Kleinschalige recreatieknooppunten in Laag Holland. Haalbaarheidsstudie. Mei 2010

Transcriptie

1 Kleinschalige recreatieknooppunten in Laag Holland Haalbaarheidsstudie Mei 2010 Een project van Water, Land & Dijken, Landschap Waterland en het Intergemeentelijke Samenwerkingsorgaan Waterland (ISW).

2 Colofon Titel: Uitgave: Kleinschalige recreatieknooppunten in Laag Holland Water, Land & Dijken Koemarkt 53-1hg 1441 DB PURMEREND Landschap Waterland Genieweg LN VELSEN-ZUID ISW Postbus AD Purmerend Auteurs: Annemarie Koelemeijer (Water, Land & Dijken) Fred Rodenbach (Landschap Waterland) Roy Oosterom (Landschap Waterland) Yvonne Koopen (ISW) Versie: definitief Datum: 20 mei 2010 Foto voorkant: Ingmar Timmer via gebiedsbureau Laag Holland 2

3 Inhoudsopgave blz. 1 Inleiding Drijfveren voor recreatieknooppunten Behoefte aan recreatieknooppunten 4 2 Inventarisatie en analyse Het begrip De definitie Beleving Doelgroepen Onderzoeken naar recreatievraag en behoeften aan 9 voorzieningen van de recreant 2.6 Beschikbare recreatieve infrastructuur Schaal- en ambitieniveau s Concrete bouwstenen Parkeergelegenheid Eisen en wensen ten aanzien van recreatieknooppunten 15 3 Ruimtelijke ordening en natuurwetgeving Rijksbeleid op gebied van ruimtelijke ordening Provinciaal beleid op het gebied van ruimtelijke ordening Overige regelgeving Gemeente bestemmingsplannen, gebruiksvergunning 21 4 Vergelijkbare initiatieven TIP Amsterdam Noord Stichting Rustpunt Werkbezoek 25 5 Financiële haalbaarheid Kosten Materiaalkosten Financieringsmogelijkheden 28 6 Samenvatting, conclusie en aanbeveling Samenvatting en conclusie Aanbevelingen 30 7 Literatuurlijst 32 8 Bijlagen Bijlage 1 Projectplan Rustpunten in Laag Holland 3

4 1 Inleiding 1.1 Drijfveren voor recreatieknooppunten Door deze haalbaarheidsstudie wordt inzicht verkregen in de mogelijkheden voor recreatieknooppunten in de ISW gemeenten: Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Purmerend, Waterland, Wormerland en Zeevang, wat ook toegepast kan worden op het volledige werkgebied van Landschap Waterland en het werkgebied Laag Holland. De haalbaarheidsstudie richt zich op kleinschalige recreatieknooppunten op het boerenerf of andere locaties in het landelijk gebied in het landelijk gebied. Provincie Noord-Holland zoekt, ook in haar concept Structuurvisie Noord-Holland 2010, naar kansrijke mogelijkheden om verschillende beleidsvelden te combineren, zoals landbouw, welzijn, sport, kunst, cultuurhistorie, recreatie en toerisme. Centraal daarbij staat de koppeling van behoeftes van de verschillende doelgroepen. Ook wordt gezocht naar winwinsituaties voor overheden, maatschappelijke organisaties en particuliere ondernemers, waaronder agrariërs. Dit streven spits zich ondermeer toe op recreatieknooppunten en leeft ook bij het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland (hierna ISW), Vereniging Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Water, Land & Dijken (hierna WLD) en Landschap Waterland (hierna LW). Het stimuleren en benutten van de creativiteit van ondernemers en particulieren speelt daarin een succesbepalende rol. Daarnaast streeft de Provincie Noord-Holland (hierna PNH) naar een goede ontsluiting van het landelijk gebied. In opdracht van de PNH heeft Recreatie Noord-Holland (tevens uitvoeringsorganisatie voor LW) recentelijk onderzoek gedaan naar de aanwezigheid en ambities m.b.t. recreatieknooppunten in de provincie Noord-Holland. Het onderzoek genaamd Recreatieve toegangspoorten, knooppunten en kruispunten in Noord-Holland (november 2008) omvat een inventarisatie van alle provinciale knooppunten en tevens een beoordeling van het huidige en gewenst-potentiële voorzieningenniveau. De Provincie heeft in eerste instantie de beleidsmatige keuze gemaakt een actief beleid te voeren voor de realisatie van de recreatieknooppunten rond de grote steden en van een groter schaalniveau. De ontwikkeling van kleinschalige recreatieknooppunten in het landelijk gebied wordt in eerste instantie aan de lokale partijen en overheden overgelaten. Het Noord-Hollandse platteland heeft een toenemend bezoekersaantal. Om het bezoek nog verder te stimuleren en het landelijke gebied beter toegankelijk te maken, is het van belang het voorzieningenniveau op peil te brengen, aan te passen en beter te organiseren en structureren en hierover te communiceren. Recreanten hebben behoefte aan betere informatieverstrekking over de mogelijkheden voor sport en recreatie, een betere 5, 6 en 8 van de bereikbaarheid en voldoende sociale en fysieke veiligheid. Uit gericht onderzoek literatuurlijst bleek ook de behoefte aan meer, schone en vaker geopende toiletten, rustplekken en openbare ontmoetingsruimten. Wanneer recreatiemogelijkheden, ook in de verbrede landbouw, op een voor recreanten logische, aansprekende en toegankelijke manier worden aangeboden, zal de benutting en de functionaliteit ervan toenemen. Wanneer dit wordt gerealiseerd met en door ondernemers en/of particulieren in het landelijk gebied zelf, draagt het bij aan de werkgelegenheid, de sociaal-economische interactie en komt een marktgerichte en streekeigen uitvoering tot stand. Om dat te bereiken, kan gewerkt worden met het concept van recreatieknooppunten op verschillende schaalniveau s. Door ondernemers daarbij vrijheid te bieden voor eigen invulling, wordt optimaal gebruik gemaakt van hun creativiteit. 1.2 Behoefte aan recreatieknooppunten De concrete behoefte van recreanten vormt het uitgangspunt bij de verdere uitbouw van de recreatieve infrastructuur. Het Recreatieplan Waterland (december 2001), het Recreatieplan 4

