Feitelijke samenvatting van de reacties op de openbare raadpleging over de herziening van Verordening (EU) 211/2011 over het Europees burgerinitiatief

Transcriptie

1 Feitelijke samenvatting van de reacties op de openbare raadpleging over de herziening van Verordening (EU) 211/2011 over het Europees burgerinitiatief De Europese Commissie heeft van 24 mei tot 16 augustus 2017 een openbare raadpleging gehouden over de herziening van de Verordening over het Europees burgerinitiatief. Zowel burgers als stakeholders mochten deelnemen aan de raadpleging. De focus lag vooral op de tekortkomingen en mogelijke verbeteringen van de huidige verordening. De vragenlijst was beschikbaar in alle officiële EU-talen. De deelnemers mochten antwoorden in een van deze talen naar keuze. Naast de antwoorden op de vragen werden ook 23 standpuntnota s ontvangen van overheidsinstanties, ngo's, academici en particulieren 1. Deze openbare raadpleging is ook verspreid via sociale media en zodoende is er ook via Facebook, Instagram, Medium, Twitter, en LinkedIn feedback gegeven. De ontvangen bijdragen worden niet beschouwd als het officiële standpunt van de Commissie en haar diensten, en zijn niet bindend voor de Commissie. Antwoorden op de vragenlijsten In totaal trok deze openbare raadpleging 5323 respondenten: 5199 particulieren en 124 organisaties. De meeste bijdragen kwamen van Franse, Duitse en Britse burgers (zie figuur 2) en van organisaties uit Duitsland, België en Frankrijk. Figuur 1: Nationaliteit van de particulieren die hebben deelgenomen aan de openbare raadpleging 1 Dit aantal omvat ook de standpuntnota s die zijn toegespitst op het Europees burgerinitiatief en die relevant zijn voor deze specifieke raadpleging.

2 Van de organisaties bestond de grote meerderheid uit ngo's, platforms en netwerken (zie figuur 2). Een aantal middenveldorganisaties heeft samen een campagne opgezet 2 om burgers te stimuleren aan de openbare raadpleging deel te nemen, en daarbij mogelijke antwoorden voorgesteld. Wat betreft de bekendheid gaf 37 % van de respondenten aan nooit eerder van het Europees burgerinitiatief gehoord te hebben. 5 % van de respondenten had al eens een initiatief georganiseerd of steunbetuigingen verzameld, 3 % was bezig met de voorbereiding van een initiatief en 6 % verklaarde dit te hebben overwogen maar het idee te hebben opgegeven. De reacties zijn geanalyseerd met behulp van Doris, een instrument voor data-analyse 3, aangevuld met handmatige analyse. Figuur 2: Soorten organisaties die hebben deelgenomen aan de openbare raadpleging Burgercomités die initiatieven organiseren hebben volgens de huidige verordening geen rechtspersoonlijkheid. Leden van het comité dragen daarom persoonlijke verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor eventuele schade die veroorzaakt wordt bij de organisatie van een burgerinitiatief, en zij ondervinden vaak belemmeringen bij het werven van fondsen. De meeste respondenten stelden dat dit probleem indirect moet worden aangepakt door minder persoonsgegevens bij de ondertekenaars te verzamelen (55 % van de individuele burgers en 57 % van de organisaties) en/of de verantwoordelijkheid voor het verzamelen van steunbetuigingen over te hevelen van de organisatoren naar overheidsinstanties (46 % van de individuele burgers en 37 % van de organisaties). Daarnaast werd door 44 % van de organisaties en 28 % van de individuele burgers voorgesteld om organisaties toe te staan lid van de burgercomités te worden. Wat betreft de registratiefase zou 83 % van de respondenten graag zien dat organisatoren meer hulp krijgen, onder meer door nog andere soorten steun te verlenen, zoals voor het (her)formuleren en vertalen van initiatieven, en financiële steun. In de vragenlijst werden twee opties voor hulp in de voorbereidingsfase voorgesteld en twee voor steun bij het herformuleren van initiatieven. Wat hulp in de voorbereidingsfase betreft, was 56 % van de respondenten te vinden voor de optie om bij de Commissie een helpdesk op te richten. 77 % van de respondenten voelde wel iets voor de optie om een beroep te doen op onafhankelijke deskundigen (bijv. een onlinesamenwerkingsplatform). De twee opties voor steun bij het herformuleren van initiatieven (onafhankelijke deskundigen en een speciale burgerinitiatiefambtenaar) werden allebei door 71 % van de organisaties nuttig genoemd. Van de particulieren was 78 % te vinden voor de onafhankelijke deskundigen en 63 % voor de speciale ambtenaar Het Doris Public Consultation Dashboard is een intern instrument dat de Commissie gebruikt voor het analyseren en visualiseren van antwoorden op raadplegingen. Het werkt op basis van open sourcebibliotheken, gebruikt machineleertechnieken, maakt automatisch grafieken voor gesloten vragen aan,

3 identificeert sleutelwoorden en gespecificeerde entiteiten in vrije tekst, en beschikt over filter-, groeperings- en gevoelsanalysefuncties.

