LESTIPS. Stichting Lezen presenteert EEN ZEE VAN TIJD. zesde leerjaar JEUGDBOEKENWEEK MAART

Transcriptie

1 LESTIPS zesde leerjaar Stichting Lezen presenteert EEN ZEE VAN TIJD JEUGDBOEKENWEEK MAART

2 Inleiding Tijd voor boeken In 2013 neemt de Jeugdboekenweek de tijd. Ze kijkt naar het verleden en richting toekomst, telt de dagen van de week en ziet de seizoenen passeren. Ze is opgejaagd en ze verveelt zich. Ze denkt na over de eeuwigheid. Ze zet de tijd stil. Ze zoekt het juiste verhaal en laat het voor altijd duren. Laten we eerlijk zijn : boeken delen vinden we één van de leukste dingen die er zijn. Deze bundel wil je dan ook uitnodigen om boeken naar de klas te halen en om je klas onder te dompelen in een wereld van verhalen. Boeken in de klas Ter gelegenheid van de Jeugdboekenweek 2013 stelde Stichting Lezen samen met een redactie uit het onderwijs zes boekenpakketten samen. Elk pakket bestaat uit een gevarieerde selectie van zes bijzondere boeken over tijd, met aandacht voor verschillende genres. Scholen bestellen de pakketten met korting via Je kan deze boeken aan je klas tonen en voorlezen. Maar er kan meer! Deze bundel biedt een uitgewerkte lessuggestie bij elk boek uit de boekenpakketten. Elke lessuggestie volgt hetzelfde stramien : Aanzet : manieren om het boek te introduceren Verwerkingsactiviteiten : tips voor een creatieve verwerking of nabespreking En verder : extra kortere ideeën om met het boek aan de slag te gaan, in de Jeugdboekenweek óf daarna. Verder noemt elke tip de concrete eindtermen en ontwikkelingsdoelen die je met deze activiteiten realiseert. Met de klas naar de bib In opdracht van de bibliotheken schreef Kristien Dieltiens een spannend, historisch vervolgverhaal voor Jeugdboekenweek 2013 : Loewie en het mysterieuze boek. Benjamin Leroy maakte er ontwapenende prenten bij, vol historische details. Het verhaal begint in de bib : een mysterieus boek en een amulet nemen Loewie mee terug in de tijd. Wil hij terug naar 2013 reizen, dan moet hij een reeks tijdvakken doorlopen. Hij start in de prehistorie, en ontmoet later Egyptenaren, Grieken, Vikingen en zelfs Christoffel Columbus. Tijdvakken opschuiven kan als hij raadsels oplost en opdrachten uitvoert. Individuele bezoekers en klassen kunnen Loewie daarbij een handje helpen : neem dus zeker contact op met de bib in je buurt! In het verhaal zitten bovendien tal van aanknopingspunten met het Jeugdboekenweek-thema : de evolutie van mode, geloof, speelgoed, eten en gewoontes door de eeuwen heen bijvoorbeeld. Het verhaal staat op panelen in je lokale bib, en kan je downloaden via om thuis van te genieten of in de klas mee te werken. 2

3 Tot slot Luisterpunt Moeilijke lezers in de klas? Dankzij een samenwerking met Luisterpunt zijn alle boeken uit de pakketten (behalve die voor kleuters en enkele boeken voor het eerste leerjaar) als Daisy-boek verkrijgbaar voor kinderen met een leesbeperking. Meer info op Altijd voorlezen 2013 is Jaar van het Voorlezen! Het hele jaar lezen we met z n allen massaal voor. Ook tijdens de Jeugdboekenweek natuurlijk, en ook aan kinderen die al lang zelf kunnen lezen. De website verzamelt alle informatie over voorlezen. Kinderen toegelaten is er voor volwassenen, met alle info over de Jeugdboekenweek, én voor kinderen. Vanaf februari vinden zij er boekentips, weetjes en spelletjes, en een overzicht van de Jeugdboekenweekactiviteiten in hun buurt. Leuk voor tussendoor in de klas! Van uw reporter ter plaatse De Jeugdboekenweek start op zaterdag 2 maart 2013 met de 24 Uur van de Jeugdboekenweek. Eerst wordt op zaterdagmiddag de Cultuurprijs voor Jeugdliteratuur uitgereikt. Daarna is het 24 uur lang non-stop al jeugdboeken wat de klok slaat. Boekhandels, bibliotheken en andere bijzondere leesplekken trekken de Jeugdboekenweek op gang met lezingen, workshops, tentoonstellingen De site doet verslag in woord en beeld ook ná deze eerste 24 uur. Doet u iets in uw school tijdens de Jeugdboekenweek? Laat het ons zeker weten! Maar blader nu vooral snel verder, krijg de smaak te pakken en breek de grenzen van de Jeugdboekenweek open. Want leesplezier laat zich niet vangen in twee weken! Veel succes! Stichting Lezen

4 LESTIPS BIJ boekenpakketten VAN JEUGDBOEKENWEEK 2013 zesde leerjaar Aan de kant, ik ben je oma niet! Bette Westera en Sylvia Weve (ill.) (Gottmer, 2012) Groeten uit 2030 Jan Paul Schutten (Davidsfonds/Infodok, 2011) Het wonderkabinet Brian Selznick (De Boekerij, 2012) Mijn straat Paul De Moor en Stefanie De Graef (ill.) (Lannoo, 2012) Mister Orange Truus Matti (Leopold, 2011) Momo en de tijdspaarders Michael Ende (Lemniscaat, 2009) 4

5 Lestip 1 Aan de kant, ik ben je oma niet! Bette Westera en Sylvia Weve (ill.) Gottmer, 2012 Over het boek Aan de slag Aanzet Dit boek is eigenlijk een wandeling door een verzorgingstehuis. Dat lijkt misschien nogal saai en belegen, maar dat is het beslist niet! Over elke bejaarde krijg je twee gedichten. Eentje over hun leven nu en eentje van toen ze jong waren met hun eigen dromen en verlangens. Zo begrijp je plots veel beter waarom mevrouw Van der Marel ineens haar kleren uitdoet op de gang of tijdens de bingo. Of je snapt waarom twee kinderen mevrouw Verweerd hebben geadopteerd. De gedichten zitten vol humor en vaart, maar zetten ook aan het denken. De uitklapillustraties zijn levendig met hier en daar een fluotint of zelfs wat goud. Is er een rust- en verzorgingstehuis in de buurt van je school? Maak een afspraak om er langs te gaan. Bespreek vooraf met het personeel welke mensen benaderbaar zijn en wat de kinderen hen zoal kunnen/mogen vragen. Laat de kinderen enkele bewoners interviewen. Hoe is hun leven nu? Hoe ziet een dag in het rusthuis eruit? Hoe was hun leven vroeger? Wat is anders? Wat is hetzelfde? Laat je kinderen met de bewoners een activiteit verzinnen om samen te doen. Zo kunnen ze samen een wandeling maken, samen iets koken, samen dansen, zingen of oude volksspelen doen, verhalen voorlezen aan elkaar Nederlands 2 Spreken 2.2 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Wereldoriëntatie 4 Maatschappij Verwerkingsactiviteiten Het boek belicht twaalf mensen, in telkens twee gedichten. Lees gedurende ongeveer twee weken samen het boek, waarbij elke dag één bewoner aan de beurt komt. Lees de gedichten zelf voor, of vraag elke dag een ander kind van je klas. Mevrouw Van Veen Nu : Deze dame is vaak alleen. Zoek op in de tekst : Waarom vinden de zusters alleen-zijn niet goed? Wat vindt mevrouw Van Veen hiervan? Hou een gesprek : Van vinden de kinderen hiervan? Wat vinden zij leuk/niet leuk aan alleen zijn? Vroeger : Mevrouw Van Veen is moeder van een zevenling. Breng het boek Feodoor heeft zeven zussen (zie: Bibliografie) mee naar de klas en lees het ter illustratie voor. Hoe moet het zijn om een zevenling groot te brengen? Haar alleen-zijn nu staat in groot contrast tot de drukte van haar grote gezin vroeger. Ga op zoek naar nog meer tegenstellingen en bouw daar twee woordvelden mee op : nu en vroeger. 5

