Geachte leden van de Statencommissie Groen, Water en Milieu

Transcriptie

1 Memo HOLLAND Directle Ruimte en Mobiliteit Afdeling Prqecten en Programma's Contact dhr. LJ.M. Mens T ljm.mens@pzh.nl Datum 23 januari 2009 Aan Leden van de Statencommissie Groen, Water en Milieu Kopie aan Leden Statencommissie Ruimte en Wonen Onderwerp Provinciaal Landschapspark Hot van Delfland Geachte leden van de Statencommissie Groen, Water en Milieu Als vervolg op de gedachtenwisseling over de provinciate parklandschappen in de Statencommissie GWM van 14 januari jongstleden lever ik u een overzicht van de ontwikkelingen in het project Hot van Delfland en de bijdrage van de Provincie Zuid-Holland daaraan. Waarden en betekenis De Hof van Delfland vervult een pilotrol bij het geven van betekenis aan het begrip provinciaal parklandschap. Het is een betekenis die steunt op de cultuurhistorie van het veenweidegebied en op de recente geschiedenis van Midden-Delfland als Reconstructiegebied en rijksbufferzone. Een ander deel van de begripslading wordt ontleend aan de activiteiten in het gebied zelf zoals die de afgelopen 3 jaar zijn ontwikkeld onder de noemer Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 en het landschapsontwikkelingsplan. De betekenis van het provinciaal landschapspark heeft ook een bovenregionale component. Vanuit de Provinciale Structuurvisie worden waarden vastgelegd die gelden voor alle parklandschappen en voor de verbindingszones ertussen. De provinciate parklandschappen zijn gebieden met een landschappelijke, ecologische, recreatieve en agrarische waarden. Deze waarden zijn zowel van belang voor de mensen die in het gebied leven en werken als voor de mensen uit de steden naast het landelijke gebied. Steden en landelijk gebied vormen een ruimtelijk geheel als onderdeel van de Zuidvleugel. Dat is de achtergrond van de term Metropolitaan die in dit verband gehoord wordt. Het gebied heeft ook een extra betekenis vanuit het bovenregionale schaalniveau. De waarden van het landelijk gebied als onderdeel van de Zuidvleugel zijn ook van belang voor het vestigingsmilieu, het investeringsklimaat en de leefomgevingskwaliteit. Het is de bedoeling dat de Zuidvleugel meer Internationale allure krijgt, de Hof van Delfland draagt daaraan bij. Het geografische gebied van de Hof van Delfland is groter dan het Reconstuctiegebied. Dat reconstructiegebied bestaat uit een groot deel van de gemeente Midden-Delfland en kleinere delen van de gemeenten Delft, Maassluis, Vlaardingen, Schiedam en Rotterdam. Nu komen daar enkele deelgebieden bij: Ruyven, Zuidpolder, Oude Leede en Ackerdijkse Plassen. 1/4

2 Datum 23 januari 2009 HOLLAND Landschappelijk en cultuurhistorisch sluiten deze deelgebieden goed aan bij Midden-Delfland. Daarmee zijn ook de gemeenten Pijnacker-Nootdorp en Lansingerland direct betrokken. Inhoudelijke agenda en partners Om de waarden in het gebied duurzaam te waarborgen is een (ver)nieuw(d) stelsel van regels en afspraken nodig. Daarin zijn de volgende sporen te onderscheiden: Bescherming; planologisch en met een status Ontwikkeling; zoals landschappelijke kwaliteit, recreatieve voorzieningen, infrastructurele investeringen, economische ontwikkeling, grondinstrument Beheer; inhoudelijke afstemming met alle beheerders van de groenblauwe ruimte Bestuurlijke samenwerking Financieel arrangement Dit nieuwe stelsel van regels en afspraken steunt voor een groot deel op de dingen die er al zijn (agrarisch natuurbeheer, recreatieschappen, taken hoogheemraadschap en gemeenten) en op ervaringen met een succesvolle aanpak (Reconstructie Midden-Delfland, duurzame glastuinbouw, ontwikkeling Harnaschpolder, gebiedsfonds). De Reconstructiewet wordt voortgezet tot voorzien is in het nieuwe stelsel van regels en afspraken. De vernieuwing van het stelsel van regels en afspraken komt ook voort uit een vergroting van het aantal medeverantwoordelijke partijen. De publieke partijen die nu meedraaien in de Hof van Delfland zijn het Hoogheemraadschap van Delfland, de gemeenten Den Haag, Rijswijk, Westland, Maassluis, Vlaardingen, Schiedam, Rotterdam, Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp, Zoetermeer, Delft en Midden-Delfland., het Stadsgewest Haaglanden, de Stadsregio Rotterdam, de rijksoverheid via het ministerie LNV, Provincie Zuid-Holland. Daarmee zijn ook bestaande samenwerkingsverbanden zoals de recreatieschappen betrokken. Daarnaast zullen de banden aangehaald worden met private partijen in het gebied (zoals Midden-Delfland Vereniging, LTO, De Vockestaert en de Stichting Groen Goud). Tot slot worden er contacten gelegd met partijen die vooral buiten het gebied opereren zoafs banken, Vereniging Natuurmoumenten, Staatbosbeheer, woningbouwcorperaties. Ruimtelijk spoor Het kanafiseren van de ruimtelijke ontwikkeling heeft in het Integraal Ruimtelijk Project Hof van Delfland de eerste prioriteit. Op een hoger schaalniveau is de rijksoverheid in het verlengde van Randstad 2040 aan de slag met de rijksbufferzonegrenzen en de AMvB Ruimte. In een parallel proces is de Provinciate Structuurvisie in produktie. En vanuit het gebied liggen er het Ruimtelijk plan Regio Rotterdam 2020, de Visie Groen Haaglanden, de Gebiedsvisie Midden-Delfland Verder is het Landschapontwikkelingsplan in ontwikkeling in een samenwerking van 6 gemeenten, hoogheemraadschap en vele partijen in de regio. Het is de kunst om de inhoudelijke afstemming en onderlinge samenhang goed te organiseren. Het gebied krijgt status door de erkenning als rijksbufferzone en als provinciaal landschapspark plus de bestuurlijke samenwerking en op de langere termijn door de gebiedsmarketing. Bij dat laatste is het de inzet dat de kwaliteit van het gebied wordt verbonden aan de passie van de stedelingen die eromheen wonen. (Aanbeveling van de Adviescommissie Mooi Delfland, juli 2008) Om de ruimtelijke bescherming en ontwikkeling vast te leggen wordt in een parallel proces naast de PSV een Regionale Structuurvisie opgesteld als gezamenlijk produkt. Het ruimtelijk deel is het 2/4

