Herita jaarverslag 2017

Transcriptie

1 Herita jaarverslag 2017

2 2017 in cijfers

3 Bezoekers op de Herita-sites Open Monumentendag Kasteel Beauvoorde Veurne Fort Napoleon Oostende > > > > > > Paviljoen De Notelaer Bornem Paleis op de Meir Antwerpen bezoekers bezoekers activiteiten 80 nieuwe organisatoren 367 lokale organisatoren ongeveer 400 duizend bezoekers 233 steden & gemeenten bezoekerscijfers publiekswebsite Open Monumentendag 698 sites waarvan monumenten Abdijsite Herkenrode Hasselt > > > aug t.e.m. dag voor Open Monumentendag* week voor Open Monumentendag (ma tot za) bezoeken unieke bezoekers page views gemiddeld aantal min. op website : :06 op Open Monumentendag :03 TOTAAL: 1 aug t.e.m. Open Monumentendag* :42 3 *wegens een technische storing zijn er geen websitegegevens (bezoekers, paginaweergaven, ) beschikbaar van 1 augustus t.e.m. 7 augustus.

4 Ledenwerking Ledenaantal jan/17 feb/17 mrt/17 apr/17 mei/17 jun/17 jul/17 aug/17 sep/17 okt/17 nov/17 dec/17 Netwerk Open Monumenten Vrijwilligerswerking Aantal vrijwilligersuren in 2017 eind 2016 eind partners 213 partners uren een daling van 15,75% ten opzichte van 2016 (sluiting Kasteel van Horst) 4

5 Herita online Social Media unieke bezoekers Sessies Paginaweergaven januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Totaal (2016: ) 2017 # paginalikes 1 januari december Totale groei in Totale groei in # volgers 2016 # volgers 1 januari december 584 Totale groei in Totale groei in # volgers 1 januari december januari december 241 5

6 Personeel in cijfers Op 31 december 2017 Evolutie in medewerkers in dienst 11 medewerkers uit dienst Aantal voltijdse equivalenten op 31 december ,3 in ,9 in medewerkers in dienst 6

7 2017 in letters

8 Voorwoord Een buitengewoon jaar Herita blijft volop in beweging groeide uit tot een scharnierjaar met een opmerkelijke spreidstand. De strategie onderging een fundamentele koerswijziging, terwijl de continuïteit in onze werking gevrijwaard moest blijven. Veel bordjes dus om tegelijk in de lucht te houden. In maart vulde Herita Cultuurcentrum De Grote Post in Oostende voor haar derde Open Monumentencongres. De deelnemers konden uitgebreid netwerken, kiezen uit een uitgebreid aanbod van inhoudelijke sessies en zich laten inspireren door internationale keynotes. Na drie edities en de nodige bijsturing heeft de formule onderhand haar meerwaarde voor de erfgoedsector bewezen. De heropening van de Hofkamer in Antwerpen door minister-president Geert Bourgeois op 30 augustus was na jaren van restauratie zonder twijfel een historisch moment. Het plafondschilderij met de goden op de Olympusberg en het befaamde boekentoilet hebben een hedendaagse pendant gevonden in het totaalkunstwerk Solution dat Koen van den Broek realiseerde in opdracht van Herita. Tijdens de 29ste editie van Open Monumentendag verwelkomden een recordaantal lokale organisatoren opnieuw honderdduizenden erfgoedliefhebbers. Voor het eerst werd een gezamenlijk aanbod uitgewerkt met het Vlaams Architectuurinstituut als nieuwe partner. Die synergie biedt een duidelijke meerwaarde voor beide organisaties, verruimt het klassieke aanbod en trekt zelfs een nieuwe doelgroep aan. Zo blijft Open Monumentendag ons vlaggenschip én het grootste culturele eendagsevenement in Vlaanderen. Dankzij het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed en de implementatie van de Europese Faro-conventie, konden Herita, FARO, het agentschap Onroerend Erfgoed en het Departement Cultuur, Jeugd en Media voor het eerst in de geschiedenis van de Vlaamse erfgoedsector een samenwerking op poten zetten. Beide initiatieven bieden volgens ons dan ook een uitgelezen kans om die samenwerking structureel te maken zal toch vooral herinnerd worden als het jaar waarin Herita haar strategie fundamenteel bijstuurde. Daarvoor werd binnen een beperkte tijdspanne een diepgaand en ingrijpend traject afgelegd. Na een grondige interne en externe analyse van de situatie werden alle belanghebbenden gehoord en kreeg de nieuwe strategie in nauw overleg met de Vlaamse overheid definitief vorm. Vanaf oktober werd de nieuwe aanpak effectief geïmplementeerd, om nog voor het jaareinde tot zichtbare resultaten te leiden. Met Herita 2.0 menen we dan ook een duidelijk antwoord te geven op de behoeften en signalen van de sector, de overheid en het publiek. De reacties zijn alvast bemoedigend. Dank aan iedereen die hieraan meewerkte en die Herita het vertrouwen blijft geven. We denken in eerste instantie aan de medewerkers, vrijwilligers en actieve leden van onze bestuursorganen die zich hard inzetten, maar ook aan minister-president Geert Bourgeois, het agentschap Onroerend Erfgoed en alle partners die samen met ons de toekomst mogelijk maken. Via het Netwerk Open Monumenten biedt Herita promotie en zichtbaarheid aan erfgoed-zorgers, die we ook willen inspireren en ondersteunen met kennis en expertise. In 2017 mochten we de 200ste partner verwelkomen. Tegelijk groeide het aantal individuele Herita-leden tot net geen Margit Bal Algemeen directeur Hilde Daem Voorzitter 8

9 Inhoudstafel Werking en projecten Open Monumentendag...11 Open Monumentencongres...14 Vrijwilligerswerking...16 Ledenwerking Partnerwerking...19 Herita-monumenten Siteontwikkeling Pers Over Herita Strategisch traject Vernieuwing missie en visie Samenwerking met de overheid Organisatiestructuur Bestuur Financiën Bijlagen...42 Overzicht Partners Netwerk Open Monumenten Overzicht kennispartners van Herita Overzicht bestuursorganen & colofon

