Verslag over de uitvoering van de begroting 2013 in antwoord op de beslissing van de Raad 2013/370

Transcriptie

1 Verslag over de uitvoering van de begroting 2013 in antwoord op de beslissing van de Raad 2013/370 December 2013

2

3 Inhoudstafel 1 Inleiding Samenvatting en conclusie De macro-economische vooruitzichten Begrotingsdoelstellingen 2013 binnen het begrotingstraject van het stabiliteitsprogramma Geactualiseerde ramingen Doelstellingen en opvolging van de begroting op het niveau van entiteit I Maatregelen om de doelstelling van entiteit I te halen De voorlopige realisaties Doelstellingen en opvolging van de begroting op het niveau van de gemeenschappen en gewesten Het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap Brussels Hoofdstedelijk Gewest Duitstalige Gemeenschap Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschapscommissie Waarborgen Bijlagen... 37

4 1 Inleiding Op 2 december 2009 heeft de Raad overeenkomstig artikel 126, 6 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie een procedure opgestart tegen België wegens een buitensporig begrotingstekort. Bij deze procedure heeft de Raad verschillende aanbevelingen geformuleerd om België in staat te stellen zijn tekort tegen 2012 onder de 3 % van het bbp terug te dringen. Op zijn vergadering van 13 juli 2010 heeft de Raad vastgesteld dat België de Europese aanbevelingen volgt en moesten er dus geen nieuwe acties geëist worden vanwege de Regering. Ondanks het pakket aan genomen maatregelen in de loop van deze periode, is de vooropgestelde doelstelling niet bereikt. Het begrotingstekort in 2012 liep op tot 4 % van het bbp als gevolg van de verslechtering van de economische groei ten opzichte van de ramingen, alsook van de herkapitalisatie van Dexia (welke een impact had op het begrotingssaldo ten bedrage van ongeveer 0,8% bbp). Op 21 juni 2013 heeft de Raad, overeenkomstig artikel 126, 9 van voormeld Verdrag, dan ook besloten België aan te manen zijn toestand van buitensporig begrotingstekort weg te werken. Dit besluit verplicht België alle nodige maatregelen te nemen om zijn nominaal tekort terug te brengen tot 2,7 % van het bbp en zijn structureel saldo te verbeteren met 1 % van het bbp in Om zijn vooruitgang te bewijzen, moet België kwartaalrapporten opstellen. Het eerste rapport werd ingediend op 21 september 2013 en werd positief onthaald door de Europese Commissie, die in haar advies C(2013) 8000 van 15 november 2013 oordeelt dat België doeltreffende actie heeft ondernomen ter uitvoering van het besluit van de Raad van 21 juni Aangezien het zogenaamde two pack ten volle van kracht geworden is, volgt de inhoud van dit verslag zoveel mogelijk het kader dat is opgelegd door de gedelegeerde verordening (EU) nr. 877/2013 van de Europese Commissie van 27 juni België moet op 21 maart een nieuw kwartaalrapport overmaken aan de Europese Commissie. Eerstdaags wordt aan de Europese Commissie een specifiek rapport bezorgd 4

5 betreffende het treffen van expliciete coördinatieregelingen om ervoor te zorgen dat de budgettaire doelstellingen binnen een middellangetermijnplanningsperspectief op het federale niveau en de subfederale niveaus bindend zijn. 5

6 2 Samenvatting en conclusie In zijn besluit van 21 juni 2013 stelde de Raad dat volgens de voorjaarsprognose 2013 van de diensten van de Commissie, het overheidstekort in 2013 zou moeten dalen tot 2,9 % van het bbp, dus onder de referentiewaarde van 3 % van het bbp. Toch meent de Raad dat de veiligheidsmarge erg klein is, namelijk 0,1 %. Dit volstaat niet om een duurzame bijsturing van het tekort te waarborgen. Daarom vraagt de Raad aan België zijn tekort terug te brengen tot 2,7 % van het bbp en zijn structureel saldo in 2013 te verbeteren met 1 % van het bbp. Het besluit van het Overlegcomité van 2 juli 2013 bevatte duidelijke afspraken over de verdeling van de doelstelling tussen entiteit I, zijnde de federale Staat en de sociale zekerheid, en entiteit II, zijnde de gemeenschappen, gewesten en lokale besturen. Op grond van deze afspraken werd de doelstelling voor het vorderingensaldo vastgelegd op -2,54 % van het bbp. Zowel bij entiteit I als bij entiteit II werden de vereiste maatregelen genomen om elke individuele doelstelling te halen. De daadwerkelijke verwezenlijkingen worden nauw opgevolgd zowel bij de federale overheid en de sociale zekerheid als bij de gemeenschappen en gewesten. Op basis van de meest recente cijfers wordt het vorderingensaldo nu geraamd op ongeveer - 2,8 % van het bbp. Deze raming ligt iets hoger dan de doelstelling die de Raad in zijn besluit van 21 juni 2013 had vastgelegd, maar ligt onder de referentiewaarde van 3 % van het bbp, met een veiligheidsmarge van 0,2 %. Dit stemt overeen met de raming van de Europese Commissie in haar herfstvooruitzichten en met de raming van de Nationale Bank van België in haar prognoses van 6 december Dat de doelstelling van -2,54 % van het bbp niet gehaald is, is te wijten aan de minder gunstige ramingen voor entiteit I en voor de lokale besturen. De federale regering had zich ertoe verbonden de schuldgraad onder de 100 % van het bbp te brengen. Dit engagement werd gerespecteerd door de verkoop van aandelen en andere schuldverlagende maatregelen waardoor de schuldgraad van België nu 99,71% van het bbp bedraagt. 6

7 3 De macro-economische vooruitzichten De macro-economische vooruitzichten uit tabel 1 zijn deze van de opeenvolgende economische begrotingen die door het Federaal Planbureau (FPB) opgemaakt werden in opdracht van het Instituut voor de Nationale Rekeningen, met uitzondering van die van december 2013 die uit de economische herfstvoorspellingen van 2013 van de Nationale Bank van België (NBB) komen. Tabel 1: Macro-economische vooruitzichten voor 2013 Wijzigingspercentages in volume tenzij anders vermeld 09/ / / / /2013 Consumptieve bestedingen van de particulieren 0,5 0,3 0,3 0,4 0,5 Consumptieve bestedingen van de overheid 1,2 0,9 0,5 0,3 0,7 Spaarquote van de particulieren (in % van het beschikbaar inkomen) 14,2 15,2 15,2 15,1 15,5 Bruto binnenlands product 0,7 0,2 0,0 0,1 0,2 Nationaal indexcijfer der consumptieprijzen 1,8 1,0 1,0 1,2 1,2 Gezondheidsindex 1,9 1,1 1,2 1,3 1,3 Evolutie werkgelegenheid (in duizendtallen) 13,7 0,8-0,6-7,7-17,4 Werkloosheidsgraad (Eurostatstandaard, in %) 7,4 7,6 8,3 8,6 8,7 Bron: FPB en NBB Globaal beschouwd bevestigen de door de NBB gepubliceerde vooruitzichten die van de economische begroting van september de aan de grondslag lagen van de laatste begrotingsaanpassingen voor Groei In september 2012, gingen de vooruitzichten uit van een heropleving van zowel de Belgische economie (0,7 % van het BBP), als de economie van de eurozone (0,1 % volgens de herfstvooruitzichten 2012 van de Europese Commissie). Later werd deze groei herleid tot een (bijna) nulgroei. Er werd een traag herstel van de groei verwacht tijdens het tweede semester De laatste vooruitzichten bevestigen het herstel van deze groei (0,2 % van het BBP), die beperkt blijft aangezien de positieve groeicijfers die vanaf het tweede trimester waargenomen worden gedeeltelijk geneutraliseerd worden door het negatieve niveau-effect 7

