De Wandeling. Handleiding voor de docent. Drie toevallige verhalen over discriminatie. Artikel 1 Overijssel Stichting Synagoge Enschede

Transcriptie

1 De Wandeling Drie toevallige verhalen over discriminatie Handleiding voor de docent Artikel 1 Overijssel Stichting Synagoge Enschede

2 De Wandeling Zo op het oog drie heel verschillende mensen. Mensen die je zomaar tijdens een wandeling tegen zou kunnen komen. Mensen zoals jij en ik. Toch is er iets dat deze mensen bindt. Deze drie personen worden door mensen die hen niet kennen op een bepaalde manier gezien, er worden meningen en beelden over hen gevormd die helemaal niet hoeven te kloppen. Vooroordelen dus. Wat deze mensen bindt is de uitspraak Discriminatie zit in dingen die je niet verwacht Leer deze mensen en hun verhaal kennen tijdens De Wandeling. Inhoudsopgave Woord vooraf 3 1. Het materiaal 3 2. Educatieve doelen 4 3. De Wandeling binnen het onderwijsprogramma 4 4. De opzet van het project 5 5. De dvd 6 6. De lesbrief 7 7. De les 8 8. Uitbreiding 9 Bijlagen Bijlage 1: Wat vind jij? 11 Bijlage 2: Artikel 1 Overijssel 13 Bijlage 3: Stichting Synagoge Enschede 14 2

3 Woord vooraf Hoe is het om in het dagelijks leven te maken te krijgen met discriminatie? Hoe is het om te weten dat er een stereotype beeld van je bestaat? Dit zijn vragen die in De Wandeling aan bod komen. Leerlingen zullen ontdekken hoe drie verschillende personen toch overeenkomsten hebben. Overeenkomsten die samenhangen met vooroordelen en daaruit voortvloeiende discriminatie. 1. Het materiaal Het materiaal dat u nodig heeft voor De Wandeling is te downloaden via de volgende linken: De verhalen van Fred Cohenno een Joodse man die de Tweede Wereldoorlog meegemaakt heeft Noes Solisa een Molukse man die geboren is in kamp Schattenberg en Johan Kluiter een homoseksuele politieagent worden voor en door de jongeren uitgewerkt. De Wandeling is een project van Artikel 1 Overijssel, in samenwerking met Stichting Synagoge Enschede. Beide organisaties willen jongeren bekend maken met de ander. Door te ontdekken hoe anderen leven, denken en doen, kan begrip voor de ander ontstaan. Door kennismaking en begrip kunnen tolerantie en respect voor de ander vergroot worden. Door De Wandeling zullen de jongeren tevens ontdekken dat verschillende periodes uit de geschiedenis met elkaar kunnen samenhangen. Leren mensen van het verleden? Is dat wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurd is niet mogelijk in de huidige tijd? En hoe staan de jongeren zelf binnen dit thema? Hebben zij veel vooroordelen, en zijn zij zich daarvan bewust? Is het erg om vooroordelen te hebben, en hoe kunnen vooroordelen weggenomen worden? En op welke manier leiden vooroordelen tot discriminatie? Al deze zaken komen aan bod tijdens De Wandeling. Wij wensen u en de leerlingen een inspirerende belevenis. 3