3 Datum 23 januari 2009 p HOLLAND richtsnoer voor nieuwe bestemmingspiannen en is zelfbindend voor de gemeenten. De investeringsagenda heeft een bredere bindende werking, daarover worden ook besluiten gevraagd van de Hoogheemraadschap Delfland en de Provincie Zuid-Holland. De besluitvorming hierover loopt parallel met de besluitvorming over de PSV en staat daarmee een strak tijdschema. Bestuurlijke samenwerking De Hof van Delflandraad (in oprichting) is een bestuurlijke samenwerking met een platformfunctie. De bestuurlijke verantwoordelijkheden blijven verdeeld zoals dat nu is en bestaande samenwerkingen worden niet ter discussie gesteld. Vastgesteld is dat er op het schaalniveau van het project geen bestaand samenwerkingsverband is met een vergelijkbare inhoudelijke fiunctie. De omvang van de Hof van Delflandraad i.o. is zo groot dat het niet praktisch is om vaker dan twee maal per jaar bijeen te komen. Daarom is afgesproken om een Kerngroep te vormen die bestaat uit PZH, LNV, HH Delfland, Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden, Pijnacker-Nootdorp, Midden-Delfland, Delft en Schiedam. De Kerngroep komt 4 of vijf maal per jaar bij elkaar en dat is deels in plaats van de Bestuurlijk Driehoek Mooi en Vitaal Delfland van het Randstad Urgent-project. De instellingssvergadering van de Hof van Delflandraad i.o. is gepland op 11 maart aanstaande. Vanaf dat moment is gedeputeerde Evertse de voorzitter. Gedeputeerde Van Engelshoven-Huls zal als lid van de raad het provinciate belang inbrengen. Er is een termijn van twee jaar bepaald om het bestaansrecht van de Hof van Delflandraad te vestigen. Dan moet duidelijk zijn of dit de goede samenwerkingvorm is voor de bescherming, de ontwikkeling en het beheer van het gebied. Tegen dat moment is ook duidelijk welke bestaande bestuurlijke samenwerkingen zouden kunnen opgaan in de definitieve raad. Dan kan ook bepaald worden of de PZH daarna een net zo prominente rol dient te vervullen als in de opbouwfase. Actuele agenda Op de agenda van de instellingsvergadering van de Hof van Delflandraad staat allereerst de vaststelling van het Plan van Aanpak voor Daarin besloten ligt de inhoudelijke agenda van het project, de samenwerking van de deelnemende partijen en de toekenning van middelen (personeel en financieel) voor het werkproces. De eerste prioriteit van de inhoudelijke agenda is zoals hierboven gemeld, het ruimtelijk spoor dat leidt tot een Regionale Structuurvisie. Daarnaast is een agendapunt de vaststelling van een korte lijst van concrete investeringsprojecten of versnellingsprojecten. Dit zijn projecten die vaak al langer op de agenda staan, en die met ruggesteun van de raad sneller tot uitvoering kunnen komen. In het afgelopen jaar is daar vanuit het project Randstad Urgent Mooi en Vitaal Delfland goede ervaring mee opgedaan. Het ging en gaat daarbij op het opruimen van verspreid glas, de claim op het Nota Ruimte-budget voor de Poelzone (Westland) en de Groenzone Berkel- Pijnacker en de hoogspanningsverbinding Randstad 380 kv. Het is de inzet om de grondprijs te beheersen met een pakket van planologische en bestuurlijke maatregelen, een gericht grondbeleid, breed gedragen beheerafspraken en met projecten voor kwaliteitsverbetering van het landschap. Er zal aandacht zijn voor de overlap van de projectopgave Hof van Delfland met de kwaliteitsprojecten IODS en de investeringsafspraken voor het ILG. 3/4

4 Datum 23 januari 2009 Tijdens een bestuurlijke bijeenkomst met de beoogde leden van de Hof van Delflandraad i.o. op 19 december jongstleden is vastgesteld dat het met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar het van belang is om nog dit jaar een aantal wezenlijke stappen en besluiten te nemen. Ik hoop dat uw discussie over de invulling van het provinciaal landschapspark Hof van Delfland en over de provinciale bijdrage daaraan met deze informatie ondersteund wordt. Desgewenst zet ik de gedachtenwisseling met uw commissie graag voort. Hoogachtend, Joop Evertse (bij afwezigheid ondertekend door de Commissaris van de Koningin) Bijlagen Ambitieovereenkomst Hof van Delfland dd. 25 September 2008 Journalistieke impressie 19 december 2008 Ambtelijk verslag 19 december 2008 Werkschema tot 1 e Delflandraad 11 maart a.s. 4/4