8 te wijten aan de krimp in 2012 en tijdens het eerste semester Volgens de Nationale Bank is de positieve evolutie tijdens het tweede trimester hoofdzakelijk te danken aan het herstel van het privéverbruik, van de investeringen van de bedrijven en van de export. De maandelijkse peiling van de NBB naar het consumentenvertrouwen in december 2013 toont dat dit vertrouwen, na een stabilisatie in november, opnieuw stijgt, net zoals dit het geval is sinds de lente. De consumenten zijn negatiever over de algemene economische toestand, maar positiever met betrekking tot hun persoonlijke situatie (financiële situatie, spaarvermogen, werkgelegenheid). Ook wat betreft het ondernemersvertrouwen stelt de NBB in zijn maandelijkse peiling van november 2013 een verder toename van het vertrouwen vast. Dit vertrouwen steeg sterk in de verwerkende nijverheid en in mindere mate in de bouwsector. Inflatie Voor 2013 wordt een inflatie van 1,2% verwacht. De gezondheidsindex zou voor ,3% bedragen. Deze percentages liggen gevoelig lager dan de vooruitzichten van de economische begroting van september 2012 en dan de in 2011 (3,4 %) en 2012 ( 2,6 %) vastgestelde inflatie. De vertraging van de inflatie is hoofdzakelijk het gevolg van de daling van de energieprijzen. Arbeidsmarkt De vooruitzichten van de NBB met betrekking tot de evolutie van de werkgelegenheid zijn negatiever dans die van het FPB. Volgens haar ramingen zou de werkgelegenheid in 2013 dalen met banen, terwijl de economische begroting van september 2013 nog uitging van een daling met banen. De actieve bevolking zou minder sterk stijgen dan de vorige jaren, wat het effect van de verminderde werkgelegenheid op de werkloosheid verzacht. Gezien de evolutie van het aantal banen, voorspelt de NBB een werkloosheidsgraad die 0,1 % hoger ligt dan in de economische begroting van september

9 4 Begrotingsdoelstellingen 2013 binnen het begrotingstraject van het stabiliteitsprogramma In het stabiliteitsprogramma van april 2013 heeft de Belgische regering voorgesteld om het structureel saldo voor 2013 terug te dringen van -2,9% tot -1,8%, wat overeenkomt met een beperking van het nominaal vorderingensaldo in 2013 tot 2,5% bbp. De Raad van de Europese Unie heeft, op basis van de berekeningen van de Europese Commissie, in haar besluit van 21 juni 2013 besloten dat België in 2013 haar tekort dient te beperken tot 2,7% bbp teneinde een voldoende veiligheidsmarge te behouden ten opzichte van de 3%-grens. Het structureel tekort dient volgens de Raad in 2013 met 1% bbp te worden verminderd. De ambitie van België om het tekort in 2013 te beperken past in de strategie om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te bestendigen. In 2014 moet het structureel tekort teruggebracht worden tot 1,2% bbp. Dit zou volgens de laatste berekeningen van de potentiële groei overeenkomen met een nominaal tekort van 2,14% bbp. Het traject van het stabiliteitsprogramma voorziet een begroting die in structurele termen in evenwicht is in In 2016 zou er dan een structureel overschot worden behaald van 0,75% bbp, wat overeenkomt met de MTO, terwijl het nominaal vorderingensaldo 0,4% bbp zou bedragen. Op die manier kan de overheidsschuld worden afgebouwd en kan de schuldgraad in belangrijke mate afnemen. Tabel 2: Nominaal en structureel vorderingensaldo volgens het stabiliteitsprogramma Als % bbp Reële BBP-groei -0,2 0,2 1,5 1,6 1,7 Vorderingensaldo -3,9-2,5-2,0-0,5 0,4 Structureel saldo -2,9-1,8-1,2 0,0 0,75 9

10 Onder meer om tegemoet te komen aan de bezorgdheid van de Raad werd er in juni/juli niet enkel een bijkomende begrotingscontrole georganiseerd voor Entiteit I (zie verder punt 5.3), maar werd er ook met de gemeenschappen en gewesten overleg gepleegd over de doelstellingen van beide entiteiten. In het overlegcomité van 02/07/2013 heeft de federale overheid zich geëngageerd om het tekort van Entiteit I te beperken tot 2,5% van het bbp ( miljoen EUR) en daarbovenop nog een buffer aan te leggen van 226 miljoen EUR. Door die buffer mag het tekort in 2013 maximaal miljoen EUR bedragen. Na een correctie voor de verhoging van de responsabiliseringsbijdrage voor pensioenen die door de gemeenschappen en gewesten niet zal worden doorgestort, maar wel als een reserve in hun begroting zal worden behouden (104 miljoen EUR), mag het tekort voor Entiteit I maximaal miljoen EUR bedragen (nominaal vorderingensaldo Entiteit I van -2,43% bbp). Tabel 3: Bepaling van het maximale nominale tekort voor entiteit I In miljoen Eur In % BBP Doelstelling -2,5% ,46 Bijkomende buffer overlegcomité van 02/ , ,40 Correctie responsabiliseringsbijdrage , ,43 In het Stabiliteitsprogramma is voor Entiteit II als objectief voor 2013 een evenwicht vastgelegd. Hierbij is voor de Gemeenschappen en Gewesten een licht tekort van 0,1% bbp toegestaan, terwijl de lokale overheden geacht worden een overschot van 0,1% bbp te hebben. In het overlegcomité van 02/07/2013 engageerden de gemeenschappen en gewesten zicht ertoe om hun tekort te beperken tot de doelstellingen opgenomen in hun eigen trajecten (zie onderstaande tabel). 10

