Expertbijeenkomst Veehouderij

Transcriptie

1 Expertbijeenkomst Veehouderij

2 Een zaal vol experts U, als deskundig adviseur (1 e lijn) Wij, met expertise op het gebied van bemonstering, analyse, voederwaarde, bodem en bemesting (2 e lijn) Gezamenlijk doel: onze klant ondersteunen

3 Programma Expertbijeenkomst Broei (Suzan Nicolasen) Regelgeving Derogatie en Flexibele fosfaat normen (Alie Hissink / Pieter Brons) Pauze Fosfaatoptimalisatie gras- en maïsland (Arjan Reijneveld) Vragen

4 Bewaarbaarheid van de kuil

5 Inhoud Kengetallen gemiddeld bedrijf Broei Nieuwe producten 2010

6 Waarde van de graskuilen Gemiddeld bedrijf in Nederland: +/- 43 ha grasland Opbrengst 10 ton ds/ha/jr Opbrengst 0,11/kg ds +/- 80 melkkoeien X = 43 ha 10 ton ds/ha/jr 430 ton ds/jr

7 Factoren voor broei Belangrijke factoren ter voorkoming van broei: zuurstof arm product vorming zuren, vooral azijnzuur d.m.v. heterofermentatieve conservering voldoende ph daling

8 Verloop ds door de jaren heen Jaren 1982 Ds gehaltes

9 Ds-gehaltes in graskuilen D S g eh altes Voorjaar vroeg (1-4/ 20-5) Voorjaar laat (21-5/ 15-6) zomer (16-6/ 31-7) najaar (1-8/ e.v.) Maaidatum

10 Ds-gehaltes per grondsoort DS gehaltes Zand Klei Veen Grondsoort

11 Melkzuurbacteriën Melkzuurbacteriën Homofermentatieve 1 suiker 2 melkzuur Broeiremmend snel geremd door melkzuur minder verlies org. stof Heterofermentatieve 1 suiker 1 melkzuur azijnzuur alcohol 1 azijnzuur langzaam ook bij lage ph meer verlies org. stof

12 Broei Zuurstof bij de kuil Aerobe microben (m.n. gisten) worden weer actief: bederf ph stijgt Andere microben actief, etc. Bederf / verlies voederwaarde / verlies

13 Broeiremmende zuren Boterzuur ongewenst Propionzuur: (te) lage gehalten Azijnzuur wel gewenst Melkzuur: weinig effect tegen broei

14 ph en zuren ph 4,8 50% van de azijnzuur in de gedissocieerde vorm en 50% in de ongedissocieerde vorm Lagere ph meer azijnzuur in de ongedissocieerde vorm HAc H + + Ac - HAc (= ongedissocieerd): remt gisten door binding aan receptoren in cel

15 Effect ph op vorm van azijnzuur Voorbeelden invloed ph op ongedissocieerd azijnzuur ongedissocieerd droog DS NH3 ph AZ MZ AZ ondis MZ ondis Broeigevoeligheid , ,9 55, , ,9 3, , ,6 0, , ,1 0,0 59 ph 3,8 90 % ongedissocieerd azijnzuur ph 6,3 5% ongedissocieerd azijnzuur

16 ph & azijnzuur ,5 6,0 6 ph Azijnzuur g/kg ds 5,5 5,4 5,0 4,9 5,1 5, ,5 4,0 Voorjaar vroeg Voorjaar laat Zomer Najaar

17 Gem. ongedissocieerd azijnzuur ongedissocieerd droog DS NH3 ph AZ MZ AZ ondis MZ ondis Broeigevoeligheid , ,6 0, % ongedissocieerd azijnzuur Graskuilen 2009: ph > 4,8 azijnzuur < streeftraject (10-20) kuilen broeigevoelig

18 Verdeling broeigevoeligheid Bijna 50 % van de graskuilen valt in de hoogste broeigevoeligheid klasse Klasse Aantal % % % % > %

