Factsheet: NL09_01_2 Alblas

Transcriptie

1 Factsheet: NL09_01_2 Alblas -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Alblas Code: NL09_01_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Alblasserdam, Molenwaard Type: Status: R6 (Langzaam stromend riviertje op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 1 van 481

2 Karakterschets: Langzaamstromend riviertje met recreatieve scheepvaart dat gevoed wordt door inlaatwater uit de Lek en overtollig neerslagwater uit de polders. De richting van de waterstroming kan wisselen, afhankelijk van aan- of afvoer. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het doeltype aangepast van M10 (veenvaart) naar R6 (riviertje) omdat het geen gegraven watergang betreft, maar een sterk veranderd riviertje. Daarmee zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Tru Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Tru Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 2 van 481

3 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Peilbeheer noodzakelijk voor recreatievaart. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebied met een agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. Een te laag grondwaterpeil is ongewenst in gebieden met een landbouwfunctie (verminderde opbrengsten). Het peil van het oppervlaktewater is sterk bepalend voor de grondwaterstand. Dit oppervlaktewaterpeil wordt gereguleerd door stuwen. Het verwijderen van deze stuwen heeft daarmee een verstoring van de grondwaterstand tot gevolg. Bovendien kan door het ontbreken van stuwen niet meer worden ingespeeld op situaties van langdurige droogte of hoge afvoeren. De grondwaterstand wordt in groot deel van het jaar lager en extreem lage grondwaterstanden houden langer aan. De ontstane opbrengstderving voor de landbouw is niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Het enige alternatief is verplaatsing van functies. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Een te laag grondwaterpeil is eveneens ongewenst in het stedelijk gebied in verband met de afname van stabiliteit van funderingen (door bijvoorbeeld paalrot) en kades. Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 3 van 481

4 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 4 van 481

5 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en vis (slecht). Daarnaast scoren de nutriënten (N en P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: -het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) -het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 5 van 481

6 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig * goed Vis (EKR) 0,33 ontoereiken E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 E-matig * E-matig matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 E-matig E-matig matig DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) ontoereiken ntoereiken Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 6 van 481

7 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R6) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type M10 naar type R6. De reden voor deze wijziging is de natuurlijke oorsprong van dit waterlichaam waardoor een kunstmatig type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-slecht Biologie ontoereiken* E-slecht Fysische chemie E-matig * ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 7 van 481

8 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 0 km Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: 0 km Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: 1 passage lijkt ecologisch zinvol. 0 stuks Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger 539 m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: 539 Het verwijderen van extra bagger uit de watergangen ten behoeve van het verbeteren van de waterkwaliteit en of de (aquatische) ecologie met name op locaties waar zich knelpunten voordoen. Dit kwaliteitsbaggeren gebeurt aanvullend op het reguliere onderhoudsbaggerwerk. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling pagina 8 van 481

9 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 9 van 481

10 Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 10 van 481

11 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 11 van 481

12 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 12 van 481

13 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 13 van 481

14 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 14 van 481

15 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 15 van 481

16 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en vis (slecht). Daarnaast scoren de nutriënten (N en P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: -het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) -het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 16 van 481

17 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Daarenboven geldt dat de voorraad nutriënten in de bodem dusdanig is dat ook bij 0-bemesting de niveaus in het water in 2021 boven de norm zullen liggen. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014) Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 17 van 481

18 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Alblas Code waterlichaam: NL09_01_2 pagina 18 van 481

19 Factsheet: NL09_02_2 Alm -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Alm Code: NL09_02_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Noord-Brabant Werkendam, Woudrichem Type: Status: R5 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 19 van 481

20 Karakterschets: Langzaamstromend riviertje dat wordt gevoed door neerslagwater uit omliggende polders, dat deels opgepompt moet worden vanwege de hoge ligging van de Alm in het landschap. De stromingsrichting is overwegend oost-west gericht, maar kan in het oostelijk deel bij extreme droogte omkeren. De oevers van de Alm zijn al over een behoorlijke lengte natuurvriendelijk ingericht. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het doeltype aangepast van M3 (kanaal) naar R5 (midden-/benedenloop) omdat het geen gegraven watergang betreft, maar een sterk veranderd klein riviertje. Daarmee zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 20 van 481

21 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebied met een agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. Een te laag grondwaterpeil is ongewenst in gebieden met een landbouwfunctie (verminderde opbrengsten). Het peil van het oppervlaktewater is sterk bepalend voor de grondwaterstand. Dit oppervlaktewaterpeil wordt gereguleerd door stuwen. Het verwijderen van deze stuwen heeft daarmee een verstoring van de grondwaterstand tot gevolg. Bovendien kan door het ontbreken van stuwen niet meer worden ingespeeld op situaties van langdurige droogte of hoge afvoeren. De grondwaterstand wordt in groot deel van het jaar lager en extreem lage grondwaterstanden houden langer aan. De ontstane opbrengstderving voor de landbouw is niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Het enige alternatief is verplaatsing van functies. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Een te laag grondwaterpeil is eveneens ongewenst in het stedelijk gebied in verband met de afname van stabiliteit van funderingen en kades. Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 21 van 481

22 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 22 van 481

23 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 23 van 481

24 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig matig Vis (EKR) 0,33 E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 24 van 481

25 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R5) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type M3 naar type R5. De reden voor deze wijziging is de natuurlijke oorsprong van dit waterlichaam waardoor een kunstmatig type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-slecht Biologie E-matig * E-slecht Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 25 van 481

26 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 0 km Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: 0 km Deze maatregel behoort niet tot maatregelpakket KRW. Alleen opgevoerd om totaalkosten in beeld te houden (artefact uit omzetting databases) Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 1 passage lijkt ecologisch zinvol. 1 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 26 van 481

27 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 27 van 481

28 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 28 van 481

29 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 29 van 481

30 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 30 van 481

31 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 31 van 481

32 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 32 van 481

33 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 33 van 481

34 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Financiering van alle maatregelen voor het bereiken van de goede toestand/potentieel binnen de komende planperiode zou leiden tot een lastenstijging die maatschappelijk niet acceptabel wordt geacht. Op basis van kosteneffectiviteit en andere overwegingen is een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. De wijze waarop is vastgesteld wanneer kosten als onevenredig zijn beschouwd is toegelicht in de Adviesnota Schoon Water, Rijn-West, De beschikbare financiële middelen worden ingezet voor de meest kosteneffectieve maatregelen. Het doel zal in de komende planperiode nog niet zijn gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Alm Code waterlichaam: NL09_02_2 pagina 34 van 481

35 Factsheet: NL09_03_2 Beken Groesbeek -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Beken Groesbeek Code: NL09_03_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Groesbeek Type: Status: R4 (Permanente langzaam stromende bovenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 35 van 481

36 Karakterschets: Overwegend langzaamstromende, smalle beek die op sommige trajecten - met korte bochten door het landschap kronkelt. De herkomst van het water is wisselend, en bestaat uit regen-, effluent- en kwelwater. De bovenlopen kunnen s zomers droogvallen. De dynamiek van de beek wordt ingeperkt door twee debietregulerende kunstwerken, die er bij hoge afvoeren voor zorgen dat water in eerste instantie wordt geborgen in de beekbedding en zonodig wordt afgeleid naar een retentiebekken. Dit alles om te voorkomen dat er wateroverlast optreedt in Kranenburch (Duitsland). In de bovenloop van de beken zijn cascades geplaatst om het water langer vast te houden en de pieken in de afvoer te dempen. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Bruuk (NL_HAB_69) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 36 van 481

37 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Doordat er met het Deichverband (Duitsland) afspraken zijn gemaakt over het maximaal toegestane debiet om wateroverlast te voorkomen kan het natuurlijk hydrologisch regime in de beek nooit hersteld worden. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 37 van 481

38 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen rioolwaterzuiveringsinstallaties Afvalwaterzuivering belasting met name met stikstof en fosfaat diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Door vermindering van de meanders in het verleden zijn de geschikte habitats voor macrofauna verdwenen. De stroming is verminderd. regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 38 van 481

39 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (ontoereikend). Daarnaast scoort fosfor (P) slecht en stikstof (N) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - onderzoek naar nut en noodzaak om de belasting van rwzi Groesbeek op het waterlichaam te verminderen Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 39 van 481

40 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig E-matig matig Vis (EKR) 0,45 E-matig * ontoereiken ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 E-matig E-slecht slecht Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 * E-matig matig DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 40 E-matig matig Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 18,0 * E-matig matig Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 4,5-8,0 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 40 van 481

41 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R4) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: De vismaatlat voor de beken is duidelijk strenger geworden en geeft lagere EKR's. De doelen (GEP's) zijn hier op aangepast door de Praagse methode opnieuw te doorlopen, maar dan op de nieuwe maatlat. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. De geconstateerde achteruitgang is geen echte achteruitgang, maar een rekenkundig gevolg van een strengere maatlat. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang van vis heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen in 2027 behaald worden Voor fosfor en chloride is de toestand respectievelijk 2 en 1 klasse lager uitgekomen. Dit is een gevolg van hogere concentraties. Normale variatie, bijvoorbeeld als gevolg van natte en droge jaren, kan dit deels verklaren. Daarnaast zijn de waarden in 2009 obv 1 jaar bepaald en in 2014 afgeleid door een driejarig gemiddelde. Dit maakt de vergelijking tussen 2009 en 2014 lastig. Tot slot heeft de RWZI een korte periode niet goed gewerkt waardoor hogere fosfaatconcentraties zijn geloosd. Als maatregel is toen (extra) ijzerchloride gedoseerd met hogere chlorideconcentraties in het waterlichaam als gevolg. Deze situatie behoort inmiddels weer tot het verleden (zie Tijdelijke achteruitgang). De stikstofnorm is voor de beken aangepast van 4.0 naar 2.3 mg N/l. Op basis daarvan zijn ook de onderliggende klassengrenzen opgeschoven (strenger geworden). Op basis van de oude klassengrenzen zou de huidige toestand gelijk zijn gebleven waardoor er geen sprake is van een echte achteruitgang. Bij temperatuur is de achteruitgang in EKR te verklaren door de warme zomer. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 41 van 481

42 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Integraal project herinrichting Groesbeek overige inrichtingsmaatregelen Gemeente X 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Herinrichting van 2 kilometer beek, verwijderen duikers, aanleg waterberging, afkoppelen ed. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 2,58 km In uitvoering: 1,93 Is bovenop vooraf geplande omvang van 0.65 Uitgevoerd: 0,65 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 2,58 km Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,93 Is bovenop geplande omvang van 0.65 km Uitgevoerd: 0,65 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 1 stuks Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 42 van 481

43 De RWZI Groesbeek Breede Weg voldoet wat betreft zuiveringsprestatie aan "Stand der Techniek". De vrachten aan fosfaat wordt in de zomer voor 60% bepaald door effluent rwzi en is dus een zeer belangrijke bron. In de planperiode onderzoeken we voor het waterlichaam Beken Groesbeek nut en de noodzaak van het verminderen van de belasting van deze RWZI op de Leigraaf. Het verbeteren van de waterkwaliteit van de Leigraaf als onderdeel van het waterlichaam Beken Groesbeek vraagt om een integrale onderzoeksaanpak. De emissie van de rwzi speelt een belangrijke rol, maar dat geldt waarschijnlijk ook voor de morfologie van de watergang. Het gaat dus niet alleen om de vraag hoe verminderen we de belasting van de rwzi, maar om de vraag hoe bereiken we het doel (een waterkwaliteit die voldoet aan de gestelde doelstelling). Pilot invoering regenwaterbelasting uitvoeren onderzoek Gemeente X 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Praktijkverkenning naar de invoer van een regenwaterbelasting bij aanleg verharding als bijdrage voor de kosten van aanleg berging of afkoppeling Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 2 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Beoogd wordt dat vismigratie mogelijk is van de Ooijpolder tot aan de beken in Groesbeek. Het Hollands-Duitsgemaal is reeds vispasseerbaar. 2 stuwen dienen vispasseerbaar te worden gemaakt in Groesbeek. 1 stuw ligt op Duits grondgebied (Zyflich) en is verantwoordelijkheid Duitse waterbeheerder. Vispassage op grens (Ketelstraat) is gerealiseerd. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 43 van 481

44 **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 44 van 481

45 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 45 van 481

46 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 46 van 481

47 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 47 van 481

48 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 48 van 481

49 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 49 van 481

50 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (ontoereikend). Daarnaast scoort fosfor (P) slecht en stikstof (N) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - onderzoek naar nut en noodzaak om de belasting van rwzi Groesbeek op het waterlichaam te verminderen Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 50 van 481

51 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw, naast de RWZI, een belangrijke bron (via uit- en afspoeling) van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Motiveringsgrond Ongelukken Kwaliteitselement chloride, fosfor totaal Motivering per motiveringsgrond Ongelukken Tijdelijke problemen op de RWZI Groesbeek hebben er toe geleid dat er meer fosfor in het oppervlaktewater terecht is gekomen en daarna extra ijzer-chloride toevoeging nodig was. Deze situatie is inmiddels voorbij en naar verwachting zullen de concentraties van fosfor totaal en chloride weer dalen. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 51 van 481

52 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Beken Groesbeek Code waterlichaam: NL09_03_2 pagina 52 van 481

53 Factsheet: NL09_04_2 Beneden-Linge -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Beneden-Linge Code: NL09_04_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Type: Status: R6 (Langzaam stromend riviertje op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Gelderland, Provincie Zuid-Holland Buren, Geldermalsen, Giessenlanden, Gorinchem, Leerdam, Lingewaal Nee Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 53 van 481