11 Tabel 4: Nominaal vorderingensaldo van de gemeenschappen en gewesten 2013 Vlaams Gewest + Vlaamse Gemeenschap 0 Waals Gewest -110 Franse Gemeenschap -228 Brussels Hoofdstedelijk Gewest -132 Duitstalige Gemeenschap -67 Franse Gemeenschapscommissie Het tekort van 537 miljoen EUR komt neer op een vorderingensaldo van -0,1% van het bbp. De gemeenschappen en gewesten hebben in hun begroting een reserve voorzien die overeenkomt met hun aandeel in de verhoging van de responsabiliseringsmechanisme voor pensioenen. Deze reserve komt overeen met een totaal bedrag van 104 miljoen EUR. Ze hebben zich geëngageerd om deze reserve te behouden. Rekening houdend met deze onderbenutting komt de doelstelling voor de gemeenschappen en gewesten op 433 miljoen EUR in Voor de lokale overheden werd, in juni, het tekort voor 2013 door de Nationale Bank van België en het Federaal Planbureau geraamd op 260 miljoen EUR. In het overlegcomité van 2 juli 2013 is overeen gekomen dat de drie gewesten en de Duitstalige Gemeenschap een reserve aanleggen ten belope van dit bedrag. De uiteindelijk te realiseren doelstelling voor de gemeenschappen en gewesten bedraagt dus -173 miljoen EUR of (-0,05% bbp). Rekening houdend met het geraamde tekort voor de lokale overheden bedraagt de doelstelling voor entiteit II -433 miljoen EUR of -0,11% van het bbp. Tabel 5: Bepaling van het maximale nominale tekort van entiteit II Gemeenschappen en gewesten In miljoen EUR In % bbp Eigen doelstelling ,14 Correctie responsabiliseringsbijdrage 104 0, ,11 Buffer lokale overheden 260 0,07 Uiteindelijke doelstelling g & g ,05 Lokale overheden ,07 Totaal entiteit II ,11 11

12 Dit geeft uiteindelijk een doelstelling van miljoen EUR of 2,54% van het bbp voor de gezamenlijke overheid. Dit schept een aanzienlijke veiligheidsmarge ten opzichte van de 3%. Tabel 6: Begrotingsdoelstelling gezamenlijke overheid In miljoen Eur In % BBP Entiteit I ,43 Entiteit II ,11 Gezamenlijke overheid ,54 De regering heeft eveneens het engagement aangegaan om de nodige maatregelen te nemen om de schuldgraad in 2013 onder de 100% te brengen. 12

13 5 Geactualiseerde ramingen Naar aanleiding van de opmaak van dit verslag werd een gedetailleerde raming uitgevoerd op het niveau van entiteit I, werden geactualiseerde cijfers opgevraagd bij de gemeenschappen en gewesten. 1 Het betreft hier uiteraard nog altijd voorlopige cijfers. Tabel 7 : Realisaties en ramingen van het nominaal en structureel saldo Raming ESR-code Realisatie's Raming DBP december Vorderingenoverschot (+) c.q. -tekort ( ) per subsector (% bbp) 1. Overheid S.13-5,6-3,7-3,7-4,0-2,5-2,8 2. Centrale overheid S ,2-3,0-3,4-3,4-2,4-2,5 3. Deelstaatoverheid S ,7-0,7-0,2 0,0 0,0 0,0 4. Lagere overheid S ,1 0,0-0,1-0,4-0,1-0,1 5. Wettelijke sociale-verzekeringsinstellingen S ,7 0,0 0,0-0,1 0,0 0,0 Overheid (S.13) (% bbp) 6. Totale ontvangsten TO 48,1 48,7 49,6 51,0 51,5 51,4 7. Totale uitgaven TU 53,7 52,4 53,3 54,9 54,1 54,2 8. Rente-uitgaven D.41 3,6 3,4 3,3 3,4 3,2 3,1 9. Primair saldo ( a ) -1,9-0,4-0,4-0,6 0,6 0,4 10. Eenmalige en andere tijdelijke maatregelen ( b ) -0,6 0,0-0,2-0,3 0,4 0,4 veranderingsgraad veranderingsgraad veranderingsgraad veranderingsgraad veranderingsgraadveranderingsgraad 11. Reële bbp-groei -2,8 2,3 1,8-0,1 0,1 0,2 12. Potentiële bbp-groei 1,1 1,1 1,2 0,7 0,9 0,7 % potentieel bbp % potentieel bbp % potentieel bbp % potentieel bbp % potentieel bbp % potentieel bbp 13. Outputgap -1,9-0,8-0,3-1,1-2,0-1,7 14. Cyclische begrotings-component -1,1-0,4-0,1-0,6-1,1-0,9 15. Conjunctuurgezuiverd saldo (1 14) -4,5-3,3-3,6-3,4-1,4-1,8 16. Conjunctuurgezuiverd primair saldo (15 + 8) -0,9 0,1-0,3 0,0 1,8 1,3 17. Structureel saldo (15 10) -3,9-3,3-3,3-3,0-1,8-2,2 Vorderingensaldo Op basis van de op dit ogenblik beschikbare cijfers komt men tot een geraamd vorderingensaldo voor de gezamenlijke overheid van 2,8% van het bbp. Deze geactualiseerde raming sluit nauw aan bij eerder gepubliceerde cijfers van de Europese Commissie en de Nationale Bank van België. De geactualiseerde raming geeft een afwijking van goed 0,2% bbp in vergelijking met de doelstelling van 2,54%. Deze is voor telkens 0,1% bbp toe te schrijven aan het slechter dan verwacht saldo op het niveau van de lokale overheden en van entiteit I. - 1 Inzake de lokale overheden werd de meest recente raming van de Nationale Bank van België overgenomen. - 2 Een overzicht van inkomsten en uitgaven wordt in bijlage gegeven. 13

14 Tabel 8 : Geraamd vorderingensaldo 2013 (in % bbp) Raming DBP Raming december Verschil Entiteit I -2,4-2,6-0,1 Entiteit II -0,1-0,2-0,1 Gezamenlijke overheid -2,5-2,8-0,2 Structureel saldo Zowel bij de opmaak van het stabiliteitsprogramma als bij de in juli gesloten akkoorden in het overlegcomité heeft de regering gekozen voor een normering gebaseerd op het structureel saldo. Voor de berekening van het structureel saldo heeft de regering zich aangesloten bij de methodologie en de basiscijfers die door de Europese Commissie worden gehanteerd. Hierbij werd uitgegaan van volgende werkhypothesen: - De output gap werd berekend op basis van een reële groei van het bbp van 0,2% zoals de laatste ramingen van de Nationale Bank van België aangeven en een potentiële groei van 0,7% in 2013, zoals aangegeven in de Herfstvooruitzichten van de Europese Commissie; - Voor de berekening van de cyclische component van het vorderingensaldo werd een semi-elasticiteit van 0,553 gebruikt, net zoals de Europese Commissie; - De eenmalige maatregelen die in de cijfers van 2013 zitten zijn de volgende: Tabel 9: Overzicht van de eenmalige maatregelen Eenmalige maatregelen begrotingscontrole 2013 (in miljoen EUR) 2013 Bedrijfsvoorheffing tijdelijke werkloosheid 52 Regularisatie 600 Dexia upfront fee 80 Bpost 103 Terugbetaling douanerechten 126 Licenties 800 MHz 360 Bpost dividenden + fiscale ontvangsten 23 NBB 155 Totaal