6 Het bad komt als thema terug in de twee gedichten. Sta met de kinderen even stil bij de badcultuur doorheen de eeuwen en in verschillende culturen. Wat is een badhuis of hamam? Wie heeft er allemaal een aparte badkamer in huis? Geef de kinderen de opdracht hun ouders en grootouders te bevragen : Hoe was dat bij hun ouders? Grootouders? Nederlands 5 Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Meneer Van Bemmelen Nu : Alle zusters vinden meneer Van Bemmelen zo lelijk als de nacht. Wat betekent dat? En wat betekent Jij bent moeders mooiste niet? Laat de kinderen op zoek gaan (in woordenboeken, op internet) naar alternatieve spreekwoorden of zegswijzen die de zusters zouden kunnen gebruiken. Laat hen er ook zelf verzinnen : zo lelijk als, zo gerimpeld als, zo oud als. Hou een gesprek. Wat gebeurt er met je lichaam als het ouder wordt? (Je krijgt rimpels, je vel gaat hangen, je schouders gaan krommen ). Hoe ziet Meneer Van Bemmelen er volgens de kinderen uit? Laat hen een portret tekenen. Vroeger : Meneer Van Bemmelen had een huisdier, een lelijk hondje met schele ogen. Men zegt wel eens dat hondjes op hun baasje lijken, of baasjes op hun hondje. Surf naar Bekijk de foto s van de hondjes en baasjes. De kinderen gaan daarna op zoek naar de afbeelding van een hond waar ze zelf een baasje bij tekenen. Of laat hen in tijdschriften en kranten een passende foto van een baasje zoeken. Nederlands 5 Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Het echtpaar Roest-van Remmerswaal Nu : Het echtpaar is erg verbitterd, verzuurd. Laat de kinderen in de tekst opzoeken waarom dat zo is. Vroeger : Isabel had eigen dromen die ze niet mocht volgen. Laat de kinderen opzoeken welke dromen ze najaagde, wat haar ouders daarvan vonden en welke 6

7 dromen en verwachtingen haar ouders op hun beurt hadden. Trek het gesprek open naar de situatie van de klas. Welke toekomstdromen hebben de kinderen in je klas? Wat verwachten hun ouders? Komen die dromen/verwachtingen overeen? Vinden de kinderen dat ze hun hart moeten volgen of dat ze de raad van hun ouders moeten opvolgen? Laat de kinderen zichzelf schetsen, in tekst of beeld : Als ik 20 ben, dan, Als ik 30 ben, dan, etc. Koppel daarna terug naar het eerste gedicht over het echtpaar. Kijken ze nu met andere ogen naar het koppel? Kunnen ze de bitterheid en negativiteit beter plaatsen? Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Nederlands 5 Strategieën 5.3 Meneer Bartels Nu : Meneer Bartels brengt veel tijd door aan het graf van zijn vrouw. Waarom legt hij mandarijnen bij haar graf? Bezoek samen een begraafplaats. Hoe gedenken mensen hun overledenen? Hou een gesprek en ga op zoek naar voorbeelden in andere culturen. Op vind je heel wat informatie over christelijke, joodse en islamitische afscheidsrituelen ( php?id=86). Ook deze site bevat een heleboel informatie over rituelen rond sterven en rouw in verschillende culturen : Vroeger : Meneer Bartels was jongleur, al wist hij het eerst zelf niet. Hou een gesprek. Wat doet een jongleur? Breng circusmateriaal mee naar de klas, zoals jongleerballen, jongleerkegels, jongleerringen, een diabolo, Chinese borden Je kan die huren via een professionele jongleervereniging. Of je vraagt een professional die een circusworkshop kan komen geven. In Gent biedt de Circusplaneet bijvoorbeeld lessenreeksen en workshops aan. Nederlands 5 Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Meneer en mevrouw Van der Marel Nu : Wat is er met mevrouw Van der Marel aan de hand? Waarom kleedt ze zich zomaar uit tijdens het eten? Ze wordt vergeetachtig, is waarschijnlijk dementerend. Weten kinderen wat dementie betekent? En wat het betekent voor de persoon in kwestie? En voor zijn of haar omgeving? Geef De ogen van Sitting Bull (zie: Lestips vierde, vijfde leerjaar ) mee als leestip. Dat boek geeft heel mooi de invloed aan van dementie op de dementerende en zijn of haar omgeving. Vroeger : Wat was het beroep van mevrouw Van der Marel? Laat het de kinderen opzoeken in de tekst. Gaat het om een doorsnee beroep? (Ze was een stripteaseuse). Hou een gesprek. Hebben de kinderen een duidelijk beeld van wat zij later willen worden? Welk beroep zouden zij graag uitoefenen? Laat hen die toekomstdroom in een naamgedicht gieten. Elk kind schrijft zijn naam verticaal neer, elke letter van de naam wordt een nieuwe regel van het gedicht. Voor een kind dat Emiel heet, wordt dat bijvoorbeeld : 7