5 Bestuurlijke ambitieverklaring Hof van Delfland 25 September 2008

6 Wenkend perspectief Over iien jaar is de Hof van Delfland (zie bijgaande kaart) een gevarieerd landschapspark van internationale landschappelijke en recreatieve allure. Het internationale investeringsklimaat heeft een belangrijke impuls gekregen. De agrarische sector in het kerngebied van de Hof van Delfland is vitaal, onder andere door verbreding met andere kleinschalige fimcties. De sector draagt het landschap en kan op een enthousiaste stedelijke supporterskring rekenen. De stedeling heeft de boer gevonden! Water is een van de kernkwaliteiten van het gebied. De stadsranden zijn dynamische gebieden waar, in een groenblauwe omlijsting, ruimte is gevonden voor kunst, eultuur, sport en manifestaties. Aan de stadsgrens hebben de steden de herstructurering zo vormgegeven dat de omslag naar een naar buiten gerichte stad is gemaakt. De bereikbaarheid van de Hof van Delfland is aanmerkeujk vergroot Vanuit de stad is het mogelijk om langs recreatief ingerichte routes Delfland al in de stad te ervaren. Groenblauwe tongen dringen diep de stad binnen. Ook de doorkruisbaarheid van de Hof van Delfland zelf is fors aangepakt. Hagenaars, Rotterdammers en andere stedelingen fietsen zonder barrieres van Zuiderpark tot Zuiderpark. Infrastructuur is landschappelijk ingepast en wordt niet als storend ervaren. De inrichting is berekend op de klimaatveranderingen. De verspreid liggende, niet duurzame, glastuinbouw is niet meet aanwezig en de overgangen naar de duurzame glastuinbouwgebieden zijn verbeterd. Om dit streefbeeld te realiseren, roepen wij de Hof van Delflandraad in het leven. Verder maken de provincie, de stadsregio's en de betrokken gemeenten binnen deze raad afspraken om samen een regionale Structuurvisie voor het gebied op te stellen en laten deze binnen nog af te spreken termijnen doorwerken in alle relevante bestemmingsplannen. Om de hierboven beschreven ambitie te realiseren, krijgt de Hof van Delflandraad nog nader te bepalen verantwoordelijkheden en de daarbij horende bijbehorende mandaten en middelen (juridisch, financieel en menskracht). Binnen een jaar rnaken wij hierover nadere afspraken zodat deze raad binnen twee jaar volledig operationeel is. Met de oprichting van de raad wordt gelijktijdig de huidige bestuurhjke versnippering in het gebied opgeheven. De Hof van Delfland heeft een identiteit die erkenning vindt in de Randstad en waarbij het kerngebied een wettelijke status heeft.

7 ontwikkeling van de Hof van Delfland. De betrokken overheden en maatschappelijke partners blijven denken vanuit hun eigen rol, maar dragen tegelijkertijd bij aan het gemeenschappelijke doel. Binnen twee jaar richten wij de Hof van Delflandraad op, stellen wij een gezamenlijke regionale Structuurvisie op en brengen wij de beoogde bescherming van het Hof van Delflandgebied tot stand. Als betrokken bestuurders bij dit gebied wiilen wij hiervoor een wettehjke status aan het kerngebied toekennen. Dit onderstreept het belang dat wij alien hechten aan het in stand houden en versterken van de Hof van Delfland. Binnen een jaar maken wij nadere afspraken over de opstelling van de regionale Structuurvisie en de vormgeving en uitwerking van de beoogde bescherming van de Hof van Delfland en de Hof van Delflandraad. Binnen een maand na ondertekening wijzen wij hiervoor een manager aan, die de opdracht krijgt deze processen te organiseren, en wijzen wij de bijbehorende projectmiddelen toe. Samen doorpakkea op de iageslagen wee Het uitwerken van de regionale Structuurvisie en de Hof van Delflandraad neemt enige tijd in beslag, maar de opgaven voor de Hof van Delfland zijn urgent. Met de uitwerking van deze ambitieverklaring pakken wij door op de lijn die inmiddels door een groot aantal bestuurlijke partners is ingezet. De komende jaren, voordat de raad definitief is, de nieuwe status geldt en de regionale Structuurvisie gereed is, handelen wij in de geest van onze gezamenlijke ambitie. Wij spreken af om in onze plannen, projecten en afwegingen rekening te houden met de ontwikkeling van een mooi en vitaal Delfland. Daar waar wij kansen zien om dat Delfland dichterbij te brengen, pakken wij die. Of het nu gaat om het behoud van landschap, het ontwikkelen van een verbindingszone, verbetering van het waterbeheerssysteem of het toegankelijk maken van het gebied vanuit de omliggende steden, vanuit onze ambities en deze ambitieverklaring benutten wij alle mogelijkheden - groot en klein om bij te dragen aan een groengebied waar ondernemers en inwoners in de zuidelijke Randstad wat aan hebben. Wij spreken elkaar daar ook op aan. Wij gaan aan de slag met de aangewezen versnellingsprojecten, in samenwerking met de projectverantwoordelijken. Dat zijn: - De Groenzone Berkel-Pijnacker, in samenwerking met het Randstad Urgentproject Transitie Greenport een claim voor het Nota Ruimtebudget uitwerken om de kwaliteit van de inrichting te verhogen;