10 Werking & projecten

11 Open Monumentendag activiteiten 22% nieuwe lokale organisatoren 367 lokale organisatoren 233 steden & gemeenten 400 ongeveer duizend bezoekers 597 monumenten De 29 ste editie van Open Monumentendag (OMD) vond plaats op zondag 10 september Zo n bezoekers genoten van een schitterend monumentenfeest. 367 lokale organisatoren (waarvan 22% nieuwe) in 233 steden en gemeenten organiseerden samen activiteiten. Maar liefst 597 monumenten openden hun deuren. Nieuw in 2017 was het gezamenlijk aanbod met het Vlaams Architectuurinstituut (VAi). Aanpak en aanbod In totaal telde Open Monumentendag 2017 maar liefst activiteiten. Onder activiteiten verstaan we voornamelijk openstellingen, gegidste rondleidingen, tentoonstellingen en al dan niet begeleide wandelingen en fietsroutes. In 2017 kende het aantal activiteiten op Open Monumentendag een stijging van 17% ten aanzien van In totaal werden 597 monumenten opengesteld. In 2017 deden er ook opvallend meer gemeenten mee: 223 ten opzichte van 190 in Een aantal overkoepelende initiatieven - zoals dat van de provincie Limburg en een aantal intergemeentelijke onroerenderfgoeddiensten - zijn daar zeker niet vreemd aan. Van de 367 lokale organisatoren die Open Monumentendag 2017 mee mogelijk maakten, kwam 16% uit Herita s eigen Netwerk Open Monumenten (NOM). Partners uit het NOM zijn vaak instellingen met een betalend aanbod, waardoor ze soms minder snel geneigd zijn om gratis open te stellen op OMD. Sinds 2015 kan iedereen zich aanmelden als organisator van een activiteit op Open Monumentendag. Deze aanpak heeft duidelijk zijn effect en Herita trekt daardoor nieuwe organisatoren aan. In 2017 telden we 80 organisatoren die in 2016 niet deelnamen. In 2017 werkten we opnieuw met een deadline voor de inschrijvingen (21 juli). Op die manier beschikten we tijdig over de nodige informatie om een degelijke publiekscampagne te voeren. Daarnaast zette Herita vanaf juli ook in op een kwaliteitscontrole van de inschrijvingen. 11

12 Sinds 2015 is er geen centraal thema meer. Dat geeft de meeste lokale organisatoren meer vrijheid in de samenstelling van hun programma. We werkten wel opnieuw met categorieën. Zo geven we de organisatoren inspiratie om enkele inhoudelijke accenten te communiceren. De categorieën voor 2017 waren: Voor families Uitzonderlijk open Herbestemming en restauratie Europees thema: erfgoed en natuur Herita heeft duidelijk de bewustwording versterkt dat een familievriendelijk aanbod een echte meerwaarde is. We blijven de organisatoren dan ook ondersteunen met digitale sjablonen om een eigen familievriendelijke zoektocht op poten te zetten. Ook tijdens Studio OMD werd aandacht besteed aan het familieaspect. Dit resulteerde in 140 activiteiten die specifiek gericht waren op families met jonge kinderen. Partnerships In 2017 breidde het VAi de vertrouwde Dag van de Architectuur uit tot het Festival van de Architectuur. Terwijl de Dag van de Architectuur gewoonlijk in oktober plaatsvond, werd het Festival van de Architectuur van vrijdag 8 tot zondag 17 september 2017 georganiseerd. De Dag van de Architectuur verdween niet, maar werd een integraal deel van het festival en viel samen met Open Monumentendag. Herita en het VAi werkten een gezamenlijk programma uit. Er werd een verlanglijst opgesteld met projecten die zowel onder monumenten als hedendaagse architectuur kunnen vallen (vooral restauratie- en herbestemmingsprojecten). De gebouwenbeheerders werden gecontacteerd met de vraag om mee te doen aan dit gezamenlijke programma. Uiteindelijk stemden 22 beheerders in. Alle doelstellingen rond het verbreden van het aanbod en publiek werden gehaald. Bijgevolg willen beide organisaties in de toekomst opnieuw samenwerken rond specifieke programma s op Open Monumentendag en/of tijdens het Festival van de Architectuur. Voor Open Monumentendag werkte Herita ook samen met de laureaten van de Vlaamse Onroerenderfgoedprijs. Deze wedstrijd was in 2017 aan zijn tweede editie toe. De laureaten waren de Architectenwoning Marc Dessauvage (200 bezoekers verdeeld over 8 rondleidingen), Kasteel Boterberg (1.333 bezoekers) en de Donjon van Nevele (zo n 650 bezoekers). 12

13 Avant-première Met de avant-première daags voor Open Monumentendag wil Herita een exclusief betalend programma aan haar leden aanbieden. Op basis van de feedback op de eerste editie in 2016 werd het concept aangepast. Zo werd de avant-première niet meer tijdens OMD zelf georganiseerd en bleef het beperkt tot vijftien locaties over Vlaanderen. Het aanbod werd enkel gecommuniceerd naar de leden en maakt geen deel meer uit van de publiekscampagne van Open Monumentendag. De tweede editie bevestigde duidelijk dat er interesse en betalingsbereidheid is onder de leden. Toppers waren een bezoek aan de Sint-Sixtusabdij in West-Vleteren met architect Bob Van Reeth en de rondleiding door baron de Villenfagne de Vogelsanck in Kasteel Vogelsanck Communicatie naar lokale organisatoren Ook in 2017 werden de lokale organisatoren geïnformeerd via een maandelijkse nieuwsbrief. Daarin werden vooral belangrijke deadlines en praktische tips meegegeven. Nieuw waren de maandelijkse artikels die inhoudelijk en organisatorisch wilden inspireren. Dat is goed gelukt: maar liefst 95,4% van de lokale organisatoren was tevreden tot zeer tevreden over de nieuwsbrief. Op de sectorwebsite vonden de lokale organisatoren alle praktische informatie om Open Monumentendag te kunnen organiseren. Publiekscommunicatie De publiekswebsite is en blijft het belangrijkste communicatiekanaal voor Open Monumentendag. Ook in 2017 verwezen alle sociale mediakanalen en nieuwsbrieven naar de publiekswebsite. Geïnteresseerden konden er het hele programma doorzoeken en een persoonlijke selectie samenstellen en afdrukken. Daarnaast werden er op de website steeds nieuwe toplocaties uitgelicht en werd er voor 2017 een aparte pagina voorzien waarop men het gezamenlijke programma van de Dag van de Architectuur en Open Monumentendag kon raadplegen. Ook de Herita-leden die zich wilden inschrijven voor de exclusieve avant-première konden zich via de publiekswebsite aanmelden. In aanloop naar Open Monumentendag werden vier publieksnieuwsbrieven verstuurd, waarin toppers uit het programma in de kijker werden gezet. De ruilovereenkomsten met VRT (één en Radio 2) en De Persgroep (De Morgen) werden bestendigd, waardoor Open Monumentendag zowel via de televisie als de radio werd aangekondigd. Er verschenen ook advertenties in De Morgen en op demorgen.be. Net als in 2016, besteedde minister-president en Vlaams minister van onroerend erfgoed Geert Bourgeois aandacht aan Open Monumentendag. Naast zijn regeringsmededeling over Open Monumentendag bezocht hij de UCOsite in Ledeberg (Gent). Het fabriekspand werd onder handen genomen door het Gentse Archipl architecten om er de nieuwe Oost-Vlaamse hoofdzetel van het Wit-Gele Kruis te huisvesten. Studio OMD Het doel van Studio OMD was om lokale organisatoren bij elkaar te brengen om hen te informeren en te inspireren om aan de slag te gaan met hun lokale Open Monumentendag. Diverse sprekers brachten in workshops van 45 minuten heel wat handige tips en inspiratie. De workshops boden concrete antwoorden op vragen van lokale organisatoren. De combinatie van sprekers zat goed: expertise uit eigen huis plus ervaring van externen. In totaal namen 128 mensen deel aan de Studio OMD. 13

