MARMOS Bodemmanagement

Transcriptie

1 Bodemmanagement Geert Adegeeststraat TA Rotterdam tel marmos@marmos.nl Bodemkwaliteitskaart Gemeente Kapelle en buitengebied gemeentes Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland Eindrapport Herziene versie gemeente Goes d.d. 22 mei 2008 Voorgaande versie vastgesteld door B & W gemeente Goes d.d. 7 september 2006 Marmos Bodemmanagement Opdrachtgever: Dienst Landelijk Gebied Zeeland e.a. Projectnummer: P02-17 / P03-03 / P03-05 Datum: 10 december 2004 Datum herziening: 22 mei 2008 KvK Rotterdam Postbank

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Bouwstoffenbesluit en grondverzet Vrijstellingsregeling grondverzet Bodemkwaliteitskaart Goes, Kapelle, Reimerswaal en Noord-Beveland Begrenzing beheersgebied 2 2 Werkwijze 4 3. Historische gegevens Gebruikte bronnen Geologie en bodemopbouw Recente inpolderingen en overstromingen Landgebruik Boomgaarden Bebouwde kernen gemeente Kapelle Conclusie historische gegevens 10 4 Verantwoording dataset bodemanalyses 11 5 Zone-indeling en statistiek Zones in de bodemkwaliteitskaart Toelichting op de betekenis van het gemiddelde en de 95-percentielwaarde Resultaat van de statistische berekeningen: NEN5740-parameters Resultaat van de statistische berekeningen: bestrijdingsmiddelen 22 6 Conclusie 25 BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland

3 BIJLAGEN Bijlage 1A: Begrenzing beheersgebied (Zuid-Beveland) * Bijlage 1B: Begrenzing beheersgebied (Noord-Beveland) Bijlage 2A: Bodemopbouw volgens Stiboka-kaart (Z-Beveland oost) Bijlage 2B: Bodemopbouw volgens Stiboka-kaart (Z-Beveland midden) Bijlage 2C: Bodemopbouw volgens Stiboka-kaart (Z-Beveland west) Bijlage 2D: Bodemopbouw volgens Stiboka-kaart (N-Beveland) Bijlage 3A: Inpolderingen na 1860 Oost-Reimerswaal Bijlage 3B: Gebieden ingepolderd in twintigste eeuw (gemeentes Goes en Noord-Beveland) Bijlage 4A: Gebieden overstroomd bij watersnoodramp 1953 (Z-Beveland) Bijlage 4B: Gebieden overstroomd bij watersnoodramp 1953 (N-Beveland) Bijlage 5A: Ligging (voormalige) boomgaarden (Reimerswaal) Bijlage 5B: Ligging (voormalige) boomgaarden (Kapelle) Bijlage 5C: Ligging (voormalige) boomgaarden (Goes) Bijlage 5D: Ligging (voormalige) boomgaarden (N-Beveland) Bijlage 6A: Natuurgebieden Zuid-Beveland (november 2004) * Bijlage 6B: Natuurgebieden Noord-Beveland (november 2004) Bijlage 7: Ouderdom bebouwing kernen Kapelle Bijlage 8: Overzicht topografische kaarten (1:25.000) Bijlage 9A: Statistische kentallen parameters NEN5740: zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland Bijlage 9B: Niet representatieve rapporten uit gemeentelijke bodeminformatiesystemen: zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland Bijlage 10: Statistische kentallen parameters NEN5740: zone Kreekrakpolder Bijlage 11: Statistische kentallen parameters NEN5740: zone Völckerpolder en Anna-Mariapolder Bijlage 12: Statistische kentallen parameters NEN5740: zone bebouwing kernen Kapelle voor 1936 Bijlage 13: Statistische kentallen parameters NEN5740: zone bebouwing kernen Kapelle en Kanaaldemping Wemeldinge Bijlage 14: Vergelijking dieptetrajecten bovengrond voor DDT Bijlage 15: Statistische kentallen som DDT/DDD/DDE voor verschillende boomgaardperiodes Bijlage 16: Statistische kentallen som drins voor verschillende boomgaardperiodes Bijlage 17A: Bodemkwaliteitskaart (overzicht) * Bijlage 17B: Bodemkwaliteitskaart (Z-Beveland oost) Bijlage 17C: Bodemkwaliteitskaart (Z-Beveland midden) * Bijlage 17D: Bodemkwaliteitskaart (Z-Beveland west) * Bijlage 17E: Bodemkwaliteitskaart (N-Beveland) * Bijlage 17F: Bodemkwaliteitskaart (kernen Kapelle) * De bijlagen aangemerkt met * zijn aangepast ten opzichte van de voorgaande versie (lit. 18) zoals vastgesteld door B & W van de gemeente Goes d.d. 7 september 2006, in verband met de aanpassing van de bodemkwaliteitskaart van het stedelijk gebied (lit. 19). In de tekst en in de overige bijlagen zijn bij de herziening van 22 mei 2008 geen aanpassingen aangebracht ten opzichte van de voorgaande versie. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de opdrachtgever of Marmos Bodemmanagement. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland

4 1. INLEIDING 1.1 Bouwstoffenbesluit en grondverzet Bij grondverzet komt regelmatig grond vrij, die op een andere plaats weer wordt toegepast. Volgens het Bouwstoffenbesluit (lit. 1) dient op deze partijen grond vóór toepassing een partijkeuring conform AP04 plaats te vinden. Indien de grond licht verontreinigd blijkt te zijn mag deze alleen in een werk worden toegepast. Het Bouwstoffenbesluit schrijft namelijk voor dat licht verontreinigde bouwstoffen (waaronder grond) bij afbraak van het werk terugneembaar zijn. Licht verontreinigde grond mag volgens het Bouwstoffenbesluit derhalve niet worden vermengd met de (onderliggende) bodem. 1.2 Vrijstellingsregeling grondverzet Sinds 1 juli 1999 is de Vrijstellingsregeling grondverzet (lit. 2) van kracht. Deze vrijstellingsregeling is een ministeriële vrijstellingsregeling bij het Bouwstoffenbesluit, die het onder voorwaarden mogelijk maakt om licht verontreinigde grond buiten werken als bodem te hergebruiken. Dit vergemakkelijkt grondverzet. Eén van deze voorwaarden is dat men beschikt over een door het bevoegd gezag vastgestelde bodemkwaliteitskaart. In het algemeen is de gemeente het bevoegd gezag, tenzij de provincie het betreffende beheersgebied 1 in haar beleid heeft aangewezen als een gebied waar de provincie bevoegd gezag is voor de vaststelling van bodemkwaliteitskaarten. De provincie Zeeland heeft geen gebieden aangewezen waarvoor de provincie bevoegd gezag is. Daarnaast dient in een op de bodemkwaliteitskaart gebaseerd bodembeheerplan te zijn vastgelegd op welke wijze met grondstromen wordt omgegaan. Een andere voorwaarde is dat het grondverzet procedureel goed moet zijn geregeld (melding, registratie en handhaving van grondverzet). Op basis van een bodemkwaliteitskaart behoeft in veel gevallen bij grondverzet geen partijkeuring meer plaats te vinden. Ook kan met een bodemkwaliteitskaart licht verontreinigde grond die op de ene plaats in een licht verontreinigde zone vrijkomt op een andere plaats in deze zone worden toegepast zonder dat aan de verschillende voorwaarden uit het Bouwstoffenbesluit behoeft te worden voldaan. 1.3 Bodemkwaliteitskaart Goes, Kapelle, Reimerswaal en Noord-Beveland Bij projecten van de provincie Zeeland, het Waterschap Zeeuwse Eilanden, van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) Zeeland en van gemeentes vindt grondverzet plaats. Bij dit grondverzet willen zij gebruik maken van de Vrijstellingsregeling grondverzet. Daarnaast leveren bodemkwaliteitskaarten een bijdrage aan de NMP-3 doelstelling om in 2005 de bodemkwaliteit landsdekkend in beeld te hebben. Om deze redenen heeft een aantal organisaties het gezamenlijke initiatief genomen om bodemkwaliteitskaarten van verschillende delen van Zeeland op te stellen. 1 De Vrijstellingsregeling grondverzet gebruikt de term beheersgebied voor het gebied waarvoor de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan worden vastgesteld. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 1/27 Eindrapport, 10 december 2004