8 Wat staat ons te doen? Met de ondertekening van deze ambitieverklaring starten alle bestuurders het proces om te komen tot de regionale Structuurvisie voor de Hof van Delfland en het instellen van de Hof van Delflandraad. Deze bestuurlijke samenwerkingvorm draagt zorg voor behoud en versterking van de landschappelijke, economische, ecologische en cultuurhistorische kwaliteit van het gehele gebied, die erkend wordt in de stedefijke omgeving. De partijen die deel uitmaken van de raad zorgen er voor dat er structureel geld wordt besteed aan de ontwikkeling en instandhouding van het kerngebied in de Hof van Delfland. Daarmee draagt de raad bij aan de vereterkwg van het woon-, werk- en mvesteringsklunaat voor de gehele Zuidvleugel van de Randstad. De raad waarborgt dat burgers en bedrijven in het gebied bij een loket terecht kunnen voor alle zaken die met de indenting, de ontwikkeling, de bescherming en het beheer van het gebied te maken hebben. De organisatie en werkwijze achter dit loket maken dat mogelijk. De raad zorgt ervoor dat het gebied een herkenbare identiteit heeft, vanuit een gemeenschappelijk idee beheerd wordt, voldoende planologische bescherming heeft, economisch vitaal blijft en zich in de gewenste richting kan ontwikkelen. De raad ontstaat uit en wordt gevormd door bestuurders uit alle overheden die bij het gebied betrokken zijn. Maar ook partijen van buiten het publieke domein worden uitgenodigd om deel te nemen. De raad zet de werkwijze voort van de Reconstructiecommissie, nu gebaseerd op de Reconstructiewet Midden-Delfland, tot de raad vol in bedrijf is. Na intrekken van de Reconstructiewet en aflopen van een overgangsregemng is er een nieuwe beschermende status gerealiseerd, passend bij een tandschap dat waardevol is voor de Randstad. Deze nieuwe status geldt voor het kerngebied: Ackerdijkse Plassen, Broekpolder, Midden-Delfland en Oude Leede. De nieuwe status, de regionale strucniurvisie en de raad regelen de samenhang tussen bescherming, ontwikkelhig en beheer van het gebied, en tussen het gebied en de steden. Samen sterk Alle overheden en maatschappeh'jk partners worden uitgenodigd om deel te nemen aan het proces dat moet leiden tot de definitieve vormgeving van een duurzame beseherming, een duurzaam beheer en een duurzame

9 - Sanering Glastuinbouw toegespitst op het kerngebied, voor de beoogde sanering een combinatie maken van de middelen uit projecten en regelingen van betrokken partijen; - Oranjebuitenpolder en Bonnenpolder, voor elk gebied een apart financieel sluitend projectvoorstel tot stand brengen; - Kwaliteitsprojecten IODS, bij voorkeur de sanering van verspreid liggende glastuinbouw en de grondbankj - Compensatie natuurlijke handicaps, vrijmaken 1*an (Rijks- en/of Europese) middelen om de regeling uit te voeren. Wij beseffen dat wij met ons voorstel een appel doen op overheden en maatschappelijke organisaties om de Hof van Delfland tot een succes te maken. Wij durven dit te doen omdat de Hof van Delfland van groot belang is voor het leef- en vestigingsldimaat in de Randstad. Wanneer wij deze uitdaging nu niet samen oppakken, zal het gebied, en daarmee de gehele zuidelijke Randstad, aan kwaliteit verliezen. Verrommeluig, siuipende verstedelijking, onvoldoende beheer en onderhoud veroorzaken dan achteruitgang. Over twintig jaar resteert dan een verrommeld gebied: weg zijn de ruimte, openheid en kwaliteit waar de inwoners van de Randstad om vragen; w6g is ook een uniek gebied met een identiteit waaraan zoveel jaren is gewerkt. Het is onze eer te na om dat te laten gebeuren. Wij beschouwen het als onze persoonlijke bestuurlijke opdracht om de samenwerking via de Hof van Delflandraad tot een succes te maken en zullen ons daarvoor mzetten. Deze ambitieverklaring is een op zichzelf staand document om inhoud te geven aan onze gezamenlijke ambitie in het gebied van Mooi en Vitaal Delfland.

10 Ondertekenina Aldus hi tweevoud opgemaakt en ondertekend in Den Haag op 25 September 2008 Mr. J. L, Evertsi ProylfiefeZuid-Holland Mr. M;&. Houtzager Stadsgewest Haagla«^en J.H.M, H< Stadsregio Rotti Mr. M.A.P uma Hoogheemraadschap van Delfland

11 Gemeente Pynaeker-Nootdorp Drs. L.M.M. Bolsius Gemeente Rotterdam.W, vanputten Gemeente Rijswijk M. Groene Gemeente Drs, JX. Robberegt smeente Vlaardingen

12 Drs. S,.M. Bolten Gemeente Den Haag Drs, N.A. Boedhoe Gemeente Lanshlgerland J, Luijendijk Gemeente Maassluis Gemeente Midom-Delfland