15 - Het structureel saldo werd berekend uitgaande van het geraamd vorderingensaldo van 2,8% van het bbp. Volgens de gehanteerde ramingen zou het structureel tekort met 0,8 % van het bbp verbeteren van 3% in 2012 tot 2,2% bbp in Gecorrigeerd voor de neerwaartse herziening van de potentiële groei ten opzichte van het tijdstip waarop het besluit van de Raad werd genomen en voor de tegenvallende ontvangsten vergeleken met de prognose waarop het besluit van de Raad steunde, wordt de structurele verbetering geraamd op 1% van het bbp, wat beantwoordt aan de inspanning van 1% van het bbp die de Raad had gevraagd. Schuldgraad Tabel 10: Brutoschuldgraad ESR-code Raming Raming Raming DBP december % bbp % bbp % bbp % bbp % bbp % bbp 1. Brutoschuld ( a ) (= Tabel 1b.8 voor de overheid) 95,7 95,7 98,0 99,8 100,0 99,7 2. Mutatie in de brutoschuldquote 6,5-0,1 2,3 1,8 0,2-0,1 3. Primair saldo (= tabel 1c.9) -1,9-0,4-0,4-0,6 0,6 0,4 4. Rente-uitgaven (= tabel 1c.8) D.41 3,6 3,4 3,3 3,4 3,2 3,1 5. Stock-flow adjustment -0,5 0,3 2,1-0,4-0,6-1,2 p.m.: impliciete rente op schuld ( e ) (%) 4,1 3,5 3,4 3,5 3,2 3,1 11. Reële bbp-groei (%) (= tabel 1c. rij 11) -2,8 2,3 1,8-0,1 0,1 0,2 De regering had er zich toe verbonden de nodige maatregelen te nemen om de schuldgraad onder de 100% te brengen. De schuldgraad wordt nu rekening houdend met het geraamde vorderingensaldo en de door de regering genomen schuldverlagende maatregelen op 99,7% geraamd. Los van de specifieke door de regering genomen maatregelen hadden de exogene factoren een licht schuldgraadverhogend effect (0,1%). Het effect op de schuldgraad van het in het kader van het EFFS toegekende leningen, de kapitaalinbreng in het ESM en in de EIB werd grotendeels gecompenseerd door onder meer de impact van uitgifte- en aflossingspremies, de terugbetaling door KBC van een gedeelte van de door het Vlaams Gewest toegestane lening. De door de regering genomen bijkomende maatregelen (de verkoop van Royal Park Investments, Fortis Bank en de schuldvordering van Berlaymont en een strengere consolidatieregeling) drukken de schuldgraad met ongeveer 1,3% van het bbp). 15

16 De schuldgraad daalt lichtjes van 99,8% in 2012 tot 99,7% in De endogene stijging van de schuldgraad met 1,1% werd meer dan gecompenseerd door de impact van de exogene factoren. Tabel 11: Raming schuldgraad In miljard EUR, tenzij anders aangegeven 2013 Schuld t-1 375,1 Vorderingensaldo t -10,5 385,6 EFSF 1,51 Terugbetaling KBC -1,75 Kapitaalinbreng in het ESM 1,12 Overgang naar interesten op kasbasis 0,83 Verkoop Royal Park Investment -0,94 Andere codes 8 / andere 0,09 Kapitaalinbreng in de Europese Investeringsbank 0,45 Uitgiftepremies -1,50 Buy backs 0,37 Annulatiepremies swaps -0,73 BNP-Paribas Fortis -3,25 Verkoop van de schuldvordering Berlaymont -0,62 Andere maatregelen -0,25 Totaal exogene schuldvariatie -4,7 Totaal exogene / bbp (in % bbp) -1,2 Schuld t 380,9 Schuldgraad t (in % bbp) 99,7 16

17 6 Doelstellingen en opvolging van de begroting op het niveau van entiteit I Volgens de doelstelling vastgelegd in het akkoord van het overlegcomité van 02/07/2013 moet entiteit I zijn vorderingensaldo beperken tot 2,4% van het bbp. 6.1 Maatregelen om de doelstelling van entiteit I te halen In 2012, bij de opmaak van de begroting 2013, heeft de regering voor entiteit I een globale begrotingsinspanning geleverd van 3,8 miljard euro, zijnde 1 % van het bbp. Deze inspanning komt bovenop de maatregelen waartoe ze al besloten had in het meerjarenplan van 1 december 2011, waarvan ze de impact in 2013 op 12,6 miljard euro geraamd had. Via de verslagen van het monitoringcomité heeft de regering het hele jaar door de uitvoering van de begroting opgevolgd. Op grond van deze opvolging heeft de regering drie begrotingscontroles gehouden. Bij een eerste begrotingscontrole, in maart, heeft de regering een nieuwe begrotingsinspanning moeten leveren van 0,4 % van het bbp, daar de raming van de groei naar beneden was herzien. Het tekort lag toen op -2,46 % van het bbp. In juli vond een tweede begrotingscontrole plaats, goed voor een nieuwe inspanning van 0,2 % van het bbp 3. Zodoende daalde het tekort tot -2,4 % van het bbp. In september vond tot slot de derde begrotingscontrole 2013 plaats, waarbij de regering een inspanning heeft geleverd goed voor 0,1 %van het bbp. Voor het hele jaar 2013 bedraagt de totale impact op de begroting van de maatregelen die de regering sinds november 2012 genomen heeft (zonder technische correcties) miljoen euro voor entiteit I. Deze inspanning is als volgt verdeeld: - 3 De maatregelen die genomen werden bij de tweede begrotingscontrole worden in detail uiteengezet op blz. 17 en 18 van het verslag van 21 september. 17

18 Tabel 12: Begrotingsinspanning entiteit I Inspanning entiteit I In miljoen EUR In % van totaal In % van bbp Primaire uitgaven % 0,32% Sociale zekerheid % 0,32% Fiscale ontvangsten % 0,44% Andere % 0,44% Totaal inspanning % 1,53% De regelmatige opvolging van de uitvoering van de begroting bleef niet beperkt tot de rapporten van het monitoringcomité en de aanpassingen van de begroting. De maandelijkse bijeenkomst van het Schatkistcomité volgt de verwezenlijkte belastingontvangsten en primaire uitgaven van de federale overheid op. Deze worden dan vergeleken met te halen doelstellingen of met de ramingen die de regering heeft gehanteerd bij het opmaken van de begroting. Bij de sociale zekerheid zorgt de Commissie voor financiële problemen voor een vergelijkbare opvolging van ontvangsten en uitgaven (globaal beheer van werknemers). De omzendbrief van 26 maart 2013 betreffende de begrotingsbehoedzaamheid voor het jaar 2013 bevat een reeks maatregelen bedoeld om de opvolging te waarborgen van de onderbenutting die in de begroting is opgelegd voor de primaire uitgaven, de instellingen van openbaar nut en de openbare instellingen van sociale zekerheid; ze zijn tevens bedoeld om te waarborgen dat die onderbenutting wordt gehaald. Er werd een administratieve blokkering ingevoerd voor de departementen van 15% op de werkingskredieten, 20% op de investeringskredieten en 2% op de personeelskredieten. Bovendien moeten zowel de departementen als de instellingen van openbaar nut en de openbare instellingen van sociale zekerheid rapporteren over de uitvoering van hun begroting en over de haalbaarheid van de opgelegde onderbenutting. Met de omzendbrief van 11 september 2013 wordt een reeks bijkomende beperkingen opgelegd voor de uitgaven van de federale overheidsdiensten, de instellingen van openbaar nut en de openbare instellingen van sociale zekerheid. Als algemeen principe geldt dat de uitgaven moeten worden beperkt tot deze die verplicht en onvermijdbaar zijn. 18