19 Gemiddelde broeigevoeligheid 2009 Gemiddelde broeigevoeligheid 45 klassenindeling broeigevoeligheid 4 > streeftraject

20 Broeigevoeligheid Voorjaar vroeg Voorjaar laat zomer najaar

21 Melkzuur & ph Melkzr g/kg ds ph ,9 5,1 5,2 5,4 0 Voorjaar vroeg Voorjaar laat Zomer Najaar

22 Broeigevoeligheid Broeigevoeligheid: gevoeligheid voor broei na openen van de kuil Broeigevoeligheid is berekend uit: ph, melkzuur en azijnzuur Kengetal afgeleid van modellen uit literatuur bijv. Dr. Courtin en Dr. Spoelstra (1990): broeiremmende factor

23 Uitleg berekening broeigevoeligheid ongedissocieerd droog ongedissocieerd vers DS NH3 ph AZ MZ AZ ondis MZ ondis AZ ond v MZ ond v Formule BG ,4 0,5 3,5 0,2 0, , ,7 4,3 2,2 2,0 0, , ,2 0,1 0,1 0,0 0,99 58 Stap 1: Ongedissocieerd AZ en MZ bereken Stap 2: Omrekenen naar vers materiaal Stap 3: Gegevens invoeren in formule

24 Broei Broei op het verslag Kuilkenner Bemesting Resultaat Streef- Zand Conservering Resultaat Streef- Zand drogestof traject <15-6 drogestof traject <15-6 N-index kuil * Boterzuur * 2,0 < 3,0 1,6 Actuele percelen 3 x zand Azijn-,propionzuur * K/Na kuil * 9, ,6 Melkzuur Conserveringsindex * Toelichting kleuren uitslag t.o.v. steeftraject: zie blz 1 Broeigevoeligheid * 56 < Nieuw

25 Broei klassenindeling broeigevoeligheid 4 > streeftraject Klasse Ds VEM NH3 ph Suiker Melkzuur Azijnzuur , , , ,

26 ph Temperatuur in kuil Bron: NIZO (Vanaf snijvlak gemeten).

27 ph Temperatuur in kuil Bron: NIZO (Vanaf snijvlak gemeten).

28 Broei Nadelen broei: 14 g/kg ds verlies RE 45 VEM / kg ds verlies Afname verteerbaarheid van OS 2,5% en NDF 5,6% Lagere ds-opname Totaal bederf kan oplopen tot ongeveer 20% 20% van , ,- bederf

29 Maatregelen tegen broei: Broei Grondlaag of ander gewicht aanbrengen Snijvlak glad en droog houden Voersnelheid hoog houden Broeigevoelige kuil voeren in de winter Snijvlak behandelen

30 Hoe verder? Calibratieset azijnzuur uitbreiden Toevoegmiddel registreren Validatie broeigevoeligheid

31 Validatie broeigevoeligheid Controleren broeigevoeligheid kengetal in de praktijk i.s.m. een mengvoerleverancier Plan van aanpak: Monstername snijvlak dag 0 Monstername snijvlak dag 2 Meting temp. + voederwaarde + zuren Statistische beoordeling van temp. verloop

32 Nieuw 2010 Januari 2010 introductie voederwaarde verslag paard Paardenverslag bevat: EWpa & VREp Streefwaardes gericht op paarden Adviezen m.b.t. paarden

33 Nieuw introductie kuilkenner maïs Kuilkenner maïs bevat: Melkzuur en azijnzuur Gemeten ph En/of broeigevoeligheid En/of conserveringsindex

34 Nieuw 2010 Bestendigheid zetmeel in de snijmaïskuil Bestendigheid verandert gedurende de opslag Maïsstabiliteit verder onderzocht Hopelijk volgend jaar een kengetal

35 Overig Project afbraakstudie i.s.m. CVB en ASG: Proef o.a. gefinancierd uit PZ gelden Opbouwen dataset gras-, maïssilage In situ afbraakkenmerken meten Verbeterde voederwaardering DVE 2007 voorlopig status a.d.h. van deze proef DVE 2007 definitief (2010)

36 Vragen?

37 Aanpassingen regelgeving Derogatie

38 Hoe is het ook al weer? Uitgangspunten derogatie t/m 2009

39 Mestbeleid Derogatie Veehouders met 70% grasland (tussen 15 mei en 15 september) dan mag 250 kg stikstof (N) i.p.v. 170 kg N uit graasdier-mest worden toegediend per hectare

40 Wat moet gemeten worden? Grasland: minimaal NLV en P-AL Bouwland: minimaal NLV en P-PAE

41 Welke monsters zijn geldig? Monsternamedatum na 1 februari 2006 Scheurenmonsters tellen ook mee, mits er een fosfaatmeting is gedaan. Dus kale scheurenmonsters (NLV/N-min) tellen niet mee.

