Stichting RHP Communicatie en continuïteit Jaarverslag 2007

Transcriptie

1 Stichting RHP Communicatie en continuïteit Jaarverslag 2007

2 Jaco Dijkshoorn: Jaarverslag 2007 Communicatie en continuïteit Lage drempels en korte lijnen

3 Inhoud Voorwoord 4 Roelof Buisman: Meer internationaal profileren 6 Ton Dekkers: Retail overtuigen 8 Tom van Wijk en Theo van der Venne: Nieuwe meetmethode champignonsector 10 Jan van Leeuwen: Boomkwekerij is geen afvalputje 12 Veldwerk RHP: Verbeterde homogeniteit kokosplanken 14 Nieuw grondmengsel cactus: WOK-analyse goede keuze 16 Ronald Keijzer: Schors zonder houtjes, cambium 18 en stenen Leo Hermans: Oog voor veenkwaliteit sterk gegroeid 20 Stabiliteit substraat: Spookverhalen kokos achterhaald 22 Henri Elen: Kansen kwaliteitscompost 24 Colofon Stichting RHP Galgeweg MG s-gravenzande Tel: Fax: info@rhp.nl Fotografie Henk Bouwman Harmen Kammenga Tijs Kierkels Ank van Lier Sxc.hu Tekst Pieternel Bouwman- van Velden (coördinatie) Harmen Kammenga Tijs Kierkels Ank van Lier Lay-out Lisette Tegelberg Druk Sandedruk, Nootdorp Juli 2008 Leon Terlingen en Ronald Clemens: Service richting klanten 26 Herman Steinvoorte: Goed verhaal RAG keurmerk 28 Open dag RHP 29 RHP van binnenuit RHP financieel 30 Staat van baten en lasten 32 Organisatie en medewerkers 33 RHP Jaarverslag

4 Jaco Dijkshoorn: Lage Voorwoord drempels en korte lijnen Sector is verantwoordelijk voor continuïteit De potgrondsector is onlosmakelijk verbonden met de uitersten van het klimaat. Koude winters, natte zomers, ze zijn van alle tijden. Enkele leveranciers van potgrond zullen zich de grondstofschaarste van het seizoen 1962/1963 herinneren, toen we nog volledig afhankelijk waren van het uit Nederland afkomstige laagveen. Ook 2007 gaat de geschiedenis in als een jaar van schaarste. Door de natte zomer was er onvoldoende productie van witveen en zoden. In de opvolgende warme en natte winter bleek het moeilijk om voorraden uit de veenderijen te halen. We mogen dus bijna van geluk spreken dat vooral het perkgoedseizoen in 2008 door het koude voorjaar traag op gang is gekomen, waardoor er minder vraag was naar potgrond. Daarnaast hebben verschillende potgrondfabrikanten actie ondernomen om alternatieve grondstoffen in te zetten. Tegelijkertijd hebben we te maken met extreem hoge energieprijzen. Die stijging werkt naar twee kanten door. Enerzijds bedragen de transportkosten van veen meer dan voorheen. Anderzijds stijgt de prijs van het veen zelf. Het overgrote deel van het geproduceerde veen wordt namelijk gebruikt als brandstof en de opbrengstprijs van dit veen beweegt mee met de ontwikkeling van de olieprijs. Hoewel gelukkig de eerste ladingen veenproducten weer zijn gearriveerd, moet onze sector nog meer dan voorheen lering trekken uit deze samenloop van omstandigheden. De grondstof- en substraatproducenten hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om te zorgen voor continuïteit in beschikbaarheid. We zouden een te grote afhankelijkheid van de grillen van de natuur moeten willen voorkomen. Noodzakelijke investeringen Anders dan op de potgrondbedrijven zelf is de situatie op de veenderijen. Die is in sommige regio s soms ronduit bedroevend. De opbrengst van turf is maar enkele euro s per kuub. Het is daarom soms bijna niet haalbaar om eenvoudige, maar noodzakelijke investeringen uit te voeren op de veenderijen die de continuïteit bevorderen. Op veenderijen in Zweden worden bijvoorbeeld de turven afgedekt met plastic. Dit is een handeling die tijd en materiaal - dus geld - kost. In een natte zomer blijft het dan toch mogelijk het droogproces door te laten gaan. Vervolgens moet het mogelijk zijn om de gedroogde turven uit de veenderijen te halen. Investeren heeft onherroepelijk gevolgen voor de prijs van het eindproduct. De eindafnemer moet dan wel weten waarom hij een hogere prijs betaalt en zal daarbij - terecht - eisen stellen. Wij zullen als RHP en potgrondsector dus goed moeten communiceren met onze klanten. De kwaliteitseisen voor potgrond liggen hoog. Nederland is binnen Europa niet voor niets de bakermat voor jonge planten. Met dit voorbeeld willen we als RHP aangeven dat we als sector verantwoordelijkheid dragen en onze afnemers continuïteit moeten kunnen bieden. Dat kan al door te investeren in de grondstofproductie. Continuïteit wordt ook bereikt door voldoende opslagcapaciteit in de keten en op de potgrondbedrijven zelf te creëren. En waarom niet? 04 Jaarverslag 2007 RHP

5 Responsible for continuity Preventief handelen Een keer in de tien jaar kent de potgrondsector een grondstoffencrisis. Dat verplicht alle betrokkenen om te zorgen voor goede communicatie tussen grondstoffenleveranciers, potgrondbedrijven en afnemers, ervoor, tijdens en erna. Dus óók nu er weer voldoende grondstoffen beschikbaar zijn is het wenselijk om klanten te informeren. Wij denken dat de sector altijd preventief moet handelen, zodat we niet achteraf in de verwijtbare sfeer terecht kunnen komen. Dat past in een tijd van ketenbeheersing. Wij constateren ook dat afnemers van onze producten steeds hogere eisen stellen. Een groot bedrijf als Ikea eist bijvoorbeeld dat alle grondstoffen vrij zijn van zware metalen. Het past dus bij ons keurmerk dat we aan zo n eis kunnen voldoen, evenals een vrijwaring van Legionella-besmetting of productie zonder gebruik van kinderarbeid. Het RHP-keurmerk is een van de weinige keurmerken met een waarborg van het hele productieproces van begin tot eind. We mogen best trots zijn dat onze sector dit initiatief destijds heeft opgepakt en uitgewerkt in een praktisch en beheersbaar traject. Deze aanpak vraagt echter ook om continue aanpassingen om als keurmerk steeds voorop te lopen in de markt, nieuwe ontwikkelingen op te pakken en een vooruitstrevende houding aan te nemen naar de doelgroep. Verantwoord voorraadbeheer en continuïteit horen daar bij. Daar staan wij voor will go down in history as a year of scarce raw materials. Now that the first new peat products are arriving, the extremely high energy prices are forcing up the price of peat, too. The potting-soil sector is however responsible for ensuring continuity in peat stocks. Investments will have to be made in peat works to promote continuous production. The rawmaterial and substrate producers must meanwhile prevent great fluctuations by ensuring adequate buffer supplies. All parties involved are responsible for communication on this issue between raw-material suppliers, potting-soil producers and customers. Rob Voogt, voorzitter Raad van toezicht RHP Hein Boon, directeur RHP RHP Jaarverslag