54 Karakterschets: Langzaam stromend en sterk meanderend riviertje dat gevoed wordt door bovenstroomse gebieden (Boven-Linge en aanliggende polders) en het Amsterdam-Rijnkanaal. De Beneden-Linge loost op het Merwedekanaal. De Beneden-Linge heeft een belangrijke boezemfunctie bij extreme weersomstandigheden. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Aan dit specifieke waterlichaam is het waterlichaam 'Linge' uit SGBP1 samen met het riviertje de Korn toegevoegd omdat dit samen één sterk veranderd systeem vormt. Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Lingegebied & Diefdijk (NL_HAB_70) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Aankoppelen van beektrajecten/aanleg nevengeul in agrarisch gebied Fal Tru Fal Fal Fal Fal Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Tru Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Tru Fal Fal Fal Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 54 van 481

55 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Milieu in brede zin De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Een te laag grondwaterpeil is eveneens ongewenst in het stedelijk gebied in verband met de afname van stabiliteit van funderingen en kades. Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Het aantakken van beektrajecten of de aanleg van nevengeulen in landbouwgebied heeft als gevolg dat areaal dat in gebruik is bij (intensieve) landbouw moet worden vrijgemaakt ten behoeve van beektrajecten / nevengeulen. Hierdoor gaat areaal voor landbouw verloren. Aanpassen van de gebruiksfuncties is slechts mogelijk als grondeigenaren tegen een redelijke prijs schadeloos worden gesteld of functieverplaatsing mogelijk is. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de landbouwfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Gebruiksfunctie: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 55 van 481

56 Motivering: De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebied met een agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. Een te laag grondwaterpeil is ongewenst in gebieden met een landbouwfunctie (verminderde opbrengsten). Het peil van het oppervlaktewater is sterk bepalend voor de grondwaterstand. Dit oppervlaktewaterpeil wordt gereguleerd door stuwen. Het verwijderen van deze stuwen heeft daarmee een verstoring van de grondwaterstand tot gevolg. Bovendien kan door het ontbreken van stuwen niet meer worden ingespeeld op situaties van langdurige droogte of hoge afvoeren. De grondwaterstand wordt in groot deel van het jaar lager en extreem lage grondwaterstanden houden langer aan. De ontstane opbrengstderving voor de landbouw is niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Het enige alternatief is verplaatsing van functies. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 56 van 481

57 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 57 van 481

58 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 58 van 481

59 Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig E-matig matig Vis (EKR) 0,45 * E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R6) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: De vismaatlat voor de beken is duidelijk strenger geworden en geeft lagere EKR's. De doelen (GEP's) zijn hier op aangepast door de Praagse methode opnieuw te doorlopen, maar dan op de nieuwe maatlat. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. De geconstateerde achteruitgang is dus geen echte achteruitgang, maar een rekenkundig gevolg van een strengere maatlat. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 59 van 481

60 Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-slecht Biologie E-matig * E-slecht Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 60 van 481

61 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 5,2 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1,68 Uitgevoerd: 1,52 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW). Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 5,2 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1,68 Uitgevoerd: 1,52 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 RWZI Geldermalsen Autonoom'. 1 stuks saneren overstorten Geldermalsen aanpakken riooloverstorten Gemeente X Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 2 stuks pagina 61 van 481

62 Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 2 overstort Kostverlorenkade en overstort Koppelsedijk. Laatstgenoemde overstort kan ook via alternatieve oplossing in het kader van een optimalisatiestudie aangepakt worden. Motivatie: in de praktijk worden nabezinktanks + persleiding als bergbezinkbassin gebruikt Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 3 3 passages zijn ecologisch zinvol 3 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 62 van 481

63 Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 63 van 481

64 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 64 van 481

65 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 65 van 481

66 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 66 van 481

67 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 67 van 481

68 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 68 van 481

69 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 69 van 481

70 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Beneden-Linge Code waterlichaam: NL09_04_2 pagina 70 van 481

71 Factsheet: NL09_05_2 Giessen -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Giessen Code: NL09_05_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Giessenlanden, Hardinxveld-Giessendam Type: Status: R6 (Langzaam stromend riviertje op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 71 van 481

72 Karakterschets: Langzaamstromend riviertje met recreatieve scheepvaart dat gevoed wordt door inlaatwater uit de Lek en overtollig neerslagwater uit de polders. De richting van de waterstroming kan wisselen, afhankelijk van aan- of afvoer. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het doeltype aangepast van M10 (veenvaart) naar R6 (riviertje) omdat het geen gegraven watergang betreft, maar een sterk veranderd riviertje. Daarmee zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Tru Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Tru Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 72 van 481

73 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Scheepvaart, met inbegrip van havenfaciliteiten, of recreatie Peilbeheer noodzakelijk voor recreatievaart. Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensieve agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Het dempen van waterlopen heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoord en opbrengstderving aan de orde is. Bovendien leiden de afgenomen mogelijkheden voor waterafvoer ertoe dat regenwater plaatselijk lang op het land blijft staan. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. De waterhuishouding in gebied met een agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. Een te laag grondwaterpeil is ongewenst in gebieden met een landbouwfunctie (verminderde opbrengsten). Het peil van het oppervlaktewater is sterk bepalend voor de grondwaterstand. Dit oppervlaktewaterpeil wordt gereguleerd door stuwen. Het verwijderen van deze stuwen heeft daarmee een verstoring van de grondwaterstand tot gevolg. Bovendien kan door het ontbreken van stuwen niet meer worden ingespeeld op situaties van langdurige droogte of hoge afvoeren. De grondwaterstand wordt in groot deel van het jaar lager en extreem lage grondwaterstanden houden langer aan. De ontstane opbrengstderving voor de landbouw is niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Het enige alternatief is verplaatsing van functies. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Een te laag grondwaterpeil is eveneens ongewenst in het stedelijk gebied in verband met de afname van stabiliteit van funderingen (door bijvoorbeeld paalrot) en kades. Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 73 van 481

74 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 74 van 481

75 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 75 van 481

76 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig E-matig matig Vis (EKR) 0,33 E-matig E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) E-matig goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 76 van 481

77 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R6) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type M10 naar type R6. De reden voor deze wijziging is de natuurlijke oorsprong van dit waterlichaam waardoor een kunstmatig type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-slecht Biologie E-matig * E-slecht Fysische chemie E-matig * E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 77 van 481

78 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. In Alblasserwaard is dit effectieve maatregel en is deels autonoom. Ook inzetten in aangrenzende poldersystemen, als aanvulling op boezemecosysteem. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW 3 km staat voor deze periode gepland. 2 km is gefaseerd en 1 in voorbereiding. Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 1 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW 3 km 3 km Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 78 van 481

79 Oude omvang 4 km. Hiervan is 1 km in planvoorbereiding en is 2 km gefaseerd. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Motivatie: grondverwerving op vrijwillige basis valt tegen, derhalve fasering Bij bestuurlijk besluit is besloten aanleg van NVO's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Ingetrokken: 1 vispassage niet effectief, voldoet aan maatlat Motivatie: vispassage niet effectief, vismaatlat voldoet aan GEP 1 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 79 van 481

80 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 80 van 481

81 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 81 van 481

82 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 82 van 481

83 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 83 van 481

84 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 84 van 481

85 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 85 van 481

86 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig) en vis (slecht). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 86 van 481

87 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Giessen Code waterlichaam: NL09_05_2 pagina 87 van 481

88 Factsheet: NL09_06_2 Hoge Boezem -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Hoge Boezem Code: NL09_06_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Molenwaard Type: Status: M27 (Matig grote ondiepe laagveenplassen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 88 van 481

89 Karakterschets: Boezemwater met uitsluitend een bergende functie voor overtollig neerslagwater uit de Overwaard. Als gevolg daarvan kent de Hooge Boezem een grote dynamiek met sterke peilfluctuaties, een wisselende stromingsrichting en wisselende waterdieptes. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Boezems Kinderdijk (NL_VOG_106) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde habitatdiversiteit regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 89 van 481

90 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora, vis en fytoplankton(ontoereikend). Daarnaast scoren de nutriënten stikstof ontoereikend en fosfor matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 90 van 481

91 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,40 ontoereiken ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,40 ontoereiken ontoereiken ntoereiken Fytoplankton (EKR) 0,40 E-matig * ontoereiken matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,45 ontoereiken* E-matig matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 1,50 ontoereiken* ontoereiken ntoereiken DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 200 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-7,5 E-matig E-matig matig Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,60 E-matig * E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 91 van 481

92 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M27) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Bij fytoplankton is de achteruitgang in EKR beperkt en zit nu net onder de klassengrens. Het betref geen echte achteruitgang, maar ecologisch variatie. Naar verwachting voldoet de toestand in 2021 gelijk aan de toestand uit Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* ontoereiken Biologie ontoereiken* ontoereiken Fysische chemie ontoereiken* E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 92 van 481

93 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 0 km In Hoge Boezem is onderhoud gericht op natuurfunctie.wel kan nog optimalisatie plaatsvinden. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: 0 km Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Oude omvang was 1 vipassage. Deze wordt gefaseerd. Motivatie: aanleg passages blijken duurder dan voorzien. Bij bestuurlijk besluit is fasering afgesproken. Belangrijkste redenen hiervoor zijn heroverwegingen/-bezuinigingen bij RWS en provincie (vervallen van medefinanciering van geplande rijks-regio passages). Nieuwe afweging voor tweede planperiode moet nog plaatsvinden. Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 93 van 481

94 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 94 van 481

95 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 95 van 481

96 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 96 van 481

97 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 97 van 481

98 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 98 van 481

99 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 99 van 481

100 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) m3 Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 100 van 481

101 Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora, vis en fytoplankton(ontoereikend). Daarnaast scoren de nutriënten stikstof ontoereikend en fosfor matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 101 van 481

102 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. In dit waterlichaam is vooral de nalevering van nutriënten vanuit het veen een belangrijke bron. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Daarenboven geldt dat de voorraad nutriënten in de bodem dusdanig is dat ook bij 0-bemesting de niveaus in het water in 2021 boven de norm zullen liggen. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 102 van 481

103 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Hoge Boezem Code waterlichaam: NL09_06_2 pagina 103 van 481

104 Factsheet: NL09_07_2 Kanalen Bloemers -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Bloemers Code: NL09_07_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Beuningen, Heumen, Nijmegen, West Maas en Waal, Wijchen Nee Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 104 van 481

105 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door inlaat vanuit het Maas-Waal-Kanaal en overtollig neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting in deze kanalen is gedurende het jaar constant, van oost-naar west. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is de status veranderd van kunstmatig naar sterk veranderd omdat het deels om vergraven natuurlijk ontstane waterlopen gaat. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen van stuwen in landbouwgebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 105 van 481

106 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 106 van 481

107 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 107 van 481

108 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en vis (matig). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 108 van 481

109 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig * ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 * E-matig matig Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig * E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 109 van 481

110 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand chloorpropeen (3ClC3e) - beryllium (Be) - chlooretheen (vinylchloride) (ClC2e) - mevinfos (mevfs) - seleen (Se) - thallium (Tl) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de vismaatlat sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn daardoor niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 110 van 481

111 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 4,58 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,3 Uitgevoerd: 2,28 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,3 Uitgevoerd: 2,28 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 4,58 km 0 stuks Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 111 van 481

112 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 112 van 481

113 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 113 van 481

114 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 114 van 481

115 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 115 van 481

116 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 116 van 481

117 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 117 van 481

118 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 118 van 481

119 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en vis (matig). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 119 van 481

120 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Bloemers Code waterlichaam: NL09_07_2 pagina 120 van 481

121 Factsheet: NL09_08_2 Kanalen Bommelerwaard Oost -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code: NL09_08_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Maasdriel, Zaltbommel Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 121 van 481

122 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door inlaat vanuit de Maas en overtollig neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting in deze kanalen is gedurende het jaar constant, van oost-naar west. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 122 van 481

123 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna, vis en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 123 van 481

124 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 ontoereiken* E-matig matig Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * E-matig goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig * ontoereiken matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 124 van 481

125 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Bij macrofauna is de achteruitgang in EKR beperkt en zit nu net onder de klassengrens. Het betref geen echte achteruitgang, maar ecologisch variatie. Naar verwachting voldoet de toestand in 2021 weer aan het GEP. Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (als onderdeel van kwaliteitselement Overige waterflora) voor sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden. Bij doorzicht is de toestand in 2014 net 1 klasse lager uitgekomen (afgerond op de klassengrens). Dit is een gevolg van ecologische variatie en de toestand zal in 2021 naar verwachting weer voldoen aan dezelfde klasse als in Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* ontoereiken Biologie ontoereiken* ontoereiken Fysische chemie E-matig * ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 125 van 481

126 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Door extra baggeren oplossen van waterkwaliteitsknelpunten m3 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 5,3 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,7 Uitgevoerd: 0,3 Gefaseerd: 2,3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW). Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 5,3 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,7 Uitgevoerd: 0,3 Gefaseerd: 2,3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 0 stuks Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 126 van 481

127 Voortgang: stuks Motivering: Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 127 van 481

128 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 128 van 481

129 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 129 van 481

130 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 130 van 481

131 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 131 van 481

132 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 132 van 481

133 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 133 van 481

134 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna, vis en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 134 van 481

135 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard Oost Code waterlichaam: NL09_08_2 pagina 135 van 481

136 Factsheet: NL09_09_2 Kanalen Bommelerwaard West -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Bommelerwaard West Code: NL09_09_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Maasdriel, Zaltbommel Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 136 van 481

137 Karakterschets: Overwegend langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door inlaatwater vanuit de afgedamde Maas, kwelwater en overtollig neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting kan gedurende het jaar, en zelfs binnen enkele dagen, omkeren (afhankelijk van aan- of afvoer van water). Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 137 van 481

138 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora (ontoereikend). Daarnaast scoort stikstof (N) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 138 van 481

139 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 * E-matig goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig * E-matig goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 139 van 481