42 Hoeveel monsters? Per perceel van maximaal 5 hectare moet er één grondmonster (onderzoek) genomen zijn bestaand onderzoek geldig (van 1 februari 2006 t/m ) grondsoort moet gelijk zijn (zand, löss, veen of klei) vruchtwisseling moet gelijk zijn afgelopen 4 jaar (zie voorbeeld) toewijzing monsters aan perceel moet goed zijn! (zie voorbeeld)

43 Derogatie AID-bestendig 4,5 ha perceel 1 5,5 ha perceel 2 Een gedeelte van perceel 2 voeg je samen bij perceel 1. Hoe omschrijf je dan het monster? Perceel 1 + strook perceel 2 Perceel 2 De boer moet op zijn situatieschets deze monsters ook op deze manier intekenen! Attendeer de boer hier dus ook op!

44 Nieuw per 1 januari 2010 Samenvoegen van stukjes (vorig voorbeeld) mag niet meer! Dan moet daar van het perceel van 5,5 ha dus 2 monsters worden genomen.

45 De nieuwe fosfaatregels

46 Uitgangspunt wetgeving Zoveel mogelijk wetgeving en uitvoering uniformeren voor derogatie en flexibele gebruiksnormen.

47 Wat is een perceel Definitie perceel: aaneengesloten, door wegen, waterwegen, sloten, houtopstanden, muren, wallen of anderszins topografisch begrensde oppervlakte grond, dan wel het gedeelte daarvan behorend tot één bedrijf;... Onderscheid tussen bouw- en grasland. Geen onderscheid tussen gewas, indien 1 bouwplan Continu-teelt mais apart bemonsteren Onderscheid tussen grondsoort.

48 Derogatie (bestaande wetgeving) Meer bemesten: 250 kg N/ha i.p.v. 170 kg N/ha via runderdrijfmest. Monstername per 5 ha. Nieuw per 1 januari Bemonsteringsdatum is leidend. Locatie vastleggen met GPS. Samenvoegen van percelen mag niet meer.

49 Flexibele gebruiksnormen Flexibele gebruiksnormen Fosfaat (voor Akkerbouw, tuinbouw en veehouderij) Meer fosfaat bemesten indien aangetoond wordt dat de fosfaattoestand laag of neutraal is, aan de hand van grondmonsters. Dit wordt aangetoond door de Pw waarvoor verschillende grenzen gehanteerd worden. Veehouderij en flexibele P? Gaan boeren meedoen? Zolang stikstof beperkend is op bedrijfsniveau geen actie op fosfaat?

50 Flexibele gebruiksnormen Normen in 2010 gaan met 10 kg/ha omlaag. Pw lager dan 36 Pw tussen 36 en 55 Pw hoger dan kg/ha extra Fosfaat 5 kg/ha extra Fosfaat 0 kg/ha extra Fosfaat Aantonen vóór 15 mei 2010 (akkerbouw) Geen heranalyse mogelijk Geen bemonstering 2 maanden na bekalking De Pw rekent Blgg uit op basis van P-PAE en PAL.

51 Flexibele gebruiksnormen Grasland Laag, P-Al < kg/ha 100 Neutraal, P-Al Hoog, P-Al > Bouwland Laag, Pw < kg/ha 75 Neutraal, Pw Hoog Pw > P-reparatie bouwland: 120 kg/ha/jaar (2010) (Pw < 25) P-reparatie grasland: 120 kg/ha/jaar (2010) (PAL < 16) Op grasland mag extra P ingevuld worden met mest. Geen deelname aan flex. P? Dan automatisch categorie hoog.

52 Doorkijk komende jaren Klasse Pw-getal (mg P 2 O 5 l -1 ) P-AL-getal (mg P 2 O g -1 ) Fosfaatarm < 25 < 16 Laag < 36 < 27 Neutraal Hoog > 55 > 50 Monsters 4 jaar geldig; dus t/m 2013 Sector Toestand Jaar Grasland Hoog Neutraal Laag P-arm Bouwland Hoog Neutraal Laag P-arm

53 Vastleggen locatie Vastleggen van locatie met GPS-coördinaten (hoekpunten), twee methoden: Gestratificeerde methode: Door middel van Alterra-tool heel perceel. Moet door monsternemer belopen worden waarbij monsternamepunten (25 steken) gegenereerd worden. Per deelperceel van 5 ha. Kan ingetekend of belopen worden door monsternemer: monstername in W-vorm (40 steken) over deelperceel.