8 E en uitvinder word ik later M eer een bouwer en geen prater I k zwem graag E n heb veel moed L ekkere frietjes vind ik goed. (Bron : Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Nederlands 5 Strategieën 5.3 Mevrouw Verweerd Nu : Mevrouw Verweerd werd door twee kinderen als oma geadopteerd. Kan dat? Wat is adoptie? Leg het boek Mag je zelf een mama en een papa kiezen? Vragen van en voor kinderen over adoptie (zie: Bibliografie) op de leestafel voor kinderen die zich verder in het onderwerp willen verdiepen. Geef de kinderen de opdracht een brief te schrijven naar mevrouw Verweerd waarin ze haar vragen hun oma te worden. Wat vinden zij belangrijk? Waar moet een oma volgens hen aan voldoen? Vroeger : Mevrouw Verweerd is ongewild kinderloos. Dat thema ligt dus gevoelig, bijvoorbeeld als een wildvreemde jongen op straat Oma naar haar roept. Aan de slotzin van dit gedicht heeft het boek de titel ontleend. Het zou een uitspraak kunnen zijn van een oma uit de komische reeks Benidorm Bastards. Bekijk samen met de kinderen een aflevering, of een fragment op YouTube. Wat vinden zij van het programma? Hou een gesprek over respect. In sommige culturen is het respect voor ouderen erg diep geworteld. Zo mag je in Senegal bijvoorbeeld iemand die ouder is nooit tegenspreken. Hoe gaat men in België om met oudere mensen? Vroeger woonden de grootouders gewoon mee in, en zorgden de kinderen voor hen als het niet meer ging. Die trend komt stilaan terug via het kangoeroewonen of zorgwonen. Wat vinden de kinderen hiervan? Nederlands 5 Strategieën 5.1 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Mevrouw De Vries Nu : Mevrouw De Vries klautert overal op en onder, heeft last van een rusteloos gevoel. Begrijpen de kinderen dat? Of moeten mensen van tachtig stil in hun stoel voor het raam zitten wachten tot de dag voorbij is? Lees het interview in Humo nr. 3752/31 met Florentinus Van Den Eede, 90 jaar en uitbater van een snoepwinkel ( Waarom blijft Florentinus werken? Kan je elk beroep blijven uitoefenen tot je stokoud bent? Welke beroepen wel/niet? Waarom wel/niet? Vroeger : Mevrouw De Vries was acrobate in het circus. Laat de kinderen in boetseerklei de menselijke piramide bouwen waarlangs Nicolien naar boven klimt. Elke leerling maakt één figuur. Breng deze samen tot één grote acrobatische piramide. Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Muzische vorming 5 Media 5.5 8

9 Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Nederlands 5 Strategieën 5.1 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Meneer Van Mandersloot Nu : Meneer Van Mandersloot is een veteraan. Wat is dat? In welke oorlog was hij soldaat? Hij krijgt een brief van de koningin en weet niet goed hoe hij de brief moet beantwoorden. Hoe spreek je de leden van de koninklijke familie aan? Hoe is je briefaanhef? Oefen op formele en informele briefwisseling, briefaanhef, ondertekenen Vroeger : Na het verlovingsfeest werd de uitzet bijeengespaard. Wordt dat tegenwoordig nog gedaan? Laat de kinderen dat navragen bij hun ouders. Hoe kregen zij hun huisraad bij elkaar? Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.2 Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Meneer Van Dam Nu : Meneer Van Dam verblijft overdag in het rusthuis, maar blijft er niet slapen. Hoe komt dat? Waarom slaapt hij tussen de viooltjes? Wie heeft de nacht al eens in open lucht doorgebracht? Is dat hetzelfde als slapen in een tent? Wat voor gevoel geeft slapen in open lucht? Vroeger : Meneer Van Dam koos bewust voor het leven als dakloze. De meeste daklozen kiezen echter niet voor een thuisloos leven. Vaak ging er een hele lijdensweg aan vooraf. Laat de kinderen op zoek gaan naar de oorzaken voor dakloosheid, hoeveel daklozen er in ons land leven, hoe en waar ze in de winter opgevangen kunnen worden Handige links zijn : huisvesting/dakloos en Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 ICT 1 ICT 6 Meneer Zeybek Nu : Wat bedoelt de schrijfster met En Eser zelf? Die glimt nog wel het meest. Wat is echte Turkse thee? Laat het de kinderen opzoeken (cf.: org/wiki/turkse_thee). Vroeger : Meneer Zeybek kwam als migrant naar Nederland en nam de enige baan die hij kon krijgen : poetsen. Hij droomde ervan een eigen schoonmaakbedrijf op te richten. Heeft hij zijn droom kunnen verwezenlijken? Wie heeft zijn bedrijf overgenomen? Laat de kinderen uitzoeken welk werk de eerste generatie migranten (Turken, Marokkanen, Italianen, Joegoslaven ) in de jaren 60 in ons land uitvoerden. Hoe werd er toen over hen gesproken? Kennen de kinderen de term gastarbeider nog? (cf. Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 ICT 1 ICT 6 9

10 De dames Jansen en Verbruggen Nu : Nu het kan, treden Yvonne en Annet in het huwelijk. Laat de kinderen uitzoeken sinds wanneer het homohuwelijk in België/Nederland wettelijk is toegestaan (cf. Vroeger : Toen ze jong waren, durfden de dames hun liefde voor elkaar niet hardop uitspreken. Hoe werd er vroeger over homoseksualiteit gedacht en gesproken? Hoe wordt er in veel landen nu nog over homoseksualiteit gedacht? Wat vinden de kinderen hiervan? Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 ICT 1 ICT 6 Meneer Van Henegouwen Nu : Meneer Van Henegouwen ligt op sterven. Hebben de kinderen al iemand in hun nabije omgeving weten doodgaan? Lees het boek Kleine Pieter deed open (zie: Bibliografie) voor, of lees het samen. Hou een gesprek over doodgaan, over afscheid nemen en afscheidsrituelen. Wat is het verschil tussen iemand jong en iemand oud die sterft? Vroeger : Wat was het beroep van meneer Van Henegouwen? Hoe kijken zijn zonen aan tegen de dood? Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies En verder Brief Laat de kinderen een brief schrijven aan een van de personages. Bibliografie Dialoog Laat de kinderen een dialoog uitschrijven tussen verschillende personages. Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer mevrouw Van Veen meneer Bartels tegenkomt? Wat hebben ze elkaar te vertellen? Nederlands 5 Strategieën plussers over hun job Annemie Bulté. In : Humo 31 juli 2012 nr. 3752/31, p De ogen van Sitting Bull Mireille Geus (Lemniscaat, 2011) Feodoor heeft zeven zussen Marjet Huiberts en Sieb Posthuma (ill.) (Gottmer, 2006) Kleine Pieter deed open Paul Verrept en Randall Caesar (ill.) (De Eenhoorn, 2011) Mag je zelf een mama en een papa kiezen? Vragen van en voor kinderen over adoptie Evelien de Vlieger (Mozaïek, 2002)