4 2. Educatieve doelen 3. De Wandeling binnen het onderwijsprogramma Doelen De te behalen doelen van het project liggen op de volgende terreinen: Het opdoen van kennis ten aanzien van vooroordelen, discriminatie en de invloed hiervan op het dagelijks leven. Het verwerven van inzicht als het gaat over de invloed die verschillenden tijdsperiodes op elkaar kunnen hebben. Attitudeontwikkeling. Leerlingen worden bekend gemaakt met de ander, de thema s vooroordelen en discriminatie en bepalen hun eigen houding en positie ten opzichte van deze thema s. Leeractiviteiten De leerling leert wat vooroordelen zijn en hoe deze tot discriminatie kunnen leiden; welke invloed vooroordelen en discriminatie op het dagelijks leven kunnen hebben; zich in te leven in een ander; concrete bronnen te gebruiken om zich een beeld te vormen en antwoord te vinden op vragen die hij zelf stelt bij bovengenoemde thema s; over de geschiedenis van drie tijdsperiodes uit de Nederlandse geschiedenis en leert welke invloed deze periodes op elkaar kunnen hebben en hoe deze periodes met elkaar samenhangen; informatie te verzamelen en te beoordelen. Toetsing doelstellingen De vergroting van de vaardigheden en de attitudeontwikkeling kunnen alleen door de docent waargenomen worden. Voor deze onderdelen zijn geen specifieke toetsingsinstrumenten vormgegeven. Wel is er een eindopdracht ontwikkeld. Middels deze opdracht bedenken de leerlingen pro- en contra-argumenten bij de aan hen voorgelegde stellingen. Hierdoor wordt duidelijk wat zij van het lesmateriaal opgestoken hebben en of de hiervoor genoemde doelstellingen behaald zijn. De Wandeling past binnen het domein Mens en Maatschappij van de onderbouw van Havo/Vwo. In dit leergebied staat de persoonlijke betrokkenheid van leerlingen centraal. Het leergebied is erop gericht een kader op te bouwen om de wereld beter te begrijpen. De volgende kerndoelen komen met name aan bod tijdens De Wandeling: Kerndoel 36: Meningvormen De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. Kerndoel 37: Historische basiskennis De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. Voor dit project relevante tijdvakken zijn: - Tijd van wereldoorlogen ( ) - Tijd van televisie en computer ( heden). De leerling leert daarbij in elk geval de relatie te leggen tussen de gebeurtenissen en ontwikkelingen in de 20e eeuw (waaronder de Wereldoorlogen en de Holocaust), en hedendaagse ontwikkelingen. Kerndoel 43: Cultuurverschillen in Nederland De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Kerndoel 47: Oorlog, vrede en mensenrechten De leerling leert actuele spanningen, conflicten en oorlogen in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de doorwerking ervan op individuen en samenleving (nationaal, Europees en internationaal), de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien. Voor de tweede fase van Havo/Vwo geldt dat De Wandeling onder andere aansluit bij: Maatschappijleer, met name domein A, Vaardigheden en domein E, Pluriforme samenleving. 4

5 4. De opzet van het project Maatschappijwetenschappen, met name domein A, Vaardigheden en domein D, Multiculturele samenleving. Geschiedenis, met name domein B, Oriëntatiekennis. De Wandeling is een aanvulling op of vervanging van bestaand lesmateriaal. Door van De Wandeling gebruik te maken, komt ander materiaal bijvoorbeeld een bepaald hoofdstuk uit een lesboek te vervallen. Doelgroep De Wandeling is ontwikkeld voor leerlingen van Havo/Vwo. Tijdsduur Voor het volledig uitvoeren van De Wandeling heeft de docent ongeveer 2 uur nodig. Het geheel zou over meerdere lesuren verspreid kunnen worden. Wanneer Het is aan u om te bepalen wanneer u gebruik wilt maken van De Wandeling. Gedurende het gehele schooljaar kunnen scholen het materiaal afnemen. Hierdoor kunnen scholen op een voor hen geschikt moment van het aanbod gebruik maken. De Wandeling past binnen thematisch onderwijs. Er kan tevens aangesloten worden bij bepaalde dagen in het jaar, zoals 4 en 5 mei, Antiracismedag of Dag van het Respect. Onderdelen van het project De Wandeling bestaat uit vier onderdelen, te weten: 1. deze handleiding 2. een dvd 3. een lesbrief voor de leerling 4. een lesbrief voor de docent 1. De handleiding In deze handleiding vindt u alle informatie die de docent nodig heeft om met De Wandeling aan de slag te kunnen. 2. De dvd Het project draait om de dvd De Wandeling. Deze dvd laat de verhalen van de heren Kluiter, Solisa en Cohenno zien. Het wordt duidelijk op welke manier zij in hun dagelijks leven te maken (gehad) hebben met vooroordelen en discriminatie. 3. De lesbrief voor de leerling De lesbrief en dvd worden met elkaar afgewisseld. De lesbrief is een verdieping en uitbreiding van de dvd. 4. De lesbrief voor de docent De lesbrief voor de docent heeft dezelfde opbouw als de lesbrief voor de leerling. Het enige verschil is dat in de versie voor de docent de antwoorden in de tekst vermeld worden en aangegeven wordt wat de docent moet doen. 5