6 Jaco Roelof Dijkshoorn: Buisman: Lage RHP mag drempels zich nog en meer korte internationaal lijnen profileren Als het aan Roelof Buisman van Tref EGO Substrates ligt, ontwikkelt RHP zich de komende jaren tot een gerenommeerde onderzoeksinstelling voor de Nederlandse potgrondsector, terwijl bij internationale afnemers en potgrondproducenten het belang van de RHP-keurmerken actiever onder de aandacht wordt gebracht. Onderzoek en ontwikkeling bepalen op deze maandagmiddag de atmosfeer op het kantoor van Roelof Buisman. Hij wijst op het nut van onderzoek en ontwikkeling door RHP, zoals het ontwikkelen van rekenmodellen voor chemische en fysische specificaties van potgrondproducten. Maar het gaat natuurlijk ook over de recente overname van de Tref Group door Jiffy International. Hoe kijkt het nieuwe fusiebedrijf aan tegen het belang van certificering door RHP? We blijven streven om al onze producten onder het RHP-keurmerk aan te bieden. Omdat dit een hogere mate van zekerheid biedt voor de gebruikers van onze producten. Dat geldt voor de grondstoffen, de potgrondsubstraten en ook voor de plantvermeerderingssystemen van Jiffy, aldus Buisman. Jiffy bleek al voor de fusie zelf ook bezig met een certificeringsproces bij RHP voor hun product uit Sri Lanka. Dat wisten wij niet, maar we vinden het heel positief. Ook voor RHP trouwens, want zo n deelnemer draagt bij aan een breder en internationaler profiel van RHP. Internationaal profileren Zich internationaal profileren als hét kwaliteitskeurmerk voor potgronden en groeimedia is iets wat RHP, als het aan Buisman ligt, nog wel meer mag doen. De afzet van Tref is grotendeels gericht op het buitenland en ook de productie verplaatst zich meer naar de grondstofwinningslocaties. De Nederlandse sector heeft met RHP internationaal een belangrijke voorsprong als het gaat om kwaliteit en betrouwbaarheid. Ik zou graag zien dat onze buitenlandse klanten daar meer van doordrongen raken. Nu moeten wij als producent nog te vaak uitleggen wat het betekent om onder RHP te leveren. Dat we daarmee niet alleen in het hogere prijssegment opereren, maar ook de meest betrouwbare leverancier kunnen zijn. Buisman ziet het uitbreiden van het internationale aanbod aan door RHP gekeurde producten als een belangrijke methode om klanten met RHP vertrouwd te maken. Als ook buitenlandse leveranciers laten zien dat ze waarde hechten aan RHP, zal dit het keurmerk sterker maken. Bovendien concurreren we dan meer op dezelfde voorwaarden. Dat dit werkt ziet Buisman in Estland, waar de laatste jaren steeds meer veenproductielocaties zich bij RHP hebben aangesloten. Buisman verwacht dat dit ook in andere landen zo kan werken. Hij roept RHP dus op om diens boodschap actief internationaal uit te blijven dragen. Chemische specificaties Voor de toekomst ziet Buisman voor RHP een ander speerpunt in het organiseren en uitvoeren van onderzoek en ontwikkeling ten behoeve van de potgrondsector en RHP-deelnemers. De ontwikkeling van chemische specificaties voor potgronden noemt hij als voorbeeld van een goede dienst in die richting. Het rekenmodel dat de chemische specificaties voorspelt, heeft ons meer geleerd over de samenstelling van groeimedia en effecten van het combineren van bepaalde grondstoffen, vindt Buisman, al tekent hij aan dat vooral op het gebied van het combineren van grondstoffen het model verder kan worden verbe- 06 Jaarverslag 2007 RHP

7 International presentation terd. De voorspelling van de chemische specificaties is overigens vooral een tool voor de producenten zelf. Klanten vragen nauwelijks naar chemische specificaties, aldus Buisman. Hij is daarom enigszins terughoudend als het gaat om plannen voor fysische specificaties. Zo n model zou bijvoorbeeld een voorspelling van de wateropnamekarakteristiek van een potgrondmengsel moeten bevatten, maar die is afhankelijk van heel veel factoren. Dat gaat dus heel lastig worden, lijkt me. En met de wetenschap dat klanten toch niet naar de specificaties vragen, hoeft RHP wat Buisman betreft geen vliegende haast te maken met zo n model. Het belang van het verder ontwikkelen van fysische specificaties ziet Buisman meer in de daarmee gepaard gaande kennisontwikkeling. If it s up to Roelof Buisman, RHP may in the years to come evolve into a leading research organisation for the potting soil industry. Tref Ego Substrates aims to sell all its products under the RHP quality mark. The recent takeover by Jiffy International once again shows how important an international quality mark is for our sector. Unfortunately, customers outside the Netherlands are still insufficiently familiar with the RHP quality mark. The SPGcalculation model for predicting chemical specifications is a useful tool for composing cultivation media, says Mr Buisman. Tref Group Tref Group is een internationaal opererend bedrijf dat potgronden produceert in Nederland, Estland en Zweden. Het wint grondstoffen in onder meer Duitsland, Estland, Sri Lanka en Zweden en is vertegenwoordigd in alle belangrijke tuinbouwproductiegebieden ter wereld. Tref Group is in het laatste decennium ontstaan uit een keten van fusies tussen verveners en binnenlands en buitenlands georiënteerde veenverwerkers en potgrondproducenten. De fusies hebben onlangs een vervolg gekregen in de overname van Tref Group door Jiffy International. Jiffy hecht op zijn verstigingen in Nederland, Denemarken, Noorwegen, Spanje, Canada en Japan grote waarde aan milieuverantwoord ondernemen. De grondstoffenproductie, handel en potgrondproductie bij Tref zijn ondergebracht in drie business units, respectievelijk Tref Peat Production, Tref Trade en Tref EGO Substrates. Het hoofdkantoor van de Tref Group is gevestigd bij de productie- en importlocatie bij Moerdijk. Roelof Buisman is manager Substrates Production bij Tref EGO Substrates. RHP Jaarverslag