5 In november 2002 heeft DLG Zeeland aan Marmos Bodemmanagement opdracht verstrekt voor het opstellen van een bodemkwaliteitskaart en bijbehorend bodembeheerplan van het buitengebied van de gemeentes Goes, Kapelle en Reimerswaal. DLG Zeeland heeft in juni 2003 aan Marmos Bodemmanagement opdracht verstrekt om - parallel aan het opstellen van de bodemkwaliteitskaart van voornoemde Zuid-Bevelandse gemeentes ook een bodemkwaliteitskaart op te stellen van het buitengebied van de gemeente Noord-Beveland. De gemeente Kapelle heeft ervoor gekozen, om voor zover mogelijk op basis van de beschikbare gegevens- tegelijk de bebouwde kernen in de bodemkwaliteitskaart mee te nemen. Deze projecten zijn samengevoegd tot één gezamenlijk project. Bij dit project zijn de volgende organisaties betrokken: - DLG Zeeland; - Waterschap Zeeuwse Eilanden; - Provincie Zeeland; - Gemeente Goes; - Gemeente Kapelle; - Gemeente Reimerswaal - Gemeente Noord-Beveland. De gezamenlijke bodemkwaliteitskaart is opgesteld op basis van bestaande gegevens, afkomstig van diverse instanties, alsmede op basis van gegevens uit in de zomer van 2003 en in het voorjaar van 2004 uitgevoerd aanvullend bodemonderzoek. Het aanvullend bodemonderzoek is uitgevoerd door het Laboratorium Zeeuwse Waterschappen. Belangrijkste reden voor het uitvoeren van het eerste aanvullend bodemonderzoek was, dat er niet voldoende analysegegevens beschikbaar waren van individuele bestrijdingsmiddelen. Het tweede aanvullend bodemonderzoek richtte zich specifiek op een aantal na 1860 ingepolderde gebieden. Daarnaast heeft Marmos Bodemanagement -ten behoeve van de bebouwde kernen van de gemeente Kapelle- in de zomer van 2004 een aanvullend bodemonderzoek uitgevoerd (lit. 16). Dit rapport bevat de rapportage van de bodemkwaliteitskaart van het buitengebied van de gemeentes Goes, Kapelle, Reimerswaal en Noord-Beveland, alsmede van de bebouwde kernen van de gemeente Kapelle. Na bestuurlijke vaststelling van de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan door de vier betrokken gemeentes, kan men op basis van dit rapport binnen het gezoneerde deel van deze gemeentes gebruik maken van de vrijstellingsregeling grondverzet. 1.4 Begrenzing beheersgebied De begrenzing van het beheersgebied is weergegeven in bijlage 1A en 1B. Voor de gemeentes Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland is de bodemkwaliteitskaart alleen opgesteld voor het buitengebied. In de gemeente Kapelle zijn ook de bebouwde kernen voorzover mogelijk- opgenomen in de bodemkwaliteitskaart. Voor de gemeente Goes is de begrenzing tussen het beheersgebied en de bebouwde kernen gebaseerd op een door de gemeente in juni 2003 aangeleverd GIS-bestand. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 2/27 Eindrapport, 10 december 2004

6 Als begrenzing van het buitengebied is voor de overige gemeentes in beginsel uitgegaan van de grens van de bebouwde kom volgens topografische kaarten uit De ervaring leert dat in bodemkwaliteitskaarten de diffuse bodemkwaliteit in recente woonwijken wordt bepaald door het voormalige (agrarische) landgebruik en niet beïnvloed is door de recente aanleg van een woonwijk. Dit gaat uiteraard niet op, wanneer bij het bouwrijp maken de wijk is opgehoogd met van elders aangevoerde grond. In de gemeente Goes zijn verschillende wijken tijdens het bouwrijp maken opgehoogd. Wijken in de gemeentes Noord-Beveland, Reimerswaal en Kapelle, die na 1980 zijn aangelegd, zijn niet op grote schaal opgehoogd. Incidenteel kunnen in deze wijken wel van elders aangevoerde partijen grond zijn toegepast. Op Noord-Beveland zijn derhalve de bebouwde kernen van Kats, Colijnsplaat, Kortgene, Geersdijk, Kamperland, Wissenkerke en het bungalowpark De Banjaard buiten de bodemkwaliteitskaart gelaten. De bungalowparken Ruiterplaat en Rancho Grande zijn, op basis van analysegegevens uit het gemeentelijk bodeminformatiesysteem, wel in het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart opgenomen. In Reimerswaal zijn, naast de vóór 1980 gebouwde delen van de dorpskernen, ook enkele opgehoogde gebieden bij het Kanaal door Zuid-Beveland en de noordelijke monding van het Schelde-Rijn Kanaal buiten het beheersgebied gelaten. Ligging van het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart: Buitengebied gemeentes Goes, Kapelle, Reimerswaal en Noord-Beveland (oranje) en kernen Kapelle (rood). BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 3/27 Eindrapport, 10 december 2004