140 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Bij macrofauna is de achteruitgang in EKR beperkt en zit nu net onder de klassengrens. Het betref geen echte achteruitgang, maar ecologisch variatie. Naar verwachting voldoet de toestand in 2021 weer aan het GEP. Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Voor stikstof is de toestand 1 klasse lager uitgekomen, maar dit is een gevolg van een iets hogere concentratie die de klassengrens net overschrijdt. Normale variatie, bijvoorbeeld als gevolg van natte en droge jaren, lijkt hier de oorzaak van aangezien de (beperkte) verhoging van de concentratie niet verklaard kan worden door nieuwe of grotere lozingen of diffuse bronnen. Naar verwachting is het dus geen echte achteruitgang en kan de toestand in 2021 weer voldoen aan de doelstelling. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 140 van 481

141 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,38 Uitgevoerd: 0,62 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 2,38 Uitgevoerd: 0,62 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer 3 km 3 km Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Motivatie: Vispassage niet effectief. Vismaatlat voldoet aan GEP. 1 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 141 van 481

142 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 142 van 481

143 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 143 van 481

144 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 144 van 481

145 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 145 van 481

146 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 146 van 481

147 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 147 van 481

148 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 148 van 481

149 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora (ontoereikend). Daarnaast scoort stikstof (N) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 149 van 481

150 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_09_2 pagina 150 van 481

151 Factsheet: NL09_10_2 Kanalen L v Heusden en Altena -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen L v Heusden en Altena Code: NL09_10_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Noord-Brabant Aalburg, Werkendam, Woudrichem Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 151 van 481

152 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat gevoed wordt door inlaat vanuit de Maas, overtollig neerslagwater uit de polders en kwel. De stromingsrichting is in de meeste van deze kanalen constant. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Loevestein, Pompveld & Kornsche Boezem (NL_HAB_71) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 152 van 481

153 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 153 van 481

154 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig E-matig matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 154 van 481

155 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Bij macrofauna is de achteruitgang in EKR beperkt en zit nu net onder de klassengrens. Het betref geen echte achteruitgang, maar ecologisch variatie. Naar verwachting voldoet de toestand in 2021 weer aan het GEP. Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 155 van 481

156 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is m3 gebaggerd Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 6,56 km Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,05 Uitgevoerd: 2,13 Gefaseerd: 3,38 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. Lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 6,56 km Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,05 Uitgevoerd: 2,13 Gefaseerd: 3,38 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Oude omvang was 11 km. Motivatie: Moeizame grondverwerving, waardoor realisatie achter blijft. Bij bestuurlijk besluit is besloten aanleg van NVO's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI Voortgang: stuks Motivering: 3 stuks Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 156 van 481

157 Gefaseerd: 3 Bestuurlijk is besloten om de rwzi Eethen, Dussen en Wijk en Aalburg op te gaan heffen Drie rwzi's op dit OWL (Dussen, Eethen, Wijk en Aalburg) zijn aanwezig, waarvan het effluent de kwaliteit van het oppervlaktewater nadelig beinvloed. In 2011 is een centralisatiestudie uitgevoerd. Bedoeling is de drie rwzi's te amoveren en het rioolwater naar rwzi Sleeuwijk te leiden. Uitvoering van de centralisatie staat gepland voor de tweede planperiode. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Eén passage zal gerealiseerd worden, een mogelijke andere passage is nog afhankelijk van medewerking andere partijen. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 157 van 481

158 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 158 van 481

159 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI 1 stuks Er zijn drie rwzi's op dit waterlichaam aanwezig (Dussen, Eethen, Wijk en Aalburg), waarvan het effluent de kwaliteit van het oppervlaktewater nadelig beinvloed. Deze zuiveringen worden gesloten en het afvalwater wordt naar RWZI Sleeuwijk getransporteerd en via verbeterde zuivering geloosd. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 159 van 481

160 **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 160 van 481

161 **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 161 van 481

162 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 162 van 481

163 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 163 van 481

164 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 164 van 481

165 Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren -het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 165 van 481

166 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen L v Heusden en Altena Code waterlichaam: NL09_10_2 pagina 166 van 481

167 Factsheet: NL09_11_2 Kanalen Lek & Linge -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Lek & Linge Code: NL09_11_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Utrecht, Provincie Gelderland, Provincie Zuid-Holland Buren, Culemborg, Geldermalsen, Lingewaal Nee Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 167 van 481

168 Karakterschets: Overwegend langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door inlaat uit Linge en afvoer van neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting is overwegend oost-west. Lingewater wordt onder vrij verval ingelaten en westelijker weer uitgepompt (op de Linge). Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Lingegebied & Diefdijk (NL_HAB_70) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 168 van 481

169 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 169 van 481

170 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken* E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken E-matig matig Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 ontoereiken* E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 170 van 481

171 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie ontoereiken* E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 171 van 481

172 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2011 is m3 gebaggerd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 7,54 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 3,6 Gefaseerd: 3,94 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. Lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 7,54 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 3,6 Gefaseerd: 3,94 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is besloten aanleg van nvo's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt:moeizame grondverwerving, waardoor realisatie achterblijft. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 3 stuks pagina 172 van 481

173 Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Bij bestuurlijk besluit is besloten aanleg van een deel van de vispassages te faseren. Belangrijkste redenen hiervoor zijn heroverwegingen/-bezuinigingen bij RWS en provincie (vervallen van medefinanciering van geplande rijks-regio passages). Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 173 van 481

174 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 174 van 481

175 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 175 van 481

176 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 176 van 481

177 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 177 van 481

178 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 178 van 481

179 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 179 van 481

180 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 180 van 481

181 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_11_2 pagina 181 van 481

182 Factsheet: NL09_12_2 Kanalen Quarles van Ufford -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Quarles van Ufford Code: NL09_12_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Type: Status: Beuningen, Druten, West Maas en Waal, Wijchen M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 182 van 481

183 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door overtollig neerslagwater uit de polders en inlaat vanuit de Maas. De stromingsrichting in de hoofdwatergang is oost-west, in enkele daarop aangesloten watergangen kan de stromingsrichting gedurende het jaar omkeren (afhankelijk van aan- of afvoer van water). Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 183 van 481

184 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 184 van 481

185 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 E-matig * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 * E-matig goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 ontoereiken* E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 185 van 481

186 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Bij fytoplankton is de achteruitgang in EKR beperkt en zit nu net onder de klassengrens. Het betref geen echte achteruitgang, maar ecologisch variatie. Naar verwachting voldoet de toestand in 2021 weer aan het GEP. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie ontoereiken* E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 186 van 481

187 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 31,51 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 8,16 In uitvoering: 23,34 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 31,51 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 8,16 In uitvoering: 23,34 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 0 stuks Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 187 van 481

188 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 188 van 481

189 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 189 van 481

190 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 190 van 481

191 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 191 van 481

192 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 192 van 481

193 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 193 van 481

194 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 194 van 481

195 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 195 van 481

196 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Quarles van Ufford Code waterlichaam: NL09_12_2 pagina 196 van 481

197 Factsheet: NL09_13_2 Kanalen Tielerwaarden -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Tielerwaarden Code: NL09_13_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Gelderland, Provincie Zuid-Holland Geldermalsen, Giessenlanden, Gorinchem, Leerdam, Lingewaal, Neerijnen Nee Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 197 van 481

198 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door inlaatwater uit de Linge, kwelwater en overtollig neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting in de hoofdwatergangen is gedurende het jaar constant, in enkele daarop aangesloten watergangen kan de stromingsrichting gedurende het jaar omkeren (afhankelijk van aan- of afvoer van water). Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Lingegebied & Diefdijk (NL_HAB_70) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 198 van 481

199 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen rioolwaterzuiveringsinstallaties Afvalwaterzuivering Belasting waterkwaliteit, vooral met nutriënten diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 199 van 481

200 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 200 van 481

201 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 goed Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 E-matig * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 * goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 ontoereiken ontoereiken matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 201 van 481

202 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie ontoereiken* ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 202 van 481

203 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is m3 gebaggerd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 14,66 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 3,26 In uitvoering: 0,7 Uitgevoerd: 6,71 Gefaseerd: 4 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Motivatie: 2011 en 2012: 1,4 km natuurvriendelijk onderhouden Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 14,66 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 3,26 In uitvoering: 0,7 Uitgevoerd: 6,71 Gefaseerd: 4 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Motivatie: 2010: 1,4 km gerealiseerd 2012: gerealiseerd: 1,643 km Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 0 stuks pagina 203 van 481

204 Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 204 van 481

205 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 205 van 481

206 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 206 van 481

207 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 207 van 481

208 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 208 van 481

209 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 209 van 481

210 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 210 van 481

211 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend) en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 211 van 481

212 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_13_2 pagina 212 van 481

213 Factsheet: NL09_14_2 Kanalen Vijfheerenlanden -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kanalen Vijfheerenlanden Code: NL09_14_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Provincie Utrecht, Provincie Gelderland, Provincie Zuid-Holland Giessenlanden, Leerdam, Lingewaal, Vianen, Zederik Nee Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 213 van 481

214 Karakterschets: Langzaamstromend kanaalwater dat wordt gevoed door overtollig neerslagwater uit de polders en inlaat vanuit Merwedekanaal en Linge. De stromingsrichting kan wisselen afhankelijk van aan- of afvoer van water. Als gevolg van bodemgesteldheid (Veenweidegebied) hebben we hier te maken met een relatief kleine drooglegging, een strak peilbeheer en slappe oevers. Ook is vaak een aanzienlijke sliblaag op de waterbodem aanwezig. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen rioolwaterzuiveringsinstallaties Afvalwaterzuivering belasting waterkwaliteit, vooral met nutrïënten diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 214 van 481

215 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). Daarnaast scoort fosfor matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 215 van 481

216 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig matig Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken* goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 E-matig * E-matig matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 216 van 481

217 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 217 van 481

218 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 0,22 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,22 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 0,22 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,22 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: 0 stuks Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 218 van 481

219 Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 219 van 481

220 Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 220 van 481

221 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 221 van 481

222 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 222 van 481

223 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 223 van 481

224 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 224 van 481

225 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 225 van 481

226 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). Daarnaast scoort fosfor matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 226 van 481

227 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kanalen Vijfheerenlanden Code waterlichaam: NL09_14_2 pagina 227 van 481

228 Factsheet: NL09_15_2 Kreekrestanten Alm en Biesbosch -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code: NL09_15_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Noord-Brabant Werkendam Type: Status: R8 (Zoet getijdenwater (uitlopers rivier) op zand/klei) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 228 van 481

229 Karakterschets: Voormalige kreken waar vroeger onder invloed van eb en vloed 2x per dag de stromingsrichting wisselde en sprake was van hoge stroomsnelheden van het water. Door de aanleg van waterkeringen en gemalen is de getijdedynamiek nu weg. De kreekrestanten worden nu gevoed door overtollig neerslagwater uit de polders, kwel en inlaatwater vanuit de Biesbosch. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Biesbosch (NL_HAB_112) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Anders, zie toelichting Fal Fal Fal Tru Fal Fal Flexibel peilbeheer in boezemwateren Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 229 van 481

230 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering anders = kreekherstel Door het hanteren van een flexibeler peilbeheer in het boezemwater kunnen in (extreem) natte situaties hogere waterstanden optreden waardoor de kans op overstroming en wateroverlast toe neemt. Een gevolg hiervan is een aanzienlijke schade voor zowel de landbouw als het stedelijk gebied. Omdat het areaal waar schade optreedt door wateroverlast over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van hier gelegen gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. De scheepvaart vraagt eveneens om een sterk gereguleerd peil. Zowel een te laag peil (i.v.m. minimale diepte voor bevaarbaarheid) als een te hoog peil (i.v.m. voldoende hoogte voor passeerbaarheid kruisende infrastructuur) leiden ertoe dat de scheepvaart in mogelijkheden wordt beperkt. Het op andere wijze vervoeren van producten is noodzakelijk als de functie scheepvaart niet meer kan worden vervuld. Dit heeft per saldo veelal negatieve effecten voor het milieu. De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Hermeanderen van beken, betekent in dit geval kreekherstel met als doel: meer variatie creëren in het stromingspatroon en substraat van kreken. De ingreep gaat gepaard met een aanzienlijk ruimtebeslag. In bebouwd gebied is het veelal niet mogelijk dit areaal aan de stedelijke omgeving te onttrekken. Het areaal is doorgaans al in gebruik voor functies als wonen en werken. Door het ruimtebeslag van de hermeandering gaat areaal verloren voor functies met een hoge gebruikswaarde (met name wonen). Daarnaast heeft het kreeksysteem in het stedelijk gebied een cultuurhistorische waarde die bij hermeandering verloren kan gaan. Tot slot zullen diverse soorten infrastructuur, zoals wegen, kabels, leidingen en riolering niet meer functioneren zonder vergaande compenserende ingrepen. Aanpassen van de gebruiksfunctie is alleen mogelijk tegen zeer hoge kosten. De waterhuishouding in gebied met een agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. Een te laag grondwaterpeil is ongewenst in gebieden met een landbouwfunctie (verminderde opbrengsten). Het peil van het oppervlaktewater is sterk bepalend voor de grondwaterstand. Dit oppervlaktewaterpeil wordt gereguleerd door stuwen. Het verwijderen van deze stuwen heeft daarmee een verstoring van de grondwaterstand tot gevolg. Bovendien kan door het ontbreken van stuwen niet meer worden ingespeeld op situaties van langdurige droogte of hoge afvoeren. De grondwaterstand wordt in groot deel van het jaar lager en extreem lage grondwaterstanden houden langer aan. De ontstane opbrengstderving voor de landbouw is niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Het enige alternatief is verplaatsing van functies. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie is dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 230 van 481

231 Beschouwde alternatieven: Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 231 van 481

232 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose Alle biologische en algemeen fysisch-chemische parameters scoren goed. Aangezien enkele specifiek verontreinigende stoffen (kobalt, koper, seleen) de normen overschrijden leidt dat tot een totaalscore ecologie van matig. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières De verwachting is dat we met dit programma de goede toestand voor biologie en fysische-chemie kunnen consolideren. Ten aanzien van de specifiek verontreinigende stoffen is de prognose dat de toestand in 2021 nog niet goed is. Dit leidt ertoe dat ook in 2021 de eindscore voor ecologie zal uitkomen op matig. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 232 van 481