8 Jaco Ton Dekkers: Dijkshoorn: Lage De retail drempels overtuigen en korte van lijnen het belang van veilige potgrond Klasmann Benelux behoort tot de grotere leveranciers van hobbypotgronden voor de consument. Die consument houdt zich nauwelijks bezig met de veiligheid van potgrond voor plant, mens en dier. Voor Ton Dekkers is dat een gegeven. Inkopers in de retail zien daarentegen wel degelijk het belang van goed risicomanagement, ook als het om potgronden gaat. Ik zie een toenemende aandacht voor aspecten van veilig gebruik van potgrond voor mens, dier en plant, stelt directeur Ton Dekkers. Dat is niet iets wat we elkaar in de potgrondsector maar aanpraten. Neem nou onlangs dat onderzoek naar een mogelijke Legionellabesmetting vanuit potgrond. Dat bleek gelukkig helemaal niet uit veen afkomstig, maar je had de krantenkoppen moeten zien, als dat wél het geval zou zijn geweest. En vervolgens de onrust onder consumenten die dat zou hebben opgeleverd. Nee, aandacht voor de fysische, chemische en microbiologische veiligheid van hobbypotgronden, bijvoorbeeld door het keurmerk RHP Consumer, is zeker niet onbelangrijk. Maar Dekkers geeft wel aan, dat die aandacht vooralsnog vooral leeft bij de potgrondleveranciers zelf en dat zij de boodschap moeten proberen over te brengen op de relevante inkopers in bijvoorbeeld de retail. Consumenten houden zich niet bezig met de veiligheid van potgrond. Dat kan ook niet, meent Dekkers. Het hele concept potgrond staat daarvoor veel te kort op de breinladder van de consument. Die koopt in het voorjaar een paar keer wat planten en schaft dan ook potgrond aan. Daarbij is hij er zich vaak al nauwelijks van bewust of hij nou Buxuspotgrond of potgrond voor Fuchsia van de pallet pakt. Laat staan dat hij zich iets afvraagt over de veiligheid. Dat is niet iets wat de potgrondsector zomaar even zou kunnen veranderen. Het ontbreekt ons simpelweg aan de financiële middelen om écht de consument te benaderen. Bovendien, wanneer zou je dat moeten doen? De momenten waarop die potgrondproducten worden gekocht, zijn zeer weersafhankelijk. Het zou nooit lukken om daar met een campagne op aan te sluiten. Retail overtuigen Dekkers kiest voor Klasmann Benelux daarom een andere manier om veilig gebruik van veilige potgrondproducten te bevorderen. Dat doe ik nu vooral mondeling in de contacten die ik heb met inkopers van de retail en de tuincentra waaraan wij verkopen. Daarbij breng ik soms het voorbeeld van die Legionella-besmetting onder de aandacht. Dan wijs ik op het belang van het RHP-keurmerk en op de veiligheidsgaranties die wij kunnen geven op basis van ons eigen verregaande quality management system. Volgens Dekkers valt deze informatie bij de meeste inkopers in vruchtbare aarde. Het zijn natuurlijk vaak geen mensen met verstand van potgrond. Maar het zijn meestal wel goede inkopers. En die zijn zich heel goed bewust van het belang van goed risicomanagement. Misschien weten ze soms niet zo goed waar RHP precies voor staat, maar 08 Jaarverslag 2007 RHP

9 Safe potting soil kwaliteitskeurmerken zijn er voor allerlei producten in allerlei sectoren. Het nut daarvan zien veel inkopers daarom heel goed in. In Dekkers visie zou dit ook de insteek van RHP moeten zijn: De retail overtuigen is het meest nuttig. Misschien zouden wij als aangesloten producenten van consumentenpotgronden eens de inkopers van onze klanten kunnen uitnodigen voor een informatiemiddag met bijvoorbeeld een lezing van RHP over de inhoud en het nut van het RHP-keurmerk. Consumers show very little concern for the safety of potting soil. Retail buyers are on the contrary acutely aware of the importance of good risk management. Dekkers finds it most effective to explain things to those buyers orally. In his opinion, product safety deserves a lot more attention than it is currently receiving. As an example of useful information for retail buyers and consumers he mentions volume measurements, which ensure that products bearing the RHP quality mark conform to the volume specified on the packaging. Gecontroleerd volume Productveiligheid dient daarbij volgens Dekkers aandacht te krijgen, maar bijvoorbeeld ook het feit dat RHP onafhankelijk controleert en garandeert dat verpakkingen daadwerkelijk de inhoud bevatten die erop staat aangegeven. Als wij als producent vragen krijgen van consumenten en dat zijn er hooguit een handvol per jaar dan gaan ze altijd over deze twee dingen: of de plantjes groeien niet goed in de potgrond óf iemand heeft ontdekt dat er meer zakjes potgrond in een kruiwagen gaan dan je op basis van het opgegeven volume zou verwachten. Het eerste is meestal terug te voeren op iets van verkeerd gebruik. Als antwoord op de tweede vraag moet ik gaan uitleggen hoe moeilijk het is om de inhoud van zoiets als een luchtig en indrukbaar potgrondmengsel te bepalen. Dan is het erg prettig om te kunnen verwijzen naar een keurmerk dat garandeert dat die volumebepaling bij ons goed gebeurt en onafhankelijk wordt gecontroleerd. Ook naar inkopers toe is dat een sterk argument om te kiezen voor producten met het RHP-keurmerk. Klasmann Benelux Klasmann Benelux is onderdeel van de internationale Klasmann-Deilmanngroep. Klasmann-Deilmann voorziet de wereld jaarlijks van ruim 3,5 miljoen kubieke meters groeimedia en potgronden. Daarmee kan hij zich wereldmarktleider op dit gebied noemen. Vanuit moderne productiefaciliteiten in de havens van Schiedam verzorgt Klasmann Benelux de distributie van groeimedia en potgronden voor zowel de professionele markt als de consumentenmarkt in Nederland, België en Luxemburg. Daarbij is de consumentenmarkt goed voor ongeveer eenderde van het gedistribueerde volume. Ton Dekkers is directeur van Klasmann Benelux. RHP Jaarverslag