54 Locatie vastleggen: voorbeeld Een perceel van 6 ha: Kan volgens de gestratificeerde methode in één keer bemonsterd worden. of In 2 deelpercelen. Dit geldt dus ook voor derogatie vanaf 1 januari a.s.!

55 Bemonsteringsdiepte 0-10 cm Advies van de commissie is op bouwland 0-10 cm te bemonsteren i.p.v. de gebruikelijke 0-25 cm. Reden: uitwisselbaarheid van percelen gras- en bouwland en uniforme werkwijze. Blgg steekt op 0-25 cm (voornemen).

56 Voorbeeld Akkerbouwer ruilt grond met veehouder Aardappelen op grasland Gras op bouwland Monsters gras en bouwland zijn beiden bruikbaar voor Flexibele Fosfaat-normen

57 Overig Analyses in duplo voor flexibele gebruiksnormen en derogatie. Overgangsregeling oude monsters nog niet duidelijk. Derogatiemonsters die nu genomen worden zijn 4 jaar geldig. Deze monsters zijn ook 4 jaar geldig voor fleibele gebruiksnormen fosfaat.

58 Dit gaat Blgg doen Monstername Vastleggen gps-coördinaten Prijzen en pakketten

59 Monstername Blgg biedt beide opties aan: Gestratificeerde methode: Middels Alterra-tool heel perceel. Moet door monsternemer belopen worden waarbij monsternamepunten (25 steken) gegenereerd worden. Per deelperceel van 5 ha. Kan ingetekend of belopen worden door monsternemer: monstername in W-vorm (40 steken) over deelperceel.

60 Vastleggen GPS-coördinaten PDA (BOA) voor buitendienst Geschikt voor order entry Vastleggen GPS-coördinaten per 5 ha en Alterra-tool voor P-reparatie.

61 Perceelscoördinaten vastleggen op de BOA Perceel intekenen Coördinaten, hoekpunten van perceel liggen dan vast

62 Dataverwerking binnen Blgg BOA administratief systeem GIS systeem

63 Vastleggen GPS-coördinaten Verslaglegging naar klant Alleen wettelijk verplichte onderdelen (gps-coördinaten, geen oppervlaktegegevens) Kaartjes printen op verslag

64 Prijzen en pakketten (tot 1 jan. 2010) Derogatie grasland 15,00 Derogatie bouwland 17,50 Basis grasland 40,00 Beperkt grasland 32,00 Beperkt bouwland 27,50 Bemestingswijzer 38,00 Advies 5,00 Bij klei automatisch aanvullend: Lutum 7,50 Koolzure kalk 4,00

65 Pakketten bouwland Derogatie: OS, NLV, PAL, PPAE (minimaal vereist voor derogatie m.u.v. OS) Beperkt: ph, OS, PAL, PPAE, K, Mg (niet geldig voor derogatie door ontbreken NLV) Bemestingswijzer: volledig onderzoek incl. OS-balans en structuurdriehoek. (geldig voor derogatie en landbouwkundig gewenst)

66 Pw op verslag

67 Vragen?

68 Pauze

69 Fosfaat en meer - Fosfaat in de bodem - Fosfaatadvies maïs (NIEUW) - Fosfaatadvies grasland (NIEUW) - Fosfaat en organische stof - Fosfaat en sporenelementen - Natriumadvies grasland (NIEUW)

70 En toch P is nuttig 1 : 20 percelen in categorie P-arm P laag 20% op zand-maïs Is er bij hoge P toestand wel een voldoende P beschikbaar voor gewas?