11 Lestip 2 2 Groeten uit 2030 Jan Paul Schutten Davidsfonds/Infodok, 2011 Over het boek Aan de slag Aanzet Nieuwsgierig naar hoe je leven eruit zal zien als je 42 jaar oud bent? Jan Paul Schutten helpt je een handje. Elk hoofdstuk in dit boek begint met een bericht uit 2030 naar jou vandaag. Soms ziet die toekomst in 2030 er goed uit, soms een pak somberder. Misschien worden er robots uitgevonden die je bij alles kunnen helpen, of krijg je een chip ingeplant waarmee je je gezondheidstoestand op de voet kan volgen. In de toekomst eet je misschien geen biefstuk meer, maar gebakken wormen. In wat voor huis zal je wonen, op welke brandstof zal je auto rijden? En zal er nog een stukje natuur overblijven? Een informatief boek voor jonge voorspellers en uitvinders waarin de toekomstwetenschap op een bevattelijke en aantrekkelijke manier wordt gebracht. Toon de cover van het boek. Het lijkt wel een ansichtkaart uit de toekomst. Vraag de kinderen vooraf even stil te staan bij het jaartal Hoe oud zullen ze dan zijn? Waar denken ze dan zelf te staan in het leven? Hoe zien ze zichzelf over 18 jaar? Laat hen een levenslijn uittekenen, van hun geboortejaar tot Laat hen alle belangrijke gebeurtenissen uit hun verleden en heden al optekenen (bijv. : leren lopen, leren fietsen, het wisselen van de eerste melktand, voor het eerst naar school ) en laat hen hun eigen toekomst verzinnen (bijv. : studeren of snel gaan werken, trouwen, samenwonen of alleen blijven, kinderen krijgen of net niet, reizen, werken ). Vraag hen de levenslijn 18 jaar later nog eens opnieuw te bekijken. Zullen ze er dan om moeten lachen? Dat is wat de schrijver zegt op pagina 7 : Wil je lachen? Lees dit boek dan in 2030! Elk hoofdstuk begint met een brief uit het jaar Laat de kinderen ook een brief schrijven uit de toekomst : als oma of opa aan hun kleinkind, over het speelgoed waarmee ze speelden. Aan een topchef uit een restaurant over hun lievelingseten. Aan een architect over het huis waarin ze woonden. Je kan je leerlingen ook een brief laten schrijven naar de toekomst. Over hoe zij het nu ervaren naar school te gaan, wat ze eten, waarmee ze spelen Wereldoriëntatie 5 Tijd 5.5 Nederlands 5 Strategieën Verwerkingsactiviteiten Zorg voor verschillende exemplaren van dit boek. Elk hoofdstuk behandelt een ander thema. Pik er elke dag een thema uit. Onderstaande suggesties kunnen je op weg helpen om dit boek samen te lezen en te beleven. Laat de keuze voor de thema s afhangen van de interesses van je klas.

12 Hoofdstuk vooraf Overal techniek Op pagina 10 wordt de kracht van de verdubbeling uitgelegd. Geef de kinderen de opdracht het gedachte-experiment te laten narekenen. Laat het ook toepassen op een reële situatie (bijv. : de afstand thuis-school). Je kan de resultaten in een grafiek laten zetten op de computer. Op pagina 11 en 12 gaat het over wegwerpcomputers. De kinderen verzinnen nu zelf waarin ze een chip zouden verwerken, en enkele mogelijke toepassingen. Die werken ze uit in een reclamefolder, in tekst (met leuke slogan) en beeld. Nederlands 5 Strategieën Hoofdstuk 1 Een rondje door je nieuwe huis 4 Wonen Op pagina 15 worden levende en slimme huizen beschreven. Geef de kinderen als opdracht een tekening of ontwerp van een van deze huizen maken via Floorplanner op de computer (cf. Laat hen het ontwerp eventueel uitwerken tot een maquette. ICT 5 4 Computerpapier Op pagina 17 en 18 wordt voorspeld dat een computer zo dun en zo buigzaam als papier wordt. Zo zou je je computer kunnen opvouwen en makkelijk meenemen. Laat de kinderen nog meer mogelijke digitale evoluties bedenken. Verdeel de klas in groepjes en laat elk groepje een lijst aanleggen. Vergelijk na afloop de lijstjes. Kijk waar ze elkaar overlappen en/of aanvullen. Wereldoriëntatie 2 Techniek en samenleving 2.17 Hoofdstuk 2 Ruimteschip aarde In dit hoofdstuk wordt stilgestaan bij brandstof en energie, en hoe wij daar mee omspringen. Hou een debat. Schrijf alle argumenten pro en contra voor de verschillende brandstoffen en energiebronnen (olie, steenkool, aardgas, kernenergie, biobrandstof, wind- en waterenergie, zonne-energie) op strookjes (zie : vanaf p. 24). De argumenten neem je over uit het boek. Elke leerling krijgt één strookje dat hij of zij voorleest (of laat hen de argumenten rechtstreeks uit het boek voorlezen). De samenvatting lees je zelf. Wat vinden de kinderen zelf? In welke energiebronnen moet er volgens hen worden geïnvesteerd? Bijkomende argumenten zoeken ze in We hebben maar één planeet en Een beter milieu : energie besparen (zie : Bibliografie), en op internet. Wereldoriëntatie 2 Techniek en samenleving 2.17 Wereldoriëntatie 1 Natuur Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Hoofdstuk 3 Van zo viezig als een mens tot zo schoon als een mier 4 Groepsdomheid Sta vooraf even stil bij hoe mensen omgaan met hun omgeving, hoe ze de planeet plunderen en steeds meer vervuilen. Leg het boek Een ronde tafel in het regenwoud (zie: Bibliografie) op de leestafel. Eén van de mechanismen die vervuiling in de hand werkt, is groepsdomheid. Als dit probleem echt zo erg was, dan zouden ze er toch wel wat aan doen? is een gevaarlijke gedachte die in de hoofden van veel mensen zit. Hierover lees je meer op pagina 39 : Eén mens is dom, twee mensen zijn dommer. 2