14 Open Monumentencongres Tijdens de derde editie van het Open Monumentencongres op 16 maart in Cultuurcentrum De Grote Post te Oostende ontdekten erfgoedzorgers hoe de band met het publiek versterkt kan worden en hoe mensen dichter bij monumenten gebracht kunnen worden, zonder afbreuk te doen aan de historische betekenis en waarde ervan. Programma Het voormiddagprogramma bestond uit twee keynote lezingen. Anna Athanasopoulou, hoofd van het directoraat-generaal onderwijs en cultuur van de Europese Commissie en verantwoordelijk voor het Creative Europe programma, gaf de eerste lezing over het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Tweede keynote spreker was David Penberthy. Hij focuste vooral op de unique selling points van kleine organisaties en hoe je met een eigen verhaal en sterke identiteit veel bezoekers kan trekken. In de namiddag kozen de deelnemers drie paralelsessies binnen vier themalijnen: management, visie & financiering, publieksparticipatie en Open Monumentendag en beleving. Kwamen aan bod: digitalisering en apps, vrijwilligersmanagement, samenwerkings- en financieringsmodellen, publieksbevraging en bezoekerservaring en doelgroepenmanagement. Communicatie De Grote Post vormde een prachtig decor voor deze zonovergoten dag. Videoproducent Startmotion maakte een impressie van de dag, interviewde deelnemers en maakte sfeerbeelden gedurende het hele congres. Een eerste versie van het impressiefilmpje werd al getoond tijdens de netwerkreceptie. Het nieuwe campagnebeeld met frisse kleuren zorgde voor veel positieve reacties. De grafische elementen uit het logo kwamen ook terug in de programmabrochure, op de website, in de presentaties, op de bewegwijzering en op de naambadges. De continuïteit zorgde voor een professionele omkadering van het congres. 14

15 Communicatie in aanloop naar het congres verliep via posts op sociale media en berichten in nieuwsbrieven. Op die manier werd het congresprogramma goed verspreid in de brede sector. Ook na het congres besteedde Herita in nieuwsbrieven en op de website aandacht aan het congres. Er werd een algemene impressie geschreven en fragmenten uit bepaalde sessies werden in de weken na het congres gedeeld op de website en nieuwsbrieven. Bezoekersspreiding We mochten 173 collega s uit de erfgoedsector, sprekers, Herita-vrijwilligers en bestuursleden verwelkomen. In totaal namen 63 partners uit het Netwerk Open Monumenten deel aan het congres. Zowel educatieve medewerkers als projectmanagers, architecten, archeologen, cultuurbeleidscoördinatoren, erfgoedconsulenten en beleidsmedewerkers vonden de weg naar het voormalige postgebouw. 15

16 Vrijwilligerswerking In 2017 hield Herita een tevredenheidsenquête onder haar vrijwilligers. Uit de bevraging blijkt dat ze behoorlijk tevreden zijn. Ze zijn trots op hun vrijwilligerswerk bij Herita en appreciëren het jaarlijkse vrijwilligersfeest en de positieve feedback die ze ontvangen. In 2017 werden vrijwilligersuren gepresteerd voor Herita, dat is een daling met 15,75% ten opzichte van Dit is te verklaren door de publiekssluiting van het Kasteel van Horst, waar voortaan enkel in de zomer een infopunt in het bezoekerscentrum is geopend. Herita bouwde in 2017 aan een doordacht personeelsbeleid op de sites zodat de vrijwilligers een goede omkadering hebben. We verwelkomden een aantal nieuwe vrijwilligers in Kasteel Beauvoorde en Fort Napoleon en investeerden in opleiding en fijne team-activiteiten. Via de vrijwilligersnieuwsbrief die Herita drie keer per jaar verstuurt informeren we onze vrijwilligers over de werking van Herita en eventuele veranderingen in het wettelijk kader van de vrijwilliger. Het afgelopen jaar focusten we ook op de werkzaamheden van de Herita-vrijwilligers in de nieuwsbrief. Herita is trots op haar vrijwilligers en zet hen graag in de kijker. Dat doen we tijdens de week van de vrijwilliger, tijdens de internationale dag van de vrijwilliger en na grote evenementen. Zowel de sociale media als de website worden hiervoor ingezet. Net als in 2016 werden in 2017 diverse dankmomenten gehouden. Zo werd er een vrijwilligersfeest georganiseerd in De Roma in Antwerpen. Daarnaast werden op de sites ook fin de saison- feesten gehouden om de vrijwilligers te bedanken. 16

17 Ledenwerking Ook in 2017 zette Herita in op de organisatie van ledenactiviteiten. We hebben het aanbod van exclusieve ledenactiviteiten doorheen het jaar verdergezet en op de dag voor Open Monumentendag hielden we een speciale avant-première voor Herita-leden. Dit betalend aanbod vond voorheen op Open Monumentendag zelf plaats. De leden hebben de verplaatsing naar de dag voordien goed onthaald. 1 januari december 2017 Evolutie Aantal aangesloten gezinnen Aantal aangesloten particulieren Eind 2017 telde Herita leden extra vergeleken met begin We noteerden een stijging van mei tot eind september, parallel met het openingsseizoen van erfgoedsites. De sterkste stijging vond plaats in de zomermaanden, met in totaal leden extra. Uiteraard heeft dit veel te maken met de vakantieperiode waarin veel monumenten bezocht worden en met de campagne rond Open Monumentendag. Analyse van het ledenbestand De leden zijn op te delen in drie grote leeftijdsgroepen. De eerste ledengroep bestaat uit kinderen van 5 tot 12 jaar. De tweede groep bestaat uit leden van 35 tot 45 jaar oud. De derde groep bestaat uit leden van 56 tot 69 jaar oud. We vermoeden dat de leden in de tweede groep veelal de ouders van de leden uit de eerste groep zijn. Herita bereikt weinig jongvolwassenen. De leeftijdsgroep 18 tot 30 jaar is opvallend klein. Dit is een veelvoorkomend fenomeen in cultuurparticipatie. Deze groep is doorgaans het moeilijkst te bereiken wegens drukke agenda s en andere prioriteiten (studies, start carrière en gezin, ). Herita telt veel een- en tweepersoonsgezinnen. Zij zitten voornamelijk in de derde leeftijdsgroep (56- tot 69-jarigen) en bij de 70-plussers. Daarnaast telt Herita veel gezinnen met drie of vier leden. Allicht gaat dit over jonge gezinnen met ouders uit de leeftijdsgroep 35 tot 45 jaar en kinderen van 5 tot 12 jaar. Herita-leden wonen mooi verspreid over Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De zes regio s met het grootste aantal Herita-leden zijn (in volgorde): Antwerpen, Mechelen, Gent, Leuven, Oostende en Vilvoorde/Brussel. 17