5 Laag Holland (maart 2005) en de diverse gehouden recreatieonderzoeken, wijzen onder andere de volgende behoeften van de recreanten uit: -tekort aan rustplaatsen en schuilmogelijkheden -tekort van openbare voorzieningen en terreinmeubilair, zoals toiletten, bankjes, picknicktafels, kranen -tekort aan parkeergelegenheid in het landelijk gebied -tekort aan informatiepunten -ontbreken van oplaadpunten voor de elektrische fiets, elektrische auto en de scootmobiel De genoemde behoeften kunnen onder één noemer, namelijk: recreatieknooppunten, worden samengevat. Recreatieknooppunten worden op verschillende niveaus gedefinieerd, waarbij het onderscheid wordt gemaakt op basis van de aanwezige voorzieningen. WLD, ISW en LW hebben samenwerking gezocht om het aanbod van recreatieve knooppunten in Laag Holland, afgestemd op de behoefte, te versterken. Gezamenlijk is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar kleinschalige recreatieknooppunten waar voorzieningen als een openbaar toilet, fietshuur, picknicktafels, informatievoorziening e.d. ontwikkeld kunnen worden. De kleinschalige recreatieve voorzieningen op het boerenerf maar mogelijk ook bij particulieren, op welgekozen strategische locaties, zorgen voor vergroting van de openbare toegankelijkheid en versterking van de kernkwaliteiten van Nationaal Landschap Laag Holland. Recreanten komen graag op het boerenerf waarmee begrip, kennis en draagvlak gecreëerd wordt voor het boerenbedrijf en het agrarisch natuurbeheer. Op het boerenerf is gemiddeld genomen nog voldoende ruimte aanwezig voor het aanbod recreatievoorzieningen. Deze rapportage behandeld eerst het begrip recreatieknooppunt, de behoeften van de recreant en de wensen en eisen voor een recreatieknooppunt. Vervolgens wordt ingegaan op de verschillende beleidsnota s en natuurwetgeving, Inventarisatie van bestaande initiatieven brengt ons o.a. bij het concept Stichting Rustpunt. Na een schets van de financiële haalbaarheid volgt samenvatting, conclusie en aanbeveling. 5

6 2 Inventarisatie en analyse 2.1 Het begrip Recreatieknooppunt is voor beleidsmakers een fraai begrip. Maar recreanten moeten het begrijpen. Want waar gaat het concreet om bij de aanduiding recreatieknooppunt? Om het beleid ten aanzien van recreatieknooppunten te vertalen naar de realiteit van mensen, is het nodig om te benoemen wat eigenlijk wordt bedoeld. In dit hoofdstuk wordt de term recreatieknooppunt uitgediept, worden de kenmerken en minimale eisen (met als uitgangspunt de vraag en behoefte van recreanten) in beeld gebracht en wordt bepaald vanuit welke definitie het beleid kan worden geconcretiseerd in een programma van eisen voor recreatieknooppunten. Recreatie: De kern van recreatie is het tot rust komen, opladen en verfrissen van de persoon die recreëert. Ook wanneer mensen zich daar niet bewust van zijn, wil men toch iets van die herschepping ervaren. Dat heeft ieder mens ook nodig. Een recreatieknooppunt moet dus de mogelijkheid bieden om nieuwe energie op te doen door belevingen te ondergaan. Knoop: Waar dingen gecompliceerd worden, kan gesproken worden van een knoop. In een dichtbevolkt land, zijn veel knopen te verwachten. Gebieden moeten vaak meerdere functies tegelijk vervullen. Mensen verschillen in de manier waarop zij hun vrije tijd besteden. En de vele soorten verbindingen resulteren ook in veel kruisingen. Een recreatieknooppunt moet dus de grote diversiteit bundelen en daarin de weg wijzen. Punt: Om duidelijk te zijn is het soms nodig om ergens een punt van te maken. Een herkenningspunt, een ontmoetingspunt, een ijkpunt en een uitzichtpunt. Een goed beginpunt voor een ontdekkingstocht. Een toegankelijke en afgebakende plek. Een eigen plek, waar iedereen naar zoekt. Een recreatieknooppunt moet dus een herkenbare locatie zijn, aantrekkelijk en te overzien. Een begrip: Goede wijn behoeft geen krans. Dat spreekwoord geeft aan dat wanneer iets een begrip is, het geen reclame en toelichting meer behoeft. Recreatieknooppunt is een algemeen woord voor individuele recreatieknooppunten, die elk voor zich een begrip moeten worden onder de mensen. Een recreatieknooppunt moet dus bekend worden als een (redelijk) unieke locatie, ook zonder de naam recreatieknooppunt te gebruiken. Pas dan krijgt het begrip recreatieknooppunt een concrete inhoud. Van Dale hedendaags Nederlands re cre a tie (de ~ (v.), ~s) 1 ontspanning, vrijetijdsbesteding knoop (de ~ (m.), knopen) 5 plaats van samenkomst, snij-, knooppunt punt 2 (het ~, ~en) 1 plek, plaats 2.2 De definitie Een recreatieknooppunt is een herkenbare locatie, die bekend staat om zijn mogelijkheden om nieuwe energie op te doen door belevingen te ondergaan. Een groot aantal voorzieningen daartoe zijn gebundeld en toegankelijk gemaakt. Min of meer synonieme aanduidingen zijn uitvalsbasis, toegangspoort, bezoekerscentrum, recreatiecentrum, -poort of -transferium, stedelijk balkon en brandpunt. Er kan wel verschil in niveau en aanbod van voorzieningen zijn. Het is van belang dat de openbare, maatschappelijke functies (toegankelijk zonder kosten) en economische functies (toegankelijk tegen betaling) elkaar verdragen en versterken. Zo ondersteunen aantrekkelijke fietsroutes de verhuur van fietsen en het verhuren van fluisterboten stimuleert het gebruik van openbare vaarroutes. Het is van belang dat recreatieknooppunten duidelijk zichtbaar en herkenbaar zijn, eventueel verwerkt in een pakkende slogan. Het moet een unieke aantrekkelijkheid hebben om bekendheid te krijgen onder de mensen. Een recreatieknooppunt met de nadruk op het 6

7 thema water is duidelijk verschillend van een punt met als thema het boeren bedrijf en weer anders dan sport en spel. De fysieke ruimte en de ligging ten opzichte van andere functies in het landschap is locatieafhankelijk, waarover in algemene zin slechts op hoofdlijnen gesproken kan worden. De doelgroepen en de (recreatie)voorzieningen zijn gerelateerd aan zowel het thema als de locatie. Bijvoorbeeld voor twee recreatieknooppunten in het Strategisch Groen Project bij Dordrecht zijn de volgende thema s bepaald. Poort naar de Biesbosch: laat je raken door water en recreatieknooppunt Sterren/Schenkel: actief in de buitenlucht. 2.3 Beleving Voor overheden zijn er verschillende beleidsdoelen te behalen door het realiseren en onderhouden van een recreatieknooppunt. Voor ondernemers/particulieren zijn er mogelijkheden om (aanvullende) inkomsten te verwerven met een gerichte bedrijfsvoering. En een recreatieknooppunt biedt voor bezoekers verschillende mogelijkheden om, ook in de omgeving, een bepaalde belevenis te hebben. De belevingsmogelijkheden zijn bij voorkeur zeer divers en (voor een deel) uniek. Dat maakt een recreatieknooppunt aantrekkelijk voor bewoners en recreanten uit de (nabije) regio en toeristen van verder weg. De provincie ziet graag dat bezoekers van een recreatieknooppunt op diverse manieren het landelijk gebied kunnen beleven, wat in heel Noord-Holland een belangrijk thema is. Een bezoeker van een recreatieknooppunt zoekt de gelegenheid om zich goed te voelen, iets te leren, ergens te zijn en/of iets te doen. observeren kijken naar voelen leren lichamelijk passief lichamelijk actief ergens zijn bezig zijn opgaan in ondergaan Bron: beleidsnota van ATCB/Toerisme Noord-Holland,