13 Ga naar aanleiding van dat citaat op zoek naar voorbeelden van groepsdomheid en groepswijsheid, in het boek maar ook in de klas. Zijn er situaties in de klas waarop deze theorie van toepassing is, zoals bijvoorbeeld bij pesten? Om groepsdomheid om te zetten in groepswijsheid kan je met je klas een aantal groepsbevorderende, niet-competitieve spellen spelen. Inspiratie vind je hier : teambuildingskoffer.pdf. Wereldoriëntatie 1 Natuur Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies 4 Duurzaam speelgoed Op pagina 40 lees je onder Een nieuwe manier van denken over duurzaam speelgoed. Vraag de kinderen naar aanleiding hiervan thuis een inventaris maken van hun speelgoedkast. Waar spelen ze nu mee? Waar speelden ze vroeger mee? Maak van al deze lijstjes één grote klaslijst. Verdeel je klas in groepjes. Geef elk groepje een andere opdracht. Eén groep verdeelt het speelgoed volgens educatieve waarde en speeldoel, een andere groep volgens materiaal waaruit het vervaardigd is. Nog een andere groep kan het speelgoed indelen volgens levensduurte. Leg de lijstjes naast elkaar. Bekijk nu welk speelgoed het meest duurzame en ecologisch verantwoorde speelgoed is. Is er een speelgoedwinkel met duurzaam ecologisch verantwoord speelgoed in de buurt van jullie school? Maak een afspraak en vraag een rondleiding. De kinderen kunnen ook een interview afnemen. Surf naar en ga er bijvoorbeeld op zoek naar de oorsprong van houten speelgoed : Wereldoriëntatie 1 Natuur 1.3 Wereldoriëntatie 2 Techniek 2.1 Wereldoriëntatie 4 Maatschappij Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies ICT 6 4 Een eindeloze cirkel De kinderen zoeken het verschil tussen cradle-to-cradle en recycling op (cf. p ). Leg ter aanvulling ook de boeken Een beter milieu : afval en recycling en Gooi maar weg! op de leestafel (zie : Bibliografie). Ga zelf ook aan de slag. Blaas iets ouds nieuw leven in, bijv. : een oude stoel opknappen, een tafel herschilderen, een lampenkap pimpen Wereldoriëntatie 2 Techniek en samenleving Plastic soep Vraag de kinderen te inventariseren wat er in jullie klas allemaal uit plastic is gemaakt. Laat hen alternatieve materialen bedenken. Dezelfde denkoefening doen ze thuis over : in de badkamer (verpakkingen van douchegel en shampoo ), in de keukenkast, in de woonkamer (meubels ). Sta stil bij het afval dat dat met zich meebrengt. Zijn de kinderen zich bewust van de enorme plastic soep die ronddrijft in de oceanen? Lees pagina 43. Probeer een voorstelling te maken van de grootte van die plastic soep. In dit boek staat dat die minstens twee keer en misschien zelfs wel twintig keer zo groot [is] als Spanje. Leg er het boek We hebben maar één planeet naast. Op pagina 50 van dat boek staat : Hoe groot

14 de plastic soep is, weet niemand helemaal zeker. Minstens 34 keer zo groot als Nederland, zeggen onderzoekers. Neem er een landkaart bij en laat hen Spanje en Nederland opzoeken. Leg er tot slot ook het boek Plastic Soep naast. Daarin staat dat in een kwart van de Stille Oceaan een gebied van 8,6 miljoen vierkante kilometer maar liefst 44 miljoen kilo plastic afval drijft : kilo per vierkante kilometer (p. 15). Laat hen berekenen hoeveel (milli)gram afval dat is per liter. Wijs hen er bovendien op dat het gevaar niet enkel schuilt in de plastic die zichtbaar ronddrijft op zee, maar ook in de onzichtbare, microscopisch kleine plasticdeeltjes. Lees samen het artikel in De Standaard over hoe plastic onze mosselen vervuilt (cf. detail.aspx?artikelid=dmf _ ). Zet met de kinderen een bewustmakingscampagne op. Laat hen affiches ontwerpen, en slogans bedenken waarin ze anderen aansporen bewust met plastic en plastic afval om te gaan. Hou een optocht door de school, door het dorp. Wereldoriëntatie 1 Natuur Wereldoriëntatie 2 Techniek en samenleving 2.17 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Wiskunde 2 Meten 2.3 Hoofdstuk 4 Hoe voorspel je de toekomst? Lees de tekst op pagina 46. Wat is het verschil tussen een futuroloog en helderziende of een waarzegger? Breng verschillende horoscopen mee uit diverse tijdschriften. Lees er enkele samen. Geef de opdracht er zelf een te schrijven. Verwijs naar het boek Vuurbom (zie: Bibliografie) waarin Bram en Jimmy een eeuwigheidscapsule willen bouwen, geïnspireerd op wat er in en om de graven van Egyptische mummies gevonden werd. Bram en Jimmy verzamelen in die eeuwigheidscapsule allerlei voorwerpen zodat de generaties van 1000 jaar later weten hoe het schoolleven er 1000 jaar eerder uitzag. Vraag de kinderen zelf zo n lijst aan te leggen, en laat hen dan effectief voorwerpen, foto s en afbeeldingen verzamelen. Ze stellen bovendien een begeleidende brief op die de tijdsgeest van nu illustreert. Waar zouden ze de eeuwigheidscapsule kunnen begraven? Door wie moet de tijdscapsule gevonden worden, hopen ze? De kinderen kunnen per twee of in kleine groepjes werken. Lees ter afsluiting ook dit artikel, over een pakket in Noorwegen dat pas na 100 jaar geopend mocht worden (cf / 2012/08/24/ Mysterieus-Noors-pakketje-na-eeuw-geopend.dhtml) Nederlands 5 Strategieën ICT 6 Hoofdstuk 5 Water en brood Water : om voedsel te bereiden heb je water nodig. Neem het boek op pagina 58, waar een aantal voorbeelden staan. Vul het lijstje aan met een aantal dingen die vaak op het menu staan. Hoeveel liter water is er nodig om bijvoorbeeld rijst te bereiden (van het kweken van de plant tot de gekookte rijst op het bord)? Vraag de kinderen hun persoonlijk waterverbruik van één week in kaart brengen. Stel een schema op dat ze kunnen invullen : eten, drinken, toilet doorspoelen (± 6 liter per keer!), tanden poetsen, bad of douche Leg het boek Een beter milieu : water besparen (zie: Bibliografie) ter aanvulling op de leestafel. Bekijk de lijstjes en vergelijk. Hoe en waar zouden ze op persoonlijk waterverbruik kunnen besparen? 4

15 Neem het boek op pagina 60 ( Waar komt jouw eten vandaan ). Geef de kinderen de opdracht thuis in de keukenkasten te kijken. Ze brengen de oorsprong van de verschillende voedingswaren in kaart. Trek de opdracht open naar het verleden. Wat stond er bij hun grootouders op het menu? Is er een groot verschil met nu? Hoe zal het voedingspatroon er in de toekomst uitzien, denken ze? Neem het boek op pagina 61 en 62. Daarin wordt verwezen naar de akker van de toekomst. Vraag wie er zelf een moestuin, een stadstuintje of een balkonmoestuin heeft. Ga langs bij een pluk- of zelfoogstboerderij (zie bijvoorbeeld : skynetblogs.be). Wat vinden de kinderen van dat principe? Zien ze het later zelf ook zitten om hun groenten en fruit zelf te gaan oogsten? Wie heeft er nog zin in een stukje vis op zijn bord na het lezen van het stuk over overbevissing op pagina 64? Verwijs opnieuw naar de groepsdomheid en -wijsheid. Wereldoriëntatie 1 Natuur Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies In Maisgarnalen, cricko s en bugburgers (p. 65) lees je meer over het eten van insecten. Wie heeft er al eens insecten gegeten? Bewust of onbewust? Lees samen dit stuk verzorging/item/ /eetbare-insecten/ en bekijk ook hoe je zelf eetbare insecten kan vangen Ga daarna zelf op culinaire ontdekkingsreis! Leg daarna een link naar het volgende hoofdstuk. Met behulp van stamcellen en 3d-printers zouden we bijvoorbeeld een nier kunnen printen (p. 73). Maar als dat kan, rolt er binnenkort dan ook voedsel uit de printer? Lees en hou een gesprek over de mogelijkheden, de voor- en nadelen De auteur van Groeten uit 2030 verzint op pagina 66 een naam voor de toekomstige oven : robokoks, keukenbots, eetomaten. Welke naam dekt de lading het beste? Geef de opdracht zelf ook een leuke naam verzinnen. De meeste kinderen snoepen graag. Op pagina 67 verzint de schrijver zuurtjes die je kan inademen. Geef als opdracht zelf ook een gezonde snoeperij uit te vinden. Laat de kinderen hun uitvinding in tekst en beeld weergeven in een reclamefolder. Nederlands 5 Strategieën Hoofdstuk 6 Ziek 4 Imed Neem het boek op pagina 70. Daar wordt de imed voorgesteld : een piepklein chipje in je lichaam dat informatie stuurt over je lichamelijke toestand naar je computer of telefoon. Wat zijn, volgens het boek, de voordelen? Vraag de kinderen of zij er ook niks dan voordelen in zien? Prikkel hen door te stellen dat de gegevens in handen kunnen komen van iemand met minder goede intenties. Of dat je toekomstige werkgever zo je gezondheid in de gaten kan houden Nog steeds niks dan voordelen? 5

