Achtergrondverlaging: een historisch verschijnsel zonder toekomst? Jan van Bakel (voorzitter werkgroep Achtergrondverlaging)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Achtergrondverlaging: een historisch verschijnsel zonder toekomst? Jan van Bakel (voorzitter werkgroep Achtergrondverlaging)"

Sylvia Christiaens
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Achtergrondverlaging: een historisch verschijnsel zonder toekomst? Jan van Bakel (voorzitter werkgroep Achtergrondverlaging) 1

2 Werkgroep AV Jan van Bakel, voorzitter, namens het bestuur van de NHV; Cees van den Akker (tot medio 2016); Erik Querner; Gerrit Rot; Gerrit Schouten (vanaf medio 2015); Nicko Straathof; Wulf Vaarkamp; Jan-Philip Witte; Willem Jan Zaadnoordijk. 2

3 Rapport van de NHVwerkgroep AV Zicht op Achtergrondverlaging 3

4 Indeling Inleiding Definitie Oorzaken Conclusies en aanbevelingen Discussie over rapport van de werkgroep AV adhv stellingen 4

5 Inleiding Stijghoogtes en grondwaterstanden in NL zijn structureel lager geworden Daarvoor zijn oorzaken aan te wijzen (voorgrondoorzaken) Aanwijsbare oorzaken die niet zijn gekwantificeerd of niet te kwantificeren zijn, maar ook onbekende oorzaken (achtergrondoorzaken) Rolf (1989): achtergrondverdroging van 20 cm veroorzaakt door waterhuishoudkundige ingrepen Maas (1991): extra gewasverdamping door toename gewasproductie Van Bakel en De Wit (1994): poging tot kwantificering toename gewasverdamping Maas en Von Asmuth (2004): beregening, drainage en verandering grondgebruik als mogelijke achtergrondoorzaken n5

6 Waarom is kennis over achtergrondverlaging nuttig? We willen de effecten van een bepaalde ingreep in het hydrologisch systeem kwantificeren Het hydrologisch systeem is niet-lineair Dus is het effect afhankelijk van: de uitgangssituatie (die ook tijdens de simulatieperiode kan veranderen) bij meerdere ingrepen is effect van de beschouwde ingreep afhankelijk van de andere ingrepen en dus ook van de volgorde (volgtijdelijkheid) 6

7 Waarom is kennis over achtergrondverlaging nuttig? Als we alle ingrepen niet goed kennen hebben we de vrijheidsgraden Dit levert discussie op die ongewenst is 7

8 Voorbeeld In 1955 heeft een grondwaterwinning van 2 miljoen m3 per jaar op een bepaald perceel een verlaging van de GLG 20 cm tot gevolg Door toename van de gewasverdamping (sloten vallen in voorjaar eerder droog) is dat in 2000 langzaam maar zeker opgelopen 40 cm Maar die oorzaak is niet in beeld Die 40 cm wordt ook gemeten Dus wordt er aan de verkeerde knop gedraaid waardoor effecten van een verandering in winning wordt overschat Of er wordt een correctie aangebracht zijnde de Achtergrondverlaging Normgerichte aanpak 8

9 Definitie De werkgroep AV heeft achtergrondverlaging gedefinieerd als: dat deel van de uit waarnemingen afgeleide en over grotere gebieden en tijdschalen aanwezige verlaging van de grondwaterstanden stijghoogte, dat niet kan worden verklaard op basis van de gebruikte kennis Daarbij kan die kennis (in breedste zin des woords, dus inclusief gegevens en modellen) zowel onjuist zijn toegepast, als onvolledig zijn geweest Kan ook gaan om verhoging! 9

10 Zicht op achtergrondoorzaken Fysische oorzaken verandering in systeemeigenschappen buiten beeld verandering in randvoorwaarden buiten beeld Procedurele oorzaken administratieve oorzaken onvolkomen meting onvolkomen modellering 10

11 Fysische oorzaken Zo goed als mogelijk geïdentificeerd en gekwantificeerd (tabel en plaatjes) 11

12 Verdubbeling beregening 12

13 Voorbeeld Noord-Brabant Verlaging grondwaterstand agv verandering in landgebruik en gewasopbrengsten 13

14 Effect grond- waterwinningen 14

15 Procedurele oorzaken Administratieve oorzaken < 5 cm verlaging wordt genegeerd Systematisch fouten in metingen waarnemingspunt is verplaatst (+ en -) filters in freatisch pakket worden dieper gesteld (JvdG: Numerieke verdroging) waardoor meestal een lagere grondwaterstand wordt gemeten Systematische fout in grondwaterstandskarteringen op basis van hydromorfe kenmerken vooral GHG: meestal hoger dan werkelijke GHG Normgerichte aanpak 15

16 Procedurele oorzaken Wijze van vaststellen verandering is gewijzigd (+ en -) GXG-waarden agv verschillen in ruimtelijke en temporele resolutie (+ en -) Onvolkomen modellering Verschil modeleffect (zowel numeriek stromingsmodel als tijdreeksmodel) met gemeten effect wordt toegeschreven aan AV (zie geval Terwisscha) Normgerichte aanpak 16

17 Conclusies Fysische achtergrondoorzaken zijn in beeld en redelijk tot goed te kwantificeren En te promoveren naar voorgrondoorzaken We weten dat het grondwatersysteem niet-lineair gedrag vertoont en daar is goed rekening mee te houden Volgtijdelijkheid is van belang Klimaatverandering: verdoezelende effect Administratieve oorzaken: is aan de orde Foutieve metingen: zie discussie Numerieke verdroging Onvolkomen modellering: als oorzaak van AV oneigenlijk 17

18 Aanbevelingen Besteed aandacht aan volgtijdelijkheid Good Modeling Practice 2.0 (Good Measuring Practice) Kwantificeer bekende historische veranderingen in hydrologisch systeem en bereken effecten (historische modelstudies) Kwantificeer historische veranderingen in randvoorwaarden en bereken effecten: klimaatverandering landgebruiksveranderingen verandering gewasverdamping GGOR-aanpak 18

19 Discussie Het rapport staat nu ter discussie In het nog te schrijven artikel wil ik hier de uitslag melden van de volgende discussiepunten: 19

20 Discussiepunten Eens met de inventarisatie en kwantificering fysische oorzaken? Eens met de stelling dat we ze kunnen beschouwen als een historisch verschijnsel zonder toekomst? Eens met de opsomming van administratieve oorzaken? Eens met de stelling van de werkgroep AV dat vooral de administratieve oorzaken voor een deel moeilijk oplosbaar zijn (en dus nog wel een toekomst hebben) Ook mee eens dat we dat anders moeten noemen? Wat dies meer zij 20

21 Achtergrondverlaging: een historisch verschijnsel zonder toekomst! Bedankt voor jullie aandacht 21

Vergelijkbare documenten

De verandering van de GXG door grondwateronttrekkingen in vrij afwaterende gebieden

De verandering van de GXG door grondwateronttrekkingen in vrij afwaterende gebieden C. van den Akker 1 Voor de bepaling van landbouwschade als gevolg van grondwateronttrekkingen is informatie over de verandering