10 Jaco Tom Dijkshoorn: van Wijk en Theo van der Venne: Lage Nieuwe drempels meetmethode en korte kan lijnen champignonsector op hoger plan tillen CNC Grondstoffen bv levert sinds vier jaar dekaarde onder het RHP Mushrooms-keurmerk. Hiermee voldoet het bedrijf aan diverse eisen op het gebied van voedselveiligheid. CNC ziet echter graag dat vanuit het keurmerk ook een meetinstrument voor fysische aspecten wordt ontwikkeld én dat wat dit betreft normen worden opgesteld. Dit kan de champignonsector op een hoger plan tillen. Het is tijd voor actie. Dekaarde is een essentiële grondstof voor de teelt van champignons; op de doorgroeide compost - een laag van circa 30 centimeter - wordt doorgaans 5 tot 6 centimeter dekaarde gebracht. Toch werd het belang van dekaarde lange tijd onderschat, zo geeft Theo van der Venne aan. Hij is hoofd van het dekaardebedrijf van CNC Grondstoffen bv in Milsbeek Eerst werd gedacht dat alleen de kwaliteit van de doorgroeide compost van invloed was op de teelt en productkwaliteit. Niets is echter minder waar; ook de dekaarde speelt hierin een belangrijke rol. Essentieel is bijvoorbeeld dat dekaarde een open structuur heeft, zodat er uitwisseling - bijvoorbeeld van voedingsstoffen en CO 2 - kan plaatsvinden tussen de compost en het product. Sinds vier jaar produceert CNC Grondstoffen dekaarde onder de vlag van RHP Mushrooms. CNC stelde, samen met de twee andere dekaardeproducenten in ons land, de normen op voor het dekaarde-keurmerk. We zijn aan de slag gegaan met RHP, omdat buitenlandse afnemers vroegen om bepaalde garanties op het gebied van voedselveiligheid. Het RHP-keurmerk omvat nu dus vooral voedselveiligheidsnormen. Zo is bijvoorbeeld vastgelegd hoeveel zware metalen de grondstoffen mogen bevatten, legt Van der Venne uit. Fingerspitzengefühl Hoewel CNC nu dus voldoet aan de gevraagde eisen op het gebied van voedselveiligheid, ziet Tom van Wijk graag dat een volgende stap wordt gezet in de ontwikkeling van het keurmerk. Hij is sinds november vorig jaar directeur van CNC Grondstoffen en maakt onderdeel uit van de directie van de CNC-holding. Van Wijk: Met het opstellen van de voedselveiligheidsnormen is een eerste stap gezet, maar sindsdien is het keurmerk stil blijven staan. En dat is jammer, aangezien er nog veel is te winnen. Hij doelt hiermee voornamelijk op de ontwikkeling van een meetmethode voor de fysische aspecten van dekaarde. Deze is momenteel nog niet voorhanden. Zaken als het luchtpercentage en het wateropnemend vermogen van dekaarde kunnen nu nog niet worden gemeten. De productie van dekaarde komt hierdoor aan op gevoel en ervaring; het beroemde Fingerspitzengefühl is heel belangrijk. Wanneer een kweker aangeeft dat de dekaarde niet optimaal is, kunnen wij slechts gissen naar de oorzaak. Een onderbouwing met cijfers is niet mogelijk. Deze situatie maakt dat we als bedrijf erg afhankelijk zijn van mensen met kennis en ervaring. Omdat er geen harde normen zijn, kun je de productie niet zomaar aan iedereen overlaten. Meerwaarde Van Wijk en Van der Venne zouden graag zien dat vanuit RHP Mushrooms een methode voor het meten van fysische aspecten wordt ontwikkeld. Binnen het keurmerk zouden daarnaast specifieke normen moeten worden opgesteld voor deze aspecten. Op deze manier wordt duidelijker waarvoor RHP-dekaarde staat én wordt het mogelijk om de dekaarde gericht 10 Jaarverslag 2007 RHP

11 Higher level en onderbouwd te optimaliseren. Wanneer een meetmethode voorhanden is, kun je immers ook bekijken welke verhouding van grondstoffen optimaal is en of de toevoeging van andere grondstoffen wellicht een optie is. Kortom: hiermee kun je gaan werken aan de ideale dekaarde, die zorgt voor een zo hoog mogelijke productie. Een en ander heeft dus duidelijke meerwaarde voor de kwekers, dit kan de sector vooruit helpen, aldus Van der Venne. CNC Grondstoffen has for four years now been producing casing soil under the RHP quality mark. The company would very much like to see the quality mark expanded in the future. Messrs Van Wijk and Van der Venne are of the opinion that a tool should be developed for measuring the physical aspects of casing soil, and that standards should be formulated for those aspects. They believe that that would be very beneficial with respect to efforts to optimize the product. Financiën CNC Grondstoffen had verwacht dat de ontwikkeling van een meetinstrument voor fysische aspecten van dekaarde en de normontwikkeling op dit vlak al eerder zou zijn opgepakt door RHP. Het is jammer dat dit nog niet is gebeurd, zo zegt Van Wijk. Wellicht heeft dit ermee te maken dat de dekaardesector maar klein is. Daarbij hebben wij als producenten misschien niet duidelijk genoeg aangegeven wat we verwachtten. Van Wijk en Van der Venne hopen in ieder geval dat er wat dit betreft snel actie wordt ondernomen. Zij beseffen wel dat ook de financiële kant van het verhaal dan zal moeten worden geregeld. Ik durf te stellen dat wij als dekaardebedrijven wel geld willen vrijmaken voor de ontwikkeling van een meetmethode. En het zou goed zijn als het Productschap Tuinbouw hiervoor ook budget zou reserveren. CNC Grondstoffen bv CNC Grondstoffen bv - onderdeel van CNC Holding bv - levert grondstoffen en diensten aan champignontelers in Nederland en andere Europese landen. De productie van dekaarde vindt plaats in Milsbeek; de doorgroeide compost wordt geproduceerd op zes verschillende bedrijven in onder meer Moerdijk, Milsbeek en Ammerzoden. Tom van Wijk is directeur van CNC Grondstoffen en maakt onderdeel uit van de directie van de CNC-holding. Theo van der Venne is hoofd van het dekaardebedrijf van CNC Grondstoffen bv in Milsbeek. RHP Jaarverslag