6 In de volgende twee hoofdstukken wordt uitleg gegeven over de dvd en de lesbrief. 5. De DVD De dvd is de kern van De Wandeling. Naar aanleiding van de beelden gaat u met de leerlingen aan de slag met de lesbrief. Intro De dvd start als het goed is vanzelf. De intro duurt 1:04 min. De tekst hiervan staat vermeld op de tweede pagina van de lesbrief. Keuzemenu Na de intro verschijnt het keuzemenu. Het is de bedoeling dat u de fragmenten in de getoonde volgorde laat zien. In uw lesbrief staat duidelijk vermeld wanneer u welk fragment moet laten zien. Het menu bestaat uit de volgende onderdelen: 1. uit het zicht 2. een plaatst met een geschiedenis 3. onlangs nog 4. een veilig oord? 5. het gevaar is er altijd 6. mensen zoals jij en ik Een korte beschrijving van deze onderdelen vindt u hieronder. 1. Uit het zicht Duur: 0:41 min. De dvd begint met een korte kennismaking met de heren Fred Cohenno, Noes Solisa en Johan Kluiter. regering NSB ers en collaborateurs in het kamp gevangen. - Van 1951 tot 1970 werden Molukse KNIL-soldaten en hun gezinnen in het kamp ondergebracht. - Vanaf 1983 is er een herinneringscentrum gevestigd bij het voormalig kampterrein. Door dit fragment wordt duidelijk dat Westerbork een symbool is geworden van discriminatie. Tevens wordt duidelijk wat Westerbork met de drie hoofdrolspelers te maken heeft. 3. Onlangs nog Duur: 5:02 min. Johan Kluiter vertelt hoe hij als politieman omgegaan is met het feit dat hij homoseksueel is, en hoe de omgeving daarop gereageerd heeft en nog reageert. 4. Een veilig oord? Duur: 7:38 min. Noes Solisa is als zoon van Molukse ouders geboren in kamp Schattenberg. Hij vertelt hoe dat voor hem was en wat radicaliseren voor hem betekent. 5. Het gevaar is er altijd. Duur: 6:25 min. Fred Cohenno is tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren. Hij is Joods en heeft nog altijd met vooroordelen te maken. 6. Mensen zoals jij en ik. Duur: 1:04 min. Dit is de beginfilm. De tekst staat beschreven op pagina 2 van de lesbrief. U kunt dit fragment eventueel als afsluiting nogmaals laten zien. 2. Een plaats met een geschiedenis Duur: 6:57 min. Voor de opname van De Wandeling is gefilmd in voormalig kamp Westerbork. Dit fragment geeft uitleg over Westerbork en haar geschiedenis. Aan bod komt: - De reden voor de bouw van het kamp in De Nederlandse regering richt het kamp op om Duits- Joodse vluchtelingen op te vangen. - De Tweede Wereldoorlog. In 1942 kwam het kamp onder rechtstreeks Duits bestuur. Van 1942 tot 1944 werd het een doorgangskamp. In 1945 werd het kamp bevrijd. - Na de Tweede Wereldoorlog hield de Nederlandse 6