8 Voelen: Het ontspannen door bijvoorbeeld een wandeling, een picknick. Of het genieten van de herfst en rust te ervaren. Leren: Het kennis nemen van bijvoorbeeld de geschiedenis van een het landschap, de cultuurhistorische waarde of over een fort uit de Stelling van Amsterdam, het ontdekken van de weidevogels of uitleg krijgen over waterbeheersing en de droogmakerijen. Ergens zijn: Het enthousiast zijn over bijvoorbeeld het fraaie landschap van veenweidegebieden of het beleven van de schaapscheerdersdag op een boerderij. Maar ook het kamperen in een landelijke omgeving. Bezig zijn: Het fietsen door een avontuurlijk gebied, het wandelen over een boerenlandpad. Maar ook het uiten van creativiteit door een schilderij te maken. Over het algemeen zijn ouderen minder geïnteresseerd in zeer actieve belevenissen en zoeken ontspanning en educatie. Gezinnen met kinderen hebben juist veel aandacht voor wat er te ontdekken valt. Jongeren hebben behoefte aan activiteiten en evenementen en volwassenen willen graag bijzondere plekken bezoeken en daar actief bezig zijn. Het is van belang om het aanbod in een recreatieknooppunt te richten op een combinatie van deze behoeften. Van gebiedseigen belevingsmogelijkheden kan het beste zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden, zoals van waterpeilverschillen, polders, rust en ruimte, natuurwaarden, cultuurhistorische elementen en typische dorps- en stadsaanzichten. Andere aanbevelingen van Toerisme Noord-Holland (2003) zijn: Het gebruik maken van de combinatie met aanwezige grote attracties, zoals de binnenstad van Amsterdam, de duinen en het strand, het Markermeer, evenementen als Dance Valley en de Unesco Werelderfgoedstatus, waar de Beemster en de Stelling van Amsterdam toe behoren. Het zorgen voor een goede bereikbaarheid en kwaliteit, zodat herhalingsbezoek en mond tot mond reclame wordt gestimuleerd. Het anticiperen op trends, zoals korte vakantie-uitstapjes. Het samenwerken met andere regionale ondernemingen en sectoren als landbouw, horeca, sport en toerisme. Mogelijkheden zijn het wederzijds verwijzen op internet en het aanbieden van arrangementen. Het onderhouden van goed contact met (lokale) overheden met het oog op goede planologische mogelijkheden en een optimale infrastructuur. Wanneer de behoefte van de gebruikers van een recreatieknooppunt inzichtelijk zijn, kan een lijst worden samengesteld van de voorzieningen in of nabij het recreatieknooppunt. Vervolgens dient een keuze te worden gemaakt welke voorzieningen nodig zijn om aan deze behoefte te voldoen. De vormgeving en uitvoering van de voorzieningen dient duidelijk herkenbaar te zijn en moet van goede kwaliteit zijn. Ook moeten de voorzieningen bereikbaar, beschikbaar en bruikbaar zijn voor een breed publiek. Voor de invulling van het recreatief aanbod is het van belang om de samenwerking met andere ondernemers en overheden zo veel mogelijk te benutten. Tegelijk moeten de recreatieknooppunten een eigen, karakteristieke naam en merk(stijl) krijgen, omdat dit van belang is voor de bekendheid en bij het vermarkten van het recreatieaanbod. 2.4 Doelgroepen De bezoekers van het landelijke gebied worden wel onderverdeeld in verschillende doelgroepen. De gevestigde ondernemers/particulieren kunnen de waarde van een bezoek aan het landelijk gebied sterk verhogen door de belevenissen van de verschillende doelgroepen te regisseren, zoals dat ook voor pretparken en dierentuinen wordt gedaan. Voor een recreatieknooppunt moeten enkele doelgroepen worden bepaald, zodat gericht op hun belevingswensen de benodigde voorzieningen kunnen worden gekozen. 8

9 Onderstaande verwachte doelgroepen van recreatieknooppunten overlappen elkaar vaak gedeeltelijk, zodat een strikt onderscheid van hun behoeften (wensen en eisen) niet altijd te maken is: De lokale bevolking, uit de aangrenzende wijken, gebruikt het landelijk gebied als verlengde van hun tuin, bijvoorbeeld voor een ommetje, de hond uit te laten, kinderen die buiten spelen. Deze vorm van recreatie dichtbij huis vindt regelmatig plaats. Hierbij is het noodzakelijk dat er goede (langzaam verkeer) verbindingen zijn tussen de woonwijken en het landelijk gebied. De natuurgenieter gebruikt het landelijk gebied om van natuur, rust en ruimte te kunnen genieten, voornamelijk op de fiets of te voet. Bij deze vorm van recreatie is het van belang dat het startpunt van de fiets- of wandeltocht (bijvoorbeeld woning, parkeerplaats, station, etc.) in goede verbinding staat met de doorgaande routes. Daarnaast is het van belang dat verschillende gebieden met elkaar in verbinding staan en dat de bewegwijzering in orde is. De belevingszoeker is de recreant die op zoek is naar meer spanning, prikkeling en avontuur. Dit type recreant kan uit de directe omgeving afkomstig zijn, maar ook elders uit de provincie. De recreant heeft er veel voor over om aan deze activiteit deel te nemen, dat hij ook bereid is daarvoor verder te reizen. De recreant is mobiel. Hierbij is het van belang dat het deelgebied / de voorziening breed wordt gepromoot om recreanten uit verschillende regio s aan te trekken. Om de recreant voor een herhaalbezoek te interesseren is het van belang dat de voorziening aantrekkelijk en van goede kwaliteit is en dat in de directe omgeving meerdere (aantrekkelijke) recreatiemogelijkheden zijn. Ook is er de toerist, die voornamelijk in nabijgelegen steden en op campings verblijft. Ook hier geldt dat de toerist bewust moet worden gemaakt van het landelijk gebied als alternatief voor de kust of andere attracties. Hierbij is het van belang dat toegang goed wordt ontsloten naar het recreatieknooppunt, bijvoorbeeld door routefolders, bewegwijzering, etc., om de toerist warm te maken voor het recreatieve hart van Laag Holland. Het gericht inspelen op de belevingsbehoeften van deze doelgroepen behoort tot eisen voor een recreatieknooppunt. Door de volgende acties uit te voeren wordt rekening gehouden met algemene behoeften van alle doelgroepen: Informatievoorzieningen (leesbaarheid, toegankelijkheid etc.) afstemmen op de gebruikersgroepen. Voorzieningen, routes en bewegwijzering moeten makkelijk en goed te vinden zijn. Verlagen van de drempel(s) om naar het recreatieknooppunt toe te gaan. Zorgen voor een goede bereikbaarheid, zowel per auto en fiets als per openbaar vervoer, door (eventueel) bestaande knelpunten op te lossen. Zorgen voor toegankelijkheid tegen minimale kosten. 2.5 Onderzoeken naar recreatievraag en behoeften aan voorzieningen van de recreant Er zijn diverse onderzoeken uitgevoerd naar de recreatievraag in de stedelijke regio s en behoeften aan voorzieningen van recreanten in de brede zin van het woord. Een korte samenvatting van een aantal onderzoeken geven we hieronder Recreatieplan Waterland Uit Het Recreatieplan Waterland (december 2001), het Recreatieplan Laag Holland (maart 2005) en de diverse gehouden recreatieonderzoeken, blijken onder andere de volgende behoeften van recreanten: tekort aan rustplaatsen en schuilmogelijkheden; tekort van openbare voorzieningen en terreinmeubilair, zoals toiletten, bankjes, picknicktafels; 9