4 Bijna de helft van de organisaties en 42 % van de particulieren die op de openbare raadpleging hebben gereageerd, steunde het voorstel om de minimumleeftijd voor steunbetuigingen te verlagen tot 16, terwijl 32 % de huidige minimumleeftijd niet wilde veranderen. 18 % van de organisaties en 25 % van de particulieren wenste dat de minimumleeftijd van 18 jaar in de hele EU gaat gelden. Wat betreft de gegevensvereisten vond 30 % van de respondenten geen van de voorgestelde gegevens problematisch, maar 83 respondenten, van wie 60 uit Frankrijk, gaven te kennen nooit een initiatief te ondertekenen vanwege de persoonsgegevens die werden gevraagd. 297 van de respondenten die al eens een initiatief hadden ondersteund, vonden dat er te veel gegevens werden gevraagd, maar hadden ze toch ingevuld. Over de hele linie vond 33 % het proces om een initiatief te steunen niet gebruiksvriendelijk, de meesten van hen omdat het te veel tijd in beslag nam. De vraag om een persoonlijk identificatienummer te geven, werd als bijzonder gevoelig beschouwd: zo'n 50 % van de respondenten was niet bereid dit nummer te geven (41 % van de respondenten uit landen waar het verstrekken van dat nummer momenteel verplicht is). Voor het rijbewijsnummer (momenteel niet vereist in het kader van het Europees burgerinitiatief) ligt dat percentage zelfs nog hoger, op 58 %. Eveneens gevoelig liggen, in dalende volgorde: de laatste drie cijfers van het persoonlijke identificatie(document)nummer/rijbewijsnummer (37 %, inclusief een aantal respondenten die dit alleen voor het rijbewijsnummer hadden geselecteerd), geboorteplaats (33 %), adres (28 %) en naam bij geboorte (27 %). EU-burgers die buiten de EU wonen, zouden volgens 49 % van de respondenten (60 % van de organisaties) hun steun moeten kunnen betuigen voor initiatieven. 42 % van de pariculieren (34 % van de organisaties) vond dat deze mogelijkheid beperkt moet worden tot burgers met stemrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. 6 % (4 % van de organisaties) vond dat de mogelijkheid tot steunbetuiging moet worden uitgesloten voor deze burgers. 98 % van de respondenten vond dat de Commissie haar eigen servers gratis ter beschikking moet blijven stellen om online steunbetuigingen te verzamelen. 67 % van de respondenten zei dat het hosten van systemen door de Commissie permanent moet worden, maar facultatief moet blijven: organisatoren moeten de mogelijkheid hebben om een eigen systeem voor het verzamelen van steunbetuigingen op te zetten. 87 % van de respondenten verkiest het systeem van de Commissie boven het ontwikkelen van een alternatief systeem. 67 % van de respondenten vond dat het gebruik van een e-id het ondertekenen gebruiksvriendelijker zou maken en 87 % was het ermee eens dat verschillende manieren van onlineondersteuning parallel moeten worden aangeboden. Wat het centrale onlineverzamelsysteem betreft, was 47 % van de respondenten van mening dat papieren steunbetuigingen aan nationale instanties moeten worden toegezonden en dat het aantal ervan tijdens het verzamelproces op het platform moet worden vermeld. Volgens 31 % moeten de steunbetuigingen hetzij worden gescand en geüpload, hetzij manueel worden opgenomen in het centrale systeem, en volgens 13 % zouden steunbetuigingen op papier niet moeten worden toegestaan. Volgens 27 % van de individuele burgers en 40 % van de organisaties die op de openbare raadpleging hebben gereageerd, is de termijn voor het verzamelen van steunbetuigingen aan herziening toe. Meestal werd een verlenging tot 18 maanden voorgesteld. Wat betreft het indienen van initiatieven, stelde twee derde van de respondenten organisaties) voor dat er een termijn zou moeten worden vastgesteld. (80 % van Op de openbare hoorzittingen in het Parlement over de behandeling en mogelijke afwijzing van initiatieven zouden volgens 77 % van de respondenten meer standpunten aan bod moeten komen, met name door meer deskundigen of stakeholders uit te nodigen. 55 % van de respondenten vond dat de termijn van drie maanden waarbinnen de Commissie de openbare hoorzitting moet voorbereiden en de mededeling moet vaststellen, te kort is en een brede en transparante raadpleging in de weg staat. 70 % van de respondenten stelde voor dat zowel het Parlement als de Raad bij het proces wordt betrokken voordat de Commissie een standpunt inneemt ten aanzien van een burgerinitiatief. Tenslotte gaven de meeste respondenten te kennen dat ze door de organisatoren (65 %) dan wel de Commissie (52 %) op de hoogte wilden worden gehouden over het