19 De omzendbrief van 22 november 2013 betreffende de afsluiting van de boekhoudkundige en begrotingsverrichtingen van het begrotingsjaar 2013 voor het algemeen bestuur heeft tot doel elke uitgave te vermijden die niet onontbeerlijk is. Daarom werd 22 november vastgelegd als einddatum waarop dossiers voor vastlegging op de begroting konden worden voorgelegd aan de controleurs van de vastleggingen. Dit heeft het mogelijk gemaakt de staat op te maken van de uitgaven, zonder dat werd belet dat bij wijze van uitzondering door de beperkte ministerraad (de kern) als prioritair beschouwde uitgaven, vastgelegd worden. 6.2 De voorlopige realisaties Op begrotingsbasis Onderstaande tabel geeft de uitvoering van de begroting van de federale overheid (enkel de FOD s en POD s) op kwartaalbasis weer. Het betreft hier de begrotingsuitvoering (geboekte ontvangsten en uitgaven) en dus kunnen deze afwijken van de ESR-aanrekenbare stromen. De cijfers hebben betrekking op de eerste 11 maand van het jaar. Deze zijn echter niet representatief voor de jaarcijfers. De ontvangsten liggen traditioneel vrij hoog in de maand december (laatste schijf voorafbetalingen), zodat deze maand meestal een positief begrotingssaldo kent. Tabel 13: Overzicht van de voorlopige realisaties Trimester 1 Trimester 2 Trimester maand 11 maand Uitgaven , , , , ,7 Uitgaven excl code , , , , ,1 Niet-fiscale ontvangsten 1.632, ,0 970, , ,4 Niet-fiscale ontvangsten excl code , ,8 690,7 175, ,9 Fiscale ontvangsten 6.021, , , , ,7 Totale ontvangsten 7.654, , , , ,1 Totale ontvangsten excl code , , , , ,6 Begrotingssaldo , , , , ,6 Begrotingssaldo excl code , , , , ,4 19

20 In ESR-termen Het tekort voor entiteit I wordt geraamd op 2,6% van het bbp. Het ESR-saldo van de federale overheid zou een 440 miljoen EUR achter blijven op de doelstelling. Dit is in hoofdzaak toe te schrijven aan een beperkte herziening van de fiscale ontvangsten naar beneden toe en hogere uitgaven waaronder een aanzienlijke aanpassing van de bni-bijdrage aan de Europese Unie. Het ESR-saldo voor de sociale zekerheid zou een 75 miljoen EUR slechter zijn dan geraamd in september. Enerzijds zouden de uitgaven voor gezondheidszorgen lager uitvallen dan geraamd in september en wordt op het niveau van de sociale bijdragen een beperkte meerontvangst verwacht. Deze twee factoren worden echter meer dan gecompenseerd door hoger dan verwachte uitgaven voor pensioenen en invaliditeitsuitkeringen. 20

21 7 Doelstellingen en opvolging van de begroting op het niveau van de gemeenschappen en gewesten 7.1 Het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap o Waals Gewest Tijdens zijn vergadering op 11 december 2013, keurde het Waalse Parlement het decreet houdende de tweede aanpassing van de begroting 2013 van het Waals Gewest goed. Deze tweede aanpassing leidt tot een ESR95 financieringssaldo van -109,124 miljoen. Bij deze tweede aanpassing werd een provisie van 67,6 miljoen aangelegd teneinde zonodig een eventueel tekort van de lokale besturen te compenseren, zoals overeengekomen door het Overlegcomité van 2 juli Bovendien wordt de provisie van 2,529 miljoen, bestemd voor de bijkomende responsabiliseringsbijdrage pensioenen verschuldigd krachtens de bijzondere wet van 5 mei 2013 tot instelling van een nieuwe berekeningswijze van de responsabiliseringsbijdrage ten laste van sommige werkgevers van de openbare sector, behouden 4. o Franse Gemeenschap Op 18 december 2013 heeft het Parlement van de Franse Gemeenschap het decreet goedgekeurd houdende de tweede aanpassing van de begroting 2013 van de Gemeenschap. In ESR 95-termen leidt deze tweede aanpassing tot een vorderingensaldo van -228,046 miljoen euro. Dit saldo bevat de provisie van 36,872 miljoen euro om de bijkomende responsabiliseringsbijdrage pensioenen te dekken die verschuldigd is volgens de bijzondere wet van 5 mei 2003 tot instelling van een nieuwe berekeningswijze van de responsabiliseringsbijdrage ten laste van sommige werkgevers van de openbare sector Het gaat om een bijkomend bedrag bovenop de bedragen die sinds 2002 werden gestort omdat betrokken partijen niet tot een overeenkomst komen over de toepassing van de bepalingen van deze bijzondere wet. Deze provisie was al ingeschreven in de initiële begroting van het Waals Gewest. - 5 Het gaat om een bijkomend bedrag bovenop de bedragen die sinds 2002 werden gestort omdat betrokken partijen niet tot een overeenkomst komen over de toepassing van de bepalingen van deze bijzondere wet. Deze provisie was al ingeschreven in de initiële begroting van de Gemeenschap. 21

22 Maatregelen om gevolg te geven aan de beslissing van het Overlegcomité van 2 juli 2013 o Waals Gewest De tweede aanpassing van de begroting 2013 van het Waals Gewest heeft een dubbele draagwijdte. Vooreerst vertaalt deze aanpassing het besluit van het Overlegcomité van 2 juli 2013 in de gewestelijke begroting, namelijk: het Waals Gewest verbindt zich ertoe in 2013 zijn tekort te beperken tot -109,124 miljoen euro; het Waals Gewest verbindt zich ertoe voorlopig een reserve aan te leggen van 67,600 miljoen euro, wat overeenkomt met het aandeel van het Waals gewest (berekend op basis van de laatst beschikbare verdeelsleutel, namelijk 26%) in het thans op 260 miljoen euro geraamde tekort voor 2013 van de lokale besturen volgens de laatste prognoses van de Nationale Bank van België (NBB) en het Federaal Planbureau (FPB). In tweede instantie houdt de aanpassing rekening met de opmerkingen van de Studiedienst van de Nationale Bank van België naar aanleiding van de analyse (uitgevoerd op vraag van de federale regering) van de eerste aanpassing van de begroting 2013 van het Waals Gewest. Nadat de gewestregering als antwoord op deze analyse een memorandum had gestuurd aan de Nationale Bank en na een vergadering met de leden van het COMIRE en de gouverneur van de Nationale Bank van België, bleken deze opmerkingen relevant en gaven ze aanleiding tot een begrotingsinspanning van 44 miljoen euro. In de tweede aanpassing werd slechts één nieuwe uitgave gemachtigd: een bijkomend begrotingskrediet van 15 miljoen euro in vastlegging en van 12 miljoen euro in vereffening, op basis van de evaluatie van het definitieve bedrag van de compensaties (voortvloeiend uit het eerste Marshallplan ), dat moet worden toegekend aan de lokale besturen voor het boekjaar 2012 als gevolg van de schrapping van bepaalde lokale belastingen die antieconomisch werden geacht. Bij deze tweede aanpassing van zijn begroting 2013 heeft het Waals Gewest een inspanning geleverd van 123,6 miljoen euro (67, in de optiek van de vereffeningskredieten). 22