18 Ledenwerving In 2017 werd geen ledenwervingsactie gevoerd. Wel werd in de communicatie steeds actief ingezet op het promoten van het lidmaatschap en de voordelen ervan. Ook werd in de campagne voor Open Monumentendag steeds het lidmaatschap van Herita vermeld en gepromoot in drukwerk en online media. Daarnaast konden bezoekers tijdens de openingsuren van de eigen sites (Kasteel van Horst, Kasteel Beauvoorde, Fort Napoleon) meteen lid worden. Ledenaanbod Onze leden genieten permanente kortingen bij partnersites en de eigen sites, worden uitgenodigd op exclusieve ledenactiviteiten, kunnen deelnemen aan tijdelijke acties/wedstrijden en ontvangen nieuws en verhalen via de ledennieuwsbrief, website en sociale media. In 2017 werden 36 betalende ledenactiviteiten georganiseerd. Op de dag voor Open Monumentendag vonden 15 betalende activiteiten plaats. In totaal werden 942 plaatsen ingevuld. Op een totaal van 992 plaatsen betekent dit een bezettingsgraad van 94,96%. Het profiel van de deelnemers verschilt van dat van de reguliere Open Monumentendag-bezoeker: het gaat om hoogopgeleide meerwaardezoekers (veelal 50-plussers) die bereid zijn verder te reizen voor een exclusief aanbod. 18

19 Partnerwerking Netwerk Open Monumenten Het Netwerk Open Monumenten groeide in 2017 uit tot een netwerk van 213 partners (zie bijlage). Alle regio s en provincies mochten nieuwe partners verwelkomen. De nieuwe partners komen uit alle hoeken van het erfgoedveld, van het landschappelijke erfgoed over het watererfgoed tot het archeologisch erfgoed. In 2017 verwelkomden we ook de 200 ste partner: Brouwerij Bourgogne des Flandres. We hebben deze partner in de bloemetjes gezet met een video die 908 keer werd bekeken op Facebook en 122 keer op YouTube. Het Netwerk Open Monumenten bestaat uit private en publieke onroerenderfgoedorganisaties (eigenaars, beheerders, uitbaters) die in het Vlaamse Gewest aan publiekswerking doen. De inventaris van het agentschap Onroerend Erfgoed wordt als leidraad gebruikt. Het partnerschap is volledig gratis en gaat uit van een gedeeld engagement: door openstelling en publiekswerking streeft het netwerk naar een breder publiek draagvlak voor monumenten, landschappen, archeologie en varend erfgoed. Herita biedt de partners promotie en zichtbaarheid. Ze krijgen onder meer een eigen partnerpagina op de website en hun activiteiten worden op onze kalender en sociale mediakanalen geplaatst. Via een maandelijkse sectornieuwsbrief, de Open Momenten en het jaarlijks Open Monumentencongres is Herita ook een platform voor kennisdeling voor de partners. Ze kunnen aan partnertarief deelnemen. In 2017 werden evaluatiegesprekken gevoerd met de partners om de samenwerking te optimaliseren. Uit die gesprekken blijkt een nood aan ondersteuning op communicatief gebied. NOMpartners zijn vragende partij naar info over regelgeving, financiën, communicatie en marketing. Ook de nood aan netwerkmomenten wordt geuit. Om de onroerenderfgoedsector volledig te benaderen, werden ook kennismakingsgesprekken gevoerd met de intergemeentelijke onroerend erfgoeddiensten. Netwerkmomenten In 2017 lanceerde Herita regionale netwerkmomenten rond erfgoed. Het eerste netwerkmoment vond plaats op 21 september in Borgloon, regio Haspengouw. Op deze eerste editie telden we meer dan 90 aanwezigen. Voor dit format wordt steeds nauw samengewerkt met lokale partners die zowel hun achterban uitnodigen als een inhoudelijke, logistieke en financiële inbreng voorzien. 19

20 Het succes van deze formule inspireerde Herita om op de ingeslagen weg verder te gaan in 2018, met een vijftal nieuwe netwerkmomenten (Zuidelijke Westhoek, Noord-Limburg, Zuid-Limburg, Brouwers en Molenaars). Herita-projectrekeningen Herita ondersteunt de erfgoedsector door projectrekeningen aan te bieden. We zijn gemachtigd om fiscale attesten af te leveren aan donateurs die 40 op jaarbasis doneren op een Herita-projectrekening. Zo geeft Herita projectrekeninghouders een extra troef om hun fondsen te werven voor het beheer, de aankoop, de restauratie en de ontsluiting van hun erfgoed. Concreet doet Herita dit door een bankrekening aan te bieden waarop giften verzameld kunnen worden. De fondsenwervingscampagne dient de partner zelf te organiseren. In 2017 werd een doorstart gegeven aan deze projectrekeningen. Het aanbod werd aangepast aan de noden van de tijd. Projectrekeninghouders kunnen nu alles opvolgen via pc-banking. Daarnaast promoten we de Herita-projectrekeningen op onze website. Projectrekeningen dienen een jaarlijks minimum op te halen en afgebakend te zijn in tijd en ruimte. Vanaf de zomervakantie van 2017 werden bestaande Herita-projectrekeninghouders opnieuw gecontacteerd om het nieuwe, geactualiseerde systeem toe te lichten en hen te begeleiden naar de nieuwe Herita-projectrekeningen. In 2018 zal er verder ingezet worden op werving van nieuwe Herita-projectrekeningen. Advies en kennisdeling Herita organiseerde in 2017 een aantal vormings- en kennisdelingsactiviteiten binnen het thema publiekswerking. Zo was er in mei het Open Moment Hoe actualiseer ik mijn gidsenwerking? in Breendonk en in november de sessie Diversiteit in groepen in Gent. De vormingscyclus rond Open Monumentendag trok ook sterker de publieksgerichte kaart. In elke provincie werd er een inspiratiemoment voorzien. Tegelijkertijd verlegden we de focus ook naar ruimere thema s. In de tweede jaarhelft was Herita aanstoker van een sectormoment voor erfgoedzorgers in Zuid-Limburg. We organiseerden ook een infosessie rond projectrekeningen om aan de vragen erover tegemoet te komen. De hoogmis qua kennisdeling was uiteraard het Open Monumentencongres in Oostende. Los van deze momenten stelden Herita-medewerkers hun expertise rond publiekswerking en familievriendelijkheid ter beschikking aan organisaties met specifieke vragen. Zo organiseerden we een traject voor de steden Veurne, Torhout en Overpelt. Verder maakte Herita deel uit van een aantal partnerships rond kennisdeling: Kwaliteit in gidsenwerking (Toerisme Vlaanderen) Herita maakte deel uit van de taskforce en zorgde voor de verspreiding van een toolbox waarvan we het gebruik ook toelichtten. Wegens succes wordt deze workshopreeks vervolgd in Familievriendelijkheid (Toerisme Vlaanderen) Toerisme Vlaanderen wil de familievriendelijkheid verhogen in de brede toeristische sector. Samen met Herita en FARO werd een proeftraject uitgezet met Museum voor Schone Kunsten Gent, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren en Domein Raversijde in Oostende. Herita gaf feedback en begeleidde een aantal workshops. Ook dit initiatief wordt gecontinueerd in Bovendien volgt er in 2019 een studiedag die ingaat op de bevindingen van de voornoemde pilootpartners. Kwaliteit in toeristische attracties (Toerisme Vlaanderen) Herita werd gevraagd om samen met de andere partners een tool te ontwikkelen om door middel van bijvoorbeeld zelfevaluatie de kwaliteit van toeristische attracties (waarvan ook velen binnen de erfgoedwereld) te meten en te verhogen. Dit traject ging van start in 2017 en loopt zeker verder in Erfgoed in de praktijk (Herita, FARO, Heemkunde Vlaanderen, Stichting Open Kerken en Familiekunde Vlaanderen) Deze vormingsreeks ondersteunt organisatoren van evenementen zoals Open Monumentendag, Erfgoeddag en Open Kerkendag. In 2017 vond een workshop rond publieksbevraging plaats. Buurten met Erfgoed In dit project gaan we (in samenwerking met FARO, Heemkunde Vlaanderen en onderwijs- en vormings-gelieerde partners) met basisscholen op zoek naar het verhaal achter de eigen omgeving. In mei 2017 lanceerden we samen een draaiboek voor mensen die een coachingstraject willen opstarten. Herita startte ook met een netwerk van kennispartners voor thema s die niet tot de focus publiekswerking/familievriendelijkheid behoren, maar wel van belang zijn voor het middenveld (zie bijlage). Als Herita vragen kreeg over onderwerpen breder dan publiekswerking en ontsluiting, verwezen we door naar één van deze kennispartners. Herita fungeert op deze manier als wegwijzer in het landschap onroerend erfgoed. Kennispartners worden voorgesteld op de website en via andere communicatiekanalen. Na de herijking van de strategie in 2017, wordt ook het kennispartnerschap van Herita herbekeken. Bedoeling is onder meer om het kennispartnerschap dynamischer en interactiever te maken. 20