233 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig * goed Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig goed Vis (EKR) 0,30 ontoereiken* goed Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,14 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,50 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 6,0-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 233 van 481

234 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R8) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: De matige beoordeling van de ecologische toestand in het rapportagejaar is enkel te wijten aan de slechte toestand voor specifiek verontreinigende stoffen (normoverschrijdingen voor kobalt, koper en seleen). Zie ook onder 'motivering chemie'. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 234 van 481

235 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is m3 gebaggerd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 5,51 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 5,51 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 5,51 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 5,51 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Realisatie is kansrijk vanwege meekoppeling met andere partijen. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 5 stuks Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 3 Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) 4 passages zijn ecologisch zinvol, afstemmen met N2000 doelen. Eén passage wordt gefaseerd. Motivatie: bij 4 passages verwachten we voldoende score op vismaatlat. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken aanleg deel van de vispassages te faseren. Belangrijkste redenen hiervoor zijn heroverwegingen/-bezuinigingen bij RWS en provincie (vervallen van medefinanciering van geplande rijks-regio passages). Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 235 van 481

236 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 236 van 481

237 Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 237 van 481

238 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 238 van 481

239 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 239 van 481

240 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 240 van 481

241 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 241 van 481

242 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 242 van 481

243 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. Alle biologische en algemeen fysisch-chemische parameters scoren goed. Aangezien enkele specifiek verontreinigende stoffen (kobalt, koper, seleen) de normen overschrijden leidt dat tot een totaalscore ecologie van matig. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières De verwachting is dat we met dit programma de goede toestand voor biologie en fysische-chemie kunnen consolideren. Ten aanzien van de specifiek verontreinigende stoffen is de prognose dat de toestand in 2021 nog niet goed is. Dit leidt ertoe dat ook in 2021 de eindscore voor ecologie zal uitkomen op matig. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 243 van 481

244 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Kreekrestanten Alm en Biesbosch Code waterlichaam: NL09_15_2 pagina 244 van 481

245 Factsheet: NL09_17_2 Linge en Kanalen Nederbetuwe -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code: NL09_17_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Buren, Neder-Betuwe, Tiel Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 245 van 481

246 Karakterschets: Groot, ondiep, langzaamstromend kanaal dat wordt gevoed door inlaat vanuit de Rijn en overtollig neerslagwater uit de polders. De stromingsrichting in deze kanalen is gedurende het jaar constant, van oost-naar west. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect puntbronnen rioolwaterzuiveringsinstallaties Afvalwaterzuivering belasting waterkwaliteit, vooral met nutriënten diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 246 van 481

247 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna, overige waterflora en vis (matig). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 247 van 481

248 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig matig Vis (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 248 van 481

249 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand chloorpropeen (3ClC3e) - beryllium (Be) - chlooretheen (vinylchloride) (ClC2e) - koper (Cu) - mevinfos (mevfs) - seleen (Se) - thallium (Tl) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-matig Biologie E-matig * E-matig Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 249 van 481

250 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is m3 gebaggerd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 11 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 10,8 Uitgevoerd: 0,2 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 11 km Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 10,8 Uitgevoerd: 0,2 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Bestuur heeft besloten geen bedragen meer voor Dodewaard op te nemen, maar een centralisatiestudie uit te voeren Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 250 van 481

251 RWZI Dodewaard veroorzaakt waterkwaliteitsproblemen (N en P) in waterlichaam. In 2013 is centralisatiestudie uitgevoerd (o.a. rwzi's Dodewaard en Valburg. Deze centralisatie betreft het opheffen van rwzi Valburg. Het afvalwater van Valburg wordt dan behandeld op rwzi Dodewaard. Rwzi Dodewaard wordt zodanig aangepast dat het gezuiverde water een kwaliteit heeft die vanuit oogpunt van de KRW acceptabel is. Uitvoering van de centralisatie is voorzien in de tweede planperiode. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 2 stuks Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Met één vispassage lijkt KRW vismaatlat haalbaar. Eén vispasage wordt gefaseerd Motivatie: Bij bestuurlijk besluit is afgesproken aanleg vispassages deels te faseren. Belangrijkste redenen hiervoor zijn heroverwegingen/-bezuinigingen bij RWS en provincie (vervallen van medefinanciering van geplande rijks-regio passages). Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 251 van 481

252 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 252 van 481

253 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI 1 stuks RWZI Dodewaard veroorzaakt waterkwaliteitsproblemen (N en P) in waterlichaam. RWZI zal worden gebracht naar 'stand der techniek'. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 253 van 481

254 **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 254 van 481

255 **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 255 van 481

256 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 256 van 481

257 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 257 van 481

258 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 258 van 481

259 Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna, overige waterflora en vis (matig). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 259 van 481

260 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_17_2 pagina 260 van 481

261 Factsheet: NL09_18_2 Linge en Kanalen Overbetuwe -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code: NL09_18_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Arnhem, Lingewaard, Neder-Betuwe, Nijmegen, Overbetuwe Nee Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 261 van 481

262 Karakterschets: Overwegend langzaamstromend kanaalwater (Linge) dat wordt gevoed door kwel- en overtollig neerslagwater uit de polders en inlaat vanuit het Pannerdens kanaal (bij Doornenburg) en Rijn (Cuyckgemaal bij Randwijk). De stromingsrichting is overwegend oost-west. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 262 van 481

263 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 263 van 481

264 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig matig Vis (EKR) 0,60 E-matig * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 264 van 481

265 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-matig Biologie E-matig * E-matig Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 265 van 481

266 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2011 is m3 gebaggerd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 14,07 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 14,07 Dit is meer dan de geplande omvang van 6.86 km voor deze planperiode 5,5 km is uitgevoerd in Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 14,07 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 14,07 Dit is meer dan de geplande omvang van 6.86 km voor deze planperiode Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Motivatie: 2011 gerealiseerd 5,5 km Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Bestuur heeft besloten geen bedragen meer voor Valburg op te nemen, maar een centralisatiestudie uit te voeren RWZI Valburg veroorzaakt waterkwaliteitsproblemen (N en P) in waterlichaam. In 2013 is een centralisatiestudie uitgevoerd (o.a. rwzi's Valburg en Dodewaard. Deze centralisatie betreft het opheffen van rwzi Valburg. Het afvalwater van Valburg wordt dan behandeld op rwzi Dodewaard. Rwzi Dodewaard wordt zodanig aangepast dat het gezuiverde water een kwaliteit heeft die vanuit oogpunt van de KRW acceptabel is. Uitvoering van de centralisatie is vooralsnog voorzien in de tweede planperiode. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 266 van 481

267 Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 3 Motivatie: er wordt reeds voldaan aan GEP voor vis. 3 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 267 van 481

268 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 268 van 481

269 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Nazuivering effluent rwzi verminderen belasting RWZI 1 stuks RWZI Valburg veroorzaakt waterkwaliteitsproblemen (N en P) in waterlichaam. Deze zuivering wordt gesloten en het afvalwater wordt naar RWZI Dodewaard. getransporteerd en via verbeterde zuivering geloosd. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 269 van 481

270 **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen **) km verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 270 van 481

271 **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 271 van 481

272 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 272 van 481

273 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 273 van 481

274 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 274 van 481

275 Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 275 van 481

276 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Linge en Kanalen Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_18_2 pagina 276 van 481

277 Factsheet: NL09_19_2 Merwedekanaal/ Stenenhoek -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code: NL09_19_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Utrecht, Provincie Zuid-Holland Type: Status: M7b (Grote diepe kanalen met scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Vianen, Zederik Nee Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 277 van 481

278 Karakterschets: Groot en diep kanaal dat gevoed wordt door overtollig neerslagwater uit de polders en inlaatwater uit de Linge, de Rijn en de Waal. De stroomrichting van het water is overwegend richting zuid-west. Er is sprake van een belangrijke scheepvaartfunctie. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 278 van 481

279 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora, vis en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 279 van 481

280 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig E-matig matig Vis (EKR) 0,60 * E-matig matig Fytoplankton (EKR) 0,60 ontoereiken* E-matig matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,25 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 3,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 280 van 481

281 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M7b) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de vismaatlat sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 281 van 481

282 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 0 km Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: 0 km Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Gedacht wordt aan twee vispassages. 2 stuks Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 282 van 481

283 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 283 van 481

284 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 284 van 481

285 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 285 van 481

286 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 286 van 481

287 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 287 van 481

288 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 288 van 481

289 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 289 van 481

290 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora, vis en fytoplankton (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 290 van 481

291 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Merwedekanaal/ Stenenhoek Code waterlichaam: NL09_19_2 pagina 291 van 481

292 Factsheet: NL09_20_2 Oude Rijn -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Oude Rijn Code: NL09_20_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Buren, Neder-Betuwe Type: Status: M3 (Gebufferde (regionale) kanalen) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 292 van 481

293 Karakterschets: Stilstaand tot langzaamstromend kanaalwater dat gevoed wordt door inlaatwater uit de Rijn, kwelwater (uit rivier en Utrechtse heuvelrug) en overtollig neerslagwater. De stromingsrichting is overwegend van noord-oost naar zuid-west, maar kan in de oostelijke tak van het waterlichaam gedurende het jaar omkeren. Dit waterlichaam kent al een overwegend natuurvriendelijke inrichting en heeft een hoge natuurwaarde. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het type aangepast van R7 (grote rivier) naar M3 (kanaal) omdat de huidige inrichting en beheer beter op dit type aansluiten. Op basis hiervan zijn de doelen ook aangepast. Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Uiterwaarden Neder-Rijn (NL_VOG_66) Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen van stuwen in landbouwgebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen waterkeringen Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 293 van 481

294 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Het verwijderen van waterkeringen heeft via het mechanisme veiligheid nagenoeg altijd negatieve consequenties op één of meerdere gebruiksfuncties. Omdat het areaal waar schade optreedt bij het verwijderen van de waterkering over het algemeen vele hectaren bedraagt, is het verplaatsen van gebruiksfuncties alleen tegen onevenredig hoge kosten mogelijk. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 294 van 481

295 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 295 van 481

296 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig * ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 goed Fytoplankton (EKR) 0,60 goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 * goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 * goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 296 van 481

297 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M3) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type R7 naar type M3. De reden voor deze wijziging is dat het type R7 (Grote Rivier) niet passend is voor deze afgesloten watergang. Eigenlijk past het type M5 nog beter, maar dat is geen type dat voor de KRW gerapporteerd kan worden. M3 past dan het beste. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 297 van 481

298 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Oude omvang was 3 km. Hiervan wordt 3 km gefaseerd. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken om deel van aanleg NVO's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, waardoor realisatie achterblijft. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting 3 km 3 km Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 298 van 481

299 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 299 van 481

300 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 300 van 481

301 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 301 van 481

302 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 302 van 481

303 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 303 van 481

304 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 304 van 481

305 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 305 van 481

306 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Oude Rijn Code waterlichaam: NL09_20_2 pagina 306 van 481

307 Factsheet: NL09_21_2 Beekrestanten Bloemers -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Beekrestanten Bloemers Code: NL09_21_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Wijchen Type: Status: R4 (Permanente langzaam stromende bovenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 307 van 481

308 Karakterschets: Relatief smal lijnvormig water met zandbodem en onregelmatige oever. Het betreft een restant van sterk veranderde beek. Dit waterlichaam wordt voornamelijk gevoed door overtollig neerslagwater, maar er is ook aanvoer mogelijk vanuit Hernensche Meer. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming (afvoer van kwel- en regenwater). Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het doeltype aangepast van M2 (sloot) naar R4 (bovenloop beek) omdat het geen gegraven watergang betreft, maar een sterk veranderd oud beekje. Daarmee zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 308 van 481

309 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 309 van 481

310 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Waterhuishouding (overig) regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 310 van 481

311 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig), overige waterflora (ontoereikend) en vis (slecht). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 311 van 481

312 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 ontoereiken* E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 ontoereiken* ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,33 E-slecht ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 * goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 E-matig * goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 40 * goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 18,0 * E-matig matig Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 4,5-8,0 * goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) * goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 312 van 481

313 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R4) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand chloorpropeen (3ClC3e) - beryllium (Be) - chlooretheen (vinylchloride) (ClC2e) - mevinfos (mevfs) - seleen (Se) - thallium (Tl) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type M2 naar type R4. De reden voor deze wijziging is de natuurlijke oorsprong van dit waterlichaam waardoor een kunstmatig type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-slecht Biologie ontoereiken* E-slecht Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 313 van 481

314 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 0,47 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,47 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 0,47 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,47 Voor dit waterlichaam stond geen maatregel aanleg NVO gepland voor deze planperiode Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 0 stuks Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 314 van 481

315 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 315 van 481

316 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 316 van 481

317 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 317 van 481

318 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 318 van 481

319 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 319 van 481

320 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 320 van 481

321 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 321 van 481

322 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig), overige waterflora (ontoereikend) en vis (slecht). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 322 van 481

323 Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement stikstof totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. Dat is ook bij dit waterlichaam het geval waar diepe kwel door zeer oude diepe lagen omhoog komt met een natuurlijke aanrijking van met name stikstof. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron (via uit- en afspoeling) van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 323 van 481

324 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Beekrestanten Bloemers Code waterlichaam: NL09_21_2 pagina 324 van 481

325 Factsheet: NL09_22_2 Sloten Bommelerwaard West -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Sloten Bommelerwaard West Code: NL09_22_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Zaltbommel Type: Status: M1a (Zoete gebufferde sloten) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 325 van 481

326 Karakterschets: Plantenrijke, relatief smalle sloot die voornamelijk een af- en/of aanvoerfunctie heeft. Inlaat vanuit afgedamde maas en kwelwater. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Specifiek voor dit waterlichaam is afgeweken van de defaults voor overige waterflora en macrofauna voor sloten. Dit is gedaan omdat uit de analyses met de KRW-Verkenner bleek deze defaults te hoog waren voor de mogelijke maatregelen in dit waterlichaam (Praagse Methode, zie rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's'). Beschermde gebieden: - Habitatrichtlijn Loevestein, Pompveld & Kornsche Boezem (NL_HAB_71) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 326 van 481

