Nieuwsbrief Leergang Pensioenrecht

Transcriptie

1 Jaar 2019 Uitgave 27 Datum: 17 januari 2019 Nieuwsbrief Leergang Pensioenrecht In deze aflevering: Expertisecentrum Pensioenrecht Recente rechtspraak Wetgeving Flitscongres nabestaandenpensioen Samengesteld door Prof. dr. Erik Lutjens Prof. dr. Erik Lutjens Hoogleraar Pensioenrecht Faculteit der Rechtsgeleerdheid Vrije Universiteit Amsterdam Expertisecentrum Pensioenrecht De Boelelaan Initium 1081 HV Amsterdam T (020) M E e.lutjens@vu.nl I: Advocaat bij ] DLA Piper Nederland N.V. Amstelveenseweg JJ Amsterdam P.O. Box AG Amsterdam M E erik.lutjens@dlapiper.com

2 2 Inhoud Rechtspraak Streefregeling. Verplichting tot bijstorting door werkgever? Klachtplicht en verjaring. Instemming met wijziging? Bedrijf dat ouwel produceert, valt niet onder verplichtstelling Bpf Zoetwarenindustrie Vragen over de werkingssfeer van de verplichtstelling Pensioenfonds Zorg en Welzijn en rechtsverwerking premievordering ABP is geen bestuursorgaan Pensioenverrekening op grond van Boon/Van Loon. Gedeeltelijke rechtsverwerking Beroepsfout van advocaat bij premievrijstelling en einde arbeidsovereenkomst? Rechtsverwerking? Wetgeving - Nieuw wetsvoorstel Van Rooijen: verlengen periode dekkingstekort voordat gekort hoeft te worden - Wet van 19 december 2018, Stb. 2018, 515, tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op het financieel toezicht in verband met de implementatie van Richtlijn 2016/2341/EU van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2016 betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening (IBPV s) (PbEU 2016, L 354) + samenhangende uitvoeringsbesluiten - Antwoorden op vragen pensioenopbouw zzp er (integraal) Flitscongres nabestaandenpensioen Zie informatie over dit congres dat op 1 februari a.s. aan slot van deze Nieuwsbrief.

3 3 RECHTSPRAAK PENSIOENWET Streefregeling. Verplichting tot bijstorting door werkgever? Klachtplicht en verjaring. Instemming met wijziging? Volgens de pensioenbrief 1994 is het beoogde pensioen 2,33% van de pensioengrondslag maal dienstjaren. Ter uitvoering is de werknemer in staat gesteld een C-polis te sluiten. Volgens de pensioenbrief geldt het volgende daarbij: 2. De grootte en vorm van de verzekering zijn/worden zodanig bepaald dat de verzekerde kapitalen, daarbij tevens rekening houdend met de eventueel gegarandeerde winstuitkeringen, voldoende zijn om op de uitkeringsdatum de beoogde pensioenen te verkrijgen. Hierbij is uitgegaan van een prognose van de op die datum geldende koopsomtarieven voor dadelijk ingaande pensioenen. 3. Indien de pensioengrondslag, de burgerlijke staat en/of de prognose van de koopsomtarieven verandert, zullen wij u in staat stellen indien dit naar het oordeel van de Maatschappij nodig is de verzekering aan te passen per 1 januari samenvallend met of eerstvolgend op de datum van zo n verandering.( ) In 2004 is een nieuwe pensioenbrief afgegeven en door werknemer ondertekend, waarin het streefpercentage op 2% komt en verder het volgende: 2. Bij de berekening van de grootte van de kapitaalverzekering is uitgegaan van een prognose van de op de uitkeringsdatum geldende koopsomtarieven voor dadelijk ingaande pensioenen. Het bij deze berekening gehanteerde rentepercentage bedraagt 5,5%. Dit percentage zal eveneens worden gehanteerd in het geval de verzekering wordt aangepast aan het salaris en zal tijdens de duur van deze verzekering niet worden gewijzigd. De werknemer stelt dat hij in 2014 ontdekt dat zijn pensioen veel lager is dan het streefniveau en vordert dat de werkgever hem door bijstorting financieel in staat stelt het streefpensioen