12 Jaco Jan van Dijkshoorn: Leeuwen: Lage Boomkwekerij drempels mag en korte niet lijnen het afvalputje van Nederland worden Als boomkweker moet je weten welke aanvulgrond je koopt. In het vak is nog niet iedereen bekend met RAG-certificering. Wie zich richt op een kwaliteitsproduct mag de waarde van hoogwaardige aanvulgrond niet onderschatten. De boomkwekerij staat of valt met fytosanitaire maatregelen. Als sector mag je totaal geen risico nemen met ziekteverspreiding. Niet het aantal takken, recht of krom, is bepalend voor de exportkansen, maar de gezondheid van boom en kluit. Aan het woord is Jan van Leeuwen, voorzitter van de Bond voor Boomkwekers. Hij is bezorgd over de ontwikkelingen in de boomteelt, waar steeds vaker gebruik wordt gemaakt van slechte kwaliteit aanvulgronden. Het is vaak een sluitpost op de begroting van boomkwekers. Uiteindelijk is dat verkeerde zuinigheid. Dat is Van Leeuwen een doorn in het oog. Onbekend In de boomkwekerij, vooral in het traditionele teeltgebied rond Boskoop, is het RAG-keurmerk goed bekend. Aanleiding tot invoering van het RAG-keurmerk was de exportstop naar het Verenigd Koninkrijk in 1990, als gevolg van de Rhizomanie-besmetting destijds. Boskoopse kwekers hebben dus aan den lijve ondervonden wat het betekent als de export van de ene op de andere dag wegvalt. Een risico dat zij willen uitsluiten. Sindsdien gebruiken boomkwekers in deze regio RAG-gecertificeerde gronden als aanvulgrond of bodemverbeteraars op hun percelen. Wat voor de Boskoopse kwekers vanzelfsprekend is, geldt nog niet automatisch voor de rest van Nederland. In de buitengebieden heerst vaak nog onbekendheid met deze materie. Volgens Van Leeuwen ligt daar een taak voor RHP. Wat mij betreft mag RHP de contacten met de sector nog verder verbeteren. We moeten gewoon meer van ze horen. Ik weet dat het budget beperkt is, maar er zijn ook middelen om meer free publicity te krijgen. Goedkoop De druk op de boomkwekerijsector is groot. Aanvulgronden zijn kostbaar. Bij de teelt van park- en laanbomen komt het niet zelden voor dat een kweker bij het uitsteken van kluiten zo veel grond kwijtraakt, dat hij per hectare voor euro aanvulgrond moet kopen. Vanuit de aannemerij, door huizenbouw of aanleg van wegen wordt vaak grond aangeboden die van mindere kwaliteit is of zelfs vervuild kan zijn, bijvoorbeeld door vermenging met licht vervuilde grond. Zulke grond is goedkoop, gratis of de teler krijgt zelfs geld toe. Zo n situatie zorgt ervoor dat telers geneigd zijn om voor een goedkope oplossing te kiezen. Die goedkope gronden kunnen besmet zijn met ziektekiemen, bijvoorbeeld grond die vrijkomt bij het sorteren en verpakken van aardappelen. Maar ik ben niet alleen bezorgd om plantenziekten, maar ook om de chemische samenstelling van de grond. De boomkwekerij mag niet het afvoerputje van Nederland worden, aldus Van Leeuwen. Het klinkt tegenstrijdig. Kwekers kiezen voor gecertificeerd uitgangsmateriaal en besteden veel aandacht aan het substraat voor hun teelt. Dat is logisch, want het teeltresultaat hangt daar mee samen. Daarom is het verbazingwekkend dat over aanvulgrond soms te licht wordt gedacht. Van Leeuwen: Gaat het om eenmalige contractteelt, dan kan ik me daar nog iets bij voorstellen, maar een perceel dat intensief wordt 12 Jaarverslag 2007 RHP

13 Clean soil essential gebruikt, moet goed blijven. En ik moet eerlijk zeggen dat de goede bedrijven geen risico s nemen met aanvulgronden. Supplementary soil is still too often an unimportant item in tree growers budgets. Clean soil is however absolutely essential for excluding phytosanitary risks in the export of nursery stock. RHP should pay greater attention to promoting certification. Every tree grower should always opt for RAGcertified soil as a rational choice, says the president of the Dutch Nursery Stock Association. Eisen In de boomkwekerij lijkt de behoefte aan certificering talende. Dat zou ook kunnen gaan gelden voor aanvulgronden. Van Leeuwen bestrijdt deze ontwikkeling. Die kant mag het niet op gaan. We kennen enkele exportlanden die strenge fytosanitaire maatregelen treffen. Ik verwacht dat het aantal landen dat eisen stelt, alleen zal toenemen. De kluit moet schoon zijn. RAG certificeert niet alleen om risico s uit te sluiten, maar ook om de kwaliteit uit te bouwen. Van Leeuwen verwacht dat het RAG-keurmerk daar aan kan bijdragen. Er liggen zeker kansen. Maar, die kwaliteit moet zich ook vertalen naar opbrengsten. Uiteindelijk bepaalt de markt of kwekers deze ontwikkeling oppakken. Nederlandse Bond van Boomkwekers De NBvB (Nederlandse Bond van Boomkwekers) behartigt de belangen van ongeveer boomkwekers en vaste-plantenkwekers in Nederland. De bond is een zelfstandige organisatie die samenwerkt met LTO-Nederland en opkomt voor de zakelijke belangen van de leden. In de doelstellingen staat dat de bond ervoor zorgt dat er perspectief blijft voor de sector en dat de kwekers ruimte krijgen om hun bedrijfsdoelstellingen te realiseren. Jan van Leeuwen is boomkweker in Oudenbosch en voorzitter van de NBvB. RHP Jaarverslag

14 Jaco Veldwerk Dijkshoorn: RHP: Lage Normenstelsel drempels verbetert en korte lijnen homogeniteit van kokosplanken Al geruime tijd maken telers gebruik van voorgevormd kokossubstraat. Vanwege de variatie in herkomstgebieden, productiewijzen en grondstoffen kan de homogeniteit van de op steenwolmatten lijkende kokosplanken variëren. Dankzij de inzet van Stichting RHP komt daar verandering in. Gestandaardiseerde kwaliteitsnormen en een testprotocol voor producenten bieden zicht op een homogeen product. Een RHP-keur voor de fysische eigenschappen van kokosplanken ligt in het verschiet. Op een plank is het lastig telen. Het droge, samengeperste kokossubstraat dat in ons land arriveert heeft in de meeste gevallen een dikte van 1 tot 1,5 cm. De planken kunnen zowel een uniforme samenstelling hebben als een gelaagde opbouw, waarbij de onderste laag grover materiaal bevat dan de bovenliggende laag of lagen. Vóór het planten wordt de ingehoesde kokosplank verzadigd met water en moet het substraat opzwellen tot een hoogte van ongeveer 10 cm. Daar wil het wel eens aan schorten, met alle gevolgen van dien voor de lucht/waterhuishouding in het wortelmilieu en de ontwikkeling van het gewas. Fysische aspecten Via Stichting RHP pakten de aangesloten substraatleveranciers de handschoen enkele jaren geleden op. De opdracht luidde om met name de fysische knelpunten in kaart te brengen, normen te definiëren voor de relevante aspecten en een testprotocol op te stellen waarmee producenten en importeurs de kwaliteit kunnen controleren. Eerst werden de eisen van kwekers en de ervaren knelpunten geïnventariseerd. Daaruit bleek dat het volume van kokosmatten bij de start van de teelt niet altijd constant is en dat het volume tijdens de teelt soms achteruit gaat. Beide factoren hebben invloed op de manier waarop het water in de mat wordt vastgehouden en daarmee op de lucht/waterhuishouding. Lage matten hebben een kleiner wortelvolume, zijn meestal natter en bevatten minder lucht. Bovendien leiden onderlinge verschillen tussen de substraatmatten tot een heterogene gewasontwikkeling, wat uiteraard ook ongewenst is. Als de leveranciers de bandbreedte waarin kokosplanken variëren zouden kunnen terugdringen, zou er al veel gewonnen zijn. Biologische activiteit Een afnemend volume van het substraat tijdens de teelt duidt op een te hoge biologische activiteit in de mat, waar bacteriën de stabiliteit aantasten. Het volume kan hierdoor slinken, waardoor het watergehalte onderin de mat te hoog wordt. Volgens Hans Verhagen, hoofd onderzoek van Stichting RHP, is er een relatie tussen de biologische activiteit enerzijds en het bewerkingsproces en de ouderdom van de gebruikte kokosvezels anderzijds. In 2005 hebben we daarvoor een grootschalige prak- 14 Jaarverslag 2007 RHP