10 tekort aan parkeergelegenheid in het landelijk gebied; tekort aan informatiepunten; ontbreken van oplaadpunten voor de elektrische fiets; tekort aan fietsverhuurpunten Het Grote Groenonderzoek Door de Dienst Ruimtelijke Ordening Gemeente Amsterdam is Het Grote Groenonderzoek 1 gehouden. Daaruit blijkt dat de recreatiegebieden aan de rand en buiten de stad veel populairder zijn dan in Ruim anderhalf keer zo veel Amsterdammers bezoeken in 2008 deze gebieden als in Opmerkelijk daarbij is dat Waterland 2 daarbij tot de sterkste groeiers hoort, vooral de hoger opgeleiden bezoeken deze regio Meerjarenprogramma Agenda Vitaal Platteland (2006) In de Agenda voor een Vitaal Platteland en het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland wordt een overzicht gegeven van de rijksinzet van de ministeries van LNV, VROM en V&W voor het platteland rond de thema's natuur, recreatie, landschap, landbouw, sociaal-economische vitalisering, milieu, water en reconstructie zandgebieden. Het platteland verandert van fysieke ruimte voor voedselproductie naar het platteland als consumptieruimte, waarbij beleving, authenticiteit, natuurlijkheid en kwaliteit een belangrijke rol spelen. Boeren staan voor de opgave om in een periode van afnemende inkomsten en toenemende eisen een duurzame bedrijfsvoering te ontwikkelen. In gebieden waar de productieomstandigheden voor de landbouw ongunstig zijn maar waar de landbouw belangrijk is voor de instandhouding van het waardevol agrarisch cultuurlandschap, wil de overheid de boeren (tijdelijke) ondersteuning bieden. Dat geldt bijvoorbeeld voor de veenweidegebieden, waar via het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) een en ander wordt gestimuleerd. Uitgangspunt voor de overheid is dat alle ondernemers - boeren zowel als recreatieondernemers, landgoedeigenaren zowel als dienstverleners - kunnen bijdragen aan een vitaal platteland en kunnen investeren in groen en groene diensten kunnen aanbieden. Het platteland is zo wordt in dit stuk gesteld voor veel dagjesmensen en vakantiegangers een aantrekkelijke bestemming. De taak van de overheid hierbij is het zorg dragen voor voorzieningen die niet door anderen of via de markt tot stand kunnen worden gebracht. De toegankelijkheid van het platteland voor wandelen, varen en fietsen moet worden vergroot. Rondom de steden wordt groen aangelegd, deels in relatie tot nieuwe verstedelijking Toekomstige recreatievraag in RBZ (2008) Uit een onderzoek van de Stichting Recreatie naar de Toekomstige recreatievraag in rijksbufferzones, behoefteraming van de grootstedelijke bevolking blijkt o.a. dat er een trend gericht op beleving is: niet het wandelen of fietsen an sich maar juist het beleven van het landschap, interesse in de geschiedenis, bezoeken van een historisch fort. Een andere trend is, de hernieuwde aandacht voor de natuur, die geassocieerd wordt met gezondheid en ontspanning. Uit het rapport zijn ook andere behoeften te halen, de behoefte aan differentiatie: wandelen en fietsen zijn traditioneel de belangrijkste recreatievormen, maar er is ook vraag naar geasfalteerde paden en skateroutes. Ook wordt geconcludeerd dat de grootste tekorten aan niet geaccomodeerde vraag (van de gevraagde wandel- en fietstochten waarvoor onvoldoende groen aanwezig is) zich voordoen in de Noord-en Zuidvleugel. 1 Grote Groenonderzoek. Het bezoek aan en gebruik van parken, recreatiegebieden en groen in de woonomgeving in Amsterdam, december Waterland is ook deel van Amsterdam-Noord. Bezoek richt zich met name op dit deel, maar waaiert ook uit over de regio Waterland. 10

11 2.5.5 Recreatief groen in Stedelijke Regio s (2009) Om in 2020 te voorzien in de behoefte aan recreatiegroen van de bewoners van tien stedelijke regio s zijn duizenden hectares extra recreatiegroen nodig. Dat blijkt uit een analyse die het Kenniscentrum Recreatie samen met Motivaction deed voor het ministerie van VROM. 3 Het ministerie wilde zicht hebben op de te verwachten recreatietekorten voor de verstedelijkingsafspraken die het maakt met 24 stedelijke regio s. De onderzoekers brachten de vraag naar en het aanbod van groene ruimte in beeld voor wandelen en fietsen in 24 stedelijke regio s. Bevolkingsontwikkelingen en de aanleg van groene gebieden tot 2020 namen we in deze analyse mee. Ook onderzochten ze of het bestaande en geplande groen aansluit bij de aard van de vraag. Daarbij is zowel naar de activiteiten van recreanten als naar de motieven van mensen om het groen te bezoeken gekeken.. De kwantitatieve analyse toont aan dat in tien stedelijke regio s in 2020 sprake is van een tekort van meer dan 20% aan ruimte om te wandelen en/of fietsen. Dit betekent dat op de normdag (de 5e drukste dag van het jaar) 20% meer ruimte nodig is om iedereen die wil wandelen of fietsen de kans te geven dat in enige rust te doen. Voor de Randstedelijke regio s loopt dit zelfs op tot 40 à 70%. Als gevolg van die tekorten is de berekende groenopgave, aanvullend op de al geplande RodS, EHS en andere groene plannen, in een aantal regio s zeer hoog. Vele duizenden hectares recreatiegroen moeten worden aangelegd om de modelmatig berekende tekorten voor 2020 compleet terug te brengen. 2.6 Beschikbare recreatieve infrastructuur Een prognose van bezoekersaantallen van kleinschalige recreatieknooppunten is niet nauwkeurig te geven, omdat de (huidige) gebruikers van recreatieve routes niet geteld worden. Aan de hand van de verkopen van de routefolders is wel in te schatten welke routes populair zijn en welke niet. Hieruit kan men concluderen in welke regio veel gebruik gemaakt wordt van de recreatieve routes en in welke regio minder. Ook uit de recreatiemonitor kan men afleiden welke recreatieve infrastructuur het meest populair is bij de recreant. Onderliggend schema geeft hier een beeld van. Hierin komt naar voren welke recreatieve infrastructuur het aantrekkelijkst is voor de recreant. Type route Fietsroutes Wandelroutes Populariteit Onderverdeling (4=meest, 1=minst populair) Recreatieve vrij liggende fietspaden. 4 Utilitaire vrij liggende fietspaden. 3 Utilitaire fietspaden i.c.m gemotoriseerd verkeer. 1 Onverharde openbare paden (bijv. dijken van HHNK). 4 Kanoroutes / fluisterboot routes Ruiterroutes Onverharde opengestelde paden (boerenlandpaden). 3 Verharde vrij liggende paden. 2 Paden gecombineerd met ander verkeer (fiets en 1 auto). Wateren alleen toegankelijk voor hand aangedreven 4 vaartuigen. Wateren toegankelijk voor motorisch aangedreven 1 voertuigen. Wateren voorzien van obstakels (overzet plaatsen). 2 Wateren voorzien van rustpunten langs de kade. 3 Vrij liggende ruiterpaden, speciaal voor ruiters 4 aangelegd. Ruitersporen in bermen. 1 Ruitersporen in bosgebieden. 3 Paarden op rustige landwegen. 2 3 Recreatief groen in de stedelijke regio s, beleidsopgave voor groen in het kader van de integrale verstedelijkingsopgaven; Stijn Boode, Rob Berkers, Willem Hoffmans, november 2009 Kenniscentrum recreatie 11