21 Herita-monumenten Kasteel Beauvoorde, Veurne In 2017 ontving Kasteel Beauvoorde bezoekers. Het aantal picknicks in het kasteelpark (i.s.m. Toerisme Veurne en Surprise Factory) groeit nog steeds. Ook het familieparcours blijft een populaire gezinsactiviteit. Het aantal school- en groepsbezoeken kende eveneens een significante stijging ten opzichte van vorig jaar. Bijzondere uitschieters bij de individuele bezoeken waren de bezoekers in de zomermaanden, wat de zomer van 2017 tot een recordzomer maakte. Het succes van Schatten van Vlieg i.s.m. de stad Veurne en het Bakkerijmuseum draagt hiertoe bij. Ook Open Monumentendag was een succes: 670 bezoekers vonden die dag de weg naar Kasteel Beauvoorde. Dat is een verdubbeling vergeleken met Ook in de herfstvakantie kreeg Kasteel Beauvoorde veel bezoekers over de vloer. De Beauvoordse Kermis die dan georganiseerd werd, lokte meer dan 300 bezoekers. Individuele bezoekers (inclusief bezoekers onderstaande evenementen) Aantal personen Erfgoeddag 243 Kinderen Schatten van vlieg 986 Open Monumentendag 670 Jaarvergadering KANTL (KANTeLing) 214 Herfstvakantie Beauvoordse Kermis 337 Bezoekers in groep Waarvan in schoolverband TOTAAL was in Kasteel Beauvoorde een jaar van optimalisatie. Het picknickaanbod en de catering voor groepen werden op punt gesteld, het familieparcours en de parkspelenbundel kregen een update. Verder werd de museumshop geoptimaliseerd: voortaan wordt er volop ingezet op streekproducten. De veranderingen in het aanbod werden gesmaakt. De omzet van de verkoop in de museumshop steeg aanzienlijk. Ook het zomercafé droeg bij aan deze omzetstijging. Bezoekers

22 Kasteel van Horst, Holsbeek In maart 2017 kwam een stuk metselwerk los van de niet-gerestaureerde rechtervleugel van het Kasteel van Horst. Met het oog op de veiligheid liet Herita een onderzoek uitvoeren naar de draagkracht en de stabiliteit van het kasteel en de brug naar de binnenplaats. Uit dat onderzoek is gebleken dat enkele niet-gerestaureerde ruimtes van het kasteel niet meer geschikt zijn om bezoekers in veilige omstandigheden te ontvangen. Ook de toegangsbrug die leidt naar de binnenplaats van het kasteel is in slechte staat. Het is voor Herita van het allergrootste belang om de veiligheid van onze bezoekers, medewerkers, gidsen en vrijwilligers te garanderen. Daarom hielden we de poorten van het kasteel in 2017 gesloten en namen we de nodige initiatieven om de situatie te verhelpen. De gidsen en vrijwilligers van Horst bleven in 2017 niet bij de pakken zitten en organiseerden in de zomer en het najaar natuurhistorische wandelingen rond het kasteel. Je kon het verhaal van Maria-Anna Van Den Tympel - die het kasteel in de 17 de eeuw het huidige uitzicht gaf - ontdekken in een wandeling. Tijdens de wandeling kom je eveneens van alles te weten over de fauna en flora in het prachtige natuur- en stiltegebied van het Kasteel van Horst. Boekingsperiode: zomer en najaar elke dag van de week behalve op dinsdag Startpunt: aan het bezoekerscentrum/infopunt van het Kasteel van Horst Op 28 juni 2017 heropende het bezoekerscentrum en infopunt van het Kasteel van Horst. De heropening was een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant, de gemeente Holsbeek en Herita. Gedurende de hele zomer (tot 30 september) konden passanten, wandelaars en fietsers langskomen met hun vragen over het kasteel. Ze konden er ook streekproducten (zoals het befaamde Horstbier) en fiets- en wandelkaarten kopen. Herita organiseerde tijdens de zomermaanden ook begeleide natuurhistorische wandelingen voor groepen. Een tijdelijke verantwoordelijke hield samen met vrijwilligers het bezoekerscentrum open van woensdag tot zondag, telkens van 10u tot 17u. 22

23 Fort Napoleon, Oostende Vorig jaar steeg het bezoekerscijfer in Fort Napoleon met 42%. Maar liefst bezoekers vonden de weg naar Oostende. De interactieve bezoeken voor families en De Waanzinnige Boomhut lokten bijzonder veel jonge bezoekers naar het Fort. Onze exploitatiepartner Toerisme Oostende creëerde samen met De Standaard de tentoonstelling Summer of Love. Langs een geurspoor van patchoeli ontdekte je een prachtige fototentoonstelling en konden kinderen aan de slag met een opdrachtenboek in een heuse flowerpowerstijl. Terwijl hun ouders de tentoonstelling bezochten, waanden jonge bezoekers zich echte speurneuzen tijdens een geurzoektocht naar de schatkist van Vlieg. Ook heel wat bedrijven apprecieerden het historisch monument als een unieke locatie voor teambuildingactiviteiten en seminaries. Bezoekers 2017 Groepen Aantal personen Individuele bezoekers (gedurende periodes niet vermeld in onderstaande activiteiten) Groepen (volwassenen) Groepen (kinderen): educatief pakket Beleefde Stenen Vuurtorenwandeling 273 De Waanzinnige Boomhut Nacht van de Musea en Museumnocturne 460 Summer of Love Schatten van Vlieg 513 T.A.Z. 796 Open Monumentendag 953 De Spiekpietjes (waarvan 46 schoolgroepen/1.424 leerlingen) Locatieverhuur 53 ondernemingen TOTAAL