aan te kopen omdat er geen aanpassing aan de gewijzigde rente conform lid 3 hiervoor aangehaald uit de pensioenbrief van 1994 heeft plaatsgevonden. De werkgever verweert zich met een beroep instemming met de wijziging in 2004, alsmede op schenden van de klachtplicht, verjaring en het argument dat de pensioenbrief is gewijzigd met een vast rentepercentage. De rechtbank oordeelt als volgt: - Klachtplicht en verjaring: de rechtbank oordeelt dat de werknemer niet kon weten dat er een vaste rente was en ook niet dat op grond van die rente gelet op toekomstige ontwikkelingen dan het kapitaal onvoldoende zou zijn en bovendien omdat al in 2011 door de werknemer gestelde vragen door werkgever slechts vrij algemeen is beantwoord. Het tekort is hem pas gebleken toen hij in 2016 zelf onderzoek ging doen. - Instemming met pensioenbrief 2004: dit verwerpt de rechtbank ondanks het door de werknemer getekend zijn daarvan omdat werkgever de werknemer niet heeft gewezen op de wijziging van het rentepercentage en de gevolgen daarvan, zodat de rechtbank oordeelt dat deze wijziging niet is aanvaard. De rechtbank verwijst naar de rechtspraak omtrent welbewuste instemming.

4 4 - Bijstorting: de rechtbank overweegt hierover: Om een tegenvallend resultaat te voorkomen of te beperken, is in artikel 8 lid 3 van de pensioenbrief 1994 opgenomen dat de verzekering kan worden aangepast wanneer voor zover hier relevant de prognose van de koopsomtarieven verandert. De prognose van de koopsomtarieven wordt voornamelijk bepaald door de levensverwachting en de rekenrente. Nu vast is komen te staan dat tussen partijen geen sprake is van een vast rentepercentage van 5,5%, maar zoals in de pensioenbrief 1994 van een prognose, is op dat punt niet meer relevant of KHN [eiser] op dat punt in de gelegenheid had moeten stellen de verzekering aan te passen. Ook een verplichting tot extra betaling van een koopsom voor aanpassing aan de levensverwachting is er volgens de rechtbank niet, want: Wel rust op KHN de verplichting om [eiser] in staat te stellen de verzekering aan te passen conform artikel 8 lid 3 pensioenbrief Aan die verplichting heeft KHN voldaan door de informatie van Nationale Nederlanden met de brief van 16 mei 2017 aan [eiser] toe te sturen. Instantie: Rechtbank Midden-Nederland 9 januari 2019, ECLI:NL:RBMNE:2019:100 Wet: 10 Pensioenwet, 6:89 BW, 3:310 BW Opmerking EL: hier is duidelijk sprake van een streefregeling, geen gegarandeerde hoogte van de pensioenuitkering. Echter is ook duidelijk afgesproken dat de werkgever de werknemer in staat (zal) stellen de verzekering aan te passen. Heeft de werkgever daar aan voldaan door alleen toezenden van informatie van de verzekeraar (zodat de werknemer wellicht kon weten dat bijstorting nodig was)? Dat zou wellicht nog aannemelijk zijn, ware het niet dat de pensioenbrief ook bepaalt: Artikel 9 Financiering De kosten van de pensioenregeling zijn geheel voor onze rekening. Volgt hieruit dan niet dat het aanpassen van de verzekering meebrengt dat de daarvoor noodzakelijke financiering door de werkgever wordt gedragen? Het lijkt met dat de rechtbank hier ten onrechte aan voorbij is gegaan. De uitspraak over klachtplicht en verjaring acht ik juist. Zie hierover E. Lutjens/R.M.J.M. de Greef, Klachtplicht ook bij pensioen?, TPV 2018/38. De uitspraak over de instemming met de wijziging koppelt de rechtbank aan het leerstuk van welbewust instemmen, zoals bekend bij de instemming door gedrag (arresten CS en Haliburton). Juister lijkt me aan te knopen bij dwaling. Het resultaat zou hetzelfde zijn geweest. VERPLICHTSTELLING Bedrijf dat ouwel produceert, valt