12 Rood = wandelroutes Oranje = LAW-routes Geel = ruiterpaden Groen = fietsroutenetwerk Blauw = kano/fluisterboot Impressie van bestaande routes in de regio Waterland Aannemelijk is dat als een recreatieknooppunt zich dichtbij recreatieve infrastructuur bevindt, des te meer bezoekers men kan verwachten. De meest geëigende locatie voor een grootschalig recreatieknooppunt is aan de rand van grote woonkernen, op de grens van zowel het landelijk gebied als het stadslandschap. Kleinschalige recreatieknooppunten zijn verspreid in het landelijk gebied gewenst. Voor het bepalen van geschikte locaties voor kleinschalige recreatieknooppunten, waar deze haalbaarheidsstudie op is gericht, zijn de volgende factoren van belang: de afstand tot grote woonkernen de afstand tot andere recreatieknooppunten het aantal aanwezige recreatieve routes aantrekkelijkheid en bijzonderheid van de locatie en directe omgeving 12

13 Voorkeursgebieden in de regio Waterland (geel omlijnd) 2.7 Schaal- en ambitieniveau s Bij een recreatieknooppunt gaat het in beginsel om een bekende of herkenbare, aantrekkelijke locatie, waar een diversiteit aan belevingsmogelijkheden gebundeld wordt aangeboden en waarin bezoekers de weg gewezen worden. Grootschalige recreatieknooppunten vormen een poort vanuit het stedelijk gebied naar het landelijk gebied. Kleinschalige recreatieknooppunten vormen een (fijnmaziger) uitvalsbasis in het landelijk gebied. De verschillende schaalniveaus versterken elkaar, omdat de regio als geheel voor recreanten veel toegankelijker wordt en het verblijf in het landelijk gebied beter gefaciliteerd. Een kruising van verschillende recreatieve routes met daarbij een informatiebord of rustmogelijkheid, is een minimale vorm van een recreatieknooppunt. Hoe meer voorzieningen op de plek van het recreatieknooppunt aanwezig zijn, des te hoger het niveau ervan. Bij een hoog niveau zijn naast de basisvoorzieningen (inrichting) ook vormen van recreatieve dienstverlening (verhuur, organisatie van activiteiten, verkoop, verblijfsmogelijkheden en andere commerciële voorzieningen) aanwezig. De recreatieve infrastructuur en het recreatieknooppunt moeten op elkaar zijn afgestemd. De vormgeving van het recreatieknooppunt moet bovendien zijn afgestemd op de plaats in het landschap. En voor een goede bereikbaarheid sluit het recreatieknooppunt aan bij de utilitaire en/of recreatieve infrastructuur. 13

14 2.8 Concrete bouwstenen Uit bovenstaande informatie blijkt dat er een steeds grotere recreatievraag te verwachten is in een regio die aanpalend is aan de Randstad. Laag Holland heeft al een uitgebreid netwerk aan fiets- en wandelroutes. Dat gecombineerd met het ontbreken van basisvoorzieningen zoals die uit het rapport Recreatieplan Waterland (paragraaf 2.5.1) blijken, leidt tot de volgende concrete bouwstenen voor een recreatieknooppunt. Recreanten hebben de volgende fysieke wensen aangeduid als fysieke benodigdheden: veilige en schone mogelijkheid om te rusten toilet watertappunt prullenbak topografische kaart van de omgeving oplaadpunt voor elektrische fiets eventueel met fietspomp en reparatieset schuilmogelijkheid Het gaat hierbij dus om vrij basale en eenvoudige fysieke voorzieningen. Recreanten moeten deze fysieke benodigdheden kunnen vinden, dat stelt eisen aan de locatie: in nabijheid van (bewegwijzerde) wandel- en/of fietsroute in het landelijk gebied duidelijke bewegwijzering waar recreatieknooppunt is 2.9 Parkeergelegenheid In eerste instantie was het idee om ook parkeerplaatsen te realiseren bij de recreatieknooppunten. Dit geeft echter veel ruimtelijke beperkingen en extra verkeer in het landelijk gebied. Beter is een netwerk van parkeergelegenheid eromheen. Parallel aan de realisatie van kleinschalige recreatieknooppunten verdient het dan ook aanbeveling om de al aanwezige openbare parkeerplaatsen om te vormen tot zogenoemde TOP s (toeristische overstappunten). Op deze locaties kunnen bezoekers hun auto parkeren en wandelend of per fiets verder het landelijk gebied in gaan. Daartoe dienen verwijzingsbordjes en een informatiepaneel te worden geplaatst, met informatie over de omliggende kleinschalige en grootschalige recreatieknooppunten en de diverse routes. TOP is een concept dat gebruikt wordt in de provincies Gelderland en Overijssel. Een TOP is daar herkenbaar aan een 4,5 meter hoog herkenningszuil met daarbij zitelementen, handwijzers voor diverse routes, een fietsbeugel en een informatiepaneel met een kaart, waarop nabijgelegen wandel- en fietsroutes staan aangegeven en informatie over bezienswaardigheden, overnachtingadressen en horecavoorzieningen. Alle TOP's zijn eenvoudig met de auto te bereiken, een aantal ook met het openbaar vervoer. De automobilist wordt vanaf de doorgaande weg met borden naar de gratis parkeerplaats geleid. ( In Laag Holland zijn er al openbare parkeerterreinen/plaatsen, echter niet altijd bekend bij de bezoekers van het gebied en niet herkenbaar als toeristische overstap punt. Op onderstaande kaart een overzicht van de reeds bestaande parkeerterreinen/plaatsen: 14