23 Volgende maatregelen werden genomen: Compensatiemaatregelen Bedrag (in miljoen Bijkomende ontvangsten Ontvangsten vanwege de Société wallonne du crédit social 4,500 Terugbetaling van een schuldvordering aangegaan door de Société wallonne de logement (SWL) 7,700 Vastgestelde rechten hoger dan verwacht 1,902 Verlaging van de uitgaven Verlaging van de uitzonderlijke dotatie ten gunste van de Franse Gemeenschap 12,000 Vermindering met 2% van de kredieten van het saldo van de primaire uitgaven (zonder onderzoek 31,881 en cofinanciering DO 15) Besparing in het openbaar ambt 13,000 Schrapping van de middelen die in de eerste aanpassing werden toegevoegd ten gunste van 1,000 Trace! Vermindering van de middelen voor de Société wallonne de logement in het kader van het buitengewoon tienjareninversteringsprogramma 25,500 (PEI) Vermindering van de uitgaven ten laste van het Fonds pour la protection de l Environnement 9,000 ESR-correcties Mobilisering van de middelen van DO32 (provisie Europese cofinancieringen) om ze over te maken aan de Invests in het kader van gecofinancierde acties 17,851 Totaal -124,334 o Franse Gemeenschap De tweede aanpassing van de begroting 2013 van de Gemeenschap heeft eveneens een dubbele draagwijdte. Vooreerst is er de omzetting naar de begroting van de Gemeenschap van het besluit van het Overlegcomité 2 juli Daarbij heeft de Gemeenschap zich ertoe verbonden zijn tekort in 2013te beperken tot à -228,046 miljoen euro. In tweede instantie houdt de aanpassing rekening met de opmerkingen van de Studiedienst van de Nationale 23

24 Bank van België naar aanleiding van de analyse (uitgevoerd op vraag van de federale regering) van de eerste aanpassing van de begroting 2013 van de Gemeenschap. Nadat de gemeenschapsregering als antwoord op deze analyse een memorandum had gestuurd aan de Nationale Bank en na een vergadering met de leden van het COMIRE en de gouverneur van de Nationale Bank van België, bleken deze opmerkingen relevant en gaven ze aanleiding tot een begrotingsinspanning van 22,6 miljoen euro. Daarbij moet in de ontvangsten de buitengewone dotatie ten bedrage van 12 miljoen euro worden afgetrokken vanwege het Waals Gewest. De totale inspanning in de tweede aanpassing van de begroting van de Gemeenschap bedraagt aldus 34,6 miljoen euro. Volgende maatregelen werden genomen: In ontvangsten Op 24 april 2013 heeft het Overlegcomité zijn goedkeuring gegeven aan het voorontwerp van wet en aan het ontwerp van koninklijk besluit betreffende de veiling van de 4G licenties. Sindsdien werden deze beide teksten goedgekeurd en zijn ze van kracht geworden in juni. De notificatie van het zelfde overlegcomité van 24 april 2013 bepaalt in de punten 3 en 4 : 3. In de mate waarin de veiling 360 miljoen euro zal opbrengen, zal dit bedrag als volgt worden verdeeld : 80 % voor de federale overheid en 20 % voor de gemeenschappen. 4. Het gedeelte van de opbrengst van de veiling dat het bedrag van 360 miljoen euro overstijgt, wordt 50 % - 50 % verdeeld. De Nationale Bank liet weten dat ze geen weet had van dit besluit van het Overlegcomité toen ze haar rapport uitbracht over de eerste aanpassing van de begroting Dankzij het memorandum van de regering, heeft ze hiervan kennis kunnen nemen. Ze meent dat de ontvangstenraming van 10 miljoen euro gegrond en zelfs ondergewaardeerd is, aangezien de Gemeenschap op basis van dit besluit kan rekenen op een bedrag van 28 miljoen euro (40 % van het aandeel van de Gemeenschappen). 24

25 Daarom kunnen de verwachte ontvangsten in de tweede aanpassing van de begroting 2013 verhoogd worden met 18 miljoen euro. Tot op heden heeft de Gemeenschap deze ontvangsten wel degelijk geïnd. 25

26 In uitgaven Uitgaven Uitgaven geregeld bij decreet (werking van de scholen van het verplicht onderwijs, werkingskredieten voor de universiteiten, enveloppe voor de hogescholen, enz.); overgang van de groeinorm van 0,2% naar 0,0% Dotaties/ werkingstoelagen hertelling van de leerlingen Studiekosten 500 Communicatiekost 150 Rentelasten voor de schuld (in de optiek van lopende interesten, op transactiebasis) Gedifferentieerde omkadering 600 Verwachte niet-uitvoering op gereglementeerde uitgaven Hoger onderwijs 22 26

27 7.2 Brussels Hoofdstedelijk Gewest In navolging van de beslissingen genomen op het overlegcomité van 2 juli 2013 heeft de Brusselse regering tijdens haar vergadering van 17 juli 2013 haar begrotingsdoelstelling van euro in ESR-termen voor het jaar 2013 bevestigd. Tegelijkertijd heeft ze beslist om in de begroting euro te provisioneren als bijdrage in de saneringsinspanning voor entiteit II en een provisie van euro in het kader van de responsabiliseringsbijdrage pensioenen te behouden. Op dezelfde vergadering heeft de Brusselse regering tevens beslist om de doelstelling inzake het bereiken van een begrotingsevenwicht in ESR-termen te vervroegen naar Deze beslissing werd vertaald in de opmaak van de begroting 2014 die uitgaat van een overschot in ESR-termen van euro. Om haar begrotingsdoelstelling 2013 te halen, en rekening houdend met de extra provisie van euro die wordt aangelegd als bijdrage in de saneringsinspanning, de herraming van de ontvangsten op basis van geactualiseerde gegevens, met onder meer het vooruitschuiven naar 2014 van de voorziene extra middelen uit het tweede luik van de correcte financiering van de Brusselse instellingen, heeft de Brusselse regering beslist haar uitgaven 2013 in het kader van haar begrotingscontrole met euro te verminderen. Tegelijkertijd werd de minister van begroting ermee belast bewarende maatregelen te nemen ter garantie van het respecteren van de vooropgestelde onderbenutting. Daartoe werden in de maand september voor euro aan kredieten administratief geblokkeerd en heeft de minister van begroting de opdracht in functie van een permanente monitoring van de ontvangsten en uitgaven indien nodig bijkomende maatregelen te nemen om de vooropgestelde begrotingsdoelstelling na te leven. Bijgevoegde tabel die per kwartaal een overzicht geeft van de uitvoering van de begroting 2013 toont aan dat er tot op heden geen enkele indicatie is dat de vooropgestelde begrotingsdoelstelling voor het jaar 2013 niet zou worden gehaald. De evolutie van zowel de ontvangsten als de uitgaven blijven evenwel onderworpen aan een permanente monitoring. 27