15 Vraag naar kokos neemt toe Nu de producenten en leveranciers van kokos de kwaliteit en homogeniteit van hun producten steeds beter kunnen borgen, neemt de vraag naar kokossubstraat geleidelijk toe. Dat geldt zowel voor de vruchtgroenten als voor snijbloemen, zoals roos. tijkproef opgezet in India, waar verschillende substraatleveranciers hun materiaal uit betrekken of zelf produceren. Samen met Sri Lanka is dat het belangrijkste herkomstgebied. Toen veel van de oude kokosvoorraden waren geslonken en de industrie overschakelde op verser materiaal, leken er ook meer problemen te ontstaan met de structuurstabiliteit, die gerelateerd is aan de biologische activiteit. Blijkbaar kost het enige tijd voor de bacteriën zijn uitgewerkt. Bewerkingsmethoden De onderzoeker vervolgt: Bij het inventariseren van dat knelpunt hadden we ook te maken met verschillende bewerkingsmethoden van producenten. In Sri Lanka is men gewend om de bast langdurig in water te weken, waardoor de vezels gemakkelijker te verwijderen zijn. In India weekt men korter. Wij vroegen ons af of tijdens het weken van de bast al enige stabilisatie optreedt. Dat bleek inderdaad zo te zijn. In het algemeen is er afhankelijk van de productiemethode een bepaalde opslagduur nodig om stabiliteit te verkrijgen. RHP heeft daarom voor de producenten handvatten ontwikkeld om de biologische activiteit op een uniforme en betrouwbare manier te meten. Het geeft ze meer grip op de kwaliteit, wat voor de telers en importeurs erg belangrijk is. Producenten doen momenteel ervaring op met de meting om hun productieprocessen verder te optimaliseren. Nieuwe RHP-keur RHP heeft bovendien meetprotocollen ontwikkeld en randvoorwaarden opgesteld ten aanzien van de variatie in hoogte, volume en luchtgehalte van het substraat. Om het lucht- en watergehalte te bepalen verzadigen we een kokosplank via druppelaars met water, waarna deze 24 uur vrij uitloopt. Daarna meten we het restgewicht. Een standaardmat heeft dan een watergehalte van zo n 70 procent, stelt Verhagen. Het mag daar best wat van afwijken, maar de variatie tussen de matten mag niet te groot zijn. Anders krijgt een teler onherroepelijk te maken met groeiverschillen. Een producent moet vooraf opgeven welke maatvoering een gewelde kokosplank dient te realiseren. Dit wordt getoetst, waarna de afwijking van de specificatie en de variatie worden vastgesteld. (Onder Glas 2007, Jan van Staalduinen) Hans Verhagen van Stichting RHP schrijft die grotere belangstelling onder andere toe aan de teeltkundige eigenschappen van kokosgruis, zoals de goede herbevochtiging en het bufferende vermogen ten aanzien van water, EC en ph. Hij bespeurt ook dat telers die werk maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen al dan niet op aangeven van retailers eerder kiezen voor kokos. Volgens velen is het gebruik van kokos minder belastend voor de natuur en het milieu dan het gebruik van veen en steenwol. Hoewel dit laatste product inmiddels ook wordt hergebruikt, is het productieproces tamelijk energie-intensief. Kokosproducten voor de tuinbouw vormen een restproduct van de kokosteelt voor verse consumptie of plantaardige olie. Je zou kunnen stellen dat de tuinbouw de kokosproducerende landen van een milieuprobleem verlost. Voordat kokosgruis hier toepassing vond, kampten landen zoals India en Sri Lanka met enorme afvalbergen. Die zijn nu grotendeels verdwenen. Je kunt best spreken van een win-win situatie. RHP Jaarverslag

16 Jan Jaco Nieuw van Dijkshoorn: grondmengsel Leeuwen: cactus: Boomkwekerij Lage WOK-analyse drempels biedt mag en korte hulp niet bij lijnen het goede afvalputje keuze van Nederland worden Samen met leverancier Klasmann Benelux zoekt Gert Ubink uit Kudelstaart naar een nieuw, universeel grondmengsel voor zijn cactussen. Met behulp van de WOK-analyse zijn zes mengsels onder de loep genomen, waarvan er drie doorgaan naar de volgende onderzoeksronde. We willen een alternatief voor kokos, maar dat is lang niet eenvoudig, zegt hij. Kokos levert een belangrijke bijdrage aan de wateropname van de potkluit. Gert Ubink is gepokt en gemazeld in de cactusteelt. Gevraagd naar de gewenste eigenschappen van cactusgrond zegt hij: Het moet een fijne, stabiele structuur hebben en in droge toestand gemakkelijk water opnemen. Omdat we onderlangs water geven, is het belangrijk dat de grond een goede zuigkracht heeft en de kluit homogeen wordt bevochtigd. Het huidige mengsel gebruikt Ubink al heel wat jaren. Het voldoet uitstekend, maar toch ben ik op zoek naar een alternatief, licht hij toe. Het huidige mengsel bevat een kwart kokospeat. Mengsels met kokos lijken wat gevoeliger voor bodemschimmels zoals Rhizoctonia en Fusarium, waarvan we overigens al jaren geen last meer hebben. Ik ben ook benieuwd of er nog structuurstabielere mengsels te maken zijn met behoud van de huidige eigenschappen. Tenslotte kan kokos op termijn schaarser en duurder worden. Tegen die tijd moeten we ons huiswerk gedaan hebben. Vermoedens bevestigd Bij de zoektocht naar een nieuw mengsel maken de cactusteler en zijn substraatleverancier gebruik van de WOKanalyse van RHP. Adviseur Martin Nugteren van Klasmann Benelux: We hebben zes uiteenlopende proefmengsels samengesteld, waarvan we de wateropname op vaste tijdstippen hebben gemeten. Geen van de proefmengsels bevat kokos. In enkele hebben we gecertificeerde groencompost toegepast, omdat dit mogelijk een antagonistische werking heeft tegen bodemschimmels. Op grond van ervaring en grondstoffenkennis had de substraatleverancier uiteraard vermoedens over de uitkomsten. Die zijn grotendeels bevestigd. Zowel kokos als klei zijn belangrijke componenten om een vlotte herbevochtiging van de potkluit te realiseren. Mengsels waarin beiden ontbraken, blijken niet te voldoen. Groencompost geeft een fijne structuur aan het mengsel, maar draagt slechts beperkt bij aan de wateropname van het mengsel. Ubink vult aan: Klei is duur, maar het heeft grote invloed op de wateropname en buffert zowel water als meststoffen. Hierdoor moet de plant weliswaar harder werken, maar droogt de kluit ook minder snel uit. Dat bevordert de stabiliteit van het wortelmilieu en geeft minder 16 Jaarverslag 2007 RHP

