Vereisten voor de productie van kwaliteitsvolle live audiodescriptie Copyright TransMedia Benelux Research group. 1. Inleiding

Transcriptie

1 Vereisten voor de productie van kwaliteitsvolle live audiodescriptie Copyright TransMedia Benelux Research group 1. Inleiding 1. Doel document & doelgroep In onderstaand document worden enkele indicatoren uiteengezet met betrekking tot het toegankelijk maken van live evenementen voor mensen met een visuele beperking, door middel van Audiodescriptie. Deze indicatoren bepalen op welke manier een kwalitatieve, vakkundige dienst aangeboden kan worden. Deze indicatoren dienen als richtlijn en beogen een brede doelgroep: organisatoren, facilitatoren, beschrijvers, gebruikers en alle andere partijen die betrokken zijn bij het organiseren van een live audiobeschreven evenement of interesse hebben in dit domein. Deze richtlijnen zijn in lijn met de algemene Europese richtlijnen voor Audiobeschrijving opgesteld in het kader van het ADLAB project, beschikbaar vanaf eind 2014 als e-book op de website: 2. Partners Dit document werd uitgegeven door de TransMedia Benelux Onderzoeksgroep, deel van de internationale TransMedia Research Group. De indicatoren werden opgesteld in samenwerking met de volgende partners: Nevero (Susanne Verberk), Intro Vzw, Word Transfer (Selina Van Gool), PRP Vertalingen (Priscilla Poldervaart). 3. Contactgegevens Algemeen: Coördinatoren: Aline Remael: Nina Reviers: 2. Definities en symbolen Audiodescriptie (AD), ook wel audiobeschrijving genoemd, is een techniek waarbij een verteller extra informatie geeft bij audiovisueel materiaal zoals een film, een tv-programma, theaterstuk, tentoonstelling, muziekfestival of sportwedstrijd om dit materiaal op die manier toegankelijk te maken voor mensen met een visuele beperking. Dit document richt zich op het toegankelijk maken van live evenementen zoals theatervoorstellingen, concerten of andere podiumkunsten via de techniek van audiobeschrijving op een vakkundige, kwaliteitsvolle manier. Dit houdt onder meer in: De audiobeschrijving voldoet aan de in punt drie beschreven kwaliteitsindicatoren, die gebaseerd zijn op Europese richtlijnen en onderzoek De audiobeschrijving en daarbij behorende dienstverlening voorbereid is De dienst collectief aangeboden wordt aan de doelgroep en niet als individuele begeleiding De audiobeschrijving door opgeleide beschrijvers wordt uitgevoerd De audiobeschrijving een vakkundige omkadering krijgt Symbool: 3. Kwaliteitsindicatoren:

2 1. Competenties professionele beschrijver Je hebt inzicht in de behoeften van de heterogene doelgroep van blinden en slechtzienden die gebruik zullen maken van de AD. Je kunt met kennis van zaken inschatten welke visuele en auditieve informatie via de AD weergegeven moet worden. Je kunt in samenspraak met de opdrachtgever de beslissing nemen om het evenement al dan niet van AD te voorzien. Je kunt zelfstandig grote hoeveelheden informatie analyseren en verwerken tot een helder geheel. Je kunt een boodschap mondeling en schriftelijk op een samenhangende manier duidelijk maken aan leken en specialisten. Je spreekt en schrijft vlekkeloos Nederlands, je hebt ervaring met het opstellen en redigeren van teksten, kunt goed samenvatten en hebt een vlotte pen. Je hebt een getrainde stem zonder regionaal accent. Je kunt snel algemene en gespecialiseerde informatie verwerven en verwerken. Je bent handig met de computer en vertrouwd met het internet. Je kunt autonoom bepalen over welke onderwerpen je een deskundigheid hebt en je kunt je snel vertrouwd maken met nieuwe onderwerpen. Je kunt in een multidisciplinaire omgeving werken, je bent stressbestendig en hebt verantwoordelijkheidszin. Je hebt een brede algemene interesse en achtergrond. Je hebt een groot concentratievermogen. Je kunt goed improviseren en weet tijdens het evenement uit je voorbereiding te putten. Je hebt inzicht in het domein waarin je als audiobeschrijver actief bent. 2. Kwaliteitsindicatoren product Live audiodescriptie houdt in dat de beschrijver(s) persoonlijk aanwezig is bij de uitvoering van een voorstelling, theaterstuk of ander evenement en dat hij of zij de extra informatie rechtstreeks aan de doelgroep bezorgt. Het woord live slaat hier dus op de wijze waarop de audiodescriptie gebracht wordt, maar de beschrijving zelf wordt wel degelijk voorbereid. Hiertoe maakt de beschrijver voor de opvoering van het stuk of evenement een voorbereiding die als basis dient voor de audiodescriptie tijdens het stuk of evenement. Deze voorbereiding kan, naargelang het soort evenement, gebeuren op basis van repetities, andere voorstellingen/opvoeringen van het stuk, eventueel aangevuld met een opname daarvan, het vooraf bezichtigen van de plaats waar het stuk/evenement zal plaatsvinden, etc. Het uiteindelijke eindproduct tijdens de opvoering voldoet aan de volgende kwaliteitscriteria: i. Vorm De AD bestaat in de regel uit een inleiding en een beschrijving tijdens het stuk/evenement. In sommige gevallen kan, mits voorafgaand overleg en met het akkoord van de beschrijver, ervoor gekozen worden om enkel een inleiding te geven. Een voeltour voor het stuk/evenement begint, waarbij de gebruikers de gelegenheid krijgen om voorwerpen, zoals kostuums, kunstwerken, e.d. aan te raken, kan de ervaring een extra dimensie geven. In het geval van een theatervoorstelling kan de inleiding gecombineerd worden met een voorstelling van de acteurs, waarbij zij persoonlijk, live hun personage komen voorstellen aan de doelgroep zodat deze de stemmen van de personages reeds kan plaatsen. ii. Inhoud&Stijl De inleiding moet bondig zijn en enkel de informatie meegeven die je als toeschouwer Page nodig hebt om het stuk/evenement te plaatsen, om je een beeld te vormen van de zaal, het decor, de kostuums, etc. De beschrijving gebruikt een creatieve, gevarieerde en precieze woordenschat die aangepast is aan het thema van het stuk/evenement en rekening houdt met het doelpub- 2 of 7

3 liek (bv. leeftijd). Belangrijk is ook dat de beschrijving in een toegankelijke, voor iedereen begrijpelijke taal gebracht wordt. De beschrijving volgt het ritme van het stuk/evenement en is in evenwicht met de geluiden en dialogen en laat ze tot hun recht komen. De beschrijvingen passen tussen de dialogen en overlappen in de regel niet met stemmen en relevante geluiden en/of muziek. De beschrijver mag geen eigen interpretatie van het stuk/evenement geven. Bij passages die niet eenduidig zijn, probeert hij of zij tot een zo objectief mogelijke beschrijving te komen die het publiek de kans geeft om zelf te interpreteren. iii. Opvoering De voorbereiding is zo opgesteld dat er ruimte is voor improvisatie, zodat de beschrijver onverwachte wendingen tijdens de voorstelling of het evenement kan opvangen. De beschrijver hanteert een correct mondeling taalgebruik zonder regionaal accent en gebruikt een professionele intonatie die aangepast is aan de stijl van het stuk/evenement. 3. Kwaliteitsindicatoren technische omkadering De eigenlijke beschrijving tijdens de voorstelling wordt gegeven op een plaats vanwaar de beschrijver een goed zicht heeft op het stuk/evenement. Als het stuk/evenement dit vereist, gebeurt dit in een afzonderlijke, geluidsdichte ruimte, indien nodig met een scherm en geluidsbron waarmee de beschrijver het evenement kan volgen. Voor live AD wordt gebruikgemaakt van daartoe geschikte audioapparatuur van goede kwaliteit die makkelijk is in gebruik voor de doelgroep. De organisator doet dit in overleg met technici om een professionele technische ondersteuning te waarborgen. (Zie ook bijlage 1 voor meer details). 4. Kwaliteitsindicatoren omkadering/begeleiding i. Toegankelijke omgeving De organisator van het stuk/evenement zorgt ervoor dat het stuk/evenement makkelijk bereikbaar is voor de doelgroep. Dit kan bijvoorbeeld door, indien nodig, mensen op te halen aan de dichtstbijzijnde halte(s) van het openbaar vervoer. De organisator van het stuk/evenement zorgt ervoor dat er ter plaatse in ADL-assistentie wordt voorzien voor de doelgroep. Ook het gebouw/evenemententerrein zelf is toegankelijk (gemaakt). De organisator van het stuk/evenement zorgt ervoor dat de doelgroep geschikte plaatsen krijgt tijdens het stuk/evenement (bijvoorbeeld een plaats waar er minder omgevingslawaai is, een plaats met goed zicht op het evenement - cfr. slechtzienden - etc.) De organisator houdt rekening met de aanwezigheid van blindengeleidehonden ii. Toegankelijke communicatie Er dient voldoende en duidelijk te worden gecommuniceerd over de geplande aanpassingen. Deze informatie wordt bij grote voorkeur niet enkel verspreid via de eigen kanalen, maar ook samen met blinden en slechtzienden en met de specifieke informatiekanalen die zicht tot deze bevolkingsgroep richten. De doelgroep wordt bij grote voorkeur ook betrokken bij de keuze van de voorstelling/het evenement dat beschreven wordt. Verdere tips bij de communicatie over toegankelijke evenementen voor blinden en slechtzienden: Voorzie bij de informatie ook telkens een adres of telefoonnummer waar mensen terecht kunnen met vragen. Gebruik eenvoudige en duidelijk leesbare schreefloze letters die voldoende groot zijn. Zorg daarbij voor contrasterende kleuren (oa tussen tekst en achtergrond) Gebruik geen cursief, vet, markering of hoofdletters