28 Mljoenen EUR 2013 Q1 Q2 Q3 Q4 Totale uitgaven , , ,98 Totale ontvangsten/instromen , , ,94 Totale saldo , , , Duitstalige Gemeenschap De Duitstalige Gemeenschap volgt de uitvoering van haar begroting permanent op. Voor de tweede begrotingsaanpassing van de begroting 2013 werden de uitgaven geblokkeerd om een zo juist mogelijke inschatting te kunnen maken van de begrotingsevolutie. Op het einde van 2013 geeft de begrotingsuitvoering aan dat de begrotingsdoelstellingen die door de Duitstalige Gemeenschap werden vastgelegd voor 2013 zullen worden gerespecteerd en dat het resultaat waarschijnlijk iets positiever zal zijn dan verwacht. 7.4 Vlaamse Gemeenschap Belangrijkste begrotingsaanpassingen tijdens het begrotingsjaar 2013 In de lente werd de regering van de Vlaamse Gemeenschap geconfronteerd met minder gunstige parameters voor de begroting De economische groei van 0,7% die werd vooropgesteld bij de begrotingsopmaak 2013 (in de herfst van 2012), werd bijgesteld tot 0,2%, terwijl de consumentenprijsindex neerwaarts werd bijgesteld van 1,8% tot 1%. De gerealiseerde economische groei en de verandering van de consumentenprijsindex voor 2012 waren ook lager dan wat was geraamd bij de begrotingsopmaak 2013: -0,2% en 2,84% in plaats van -0,1% en 2,9%. Deze herziening van de cijfers van 2012 betekende ook dat de basis om de samengevoegde en gedeelde belastinginkomsten te berekenen lager was, en dat er in 28

29 de overdrachten van fiscale ontvangsten van de federale overheid rekening gehouden werd met een negatief afrekeningssaldo. De combinatie van al deze factoren resulteerde in 316 miljoen EUR minder inkomsten uit federale overdrachten vergeleken met de begrotingsopmaak. De som van de regionale belastingen en de eigen niet-fiscale inkomsten bleef constant. Dit was mogelijk door een sterk conservatieve raming van de regionale belastingen bij de begrotingsopmaak en een efficiënte inning van de regionale belastingen. Het effect van de 316 miljoen EUR minderinkomsten op de beleidsruimte (ongeveer 1,1% van de totale inkomsten) werd verlicht door een aantal maatregelen die hoofdzakelijk bestonden uit het weghalen van een aantal buffers die waren voorzien in de initiële begroting Aangezien de economische recessie zich niet ten volle doorzette, besliste de Vlaamse regering om de buffer van 150 miljoen EUR voor beleids- en betalingskredieten te schrappen. Deze kredieten waren in de initiële begroting ingeschreven om een tegenvallende economische groei of onvoorziene uitgaven op te vangen. De neerwaartse herziening van de inflatie had niet enkel een invloed op de inkomstenzijde, maar ook op de uitgavenzijde. Deze herziening liet toe om de personeelskredieten buiten het indexprovisiesysteem met 80 basispunten te desindexeren, wat een meevaller van 16,5 miljoen EUR betekende. Na een nauwgezette evaluatie van de kredieten die noodzakelijk zijn voor een consistent beleid, werden de uitgaven voor kostendrijvers gereduceerd met 129,3 miljoen EUR. 29

30 Evolutie op kasbasis in 2013 Evolutie van het netto te financieren saldo 2013 (in Keur) Per maand Gecumuleerd Maart , ,22 Juni , ,98 September , ,17 (*) Exclusief de terugbetaling van het kapitaal van de staatssteun aan KBC (1,17 miljard EUR); inclusief de boete begrepen in de terugbetaling van KBC (0,58 miljoen EUR), beiden zijn niet ESR-aanrekenbaar. De Vlaamse Gemeenschap werkt met een cashpool-systeem voor zijn departementen, agentschappen en andere entiteiten. Daardoor zijn de bovenstaande cijfers representatief voor de geconsolideerde Vlaamse overheid, maar zijn ze er niet volledig equivalent mee. Enerzijds zijn een aantal eenheden, die in de laatste jaren werden geconsolideerd, nog niet in de pool opgenomen. BAM is de belangrijkste instelling die nog niet is opgenomen in de pool. Anderzijds is het Universitair Ziekenhuis Gent (UZ Gent) wel in de pool opgenomen maar niet in de consolidatie. Geconsolideerde gegevens die gebaseerd zijn op een boekhouding op transactiebasis zijn eveneens beschikbaar. 30

31 Evolutie van de uitstaande schuld (in Keur) Directe schuld EMTN (-) BCP (-) Gemeentelijke Holding (-) Private Leningen (-) Vissershaven Oostende (-) Schatkist- en andere operaties (+) Investeringen (+) Lopende rekening Vlaams gewest ING (+/-) Lopende rekening Vlaams gewest BELFIUS (+/-) Lopende rekening CFU ING (+/-) Lopende rekening CFU KBC (+/-) Totaal directe schuld

32 Prognoses voor het jaar 2013 op transactiebasis De cijfers zijn gebaseerd op redelijke aannames met betrekking tot de te ontvangen facturen en de regionale belastingen die zullen worden ontvangen in januari en februari 2014 maar aan te rekenen zijn in Niettemin kunnen de uiteindelijke verwezenlijkingen afwijken van deze aannames, zoals wordt aangetoond door het verleden. Deze afwijkingen kunnen 60 à 90 miljoen EUR bedragen. Eerste aangepaste begroting 2013 Raming December Delta Dec vs 1st Aangep begr % ESR inkomsten Vlaams gewest ,1% ESR inkomsten openbare instellingen ,9% TOTAAL Inkomsten (+) ,6% ESR inkomsten Vlaams gewest ,8% ESR Uitgaven openbare instellingen ,0% Provisie ,0% Onderbenutting ,0% TOTAAL UITGAVEN (-) ,2% ESR Resultaat ,3% 32

33 7.5 Franse Gemeenschapscommissie Realisaties 2013 De uitvoering van de begroting op kasbasis voor dit begrotingsjaar ziet er op 11 december 2013 als volgt uit: Ontvangsten Uitgaven Kwartaalsaldo T Mi 142 Mi 41 Mi T 2 98 Mi 104 Mi 6 Mi T 3 98 Mi 98 Mi 0 Mi T 4 (11/12/2013) 98 Mi 36 Mi + 62 Mi Totaal saldo 395 Mi 380 Mi + 15Mi Aanpassing 2013 De middelenbegroting werd naar boven toe aangepast voor een bedrag van 0,672 miljoen, onder voorbehoud van de goedkeuring van de aangepaste begroting door het Brussels Franstalig Parlement. Dit bedrag omvat een technische ontvangst van 2,852 miljoen euro (terugbetaling van een niet aangewende dotatie van een dienst met afzonderlijk beheer). De institutionele ontvangsten daarentegen zijn naar onder toe herzien voor 2,180 miljoen, rekening houdend met de onderliggende macro-economische parameters. Daar de Franse Gemeenschapscommissie geen fiscale autonomie heeft werd het bedrag voor de aanpassing van de ontvangsten gecompenseerd door een daling van de uitgaven. De Franse Gemeenschapscommissie heeft bij die aanpassing trouwens voor het begrotingsjaar 2013 een provisie aangelegd voor de responsabiliseringsbijdrage pensioenen van haar ambtenaren. Het gaat om een bedrag van euro zoals afgesproken in de institutionele overeenkomsten. 33

