Het Nieuwe Jeugdrecht

Transcriptie

1 Het Nieuwe Jeugdrecht Met bijdragen van: Min Bergmans, Nicole Caluwé, Sarah D'Hondt, Stef De Decker, Bart De Smet, Geert Decock, Karel Henderickx, Laurette Onkelinx, Wouter Pas, Johan Put, Marjan Rom, Eric Van Der Mussele, Sofie Van Rumsr, Michael Vandebroek, Karen Vånder Steene, Inge Vanfraechem, Tim Vanhoogenbemt, Raf Verstraeten Johan Put en Marjan Rom (Edit or s) larcier

2 Inhoudstafel Lijst van afkortingen xi Het nieuwe jeugdrecht: een terugblik naar de toekomst i Johan Put 1. De kronkelpaden van het verleden z 2. Een voedingsbodem voor hervormingen 4 3. De toets van de praktijk(en) 7 Ontstaansgeschiedenis, krachtlijnen en beginselen van de nieuwe Jeugdwet 9 Laurette Onkelinx 1. Totstandkoming van de wet 9 2. Krachtlijnen van de hervormingswetten Beginselen van de hervorming Budget 12 Bevoegdheidsvraagstukken 1 5 Wouter Pas 1. De bevoegdheidsrechtelijke achtergrond: de wederzijdse afhankelijkheid Het bevoegdheidsrechtelijk kader Wederzijdse afhankelijkheid De reikwijdte van de gemeenschapsbevoegdheid inzake jeugdbescherming en de federale bevoegdheid inzake maatregelen ten aanzien van delinquente jongeren: de plotse onzekerheid Wat is reikwijdte van bevoegdheid inzake "opgave van de maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een MOF hebben gepleegd"f Klassieke benadering 19 LARCIER

3 INHOUDSTAFEL Everbergarrest Betekenis en gevolgen van het Everbergarrest Uitvoering van de maatregelen ten aanzien van minderjarigen die een MOF hebben gepleegd Bevoegdheid om maatregelen uit te voeren: draagwijdte geschetst Invloed van het Everbergarrest? De "implied powers" Overleg Besluit Beantwoordt de Jeugdwet aan de bevoegdheidsverdelende regels? Algemeen Specifieke bevoegdheidsvragen Federaal centrum Ouderstage Verbindingsmagistraten Besluit: dient bevoegdheidsverdeling aangepast te worden? 40 Nieuwe en vernieuwde maatregelen: overzicht en algemene kenmerken 45 Sarah D'hondt Inleiding Mogelijke acties op parketniveau Inleiding De mogelijke acties op parketniveau De waarschuwing(sbrief) Het bemiddelingsvoorstel Andere actiemogelijkheden op parketniveau Rechtbankniveau Voorafgaandelijk: differentiatie van de reacties op rechtbankniveau, naar gelang van de leeftijdscategorie van de jongere De virtuele benedengrens van 12 jaar De bovengrens van 18 jaar De voorbereidende fase 5^ Algemene voorwaarden Onderzoeksmaatregelen Bewaringsmaatregelen Jeugdbeschermingsmaatregelen ten gronde 5^ Kenmerken De maatregelen Duur van de maatregelen Herziening van een definitieve maatregel Inwerkingtreding 63 LARCI ER

4 INHOUDSTAFEL Gemeenschapsdienst en leerprojecten 67 Geert Decock 1. Gemeenschapsdienst Gemeenschapsdienst bij vonnis Gemeenschapsdienst bij beschikking Gemeenschapsdienst op parketniveau? Betaalde arbeid Leerprojecten 76 Besluit j8 Het huisarrest 81 Geert Decock en Sofie Van Rumst Inleiding Het ontstaan van het huisarrest: de wieg te Antwerpen De geboorte van het huisarrest Inhoud van het huisarrest Verspreiding van het huisarrest Voor- en nadelen van huisarrest De inpassing van het huisarrest in de Jeugdwet De omzendbrieven van de procureurs-generaal over huisarrest Knelpunten De toetsing aan het legaliteitsbeginsel Controle van het huisarrest door de politiediensten De Nederlandse ervaring stemt tot nadenken 91 Besluit 92 Plaatsing in de gemeenschapsinstellingen en in de Grubbe te Everberg 95 Karel Henderickx Inleiding Voorwaarden tot plaatsing Voorwaarden die bij eike rechtspleging van toepassing zijn Bijkomende voorwaarden bij het nemen van voorlopige maatregelen Voorwaarden tijdens het verblijf Verbod van vrij verkeer Verbod om de instelling te verlaten Termijnen van plaatsing Impact op de organisatie en de werking van de gemeenschapsinstellingen LARCI ER