7 6. De lesbrief De lesbrief voor de leerling en docent zijn grotendeels hetzelfde. Daarom wordt er in dit hoofdstuk indien specifiek genoemd geen onderscheid tussen beide versies gemaakt. Werkwijze De lesbrief wordt klassikaal behandeld. U volgt de lesbrief van pagina 1 naar pagina 11, en van opdracht 1 naar de eindopdracht. Er is een vaste volgorde. In de lesbrief voor de docent wordt aangegeven wanneer er een fragment van de dvd getoond moet worden, en welk fragment dat is. Bepaalde tekst staat wel in de lesbrief versie docent, maar niet in de versie van de leerling. Deze tekst is schuingedrukt en in een ander lettertype weergegeven. Symbolen In de lesbrief wordt gebruik gemaakt van symbolen. Deze tekens hebben betrekking op de manier waarop de opdracht uitgevoerd moet worden. Hieronder wordt vermeld welke symbolen dat zijn en wat hun betekenis is. Schrijven - Lezen Klassikaal bespreken Overleggen in tweetallen, daarna klassikaal bespreken Inleiding De lesbrief begint met 1.1 Waar sta jij?. Door deze inleiding worden de jongeren zich bewust van het bestaan en het hebben van vooroordelen. Voor de les bepaalt u hoe u deze inleiding vorm wilt geven. Hieronder staan drie mogelijkheden weergegeven. U kiest de manier die u het meest aanspreekt of het beste bij de groep past. Voor alle drie mogelijkheden geldt dat de leerlingen op een serieuze manier met de opdracht aan de slag moeten. Anders heeft u niets aan de uitkomsten van de opdracht. U kunt er voor kiezen om de opdracht voorafgaand aan De Wandeling uit te laten voeren. Drie mogelijke inleidingen zijn: 1. De GVD-test De GVD-test, de Grote Vooroordelen en Discriminatietest van IKON. Deze test kunt u vinden via en neemt ongeveer 7 minuten in beslag. De leerlingen maken de test individueel. De inleidende tekst van de test is als volgt: Nederlanders zijn tolerant en verdraagzaam. Dat zeggen ze tenminste vaak. Met de Grote Vooroordelen- en Discriminatietest kun je vaststellen hoe je zelf in het leven staat. Er komen thema s aan bod als terrorisme, religie, homo s, vrouwen, hangjongeren, sociale voorzieningen, wonen en werken. Allemaal zaken die in onze maatschappij een belangrijke rol spelen. De test laat in totaal 24 foto s zien. Elke foto wordt 6 seconden getoond. Daarna heb je kans een keuze te maken uit vier mogelijkheden. Probeer daarbij je eigen gevoel te volgen. Eerlijk antwoorden leidt tot een uitgebreide uitslag die betrouwbaar weergeeft of je al dan niet vooroordelen hebt en of je neigt tot discrimineren. Je kunt de test doen in ongeveer 7 minuten. De uitslag zal je verbazen. Veel succes met de test! Na afloop bespreekt u de uitslagen klassikaal. De belangrijkste vraag hierbij is of de leerlingen verbaasd zijn over hun uitslag, of over die van hun klasgenoten. Zijn ze bevooroordeeld? 2. Omschrijven klasgenoten Laat de meisjes uit de klas individueel opschrijven wat hun beeld is van de jongens uit hun klas, en de jongens uit de klas doen hetzelfde over de meisjes. Dingen die ze kunnen noemen zijn: hobby s, vrijetijdsbesteding, muzieksmaak, gezinssamenstelling, afkomst, etc. Geef de leerlingen hiervoor vijf á tien minuten de tijd. Bespreek de bestaande beelden klassikaal. Laat de meisjes en jongens op de ideeën reageren. Kloppen de beelden? En zo niet, hoe kan dat? Hoe goed 7

8 7. De les kennen de jongens de meisjes, en andersom? Is het belangrijk om elkaar goed te kennen? 3. Wat denk jij? In bijlage 1 vindt u de vragenlijst Wat denk jij?. Kopieer voor iedere leerling een exemplaar, en laat hen het individueel invullen. De leerlingen moeten tien vragen beantwoorden. Ze kunnen steeds uit drie mogelijke antwoorden kiezen. Als alle vragen beantwoord zijn, geeft u de leerlingen de sleutel, waarmee zij hun antwoorden om kunnen zetten in punten. Als laatste geeft u de puntentelling. Bespreek met uw leerlingen hoeveel punten zij hebben gescoord en of zij daar verbaasd over zijn. Voorbereiding - Lees het benodigde materiaal door, zodat de werkwijze u duidelijk wordt. - Bekijk geruime tijd voor de les de opzet van de dvd door hem een keer af te spelen. - Zet voor de les de dvd startklaar en zorg voor een geschikte achtergrond waarop het beeld geprojecteerd kan worden. - Zorg ervoor dat er voor iedere leerling een lesbrief klaarligt. - Leg uw lesbrief klaar. - Bepaal hoe de leerlingen tijdens de les zitten. Zorg er voor dat zij in ieder geval een stevige schrijfondergrond hebben. - Afhankelijk van de door u gekozen inleiding: * 1: zorg voor voldoende computers en noteer voor de leerlingen de link van de website. * 2: zorg ervoor dat de leerlingen schrijfmateriaal hebben. * 3: kopieer voor iedere leerling bijlage 1, alleen pagina 11. Werkwijze De lesbrief wordt klassikaal behandeld. U volgt de lesbrief van pagina 1 naar pagina 11, en van opdracht 1 naar de eindopdracht. Er is een vaste volgorde. - Behandel de opdrachten volgens het symboolsysteem. - In uw lesbrief wordt aangegeven wanneer er een fragment van de dvd getoond moet worden, en welk fragment dat is. Deze schuingedrukte en in een ander lettertype weergegeven tekst is uitsluitend voor u bestemd. Opdrachten 1 t/m 21 - Door de symbolen wordt per opdracht aangegeven wat de werkwijze is. - De antwoorden die in uw lesbrief verwerkt zijn, worden in schrijftaal weergegeven. Maak tijdens de bespreking van de antwoorden gebruik van uw eigen woorden. 8