niet onder verplichtstelling Bpf Zoetwarenindustrie Het Hof verwerpt de stelling dat ouwel een soort wafel is en daarmee onder de verplichtstelling valt. Evenmin is ouwel vergelijkbaar product met beschuit etc. Alle door Primus geproduceerde producten zijn naar het oordeel van het hof geen wafels in de betekenis die daaraan naar gewoon taalgebruik toekomt. Nog daargelaten het debat dat partijen in dit verband voeren over het verschil in grondstoffen (bloem/meel of aardappelzetmeel), duidelijk is dat de ouwelproducten die Primus maakt en verkoopt niet worden gebakken in een wafelijzer. Deze zijn wat betreft de verschijningsvorm en toepassing zo ver verwijderd van het begrip wafel zoals dat begrip naar objectieve

5 5 maatstaven moet worden begrepen, dat deze daarmee niet kunnen worden gelijkgesteld, ook niet als daarbij wordt betrokken de toevoeging ongeacht de soort. Het enkele feit dat er in een product een bepaalde grondstof voorkomt, kan niet bijdragen aan de vergelijkbaarheid van de producten. Anders zou ieder product waarin (waar het in dit geval om gaat) de grondstof aardappelzetmeel voorkomt (zoals bijvoorbeeld soepen en sauzen), vergelijkbaar zijn en onder de werkingssfeer van het Verplichtstellingsbesluit vallen. Dat is geen aannemelijk rechtsgevolg. Instantie: Hof Arnhem-Leeuwarden 18 december 2018, ECLI:NL:GHARL:2018:11048 Wet: 2 lid 1 Wet Bpf Vragen over de werkingssfeer van de verplichtstelling Pensioenfonds Zorg en Welzijn en rechtsverwerking premievordering Dit geding gaat om de vraag of de instelling voor psychiatrische behandeling Bosman onder de verplichtstelling van PFZW valt en zo ja of PFZW nog het recht heeft premie te vorderen. Die vraag is aan de orde omdat PFZW zich aanvankelijk op het standpunt had gesteld in 2007 dat de verplichtstelling niet van toepassing is, maar in 2011 bij nieuwe beoordeling heeft geconcludeerd dat dit een onjuiste beoordeling was en onjuiste toepassing van het verplichtstellingsbesluit en dat de verplichtstelling wel van toepassing was. Pas in 2018 heeft PFZW een vordering tot premiebetaling ingesteld. Inmiddels was de tekst van het verplichtstellingsbesluit per 1 juli 2016 gewijzigd. Over de gewijzigde opvatting omtrent de verplichtstelling oordeelt de rechtbank dat PFZW gelet op de rechtszekerheid niet kan terugkomen op het in 2007 ingenomen standpunt, mede omdat de werkgever afgaande op het bericht dat de verplichtstelling niet van toepassing is een eigen regeling heeft getroffen. Er is daarom rechtsverwerking ten aanzien van de premievordering. Dat geldt volgens de rechtbank niet meer vanaf 2016 toen de verplichtstelling is gewijzigd en vanaf dat moment is de werkgever geboden tot naleving van de verplichtstelling. Instantie: Rechtbank Midden-Nederland 19 december 2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:6563 Wet: 2 lid 1 Wet Bpf 2000 BESTUURSORGAAN ABP ABP is gelet op de Wet Privatisering ABP een privaatrechtelijk fonds en geen bestuursorgaan. Het verstrekken van een UPO is dus geen aangelegenheid waarvoor ABP openbaar gezag toekomt en dus niet handelt als bestuursorgaan. Terecht heeft de rechtbank zich onbevoegd verklaard van het beroep daartegen kennis te nemen. Instantie: Centrale Raad van Beroep 9 januari 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:98 Wet: 1:1 aanhef en b Awb