16 4 Eeuwig leven Op pagina 77 wordt stilgestaan bij een eeuwig leven. Onsterfelijkheid spreekt tot de verbeelding. Vraag of de kinderen ook dromen van een eeuwig leven? Hou een gesprek over de voor- en nadelen hiervan. Eén van de genoemde technieken om eeuwig te leven is alleen het hoofd up to date te houden en de rest van het lichaam te vervangen door kunstmatige ledematen. Hoe zou hun leven eruit zien met een kunstmatige romp en ledematen? Laat hen dat in beeld of woord weergeven. Nederlands 5 Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 Hoofdstuk 7 De eeuw van de robots? In Wanneer gaan we naar Mars (p. 80) lees je meer over ruimtevaart en hoe er vroeger naar gekeken werd. Geef de kinderen als opdracht met hun grootouders te praten over de eerste maanlanding (of met wie dan ook die zich de maanlanding nog herinnert). Hoe werd er in de jaren 50 en 60 gedacht over maan- en marsmannetjes? Vergelijk dit met wat we nu allemaal weten (en nog steeds niet weten). Nederlands 2 Spreken 2.2 Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.2 Sociale vaardigheden 2 Gesprekconventies Wereldoriëntatie 4 Maatschappij Bekijk de automodellen op pagina 82. Vraag de kinderen hoe een auto er in 2030 volgens hen zal uitzien? Vraag hen vervolgens er zelf één te ontwerpen. Op pagina 92 worden een heel aantal voorbeelden van een robot in huis gegeven. Vraag aan de kinderen waarvoor zij een robot zouden gebruiken? Laat hen dat in woord of beeld weergeven. Nederlands 5 Strategieën Muzische vorming 1 Beeld 1.6 En verder DIY Heel wat thema s uit dit boek zijn brandend actueel. Hou samen met je klas de ogen en oren wagenwijd open en volg de actualiteit. Zo wordt er bijvoorbeeld gedacht aan het gebruik van parasols om het Great Barrier Reef te redden : Warming/article/detail/ /2012/08/20/Parasols-kunnen-Great-Barrier-Reef-redden.dhtml. Maak hen duidelijk dat verandering bij jezelf begint. Met consuminderen bijvoorbeeld. Is diy (Do It Yourself) de toekomst? Dus : zelf je kleren naaien en breien, een moestuin beginnen Laat hen zeker een aantal dingen uit We hebben maar één planeet : groene tips en inspiratie voor Low Impact Kids (zie: Bibliografie) uitproberen! Wereldoriëntatie 3 Mens 3.1 ICT 1 ICT 6 6

17 Bibliografie Aarde & milieu : voedsel voor iedereen John Baines (Corona, 2007) Een beter milieu : afval en recycling Carol Inskipp (Corona, 2006) Een beter milieu : energie besparen Jen Green (Corona, 2006) Een beter milieu : water besparen Jen Green (Corona, 2006) Een ronde tafel in het regenwoud Rindert Kromhout en Eric Smaling (Leopold, 2007) Gooi maar weg! Rindert Kromhout en Eric Smaling (Leopold, 2005) Plastic Soep Jesse Goossens (Lemniscaat, 2009) Volle buiken Rindert Kromhout en Eric Smaling (Leopold, 2004) Vuurbom : de geschiedenis van een vriendschap Harm de Jonge (Van Goor, 2011) We hebben maar één planeet : groene tips en inspiratie voor Low Impact Kids Steven Vromman & Ilona Plichart, Tinne Van Den Bossche (ill.) (Van Halewyck, 2010) 7

18 Lestip 3 Het wonderkabinet Brian Selznick De Boekerij, 2012 Over het boek Het wonderkabinet vertelt twee verhalen. Het ene speelt zich af in 1927, in New Jersey, en is dat van het dove meisje Rose, wiens verhaal uitsluitend uit prenten bestaat. Het andere verhaal in woorden verteld speelt zich 50 jaar later af en is dat van Ben, een jongen die in Minnesota bij zijn oom en tante inwoont en op zoek gaat naar zijn onbekende vader. De verhalen raken elkaar eerst in details (een bliksemschicht, het thema doofheid), later komen ze samen in tijd en ruimte en krijgt ook Ben een rol in het beeldverhaal. Dit is een wonderlijk boek dat drijft op mysterie, nostalgie en sfeer. Wie is Rose? Wat heeft ze met Ben te maken? Wie is Bens vader? Met zijn paginavullende potloodtekeningen en vlotte tekst vertelt Selznick een verhaal in woord en beeld dat speelt met de grens tussen film, roman en graphic novel. Aan de slag Aanzet Inleefspel Zowel Rose als Ben zijn doof. Met een inleefspel maak je de kinderen duidelijk hoe een dove communiceert, zich in het verkeer begeeft Je kan doofheid simuleren door een leerling een koptelefoon op te zetten die geen geluid van buitenaf doorlaat. Daarna moeten ze zien te functioneren in een spel, een wiskundeles, een turnles Laat in elke situatie iemand anders de koptelefoon opzetten. Evalueer daarna. Wat hebben ze als positief ervaren? Wat als negatief? Je kan het inleefspel ook uitbreiden met andere handicaps. Inspiratie vind je o.a. op euphonynet.be/anderszijn/spelletjes.htm. Extra leesvoer Leg De stille dief en De Gehoorstoornis Survivalgids op de leestafel (zie: Bibliografie), voor wie zich verder in het thema wil verdiepen. Of lees het gedicht voor dat Jack uit Haat die kat (zie: Bibliografie) voor zijn dove moeder schreef (p ) Kattebelletje ik zal voor je luisteren ik zal alle klanken van de wereld horen 8