327 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig). Daarnaast scoort stikstof (N) ontoereikend. Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 327 van 481

328 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 ontoereiken* E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Vis (EKR) 0,60 E-matig * goed Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,40 E-matig ontoereiken matig DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 328 van 481

329 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M1a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand chloorpropeen (3ClC3e) - beryllium (Be) - chlooretheen (vinylchloride) (ClC2e) - koper (Cu) - mevinfos (mevfs) - seleen (Se) - thallium (Tl) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Voor stikstof is de toestand 1 klasse lager uitgekomen, maar dit is een gevolg van een hogere concentratie die de klassengrens overschrijdt. Stikstofproblemen zijn bekend in dit gebied en een gevolg van de intensieve glastuinbouw. Normale variatie, bijvoorbeeld als gevolg van natte en droge jaren, lijkt de oorzaak van de verslechtering tov 2009 aangezien de verhoging van de concentratie niet verklaard kan worden door nieuwe of grotere lozingen of diffuse bronnen. Naar verwachting is het dus geen echte achteruitgang en kan de toestand in 2021 weer overeenkomen met de toestand Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 329 van 481

330 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: 271 Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Oude omvang was 1 km. Dit wordt gefaseerd. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken een deel van de aanleg van NVO's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. 1 km 1 km Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 330 van 481

331 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 331 van 481

332 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 332 van 481

333 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 333 van 481

334 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 334 van 481

335 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 335 van 481

336 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 336 van 481

337 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 337 van 481

338 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en overige waterflora (matig). Daarnaast scoort stikstof (N) ontoereikend. Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 338 van 481

339 Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron (via uit- en afspoeling) van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 339 van 481

340 Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Sloten Bommelerwaard West Code waterlichaam: NL09_22_2 pagina 340 van 481

341 Factsheet: NL09_23_2 Beekrestanten Citters -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Beekrestanten Citters Code: NL09_23_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Heumen, Wijchen Type: Status: R4 (Permanente langzaam stromende bovenloop op zand) Sterk Veranderd Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 341 van 481

342 Karakterschets: Relatief smalle lijnvormige watergang met zandbodem en onregelmatige oever. Het is feitelijk een restant van een sterk veranderd beekje. Het waterlichaam ligt geisoleerd van aanvoerwater en worden uitsluitend gevoed door regen- en jong grondwater (rivierkwel). Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming, die in het algemeen van oost naar west gericht is. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is het doeltype aangepast van M2 (sloot) naar R4 (bovenloop beekje) omdat het geen gegraven watergang betreft, maar een sterk veranderd oud beekje. Daarmee zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Sterk Veranderd Hydromorfologische herstelmaatregelen die niet uitgevoerd kunnen worden vanwege significante negatieve effecten aan gebruiksfuncties en/of milieu in bredere zin: Maatregelen wel beschouwd, niet uitvoerbaar gebruiksfuncties Milieu in brede zin Scheepvaart, havens, recreatie Activiteiten waarvoor water wordt opgeslagen Waterhuishouding en bescherming tegen overstromingen Overige duurzame activiteiten Dempen watergangen in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hanteren natuurlijk waterpeil in stedelijk gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Hermeandering beken in agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Verwijderen stuwen in intensief agrarisch gebied Fal Fal Fal Tru Fal Fal Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 342 van 481

343 Motivering per gebruiksfunctie: Gebruiksfunctie: Motivering: Waterhuishouding, bescherming tegen overstromingen, afwatering De waterhuishouding in gebieden met een intensief agrarische functie vraagt om een gereguleerd grondwaterpeil. In gebieden met een landbouwfunctie betreft het bijvoorbeeld de teelt van gewassen die optimaal renderen bij een bepaalde grondwaterstand, maar ook aan de berijdbaarheid van percelen die nodig is voor een goede bedrijfsvoering. Een natuurlijke fluctuatie van het peil heeft tot gevolg dat de optimale waterhuishoudkundige situatie wordt verstoort en opbrengstderving aan de orde is. De ontstane opbrengstderving is meestal niet te mitigeren door bewezen aanpassingen in de goede landbouwpraktijk. Gezien het beperkt beschikbare areaal voor verplaatsing van de gebruiksfunctie in dit alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Beschouwde alternatieven: De waterhuishouding in het stedelijk gebied is gebaad bij een gereguleerd grondwaterpeil. Oppervlaktewaterpeilen hebben een rechtstreekse invloed op het grondwaterpeil. In lager gelegen gebieden met een stedelijke functie is een tijdelijk hoger grondwaterpeil ongewenst, omdat hierdoor wateroverlast zal ontstaan in bijvoorbeeld kelders en kruipruimten (ongezonde leefomgeving). Verplaatsing van de stedelijke functie (wonen en werken) is doorgaans geen optie: Gezien het beperkt beschikbare areaal voor aanpassing van de gebruiksfunctie in dit in dit gebied alleen mogelijk tegen onevenredig hoge kosten. Alternatieven voor de ingrepen die hebben geleid tot het sterk veranderde karakter van het waterlichaam zijn beschouwd, maar deze zijn verworpen om de volgende reden(en): - Ja, onevenredig hoge kosten - Ja, technisch onhaalbaar Motivering: Geen uitvoerbare/betaalbare alternatieven beschikbaar Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 343 van 481

344 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 344 van 481

345 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora en vis (ontoereikend). Daarnaast scoort stikstof (N) ontoereikend. Meerderde specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 345 van 481

346 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,40 E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,55 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,33 ontoereiken ntoereiken Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,11 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,30 E-matig ontoereiken matig DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 40 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 18,0 ontoereiken matig Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 4,5-8,0 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 346 van 481

347 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier R4) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand chloorpropeen (3ClC3e) - beryllium (Be) - chlooretheen (vinylchloride) (ClC2e) - koper (Cu) - mevinfos (mevfs) - seleen (Se) - thallium (Tl) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type M2 naar type R4. De reden voor deze wijziging is de natuurlijke oorsprong van dit waterlichaam waardoor een kunstmatig type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie E-matig * ontoereiken Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 347 van 481

348 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 9,4 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 5,25 Dit is al meer dan de geplande 4.3 km voor deze planperiode Gefaseerd: 4,15 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 9,4 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 5,25 Dit is al meer dan de geplande 4.3 km voor deze planperiode Gefaseerd: 4,15 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken een deel van de aanleg van nvo's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: 0 stuks Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 348 van 481

349 Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 349 van 481

350 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 350 van 481

351 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 351 van 481

352 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 352 van 481

353 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 353 van 481

354 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 354 van 481

355 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 355 van 481

356 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora en vis (ontoereikend). Daarnaast scoort stikstof (N) ontoereikend. Meerderde specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 356 van 481

357 Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement stikstof totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. Dat is ook bij dit waterlichaam het geval waar diepe kwel door zeer oude diepe lagen omhoog komt met een natuurlijke aanrijking van met name stikstof. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron (via uit- en afspoeling) van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 357 van 481

358 Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Beekrestanten Citters Code waterlichaam: NL09_23_2 pagina 358 van 481

359 Factsheet: NL09_24_2 Sloten Lek & Linge -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Sloten Lek & Linge Code: NL09_24_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Buren, Geldermalsen Type: Status: M1a (Zoete gebufferde sloten) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 359 van 481

360 Karakterschets: Plantenrijke, relatief smalle sloten die voornamelijk een afvoerfunctie hebben en gevoed worden door inlaatwater uit de Linge, overtollig neerslagwater uit de polders en kwelwater. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming, die in het algemeen van oost naar west gericht is. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Specifiek voor dit waterlichaam is afgeweken van de defaults voor overige waterflora en macrofauna voor sloten. Dit is gedaan omdat uit de analyses met de KRW-Verkenner bleek deze defaults te hoog waren voor de mogelijke maatregelen in dit waterlichaam (Praagse Methode, zie rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's'). Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 360 van 481

361 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 361 van 481

362 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor vis (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 362 van 481

363 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 ontoereiken goed Overige waterflora (EKR) 0,40 E-matig goed Vis (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,40 E-matig goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 363 van 481

364 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M1a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 364 van 481

365 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is in totaal m3 gebaggerd. Dit is m3 extra dan oorspronkelijk geraamd. Extra gebaggerd i.v.m. nautisch redenen en in de planning naar voren gehaald. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 4,28 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 2,28 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. 2 km is gefaseerd. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 4,28 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 2,28 Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken een deel van de aanleg van NVO's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: 0 stuks Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 365 van 481

366 Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 366 van 481

367 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 367 van 481

368 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 368 van 481

369 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 369 van 481

370 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 370 van 481

371 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 371 van 481

372 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 372 van 481

373 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor vis (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 373 van 481

374 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Sloten Lek & Linge Code waterlichaam: NL09_24_2 pagina 374 van 481

375 Factsheet: NL09_25_2 Sloten Nederbetuwe -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Sloten Nederbetuwe Code: NL09_25_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Buren, Tiel Type: Status: M1a (Zoete gebufferde sloten) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 375 van 481

376 Karakterschets: Plantenrijke, relatief smalle sloten die een af- en aanvoerfunctie hebben en gevoed worden door inlaatwater uit de Oude Rijn en het Amsterdam-Rijnkanaal en overtollig neerslagwater uit de polders. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming, die in het algemeen van oost naar west gericht is. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Specifiek voor dit waterlichaam is afgeweken van de defaults voor overige waterflora en macrofauna voor sloten. Dit is gedaan omdat uit de analyses met de KRW-Verkenner bleek deze defaults te hoog waren voor de mogelijke maatregelen in dit waterlichaam (Praagse Methode, zie rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's'). Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 376 van 481

377 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig). Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 377 van 481

378 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 E-matig E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,40 ontoereiken goed Vis (EKR) 0,60 E-matig * goed Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,40 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 378 van 481

379 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M1a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - diazinon (Daznn) - propoxur (propxr) - seleen (Se) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* E-matig Biologie ontoereiken* E-matig Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 379 van 481

380 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 5,53 km Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,94 Uitgevoerd: 2,8 Dit is meer dan de geplande omvang voor deze planperiode Gefaseerd: 0,79 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 5,53 km Voortgang: km Motivering: In uitvoering: 1,94 Uitgevoerd: 2,8 Meer uitgevoerd in deze planperiode dan gepland Gefaseerd: 0,79 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken de aanleg van een deel van de nvo's te faseren, vanwege moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 1 vispassage lijkt zinvol 1 stuks Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 380 van 481

381 Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 381 van 481

382 Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 382 van 481

383 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 383 van 481

384 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 384 van 481

385 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 385 van 481

386 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 386 van 481

387 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 387 van 481

388 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna. Meerdere specifiek verontreinigende stoffen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 388 van 481

389 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Sloten Nederbetuwe Code waterlichaam: NL09_25_2 pagina 389 van 481

390 Factsheet: NL09_26_2 Sloten Overbetuwe -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Sloten Overbetuwe Code: NL09_26_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Neder-Betuwe, Overbetuwe Type: Status: M1a (Zoete gebufferde sloten) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 390 van 481

391 Karakterschets: Plantenrijke, sloten die voornamelijk een afvoerfunctie hebben en gvoed worden door inlaatwater uit de Linge, overtollig neerslagwater uit de polders en kwel. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming, die in het algemeen van oost naar west gericht is. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Specifiek voor dit waterlichaam is afgeweken van de defaults voor overige waterflora en macrofauna voor sloten. Dit is gedaan omdat uit de analyses met de KRW-Verkenner bleek deze defaults te hoog waren voor de mogelijke maatregelen in dit waterlichaam (Praagse Methode, zie rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's'). Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 391 van 481

392 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora en vis (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 392 van 481

393 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 E-matig * goed Overige waterflora (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Vis (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,40 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 393 van 481

394 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M1a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-matig Biologie E-matig * E-matig Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 394 van 481

395 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: 0 km Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: 0 km Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 395 van 481

396 Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 396 van 481

397 Maatregelen gepland voor de periode Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). pagina 397 van 481

398 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 398 van 481

399 Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 399 van 481

400 vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 400 van 481

401 Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren Verwijderen verontreinigde bagger **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) m3 **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 401 van 481

402 vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora en vis (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 402 van 481

403 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Sloten Overbetuwe Code waterlichaam: NL09_26_2 pagina 403 van 481

404 Factsheet: NL09_27_2 Sloten Tielerwaarden -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Sloten Tielerwaarden Code: NL09_27_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Buren, Geldermalsen, Neerijnen, Tiel Type: Status: M1a (Zoete gebufferde sloten) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 404 van 481

405 Karakterschets: Plantenrijke, relatief smalle sloten die voornamelijk een afvoerfunctie hebben en gevoed worden door inlaatwater uit de Linge en overtollig neerslgwater uit de polders. Er is door het jaar vrijwel altijd sprake van enige stroming. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Specifiek voor dit waterlichaam is afgeweken van de defaults voor overige waterflora en macrofauna voor sloten. Dit is gedaan omdat uit de analyses met de KRW-Verkenner bleek deze defaults te hoog waren voor de mogelijke maatregelen in dit waterlichaam (Praagse Methode, zie rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's'). Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 405 van 481

406 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 406 van 481

407 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,50 E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,40 E-matig * E-matig matig Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) NVT NVT NVT Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,22 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,40 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 150 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) NVT NVT NVT Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 407 van 481

408 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M1a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Er is geen toelichting beschikbaar. Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-matig Biologie E-matig * E-matig Fysische chemie * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 408 van 481

409 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 3,1 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,1 Gefaseerd: 3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 3,1 km Voortgang: km Motivering: Uitgevoerd: 0,1 Gefaseerd: 3 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken de aanleg van een deel van de nvo's te faseren, vanwege moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. lengte in km * 1000 * dikte te verwijderen laag 0.3 m * breedte owl 10 m Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 409 van 481