9 8. Uitbreiding Eindopdracht - Leg aan de leerlingen uit wat bedoeling en werkwijze van de eindopdracht is. - Bepaal voor uzelf welke stellingen u wilt gebruiken. Dat hangt uiteraard ook van de beschikbare tijd af. - Bepaal de groepsindeling en deel dit mee aan de leerlingen. - Houd tijdens de opdracht de leiding duidelijk in handen en bepaal welke leerling het woord krijgt. Het is mogelijk om u meer in het thema van De Wandeling te verdiepen. Uiteraard kunt u hiervoor zelf materiaal verzamelen. U kunt ook gebruik maken van de onderstaande mogelijkheden: 1. Film Die Welle Die Welle is een Duitse film, die aansluit bij het thema van De Wandeling. Het is de moeite waard om deze film met uw klas te bekijken. Het maakt de leerlingen duidelijk dat een dictatuur nog altijd kan ontstaan en dat de gevolgen desastreus kunnen zijn. De beschrijving is als volgt: Leraar Rainer Wenger start tijdens een studieweek met als onderwerp Staatsvormen een project in zijn klas met de bedoeling een dictatuur voelbaar te maken. Wat vrij onschuldig begint met begrippen als groepsdruk en discipline ontwikkelt zich na enkele dagen in een serieuze beweging met als naam Die Welle. Al op de derde dag beginnen de scholieren andersdenkenden uit te sluiten. Tegenstanders van Die Welle worden vijanden en oude vriendschappen worden beëindigd. Kritiek op Die Welle wordt beantwoord met agressie en intimidatie. De conflicten stapelen zich op tot de situatie onvermijdelijk escaleert. Speelduur: 107 min. Leeftijd: 12+ Beeld: 16:9 Geluid: Dolby Digital 5.1 Taalkeuze: Duits Ondertiteling: Nederlands Productiemaatschappij: Paradiso Regisseur: Dennis Gansel 2. Artikel 1 Op de website kunt u materiaal vinden waarmee u aan de slag kunt. U kunt tevens bij Artikel 1 Overijssel informeren welke mogelijkheden zij voor u hebben. Voor meer informatie: Artikel 1 Overijssel Benninkburg MC Enschede Tel: info@artikel1overijssel.nl 9

10 3. Bezoek synagoge U kunt een bezoek brengen aan de synagoge van Enschede, de mooiste synagoge van West-Europa. Door dit bezoek komen de leerlingen in contact met het jodendom, de Joodse cultuur en haar gebruiken. Hierdoor kan er bij de jongeren meer begrip en respect voor een andere in dit geval Joodse cultuur ontstaan. Voor meer informatie kunt u terecht bij: Stichting Synagoge Enschede Postbus 237, 7500 AE Enschede Tel: , info@synagoge-enschede.nl 4. Bezoek Kamp Westerbork Samen met uw leerlingen kunt u een bezoek brengen aan voormalig Kamp Westerbork. Er zijn verschillende educatieve programma s waar u gebruik van kunt maken. Voor meer informatie: Herinneringscentrum Kamp Westerbork Oosthalen TG Hooghalen Tel: info@kampwesterbork.nl 5. Bezoek museum Maluku De missie van het Museum Maluku (MUMA) is om het erfgoed van de Molukse gemeenschap in Nederland te verzamelen, te bewaren, te onderzoeken en te presenteren. Het museum voert haar missie uit door middel van het maken van tentoonstellingen, het (laten) uitvoeren van onderzoek, het (mede) organiseren van voorstellingen en bijeenkomsten. Het MUMA opereert vanuit de visie dat de Molukse gemeenschap een eigen karakter heeft maar ook een integraal deel uitmaakt van de Nederlandse samenleving. Tegelijkertijd heeft het sterke banden met het gebied van herkomst, de Molukken. Het erfgoed van Molukkers weerspiegelt deze positie. Voor meer informatie: MUMA Kruisstraat 313, 3581 GK Utrecht Tel: , info@museum-maluku.nl 10