7 2. WERKWIJZE In een bodemkwaliteitskaart wordt een beheersgebied ingedeeld in één of meer zones met een milieuhygiënisch vergelijkbare algemene bodemkwaliteit. Gebieden met eenzelfde historie hebben in het algemeen een vergelijkbare diffuse bodemkwaliteit. Dit betekent dat de indeling in zones gebeurt op basis van algemene historische gegevens zoals bodemopbouw, (voormalig) landgebruik en ouderdom van woonwijken en bedrijfsterreinen. Voor dit project zijn topografische kaarten uit verschillende periodes verzameld. Op basis hiervan is de historische ontwikkeling van het beheersgebied in kaart gebracht. Vervolgens zijn de analyseresultaten van de binnen de zones uitgevoerde bodemonderzoeken geanalyseerd. Deze gegevens zijn afkomstig uit verschillende datasets. Daarnaast is aanvullend veldwerk uitgevoerd: - in de zomer van 2003 en in het voorjaar van 2004 door het Laboratorium Zeeuwse Waterschappen, - in de zomer van 2004 in de gemeente Kapelle door Marmos Bodemmanagement. Per zone zijn verschillende statistische kentallen berekend (gemiddelde, lognormaal gemiddelde en diverse percentielwaarden) voor verschillende stoffen. Op basis van deze berekeningen en het ruimtelijke patroon van de waarnemingen is de zone-indeling getoetst en zonodig bijgesteld. Er is gekeken welke analyseresultaten niet representatief zijn voor de algemene zone-kwaliteit, zodat deze gegevens als uitbijters buiten de dataset van de zoneringsberekeningen zijn gelaten. De uiteindelijke indeling in zones is dus een combinatie van historische informatie en statistische bewerkingen. In de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten (lit. 3) is vastgelegd waaraan bodemkwaliteitskaarten en bodembeheerplannen in het kader van de vrijstellingsregeling grondverzet moeten voldoen. Onderhavige bodemkwaliteitskaart en het bijbehorende bodembeheerplan voldoen aan de voorwaarden uit voornoemde interim-richtlijn. Er zijn meer statistische kentallen bepaald dan strikt genomen voorgeschreven in de interim-richtlijn. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 4/27 Eindrapport, 10 december 2004

8 3 HISTORISCHE GEGEVENS 3.1 Gebruikte bronnen Voor de historische informatie is vooral gebruik gemaakt van topografische kaarten uit diverse periodes. Zie bijlage 8 voor een overzicht van de kaartbladen (1:25.000) van de Topografische Dienst in Emmen, die voor deze bodemkwaliteitskaart zijn gebruikt. Verder heeft DLG-Zeeland de volgende GIS-bestanden aangeleverd: - huidige topografische situatie (recentste topografische kaart van Topografische Dienst Emmen); - bodemopbouw volgens Stiboka-kaart; - voormalige stortplaatsen; - natuurgebieden. 3.2 Geologie en bodemopbouw (lit. 5, 6) Aan het eind van de laatste IJstijd (ca jaar geleden) begon het jongste geologische tijdperk, het Holoceen. De kustlijn lag toen westelijker dan tegenwoordig. Gedurende het Holoceen steeg de temperatuur op aarde en steeg de zeespiegel als gevolg van het afsmelten van de ijskappen. In het begin van het Holoceen ontstond langs de toenmalige kust een kwelzone, waar zich veen ging vormen. Deze veenlaag, het Basisveen, werd door het verder stijgende zeespiegelniveau overstroomd en bijna overal in Noord- en Zuid-Beveland is het Basisveen gedurende het Holoceen verdwenen door erosie. De afzettingen, die door de zee zijn afgezet tijdens de eerste periode van zeespiegelstijging tot ca jaar geleden, worden de Afzettingen van Calais genoemd. In het grootste deel van Noord-Beveland zijn de Afzettingen van Calais in de ondergrond terug te vinden als een kleilaag boven een zandpakket. Hetzelfde geldt voor een groot gedeelte van Zuid-Beveland. De zeespiegel steeg gedurende het Holoceen niet geleidelijk. Tussen 5000 en 2000 jaar geleden stagneerde de zeespiegelstijging. Er ontstonden strandwallen, de zogenaamde oude strandwallen. Achter deze strandwallen ontstond een slecht ontwaterd, moerassig gebied. In dit moerassige gebied werd een dik pakket veen gevormd, het zogenaamde Hollandveen. Deze veenlaag is in het grootste deel van Noord-Beveland enkele meters onder het maaiveld terug te vinden. In grote delen van de gemeente Goes, alsmede plaatselijk in de gemeente Reimerswaal en op Noord- Beveland, zijn de Afzettingen van Calais en het Hollandveen bij een tweede periode van zeespiegelstijging volledig geërodeerd (onder andere bij Colijnsplaat). In de gemeente Kapelle zijn voornoemde lagen geërodeerd in een strook die van Wemeldinge naar Kapelle loopt (globaal het gebied met lichte zavel in de bovengrond in bijlage 2A). Overal op Noord- en Zuid-Beveland bestaat de bovengrond uit afzettingen die in de afgelopen 2000 jaar door de zee zijn afgezet (Afzettingen van Duinkerke). In de afgelopen eeuwen zijn Noord- en Zuid-Beveland geleidelijk ingepolderd. De huidige bodemopbouw is weergegeven in bijlage 2. De kaarten in bijlage 2 zijn gebaseerd op een digitaal bestand van de Stiboka-bodemkaart. De classificatie in de Stiboka-kaart is gericht op de bovenste 120 cm van de bodem. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 5/27 Eindrapport, 10 december 2004

9 Meestal bestaat de bovengrond in Noord-Beveland uit zavel. Door verschillen in afzettingen tussen geulen en platen is de bovengrond op de ene plaats zandiger dan op de andere plaats. Bij sommige inpolderingen is te zien, dat de bodem het dichtst bij de oude zeedijk uit lichte klei bestaat en zandiger is naar mate de afstand tot de oude zeedijk groter is (bijvoorbeeld bij de Oude Dijk en de Jonkvrouw Annadijk ten oosten van Kortgene). Binnen de gemeente Noord-Beveland valt geen nader onderscheid te maken tussen gebieden met een verschillende bodemopbouw. Op dezelfde wijze loopt ook op Zuid-Beveland de bovengrond uiteen van lichte zavel tot klei. Op enkele plaatsen bestaat de bovengrond uit zand. Verder wordt ten westen van Yerseke binnen 120 cm mv veen aangetroffen. Gezien het grillige patroon van vroegere kreken en platen, is nader onderscheid in zones met verschillende bodemopbouw ook op Zuid-Beveland niet zinvol. 3.3 Recente inpolderingen en overstromingen Inpolderingen na 1850 kunnen licht verontreinigd zijn als gevolg van de afzetting van verontreinigd slib. Dit speelt in Zeeland met name voor inpolderingen langs de Westerschelde, waar verontreinigd Scheldeslib vanuit België is gesedimenteerd. Voor inpolderingen langs de Oosterschelde en het Veerse Meer speelt dit minder, aangezien de afgezette sedimenten meer vanuit de Noordzee zijn aangevoerd. Bijlage 3 toont de gebieden die na 1850 zijn ingepolderd. In het oosten van de gemeente Reimerswaal zijn verschillende polders langs de Westerschelde ingepolderd in de tweede helft van de 19 e eeuw en in de 20 e eeuw (bijlage 3A, gebaseerd op oude topografische kaarten en lit. 7 en 8). De Kreekrakdam is in 1864 aangelegd, zodat na 1864 geen verontreinigd Scheldeslib meer kon worden afgezet in de huidige Hogerwaardpolder. Het gebied bij de Kreekraksluizen en het gebied ten oosten van Bath, zijn opgehoogd met grond die vrijkwam bij de aanleg van het Spuikanaal en het Schelde-Rijn kanaal (bijlage 3A). Op Noord-Beveland zijn twee kleine polders langs de Oosterschelde in de jaren 70 bedijkt. Verder is aan weerszijden van het Veerse Meer, een aantal (onbedijkte) platen definitief land geworden na de afsluiting van het Veerse Gat in 1961: - de Schotsman en de Ruiterplaat in de gemeente Noord-Beveland; - de Schelphoek en De Piet in de gemeente Goes. Watersnoodramp 1953 Een gedeelte van Noord- en Zuid-Beveland is overstroomd bij de Watersnoodramp in 1953 (lit. 9). Bijlage 4 bevat een overzicht van overstroomde gebieden op Noord- en Zuid-Beveland. In juni 2003 is een eerste interpretatie uitgevoerd van de gegevens uit het bodeminformatiesysteem van de gemeente Goes. Hierbij bleek de bodemkwaliteit van het in 1953 overstroomde gebied bij Wolphaartsdijk niet af te wijken van de kwaliteit in de rest van het buitengebied. Ook in de overige gemeentes wijkt de bodemkwaliteit in de overstroomde gebieden niet af van de kwaliteit in de rest van het gebied. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 6/27 Eindrapport, 10 december 2004