24 Paviljoen de Notelaer, Bornem Ook in 2017 organiseerde de exploitant van Paviljoen de Notelaer een reeks wandelingen (zoals de Wilgenwandeling met Herwig Mees) en vier concerten. Er was de fototentoonstelling In Clair-Obscur (met werk van Hartmut De Maertelaere) en er was de openluchttentoonstelling 10 x marmer (van 20 mei tot 22 oktober, met werk van Hugo van Herbruggen). Ook bijzonder was de tentoonstelling met werk van Frans Van Praet en Donatella Bianchi (van 1 juli tot 31 oktober). Ten slotte was er het pitkamperen. De tenten, in de vorm van een druppel of pit, werden ontworpen door de Nederlandse kunstenaar Dré Wapenaar. De vier pitten kregen een plaats in de bomen naast de vijver van De Notelaer. Mensen konden een pit reserveren voor één nacht. In 2017 ontving Paviljoen De Notelaer bezoekers (3.936 individueel en 585 in groep). Paleis op de Meir, Antwerpen De exploitant organiseerde in 2017 tal van activiteiten in het Paleis op de Meir zoals workshops rond parfum en iphone-gebruik. Daarnaast vonden er verschillende lezingen plaats. Ook op Open Monumentendag opende het Paleis haar deuren: 250 bezoekers lieten zich gidsen langs de spiegelzaal, de slaapkamer van de keizerin en de kaartenkamer. In het laatste kwartaal van het jaar werden er ook groepsrondleidingen georganiseerd i.s.m. Visit Antwerpen. In totaal ontving het Paleis op de Meir bezoekers in Abdijsite Herkenrode In 2017 vonden zes grote evenementen plaats op de abdijsite van Herkenrode: Erfgoeddag, het familiespektakel De Sage van de Eenhoorn, de sacramentsprocessie, het Toekoer festival, Open Monumentendag en Nacht van de Duisternis. Maandelijks kwamen zo n bezoekers genieten van het belevingskunstwerk Het Stille Uitzicht van Hans Op de Beeck. De ticketverkoop voor het belevingscentrum en/of de kruiden- en inspiratietuin daalde van stuks in 2016 naar tickets in In totaal ontving de Abdijsite Herkenrode bezoekers in

25 Siteontwikkeling Dankzij de nieuwe Herita 2.0 strategie waait er een frisse wind door de sites en de afdeling. Afdeling Patrimonium werd afdeling siteontwikkeling. De potloden werden gescherpt en de eerste lijnen van het nieuwe beleid werden omgezet in actieplannen en voortrajecten. Ter ondersteuning van de opmaak van beheersplannen werden de sites waar nodig bouwkundig geïnspecteerd. Voor De Wolsack, Fort Napoleon, Tramsite Schepdaal en het Kasteel van Horst werd een onderhoudsplanning opgemaakt door Monumentenwacht. Voor Fort Napoleon en het Kasteel van Horst werden aanvragen voor bouwfysische vooronderzoeken ingediend bij het agentschap Onroerend Erfgoed. Voor Tramsite Schepdaal werd een premie aangevraagd voor de opmaak van een beheersplan en een herbestemmingsonderzoek. Voor de opmaak van het voortraject van de ontwikkeling van de Tramsite Schepdaal en de kastelen van Beauvoorde en Horst werd samen met studiebureau Oriëntes een eerste financiële analyse gemaakt. Voorts werden deze sites gescreend naar opportuniteiten en aandachtspunten op vlak van siteontwikkeling. Inzake exploitaties werden trajecten opgestart voor de vernieuwing van de exploitatieovereenkomsten in het Paleis op de Meir (salons op de eerste verdieping), Fort Napoleon (restaurant en uitbating Fort) en het Kasteel van Horst (uitbating horeca in het wagenhuis). Het kader voor de exploitanten werd aangescherpt om de waarde en draagkracht van het erfgoed te beschermen, om voldoende publiekswerking op de site te garanderen en om meer eigen inkomsten te genereren. De salons op de eerste verdieping in het Paleis op de Meir vonden een eerste exploitant in Met deze nieuwe exploitant werd overeengekomen om objecten roterend in de ruimtes tentoon te stellen. De Hofkamer, Antwerpen De restauratie aan het interieur van de Hofkamer werd gefinaliseerd in de zomer van Op 30 augustus werd deze unieke pronkkamer feestelijk geopend. De restauratie van het originele interieur en de kunstintegratie van schilder Koen van den Broek op de eerste verdieping werden succesvol onthaald door zowel minister Bourgeois als de erfgoedwereld. De interieurrestauratie werd opgedeeld in twee delen: die van het interieur en die van de belangrijkste beschilderde doeken. In de eerste fase werden de schouwen, de vloeren en het boekentoilet aangepakt en kregen de ramen, deuren en trappen een nieuwe afwerkingslaag. Daarna werden de beschilderde doeken gerestaureerd. Ook de geschilderde lambriseringen (met ramskoppen en guirlandes) en de supra porta s op het gelijkvloers werden gerestaureerd en herplaatst. Er werd geop- 25

26 teerd om de grote lacune tussen de historische lambrisering en het plafonddoek hedendaags in te vullen. Een transparant doek geeft een glimp van het verleden door de bouwsporen op de achtergevel zichtbaar te houden en herstelt harmonieus het totaalbeeld van de ruimte. Oorspronkelijk waren de ruimtes op de eerste verdieping rijkelijk behangen en afgewerkt met een beschilderde lambrisering. Tijdens de restauratie werden de ruimtes opnieuw bespannen met beschilderbaar linnen om in een eigentijdse vormentaal de aankleding terug te brengen. Kunstenaar Koen van den Broek creëerde op de eerste verdieping het hedendaagse totaalkunstwerk Solution. Er werd bewust gekozen om niet te werken met een waterleiding op de eerste verdieping. De kans op waterschade aan de plafondschildering was te groot. Bovendien zijn alle wanden voorzien van een decoratieve afwerking, wat maakt dat het gebruik van radiatoren niet wenselijk is. Er werd geopteerd voor losstaande verlichtingsarmaturen van lichtkunstenaar Jan Pauwels in plaats van verlichtingsarmaturen aan de wanden of plafonds. Den Wolsack, Antwerpen De gang in Den Wolsack werd geschilderd in een hedendaags, stijlvol kleurenpalet en de tuin kreeg een nieuwe grasmat. Kasteel Beauvoorde, Veurne Voor Kasteel Beauvoorde loopt een traject om de randeigendommen uit het legaat van Arthur Merghelynck over te maken aan Herita. Het legaat bevat onder andere huizen en gronden die niet tot de kasteelsite behoren. De opbrengsten uit een verkoop van dit onroerend goed zullen aangewend worden voor het beheer en onderhoud van het kasteel. In 2017 werd het kantoor van het bezoekerscentrum heringericht om zo kantoorruimte voor twee medewerkers te creëren. Het buitenschrijnwerk van het aanpalende huis de Bryarde werd geschilderd. Verder werd in het kasteel een hek geplaatst tussen de voormalige ruimtes voor huispersoneel en het kasteel om vleermuizen binnen het kasteel te voorkomen. 26