11 Bijlage 1. Wat vind jij? 1. Je bent op een feestje. Een jongen/meisje met een donkere huidskleur komt op je af om met je te praten. Wat doe je? a) Je antwoordt koel en beleefd, heel afstandelijk. b) Je antwoordt vriendelijk en hartelijk, zoals tegen andere jongens/meisjes. c) Je zegt hem/haar meteen dat hij/zij moet ophoepelen. 2. Je loopt s avonds alleen op straat. Aan de overkant van de straat zie je twee Marokkanen aankomen. Ze steken over als ze jou zien. Wat denk je? a) Ze willen drugs verkopen. b) Ze willen je de weg vragen. c) Daar lopen twee mensen. Je zegt gewoon Hallo en je gaat verder. 3. In jouw klas zit een nogal dik meisje, Marieke. Tijdens de gymles worden teams samengesteld. Marieke wil meespelen. a) Je kiest Marieke ook uit, ondanks dat ze wat dik is. b) Je kiest Marieke voor de reservespelers. c) Je kiest Marieke helemaal niet; met dat team win je zeker niet. 4. Op straat zie je een dakloze met een fles drank. Wat denk je? a) Drank maakt meer kappot dan je lief is. b) Zie je wel, die daklozen hebben het aan zichzelf te danken. c) Wat vervelend dat die man zo moet leven. 5. In jouw klas zit een islamitische jongen. Het is de vastenmaand Ramadan, en hij eet of drinkt niets. Wat doe je? a) Je pest hem en vraagt hem voortdurend of hij een boterham van jou wil. b) Je vraagt hem of hij het er niet moeilijk mee heeft om tussen al die etende mensen te moeten zitten. c) Je bent geïnteresseerd en vraagt hem uitleg over vasten en zijn godsdienst. 7. Je hebt gegeten met een groep vrienden. De meisjes hebben gekookt. Na afloop is er veel opruimwerk en een enorme afwas. Wat vind jij? a) De jongens doen de afwas, de meisjes hebben immers al gekookt. b) Keukenwerk is niets voor mannen, laat de vrouwen dat maar doen. c) De kookploeg rust, de rest wast af. 8. Werklozen. Daar wordt veel over gesproken. Wat vind jij? a) Die mensen moeten met evenveel respect benaderd worden als andere mensen. b) Werklozen hebben alle tijd en mogen toch ook wel iets doen voor hun geld. c) Het zou goed zijn als de bijstand zou worden afgeschaft. Dan zouden de werklozen tenminste echt werk gaan zoeken. 9. Je ziet een man met een kinderwagen. Wat denk je? a) Leuk dat die vader tijd doorbrengt met zijn kind. b) Die man heeft zeker geen werk. c) Wat een leuke oppas. 10. Een vrouw wordt directeur van een groot bedrijf. Wat denk jij? a) Dat kan nooit goed gaan. b) Ze zal wel de beste kandidaat zijn geweest, anders was ze nooit gekozen. c) Er zouden veel meer vrouwen zulke functies moeten hebben. 6. Er komt een opvanghuis voor ex-gevangenen in je buurt. Hoe sta jij daar tegenover? a) Je doet voortaan de deur op slot en de ramen dicht als je alleen thuis bent. b) Je beschouwt hen als nieuwe buren, verder niets. c) Je gaat kennismaken. Die mensen zijn welkom. 11