5 door hen gesteunde initiatief en over de follow-up ervan.

6 N.B. Niet alle respondenten gaven antwoord op alle vragen van de openbare raadpleging. De resultaten (in %) zijn daarom berekend op basis van het totale aantal antwoorden op elke specifieke vraag. De respondenten hadden ook de mogelijkheid om een aantal open vragen te beantwoorden. Standpuntnota's Uit het overgrote deel van de standpuntennota's komt naar voren dat het Europees burgerinitiatief veel potentieel heeft, maar tot nu toe geremd wordt door ingewikkelde regels die leiden tot een buitensporige belasting van de organisatoren en belemmeringen op verschillende gebieden. Het stroomlijnen van bepaalde procedures en technische aspecten voor burgers en organisatoren is de belangrijkste aanbeveling om het hele proces te vereenvoudigen. In de bijdragen wordt benadrukt dat de fase van onderzoek en follow-up van succesvolle initiatieven (die de drempel van een miljoen steunbetuigingen behalen), beter moet. Ook komt duidelijk naar voren dat burgercomités een rechtspersoonlijkheid en steun van de Commissie moeten kunnen krijgen en dat de registratieprocedure verbeterd moet worden. Een andere specifiek aspect dat ook door verschillende stakeholders wordt benadrukt is de behoefte aan verbetering van de organisatie van en vertegenwoordiging bij de hoorzittingen in het Europees Parlement. Veel stakeholders stellen ook verbeteringen voor met betrekking tot het onlinesysteem voor het verzamelen van steunbetuigingen, bijvoorbeeld dat de gratis hosting die Commissie hiervoor aanbiedt, permanent moet worden. Daarnaast zouden potentiële ondertekenaars gemakkelijker toegang moeten krijgen tot informatie door in de campagne vaker sociale media te gebruiken. Ook moet het onlinesysteem voor het verzamelen van steunbetuigingen toegankelijk worden gemaakt voor personen met een handicap. Er wordt sterk op aangedrongen dat de van ondertekenaars gevraagde gegevens in alle EU-landen gelijkgetrokken worden en dat het eenvoudiger moet worden om steunbetuigingen te verzamelen, zowel digitaal als op papier. Veel respondenten vinden dat er duidelijker regels moeten komen over wie het recht heeft een Europees burgerinitiatief te ondertekenen en wie niet. Verschillende respondenten vinden dat de minimumleeftijd hiervoor omlaag moet tot 16 jaar. Ook vinden velen dat organisatoren de mogelijkheid moeten krijgen om zelf te bepalen wanneer zij beginnen met het verzamelen van steunbetuigingen. De burgerinitiatieven moeten in meer verschillende talen aangeboden worden, en verschillende respondenten vinden zelfs dat de Commissie vertalingen naar alle officiële EU-talen moet verstrekken of financieren. Er moet met specifieke campagnes meer voorlichting over het Europees burgerinitiatief gegeven worden. Campagne via sociale media De belangrijkste feedback die via de sociale media ontvangen werd, kwam overeen met de meningen die in de standpuntennota's naar voren kwamen: het Europees burgerinitiatief wordt gezien als een belangrijk democratisch instrument, maar het proces is zo ingewikkeld en het is zo veel werk voor de organisatoren en de burgers, dat dit hen belemmert er gebruik van te maken. Uit drie peilingen op Twitter bleek dat a) de meerderheid van de respondenten die een burgerinitiatief wil steunen, zeker bereid is uitgebreide persoonlijke identiteitsgegevens op te geven, zoals naam, geboortedatum, adres, nationaliteit, nationaal identificatienummer en adres, en b) openbare instanties de beste partij zouden zijn om toegang te hebben tot deze persoonsgegevens.