34 Beoogde structurele maatregelen Gezien de historische onderfinanciering van de Franse gemeenschapscommissie, haar herfinanciering door de federale overheid in het raam van de zesde staatshervorming (32 miljoen in 4 jaar : in vier schijven van 8 miljoen euro als bijkomende dotatie) en haar terugkeer naar het evenwicht dat in de oorspronkelijke begroting 2013 verwacht wordt, eist de federale overheid geen enkele bijkomende structurele maatregel inzake uitgavenvermindering. Bij de akkoorden over de bijzondere financieringswet die tot stand kwam bij de 6de staatshervorming heeft de federale overheid de Commissie vrijgesteld van bijdrage voor de sanering van de overheidsfinanciën. Hierbij moet onderstreept worden dat de ontvangsten en uitgaven van de Commissie strikt worden opgevolgd, aangezien haar structurele zwakheid niet opgelost werd door de herfinanciering: het leeuwendeel van de uitgaven betreft rechtstreeks of onrechtstreeks de wedden, die evolueren volgens een tempo dat hoger kan liggen dan dat van de ontvangsten, waarover de Commissie slechts een heel beperkte autonomie heeft. Monitoring van de uitvoering van de begroting Maandelijks voeren de administratie en de beleidscel van de Minister van Begroting een monitoring uit van de uitgevoerde uitgaven en de verwezenlijkte ontvangsten, meer bepaald in het laatste kwartaal van het begrotingsjaar. Aan de hand hiervan kunnen zij onder meer waarborgen dat de onderbenutting van de uitgavenkredieten tot stand komt. Om deze onderbenutting te waarborgen worden eventueel bewarende maatregelen genomen. Voor de initiële begroting 2014 wil het College van de Commissie, gelet op de aanlooptijd naar de verkiezingen, een omzendbrief goedkeuren om bewarende maatregelen te nemen ten belope van 50 % van de ingeschreven uitgaven. 34

35 8 Waarborgen De volgende informatie over de waarborgen geldt alleen voor de federale overheid. Financiële sector Op 31 december 2013 bedroegen de uitstaande waarborgen voor de financiële sector een totaal bedrag van EUR 45,36 miljard. Ten opzichte van de uitstaande waarborgen op 30 september 2013, is er een verhoging van EUR 1,32 miljard, uitsluitend te wijten aan de waarborg voor Dexia. Het grootste deel van de waarborgen betreft Dexia. Op 31 december 2013 bedroegen de uitstaande verstrekte waarborgen aan Dexia EUR 39,79 miljard (waarborg van tijdelijke waarborg van definitieve waarborg van 2013). De uitstaande versterkte waarborg aan Dexia in 2013 momenteel van EUR 33,00 miljard is de enige die kan verhogen, en maximaal tot EUR 43,70 miljard. De andere uitstaande nog actieve waarborgen (Dexia 2008 en 2011, Fortis RPN en KBC) kunnen in tegenstelling enkel dalen. Het Agentschap van de Schuld bestudeert geregeld het risico van de uitvoering van deze waarborgen op basis van zorgvuldig geselecteerde objectieve criteria. In de waarborgovereenkomsten heeft de Belgische Staat aan de banken een regelmatige rapportage van de gepreciseerde en volledige gegevens opgelegd, zodanig een zo goed mogelijke inschatting te kunnen maken van de risico s. Deze studies geven voor elke waarborg verleend aan de financiële sector een weergave van het risico op 1 maand, 6 maanden en 24 maanden. In december gaven deze indicatoren vastgesteld door de Belgische Staat de volgende resultaten: Legende. 1 : Geen risico, 2 : Geen risico maar men moet een regelmatige controle behouden, 3 : Zwak risico, 4 : Er bestaat een reëel risico, men moet maatregelen in overweging nemen om problematische situaties in de periode te veranderen en zo een beroep op de waarborg te voorkomen. 35

36 1 maand 6 maanden 24 maanden Fortis RPN KBC Dexia Niet-financiële sector Op 31 december 2013 bedroegen de uitstaande gewaarborgde leningen door het Nationaal Waarborgfonds voor Schoolgebouwen waarvoor de federale administratie bevoegd is, EUR 203,46 miljoen6, wat een daling is van EUR 68,10 miljoen sinds eind Wat betreft de andere gewaarborgde leningen door de Federale Staat, bedroeg het uitstaand bedrag op 30 november 2013 EUR 4,79 miljard, een daling van EUR 0,1 miljoen ten opzichte van 30 september Dit bedrag kan nog naar beneden worden bijgesteld 36

37 9 Bijlagen Tabel 1b: Driemaandelijkse begrotingsuitvoering en -vooruitzichten tijdens het lopende jaar overeenkomstig de ESR- normen en niet seizoensgecorrigeerd ( a ) voor de overheid en de subsectoren ervan Miljoenen EUR ESR-code Jaar e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. Vorderingenoverschot (+)/vorderingentekort ( ) 1. Overheid ( a ) S Centrale overheid S Deelstaatoverheid S Lagere overheid S Wettelijke socialeverzekerings-instellingen S.1314 Voor de overheid (vrijwillig voor de subsectoren) 6. Totale ontvangsten ( a ) TO Totale uitgaven ( a ) TU Brutoschuld ( e ) Tabel 2: Realisaties en ramingen voor de uitgaven en ontvangsten van de overheid (S.13) overeenkomstig de ESR-normen % bbp % bbp ESR-code Raming Realisaties Raming DBP december 1. Doelstelling totale ontvangsten (= tabel 1c.6) TO 48,1 48,7 49,6 51,0 51,5 51,4 Waarvan: 1.1. Belastingen op productie en invoer D.2 12,5 12,8 12,6 12,9 12,9 12, Belastingen op inkomen, vermogen enz. D.5 15,2 15,6 16,0 16,5 17,0 16, Vermogensheffingen D.91 0,7 0,7 0,7 0,8 0,9 1, Sociale premies D.61 16,8 16,5 16,7 17,1 17,1 17, Inkomen uit vermogen D.4 0,7 0,9 1,0 1,0 1,1 1, Andere ( a ) 2,2 2,3 2,5 2,7 2,5 2,5 p.m.: belastingdruk (D.2 + D.5 + D.61 + D.91 D.995) ( b ) 45,8 46,2 46,7 47,9 48,4 48,5 2. Doelstelling totale uitgaven (= tabel 1c.7) TU ( c ) 53,7 52,4 53,3 54,9 54,1 54,2 Waarvan: 2.1. Beloning van werknemers D.1 12,8 12,6 12,6 12,9 12,9 13, Intermediair verbruik P.2 3,9 3,7 3,7 3,7 3,6 3, Sociale uitkeringen D.62, D ,2 24,9 25,2 26,0 26,4 26,4 waarvan: werkloosheidsuitkeringen ( d ) 2,0 1,9 1,8 1,8 2,0 1, Rente-uitgaven D.41 3,6 3,4 3,3 3,4 3,2 3, Subsidies D.3 2,2 2,6 2,8 2,7 2,6 2, Bruto-investeringen in vaste activa P.51 1,7 1,6 1,8 1,8 1,7 1, Kapitaaloverdrachten D.9 1,6 1,2 1,5 1,9 1,1 1, Andere ( e ) 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 37