slapen wil. O lieve Moeder weest gegroet, Zijt wellekom o Kintjen soet, Den Hemel is om u verblijdt, En d Engelen die seggen dat gy ons verlosser zijt Knielt Herderkens, knielt voor hem neer, Die kleyne Kindeken is uwen Heer. O Kintjen soet hoe legt gy hier, In t Kribbeken en sonder vier? Heeft Bethlehem de naeste stadt, Lief Kindeke niet een kleyn kamertje voor u gehad O Herderkens gelijk gy siet, Het Volk van Israel en kent God niet. Loopt Engeltjens laet ook u stem, Eens hooren over Bethlehem? De poorten sullen open gaen, En al de huyse sullen voor Messias open staen, Neen Herderkens al zijnen wensch, Is naer een vierig herte van den Mensch [STaet vast, o mensch, van het wonder] Stemme: Van Rosalia. STaet vast, o mensch, van het wonder, Die door blixem ende donder, Beven doet den gantschen al: Schudt en beeft hier van de kouwe, En der Eng len vreugt, van rouwe