15 Huidige parkeerplaatsen/terreinen. (grijs+groen=kleinschalige openbare parkeerterreinen, geel-middelmatig, rood is grootschalig) 2.10 Eisen en wensen ten aanzien van recreatieknooppunten Recreatieknooppunten zouden kunnen voorzien in deze fysieke benodigdheden van de recreant en kunnen de locatie zijn waar die benodigdheden geboden kunnen worden. Het is gewenst dat een recreatieknooppunt zoveel mogelijk voldoet aan de definitie van het begrip recreatieknooppunt, zoals al beschreven. De haalbaarheid van het recreatieknooppunt hangt af van de volgende aspecten, die hieronder nader worden uitgewerkt: 1. Een duurzame organisatievorm 2. Herkenbaarheid en inrichting 3. Sluitende financiering 4. Bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak 15

16 Een duurzame organisatievorm Organisatie Het uitgangspunt voor deze haalbaarheidsstudie is een samenwerking tussen overheidsinstellingen, te weten provincie, ISW, WLD en LW en met particulieren en/of agrarische ondernemers in het landelijk gebied. Bij de realisatie dragen overheden bij aan de investering. Agrarisch-recreatieve ondernemers en/of particulieren dragen ruimtelijk, fysiek en financieel bij aan de realisatie van voorzieningen en zijn verantwoordelijk voor de openbaarheid, toegankelijkheid, in stand houding van voorzieningen en het kwaliteitsniveau van het onderhoud. De realisatie van voorzieningen in de recreatieknooppunten (genoemd in paragraaf 2.6) kunnen plaats vinden door samenwerking tussen een aan te wijzen verantwoordelijke organisatie en de ondernemer/particulier op basis van een vooraf gesloten inrichting- en beheerovereenkomst. De ondernemer moet voldoen aan een aantal eisen en moet voorzien in een aantal basisvoorzieningen, de overheid financiert bijvoorbeeld de start. De investering van de overheid moet gedekt worden uit subsidies en overheidsbijdragen. De exploitatie en het beheer gedurende 5-10 jaren van recreatieknooppunten wordt verricht door de agrarisch-recreatieve ondernemer/particulier met een beheerovereenkomst. De ondernemer/particulier is verantwoordelijk voor de instandhouding. De informatievoorziening is hierbij uitermate belangrijk. Deze dient eenduidig en up tot date te zijn. De VVV (mogelijk Bureau Toerisme Laag Holland in oprichting) zou hierbij een rol kunnen spelen. De samenwerking en de financiering van kosten moet vooraf worden afgesproken en de verdeling van taken dient te worden vastgelegd. Het is voor alle partijen van belang om de personeelskosten daarbij zo laag mogelijk te houden. Op basis van de fysieke benodigdheden van de recreant en de eisen waaraan de locaties waar die geboden kunnen worden moeten voldoen zoals hiervoor omschreven, dienen geschikte locaties bij agrarische ondernemers en/of particulieren geselecteerd te worden, die willen participeren. Vrijwilligheid en eigen inzet/bereidheid van deze locatie-eigenaren zijn daarbij het uitgangspunt. Met deze locatie-eigenaren dienen afspraken gemaakt te worden omtrent organisatie (aanbod, openingstijden) en ruimtelijke invulling (inrichting). Ook is het belangrijk dat de ondernemer/particulier voldoende 4 menskracht inzet(ten) met enthousiasme voor en vertrouwen in het concept van een recreatieknooppunt. De persoonlijke kwaliteiten van de mensen die aan de private organisatie deel nemen moeten worden benoemd. Zij vervullen de rol van als ambassadeur van de regio. Het recreatieknooppunt en de activiteiten die daar plaats vinden mogen niet in strijd zijn met de Nederlandse wetgeving. De beoogde ontwikkeling moet worden getoetst aan de eisen vanuit het bestemmingsplan en de natuurwetgeving tot bescherming van aanwezige natuurwaarden. Beheerovereenkomst In de beheerovereenkomst moet het recreatiepunt functioneel worden beschreven met onderscheid tussen de minimaal benodigde en daarbij gewenste voorzieningen. De voorzieningen dienen gericht te zijn op de behoeften van de recreant. De ondernemer/particulier die de exploitatie op zich neemt, moet bijdragen aan de sociale controle en het informeel toezicht. 4 Voldoende wil zeggen dat aannemelijk moet worden gemaakt dat er voldoende financiering en draagvlak is en dat de organisatie voldoende krachtig en kundig is om het recreatieknooppunt tot een succes te maken. 16

17 Verder moet de samenwerking met bestaande (horeca) ondernemers en organisaties nabij het recreatieknooppunt worden beschreven. Het recreatieknooppunt dient in beginsel ook voor hen een meerwaarde te betekenen; door de samenwerking zullen consumenten ook van hun aanbod meer gebruik maken. Ook een koppeling met werelderfgoed, zoals de Stelling van Amsterdam, is gewenst. De concurrentiepositie van andere ondernemers mag niet substantieel worden aangetast, wat vooral kan gebeuren door het aanbieden van min of meer identieke commerciële voorzieningen en horeca. Er wordt juist gestreefd naar maximale versterking van het recreatief aanbod door aanvulling op en samenwerking met andere aanwezige ondernemers. Beheervergoeding Vraag is of er sprake moet zijn van een beheersvergoeding (zoals bijvoorbeeld bij de boerenlandpaden). Nadeel hiervan is de afhankelijkheid, maar ook nodigt een beheersvergoeding niet uit tot creativiteit. In eerste instantie moet er naar onze mening uitgegaan worden van een concept waarbij agrarische ondernemers/particulieren in het landelijk gebied enthousiast gemaakt worden hun plek in het landelijk gebied met anderen te delen en daarbij in staat worden gesteld (bescheiden) neveninkomsten te verwerven (bijvoorbeeld door de verkoop van eigen producten, het bieden van diensten die het concept te boven gaan (bijvoorbeeld een fluisterboot, kano). Bovendien is de verwachting dat er voldoende animo ontstaat bij de ondernemers/particulieren. Deze publiek private samenwerking (PPS) is voor overheden aantrekkelijker omdat het tevens een structurele bijdrage voor de instandhouding betekent. Openingstijden Het is gewenst om het recreatieknooppunt gedurende het gehele jaar zoveel mogelijk open te laten zijn, met name in weekenden, vakanties en gedurende de zomerperiode. Het zal daarbij met name gaan om tijden overdag en in de vroege avond Herkenbaarheid en inrichting Om te participeren in het concept van recreatieknooppunten moet men zich wel houden aan de inrichtingseisen, die opgesteld zijn. Onderdelen hiervan zijn de ruimtelijke ontwerpinrichting en de minimaal benodigde en gewenste voorzieningen, de te kiezen locatie. Ook moet aandacht zijn voor de volgende aspecten: Fysieke en sociale veiligheid. Openbare toegankelijkheid (een zo groot mogelijk deel van het recreatieknooppunt moet voor de recreant vrij toegankelijk zijn). Eenduidige en herkenbare vormgeving en techniek met een gebiedseigen uitstraling. De uitstraling van bouwkundige voorzieningen moet passen in het landschap. Aantrekkelijk decor (het omliggende landschap eventueel aanpassen). Behoud (versterking is wenselijk) van gebiedswaarden ten aanzien van natuur, cultuurhistorie, archeologie, waterhuishouding en landschap. Goede bereikbaarheid per auto, (brom)fiets en openbaar vervoer (of verbetering van de aansluiting daarop). Voldoende parkeergelegenheid op loop-/fietsafstand. Integratie van doorgaande (recreatieve) routes Sluitende financiering De inrichting van een recreatieknooppunt vergt bij aanvang investering in bewegwijzering, inrichting en voorzieningen. Bij de beheerovereenkomst moeten afspraken gemaakt worden omtrent de financiering van de inrichting, alsmede de exploitatie en het beheer. Daarmee wordt de financiële haalbaarheid van zowel de aanleg als van de exploitatie aangetoond. De kosten voor de eigen planvorming zijn voor risico van de ondernemer/particulier. 17