17 Proefmengsels Met het huidige grondmengsel als referentie nam Klasmann Benelux voor Gert Ubink zes proefmengsels onder de loep met behulp van de WOK-analyse. De term waardering geeft de verghouding aan tussen de wateropname na 1,5 uur en na 24 uur. Geen van de monsters scoorde beter dan het nu gebruikte mengsel, dat zowel klei als ongeveer 15% kokos bevat. extreme pieken en dalen in de hoeveelheid vrij opneembaar water. Ik zou niet zonder klei willen telen. Een kraanvak per variant De drie proefmengsels met de beste wateropnamekarakteristiek (3, 5 en 6, zie tabel) zijn gepromoveerd naar de tweede onderzoeksronde, die kort geleden is opgezet. Daarbij worden ook enkele nieuwe mengsels en het effect van een wetting agent (uitvloeier) beproefd. Om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over de effecten in de teelt is gekozen voor een ruime proefopzet van één variant per kraanvak. Ubink wijst erop dat WOK-analyse een goede basis vormt om de wateropname van mengsels objectief te bepalen, maar dat de praktijkomstandigheden wel afwijken van de laboratoriumsituatie. Het watergehalte komt hier zelden beneden de 30%. De grond droogt dus minder uit dan de monsters voor analyse volgens het WOK-protocol. Goede herbevochtiging in droge toestand is echter wel van belang, omdat we de cactussen in de winter rust geven en langdurige teelten dan soms twee maanden geen water krijgen. Grootste gemene deler Handelskwekerij Ubink voert een breed assortiment cactussen in vele potmaten. Daarnaast verhandelt het bedrijf cactussen van collega s in binnen- en buitenland. Ubink treedt onder andere op als Europese agent van een groep Koreaanse cactustelers en is mede-eigenaar van een kwekerij op de Canarische Eilanden. Volgens deze teler zijn de gebruikte substraten in de cactusteelt zeer divers. Sommige telers zweren bij mengsels die hun vaders of grootvaders ook al gebruikten, al zou ik die zelf nooit en te nimmer gebruiken. Veel partijen die hier arriveren zijn erg heterogeen. Ik zou het toejuichen als meer telers hun mengsels eens objectief tegen het licht zouden houden. Er zou een wereld voor hen open gaan. Voor de eigen teelten maakt Ubink ondanks de grote verschillen in potmaten en teelduur (van 6 weken tot 9 maanden) om praktische redenen gebruik van maar één grondmengsel. Het is niet optimaal, maar met verschillende mengsels wordt de interne logistiek te complex, licht hij toe. Ik ben dus op zoek naar de grootste gemene deler. (Onder Glas 2007, Jan van Staalduinen) Huidig mengsel voor cactussen: fijne zodenturf, kokosgruis, veenmosveen, 2 soorten klei Waardering: 89,7% Proefmengsel 1: groencompost, Iers veen, 2 soorten klei Waardering: 74,8% Proefmengsel 2: groencompost, Iers veen, fijne zodenturf Waardering: 46,7% Proefmengsel 3: groencompost, Iers veen, fijne zodenturf, 2 soorten klei Waardering: 84,9% Proefmengsel 4: Iers veen, fijne zodenturf Waardering: 42,5% Proefmengsel 5: Iers veen, fijne zodenturf, 2 soorten klei Waardering: 77,4% Proefmengsel 6: Iers veen, fijne zodenturf, 2 soorten klei (hogere doseringen) Waardering: 83,4% RHP Jaarverslag

18 Jaco Jan Ronald van Dijkshoorn: Keijzer: Leeuwen: Lage Boomkwekerij Stabiele drempels kwaliteit mag en schors korte niet lijnen het zonder afvalputje houtjes, van cambium Nederland en worden stenen De expansie van de Phalaenopsis-teelt heeft de vraag naar schors doen stijgen. Het RHPkeurmerk voor schors kon daarom niet uitblijven. Een aantal kwaliteitseisen ligt nu vast, maar over schors is ook nog veel onbekend. Het levende product met mediterraan karakter kan zich grillig gedragen. Dus moet je weten waar je mee bezig bent. Niets dat duidt op de aanwezigheid van een potgrondbedrijf in het Groene Hart. Langs de weg van Zoeterwoude naar Stompwijk liggen bergen veen en schors volledig verborgen achter een dikke rij bomen. Lang zal dat niet meer duren, vertelt Ronald Keijzer. Het bedrijf heeft nieuwbouwplannen, waardoor de grondstoffen voortaan in overdekte hallen komen te liggen. Weersomstandigheden zullen de productie van voldoende voorraden dan niet meer kunnen beïnvloeden. En door de landelijke ligging zullen coniferen plaats gaan maken voor begroeiing die in deze omgeving past. Slingerland Potgrond is een aantal jaren geleden overgegaan in de Hortimea-groep. Het bedrijf investeerde tot dusver meer in zijn substraten dan in een degelijk kantoor. Buiten liggen verschillende ruwe materialen, afkomstig van de mediterrane zeeden (Pinus pinaster) hoog opgetast. Een shovel rijdt af en aan om de verschillende fracties na breken, zeven en sorteren naar de juiste voorraad te transporteren. Een sterke dennengeur hangt boven het terrein. Ronald laat de schors door zijn handen glijden en vertelt over de vooruitgang die de laatste jaren is geboekt. Hoge eisen Deze schors komt van zagerijen in Portugal en Frankrijk. Op die bedrijven is hout het hoofdproduct. Voor schors of bark hebben zij inmiddels ook een goede afzet gevonden. Voor de consumentenmarkt, speelplaatsen en openbaar groen, of als brandstof voor de zagerijen zelf. Voor die toepassing zijn de eisen niet zo hoog. Een houtje of een steen is geen probleem. Voor gebruik als substraat ligt dat anders. Wij willen bijvoorbeeld geen cambium tussen de schors. Dat verteert, wordt snel nat, trekt insecten aan. Kortom, niet gewenst. Keijzer is er duidelijk over. Sinds kort is 100 procent toepassing van schors voor de orchideeënteelt onder het RHP-keurmerk van toepassing. Het is een omvangrijk proces geweest om tot goede normering te komen. Keijzer ziet de meerwaarde van dit keurmerk, hoewel de orchideeëntelers hun eisen ook voor die tijd wel kenbaar maakten. Ik vind de teeltproef die RHP doet, een goede aanvulling. Als leverancier deden we die proef nog niet. We doen uiteraard wel onderzoek naar chemische en fysiologische eigenschappen en vooral ook zuiverheid in ons eigen lab. De normen die je als sector gezamenlijk opstelt, moeten wel hout snijden. Voor een product als schors is dat heel moeilijk. We weten nog lang niet alles van schors en hoe het zich onder bepaalde omstandigheden gedraagt. Het is een levend product, waar verschillen tussen zitten die we nog niet altijd kunnen onderbouwen. Langzaam aan begint het tot de telers door te dringen dat schors als orchideeënsubstraat nu ook onder het RHP-keurmerk valt. De reacties zijn wisselend. Het is volgens Ronald te vroeg om daar iets over te zeggen. De potplantentelers zijn volgens hem voldoende RHPminded om vanzelfsprekend aan te nemen dat er ook voor schors normen zijn opgesteld. Onbekend terrein RHP is begonnen om zagerijen te bezoeken om afspraken te maken over de werkwijze en opslag van schors. Keijzer 18 Jaarverslag 2007 RHP