6 6 PENSIOENVERREKENING Pensioenverrekening op grond van Boon/Van Loon. Gedeeltelijke rechtsverwerking De scheiding in Er is overeengekomen dat de man de helft van het ouderdomspensioen aan de ex zal betalen. Het pensioen is ingegaan in In 2017 vordert de vrouw pensioenbetaling vanaf De rechtbank neemt rechtsverwerking voor het verleden maar niet voor de toekomst voor de pensioenbetalingen vanaf 2017 aan. Instantie: rechtbank Rotterdam 24 oktober 2018, ECLI:RBROT:2018:9530 Wet: 1:94 BW CIVIEL KLACHTPLICHT EN BEROEPSFOUT Beroepsfout van advocaat door een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst in te dienen zonder rekening te houden met de gevolgen voor de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid indien zijn mate van arbeidsongeschiktheid na het einde van het dienstverband zou toenemen? Als gevolg hiervan krijgt de ex werknemer pensioenopbouw op basis van 25% arbeidsongeschiktheid in plaats van de voorzienbare toegenomen arbeidsongeschiktheid van %. De rechtbank heeft de vordering afgewezen om de werknemer de klachtplicht heeft geschonden door na het ontdekken van de fout drie jaar te wachten. Ook het hof oordeelt dat er rechtsverwerking is. Het hof oordeelt dat op grond van het in september 2012 ontvangen UPO de werknemer kon zien dat er volgens hem te weinig pensioenopbouw was en dat in een brief van oktober 2012 van AZL de reden, einde dienstverband, valt te lezen. Vervolgens wacht de werknemer 7 maanden voor AZL aan te schrijven. AZL reageert daarop na een jaar in mei Daarop reageert de werknemer na 5 maanden. Hierop reageert AZL niet. Werknemer stuurt nog een klachtbrief en schakelt in 2016 een advocaat in. Gelet op alles oordeelt het Hof dat de werknemer niet tijdig heeft geklaagd, mede omdat de gedaagde advocaat heeft gesteld dat hij zijn dossier heeft vernietigd en dus in een nadeliger (bewijs) positie is gekomen. Ten overvloede overweegt het hof dat er geen beroepsfout is gemaakt: Gelet op deze omstandigheden acht het hof de mate van waarschijnlijkheid dat op (korte) termijn sprake zou zijn van een substantieel en blijvend hoger arbeidsgeschiktheidspercentage niet dermate hoog dat van [geïntimeerde] mocht worden gevergd dat hij als gevolg daarvan nader onderzoek of navraag zou doen naar de gevolgen daarvan voor de pensioenopbouw van [appellant] en [appellant] daarover had moeten informeren. De inhoud van de hiervoor onder 4.11 geciteerde passage maakt dit niet anders. Daaruit blijkt - zeker in het licht van de eerdere WAO-beslissingen en het ontbreken van een nadere informatie van [appellant] aan [geïntimeerde] over de geconstateerde klachten - onvoldoende dat sprake was van een zodanig te verwachten substantieel en blijvend hoger arbeidsongeschiktheidspercentage dat [geïntimeerde] [appellant] had moeten wijzen op de gevolgen voor de premievrije pensioenopbouw bij wijziging van het arbeidsongeschiktheidspercentage na de ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

7 7 Instantie: Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 15 januari 2019, ECLI:NL:GHARL:2019:291 Wet: 6:89 BW Opmerking EL: de klachtplicht in het pensioenrecht wordt steeds belangrijker, Zie verder voornoemd artikel van Lutjens/De Greef. Een belangrijk punt is dat de werknemer in 2012 al bekend was met de reden van de lagere opbouw, toen wel met AZL heeft gecorrespondeerd, maar pas in 2016 de advocaat benadert. Hij had eerder bij de advocaat, die immers de gestelde fout heeft gemaakt, aan de mouw moeten trekken. De advocaat wordt in de beoordeling van de fout wel erg de hand boven het hoofd gehouden. Had de advocaat niet uit zich zelf op de mogelijkheid en risico s van hogere arbeidsongeschiktheid moeten wijzen? Lijkt mij eerlijk gezegd nou juist de reden om de behandeling van een zaak in handen van een advocaat te leggen, dat ook mogelijke toekomstige nadelige gevolgen van een keuze betrokken worden, ook de slecht weer scenario s. Dat is