27 Paleis op de Meir, Antwerpen In de tuin van het Paleis op de Meir werd onderzoek gedaan naar de toestand van de historische esdoorns. Deze enorme bomen zijn een zeldzaamheid in het centrum van de stad en verdienen de beste zorgen. Na dit onderzoek met hout-penetrerende scanners werd een onderhoudsplan opgemaakt. Verder werd de klimaatregeling in het paleis geoptimaliseerd en kreeg de koelgroep een upgrade. Eveneens werd het relighting-project verdergezet: stelselmatig worden waar mogelijk energieverslindende halogeenlampen vervangen door LED-lampen. Tramsite Schepdaal, Dilbeek De derde restauratiefase van Tramsite Schepdaal werd opgestart in het voorjaar van In mei 2017 zijn de restauratiewerken aan Loods 1 gestart. De werken omvatten een aantal noodzakelijke ingrepen om het behoud van het gebouw te verzekeren. Als eerste werd de fundering verstevigd door micropalen te plaatsen onder de volledige lengte van de langste buitenmuur van de loods. De gevels en ramen werden ook grondig onder handen genomen. Het metselwerk werd hersteld en opnieuw gevoegd waar nodig. Het grootste gedeelte van de ramen werd uit hun openingen gehaald en in het atelier van de aannemer gerestaureerd. Na restauratie werden ze opnieuw op hun originele plek geplaatst. Sommige ramen konden ter plaatse gerestaureerd worden. De bestaande houten structuren van het dak werden gezandstraald en behandeld met curatieve producten. Het meest zichtbare onderdeel van de restauratie is de volledige vernieuwing van het dakoppervlak met de reconstructie van het originele stoomdak, dat werd verwijderd tussen 1930 en Naast de restauratiewerken werd ook een globaal onderhoudsplan uitgewerkt voor de bestaande bomen en struiken. Net als in het Paleis op de Meir werd ook hier een relighting-project opgestart met als doel in 2018 de energieverslindende halogeenlampen in Loodsen 2 en 3 te vervangen door LED-lampen. 27

28 Pers

29 Evenementen Pers Expo 29

30 Open Monumentendag V-Pix Lucas Vanclooster 09:44 za 09 sep 06:05 Open Monumentendag in Vlaanderen: 10 tips Vandaag zwaaien in Vlaanderen heel wat poorten open van historische gebouwen, want het is, jawel, Open Monumentendag. Vlaanderen heeft zoals vorig jaar geen vast thema, maar schuift wel een lijst met hoogtepunten naar voren. In Brussel en Wallonië bent u het hele weekend welkom. Wie er vandaag in Vlaanderen op uit wil: 10 tips. Architectenwoning Van den Broeck in Berchem ps:// I n de zuidelijke gordel rond Antwerpen opent een groot aantal fascinerende architectenwoningen de deuren. Helaas voor de late beslisser zitten de meeste rondleidingen in ontwerpen van Braem, Vansteenbergen, De Roover en Stynen al vol. Dat is voorlopig gelukkig niet zo voor de architectenwoning van Walter Van den Broeck, niet verwarren met de auteur, in Berchem. Van den Broeck ontwierp dit strakke, sobere, resoluut modernistische huis in 1927 voor zijn ouders, maar hij behield ook een appartement en een werkruimte voor zichzelf. Heel veel oorspronkelijks bleef bewaard, en toch is het gebouw nog erg bewoonbaar en comfortabel. Binnen de vrij strenge stijl tekende de architect een pak charmante details. Ciné National in 30

31 Restauraties 31

32 Sluiting KHH 32

33 Over Herita

34 Strategisch traject Herita kende in 2016 een onrustige periode waarin tal van (interne én externe) vragen rezen over de werking van de organisatie. In september 2016 vertrok de toenmalige directeur en vlak daarna besloot de raad van bestuur tot een herijking van de strategie. Het daarop volgend strategisch traject liep van januari tot juni 2017 en bestond uit de volgende drie onderdelen: 1. Grondige analyse van de situatie: interne audit en externe analyse 2. Herdefinitie van de missie, visie en positionering 3. Operationalisering van de strategie (Implementatieplan, Businessplan en Organisatieveranderingsplan) Een vierde luik betreft de uitwerking van een sluitende governance en loopt nog tot juni Een strategische denktank (met vertegenwoordigers van de raad van bestuur, de algemene vergadering, de directie en het personeel van Herita) leverde input voor de analyses en de uitwerking van de strategie. Het traject werd intern geleid door de directeur, bijgestaan door een projectgroep met daarin de stafmedewerker beleid en de coördinatoren patrimonium en communicatie. Adviesbureau Berenschot verzorgde de externe begeleiding. Drie basiselementen kwamen steeds terug in de analyse en in de gesprekken over de verwachtingen die de stakeholders van Herita koesteren. Deze elementen vormen het DNA van Herita en zijn dus vaste ingrediënten voor de missie en visie: 1. Draagvlak creëren voor erfgoed in Vlaanderen 2. Versterken en ondersteunen van (middenveld-)actoren in de sector 3. Verantwoordelijkheid voor ontwikkeling en beheer van onroerend erfgoedsites 34

35 Vernieuwing missie en visie Missie Herita hanteert de volgende missie: Herita versterkt en stimuleert draagvlak voor erfgoed in Vlaanderen. Wij brengen erfgoedactoren samen, ontwikkelen onroerend erfgoed en engageren het brede publiek. Wij zetten ervaringen op het gebied van ontwikkeling, beheer en ontsluiting van onroerend erfgoed om in expertise ter ondersteuning en versterking van de sector. In alles wat wij doen werken wij samen met andere partijen om kennis te bundelen en slagkracht te vergroten. Deze missie impliceert dat alles wat Herita doet moet bijdragen aan het versterken en stimuleren van het draagvlak voor erfgoed in Vlaanderen. Onder draagvlak verstaan we: de erkenning van het bestaan en het bestaansrecht van erfgoed; de vermindering van weerstand tegen erfgoed; de bereidheid bij burgers, overheden, bedrijven, organisaties en andere maatschappelijke spelers om rekening te houden met erfgoed; de acceptatie om middelen vrij te maken voor het behoud, de zorg en de maatschappelijke integratie van erfgoed. Met opzet wordt er in de missie gesproken over draagvlak voor erfgoed en niet onroerend erfgoed. Deze bredere definitie sluit aan bij de beleving van het publiek en bij de internationale opvatting. Het maakt ook allianties mogelijk met alle partijen die voor een groter draagvlak voor erfgoed ijveren. In de tweede en derde zin van de missie spreken we wel over onroerend erfgoed, omdat we onze kennis en ervaring specifiek opbouwen rondom de verwerving, de ontwikkeling, het beheer en de ontsluiting van onroerend erfgoed. Ook bij het beheer van onze sites gaat het over onroerend erfgoed. 35