13 Wijk en Rottewig Legenda Zorte 1. Kerngebied Zone 2. Stadsranden Zone 3. Uitlopers

14

15 Doorpakken met Delfland Hof van Delflandraad in oprichting geeft impuls aan versterking uniek groengebied in de Randstad Op vrijdag 19 december 2008 kwamen in Delft de achttien bestuurders van de gemeenten, de stadsregio's, het waterschap, de provincie en het Rijk bijeen die enkele maanden daarvoor de ambitieverklaring Hof van Delfland hebben ondertekend. Doel van de samenwerking is om een groengebied van internationale allure tussen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam te realiseren. Daarvoor zijn in ieder geval twee dingen nodig: een gedeelde visie van hoe het gebied eruit moet zien en slimme bestuurlijke samenwerking. "We doen het voor niet minder dan een robuust groen gebied van kust tot Groene Hart", aldus bestuurder Christiaan van der Kamp. Een impressie van de bijeenkomst. Achttien overheidsvertegenwoordigers waren samengekomen in het Art Centre net buiten Delft. Met zicht op een mooie groene omgeving spraken de bestuurders over de samenwerking die zij met elkaar zijn aangegaan onder de titel 'Hof van Delfland'. Hiervoor is een Hof van Delflandraad in oprichting. Deze raad is hard nodig. "Wij hebben de ontwikkeling van ons open gebied namelijk niet meer in de hand", aldus Van der Kamp. Om dat te onderstrepen liet landschapsarchitect Steven Slabbers zien hoe het gebied de afgelopen 50 jaar is dichtgeslibd. "Van dorpskernen die dobberden in het landschap, is het land nu omgeven door de stad", zei hij. Maar Slabbers benadrukte dat er nog voldoende kwaliteiten zijn: mooie boerenbedrijven, prachtige dorpen, unieke vogels en indrukwekkende watersystemen. "Het groen en blauw is het goud van dit gebied", onderstreepte hij zijn betoog. "En wat zo mooi is: je hoeft er niet naar toe - zoals met het Groene Hart - je bent er al! Het gebied maakt deel uit van de woon-, werk- en leefomgeving." Slabbers benadrukte dat de kwaliteitsverbetering zich moet concentreren op overgangen tussen steden en het landelijk gebied. "Het is een kwestie van stad-land, of eigenlijk stadsrand-land. En daarmee ook Randstad-land." Bestuurlijk doorzetten Gedeputeerde loop Evertse kon er alleen maar mee instemmen, maar signaleerde ook dat het niet makkelijk is gebleken het gebied mooi te houden. "Dit gebied is vatbaar voor verroding", zei hij doelend op de sterk uitgedijde bebouwing. Met de reconstructie van Midden-Delfland is goed werk verricht, alleen zijn de ambities nu groter en dat terwijl de Reconstructiewet bijna afloopt. Er dreigt verdere verrommeling en tegelijkertijd willen we het gebied omvangrijker maken. "We hebben allemaal een ambitieverklaring ondertekend om het tij te keren, vanaf nu met er echt iets gebeuren." Namens de provincie gaf Evertse aan dat de provincie daarin het voortouw wil nemen. Per 1 januari 2009 is er een stevige projectorganisatie operationeel met een ervaren programmadirecteur aan het roer. Gekoppeld aan "een bestuurlijke stijl van doorzetten", moet dat volgens Evertse de eerste concrete resultaten dichterbij brengen. Een overkoepelende visie is nodig, maar ook de schop in de grond Directeur Wieringa van het ministerie van LNV meende dat een overkoepelende visie voor het gebied nodig is om te bepalen hoe het gebied zich ontwikkelt, maar dat daarnaast ook "de schop in de grond" moest worden gestoken: het uitvoeren van concrete verbeterprojecten. Dit laatste achtte hij veel belangrijker dan bijvoorbeeld praten over hoe de bestuurlijke samenwerking er precies uit moet zien. Wei vond hij het bijzonder dat lokale, regionale en provinciale overheden en de rijksoverheid samen optrekken. Hij zei verder dat het Rijk de nieuwe hoogspanningsverbinding in waardevolle en kwetsbare delen van het gebied zo veel mogelijk ondergronds aanlegt.

16 Werken aan betrokkenheid De aanwezigen discussieerden tussen de verschillende presentaties door volop over vragen en aarzelingen. Men pleitte onder meer voor het actiever betrekken van burgers, niet alleen de bewoners van het gebied, maar zeker ook de stedelingen die eromheen wonen, en ondernemers, en voor het meer zichtbaar maken aan de buitenwereld wat men met het gebied van plan is. Ook de eigen betrokkenheid was onderwerp van gesprek. "We moeten beter aangehaakt zijn op wat er allemaal speelt", verwoordde een bestuurder zijn gevoel aan het adres van de huidige bestuurlijke trekkers. Die erkenden dat de onderlinge communicatie beter moet. "We hebben het allemaal gewoon niet dicht kunnen lopen de afgelopen periode", reageerde Van der Kamp, "maar nu er een stevigere projectorganisatie staat zal dat beter gaan." Aan de slag De komende periode wordt onder leiding van de provincie de genoemde overkoepelende visie voor het gebied ontwikkeld, gebaseerd op al bestaande visies en plannen van de verschillende gemeenten. Daarnaast geven de betrokken overheden een extra impuls aan de eigen projecten die bijdragen aan de ambities van de Hof van Delfland. Over de ambities is geen verschil van mening, het komt nu op daden aan, waarbij elke overheid de nodige mensen en middelen moet leveren. De Hof van Delflandraad in oprichting komt voorlopig halfjaarlijks bijeen, de volgende bijeenkomst is op 11 maart Ondertussen vormen enkele bestuurders een kerngroep, die op meer dagelijkse basis richting kan geven aan de gebiedsontwikkeling.