in ieder geval wel mijn praktijkuitoefeningbenadering. WETGEVING Wetsvoorstel Van Rooijen Kamerstuk Voorstel van wet van het lid Van Rooijen tot wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verlenging van de periode van dekkingstekort waarna maatregelen genomen moeten worden om op het niveau van het minimaal vereist eigen vermogen te komen teneinde kortingen op pensioenrechten en -uitkeringen te voorkomen IORP II Wetgeving Stb. 2018, 515, Wet van 19 december 2018, Stb. 2018, 515, tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op het financieel toezicht in verband met de implementatie van Richtlijn 2016/2341/EU van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2016 betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening (IBPV s) (PbEU 2016, L 354) Stb. 2018, 516. Besluit van 19 december 2018 tot wijziging van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen, het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling, het Besluit bekostiging financieel toezicht 2019, het Besluit prudentiële regels Wft, het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft en het Besluit markttoegang financiële ondernemingen Wft in verband met de implementatie van Richtlijn 2016/2341/EU van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2016 betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening (IBPV s) (PbEU 2016, L 354)

8 8 Pensioenopbouw zzp er Vragen van het lid Van Weyenberg (D66) aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Staatssecretaris van Financiën over het bericht «Zelfstandigen bouwen wel degelijk pensioen op, maar benutten belastingvoordeel te weinig» (ingezonden 30 november 2018). Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) mede namens de Staatssecretaris van Financiën (ontvangen 21 december 2018). Vraag 1 Bent u bekend met het bericht «Zelfstandigen bouwen wel degelijk pensioen op, maar benutten belastingvoordeel te weinig»?1 Antwoord 1 Ja. Vraag 2 Herkent u het beeld dat zelfstandigen de voorkeur hebben om het opgebouwde vermogen in te kunnen zetten voor verschillende doeleinden, zoals pensioen, het opvangen van arbeidsongeschiktheid of een inkomensterugval? Antwoord 2 Ik herken het beeld dat zelfstandigen de voorkeur hebben om het opgebouwde vermogen in te zetten voor verschillende doeleinden. In bredere zin vind ik het belangrijk dat alle werkenden in Nederland een toereikende oudedagsvoorziening opbouwen. Indien het opgebouwde vermogen voor verschillende doeleinden kan worden ingezet, bestaat het risico dat er onvoldoende of zelfs geen vermogen overblijft voor een toereikende oudedagsvoorziening. Daarnaast blijkt uit onderzoek van Netspar2 dat zelfstandigen, uitgaande van de norm van een vervangingsratio van 70%, vaker dan werknemers geen toereikende oudedagsvoorziening opbouwen. Vraag 3 Herkent u het beeld dat een groot deel van de zelfstandigen wel pensioen opbouwt, maar dan in veel gevallen in een andere vorm dan geoormerkt pensioen? Houdt dit mogelijk verband met het kunnen aanwenden voor andere doeleinden? Antwoord 3 Ik herken het beeld dat een groot deel van de zelfstandigen op enigerlei wijze vermogen opbouwt dan wel heeft opgebouwd voor de oude dag. Er zijn meerdere redenen denkbaar waarom een zelfstandige voor een bepaalde opbouw van vermogen voor de oude dag kiest. Uit het onderzoek dat ZZP Nederland en PZO hebben laten uitvoeren, blijkt dat het kunnen aanwenden van het opgebouwde vermogen voor andere doeleinden dan voor de oude dag daar één van is. Ook wordt in dit onderzoek als reden genoemd de flexibiliteit ten aanzien van inleg of de wens om het opgebouwde vermogen aan de nabestaanden te laten uitkeren in geval van overlijden. Vraag 4