19 Unfamiliar merkt dat de zagerijen die aanpak nog niet kennen. Je merkt wel dat ze het besef krijgen dat schors wordt toegepast in een teelt, die zelf ook onderhevig is aan eisen van afnemers. Maar de omvang en professionaliteit is voor de medewerkers van zagerijen nog niet te bevatten, meent Keijzer. Op de zagerijen gelden inmiddels regels voor hygiëne, scheiding en opslag. Zelf werken we met ongeveer vijftig zagerijen. Dat zijn tamelijk kleine bedrijven die onderling verschillen in professionaliteit. Je ziet wel dat daar ook schaalvergroting optreedt. We hebben ter plekke verzamelplaatsen, waar al een deel van de bewerking plaatsvindt. Dit om transport van overbodige bestanddelen te beperken. Schors staat als substraat nog aan het begin van nieuwe ontwikkelingen. Ronald Keijzer meent dat de kwaliteit van het materiaal nog verder omhoog kan. Voor onszelf leggen we de lat al hoger dan de RHP-normering. We gaan ook specifiek in op de wensen van de klant. Persoonlijk denk ik dat er nog veel verbetering aan het substraat mogelijk is. De vochthuishouding van schors kan nog beter. Dat kan bijvoorbeeld door veen en Sphagnum toe te voegen. Deze ontwikkeling is nog maar net in gang gezet en vraagt de komende jaren nog heel veel teeltspecifiek onderzoek. The use of 100% bark in the cultivation of orchids under the RHP quality mark has only just begun. Slingerland Potgrond is the market leader in substrates for orchid cultivation in the Netherlands. The company aims to further improve this cultivation medium. Ronald Keijzer explains that a lot of effort will have to be invested in familiarising producers with the RHP standards. There is moreover still a lot of research to be done into bark. Slingerland Potgrond Slingerland Potgrond valt met vijf tuinbouwgerelateerde bedrijven onder Hortimea. Het oorspronkelijke familiebedrijf is al vijftig jaar actief in de potgrondsector. Slingerland levert groeisubstraten voor langdurige teelten. Het bedrijf is marktleider in substraten voor de orchideeëncultuur. Kwaliteitsverbetering van schors heeft de afgelopen jaren erg veel aandacht gekregen. Geen wonder, want dit product is inmiddels verantwoordelijk voor eenderde van de totale omzet. Ronald Keijzer is hoofd kwaliteit van Slingerland Potgrond en Lentse Potgrond, het andere substraatbedrijf dat onder Hortimea valt. RHP Jaarverslag

20 Jaco Leo Hermans: Dijkshoorn: Lage Oog voor drempels veenkwaliteit en korte sterk lijnen gegroeid Door de gunstige prijs/kwaliteitverhouding blijft veen de topgrondstof voor potgrond, is de overtuiging van Leo Hermans, directeur van Kalloveen. Potgrondbedrijven hebben in toenemende mate oog gekregen voor kwaliteit. Zorgpunt is de hoge olieprijs, die de kostprijs sterk verhoogt. Een website heeft Kalloveen niet. Het kantoor bestaat uit portacabins. Algemeen directeur Leo Hermans neemt de telefoon op en schrijft facturen uit. Niemand zal kunnen zeggen dat Kalloveen te veel geld in overhead stopt. Een zeer grote opslaghal in het havengebied van Puurs, een eigen loskade met kraan, zeef- en mengfaciliteiten. Dat is alles. Hiermee is Kalloveen in acht jaar tijd uitgegroeid tot een toonaangevende groothandel in kwaliteitsveen. Directeur Leo Hermans weet wat zijn klanten belangrijk vinden: een goede kwaliteit, een gunstige prijs, betrouwbaarheid en het product kunnen kopen wanneer zij dat zelf willen. Voor dat laatste dient die grote hal. Hermans hoeft nooit nee te verkopen; er is altijd voldoende voorraad van alle veensoorten. Die logistieke flexibiliteit, zowel wat betreft laad- en loscapaciteit als openingsuren, is een bijzonder sterk punt van Kalloveen, dat aan het Zeekanaal Brussel-Schelde ligt. Zo n 85 procent van de aanvoer komt per schip, de rest veelal blokkenturf per vrachtwagen of container. De ligging maakt het mogelijk schepen tot ton te ontvangen. Veen nummer één Veen blijft qua prijs/kwaliteitverhouding aan de top staan, is Hermans overtuiging. Alternatieven zijn vaak duurder. Bij een dip in de aanvoer van veen zie je wel verschuivingen naar andere grondstoffen, maar de afnemers keren weer terug naar veen als het probleem is opgelost. Bovendien kennen alternatieve grondstoffen ook hun problemen. De prijs van schors en bark staat onder druk vanwege belangstelling van energieproducenten en op de productie van kokos zit een limiet. Schommelingen in de beschikbaarheid van veen zijn volledig toe te schrijven aan de weersomstandigheden tijdens de oogst. Een lange, droge en warme periode, liefst met wat wind, stuwt de productie op. Losmaken, enkele dagen drogen en oogsten gaan dan continu door. Een regenbui zet de teller weer op nul. Dan moet er worden gewacht tot de turf weer droog is. Een continu oogstproces geeft een betere kwaliteit want iedere bewerking zorgt voor verfijning van de turf. Wij vragen de turf zo grof mogelijk te produceren. We hebben een voorkeur voor vacuüm verzamelen want dan verloopt de oogst sneller, maar qua kwaliteit ontlopen vacuüm en mechanisch oogsten elkaar niet veel. Dit is ook aangetoond in RHP-onderzoek op veenderijen. Kwaliteitsbesef op niveau De kwaliteit hangt vooral af van de Sphagnum-soort. Bij freesturf gaat de voorkeur van Kalloveen uit naar Estland, voor de turven heeft Hermans graag Zweeds of Iers veen. Dat is een grof, stabiel materiaal met een hoog luchtpercentage en uitermate geschikt voor langdurige teelten. Probleem in deze landen is echter de oogstcapaciteit, die veel duur handwerk vraagt. Hermans is ervan overtuigd dat hij meer veen van hoge kwaliteit zou kunnen verkopen als het aanbod groeit. Het kwaliteitsbesef zit er goed in bij de afnemers, vindt hij. In vijftien jaar tijd is het aantal potgrondbedrijven gehalveerd. De overblijvers hebben, mede door inspanningen van RHP, tegenwoordig veel oog voor kwaliteit. Kwaliteitsbesef blijft echter een continuproces. 20 Jaarverslag 2007 RHP