5 INHOUDSTAFEL 4.1. Verscbuivingen in de samenstelling van het cliénteel De plaatsingstermijnen Maatregelen tot 23 jaar en de uithandengeving Relaties met de verbindingsmagistraten Plaatsing in het gesloten centrum De Grubbe te Everberg 107 Bijlage: Beslissingsproces extramurale activiteiten vanuit gesloten gemeenschapsinstellingen 109 Jeugd(beschermings)recht en strafrecht: een problematische relatie Raf Verstraeten, StefDe Decker en Tim Van hoogenbemt 1. De strafbaarstelling van de ouderstage Totstandkoming Constitutieve bestanddelen van het misdrijf Straffen Ouderstage is geen grond voor verval van de strafvordering ex artikel 84 Jeugdtvet Conclusie Verkeersmisdrijven Uithandengeving Probleemstelling Historiek Oorsprong en voorgaande wijziging De huidige hervorming De uithandengeving na de Wetten van IS mei 2006 en 13 juni Algemene vereisten De voorafgaande onderzoeken Gewijzigde procedure Gevolgen van de uithandengeving Mogelijke berechting via het gemeen straf(proces)recht Bijzondere kamer van de jeugdrechtbank Mogelijkheden tot bestraffing Mogelijkheid tot voorlopige hechtenis Blijvende gevolgen van de uithandengeving 144 m Bemiddeling en hergo 147 Michael Vandebroek en Inge Vanfraechem Inleiding Het verloop van bemiddeling en hergo Bemiddeling 148 LARCIE R

6 1NH0UDSTAFEI Hergo De inbedding op jeugdrechtbankniveau De voorbereiding Het hergo De intentieverklaring Hergo en bemiddeling in de praktijk Bemiddeling Hergo Aantal hergo's Details van het hergo De rol van enkele actoren De advocaat De politiebeambte Bemiddeling en hergo in de Jeugdwet Inleidende beschouwingen De procedure Op parketniveau Op jeugdrechtbankniveau Inhoudelijk Belangrijke principes Bemiddeling Hergo Actoren bij bemiddeling en hergo Vermoeden van onschuld 180 Besluit 182 Geesteszieke minderjarigen 183 Marjan Rom Inleiding Maatregelen in het kader van de WBPG Situering Overheveling van de bevoegdheid naar de jeugdrechter en jeugdrechtbank Toepassing van de WBPG door de jeugdrechter en jeugdrechtbank Maatregelen in het jeugd(beschermings)recht Historiek Nieuwe maatregelen voor MOF'ers met een geestelijke gezondheidsprobleem Algemeen Volgen van een behandeling in het raam van het herstelrechtelijk aanbod of het geschreven project Volgen van een autonome ambulante behandeling 191 LARCIER

7 vi INHOUDSTAFEL Volgen van een behandeling als voorwaarde voor het behoud in het leefmilieu Plaatsing in een ziekenhuisdienst Plaatsing in een dienst deskundig op het gebied van alcohol- en drugsverslaving of enige andere vorm van verslaving Plaatsing in een jeugdpsychiatrische dienst Andere mogelijke maatregelen Duur, herziening en uitstel van de maatregelen Voorlopige maatregelen Gesloten plaatsing in een jeugdpsychiatrische dienst Situering Gesloten plaatsing slechts met toepassing van de WBPG Mogelijkheid om een bijkomende maatregel op te leggen na 2.5A. stopzetting gedwongen opname 206 Aard van de vordering tot gesloten plaatsing in een jeugdpsychiatrische dienst Maatregel in het strafrecht: internering Uitvoering en inbedding van de maatregelen: zorgcircuits en projecten Zorgcircuits Projecten Pilootproject "Het aanbod van een intensieve klinische behandeling voor de delinquente jongeren met een psychiatrische problematiek" Outreaching-projecten BIJPASS- en STENT-project 212 Slotbeschouwingen 213 Positie van de ouders 215 Min Berghmans InleidingOuders zijn verantwoordelijk voor hun kind Burgerrechtelijke aspecten Algemeen Burgerrechtelijke aspecten voor de jeugdbeschermingsrechter Protectionele aspecten: de kijk van de Jeugd(beschermings)wet op ouders, vroeger en nu Algemene principes Doelgroep "leefomgeving" en ouders: terminologie Concrete wijzigingen Het informeren van de naasten wanneer de minderjarige wordt gearresteerd Het schriftelijk informeren van de ouders en naaste betrokkenen 224 LARC1 ER