17 Verslag bijeenkomst over de Hof van Delfland op 19 december 2008 World Art Centre Delft Introductie Focus "Kent u de Hof van Delfland?" Als je een aantal willekeurige bewoners in het gebied deze vraag stelt, weten ze het antwoord niet precies. De waarden van het landelijke gebied tussen Den Haag en Rotterdam benoemen ze echter wel duidelijk. Veel van hen genieten van de openheid, de vogels en het groen. Ze komen er met hun honden of fietsen er dwars doorheen. Ze signaleren dat het op mooie dagen druk is, en vinden dat het moet blijven. Een filmpje met dit signaal maakte even scherp waarvoor de bestuurlijke partners die op 25 September jl. de ambities over de Hof van Delfland ondertekenden, zich samen sterk zullen maken. Het bestuurlijk duo van het Randstad Urgentproject Mooi en Vitaal Delfland, Christiaan van der Kamp en Gerda Verburg, maakte samen met gedeputeerde loop Evertse, die een regisserende rol oppakt, een planning met te nemen besluiten in de komende twee jaar. Deze 'marsroute' wordt vandaag toegelicht, samen met de projectorganisatie die zij nodig achten. De andere partners kunnen daarop hun commentaar geven. Welkom loop Evertse schetst aan de hand van een voetbalmetafoor dat er veel voorwerk is gedaan sinds de ondertekening. De provincie ziet de inspanningen voor de Hof van Delfland als een Integraal ruimtelijk project (IRP) en biedt vanuit die optiek mensen en middelen aan. Hij roept de andere partners op mee te doen, vanuit wat er leeft in het gebied (bottom up). Het gebied is bescherming en ontwikkeling meer dan waard, want onmisbaar als groene long in stedelijk gebied. Schop in de grond Regiodirecteur Herman Wierenga neemt vandaag deel namens minister Verburg. Hij licht toe dat LNV het ondenverp groen in Randstad Urgent wilde, en onder meer dit gebied uitkoos. Er gebeurt bier al veel, maar het ministerie is van oordeel dat er nog een schepje boven op moet om voldoende kwaliteit te behouden en realiseren. Randstad Urgent stelt inhoud centraal, niet de bestuurlijke stractuur. Uit adviezen blijkt dat voor groen in dit gebied wel een drieslag nodig is: inhoudelijk, maar ook financieel en bestuurlijk. Bijzonder is het gezamenlijk optrekken van overheidslagen, waarbij via de ambitieverklaring de stap is gezet naar gemeenten. Uit Eurlings ervaringen met Randstad Urgent in het eerste jaar blijkt dat overheden elkaar kunnen aanvullen. Voor Delfland is er ook al een eerste succes: de 380kV hoogspanm'ngsleiding wordt voor een deel ondergronds aangelegd, ook 700 meter ervan in deelgebied 1 (westelijk van Delft), omwille van hoogwaardige recreatiemogelijkheden en natuur in het gebied. Het scheppen van de juiste voorwaarden voor behoud en ontwikkeling is nodig, maar daarnaast moet het motto zijn: de schop in de grond. De projecten die we kunnen versnellen zijn in beeld gebracht. Daarnaast moeten we kijken wat kan worden ontwikkeld, ook samen met private partijen. En hoe regelen we het beheer integraal en structured? Ideeen daarover moeten landen in een businesscase die we de volgende bijeenkomst op 11 maart a.s. bespreken.

18 Marsroute Christiaan van der Kamp, die namens de regio samen met minister Verburg het groene Randstad Urgent project Mooi en Vitaal Delfland trekt, merkt op dat er een grote opgave ligt: een robuust groen gebied realiseren van kust tot Groene Hart. Dat is meer dan de Reconstructiecommissie Midden-Delfland als opdracht had. Hij schetst de moeilijkheidsgraad aan de hand van twee artikelen. Een recent NRC-bericht, waarin gesteld wordt dat verrommeling kans krijgt door de huidige bestuurlijke organisatie. Die gaat uit van teveel hierarchic en te weinig integraliteit (met alleen VROM als trekker). Een artikel in de Volkskrant van 18 december 2008, waarin het Planbureau voor de Leefomgeving meldt dat het kabinet landschappelijke doelen niet haalt. Hij stelt dat groen achteruitgaat terwijl bewoners willen dat het blijft. Hij ziet dat inwoners wat willen en dat het bruist van initiatieven. Er moet dan ook een verbinding komen tussen wat 'het volk' wil en het bestuurlijk vermogen. Tot nu toe was Randstad Urgent top down (van bovenaf). Nu moet bottom up (van onderop) de schop in de grond. We gaan werken in en aan de Hof van Delfland, die een naam heeft die appelleert aan het cultuurlandschap bier, aan de stad Delft, aan het waterschap Delfland, en die een duidelijke identiteit moet krijgen. In het najaar van 2010 moet deze Hof operationeel zijn. Samen zijn de partners bij machte om met elan ook echt iets uit te voeren, waarbij de inhoud voorop moet staan. We moeten gewenste effecten kunnen realiseren en ongewenste kunnen tegengaan. Parallel werken aan vier zaken: 1. Regionale Structuurvisie: Een gedeelde visie en ambities moeten opgeschreven worden in een gezamenlijke regionale Structuurvisie. Met afstemmen maak je al meters, want er ligt al veel: het RSP, RS2020, het LOP, etc. Voorjaar 2009 moet er een ontwerp zijn van onze regionale Structuurvisie op de Hof van Delfland. Van der Kamp roept alle partners op te zeggen wat daarin voor hen belangrijk is. Daarbij mogen verschillen tussen kerngebied en uitlopers ook best tot uitdrukking komen. In het najaar wordt dit in een bijeenkomst van de Hof van Delflandraad vastgesteld. 2. Investeringsprogramma: Indien er geen geld is, raakt de inwoner aan wie van alles is beloofd, gefrustreerd. Daarom is een investeringsprogramma van belang. Dit vraagt inzet van alle niveaus. Hier geldt ook: wat is er allemaal al? Dat moet op een rij komen te staan; op provinciaal niveau doorexerceren wie nu wat betaalt voor groen. Van de zomer bespreekt de raad aan de hand daarvan scenario's, die de raad ook in het najaar vaststelt. 3. Bestuurlijke samenwerkingsvorm: Passende bestuurlijke samenwerking moet georganiseerd worden, om bestuurlijke spaghetti zonder slagkracht te voorkomen. Het belangrijkste is dat het werkt. Aandachtspunten en oplossingen moeten op tafel komen, waarbij grenzen worden verkend. Ook dit bespreekt de Hof van Delflandraad in het najaar. 4. Betrekken boeren, burgers en buitenlui: Dit plaatje met inhoudelijke, financiele bestuurlijke acties voor komend jaar is nog niet compleet. Het is uiteindelijk allemaal bedoeld voor de inwoner. Communiceren met het maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven is daarom van belang. Het moet een maatschappelijk verbonden oploop zijn met publiek-private samenwerking, niet alleen een bestuurlijke oploop. Riek Bakker en Roel in 't Veld adviseerden dit nadrukkelijk. Hoe nodigen we boeren, burgers en buitenlui uit om mee te denken en doen? Hoe benutten we de passies van de stedelingen? De vraag is hoe iedereen dit plaatje met deze planning ziet. Daar gaat het gesprek vandaag over aan ronde tafels. Vragen, aarzelingen en verbeteringen zijn welkom.