410 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 410 van 481

411 Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 411 van 481

412 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 412 van 481

413 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 413 van 481

414 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 414 van 481

415 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 415 van 481

416 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 416 van 481

417 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor overige waterflora (matig). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren. Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 417 van 481

418 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Sloten Tielerwaarden Code waterlichaam: NL09_27_2 pagina 418 van 481

419 Factsheet: NL09_28_2 Veenvaarten Nederwaard -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Veenvaarten Nederwaard Code: NL09_28_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Type: Status: M10 (Laagveen vaarten en kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Alblasserdam, Hardinxveld-Giessendam, Molenwaard, Papendrecht Nee Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 419 van 481

420 Karakterschets: Langzaamstromende vaart die gevoed wordt door overtollig neerslagwater uit de polders, inlaatwater uit de Lek en kwel. De stromingsrichting van het water kan wisselen, afhankelijk van aan- of afvoer van water. Als gevolg van bodemgesteldheid (Veenweidegebied) hebben we hier te maken met een relatief kleine drooglegging, een strak peilbeheer en slappe oevers. Ook is vaak een aanzienlijke sliblaag op de waterbodem aanwezig. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Boezems Kinderdijk (NL_VOG_106) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 420 van 481

421 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis overige belastingen intensief beheer en onderhoud (incl. oevers) Waterhuishouding (overig) belemmering ontwikkeling vegetatie en fauna Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 421 van 481

422 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna, overige waterflora, vis en fytoplankton (matig). Daarnaast scoort fosfor (P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 422 van 481

423 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig E-matig matig Vis (EKR) 0,60 * E-matig goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * E-matig matig Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 E-matig * E-matig matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 E-matig goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,0 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 423 van 481

424 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M10) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) - zink (Zn) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de vismaatlat sterk aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn daardoor niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * E-matig Biologie E-matig * E-matig Fysische chemie E-matig * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 424 van 481

425 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2011 is m3 verwijderd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 4 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Gefaseerd: 4 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Temporisering aanleg natuurvriendelijke oevers NBW en KRW Oude omvang is 4 km. Dit wordt gefaseerd. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken de aanleg van een deel van de nvo's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, achterblijvende realisatie. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 4 km 4 km 2 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 2 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 425 van 481

426 Oude omvang 2 stuks. Deze worden gefaseerd. Motivatie: Bij bestuurlijk besluit is afgesproken de aanleg van een deel van de vispassages te faseren. Belangrijkste redenen hiervoor zijn heroverwegingen/ -bezuinigingen bij RWS en provinciet (vervallen van medefinanciering van geplande rijks-regio passages). Daarbij komt dat aanleg passages duurder blijken dan voorzien. Nieuwe afweging volgt in tweede planperiode. Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. In Alblasserwaard is dit effectieve maatregel en is deels autonoom. Ook inzetten in aangrenzende poldersystemen, als aanvulling op boezemecosysteem. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 426 van 481

427 geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 427 van 481

428 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 428 van 481

429 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 429 van 481

430 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 430 van 481

431 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 431 van 481

432 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 432 van 481

433 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna, overige waterflora, vis en fytoplankton (matig). Daarnaast scoort fosfor (P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper, seleen en zink overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid) - het opheffen van vismigratiebarrières Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 433 van 481

434 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. In dit waterlichaam is vooral de nalevering van nutriënten vanuit het veen een belangrijke bron. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Daarenboven geldt dat de voorraad nutriënten in de bodem dusdanig is dat ook bij 0-bemesting de niveaus in het water in 2021 boven de norm zullen liggen. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 434 van 481

435 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Veenvaarten Nederwaard Code waterlichaam: NL09_28_2 pagina 435 van 481

436 Factsheet: NL09_29_2 Veenvaarten Overwaard -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Veenvaarten Overwaard Code: NL09_29_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Type: Status: Alblasserdam, Giessenlanden, Molenwaard, Zederik M10 (Laagveen vaarten en kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 436 van 481

437 Karakterschets: Langzaamstromende vaart die gevoed wordt door overtollig neerslagwater uit de polders, inlaatwater uit de Lek en kwel. De stromingsrichting van het water kan wisselen, afhankelijk van aan- of afvoer van water. Als gevolg van bodemgesteldheid (Veenweidegebied) hebben we hier te maken met een relatief kleine drooglegging, een strak peilbeheer en slappe oevers. Ook is vaak een aanzienlijke sliblaag op de waterbodem aanwezig. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Beschermde gebieden: - Vogelrichtlijn Boezems Kinderdijk (NL_VOG_106) Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging sluis (ook gemaal): verlagen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) onnatuurlijk peilbeheer is nadelig voor ecologische ontwikkeling regulering waterbeweging stuw: verschil waterstand : verhogen waterstand (peilbeheersing) Waterhuishouding (overig) aantasting van het natuurlijk hydrologisch regime regulering waterbeweging kanalisatie c.q. normalisatie van de waterloop Waterhuishouding (overig) Verminderde stroming en habitatdiversiteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. regulering waterbeweging barrières (niet of moeilijk (vis)passeerbare gemalen, stuwen, dammen etc.) Waterhuishouding (overig) belemmering migratiemogelijkheden voor vis Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 437 van 481

438 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). Daarnaast scoort fosfor (P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 438 van 481

439 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 ontoereiken E-matig matig Overige waterflora (EKR) 0,60 E-matig ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 E-matig * E-matig goed Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 E-matig * E-matig matig Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,0 * goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig goed Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 439 van 481

440 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M10) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - koper (Cu) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Vanwege fouten in de maatlat van 2009 is de macrofytenmaatlat (kwaliteitselement Overige waterflora) sterk aangepast. Daarnaast zijn het GEP en de onderliggende klassengrenzen aangepast. De berekende toestand 2009 en 2014 zijn niet eenduidig te vergelijken. Na uitvoering van alle maatregelen, gecombineerd met een goede waterkwaliteit, blijven de doelen gewoon haalbaar. Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal ontoereiken* ontoereiken Biologie ontoereiken* ontoereiken Fysische chemie E-matig * Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 440 van 481

441 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Uitgevoerd: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. In 2010 is m3 en in 2011 is m3 verwijderd. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 4 Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water Voortgang: km Motivering: Planvoorbereiding: 4 Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Lokaal is maatregel niet mogelijk wegens aanwezigheid wegen en bebouwing. Verwijderen hiervan is onacceptabel. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is niet mogelijk wegens vermindering afvoer. Bij bestuurlijk besluit is afgesproken de aanleg van een deel van de nvo's te faseren. Belangrijkste reden is dat voor wat betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers geconstateerd moet worden dat de bereidheid om hieraan vrijwillig deel te nemen door grondeigenaren tegenvalt: moeizame grondverwerving, achterbijvende realisatie. Uitvoeren/aanleg vispassages vispasseerbaar maken kunstwerk 4 km 4 km 1 stuks Voortgang: stuks Motivering: Gefaseerd: 1 Hier ligt bestuurlijk besluit van aan ten grondslag (Fasering vismigratiemaatregelen WSRL) Oude omvang was 1 passage. Aanleg duurder dan voorzien, in tweede planperiode vindt nieuwe afweging plaats. Verdiepen / baggeren tbv waterkwaliteitsknelpunten m3 Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 441 van 481

442 Verwijderen verontreinigde bagger Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Creëren van meer waterdiepte (verdunning, robuustheid, ecologische kwaliteit). Op locaties < 1meter diep. In Alblasserwaard is dit effectieve maatregel en is deels autonoom. Ook inzetten in aangrenzende poldersystemen, als aanvulling op boezemecosysteem. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 442 van 481

443 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 443 van 481

444 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 444 van 481

445 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 445 van 481

446 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 446 van 481

447 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 447 van 481

448 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 448 van 481

449 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna en fytoplankton (matig) en overige waterflora (ontoereikend). Daarnaast scoort fosfor (P) matig. De specifiek verontreinigende stoffen kobalt, koper en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op: - het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren; - het stimuleren van het beperken van de nutriënten emissies (aanvullend op het generieke beleid). Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Natuurlijke omstandigheden Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Kwaliteitselement fosfor totaal Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 449 van 481

450 Motivering per motiveringsgrond: Natuurlijke omstandigheden Uit onderzoek in de afgelopen planperiode is gebleken dat veel oppervlaktewaterlichamen in Rijn-West te maken hebben met een hoge, voor een belangrijk deel niet-beïnvloedbare achtergrondbelasting met nutriënten. Vanwege onvoldoende kennis is dit voor dit waterlichaam nog niet verdisconteerbaar in het GEP. In dit waterlichaam is vooral de nalevering van nutriënten vanuit het veen een belangrijke bron. De hoge achtergrondbelasting zorgt ervoor dat het doel niet wordt bereikt. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Voor dit waterlichaam is bemesting door de landbouw de belangrijkste bron van nutriënten, die het bereiken van de doelen nog niet mogelijk maakt. Hoewel het generieke mestbeleid significant bijdraagt aan doelrealisatie is het voor het bereiken van de doelen in 2021 naar verwachting niet voldoende. Nog zwaardere inzet leidt echter tot disproportionele kosten voor de landbouwsector, zoals is vastgesteld in de politieke besluitvorming van de Actieprogramma s in het kader van de Nitraatrichtlijn. Daarenboven geldt dat de voorraad nutriënten in de bodem dusdanig is dat ook bij 0-bemesting de niveaus in het water in 2021 boven de norm zullen liggen. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 450 van 481

451 Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Veenvaarten Overwaard Code waterlichaam: NL09_29_2 pagina 451 van 481

452 Factsheet: NL09_30_2 Het Meertje -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Het Meertje Code: NL09_30_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Gelderland Millingen aan de Rijn, Nijmegen, Ubbergen Type: Status: M6a (Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 452 van 481

453 Karakterschets: Breed uitlopende watergang die wordt gevoed door kwel- en neerslagwater uit de polders, en de bekensystemen van Beek-Ubbergen en Groesbeek (dat via Duitsland hierop afwatert). Er is geen inlaat van water mogelijk, waardoor waterpeilen in droge periodes (en bij lage rivierstanden) tot onder streefpeil kunnen uitzakken. Wijzigingen oppervlaktewaterlichaam T.o.v. de planperiode zijn de begrenzing en de doelen (GEP's) aangepast, zowel administratief en als gevolg van voortschrijdend inzicht in het watersysteem. Voor de motivering van de aanpassingen wordt verwezen naar de rapportage 'Actualisatie waterlichamen en GEP's' van Royal HaskoningDHV (Evers, 2014). Deze rapportage is beschikbaar op website van : Voor dit specifieke waterlichaam is de begrenzing aangepast (gericht op het brede benedenstroomse deel) en het doeltype aangepast van R5 (beek) naar M6a (kanaal) omdat het een gegraven brede watergang betreft in een voormalige natte laagte. Op basis daarvan zijn ook de doelen geactualiseerd. Beschermde gebieden: Er zijn geen relevante beschermde gebieden voor dit waterlichaam. Status: Kunstmatig Het waterlichaam is door mensen gegraven op een plaats waar voorheen geen water was. 2. Belastingen en effecten van menselijke activiteiten Voor de analyse van een waterlichaam wordt gebruik gemaakt van de DPSIR methode: Drivers - Pressures - State - Impact - Responses. Bepaalde functies (D) zorgen voor een belasting (P) die invloed heeft op de toestand (S) en het functioneren van het waterlichaam (I), die vragen om een respons (R) via maatregelen en/of toepassing van een uitzondering. Dit blok beschrijft de significante belastingen (D) op het waterlichaam en geeft informatie over de effecten ervan (P). Bij de volgende onderdelen komen S, I en R aan bod. Menselijke activiteiten en effecten Hoofdgroep Belasting Functie Effect diffuse bronnen door run-off (afstromend wegwater en regenwaterriolen) Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen door landbouwgronden Landbouw belasting met stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen diffuse bronnen door verkeer (weg/rail) en infrastructuur Verkeer belasting waterkwaliteit diffuse bronnen overige diffuse bronnen (vooral atmosferische depositie) Overig belasting waterkwaliteit regulering waterbeweging baggeren c.q. verdiepen (incl. zandvang) Waterhuishouding (overig) teveel bagger kan tot kwantiteitsproblemen leiden a.g.v. beperkter doorstroomprofiel en tot kwaliteitsproblemen door vermindering van waterdiepte. Frequent baggeren voorkomt deze problemen. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 453 van 481

454 Met behulp van een landelijke analyse zijn de aanwezige belastingen voor dit waterlichaam geanalyseerd. Vervolgens zijn met behulp van expert judgement de functie van de belasting en het effect op de toestand van het waterlichaam in beeld gebracht. De belasting door landbouwgronden en als gevolg daarvan het negatieve effect op de waterkwaliteit willen we zoveel als mogelijk beperken door middel van het stimuleren van gebiedsgerichte, bovenwettelijke maatregelen. Tegelijkertijd rekenen wij hierbij nadrukkelijk ook op de effecten van het generieke landelijke beleid. Op de emissie van schadelijke stoffen (b.v. PAK, zware metalen) naar oppervlaktewater als gevolg van diffuse bronnen zoals verkeer (weg/rail),infrastructuur en atmosferische depositie hebben wij als regionale waterbeheerder nagenoeg geen grip. Voor de aanpak van dit soort diffuse bronnen zijn nationale of beter Europese kaders nodig. Wij blijven deze stoffen monitoren en zullen dit thema blijven agenderen bij het Rijk. Toelichting toestand, maatregelen en prognose De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 3. Doelen en toestand Dit onderdeel beschrijft doelen en toestand (S) van het waterlichaam. Daarbij wordt gemotiveerd indien wordt afgeweken van nationaal vastgestelde doelen en de toestand achteruit gaat. Duidelijk wordt voor welke biologische groepen en stoffen het waterlichaam niet voldoet (I). Chemische toestand Normoverschrijding Rapportage toestand 2014 Prognose 2021 (geen normoverschrijdingen) (geen normoverschrijdingen) Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 454 van 481