19 alle heerlijke onzegbare zegbare klanken al het ronken en zoemen en alle tingeltangelklanken ik zal alle klanken van de wereld horen en ik zal ze opschrijven zodat jij ze ook kunt horen. Nederlands Strategieën 5.1 Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.1 Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Wereldoriëntatie 1 Natuur 1.18 Wereldoriëntatie 4 Maatschappij 4.10 Verwerkingsactiviteiten Zorg voor verschillende exemplaren van het boek. Zorg ervoor dat alle kinderen het boek hebben gelezen en ga dan met onderstaande suggesties aan de slag. Sterren en de ruimte Het nummer Space Oddity van David Bowie speelt een belangrijke rol doorheen dit boek. Af en toe speelt er een stuk songtekst in Bens hoofd. Google de tekst van het lied, en zorg voor een Nederlandse vertaling, wanneer de kinderen onvoldoende Engels kennen. Waarover gaat dit lied? Waarom denkt Ben dat het over zijn vader gaat? Wat heeft Ben met de sterren en de ruimte? Ben is gefascineerd : hij schildert zijn plafond zwart en maakt met fluorescerende sterren een sterrenhemel na. Ga na of iedereen de namen van de belangrijkste sterren in ons melkwegstelsel 9

20 kent. Breng een (virtueel) bezoek aan de volkssterrenwacht Urania (cf. Leg ook Reis door het heelal, De ontdekking van de sterren en Sterren en planeten : atlas van de nachtelijke hemel op de leestafel (zie : Bibliografie). Muzische vorming 2 Muziek 2.3 Sterrennacht Neem het boek op pagina 71 en lees volgend fragment voor : De deur stond op een kier, en hij zag de ingelijste reproductie van Van Gogh een grote zwarte boom met een wervelende nachthemel vol gouden sterren. Breng een kunstboek van Van Gogh mee, bijv. Het kleine Van Gogh-museum (zie : Bibliografie) of zoek via Google een aantal van zijn schilderijen. Vinden ze terug om welk schilderij het gaat? ( Sterrennacht of Starry night ). Geef dan de opdracht om, net zoals in het boek, een beschrijving te maken bij een schilderij naar keuze. Bouw vooraf eventueel een woordveld op met tal van adjectieven om de kinderen op weg te helpen. Of speel een associatiespel, om woorden te wekken. Elk kind print een afbeelding van zijn of haar schilderij. Verzamel ze en hang ze op in de klas. Daarna leest elk kind zijn of haar beschrijving voor. De rest van de klas bekijkt de afbeeldingen en raadt om welk schilderij het gaat. Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Musea Ben is een echte verzamelaar : hij bezit een schildpadje uit gelijmde schelpen, stukjes meteoriet, een vogelschedel Ook Rose had als kind een knipselboek waarin ze alles over haar moeder, een actrice, verzamelde. Wie heeft thuis ook een verzameling? Breng Van alles over musea en verzamelen mee naar de klas. Met prachtige foto s geeft dit boek aan hoe een museum tot stand komt. Het kan de kinderen inspireren om de klas om te bouwen tot een tijdelijk museum. De kinderen stellen er hun verzamelingen tentoon. Verzamelingen rond eenzelfde thema vullen elkaar aan. Bens vader werkte voor het Amerikaans Natuurhistorisch Museum in New York. Ben verblijft er een paar dagen en raakt er niet uitgekeken. Ook Rose brengt veel tijd door in het museum, als kind, maar ook later. Bekijk via het internet een foto van het gebouw : wiki/american_museum_of_natural_history en vergelijk deze met de afbeelding op pagina De potloodtekening nodigt uit om zelf aan de slag te gaan! Trek de straat in met potlood, papier en een kartonnen onderlegger. Kies enkele gebouwen uit en laat de kinderen die natekenen. Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Maquette Rose werkte mee aan de maquette van New York voor de wereldtentoonstelling en voegde er haar persoonlijke geschiedenis met de stad in het geheim aan toe. Bekijk en vergelijk de tekeningen met de foto s op de website : De kinderen uit je klas verlaten binnenkort allemaal de lagere school. Laat hen samen een maquette bouwen van de school, waar ze waarschijnlijk zes, misschien zelfs negen jaar hebben doorgebracht. Aan de maquette voegen ze persoonlijke details toe : herinneringen aan leuke momenten in de klas, op de speelplaats, de eetzaal, feesten, een leerkracht (zie ook : Lestip Mijn straat ). Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Muzische vorming 1 Beeld 1.6 2

21 Diorama Bens vader bouwde het diorama Wolf (Canis Lupus), Gunflint Lake, Minnesota. Wat is een diorama? Ook in het Afrika-museum van Tervuren zijn een aantal diorama s gebouwd. Geef de opdracht er zelf een te maken. Je kan als thema bijvoorbeeld dieren nemen, en de klas in groepjes laten werken. De ene groep maakt een kijkkast over dieren van in savanne, aan andere groep over dieren op de poolgebieden. Gebruik bijvoorbeeld dieren van Schleich : die ogen levensecht. Voor de landschappen gebruiken ze materiaal als takken, mos, gras, zand en lappen stof. Je kan er als je de link met het Jeugdboekenweekthema wil leggen ook eentje maken over tijd. Muzische vorming 6 Attitudes 6.2 Muzische vorming 1 Beeld 1.6 Nederlands 6 Taalbeschouwing Nederlands 7 (Inter)culturele gerichtheid Doven Ben communiceert via een schriftje met Jamie, en later ook met Rose. Maar hij oefent ook op gebarentaal. Met een afbeelding van het handalfabet dat je van internet haalt laat je hen de boodschap op pagina 594 tot en met 609 ontcijferen. Let wel : doventalen zijn natuurlijke talen, met een eigen lexicon en een eigen grammatica die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Doven in Vlaanderen gebruiken dus een ander alfabet dan Amerikaanse doven. In het boek is de dovenboodschap niet vertaald. Geef de kinderen daarom ook het Amerikaanse gebarenalfabet. Schrijf een aantal woorden op strookjes, deel de strookjes uit en laat de kinderen deze woorden voor elkaar spellen (met het Vlaamse handgebarenalfabet). Ze raden om ter snelst om welk woord het gaat! Neem woorden uit het boek : museum, meteoriet, film, panorama, diorama, wonderkabinet Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.3 En verder Film toen en nu In 1927 werd de nieuwe geluidstechnologie in de films geïntroduceerd. Bekijk een film of een filmfragment uit de stomme periode, bijvoorbeeld One week van Buster Keaton uit Waarin verschilt een film van toen met een film nu? Wijs hen op de zwart-witbeelden, de tussentitels die tussen de beelden door worden geprojecteerd, het ontbreken van geluid, de muziek die vaak live werd gebracht Verdeel de klas in groepen. Laat elke groep een kort scenario uitschrijven voor een eigen stomme film. Zorg voor verkleedkleren, rekwisieten en een camera om de filmpjes op te nemen. Muzische vorming 3 Drama 3.5 Muzische vorming 5 Media 5.3 (Over)bescherming Lees het gesprek voor tussen moeder en dochter op pagina s 274 tot en met 292. Roses moeder vindt het gevaarlijk voor haar dove dochter om alleen buiten te komen, alleen al omdat ze schrik heeft dat haar dochter aangereden zal worden. Kan je de ongerustheid van de moeder begrijpen? Of heeft Rose gelijk? Moeten dove kinderen extra beschermd worden? Of hebben ze het recht om gevaar te lopen, net als niet-dove kinderen? Sociale vaardigheden 1 Relatiewijzen 1.6 2