10 3.4 Landgebruik Onderstaande tabel bevat het huidige landgebruik, gebaseerd op een digitaal bestand van de topografische kaart: Goes Kapelle Reimerswaal Noord- Beveland Akkerbouw 55,8 km 2 14,9 km 2 52,2 km 2 59,2 km 2 Weiland 12,8 km 2 6,6 km 2 18,6 km 2 10,7 km 2 Boomgaard 3,1 km 2 8,1 km 2 8,5 km 2 1,5 km 2 Bos 1,9 km 2 0,6 km 2 1,7 km 2 2,5 km 2 Overig (wegen, bebouwde kernen etc.) 17,2 km 2 7,4 km 2 15,5 km 2 7,5 km 2 TOTAAL 90,8 km 2 37,7 km 2 96,5 km 2 81,5 km 2 Idem, uitgedrukt in percentages van de totale oppervlakte van de gemeentes: Goes Kapelle Reimerswaal Noord- Beveland Akkerbouw 61,4 % 39,6 % 54,0 % 72,8 % Weiland 14,1 & 17,6 % 19,3 % 13,2 % Boomgaard 3,4 % 21,5 % 8,9 % 1,6 % Bos 2,1 % 1,7 % 1,8 % 3,0 % Overig (wegen, bebouwde kernen etc.) 19,0 % 19,6 % 16,1 % 9,3 % (gebaseerd op digitaal bestand topografische kaart) Het landgebruik bestaat in het buitengebied voornamelijk uit akkerbouw. In andere bodemkwaliteitskaarten in Zeeland is in akkergebieden een lichte diffuse verontreiniging met DDT aangetoond. Tussen Kapelle en Yerseke komt een gebied voor met overwegend weiland (Kapelse Moer / Yerseke Moer). Daarnaast spelen boomgaarden een belangrijke rol. Tegenwoordig komen vooral boomgaarden voor in de omgeving van Krabbendijke en Kruiningen alsmede in de gemeente Kapelle. In het verleden was een groter deel van de gemeentes uit deze bodemkwaliteitskaart in gebruik als boomgaard. Op Noord-Beveland is het aantal weilandpercelen in de afgelopen twintig jaar toegenomen. Op oudere topografische kaarten is het percentage van de oppervlakte dat in gebruik is als akkerbouw hoger dan tegenwoordig. Met name in de buurt van Kats ligt een aantal percelen, die tegenwoordig weiland zijn maar volgens oudere topografische kaarten vroeger in gebruik waren als akkerland. Bos is met name te vinden op de Schotsman. Op de Schotsman is in de jaren 60 bos aangeplant. Op de Schotsman heeft nooit akkerbouw plaatsgevonden. Bijlage 6 bevat natuurgebieden op basis van bestemmingsplannen en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De kaarten in bijlage 6 geven de situatie weer in november Aangezien de bestemmingsplannen en EHS onafhankelijk van de bodemkwaliteitskaart wijzigen, dient men zonodig de actuele situatie met betrekking tot natuurgebieden na te gaan bij de gemeente cq. de provincie. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 7/27 Eindrapport, 10 december 2004

11 3.5 Boomgaarden Een specifiek aandachtspunt vormen (voormalige) boomgaarden. Het is bekend dat in (voormalige) boomgaarden regelmatig verhoogde concentraties DDT worden gemeten, soms zelfs tot boven de interventiewaarde. Dit vormde voor de provincie Zeeland de aanleiding om het initiatief te nemen tot een pilot-project DDT in boomgaarden (lit 9 en 10). Daarbij is een sterk causale insteek gekozen: welke factoren bepalen de concentratie DDT in voormalige boomgaardpercelen? Uit historisch onderzoek naar de toepassingspraktijk van gewasbeschermingsmiddelen in de Zeeuwse fruitteelt (lit. 10) kwamen in voornoemde pilot de volgende factoren naar voren: - DDT werd geïntroduceerd na de tweede wereldoorlog. De intensiteit van de toepassing van DDT was het hoogst in de periode In de periode werd in de fruitteelt twee keer zo veel DDT toegepast als in de periode Vanaf 1960 daalde de toepassing van DDT verder. Als gevolg van de toepassing van DDT nam namelijk de fruitspint toe, doordat DDT ook nuttige insecten en roofmijten doodde. Daarnaast kwamen andere middelen zoals azinfos-methyl op de markt, die een betere bescherming tegen bladrollers en fruitrot gaven. In 1973 werd de toepassing van DDT in Nederland verboden. - Naar mate een boomgaard langer in gebruik is, is cumulatief meer DDT op de bodem terecht gekomen. Naast de periode van boomgaardbezetting is ook de duur van boomgaardbezetting van belang. - Er is geen historisch onderscheid te maken in de mate van toepassing van DDT in appelboomgaarden danwel perenboomgaarden. Naast historische gegevens zijn in de boomgaarden-pilot ook analysegegevens uit bodemonderzoeken op (voormalige) boomgaardpercelen verzameld en geïnterpreteerd (lit. 11). Daarbij werd een verband tussen periode van boomgaardbezetting en DDT-concentraties bevestigd. Verder bleek hierbij een duidelijk verschil te bestaan tussen DDT-concentraties in het dieptetraject 0-30 cm-mv en het dieptetraject cm-mv. Bij het opstellen van een bodemkwaliteitskaart is een uitputtende inventarisatie van exacte start- en eindjaren van boomgaarden ondoenlijk. Wel geven de topografische kaarten uit verschillende periodes een aantal moment-opnames over de aanwezigheid van boomgaarden. Voor onderhavige bodemkwaliteitskaart is op basis van topografische kaarten uit diverse periodes een inventarisatie gemaakt van (voormalige) boomgaarden in de betrokken gemeentes (bijlage 5). BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 8/27 Eindrapport, 10 december 2004