18 Bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak Het is noodzakelijk om voldoende 5 draagvlak te hebben, zowel bestuurlijk als bij omwonenden. Om te beginnen moet een inschatting worden gemaakt van het bestaande draagvlak bij de gemeente, provincie en de omwonenden. Vervolgens dient een plan voor communicatie, participatie, marketing en promotie te worden opgesteld. De functionele beschrijving van het recreatieknooppunt uit de beheerovereenkomst kan als basis gebruikt worden bij de communicatieactiviteiten. Daarbij moet de betekenis (gebruiksmogelijkheden) van het recreatieknooppunt voor de diverse partijen worden benoemd. Ook moet aandacht worden besteed aan de concurrentieverhoudingen, landschappelijke inpassing en multifunctionaliteit. Met deze beschrijving, die wellicht gedurende het proces moet worden aangepast, dient het plan te worden gepresenteerd aan de betreffende besturen, organisaties, omwonenden en het brede publiek. Naast draagvlak voor de inrichting als recreatieknooppunt, moet het recreatieknooppunt bekend worden; het moet op de kaart worden gezet. Hiervoor dient een marketing- en promotieplan ontwikkeld te worden. De in oprichting zijnde Bureau Toerisme Laag Holland zou hierbij een belangrijke rol kunnen spelen. 5 Voldoende wil zeggen dat aannemelijk moet worden gemaakt dat er voldoende financiering en draagvlak is en dat de organisatie voldoende krachtig en kundig is om het recreatieknooppunt tot een succes te maken. 18

19 3 Ruimtelijke ordening en natuurwetgeving Recreatieve transferia of knooppunten kunnen afhankelijk van wat gewenst wordt - gevolgen hebben en onderworpen zijn aan wetgeving op het gebied van ruimtelijke ordening of landschap. De regio Waterland kent vele ruimtelijke regimes, waarbij met ontwikkelingen rekening moet worden gehouden; de belangrijkste daarbij zijn de Vogel-en Habitatrichtlijn, Natura 2000, Nationaal landschap Laag Holland, Rijksbufferzone Amsterdam-Purmerend, Werelderfgoedstatus van De Beemster en de stelling van Amsterdam. Van belang daarbij is niet alleen landelijke wetgeving, maar ook de provinciale en lokale regelgeving: 3.1 Rijksbeleid op gebied van ruimtelijke ordening In 2009 heeft het kabinet ingestemd met het ontwerp voor de AMvB Ruimte. Deze Algemene maatregel van bestuur bevat alle ruimtelijke beleidskaders van het Rijk en vormt met de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro), die in 2008 in werking is getreden, het ruimtelijk kader van rijkszijde. Bedoeling is dat de rijksbelangen directer doorwerken in de gemeentelijke bestemmingsplannen. Kern van de nieuwe Wro is dat alle overheden hun ruimtelijke belangen vóóraf kenbaar maken en aangeven langs welke weg zij die belangen denken te realiseren. Rijk en provincies bemoeien zich voortaan uitsluitend met wat daadwerkelijk van nationaal dan wel provinciaal belang is. De AmvB Ruimte wordt waarschijnlijk in 2010 definitief vastgesteld. Kern van de AmvB is dat het alle ruimtelijke rijksbelangen bevat van eerdere planologische kernbeslissingen. De AmvB Ruimte werkt (zodra deze is vastgesteld) door op het niveau van bestemmingsplannen Beleid Rijksbufferzone Voor een aantal gemeenten in de regio Waterland is met name de het Rijksbeleid op het gebied van de Rijksbufferzone Amsterdam Purmerend van belang. In de rijksbufferzones ingesteld in 1958 om de gebieden tussen grote steden open en groen te houden - mag in principe geen uitbreiding van verstedelijking plaatsvinden. Voor recreatieve doeleinden zijn echter uitzonderingen gemaakt. In de Nota Ruimte geeft het rijk aan dat de nadruk bij de recreatieve inrichting van de bufferzones ligt op fietsen, wandelen, varen en paardrijden. Het rijk wil de bufferzones een grotere betekenis geven voor de dagrecreatie door transformatie naar duurzame recreatielandschappen Nationale Landschappen Grote delen van de regio Waterland zijn onderdeel van het nationaal landschap Laag- Holland. De Tweede Kamer heeft bij de behandeling van de Nota Ruimte (voorjaar 2006) aangegeven het landschap te willen behouden en te ontwikkelen met kwaliteit'. Er zijn twintig Nationale Landschappen aangewezen waaronder Laag Holland. De status Nationaal Landschap' houdt in dat de overheid extra aandacht geeft aan deze gebieden en dat er extra financiële middelen worden vrijgemaakt. Met dit geld kunnen de zogenoemde kernkwaliteiten van Nationale Landschappen worden behouden en versterkt, en kunnen de gebieden nog aantrekkelijker worden gemaakt voor recreatie. De provincies zijn verantwoordelijk voor de uitwerking en uitvoering van het beleid voor Nationale Landschappen. In een uitvoeringsplan beschrijft de provincie provincies hoe ze de kernkwaliteiten van het betreffende Nationale Landschap willen behouden, beheren en versterken. Vervolgens maken zij afspraken met de gemeentes en andere partijen over de wijze waarop de provinciale plannen doorwerken, bijvoorbeeld in bestemmingsplannen. Het Rijk (ministerie LNV) is eindverantwoordelijk voor het behalen van de doelen voor het Nationaal Landschap. In de Nota Ruimte is het ruimtelijk beleid opgenomen voor de landschappen, in de Agenda voor een Vitaal Platteland is een meerjarenprogramma met doelen en middelen opgenomen voor de periode tot