36 Visie De visie formuleert wat we tegen 2025 ambiëren te bereiken inzake draagvlak, middenveld en sites alsook inzake de onderlinge verbanden tussen deze elementen. De visie van Herita luidt als volgt: In 2025 heeft Vlaanderen een bloeiende erfgoedsector waarbinnen professionelen, vrijwilligers en organisaties op het terrein van onroerend, roerend en immaterieel erfgoed structureel samenwerken en elkaar aanvullen en versterken. De erfgoedsector organiseert een Open Erfgoeddag, voor zowel roerend als onroerend erfgoed. Dit jaarlijkse evenement trekt meer dan bezoekers. Via digitale media vindt het brede publiek gemakkelijk de weg naar erfgoedsites en - evenementen, zowel op Open Erfgoeddag als door het jaar heen. Herita participeert aan een betaalde cultuurjaarkaart die het publiek ongelimiteerd toegang verschaft tot monumenten. Een deel van de jaarlijkse fee vloeit terug naar de deelnemende onroerend- erfgoedbeheerders. Herita heeft structurele samenwerkingsovereenkomsten met strategische partners om het draagvlak voor erfgoed verder te maximaliseren. Herita is in 2025 een kennis- en expertisecentrum voor onroerend erfgoed dat gekend en erkend wordt door het middenveld in de sector en door overheden. Bezitters, beheerders en verenigingen van onroerend erfgoed weten Herita te vinden en zijn dermate tevreden over de dienstverlening die zij van Herita ontvangen, dat zij ook bereid zijn hiervoor te betalen. Herita werkt op dit terrein samen met andere erfgoedkenniscentra in Vlaanderen en daarbuiten. Om de eigen sites optimale aandacht te kunnen geven worden zij in een aparte eenheid (competence center) van Herita ontwikkeld en beheerd. Herita werkt hierbinnen structureel en projectmatig samen met strategische partners op het gebied van financiering, ontwikkeling, beheer en ontsluiting van onroerend erfgoed. Het ontwikkelen van nieuwe sites en het overdragen van (uit)ontwikkelde sites vormen een onderdeel van het hoofdproces van deze afdeling. De kennis en expertise die in deze afdeling wordt opgebouwd wordt omgezet in kennisproducten voor het middenveld in de sector. De visie vermeldt strategische samenwerking of allianties met andere partijen bij elk onderdeel. Wij geloven namelijk dat samenwerking binnen de erfgoedsector van groot belang is omdat het alle partijen afzonderlijk sterker maakt, omdat het de sector als geheel sterker maakt én omdat het zorgt voor een efficiënter en effectiever gebruik van middelen in de sector. 36

37 Samenwerking met de overheid Aanpassing samenwerkingsovereenkomst Op 4 april 2015 sloten Herita en de Vlaamse overheid een samenwerkingsovereenkomst af voor de periode De overeenkomst bepaalt de wederzijdse lange termijnengagementen, met het oog op een duidelijke positionering en taakstelling van Herita binnen het Vlaamse onroerend erfgoedbeleid. De samenwerkingsovereenkomst is tevens de basis voor een jaarlijkse werkingssubsidie van ,22. De samenwerkingsovereenkomst bevat afspraken over de doelstellingen, de financiering, de communicatie en de wijze waarop het agentschap Onroerend Erfgoed toezicht houdt, evalueert en desnoods sanctioneert. Het beheer van erfgoedsites maakte geen deel uit van de samenwerkingsovereenkomst. De premies die ermee gepaard gaan ook niet. De werking in 2017 bleef grotendeels gebaseerd op de afspraken uit 2015, waarin vier doelstellingen werden opgenomen: 1. Ledenorganisatie Herita creëert bij een breed publiek draagvlak voor onroerend erfgoed en werft hiervoor een substantieel aantal leden. Tegen eind 2019 moet Herita individuele leden hebben. 2. Netwerk Open Monumenten Herita ontwikkelt en ondersteunt een breed netwerk van open erfgoedsites en streeft zo naar elke dag Open Monumentendag. Tegen eind 2019 moet het netwerk 500 open erfgoedsites tellen. 3. Kennisnetwerk Herita biedt ondersteuning aan het middenveld op basis van kennis en expertise binnen de organisatie en een gediversifieerd netwerk van kennispartners. Tegen eind 2019 heeft Herita 200 partners. doorstart van Herita. Tijdens de eerste jaarhelft van 2017 werkte Herita een hernieuwde strategie uit met nieuwe strategische doelstellingen die zich richten op de periode Die vernieuwing vergde een herziening van de doelstellingen in de samenwerkingsovereenkomst uit Daarom werd een addendum opgemaakt waarin die nieuwe doelstellingen uitgeschreven staan. Het addendum, formeel goedgekeurd door de Vlaamse overheid op 15 december 2017, maakt onlosmakelijk deel uit van de samenwerkingsovereenkomst.het addendum gaat in op doelstellingen die in 2018 en 2019 tot concrete resultaten moeten leiden. De vertaling van doelstellingen naar concrete acties en streefwaarden wordt opgenomen in een jaarlijks actieplan. Actieplan 2017 Het actieplan bevat de streefwaarden en acties die Herita in 2017 wenste te realiseren en die nog volledig gebaseerd waren op de doelstellingen van Het plan formuleert de jaardoelstellingen op basis van de vier indicatoren in de samenwerkingsovereenkomst, legt (tussentijdse) rapporteringsmomenten vast en vormt het ijkpunt voor de uitbetaling van de subsidie. Het actieplan wordt tevens toegevoegd aan het jaarlijkse ministerieel besluit voor de toekenning van de werkingssubsidie individuele leden 50 sites in het Netwerk Open Monumenten De streefwaarden voor 2017 waren: 20 kennispartnersin het Kennisnetwerk Die streefwaarden werden zonder twijfel gehaald, want op 31 december 2017 was de stand van zaken als volgt: 12,5 % totale omzet aan eigen inkomsten 4. Eigen inkomsten Herita verbindt er zich toe om het aandeel aanvullende financiering (inkomsten naast de werkingssubsidie) te vergroten en diversifieert haar financieringsbronnen. Herita zal jaarlijks 12,5% van haar totale omzet aan eigen inkomsten verwerven door in te zetten op exploitatieopbrengsten, sponsoring, verkoop, fondsenwerving en het aantrekken van giften. In 2016 vroegen minister-president Geert Bourgeois, het toezichthoudend agentschap Onroerend Erfgoed en het Vlaams Parlement om op korte termijn met een plan van aanpak te komen voor een individuele leden sites in het Netwerk Open Monumenten 21 kennispartners in het Kennisnetwerk 50,6 % totale omzet aan eigen inkomsten Naast het frequente overleg in functie van de hernieuwde strategie werd in de loop van 2017 regelmatig tussentijds gerapporteerd (minstens eenmaal per kwartaal) aan het agentschap Onroerend Erfgoed. 37