12 Oppervlaktes (voormalige) boomgaarden, oppervlakte boomgaarden-areaal per periode (km 2 ): TOTAAL huidig Noord-Beveland 4,06 1,14 1,31 2,50 1,55 1,28 1,47 Goes 11,38 5,56 4,95 5,70 3,90 3,73 3,11 Kapelle 17,20 9,41 10,63 9,31 7,09 8,04 8,11 Reimerswaal west 1,50 0,54 0,74 0,69 0,90 0,68 0,56 (x < ) huidig Reimerswaal oost (x > ) 16,13 5,10 6,63 10,93 8,45 8,33 7,98 Idem, in percentage van oppervlakte gemeentelijk grondgebied: (Reimerswaal oost) TOTAAL (1958) 1970 (1966) 1980 (1975) 1992 (1985) huidig Noord-Beveland 4,4% 1,2% 1,4% 2,7% 1,7% 1,4% 1,6% Goes 12,5% 6,1% 5,4% 6,3% 4,3% 4,1% 3,4% Kapelle 45,6% 24,9% 28,2% 24,7% 18,8% 21,3% 21,5% Reimerswaal 18,3% 5,9% 7,6% 12,1% 9,7% 9,4% 8,9% De jaartallen in bovenstaande tabellen zijn de jaren van verkenning van de verschillende topografische kaarten. De grens tussen de kaartbladen 48 en 49 ligt bij de x-coördinaatas van (ongeveer ter hoogte van het Kanaal door Zuid-Beveland). De jaren van verkenning van de kaartbladen 48 en 49 lopen niet parallel. Met TOTAAL wordt in bovenstaande tabellen bedoeld: totale areaal dat in één of meer van genoemde periodes boomgaard was. 3.6 Bebouwde kernen gemeente Kapelle Bijlage 7 toont de ouderdom van de wijken in de bebouwde kernen van de gemeente Kapelle (gebaseerd op topografische kaarten). Naar mate wijken ouder zijn, is er een grotere kans op diffuse verontreiniging als gevolg van menselijk handelen. Oude dorpskernen en stadscentra zijn in het algemeen diffuus verontreinigd met koper, lood, zink en PAK. In wijken die na 1980 zijn aangelegd, wordt de diffuse bodemkwaliteit in het algemeen bepaald door het landgebruik vóór aanleg van desbetreffende wijk. Indien het gebied bij aanleg van de wijk is opgehoogd, bepaalt de aard van de ophooglaag de diffuse bodemkwaliteit. Bij Wemeldinge is het Kanaal door Zuid-Beveland verlegd. Hierbij is de oude monding van het Kanaal door Zuid-Beveland grotendeels gedempt. Voor het overige zijn in de gemeente Kapelle geen wijken opgehoogd met van elders aangevoerde grond bij het bouwrijp maken van de nieuwe wijk. Voor de overige gemeentes zijn de bebouwde kernen niet opgenomen in deze bodemkwaliteitskaart. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 9/27 Eindrapport, 10 december 2004

13 3.7 Conclusie historische gegevens Op basis van de historische informatie vormen (voormalige) boomgaarden een belangrijk aandachtsgebied in de bodemkwaliteitskaart van de gemeentes Goes, Kapelle, Reimerswaal en Zuid- Beveland. Afhankelijk van de periode van boomgaardbezetting wijken de concentraties DDT in (voormalige) boomgaarden vermoedelijk af van de concentraties DDT in de rest van het buitengebied. Overigens kunnen ook akkergebieden licht verontreinigd zijn met DDT. In het grootste deel van het buitengebied wordt geen diffuse verontreiniging verwacht met de parameters uit het NEN5740-pakket (acht metalen, PAK, minerale olie en EOX). Met name in het oosten van de gemeente Reimerswaal komen recent ingepolderde gebieden voor, die mogelijk diffuus verontreinigd zijn met metalen als gevolg van sedimentatie van verontreinigd Scheldeslib. In bebouwde kernen is de ouderdom van wijken bepalend voor de diffuse bodemkwaliteit. Hoe ouder de wijk, hoe groter de kans op diffuse verontreiniging met metalen en PAK. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 10/27 Eindrapport, 10 december 2004

14 4 VERANTWOORDING DATASET BODEM-ANALYSES Voor de statistische berekeningen zijn de volgende datasets gebruikt: - bodeminformatiesysteem Strabis gemeente Goes (invoer tot 6 januari 2004, rapportcode AA ); - bodeminformatiesysteem Strabis gemeente Kapelle (invoer tot 18 december 2003, rapportcode AA ; inclusief correctie afwijkende waardes bij grond-analyses door gemeente in maart 2004); - bodeminformatiesysteem Strabis gemeente Reimerswaal (invoer tot 16 februari 2004, rapportcode AA ); - bodeminformatiesysteem Strabis gemeente Noord-Beveland (invoer administratieve gegevens en analyseresultaten tot 10 juni 2003, rapportcode AA ; GIS-bestand met rapportcontouren nageleverd in oktober 2003); - promotie-onderzoek Job Spijker, Universiteit Utrecht (2004); - pilot-project DDT in boomgaarden, uitgevoerd door De Straat Milieu-adviseurs in 2003 (lit. 11); - pilot-project hergebruik bagger, uitgevoerd in Kapelle in 2003 door De Straat Milieu-adviseurs; - gegevens uit enkele projecten uitgevoerd door het Waterschap Zeeuwse Eilanden in de gemeentes Reimerswaal en Noord-Beveland; - aanvullend bodemonderzoek, uitgevoerd ten behoeve van deze bodemkwaliteitskaart in juli 2003 en april 2004 door het Laboratorium Zeeuwse Waterschappen - aanvullend bodemonderzoek, uitgevoerd door Marmos Bodemmanagement in juli 2004, ten behoeve van zonering van de bebouwde kernen van de gemeente Kapelle. De hoofdmoot van de gegevens is afkomstig uit de gemeentelijke bodeminformatiesystemen (zie ook de tabel in paragraaf 2.6). Alle vier de gemeentes gebruiken het bodeminformatiesysteem Strabis, waarin tijdens de loop van het project nog (aanvullende) invoer heeft plaatsgevonden. Hierin zijn voornamelijk analyseresultaten ingevoerd voor de parameters uit NEN5740 (acht metalen, PAK, minerale olie en EOX). Analyseresultaten voor individuele bestrijdingsmiddelen zijn bij de betrokken gemeentes slechts beperkt in Strabis beschikbaar, aangezien hierop bij verkennende bodemonderzoeken conform NEN5740 niet standaard wordt geanalyseerd. Voor de individuele bestrijdingsmiddelen zijn derhalve minder gegevens beschikbaar dan voor de NEN5740-parameters. De gegevens voor de individuele bestrijdingsmiddelen zijn met name uit een aantal specifieke projecten afkomstig. Daarnaast is in de zomer van 2003 aanvullend veldwerk verricht voor die gebieden waar nooit een boomgaard heeft gestaan, om voldoende analyseresultaten voor bestrijdingsmiddelen te verkrijgen. In Strabis zijn alleen rapportcontouren gedigitaliseerd. Er is geen exacte ligging van de meetpunten binnen het onderzoek ingetekend. Voor de coördinaten van de meetpunten is uitgegaan van het middelpunt van het betreffende bodemonderzoek. Voor de parameters uit NEN5740 is dit voldoende nauwkeurig, omdat het hele bodemonderzoek binnen dezelfde zone ligt. Voor de individuele bestrijdingsmiddelen wordt onderscheid gemaakt op basis van boomgaardperiodes. In veel gevallen komen binnen één bodemonderzoekslocatie delen uit verschillende boomgaardperiodes voor. In deze gevallen zijn de rapportcontouren onvoldoende nauwkeurig. Dit betekent, dat voor elk op bestrijdingsmiddelen geanalyseerd monster op boorpuntniveau is nagegaan op welke boomgaardperiode het monster betrekking heeft. Dit is gedaan aan de hand van de locatietekeningen met de boorpunten uit de betreffende bodemrapporten. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 11/27 Eindrapport, 10 december 2004