19 Ronde-tafelreacties o Arnoud Rodenburg, burgemeester van Midden Delfland, meldt dat zijn tafel adviseert al voor het einde van 2009 de genoemde besluiten over RSV, investeringsprogramma en samenwerking af te tikken, tijdig voor de gemeenteraadsverkiezingen plaats vinden. Ver is het van belang om iedere maand iets te laten zien in het gebied. Ook moet iedereen het totale verhaal kennen en concreet kunnen maken. o Bert Jacobs van de gemeente Den Haag zegt dat de tafel waar hij aan zit drie zaken besprak: ten eerste moeten alle bestuurders goed betrokken zijn, dat is nu nog maar ten dele het geval. Portefeuilleverdeling behoeft daarbij ook aandacht, om versnippering te verminderen. Ten tweede is betrekken van de stedelingen van belang. Hoe benutten we hun creativiteit? Ook private partijen moeten betrokken worden, de vraag is hoe. Zonder dat ze te veel willen gaan bouwen. Het moet niet zo zijn dat wie betaalt, bepaalt. De provincie zegt hierover, n.a.v. het NEPROM -voorstel in het Groene Hart, dat private partijen mee kunnen doen op voorwaarde van kwaliteitsverbetering in verrommeld gebied. Maatschappelijk ondernemende multinationals vragen te sponsoren, is een andere manier van publiek-private samenwerking. o Ben Fisser van PZH vat samen dat zijn tafel vooral sprak over wat burgers in het gebied willen aantreffen en hoe ze er kunnen komen. Er liggen verschillende plannen van diverse organisaties. Zijn deze bereid hun visie aan te passen in deze regionale opschaling in de Hof van Delfland? o Leo Klaassen van GZH meldt dat zijn tafel constateerde dat er al veel gaande is. Dat zou moeten worden samengevoegd tot een agenda of programma, waarbij gaten worden gei'nventariseerd en opgevuld. Het LOP kan dienen als toetsingskader. De inhoud moet leidend zijn voor de discussie, niet een bestuurlijke lijn. o Tineke Ruigh van HHD meldt dat haar tafel zich afvroeg hoe de energie uit de gemeenten kan worden samengebracht met het elan van de provincie en het ministerie. Het moet niet blijven bij alleen mooie ideeen, we moeten daadwerkelijk tot realisatie komen. In deze regio wordt weinig ILG-geld aangewend. De vraag is of het ILGcontract tussen provincie Zuid Holland en het ministerie van LNV is open te breken. Financiele stromen zouden moeten worden verbonden om problemen op te lessen. Verder spraken ze over wat nodig is voor een bestuurlijke constellatie. In een DB zou energie moeten worden gebundeld en met een goede ambtelijke ondersteuning tempo moeten worden gemaakt. De bijeenkomsten van de Hof van Delflandraad moeten ook echt besluitvormend zijn. Groen, het goud van de stad Steven Slabbers vertelt over het nu lopende proces om te komen tot kwaliteitsbeelden voor de kern van gebied. Bewoners in en om het gebied moeten er van genieten zonder het te consumeren. Het is een polderlandschap aan de Maas. Dat landschap verandert de laatste eeuw echter in sneltempo met de groei van glas en stad. Het is nu land in de stad, in plaats van ommeland. Dat is echter tegelijk nu de kwaliteit van het gebied. De stad is nabij, dus je kan er snel komen. Dat vormt ook de onderscheidende positie in de Randstad ten opzichte van het Groene Hart. Een kwaliteit is verder het contrast tussen de koe in de wei en de dynamiek van de stedelijke economic. Verder is het water bier overal, met hoge boezems, waarover je kan lopen als over catwalks. Je hebt er ruimte om ver te kijken, terwijl zoiets als de markt in Delft op steenworp afstand is. Je kan bier verder fietsen langs jaagpaden. Ook zijn er vier prachtige dorpen. leder daarvan is anders. En je treft anekdotes in het landschap, zoals het opgeknapte