455 Motivering chemische toestand: SVS vallen feitelijk onder de ecologische toestand. Vanwege de beperkte ruimte die daar beschikbaar is, is de motivatie SVS hier (onder chemische toestand) opgenomen. Bij de beoordeling op SVS voldoet geen enkele waterlichaam. Per waterlichaam zijn er 2-8 stoffen die overschrijden. Voor de meeste overschrijdingen zorgen de metalen kobalt, koper, zink, beryllium en thallium. Deze stoffen hebben industriële toepassingen of worden als additief aan veevoer toegevoegd. Van de (normoverschrijdende) SVS meet WSRL alleen koper en zink zelf. De oordelen voor de andere (normoverschrijdende) SVS zijn afkomstig van TT-meetpunten van Rijkswaterstaat. Deze laatste worden ook in de monitoring van WSRL opgenomen. De regionale waterbeheerders hebben geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken. Voor de toepassing van dit soort stoffen zijn nationale of beter europese kaders nodig. We blijven dit thema agenderen bij het Rijk. In een beperkt aantal gevallen betreft het gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor sluiten we aan bij de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming Gezonde Groei, Duurzame Oogst ( ta-duurzame-gewasbescherming.html). In deze Nota is aangegeven dat het kabinet wil dat de waterkwaliteit uiterlijk in 2023 op orde is, zowel voor water dat bestemd is voor de drinkwatervoorziening als voor de ecologische kwaliteit van oppervlaktewater (Kaderrichtlijn Water). Voor meer informatie over de specifiek verontreinigende stoffen verwijzen we naar de rapportage ontwerp KRW-Rivierenlandplan 2 ( ),, juli Deze is beschikbaar op de KRW-pagina van de website van waterschap Rivierenland: Ecologische toestand Biologie GEP Toestand 2009 Toestand 2014 Prognose 2021 Macrofauna (EKR) 0,60 E-matig E-matig goed Overige waterflora (EKR) 0,60 ontoereiken ntoereiken Vis (EKR) 0,60 E-matig * goed Fytoplankton (EKR) 0,60 Algemeen fysische chemie Fosfor totaal (zomergemiddelde) (mg P/l) 0,15 goed Stikstof totaal (zomergemiddelde) (mg N/l) 2,80 goed DIN (winterperiode) (mg N/l) NVT NVT NVT Zoutgehalte (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 300 goed Temperatuur (max. waarde) (gr.c) 25,0 goed Zuurgraad (zomergemiddelde) (-) 5,5-8,5 goed Zuurstofverzadiging(sgraad)(zomergemiddelde) (%) goed Doorzicht (zomergemiddelde) (m) 0,65 E-matig matig Legenda: blauw = zeer goed groen = goed geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht leeg = geen gegevens Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 455 van 481

456 *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Afhankelijk van het type KRW-waterlichaam dat gebruikt is voor de toestandsbeoordeling (het doeltype, hier M6a) zijn bepaalde maatlatten niet van toepassing. Deze maatlatten zijn met NVT in de toestandskolommen gemarkeerd. Specifiek verontreinigende stoffen Normoverschrijding Rapportage toestand kobalt (Co) - seleen (Se) Motivering ecologische toestand: Voor dit waterlichaam heeft een typewijziging plaatsgevonden van type R5 naar type M6a en daarnaast is het waterlichaam anders begrensd. De reden voor deze wijziging is de gegraven oorsprong van dit waterlichaam waardoor een natuurlijke type eigenlijk niet passend was. Als gevolg van deze wijziging en de bijbehorende andere maatlatten en normen is de toestand 2014 niet vergelijkbaar met de toestand van Een vergelijking van de toestand 2009 en 2014 op basis van dezelfde maatlatten zou kunnen uitwijzen of daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden. Deze vergelijking achten wij echter niet zinvol, aangezien de toestand 2009 voor een belangrijk deel tot stand is gekomen door expert oordelen en/of nog niet KRW-conform verzamelde gegevens. Wij kunnen daarmee niet onderbouwd uitsluiten dat daadwerkelijk achteruitgang heeft plaatsgevonden, maar achten dit onwaarschijnlijk. In ieder geval geldt dat na uitvoering van het volledige maatregelpakket de doelen behaald worden Eindoordeel Toestand 2009 Toestand 2014 Chemie Totaal C-voldoet * C-voldoet Ecologie Totaal E-matig * ontoereiken Biologie E-matig * ontoereiken Fysische chemie * E-matig Specifiek verontreinigende stoffen C-voldoet nie* C-voldoet nie Legenda: - Chemie: blauw = goed/voldoet rood = niet goed/voldoet niet - Ecologie: blauw = zeer goed groen = goed/voldoet geel = matig oranje = ontoereikend rood = slecht/voldoet niet *: deze toestandsbeoordeling betreft een beheerdersoordeel. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 456 van 481

457 4. Maatregelen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn (R). Er zijn landelijke en gebiedsgerichte maatregelen. De landelijke maatregelen staan in het maatregelprogramma bij het stroomgebiedbeheerplan. Gebiedsgerichte maatregelen staan hieronder in tabellen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. maatregelen in SGBP 2009 voor de periode t/m overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m maatregelen gepland voor de periode maatregelen gepland voor de periode Verder is aangegeven wanneer een maatregel is gericht op de opgave op grond van een beschermd gebied. Maatregelen opgevoerd in SGBP 2009 voor de periode t/m 2015 Aanleg groene bergingen aanpakken riooloverstorten Gemeente X 2 stuks Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 1 In uitvoering: 1 Bij de overstorten Nielingen en Ticheloven in gemeente Millingen worden groene bergingen aangelegd met zuiveringscapaciteit om de waterkwaliteit van de lozingen op SED-water en waterlichaam te verbeteren. Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Voortgang: m3 Motivering: Planvoorbereiding: Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Uitgangspunt is dat in 2015 de watergangen op 1 meter diepte zijn gebracht. Maximaal zinvol is ook 1 meter. Generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden. Communicatie over gebruik koperbaden, kunstmestkantenstrooier en beperken erfafspoeling geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Communicatie met agrariers over "goede agrarische bedrijfsvoering" waardoor minder emissie naar oppervlaktewater optreedt en de waterkwaliteit kan verbeteren. In de periode 2010 tot en met 2013 is jaarlijks via folders doorlopend over deze doelstelling gecommuniceerd. Communicatie heeft in het hele beheergebied van het waterschap plaatsgevonden en is van toepassing op alle oppervlaktewaterlichamen. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 1 Uitgevoerd: 9 Ingetrokken: 1 Het KRW innovatieonderzoek Actief Visstandbeheer is vervallen wegens gebrek aan draagvlak. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 457 van 481

458 **) in totaal 11 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Elf specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW vinden plaats in de periode 2009 tot en met Totale investeringskosten bedragen 0,5 miljoen euro. Tot en met 2013 zijn negen projecten uitgevoerd en afgerond. Het onderzoek naar Aktief Biologisch Beheer is ingetrokken vanwege maatschappelijke weerstand. Het project 'flexibel peilbeheer' wordt in 2015 afgerond. Pilot terugdringen emissie landbouw uitvoeren onderzoek Voortgang: stuks Motivering: In uitvoering: 2 Uitgevoerd: 1 **) in totaal 3 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met de landbouwsector worden (innovatieve) pilots uitgevoerd om emissie vanuit landbouw te verminderen. Met pilots worden veelal de mogelijkheden, effecten en draagvlak van specifieke maatregelen verkend. In 2012 is één pilot in de chrysantenteelt afgerond. In 2013 is het Interreg project Natuurlijke Grenswateren afgerond. De derde, Minder nutrienten Langs de Linge' wordt in 2015 afgerond. Stimuleren inrichten mestvrije zones geven van voorlichting Voortgang: stuks Motivering: Uitgevoerd: 1 **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De volgende stimuleringsregelingen (hebben) bestaan: - Stimuleringsregeling akkerranden Actief Randenbeheer Brabant ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Langs de Linge ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Natuurlijke Grenswateren ( ) - Stimuleringsregeling akkerranden Gelders Rivierengebied ( ) Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Voortgang: stuks Motivering: Planvoorbereiding: 2 Uitgevoerd: 2 **) in totaal 4 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Financiele bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissie van stoffen. Maatregel focust zich met name op de aanleg van vuilwaterinnamepunten voor recreatievaaart op de (Beneden-)Linge. Daarnaast is met deze maatregel ook het certificaat Duurzaam Terreinbeheer voor toepassing van bestrijdingsmiddelen op terreinen van WSRL gebiedsbreed gerealiseerd. Overige maatregelen uitgevoerd in de periode t/m 2015 Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer 0,59 km Lokaal niet mogelijk vanwege beperken aan- en afvoer van water. Hierdoor treedt schade aan functies op. Alleen mogelijk op locaties waar overdimensionering (nvo) plaatsvindt. lengte in km * breedte strook 7.5 m / 1000 Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water 0,59 km Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 458 van 481

459 2010: gerealiseerd 1 km Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 459 van 481

460 Maatregelen gepland voor de periode Autonoom Baggeren Verwijderen verontreinigde bagger m3 Is autonome maatregel die bijdraagt aan KRW-doel. Het generiek baggerprogramma is evenredig verdeeld over waterlichamen in deelgebieden waar in de planperiode de baggercyclus loopt. Deze maatregel is een voortzetting van het baggerprogramma dat ook al liep in Het op diepte brengen van een watergang (door het baggeren) zorgt ervoor dat de watergang minder snel opwarmt en het verwijderen van de bagger zorgt er bovendien voor dat nutriënten en milieu hygiënische verontreinigingen worden afgevoerd. Dit bevordert de randvoorwaarden voor een goed ecosysteem. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat bijvoorbeeld kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1. Eerder is onder meer via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. Deze maatregel heeft in beginsel betrekking op alle kwaliteitsparameters. De maatregel is randvoorwaardelijk voor de effectiviteit van alle voorgenomen (overheids)maatregelen. Tevens bevorderen we hiermee begrip en draagvlak bij externe partijen. Herprofileren oevers verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 60 km voor meerdere waterlichamen. Een inventarisatie heeft aangetoond dat een aantal oudere natuurvriendelijke oevers sterk verlanden, of geheel niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Niet ontwikkelde of verlande oevers dragen niet bij aan de waterkwaliteitsdoelen. Deze oevers kunnen met de huidige kennis en inzichten door middel van herprofileren beter ingericht worden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Op basis van de gegevensanalyse komt bijna 80 kilometer NVO in aanmerking voor herprofileren. In samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud zal bekeken worden welke trajecten van waterlichamen met verlande oevers voor herprofilering in aanmerking komen. Wij denken hierbij aan een indicatie van: Beekrestanten Bloemers 700m, Beekrestanten Citters 1900m, Beken Groesbeek 2500m, Beneden-Linge 1600m, Kanalen Bommelerwaard-oost 100m, Kanalen Bommelerwaard-west 1900m, Kanalen Land van Heusden&Altena 300m, Kanalen Lek&Linge 300m, Kanalen Quarles van Ufford 9000m, Kanalen Tielerwaarden 1100m, Linge en Kanalen Nederbetuwe 15700m, Linge en Kanalen Overbetuwe 33000m, Sloten Lek & Linge 200m, Sloten Nederbetuwe 2500m, Sloten Tielerwaarden 7300m. De komende planperiode gaan wij 60 km van deze verlande / niet effectieve natuurvriendelijke oevers herprofileren. KRW Onderzoeksprogramma Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 460 van 481

461 uitvoeren onderzoek Het KRW onderzoeksprogramma heeft als doel om kennis met de praktijk te verbinden en de kennis over het functioneren van onze watersystemen te vergroten. Het onderzoeksprogramma richt zich daarom: -Op het actualiseren van bestaande kennis (effectieve maatregelen, beperkende factoren, functioneren watersysteem, etc.); -Op het genereren van nieuwe kennis ten behoeve van nog te nemen maatregelen. Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW zijn het haalbaarheidsonderzoek 'Optimalisatie beheer en onderhoud' (wordt gebied breed uitgevoerd) en onderzoek naar nut en noodzaak verbetering RWZI Groesbeek (specifiek voor het waterlichaam Beken Groesbeek). Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van waterlichamen uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Natuurvriendelijk onderhoud op de locaties waar natuurvriendelijke oevers worden aangelegd in SGBP2. Ook geherprofileerde oevers werden en worden natuurvriendelijk onderhouden. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters en de nutriënten P en N. Van deze 26 km is 6-8 km geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem (zie maatregel aanleg natuurvriendelijk oevers). De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 26 km voor meerdere waterlichamen. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters, doorzicht en de nutriënten P en N. Breedte natuurvriendelijke oever is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Van het voornemen om 26 km natuurvriendelijke oevers aan te leggen is 6-8 km natuurvriendelijk oever geraamd in het waterlichaam Hoge Boezem in de Alblasserwaard. De overige km wordt verdeeld over het zoekgebied Alm en Biesbosch, Betuwe, Beneden-Linge, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 461 van 481