15 Bij alle beschikbare DDT-analyses is gedetailleerd gekeken naar de bruikbaarheid van de analyseresultaten. Bij sommige rapporten zijn bij de invoer van bestrijdingsmiddelen in Strabis kommafouten gemaakt. In een aantal gevallen (in oudere bodemonderzoeken) was sprake van een hoge detectiegrens, of was in het bodemrapport alleen gerapporteerd dat de meting onder de detectiegrens lag, zonder vermelding van de hoogte van de detectiegrens. In overleg met de gemeente Goes is bepaald, welke gegevens voor bestrijdingsmiddelen uit het gemeentelijk bodeminformatiesysteem al of niet konden worden gebruikt voor de statistische berekeningen. Waardes met een te hoge of onduidelijke detectiegrens zijn verder buiten beschouwing gelaten 2. Verder liggen sommige bodemonderzoeken met analyses op DDT strikt genomen net binnen de begrenzing van de bebouwde kom zoals deze door de gemeente Goes in een GIS-bestand is aangeleverd. In een aantal gevallen lagen deze locaties (ten tijde van het bodemonderzoek) in het buitengebied, zodat deze voor de bestrijdingsmiddelen zijn toegevoegd aan de dataset voor de statistische bewerkingen. De tabel op de volgende twee pagina s bevat per gemeente een overzicht van de aantallen bruikbare resultaten voor DDTanalyses, onderverdeeld in dieptetrajecten en de boomgaardperiodes uit bijlage 5. 2 In sommige oude rapporten komen voor PAK-totaal detectiegrenzen hoger dan 1,0 mg/kg.ds voor. Ook deze waarnemingen zijn niet meegerekend bij het opstellen van de bodemkwaliteitskaart. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 12/27 Eindrapport, 10 december 2004

16 BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 13/27 Eindrapport, 10 december 2004

17 BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 14/27 Eindrapport, 10 december 2004

18 5 ZONE-INDELING EN STATISTIEK Zoals eerder vastgesteld, zijn voor de indeling in zones in deze bodemkwaliteitskaart verschillende historische factoren van belang: - ouderdom van inpolderingen; - ouderdom van wijken in bebouwde kernen; - voormalige boomgaarden (periode waarin het landgebruik boomgaard was). Voor de parameters uit het NEN5740 pakket is een indeling gemaakt op basis van ouderdom van inpolderingen en ouderdom van woonwijken. Voor DDT s is dit echter geen bepalende indeling. Verschillen in diffuse verontreiniging met DDT s zijn met name gerelateerd aan verschillen in boomgaardperiodes. Ook binnen de bebouwde kernen van Kapelle of in gebieden die in de afgelopen anderhalve eeuw zijn ingepolderd, worden eventuele verschillen in DDT-concentraties bepaald door verschillen in boomgaardperiodes. Dit betekent dat in deze bodemkwaliteitskaart twee verschillende zone-indelingen zijn gebruikt: - indeling in zones op basis van inpolderingen en ouderdom bebouwing voor NEN5740- parameters; - indeling in zones op basis van boomgaardperiodes voor bestrijdingsmiddelen (DDT s, drins). 5.1 Zones in de bodemkwaliteitskaart Voor de NEN5740-parameters is het beheersgebied (op basis van statistische bewerkingen en interpretatie van het ruimtelijke patroon van waarnemingen) ingedeeld in de volgende zones: - zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland; - zone Kreekrakpolder; - zone Völckerpolder en Anna-Mariapolder; - zone bebouwing kernen Kapelle voor 1936; - zone bebouwing kernen Kapelle en Kanaaldemping Wemeldinge. De bodemkwaliteitskaart met de begrenzing van deze zones is opgenomen in bijlage 17. Voor DDT s is een indeling gemaakt op basis van de boomgaardperiodes zoals in kaart weergegeven in bijlage 5. Deze indeling is gebaseerd op de informatie uit topografische kaarten uit verschillende jaren. Maatgevend is met name, of volgens de topografische kaart uit 1936 en/of de topografische kaart uit een boomgaard aanwezig was: Boomgaardperiode Boomgaard in 1936 Boomgaard in 1960 Boomgaard in 1970 Boomgaard in 1980 Boomgaard in 1992 huidige boomgaard 1: Boomgaard 1936 JA NEE Ja of nee Ja of nee Ja of nee Ja of nee 2: Boomgaard in JA JA Ja of nee Ja of nee Ja of nee Ja of nee 1936 en : Boomgaard 1960 NEE JA Ja of nee Ja of nee Ja of nee Ja of nee 4: Boomgaard vanaf NEE NEE Ja of nee Ja of nee Ja of nee Ja of nee : nooit boomgaard NEE NEE NEE NEE NEE NEE 3 Jaar van verkenning BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 15/27 Eindrapport, 10 december 2004