8 INHOUDSTAFEL vii Waarschuwingsbrief ten aanzien van de ouders en oproeping van de ouders op parketniveau Herziening van een voorlopige maatregel: plaatsing in een gemeenschapsinstelling Strafrechtelijke bepalingen in de]eugd(beschermings)wet Strafrechtelijke bescherming van minderjarigen Strafbepalingen die eerder betrekking hadden op jeugdbeschermingsaangelegenheden De ouderstage Wat is dit nu, de ouderstage? Inspiratie Frankrijk: Un stage parental (Toulon) Groot-Brittannié: parenting orders en parenting contracts Parlementaire werkzaamheden Samenwerkingsakkoord 232 Besluit 233 De positie van het slachtoffer 235 Bart De Smet 1. Aanloop Principe van jeugdbescherming Opgang van het herstelrecht Bijsturing van het systeem Het belang van het slachtoffer als toetssteen Proceswaarborgen van het slachtoffer Uitoefening van de burgerlijke vordering De burgerlijke vordering na herstelbemiddeling Afstand van de vordering Burgerlijke belangen na veroordeling Evaluatie Slachtoffers blijven de zwakste partij Lacunes in het systeem 251 De gewijzigde positie van het openbaar ministerie 253 Nicole Caluwé Inleiding Nieuwe mogelijkheden op parketniveau De waarschuwingsbrief De herinnering aan de wet Herstelbemiddeling 254 LARCIER

9 Vill INHOUDSTAFEL Voorwaarden Gevolgen Procedure Verplichte motivering Ouderstage Gewijzigde positie van het openbaar ministerie op jeugdrechtbankniveau Vordering jeugdrechter op basis van artikel 36, 4 Jeugdbeschermingswet De bemiddeling en in het bijzonder het herstelgericht groepsoverleg Het geschreven project De verbindingsmagistraat De uithandengeving Wijziging van de Wet Bescherming Persoon Geesteszieke Beperking uitgangspermissies in een gemeenschapsinstelling 261 Besluit 262 De gewijzigde positie van jeugdrechter 265 Karen Vånder Steene Inleiding De inperking van de beslissingsvrijheid van de jeugdrechter De jeugdrechter als "opvoedingsrechter" naar de ouders toe Wijziging met betrekking tot Wet Bescherming Persoon Geesteszieke De uithandengeving De verhouding met de verbindingsmagistraat De vorming van de jeugdrechters 270 Besluit 271 De gewijzigde positie van de advocaat 273 Van sierstuk tot raadsman voor minderjarigen Eric Van der Mussele 1. Situering Een kwarteeuw evolutie Verschillen in organisatie en optreden van advocaten voor minderjarigen De Jeugdwet als voorlopig eindpunt in een evolutie van 25 jaar Een multidisciplinair actieplan "Specifieke en permanente opleiding inzake jeugdrecht" voor alle actoren en dus ook voor advocaten 276 LARCIER

10 INHOUDSTAFEL Realisatie van het IVRK en de Grondwet en de persoonlijke rechten en vrijheden van minderjarigen De Jeugdwet en de persoonlijke rechten van verdediging van minderjarigen Onmiddellijke mededeling van de beslissmg aan de raadsman van de minderjarige Verzoekschrift inzake gemeentelijke administratieve sancties en sancties voetbalveiligheid Motivering en beoordeling van al dan niet beschikbaarheid van passende maatregelen Verplichte overweging en beoordeling van het geschreven project van de minderjarige Herstelbemiddeling Het onweerlegbaar vermoeden van schuld ten aanzien van minderjarigen die deelnemen aan een geslaagde herstelbemiddeling Aandachtspunten bij de mogelijkheid tot indiening van een geschreven project van en voor de minderjarige Een nieuwe en sturende rol voor advocaten voor minderjarigen in de Jeugdwet Hoe de rol van de advocaat vorm geven bij uitvoering en opvolging van initiatieven in het kader van de geschreven projecten, en van de diverse andere nieuwe maatregelen? Eerste zorg: schriftelijke formulering van de vereiste en gekozen "verbintenissen", en aankondiging ervan vanaf eerste voorleiding Tweede zorg: Hoe kan men als advocaat de realisatie van de opgenomen verbintenissen en maatregel opvolgen en begeleiden? Besluit 287 Bijlage: Schematische voorstelling van de stand van zaken over de organisatie van advocaten voor minderjarigen in Vlaanderen en Brussel (Nederlandstalig) 289 Jeugdwet - Toekomstige versie 291 Wet 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade 292 Wet 15 mei 2006 tot wijziging van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, het Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de wet van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie 3 24 Wet 13 juni 2006 tot wijziging van de wetgeving betreffende de jeugdbescherming en het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd 325 LARCI ER