462 Stimuleren bovenwettelijke/innovatieve maatregelen landbouw uitvoeren onderzoek Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de landbouw. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om bovenwettelijke/-innovatieve maatregelen in de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen. Dit past in de aanpak van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit wordt in de 2e planperiode samen met LTO op gebiedsniveau uitgewerkt. Het gaat bij deze maatregel bv. om het uitwisselen van kennis met groepen ondernemers, gericht op toepassing van innovaties, het sluiten van kringlopen en het verminderen van emissies naar bodem, water en lucht. Concreet zou het kunnen gaan om projecten gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van het mineralenmanagement in de melkveehouderij, het verbeteren van bodembeheer in de akkerbouw, integraal watermanagement op bedrijfsniveau, het verminderen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen enz. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. De gebieden waar we in samenwerking met LTO met DAW aan de slag willen zijn: Alblasserwaard, Alm&Biesbosch, Land van Maas en Waal, Groesbeek/Ooijpolder, Betuwe en Bommelerwaard. Stimulering beperking emissie diffuse bronnen overige brongerichte maatregelen Deze maatregel is primair gericht op het terugdringen van emissies vanuit de niet-landbouw. In de 1e planperiode hebben we deze maatregel geïntroduceerd en dit loopt door in de 2e planperiode. Derde partijen (niet-landbouw) die maatregelen willen nemen gericht op het beperken van diffuse stoffen, kunnen hierbij door het waterschap worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld de aanleg van vuilwaterinzamelpunten door gemeenten ten behoeve van de recreatievaart. Hiermee heeft het waterschap de mogelijkheid om emissiebeperkende (bovenwettelijke/ -innovatieve) maatregelen buiten de landbouwsector te stimuleren/ondersteunen door middel van een financiële bijdrage voor maatregelen ter beperking van specifieke emissies van stoffen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat op voorhand niet is te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen. Stimulieringsregeling Actief randenbeheer geven van voorlichting Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 462 van 481

463 Stimuleringsregeling voor het beperken van uit- en afspoeling en directe emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen via bufferstroken. Het gaat bij deze maatregel om aanleg en beheer van bufferstroken (zijnde mest- en spuitvrije zones), welke direct gelegen zijn naast watergangen. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar beheersovereenkomsten met grondeigenaren kunnen worden afgesloten. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk **) in totaal 1 stuks voor het beheergebied waterbeheerder. Met aanpassingen in de inrichting en het beheer en onderhoud van de watergangen wordt de biotoop van de vis zodanig op orde gebracht dat deze er kunnen opgroeien, schuilen en voortplanten. Van belang is dat vissen deze biotoop ook kunnen bereiken. Deze maatregel draagt bij aan de verbetering van de algemene biologische parameter vis in het beheergebied van WSRL. Het herstellen van vrije vismigratiemogelijkheden door het opheffen van knelpunten is beschreven in de vismigratievisie 'Ruim baan voor vis' (Vismigratieplan , februari 2009). Door de ervaringen in SGBP1 is het zinvol het vismigratieplan te herijken, met de insteek om vismigratieroutes voor 2027 te realiseren. Dit moet leiden tot prioritering en keuzes: welke knelpunten gaan we oplossen en welke vismigratieroute is het meest kansrijk om mee te beginnen. We onderscheiden vier vismigratieroutes: -Vismigratieroute Alblasserwaard; -Vismigratieroute Linge; -Vismigratieroute Alm en Biesbosch; -Vismigratieroute Citters. Deze routes sluiten aan bij de visie op vismigratie binnen Rijn West (routekaart voor vismigratie in de Nederlandse Delta). We combineren deze routes bij voorkeur met R-type waterlichamen in ons beheersgebied. Focus is om de meest urgente knelpunten op te lossen om daarmee vrije vismigratieroutes te creëren. De nadruk komt meer te liggen op de vismigratieroute. In de tweede planperiode geven we invulling aan het vismigratieprogramma; we herijken de vismigratievisie en geven invulling aan de prioritering van de vismigratieroutes en we denken, indicatief, aan het oplossen van ca. 10 à 20 vismigratieknelpunten. Verbreden/verdiepen watersysteem verdiepen watersysteem (overdimensioneren) **) ha **) in totaal 55 ha voor het beheergebied waterbeheerder. Het op voldoende diepte brengen en/of het verbreden van het natte profiel (creëren groter doorstroomprofiel) van watergangen kan van belang zijn voor het verbeteren van de waterkwaliteit en het oplossen van waterkwantiteitsknelpunten op specifieke locaties. Deze maatregel draagt bij aan verbetering van de vier biologische parameters. Deze maatregel wordt ingezet op het niveau van het beheergebied en niet als specifieke maatregel per locatie en per waterlichaam, omdat: - Op voorhand is niet te voorspellen welke kansen voor uitvoering van specifieke maatregelen zich in de planperiode voordoen; - Op voorhand is niet te voorspellen waar grondverwerving ten behoeve van de uitvoering van een maatregel het voorspoedigst zal gaan. Het verdiepen en/of verbreden is voorgenomen over een lengte van ongeveer 55 km waterlichaam tot en met Dit verdiepen/verbreden is maatwerk en zal voornamelijk uitgevoerd worden in samenhang met het optimaliseren van beheer en onderhoud. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 463 van 481

464 Maatregelen gepland voor de periode Beheer en onderhoud optimaliseren uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Beheer en onderhoud optimaliseren in alle waterlichamen. De omvang van deze maatregel is nog niet bekend. Communicatie mbt waterkwaliteit geven van voorlichting Communicatie in brede zin: bv. richting landbouw, sportvisserij en andere functies/gebruikers. Doel is infomeren en vergroten bewustwording wat kan leiden tot vermindering van emissies naar oppervlaktewater en verbetering van de waterkwaliteit. Dit is een doorlopende maatregel uit SGBP1 en SGBP2. Eerder is oa via folders/nieuwsbrieven gecommuniceerd. KRW Onderzoeksprogramma uitvoeren onderzoek Specifieke onderzoeksprojecten voor de KRW, samenhangend opgenomen in een KRW onderzoeksprgramma. Natuurvriendelijk (ecologisch) onderhoud van alle in waterlichamen aangelegde nvo's uitvoeren actief vegetatie- / waterkwaliteitsbeheer **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Geldt voor alle waterlichamen waar natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd of oevers geherprofileerd zijn. Natuurvriendelijke oevers KRW in waterlichamen verbreden / nvo; langzaam stromend / stilstaand water **) km **) in totaal 70 km voor meerdere waterlichamen. Aanleg natuurvriendelijke oevers resterend deel van de totale opgave tot Omvang van de maatregel is indicatief. Betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo's) in KRW-waterlichamen, danwel - onder randvoorwaarden - in waterlopen welke direct aansluiten op KRW-waterlichamen. Breedte nvo is afhankelijk van breedte watergang. Aanleg van natuurvriendelijke oever binnen profiel is in bepaalde situaties niet mogelijk wegens risico op vermindering afvoer. Onderhoudsbaggeren **) m3 Verwijderen verontreinigde bagger Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 464 van 481

465 **) in totaal 1 m3 voor meerdere waterlichamen. Vervolg baggerprogramma in alle waterlichamen, omvang nog niet bekend. Stimuleren mest- en spuitvrije zones inrichten mest- / spuitvrije zone **) km **) in totaal 1 km voor meerdere waterlichamen. Stimuleren mest- en spuitvrije zones in alle gebieden behalve Alblasserwaard. Omvang nog niet bekend. Uitvoeren Vismigratieprogramma vispasseerbaar maken kunstwerk Vismigratieprogramma gericht op aanleggen volledige migratieroutes. Dit wordt ingevuld door het oplossen van een aantal vismigratieknelpunten in deze planperiode, afhankelijk van onder meer bijdrage RWS, aantal knelpunten in de gekozen routes en kosten. Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer overige instrumentele maatregelen Verminderen emissies landbouw via Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Voor deze uitvoeringsperiode zijn de gebieden nog niet exact bekend. De biologie is nog niet goed voor macrofauna (matig) en overige waterflora (ontoereikend). De specifiek verontreinigende stoffen kobalt en seleen overschrijden de norm. Het waterschap heeft geen of zeer beperkte mogelijkheden om deze stoffen met gerichte maatregelen aan te pakken (zie ook onder motivering chemische toestand ). Het maatregelprogramma focust daarom met name op het creëren van optimalisatiekansen door zowel inrichtings- als beheer-en-onderhoud-maatregelen slim te combineren Dit programma draagt bij aan verbetering van biologische en/of algemeen fysisch-chemische parameters. Alle doelen zullen evenwel nog niet aan het einde van de 2e planperiode (2021) bereikt zijn. De prognose van de toestand in 2021, zoals opgenomen in 3.Status, doelen en toestand, is naar aanleiding van ervaringen in de 1e planperiode gebaseerd op een behoudende, expert-judgement inschatting. 5. Toepassing uitzonderingen Als de toestand niet aan de doelen voldoet kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, maar er kan ook van een uitzondering gebruik gemaakt worden (R). De KRW biedt ruimte om af te wijken van de doelen. Zo kan de realisatie van doelen worden gefaseerd en kunnen doelen worden verlaagd. Ook mag rekening worden gehouden met bepaalde nieuwe ontwikkelingen. Dit alles moet wel passen binnen de randvoorwaarden van de richtlijn. Het gebruik van deze uitzonderingen en de motiveringen hierbij worden hier weergegeven. Fasering van doelbereik tot na 2021 Voor alle stoffen en kwaliteitselementen waarvoor in onderdeel '3. Status, doelen en toestand' is aangegeven dat de prognose voor 2021 niet "goed" is, is fasering aan de orde. Motiveringsgrond Onevenredig kostbaar Technisch onhaalbaar Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 Kwaliteitselement Ecologie toestand of potentieel Ecologie toestand of potentieel pagina 465 van 481

466 Motivering per motiveringsgrond: Onevenredig kostbaar Op 22 december 2015 moet een nieuw Waterbeheerprogramma (WBP) hebben vastgesteld. Dit programma beschrijft het beleid, de ambitie, de doelstellingen en de maatregelen van voor de periode Het waterbeheerprogramma omvat de taken watersysteem (regionale wateroverlast, watertekort, stedelijk water, overige functies, waterkwaliteit/krw), waterketen (zuiveren, samenwerking in afvalwaterketen) en waterveiligheid (primaire keringen, regionale keringen). Het algemeen bestuur heeft op 27 juni 2014 besloten met welke ambitie (inzet) het waterschap deze taken de komende planperiode uit gaat voeren, voor elk van de negen thema s in de vorm van varianten. De voorgestelde voorkeursvariant van alle thema s samen leidt tot een gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst van 3,4%. Dit wordt als bestuurlijk maximaal haalbaar beschouwd. Het investeringsvolume van de voorgestelde maatregelen voor het thema waterkwaliteit/krw voor de planperiode bedraagt 15,8 miljoen (de zgn. verbeterinspanningen). Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor geen achteruitgang van de kwaliteit van het oppervlaktewater (kosten zuiveringsbeheer, baggeren, monitoring waterkwaliteit) ruim 80 miljoen (ca. 45% van de begroting). Het waterschap kan ervoor kiezen een deel van de maatregelen welke nu geprogrammeerd staan voor de laatste planperiode ( ) naar voren te halen. Indien voor het thema waterkwaliteit/krw ervoor gekozen zou worden meer KRW-maatregelen in de planperiode uit te voeren dan opgenomen in de voorkeursvariant, zou dat leiden tot een hogere gemiddelde stijging van de heffingsopbrengst. Dit zou tot een disproportionele kostenstijging leiden. Technisch onhaalbaar Grondverwerving vindt vrijwel altijd plaats op vrijwillige basis. Dit is een tijdrovend proces. Te voortvarend grond verwerven kan leiden tot het onnodig opdrijven van grondprijzen. Kansen om grond te verwerven zijn vaak gebonden aan bepaalde gebeurtenissen (ruilverkaveling, bedrijfsovernames), die dikwijls juridische procedures met een lange doorlooptijd kennen. Pas nadat de grond is verworven kan realisatie van de maatregel starten. Om één of meerdere van de bovenstaande redenen kunnen niet alle maatregelen al in deze planperiode zijn genomen en kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Uitvoering van maatregelen met een aanzienlijke impact op de omgeving moet goed worden voorbereid: samenwerking en overleg met de direct betrokken partijen en goede voorlichting van andere belanghebbenden over de wijze van uitvoering en consequenties zijn nodig voor maatschappelijk begrip en draagvlak. Het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid kost zoveel tijd dat betreffende maatregelen niet in de komende planperiode kunnen worden uitgevoerd en dus kan het doel nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Voorbereiding en uitvoering van het totale voorgestelde pakket aan KRW-maatregelen in de komende planperiode vraagt voldoende kennis en capaciteit. Waar de uitvoeringscapaciteit niet toereikend is om alle benodigde maatregelen te treffen wordt op basis van kosteneffectiviteit, draagvlak en andere relevante overwegingen een prioriteitsvolgorde van maatregelen bepaald. Dat betekent voor dit waterlichaam dat de doelen nog niet worden gerealiseerd. Zie bijlage: Redeneerlijnen Rijn-West (augustus 2014). Doelverlaging Conform beleidsafspraken wordt voor 2021 niet overgegaan tot doelverlaging. Tijdelijke achteruitgang Wordt er beroep gedaan op art. 4.6 KRW m.b.t. tijdelijke achteruitgang? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.6 KRW. Nieuwe ontwikkelingen Wordt er beroep gedaan op art. 4.7 KRW m.b.t. nieuwe veranderingen in fysische omstandigheden van het waterlichaam? Er wordt geen beroep gedaan op art. 4.7 KRW. Naam waterlichaam: Het Meertje Code waterlichaam: NL09_30_2 pagina 466 van 481

467 Factsheet: NL09_31_2 Zouweboezem -DISCLAIMER- Deze factsheet behoort bij het ontwerp water(beheer)plan. De hier weergegeven Toestand 2014 en de realisatie van de maatregelen in de periode zijn gebaseerd op de meest recente gegevens. In de loop van 2015 zullen deze onderdelen worden geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gegevens. 1. Basisgegevens Dit onderdeel beschrijft de kenmerken en de status van het waterlichaam en geeft informatie over de beschermde gebieden, die een relatie met het waterlichaam hebben. Naam: Zouweboezem Code: NL09_31_2 Deelstroomgebied: Waterbeheerder: Provincies: Gemeenten: Rijn West Provincie Zuid-Holland Zederik Type: Status: M10 (Laagveen vaarten en kanalen) Kunstmatig Wateronttrekking t.b.v. menselijke consumptie: Nee Naam waterlichaam: Zouweboezem Code waterlichaam: NL09_31_2 pagina 467 van 481