20 Begrenzing Nationaal Landschap Laag Holland 3.2 Provinciaal beleid op het gebied van ruimtelijke ordening In 2010 wordt door de provincie Noord-Holland de Structuurvisie Noord-Holland 2040 vastgesteld, welke in de plaats komt van het Streekplan Noord-Holland Zuid. Totdat de nieuwe structuurvisie gereed is, geldt het streekplan Noord-Holland Zuid (vastgesteld door Provinciale Staten op 17 februari 2003 en herzien bij de partiële streekplanherziening streekplan Noord-Holland Zuid van 19 november 2007). Met ingang van 1 juli 2009 heeft het vigerende streekplan de status van structuurvisie gekregen (tot dat de nieuwe Structuurvisie is vastgesteld). Op grond van de concept Structuurvisie Noord-Holland zijn ook beleidsregels opgesteld. In dit kader is de (concept) beleidsnota Landschap en Cultuurhistorie met name van belang. Daarmee beoogt de provincie om verantwoord om te gaan met het verleden en de kenmerkende kwaliteiten van de diverse Noord-Hollandse landschappen te koesteren. Wat voor gevolgen deze ruimtelijke kaders precies hebben en welke beperkingen hier uit voort zullen vloeien, is op dit moment nog niet aan te geven. Over het algemeen kan wel gesteld worden dat voor kleinschalige recreatieve voorzieningen gericht op het meer toegankelijk maken van het landelijk gebied, veelal uitzonderingen worden gemaakt. 3.3 Overige regelgeving Gemeenten en de andere overheden hebben het behoud van het waardevolle cultuurlandschap Waterland alle hoog in het vaandel staan, maar ook dat dit meer toegankelijk moet worden voor recreanten. Dit is in de Regiovisie Waterland 2040 van de regio Waterland van januari 2009 opgenomen. De Regiovisies van de regio dient als input van de regio Waterland in provinciaal, stadsregionaal en rijksbeleid. De regio Waterland als ook Laag Holland hebben met diverse wetgeving op het gebied van milieu en landschap te maken: Natura 2000, Vogelhabitatrichtlijn. Diverse natuurwetgevingsregimes (bron LNV) 20

21 3.4 Gemeente bestemmingsplannen, gebruiksvergunning Indien op het boerenerf (of bij andere particulieren) voorzieningen worden getroffen ten behoeve van de recreant, dan kunnen deze mogelijk vergunningsplichtig zijn. Indien het slechts gaat om het plaatsen van een picknickvoorziening, fietsvoorzieningen (oplaadpunt, plaksetje), aanbod om van toilet gebruik te maken, bidon te vullen e.d, schuilmogelijkheid e.d., dan is dit meestentijds niet vergunningsplichtig indien gevraagd wordt om een vrijwillige bijdrage. Dat geldt ook voor het kopje koffie dat zelf gemaakt kan worden door de recreant en waarvoor vrijwillige bijdrage achter gelaten kan worden. Indien een agrariër zelf gemaakte of gekweekte producten aanbiedt of aanvullende diensten (een kano die gehuurd kan worden), dan dient daarbij uiteraard wel rekening gehouden te worden met belastingwetgeving zoals die ook voor de bekende stalletjes langs de weg geldt. Voor bewegwijzering langs de openbare weg, geldt veelal wel dat dit vergunningplichtig is. Indien dit echter door een organisatie als Landschap Waterland wordt verzorgd, dan geldt veelal een eenvoudiger regimes. In de uitwerking is het verstandig daar rekening mee te houden. 21

22 4 Vergelijkbare initiatieven Onderdeel van het haalbaarheidsonderzoek is verdiepingsgesprekken voeren met projectleiders van vergelijkbare initiatieven elders in het land. Daarbij is gekeken naar het initiatief van Amsterdam Noord TIP en het initiatief Stichting Rustpunt. 4.1 TIP Amsterdam Noord Mogelijk is om de kleinschalige recreatieknooppunten in de regio Waterland aan te sluiten bij het TIP-concept van Amsterdam-Noord. Bijvoorbeeld onder de noemer TIP op het boerenerf. * Een TIP (toeristisch informatie punt) is een concept dat voortkomt uit de toeristische visie die de stadsdeelraad Amsterdam-Noord, vastgesteld in Een TIP is een plek waar de bezoeker van Amsterdam-Noord informatie kan krijgen over cultuur, historie, recreatie en/of horeca en andere toeristische mogelijkheden in en rond Amsterdam-Noord. Een TIP is onderdeel van een onderneming die zich bevindt op een voor toeristen strategische plek in Amsterdam-Noord. De TIP s zijn herkenbaar aan een eigen logo op de buitenzijde van de onderneming. Het doel van het realiseren van TIP s is om samen met de locale ondernemers het toeristische product verder en intensiever te op het boerenerf > ontwikkelen. Onder toeristische ondernemers vallen in het algemeen de aanbieders van logiesbedrijven, horeca, fiets- en bootverhuur, cultuur, watergebonden toerisme en recreatievoorzieningen. Samenwerken in een overlegplatform moet de toeristische keten binnen Amsterdam-Noord vergroten en zorgen dat de toerist beter wordt voorzien van informatie. Voorbeelden hiervan zijn de folderdisplays bij de TIP s, een website, bewegwijzering en het ontwikkelen van fiets- en wandelroutes in meerdere talen. ( Het stadsdeel Amsterdam-Noord heeft echter al aangegeven het TIP concept echt te willen benutten voor het eigen gebied. Om die reden wordt dan ook voorgesteld omdat dit wel erg beperkt is voor het ISW-gebied en Laag Holland breed verder te gaan met het hierna beschreven Rustpunten concept. Mogelijk dat ook Amsterdam-Noord daar op termijn bij wil aansluiten. Bovendien is TIP alleen een informatievoorziening zonder de fysieke benodigdheden zoals beschreven in paragraaf Stichting Rustpunt Tijdens de inventarisatie naar vergelijkbare initiatieven kwam ook Stichting Rustpunt sterk naar voren. Stichting Rustpunt is de initiator van rustpunten (te vergelijken als recreatieknooppunten) in Overijssel. De Stichting werkt samen met rustpunthouders in het landelijk gebied, (agrarische) ondernemers of particulieren, die vooral gastheer, ambassadeur of ambassadrice willen zijn van hun gebied, waarbij financieel gewin zeker niet het uitgangspunt is. Dit concept biedt grotendeels dat wat de fysieke benodigdheden van de recreant zijn en heeft bovendien een duidelijke en transparante selectie van de juiste locaties voor deze knooppunten gevonden. Hieronder volgt meer informatie over het concept. Bottom-up hebben enkele eigenaren van boerderijen en kleine bedrijfjes, samen een project opgezet om een bankje en een tafel in de tuin te zetten, een kannetje koffie en thee erbij, bordje in de tuin, met open mogelijkheid voor toilet en zien of daar behoefte aan is. Gebruikers van de Rustpunten waren laaiend enthousiast. Ze kwamen daadwerkelijk in 22