9 9 Wat zijn de bestaande voordelen van pensioenopbouw van zelfstandigen in de fiscaliteit? Waar moet het product dan precies aan voldoen? Antwoord 4 Bij de beantwoording van deze vraag wordt alleen ingegaan op de mogelijkheden een oudedagsvoorziening op te bouwen bij een professionele aanbieder. Zelfstandigen hebben de mogelijkheid om individueel en vrijwillig een oudedagsvoorziening op te bouwen in de derde pijler in de vorm van een lijfrenteverzekering3, een lijfrenterekening of een lijfrentebeleggingsrecht. De premie of inleg voor een dergelijk lijfrenteproduct is onder voorwaarden aftrekbaar in de inkomstenbelasting als uitgave voor een inkomensvoorziening. De voorwaarden voor fiscale facilitering zijn opgenomen in de Wet inkomstenbelasting Zo is een premie of inleg voor een lijfrenteproduct alleen aftrekbaar als dit dient ter compensatie van een pensioentekort. Bij zelfstandigen die niet op een andere wijze een oudedagsvoorziening opbouwen, zal hiervan sprake zijn (mits de winst hoger is dan de AOW-franchise). Verder is voor fiscale facilitering vereist dat het lijfrenteproduct aan de hiervoor in de wet opgenomen voorwaarden voldoet. Bij een lijfrenteverzekering is vereist dat de termijnen toekomen aan de belastingplichtige, de lijfrente uiterlijk ingaat in het jaar waarin de leeftijd wordt bereikt die vijf jaar hoger is dan de AOW-gerechtigde leeftijd en dat deze lijfrente uitsluitend eindigt bij het overlijden. Bij een lijfrenterekening of lijfrentebeleggingsrecht gelden de eerste twee voorwaarden ook en worden daarnaast voorwaarden gesteld aan de uitkeringsfase. Zo moet het tegoed van de lijfrenterekening respectievelijk de waarde van het lijfrentebeleggingsrecht in vaste en gelijkmatige termijnen met een gelijke tussenperiode van ten hoogste een jaar worden uitgekeerd met een minimale uitkeringsduur van vijf jaar of twintig jaar, afhankelijk van het in leven zijn van de verzekeringnemer of de leeftijd van de verzekeringnemer op de ingangsdatum. Tot slot zijn premies of de inleg voor een lijfrenteproduct alleen fiscaal aftrekbaar als het product wordt uitgevoerd door een toegelaten aanbieder. Naast deze mogelijkheden om fiscaal gefaciliteerd een oudedagsvoorziening op te bouwen in de derde pijler bestaan nog enkele specifieke fiscale faciliteiten in de inkomstenbelasting in de lijfrentesfeer. Zo bestaat de mogelijkheid voor zelfstandigen die als ondernemer kwalificeren in de inkomstenbelasting om bij staking van de onderneming de daarbij behaalde winst onder bepaalde voorwaarden om te zetten in een lijfrente en kan een in de onderneming opgebouwde fiscale oudedagsreserve (FOR) eveneens onder voorwaarden worden omgezet in een lijfrente (inclusief bancaire lijfrente). Daarnaast zijn er ook zelfstandigen die verplicht deelnemen aan een beroeps- of bedrijfstakpensioenregeling en daarin een tweedepijlerpensioen opbouwen. Vraag 5 Herkent u het beeld dat veel zelfstandigen niet bekend zijn met de fiscale mogelijkheden voor het opbouwen van pensioen? Antwoord 5 In de beantwoording bij de begrotingsbehandeling heb ik aangegeven dat mij geen signalen bekend zijn dat veel zelfstandigen onvoldoende op de hoogte zouden zijn over de mogelijkheden tot het voorzien in een oudedagsvoorziening. Een zelfstandige kan bijvoorbeeld geïnformeerd worden over de fiscale mogelijkheden voor het opbouwen van een vermogen voor de oude dag door de eigen accountant/belastingadviseur, via de site van de Belastingdienst en via voorlichting en informatie van bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel.