4 Maak je website toegankelijk voor mensen met een beperking. Voor ondersteuning kan je terecht bij Anysurfer.be. Page 4 of 7

5 4. Bijlagen De volgende bijlagen werden opgesteld door betrokken partners met ervaring in het domein en bevatten bijkomende informatie en praktische tips voor organisatoren. 1. Technisch aspecten Opgesteld op basis van input van Toneelhuis en Intro vzw Technische opstelling Geschikte audioapparatuur voor de toeschouwers kan gehuurd worden per voorstelling. Dit houdt in: ontvangers die een audiosignaal draadloos kunnen opvangen met bijhorende hoofdtelefoons. Zorg ervoor dat de hoofdtelefoons comfortabel en geluidsdicht zijn, zodat de andere toeschouwers niet gestoord worden en de zenders eenvoudig te bedienen zijn (aan/uit, volume en kanaalkeuze). Voor de audiobeschrijver dient een afgesloten, geluidsdichte cabine voorzien te worden met zicht op het toneel. Een tolkenloge, bijvoorbeeld, is ideaal. Voor de audiobeschrijving is het noodzakelijk dat de beschrijvers luidop kunnen praten zonder het publiek te storen. Daarom is het noodzakelijk dat de ruimte waar de beschrijvers zitten afgesloten is of het geluid zo goed mogelijk tegenhoudt. Ook een goed zicht op het toneel is belangrijk voor een kwaliteitsvolle AD. Dit kan in uitzonderlijke gevallen ook via een monitor of tv-scherm. In de cabine moet het geluid van de scène te horen zijn, zodat de beschrijvers de dialogen kunnen volgen. Een voorbeeld van de technische vereisten voor de AD-cabine: Een mengpaneel met minstens 3 kanalen met PAN (waardoor de beschrijvers het volume van het scènegeluid dat zij horen via de hoofdtelefoon kunnen aanpassen, net zoals het volume van hun eigen stem) Twee hoofdtelefoons met microfoon, aangesloten op het mengpaneel (één hoofdtelefoon per beschrijver). De hoofdtelefoons dienen als volgt ingesteld te worden: links scènegeluid en rechts de stem van de audiobeschrijver. Een zender, aangesloten op het mengpaneel: main-out balanced out kabel naar mini-jack Een tafel en twee stoelen, zo georiënteerd dat de beschrijvers het podium/de monitor goed kunnen zien. Een of twee vrije stopcontacten voor de beschrijvers (laptops, etc.) Er dient een afluistermicrofoon geïnstalleerd te worden om het scènegeluid te capteren. Als al het scènegeluid versterkt wordt, kan dat signaal opgevangen worden via de mengtafel.