19 Op basis van de analyseresultaten uit de in de paragraaf 2.4 genoemde datasets, is voor deze zones een aantal statistische kentallen berekend (diverse percentielwaarden, gemiddelde, lognormaal gemiddelde). De resultaten hiervan zijn opgenomen in bijlage 9 t/m 16. De kentallen zijn apart berekend voor de bovengrond en voor de ondergrond (voorzover voldoende gegevens beschikbaar waren). De streef- en interventiewaarden zijn voor veel stoffen afhankelijk van het bodemtype (percentages lutum en organische stof). Om de getallen gemakkelijk met elkaar te kunnen vergelijken, zijn alle kentallen voor de NEN5740-parameters omgerekend naar standaardbodem (lutum=25%, humus=10%). Vermenigvuldiging van het kental met de waarde uit de kolom bodemtypecorrectie geeft het oorspronkelijke kental. 5.2 Toelichting op de betekenis van het gemiddelde en de 95-percentielwaarde In beginsel gelden als achtergrondwaarden voor de Nederlandse bodem de streefwaarden uit de Circulaire Streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering (lit. 12). De streefwaarden zijn hierin gedefinieerd als de waarden waaraan minimaal 95% van de bodems in relatief onbelaste gebieden voldoen. Met andere woorden, in beginsel geldt de 95-percentielwaarde als achtergrondwaarde van een gebied. De 95-percentielwaarde is het getal waarvoor geldt dat 95 % van de waarnemingen lager is dan deze waarde en 5 % van de waarnemingen hoger is dan deze waarde. In veel bodemkwaliteitskaarten wordt een lagere percentielwaarde (80-percentielwaarde of 90- percentielwaarde) gehanteerd als achtergrondwaarde. De reden hiervoor is dat deze bodemkwaliteitskaarten zijn gemaakt op basis van bestaande bodemonderzoeken uit gemeentelijke bodeminformatiesystemen. Verdachte monsters zijn hierin relatief oververtegenwoordigd, doordat bij een verkennend bodemonderzoek de meest verdachte monsters het eerst chemisch worden geanalyseerd. Voor onderhavige bodemkwaliteitskaart is dit echter niet van toepassing. In de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten heeft de toetsing van de 95-percentielwaarde aan de tussenwaarde een specifieke betekenis. Indien de 95-percentielwaarde voor één of meer parameters hoger is dan de tussenwaarde 4 wordt de kans te groot geacht dat bij grondverzet ernstig verontreinigde grond wordt hergebruikt. Dit laatste wil men tegengaan, zodat in zones met een 95-percentielwaarde boven de tussenwaarde altijd de kwaliteit van de vrijkomende grond door middel van chemisch onderzoek moet worden bepaald. In de interim-richtlijn zijn de toetsingsregels uit de vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden (lit. 13) expliciet van toepassing verklaard op de classificatie van zones in een bodemkwaliteitskaart. Dit betekent dat wanneer van 10 parameters de statistische kentallen zijn bepaald, er maximaal drie parameters hoger mogen zijn dan de streefwaarde, zolang deze niet hoger zijn dan 2 keer de streefwaarde (som DDT s, DDD s en DDE s: 3 keer streefwaarde) en niet hoger zijn dan de tussenwaarde. In de interim-richtlijn is er verder voor gekozen om zones te classificeren op basis van het rekenkundig gemiddelde. De achterliggende motivatie is, dat de vrijstellingsregeling grondverzet een vrijstellingsregeling bij het bouwstoffenbesluit is, en bij partijkeuringen volgens het bouwstoffenbesluit ook met het gemiddelde wordt gewerkt. 4 In de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten (lit. 4) is de tussenwaarde gedefinieerd als 0,5 x (streefwaarde + interventiewaarde). Ook in andere in het kader van de interim-richtlijn door of in opdracht van het ministerie van VROM opgestelde documenten (o.a. lit. 14 en lit. 15) is deze definitie aangehouden. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 16/27 Eindrapport, 10 december 2004

20 5.3 Resultaat van de statistische berekeningen: NEN5740-parameters Voor de NEN5740-parameters is het buitengebied ingedeeld in drie zones op basis van ouderdom van inpolderingen. De tabel op de volgende pagina bevat een overzicht van de datasets van de analyseresultaten in deze drie zones. Alle gegevens voor de bebouwde kernen in Kapelle zijn afkomstig uit het gemeentelijk bodeminformatiesysteem Strabis en het aanvullend veldwerk dat in juli 2004 is uitgevoerd. Zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland De statistische kentallen voor de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland zijn opgenomen in bijlage 9A. In eerste instantie zijn de statistische kentallen berekend voor het buitengebied van de vier verschillende gemeentes afzonderlijk. Afgezien van een aantal polders in het oosten van de gemeente Reimerswaal (die in aparte zones zijn opgenomen), bleek er voor de NEN5740-parameters geen verschil in de bodemkwaliteit te zijn tussen de verschillende gemeentes. Het buitengebied van de gemeentes Goes, Kapelle, Reimerswaal (m.u.v. Oost-Reimerswaal) en Noord-Beveland is derhalve samengevoegd tot één zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland. Deze zone beslaat circa 95% van het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart. Binnen alle vier de gemeentes komt in het buitengebied een aantal lokale verontreinigingen voor die niet representatief zijn voor de algemene bodemkwaliteit van de zone. Bijlage 9B bevat een overzicht van de bodemrapporten uit de verschillende gemeentelijke bodeminformatiesystemen, waarvan de analyseresultaten niet zijn meegerekend voor het bepalen van de statistische kentallen voor de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland. Uitgangspunt is, dat afwijkende, hogere concentraties alleen buiten de dataset voor de statistische berekeningen zijn gelaten, als deze goed kunnen worden verklaard door een lokaal afwijkende situatie. In een aantal gevallen is sprake van een evidente lokale verontreiniging, bijvoorbeeld bij een autowrakkenterrein, een stortplaats of bij bedrijfslocaties met een lokale verontreiniging. Daarnaast zijn analyseresultaten van saneringsonderzoeken, saneringsplannen en saneringsevaluaties buiten de dataset voor de statistische berekeningen gelaten. Bij het opsporen van niet representatieve uitbijters waren vooral licht verhoogde concentraties PAK van belang. In verscheidene bodemonderzoeken zijn (licht) verhoogde concentraties PAK gemeten als gevolg van een lokaal afwijkende situatie, bijvoorbeeld: - monsters met bijmenging van puin en/of koolas; - monsters met hogere PAK-concentraties in wegbermen; - monsters ter plaatse van oude boerenerven; - riooltracés / wegen en paden. Er is niet uitputtend gezocht naar alle enigszins verhoogde concentraties die mogelijk door een lokale oorzaak kunnen worden verklaard. Er is niet verder gezocht naar uitbijters, wanneer in een gemeente zowel het rekenkundig gemiddelde als de 80-percentielwaarde lager dan de streefwaarde is. De resterende gegevens hebben een goede ruimtelijke spreiding over de zone. Gemiddeld zijn voor statistische berekeningen voor de bovengrond 4,8 analyses per km 2 beschikbaar. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 17/27 Eindrapport, 10 december 2004