10 10 Het onderzoek dat ZZP Nederland en PZO hebben laten uitvoeren, leidt niet tot een ander beeld. Er kunnen mogelijk andere redenen voor een zelfstandige zijn om een vermogen voor de oude dag op andere wijze op te bouwen dan via de fiscale mogelijkheden. Uit dit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat zelfstandigen meer flexibiliteit wensen ten aanzien van inleg en doeleinden dan binnen de fiscale regels mogelijk is. Onwetendheid van de fiscale voordelen hoeft derhalve niet de reden te zijn dat er op een andere wijze een vermogen voor de oude dag wordt opgebouwd dan in een fiscaal gefaciliteerd derdepijlerproduct. Vraag 6 Bent u bereid actie te ondernemen om de fiscale mogelijkheden voor pensioensparen van zelfstandigen zonder personeel (zzp) meer bekendheid te geven en zelfstandigen beter voor te lichten? Antwoord 6 Ik vind het belangrijk dat alle werkenden in Nederland een toereikende oudedagsvoorziening opbouwen. Een goede voorlichting en informatieverstrekking kan daarbij van belang zijn. De overheid besteedt hier ook aandacht aan, bijvoorbeeld via de website van Wijzer in Geldzaken en de Belastingdienst. Daarnaast zal Wijzer in Geldzaken via verschillende kanalen, zoals een nieuwsbrief en sociale media, aandacht voor dit onderwerp vragen. Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden om de pensioenopbouw van zelfstandigen te verbeteren. Het afschaffen van de doorsneesystematiek, zoals in het regeerakkoord is benoemd, maakt het pensioenstelsel beter toegerust op de mogelijkheid dat zelfstandigen vrijwillig kunnen aansluiten of aangesloten blijven. Daarnaast is het mogelijk om te kijken of zelfstandigen makkelijker kunnen toetreden tot de tweede pijler via bijvoorbeeld het oprichten van een speciaal pensioenfonds voor zelfstandigen (bijvoorbeeld een APF of PPI). FLITSCONGRES NABESTAANDENPENSIOEN Het jaarlijkse Flitscongres van de Vrije Universiteit Amsterdam en Aegon komt er weer aan! Dit keer gaat het over het partnerpensioen. Een onderwerp waar veel onduidelijkheid over bestaat. Wat verstaan we eigenlijk onder het begrip partner? En wie bepaalt dat? Moet daar een wettelijke definitie van komen? Past de huidige praktijk nog wel bij de moderne mens? En bij alle samenlevingsvormen die er zijn? Of moeten we naar een geheel andere vorm van partnerpensioen? Uiteraard besteden we tijdens het programma ook aandacht aan eventuele pensioenactualiteiten! Het Flitscongres in vogelvlucht Onze formule blijft onveranderd: wetenschappers, sociale partners, pensioenuitvoerders en Kamerleden praten met u én met elkaar om tot oplossingen te komen. Tussendoor maken we de resultaten bekend van een Motivaction-onderzoek over dit onderwerp onder werknemers. En is er tijd om met de sprekers in gesprek te gaan. De ochtend wordt wederom geleid door dagvoorzitter Lennart Booij. Tijden en locatie We doen alles in een vlot tempo. Het Flitscongres is op vrijdag 1 februari 2019 en duurt van 9.00 tot uur. De toegang is gratis. Na afloop staat er een lunch voor u klaar. Bekijk het programma en de sprekers.

11 11 U bent vanaf 8.30 uur welkom in het Auditorium in het hoofdgebouw van de VU in Amsterdam. Deze locatie is het beste te bereiken met het openbaar vervoer. Ook gezien de beperkte parkeergelegenheid. U kunt zich meteen aanmelden U bent van harte welkom op dit Flitscongres. Meldt u zich direct aan. Dan bent u zeker van een plek. We zien u graag op vrijdag 1 februari 2019! Met vriendelijke groet, Herman Kappelle Directeur Aegon Adfis en bijzonder hoogleraar Fiscaal Pensioenrecht VU Erik Lutjens Hoogleraar Pensioenrecht VU