6 2. Voorbereiding, omkadering en begeleiding AD Opgesteld door Intro vzw (contact: Bart Parmentier) I.1. Keuze van de voorstelling / het evenement I. Voorafgaand aan de voorstelling / het evenement De doelgroep wordt bij grote voorkeur ook betrokken bij de keuze van de voorstelling/het evenement dat beschreven wordt. Vraag na bij Intro vzw of bij een audiobeschrijver of het geselecteerde evenement of de gekozen voorstelling geschikt is voor audiodescriptie. Sommige gezelschappen, cultuurhuizen en andere instanties leverden reeds inspanningen en pasten audiobeschrijving al toe op bepaalde voorstellingen of evenementen. Door een voorstelling of evenement met audiobeschrijving te hernemen of samen te werken met een andere instantie is het mogelijk om de voorbereidingskost te drukken of te delen. Hou in dit geval wel rekening met een logische geografische spreiding van het aanbod. Ga na of er op de datum die vooropgesteld wordt geen andere voorstellingen of evenementen met audiobeschrijving voorzien worden (in de buurt) of dat er voor de doelgroep geen andere grote activiteiten gepland staan. Voorstellingen/evenementen overdag hebben kans op een grotere respons van blinden en slechtzienden, onder andere omdat zij vaak afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. Is de ticketverkoop van de voorstelling/het evenement reeds gestart? Ga dan na of er nog voldoende tickets beschikbaar zijn. Staan de verschillende betrokken instanties (bijvoorbeeld het theatergezelschap) open voor de aanpassingen die nodig zijn voor audiobeschrijving? I.2. Communicatie Communiceer voldoende en duidelijk over de geplande aanpassingen. Deze informatie wordt bij grote voorkeur niet enkel verspreid via de eigen kanalen, maar ook samen met blinden en slechtzienden en via de specifieke informatiekanalen die zich tot deze bevolkingsgroep richten. Concreet kan er gecommuniceerd worden via: Eigen communicatiekanalen van de organisator: website, programmaboekje, brochure. Bij voorkeur heeft de website het Anysurferlabel. Kanalen van gebruikers(organisaties): Knipoog (viermaandelijks, uitgever Licht en Liefde), Tibsz (nationaal en regionaal, uitgever VeBeS), Kiosk/transcript (wekelijks, uitgever VeBeS), Visuele Handicap (online platform) Intro-kanalen: agenda op de website, nieuwsbrief, social media Andere kanalen: Uit in Vlaanderen (ook via Intro door te geven). I.3. Tickets en plaatsen Reserveer (voldoende) plaatsen voor blinde en slechtziende bezoekers. Zorg dat hun vrienden, familie of begeleiders bij hen plaats kunnen nemen. Bij grote voorkeur zijn dit plaatsen in het voorste deel van de zaal/locatie. Zo kunnen slechtzienden met restzicht toch nog visuele informatie oppikken. Mensen kunnen er ook beter de auditieve informatie van de voorstelling (die voor blinden en slechtzienden extra van belang is) volgen. Sommige blinden en slechtzienden hebben een assistentiehond. Deze zijn bij wet toegelaten. Zorg dat de geleidehond bij hen in de buurt kan blijven. Maak over de voorbehouden plaatsen en de reservatie ervan goede afspraken met de mensen die de ticketverkoop opvolgen. Page 6 of 7

7 I.4. Algemeen Breng alle medewerkers op de hoogte van de extra voorzieningen/dienstverlening en welke consequenties dit eventueel heeft voor hun opdracht. II. Begeleiders tijdens de voorstelling Blinden en slechtzienden brengen vaak een eigen begeleider mee. Soms hebben ze echter nood aan assistentie, zowel buiten als op de locatie. Voorzie daarom assistenten/begeleiders. Zorg dat deze assistenten visueel herkenbaar zijn (ook al zullen ze dat vaak niet zijn voor de gebruikers van deze dienstverlening, het is nuttig dat ze dat wel zijn voor anderen die bijvoorbeeld kunnen doorverwijzen). Intro vzw biedt opgeleide vrijwilligers aan die hiervoor instaan. Zij kunnen: Blinden en slechtzienden oppikken aan of terugbrengen naar de dichtstbijzijnde halte van het openbaar vervoer. Mensen ondersteunen bij het inwisselen van hun ticket. De apparaten om audiobeschrijving te ontvangen (koptelefoons) uitlenen, het gebruik ervan toelichten en ondersteuning bieden bij problemen. De blinde bezoekers begeleiden naar hun plaats in de zaal / op de locatie. Mensen begeleiden naar de bar, het toilet of andere zaken. Een antwoord bieden op allerlei andere mogelijke (handicapspecifieke) vragen.