71 P nuttig Dieren en planten kunnen niet zonder P (energieoverdracht, groei, ontwikkeling en reproductie) Landbouwgewas heeft kg per ha per dag nodig 0,2 0.9 (kip) (koe) per dag P uit voer niet efficiënt opgenomen...dus meer P nodig P uit bodem ook niet 100% efficiënt

72 1:20 percelen P-arm P-arm P fixatie P-arm Pw< 25 P-AL < 16 P-arm - Diepploegen - Weinig mest in het verleden - Fixerend ( ha 2,5% van areaal) Fixatie = Al + Fe legt P vast (neerslag, bijv. oergronden) Fixatie : zandgronden zware rivierkleigronden

73 P toestand is laag (maïs) monsters % laag vrij laag goed vrij hoog hoog zand zeeklei rivierklei Pw 65 Pw 41 Pw 42

74 P toestand is laag (grasland) laag vrij laag goed vrij hoog hoog dekzand zeeklei rivierklei dalgrond kleiig veen veen zee-/duinzand monsters %

75 en toch P is laag Verschil binnen een bedrijf! 6 percelen P-AL Perceel 1 39 Perceel 2 67 Perceel 3 55 Perceel 4 47 Perceel 5 70 Perceel 6 23

76 P ook beschikbaar?

77 Is die P ook beschikbaar? Blgg (0-25 cm) P-totaal: kg fosfaat per hectare P-PAE: 0,3 10 kg fosfaat per hectare

78 P beschikbaar? Droge grond: P slecht opneembaar door gewas Temperatuur: Koud..langzamer Wortelstelsel: Maïs Gras Waar kan de wortel bij? Ankerpoort ph effect

79 Een hele Puzzel

81 P en bemestingsadvies: NIEUW

82 P en bemestingsadvies: NIEUW maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Maïsproeven Landbouw Veldjes: 48 (2007) en 60 (2008) op div. bedrijven P-toestand: laag vrij hoog Mestgift: 60 kg P 2 O 5 /ha (max 173 kg/ha) P rij: 0 kg versus 8-60 kg P 2 O 5 /ha (gem. 24 kg/ha) Meeropbrengst door P rij: 2007 gem. 990 kg ds/ha (5 ton ds/ha 0 kg ds/ha) 2008 gem. 390 kg ds/ha

83 P en bemestingsadvies: NIEUW Intensiteit = Nu beschikbaar (P-PAE) Capaciteit = Naleveringspotentieel (P-AL) Buffering = Hoe snel levert het dan na (combi P-PAE/P-AL)

84 P en bemestingsadvies: NIEUW P-PAE en P-AL op zand/maïs > P- AL P-PAE

85 P en bemestingsadvies: NIEUW Pw =? 50% P-PAE 50% P-AL 10% P-PAE 90% P-AL = P-PAE 90% P-PAE 10% P-AL = P-AL

86 P en bemestingsadvies: NIEUW Pw kg P 2 O 5 /ha Alleen in de rij Pw 45 P-PAE 2 25 kg P 2 O 5 /ha P-AL 50 Pw 45 P-PAE 4 15 kg P 2 O 5 /ha P-AL 30

87 P en bemestingsadvies: NIEUW dus..altijd lagere P adviesgiften bij nieuwe advies?? NEE JA Bij lagere P toestanden: lager advies dan oude advies Bij hogere P toestanden: Hoger advies dan oude advies Altijd toegespitst op P-PAE en P_AL Bij geen mest: wel bodemgericht advies

88 P en bemestingsadvies: regelgeving Gebruiksruimte: (2010) 45 m 3 mest 75 kg fosfaat Advies in rij: 0 25 kg fosfaat (afhankelijk van bodemtoestand) P advies Gebruiksnorm Echt geen ruimte? dan geen lage P toestand op advies bemesten! hogere P toestanden onder advies

90 P en bemestingsadvies: NIEUW

91 P en bemestingsadvies: NIEUW maakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied Achtergrond grasadvies Landbouw P-advies grasland sterk gericht op P-gehalte gras: destijds 4,0 g P per kg ds nu 3,3 g P per kg ds toereikend Voor optimale opbrengst 3,0-3,5 g P kg -1 ds

92 P en bemestingsadvies: NIEUW P (g/kg) in vers gras (2009) 30 Opbrengst gelijk Kwaliteit prima 25 Monsters % <2 2-2,5 2, ,5 3, ,5 4, ,5 5,5-6 >=6

93 P en bemestingsadvies: NIEUW Oud advies op basis P_AL Nieuwe advies op basis P_AL, P-PAE en combi P_AL/P-PAE Verbeterd?