21 BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 18/27 Eindrapport, 10 december 2004

22 Voor de acht metalen, PAK en EOX zijn in de boven- en ondergrond zowel het rekenkundig gemiddelde als de 80-percentielwaarde lager dan de streefwaarde. Voor geen enkele parameter overschrijdt de 95- percentielwaarde de tussenwaarde. Dit betekent, dat de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland voor de parameters uit het NEN5740-pakket wordt geclassificeerd als schoon (bovengrond en ondergrond). Meer dan 80% van de waarnemingen voor minerale olie is lager dan de detectiegrens. De detectiegrens voor minerale olie ligt bij de meeste bodemonderzoeken op 50 mg/kg.ds. In de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten (lit. 3) is opgenomen, dat bij het berekenen van het gemiddelde, meetwaardes onder de detectiegrens worden meegerekend als 0,7 x detectiegrens. Met andere woorden, veel waarnemingen onder de detectiegrens voor minerale olie, worden bij het bepalen van het gemiddelde meegerekend met als vervangende meetwaarde 35 mg/kg.ds. Gecorrigeerd naar standaardbodem, bedraagt de streefwaarde voor minerale olie mg/kgds, afhankelijk van het gemiddelde humus-percentage in het betreffende dieptetraject. In het buitengebied is het rekenkundig gemiddelde voor minerale olie hoger dan de streefwaarde doordat de detectiegrens hoger is dan de streefwaarde, en niet als gevolg van een diffuse verontreiniging met minerale olie. Aan weerszijden van het Veerse Meer komt een aantal (onbedijkte) platen voor, die definitief land zijn geworden na de afsluiting van het Veerse Gat in In de gemeente Noord-Beveland zijn in dit gebied vooral verschillende bodemonderzoeken uitgevoerd ter plaatse van het bungalowpark Ruiterplaat. De bodemkwaliteit blijkt hier niet af te wijken van de bodemkwaliteit in de rest van het buitengebied van Noord-Beveland. In de gemeente Goes, zijn langs het Veerse Meer een beperkt aantal analyses beschikbaar. Aangezien in het uiterste westen van de gemeente enkele overschrijdingen van de streefwaarde zijn gemeten, zijn ter controle in dit gebied in het voorjaar van 2004, door het Laboratorium Zeeuwse Waterschap twee monsters van de bovengrond genomen. Bij beide monsters werden geen overschrijdingen van de streefwaarde gemeten. Op basis hiervan zijn deze gebieden langs het Veerse Meer toegevoegd aan de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland. Aangezien deze gebieden langs het Veerse Meer schoon zijn, wordt ook voor de twee kleine 20 e eeuwse polders langs de Oosterschelde aangenomen dat deze niet verontreinigd zijn. Recente inpolderingen Oost-Reimerswaal In een aantal polders in het oosten van de gemeente Reimerswaal, bleek de bodemkwaliteit wel af te wijken van de bodemkwaliteit in de rest van het buitengebied, als gevolg van sedimentatie van verontreinigd Schelde-slib. Deze polders zijn buiten de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland gelaten. De Kreekrakpolder is ingepolderd in De (naamloze) polder ten zuiden van de Kreekrakpolder is rond 1970 ingepolderd. Tot die tijd kon verontreinigd Schelde-slib in deze gebieden sedimenteren. Als gevolg hiervan is de bodem in deze twee polders diffuus verontreinigd. Beide polders vormen samen de zone Kreekrakpolder. Bijlage 10 bevat de statistische kentallen voor deze zone. Aanvankelijk waren voor de zone Kreekrakpolder weinig analysegegevens beschikbaar. In het voorjaar van 2004 is aanvullend veldwerk uitgevoerd om voldoende waarnemingen voor deze zone te verkrijgen (conform de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten minimaal 20 per zone). Verder zijn in december 2003 in het gemeentelijk bodeminformatiesysteem drie bodemonderzoeken ingevoerd ter plaatse van BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 19/27 Eindrapport, 10 december 2004

23 de RWZI Bath. Inmiddels zijn voor de bovengrond 39 analyses beschikbaar (6,5 waarneming per km 2 ). Ongeveer de helft van de gegevens voor de zone Kreekrakpolder is afkomstig uit de bodemonderzoeken bij de RWZI Bath. De gegevens ter plaatse van de RWZI wijken overigens niet significant af van de gegevens in de rest van de zone. De bovenste meter in de zone Kreekrakpolder is diffuus verontreinigd met vrijwel alle parameters uit het NEN5740-pakket. Dieper dan 1 m-mv zijn weinig analyseresultaten beschikbaar. Zelfs de 25-percentielwaarde is in de bovengrond al hoger dan de streefwaarde voor cadmium, koper, kwik, zink, PAK en minerale olie. De 95-percentielwaarde voor cadmium, koper en zink is hoger dan de tussenwaarde en voor arseen zelfs hoger dan de interventiewaarde. Dit betekent dat vrij grondverzet in de zone Kreekrakpolder niet mogelijk is: de kwaliteit van vrijkomende grond moet altijd door middel van chemische analyses worden onderzocht alvorens deze elders kan worden toegepast. Ten oosten van Bath en bij de noordelijke monding van het Spuikanaal en het Schelde-Rijn kanaal zijn gebieden opgehoogd met materiaal dat vrijkwam bij de aanleg van voornoemde kanalen. Er is geen algemene bodemkwaliteit van deze opgehoogde gebieden bepaald. De bodemkwaliteit in deze gebieden kan van plaats tot plaats uiteenlopen van schoon tot vergelijkbaar met de bodemkwaliteit in de zone Kreekrakpolder. Bij het eerste aanvullend veldwerk, uitgevoerd door het Laboratorium Zeeuwse Waterschappen in de zomer van 2003, werden ook in de polders ten oosten van de zone Kreekrakpolder concentraties zink boven de streefwaarde aangetoond. Deze concentraties liggen beduidend lager dan de concentraties in de Kreekrakpolder, maar het aantal beschikbare gegevens in deze polders was zeer beperkt. In het tweede aanvullend veldwerk, in het voorjaar van 2004, zijn één of meer monsters genomen in alle polders in het oosten van de gemeente Reimerswaal, die na 1860 zijn ingepolderd. - In de Emmanuelpolder (1864) en de Zimmermanpolder (1882) is geen verontreiniging als gevolg van afzetting van verontreinigd Scheldeslib gemeten. Eén monster heeft een meetwaarde voor koper hoger dan de streefwaarde, maar dit monster is genomen in een voormalige boomgaard (boomgaard in 1936). Deze koper-concentratie is naar verwachting gerelateerd aan het vroegere gebruik als boomgaard. - De Hogerwaardpolder (ten noorden van de Kreekrakdam) is schoon. Bij geen van de drie boorlocaties is een overschrijding van de streefwaarde gemeten. Op basis hiervan zijn de Emmanuelpolder, de Zimmermanpolder en de Hogerwaardpolder bij de zone buitengebied Noord- en Zuid-Beveland gevoegd. In de Anna-Mariapolder en de Völckerpolder is bij het aanvullend veldwerk, net als bij eerdere onderzoeken, zink en kwik boven de streefwaarde gemeten, maar niet in de mate waarin de zone Kreekrakpolder verontreinigd is. Deze polders zijn als aparte zone Völckerpolder en Anna-Mariapolder opgenomen in de bodemkwaliteitskaart. Een klein hoekje ten zuidzuidoosten van Rilland, dat halverwege de vorige eeuw is ingepolderd, is bij deze zone gevoegd. Het aantal waarnemingen voor deze zone is beperkt (bijlage 11). Alle 8 meetwaarden voor de bovengrond zijn hoger dan de streefwaarde voor zink. Vrijwel alle meetwaarden zijn tevens hoger dan de streefwaarde voor kwik. Op basis van dit beperkte aantal waarnemingen wordt geconcludeerd, dat de zone Völckerpolder en Anna-Mariapolder diffuus licht verontreinigd is met kwik en zink. Er zijn te weinig waarnemingen om een 95-percentielwaarde te bepalen. BKK Kapelle, Goes, Reimerswaal en Noord-Beveland 20/27 Eindrapport, 10 december 2004