12 Voor de docent: Sleutel: 1. a=2; b=0; c=5 2. a=3; b=1; c=0 3. a=0; b=3; c=5 4. a=2; b=5; c=1 5. a=3; b=1; c=0 6. a=3; b=0; c=0 7. a=3; b=5; c=0 8. a=0; b=3; c=5 9. a=0; b=5; c=3 10. a=5; b=0; c=3 Puntentelling: 0-10 punten: Jij staat meestal onbevooroordeeld tegenover de mensen. Je laat ze zelf bewijzen wie ze zijn, zonder ze te beoordelen op basis van uiterlijk of roddel. Je staat open voor andere en nieuwe ideeën punten: Je hebt je ideeën over bepaalde mensen, maar die liggen niet helemaal vast. Als mensen het tegendeel bewijzen, stap jij van je oordeel af. Je vormt uiteindelijk toch je mening op basis van eigen ervaringen punten: Je bent een beetje op je hoede. Je weet dat veel geruchten overdreven zijn, maar je wilt toch op veilig spelen. Het uiterlijk van mensen zegt al veel over hun gedrag, vind jij. Je denkt liever mee met de meerderheid dan op te vallen door een andere mening te verkondigen. 36 of meer punten: Je loopt met veel vooroordelen rond. Pas er voor op dat het niet leidt tot vijandigheid en wantrouwen tegenover alles en iedereen. Omdat mensen andere waarden hebben, hoeven ze voor jou geen bedreiging te zijn. Stel je een beetje meer open voor nieuwe ideeën. 12

13 Bijlage 2: Artikel 1 Overijssel Artikel 1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie. In Nederland bestaat een landelijke dekking van antidiscriminatievoorzieningen. Artikel 1 Overijssel is één van deze voorzieningen. Hiermee is in Nederland een voor Europa unieke infrastructuur ontstaan voor het voorkomen en tegengaan van discriminatie op alle gronden (geslacht, huidskleur, leeftijd, handicap, geloof, seksuele gerichtheid etc.). De bij Artikel 1 aangesloten Anti Discriminatie Bureaus behandelen en registreren klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met zijn werk draagt Artikel 1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk wordt behandeld. Artikel 1 werkt binnen het kader van internationale verdragen waarin mensenrechten zijn vastgelegd en die Nederlands beleid en regelgeving op het gebied van discriminatiebestrijding mede bepalen. Er wordt gewerkt vanuit de visie dat mensen met al hun verschillen gelijkwaardig zijn en gevrijwaard dienen te worden van discriminatie. Discriminatie is kwetsend en kan bijzonder diep ingrijpen in het leven van mensen. Het eerbiedigen en beschermen van menselijke waardigheid en respect staan voor Artikel 1 hoog in het vaandel. Voor meer informatie: Artikel 1 Overijssel Benninkburg MC Enschede Tel: info@artikel1overijssel.nl 13

14 Bijlage 3. Stichting Synagoge Enschede Stichting Synagoge Enschede (StSE) is opgericht op 29 november 2000 om verantwoordelijkheid te dragen voor de exploitatie van de synagoge van Enschede. Na de ingrijpende restauratie die zich over een periode van acht jaar heeft uitgestrekt, mag de synagoge van Enschede zich weer met recht mooiste synagoge van Nederland noemen. Het spreekt vanzelf dat een gebouw als dit, al was het alleen maar vanwege zijn architectuur, aan het publiek getoond moet kunnen worden. Dit gebeurde voorheen slechts op beperkte schaal. Zeker net zo belangrijk is de wens van de seculiere StSE om een bijdrage te leveren aan tolerantie, bereidheid tot dialoog en acceptatie ten opzichte van etnische en religieuze minderheden in de Nederlandse samenleving. StSE wil van de synagoge een plaats maken waar iedereen, ongeacht herkomst, leeftijd, sociale klasse of religie met elkaar van gedachten kan wisselen over datgene wat hen bindt of zou kunnen binden. Om deze doelstelling te behalen, worden vele activiteiten georganiseerd. Iedere woensdag en zondag (m.u.v. Joodse feestdagen) is de synagoge geopend voor publiek. Elke zondagmiddag is er een rondleiding. Vele groepen bezoeken de synagoge ook op andere momenten voor een rondleiding. Naast deze rondleidingen organiseert StSE verschillende culturele activiteiten, variërend van tentoonstellingen tot concerten en lezingen. Tevens wordt er educatief materiaal voor schoolgaande kinderen en jongeren ontwikkeld. De Wandeling is hier een voorbeeld van. Tenslotte werkt StSE aan de oprichting van een kenniscentrum. Dit centrum zal zich in eerste plaats richten op de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Twente en de Euregio. Ook meer algemene informatie over de joden en het jodendom zullen aan de orde komen. 14 Voor meer informatie: Stichting Synagoge Enschede Postbus AE Enschede Tel:

15