94 P en bemestingsadvies: NIEUW 6 5,5 5 P gehalte in gras 4,5 4 3,5 P-AL en P-PAE gecombineerd P-AL '1:1 3 2, ,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 P gehalte in gras op basis van PAL (groen) of combi PAL/P-PAE (blauw)

95 P en bemestingsadvies: NIEUW Eibergen P-PAE (mg/kg) 7 P-PAE (mg/kg) mei 24-mei 7-jun 21-jun 5-jul 19-jul 2-aug 16-aug 30-aug 13-sep 20 kuub varkensgier

96 P en bemestingsadvies: NIEUW 1 e snede P_AL 42 P_AL 42 P-PAE 1 P_AL 42 P-PAE 4 : 25 kg fosfaat per hectare : 25 kg fosfaat per hectare : 15 kg fosfaat per hectare Gebruiksnorm kg 2 x maaien = 50 = 75 kg = genoeg ruimte Maar! Bij P toestand laag..110 kg fosfaat..

98 P en organische stof Minder P via dierlijke mest is ook minder org. stof aanvoer! 1 m 3 rundermest = 1,6 kg P 2 O 5 1 m 3 rundermest = 66 kg org. stof per ton (EOS = 50%) Dus 1 kg P 2 O 5 minder aanvoer = 21 kg effectieve org. stof (en ook 6,3 kg K 2 O per kuub)

99 P en organische stof Nut organische stof - Nutriënten vasthouden afgeven (CEC) - Nutriënten levering (door mineralisatie) - Vochtvasthoudend vermogen - Voeding voor bodemleven - Bewerkbaarheid van de bodem

100 P en organisch stof grasland akkerbouw mais 9 %

101 P en organisch stof 2. Veenkoloniën en Oldambt (zand) gemiddeld: 6,0% (2,7 > (!)25%) 3. Noordelijk Weidegebied (zand) gemiddeld: 5,5% (2,2 23%) 4. Oostelijke Veehouderijgebied gemiddeld: 4,0% (1,5 15%) zand gemiddeld: 4,8% (1,4 20%) rivierklei 5. Centraal Veehouderijgebied gemiddeld: 4,1% (2,1 11%) zand 13. Zuidelijk Veehouderijgebied gemiddeld: 3,3% (1,3-9%) zand

102 P en organische stof

104 P in orde? De rest ook? Plant 90% water 10% overig water other Overig 90% C en O 10% mineralen org. matter other elements 99% = H 2 O, O 2 en C 1% = mineralen

105 P in orde? De rest ook? 1% = mineralen hoofdelementen (N, P, K, S, Ca, Mg, Na) Micro nutriënten (Mn, Zn, Cu, Co, B, Se, Si, Mo, ) Zonder deze 1% geen groei! Slechte kolfzetting maïs

106 P in orde? Borium ook? Zandgrond - maïs vrij hoog; 17% laag; 16% goed; 28% vrij laag; 39%

108 Natrium waarom nieuw?? Huidige behoeftenormen laag en oud Veel hoger productieniveau nu! Internationaal gezien ook zeer laag! Engels onderzoek Meer Na = betere grasbenutting Stimulans voor weidegang/beter afweiden 50% 1 e snede is laag in Na rantsoen (g/kg ds) CVB Ned 1 DLG Du 1,4 DK Dk 1,4 NRC VS 2,2 INRA FR 1,2 N bemesting daalt (opname NO 3- ), Na + daalt Weinig rekening houdend met interacties

109 Natriumgehalte op zandgrond Natrium - grasland goed 9% vrij hoog 2% hoog 1% laag 27% vrij laag 61% Magnesiumgehalte binnen natrium vrij laag hoog 47% laag 0% vrij laag 4% goed 17% vrij hoog 32%

110 Nieuw natriumadvies Nieuw advies op basis van PAE methode Houdt rekening met diverse bodemkengetallen Interactie K en Mg N-leverend vermogen

111 Nieuw natriumadvies Natrium laag laag laag Kalium goed goed goed Magnesium laag goed hoog NLV hoog hoog hoog Natriumadvies 25 kg 35 kg 45 kg (per hectare)

112 Vragen?

113 Bedankt!