22 Bibliografie Citaten Bens moeder werkt als bibliothecaresse in de plaatselijke bibliotheek en is altijd omringd door boeken. Uit die boeken haalt ze citaten om op te hangen, o.a. eentje van Oscar Wilde : We liggen allemaal in de goot, maar sommigen van ons kijken naar de sterren. Ben vraagt naar de betekenis maar krijgt geen antwoord. Wat betekent die uitspraak volgens de kinderen uit je klas? Geef de kinderen de opdracht om uit elk gelezen boek een mooie zin te halen. Die hangen ze op in de klasbibliotheek of ze schilderen het citaat op de klasmuur. Zo krijg je een prikkelende leesomgeving. Je kan deze opdracht het hele jaar doordoen. Tijdens de Jeugdboekenweek geef je hen de opdracht om gericht te zoeken naar citaten rond tijd. Nederlands 6 Taalbeschouwing 6.5 De Gehoorstoornis Survivalgids Nico De Braeckeleer, E. De Leenheer, Maaike Devos (Abimo, 2010) De ontdekking van de sterren Govert Schilling (Moon, 2012) De stille dief Rian Visser en Fréderiek Westerweel (ill.) (Clavis, 2008) Haat die kat Sharon Creech (Hoogland & Van Klaveren, 2009) Het kleine Van Gogh museum (Ludion, 2010) Van alles over musea en verzamelen Ymkje Swart en Jet Bootsma (ill.) (Moon, 2008) Reis door het heelal Frank Deboosere (Standaard, 2008) Sterren en planeten : atlas van de nachtelijke hemel Robin Scagell (Lannoo, 2008) 22

23 Lestip 4 Mijn straat Paul De Moor en Stefanie De Graef (ill.) Lannoo, 2012 Over het boek Aan de slag Aanzet Een jongen schetst de straat waar hij vroeger woonde. Hij vertelt over de huizen, de gebouwen en hun bewoners. Over de tandarts en de boer, de ene woont boven, de ander beneden. Over de bakker en de ijsman, de een met de bakfiets, de ander met paard en kar. Over de fabrieken, de wei en de stekelbaars. Over de tijd van toen, toen de jongen nog klein was en de straat nog was hoe ze was. Dit is een nostalgisch boek over vroeger met kleurrijke en geestige personages. Toon de cover van het boek. Voor je het boek samen leest, laat je de kinderen een stukje schrijven met dezelfde titel als het boek Mijn straat. Ter inspiratie voor hun beschrijving zet je hen op weg met de vijf W s (en één H) : Wie woont er? Waarom woon jij er? Wat voor bijzonders is er in je straat te zien? Wanneer werd je straat aangelegd? Waar is je straat gelegen, in wat voor buurt? Hoe ziet je straat er uit? Laat hen ook volgende vragen beantwoorden : Wat is de oorsprong van je straatnaam? Wie bedacht de straatnaam? Hoe lang bestaat je straat al? Zijn er winkels? Zijn er openbare gebouwen? Fabrieken? Is er een school of bibliotheek? Staan er geklasseerde gebouwen of gebouwen van een beroemde architect? Wie is de oudste bewoner van de straat? Hoeveel verschillende nationaliteiten wonen er in je straat? Laat de kinderen mensen uit hun straat interviewen, stuur hen met een fototoestel of videocamera op pad. Laat hen hun straat verwerken tot een krantenartikel, in een schilderij, als fototentoonstelling, een videoreportage à la Het dorp van Man bijt hond. Je kan er ook voor kiezen om de kinderen klassikaal de schoolstraat in kaart te laten brengen. De kinderen trekken er in duo s op uit en interviewen de buren, de uitbater van de snoepwinkel of de schoolconciërge voor de schoolkrant. Extra informatie over de straat vind je op de website van je gemeente, bij de verantwoordelijke van ruimtelijke ordening of technische dienst, bij de heemkundige kring Nederlands 4 Schrijven 4.4 Nederlands 2 Spreken 2.2 2

24 Wereldoriëntatie 4 Maatschappij 4.10 Wereldoriëntatie 5 Tijd Verwerkingsactiviteiten In dit boek wordt telkens iets of iemand uit de straat van de auteur voorgesteld. Lees het boek samen. Hier volgende enkele suggesties om langer stil te staan bij bepaalde thema s of passages. Bewoners 4 Namen Bekijk de namen in dit boek : Fred, Fons, Dolf, Fernand, Frans, Marcel Welke populaire voornamen van vroeger komen nu terug? (Denk aan Jef, Jules, Jeanne, Marie ) Wat betekenen de namen en waar komen ze vandaan? De ijsman in het boek heet bijvoorbeeld Marcel. Zijn naam komt uit Frankrijk en betekent kleine hamer. Zijn paard heet Poenda. Die naam komt uit Congo. Zoek vervolgens de betekenis van de namen van de kinderen uit je klas, bijvoorbeeld op Nederlands 6 Taalbeschouwing Nederlands 7 Interculturele gerichtheid 4 Van boven naar onderen Lees de tekst voor en stel volgende vragen : Hoe is de verhouding tussen de boer en de tandarts? Waaruit kan je dat afleiden? Wie van hen heeft nu gelijk? Dramatiseer dit stuk. De boer en tandarts ontmoeten elkaar : Wat hebben ze elkaar te zeggen? Hoe begroeten ze mekaar? Hartelijk of hatelijk? Wat gebeurt er als de boer met kiespijn toch bij de tandarts op bezoek gaat? Wat gebeurt er als de tandarts melk komt kopen bij de boer? De boer en tandarts raken het niet met elkaar eens over waar de straat begint en eindigt. Hoe zou het zitten met de straat waar jullie school ligt? Maak een afspraak met iemand van de technische administratieve dienst van je gemeente en hou een gesprek : Waar is het begin en het einde van de straat? Wie bepaalt dit? Waar beginnen huisnummers te tellen? Wie verzint de straatnamen? Wie is de beroemdste inwoner? Wereldoriëntatie 4 Maatschappij 4.10 Muzische vorming 3 Drama 3.5 Nederlands 2 Spreken De bakker In dit stuk wordt met woorden gespeeld en gejongleerd : De bakfiets bromde. Daarom was het ook een bromfiets. Ga op zoek naar andere woorden die zich tot deze taalspielerei lenen en maak (nieuwe) woorden! Nederlands 6 Taalbeschouwing