20 monument Op Hodenpijl met het schuilkerkje er tegenover waar Vermeer zijn melkmeisje trouwde. De boeren zijn drager van het gebied. Agrarische identiteit mag hier daarom niet verslonzen. Het landschap is de voorgrond, de stad de achtergrond. Hoe kunnen beide optimaal van elkaar profiteren en hoe gaat de stedeling vechten voor het land? Het groen en blauw is het goud van de stad. En dat wordt door trend alleen maar sterker in de toekomst. In deze tijd van globalisering zoekt men het eigene in de regio. Ontgroening en vergrijzing zorgen voor een grotere behoefte aan beleving van het landschap, natuur en cultuur. Nederland beweegt en verkleurt. Ook de landbouw verandert. Naast schaalvergroting zie je specialisatie van boeren met lokale producten. Tenslotte verandert ook het klimaat waardoor meer waterberging nodig is. Samen met een studie naar de gebiedseconomie vormen deze trends uitgangspunten voor de keuze voor zes kernkwaliteiten, waaruit drie scenario's zijn geformuleerd. Confrontatie van deze scenario's is sessies met boeren, burgers en buitenlui leidde uiteindelijk tot het volgende uitgangspunt voor kwaliteit: Ruimte voor de boer; Grutto ook; Poldermaatwerk. Voor ieder van de negentien polders in het gebied wordt de ontwikkelingsrichting bepaald aan de hand van de karakteristieken: cultuurhistorie, boezems, activiteiten, voorzieningen, verbindingen, relatie tot EHS en waterhuishouding. Het gaat bij kwaliteitsbeelden in feite over de relatie Stad-Rand-Land. Een voorbeeld van een poort naar het gebied is Kethel. Deze oude dorpskern heeft nog een open context. Het is het Notting Hill van Schiedam en een goed startpunt voor de route van stad naar land. De randen van de kern bestaan uit recreatiegebieden. Wat wil je met die gebieden? Stad-Rand Land verhouden zich tot elkaar als de wipkip in de stadswijk, de gebraden kip op de barbecueplaats en de scharrelkip op het boerenerf. Pro j ectorganisatie Joop Evertse licht de inzet vanuit de provincie toe voor de projectorganisatie. De provincie wil nu vooral faciliteren en regisseren en straks niet zozeer uitvoeren. Het begint nu ook niet bij nul. De reconstructiecommissie, het recreatieschap en het koepelschap weten wat er speelt en hoe de bestuurlijke hazen lopen. Er is een platform nodig voor dialoog en discussie, zonder formele bevoegdheden. Om niet in een ontwarbare bestuurlijke kluwen te recht te komen. Ook enkele vertegenwoordigers van de maatschappelijke organisaties horen in de Hof van Delflandraad. In die brede Hof van Delflandraad maken we heldere afspraken, die elders in de besturen moeten worden afgedekt. De kunst is om steeds de bestuurlijke achterban er goed bij te betrekken, zodat deze geen tegengas gaat geven. Dit is een versimpeld beeld, maar in de kern de opzet: werken in een 21 e -eeuwse bestuursstijl, die doorzettingswil toont. Dat vergt intensieve participatie. Nu moeten alle partijen er energie in gaan steken, in een wisselwerking van bottom up en top down. Zij zijn van elkaar afhankelijk, maar moeten geen zaken van elkaar overnemen. De Hof van Delflandraad komt twee keer per jaar bij een, maar een dagelijks bestuur dat de vergaderingen voorbereidt, zaken afwikkelt en communiceert met de buitenwacht, is cruciaal. Wie van de zeventien partners wil daarin plaatsnemen? Een dagelijks bestuur van vijf tot zes personen zou het meest effectief zijn. Deelneming daaraan is niet vrijblijvend. De provincie wil voorzitten en levert onder meer een projectdirecteur, die in dienst komt van de Hof van Delflandraad. De provinciemensen kunnen het werk niet alleen. Er zijn meer mensen nodig die deskundig zijn en de verschillende belangen vertegenwoordigen. Een organisatie kost ook geld. De provincie en het ministerie zetten daarop in en verwachten ook een aandeel van de andere partners. Het project is van ons alien. Hans Kleij is vanaf 1 januari projectdirecteur voor de Hof van Delfland voor anderhalve dag per week en wordt aangestuurd door de Hof van Delflandraad. Hij werkt daarnaast aan grote

21 projecten zoals Kust, IODS en Spoortunnel Delft. Grote projecten gaan mis, stelt hij, indien het ontbreekt aan een goede organisatie van mensen en middelen. Ook ontbreekt vaak de verbinding met de grotere context Dan haakt bijvoorbeeld het Rijk af. Randstad Urgent wil dat wordt gei'nvesteerd in groen naast wegen, omdat het ontbreken van kwalitatief groen reden is voor bedrijven om zich bier niet te vestigen. De ambities van alle bestuurders moeten stollen. Daar helpt hij bij. Daarbij geldt zijns inziens dat niet iedereen over alles hoeft mee te praten. In januari/februari is het werkplan gereed met een investeringsagenda voor nieuwe projecten en de realisatie van lopende initiatieven. Dat wordt zo concreet mogelijk. Het gaat niet om mega-investeringen en daarom verwacht hij dat de partners er wel uit komen. Na de kerst wordt ook een Structuurvisie opgezet. Dat is niet ingewikkeld, want er ligt al veel. Ook gaat hij organisatie en financiering van structureel beheer regelen. Joop Evertse zegt dat op 11 maart a.s. wordt besloten over de regionale Structuurvisie en het investeringsprogramma tijdens de eerste Hof van Delflandraad i.o. Alle partners worden tijdig ge'mformeerd. Ronde tafelreacties o Jan van de Brand van GZH meldt terug dat zijn tafel vooral discussieerde over de bereidheid om verder te kijken dan de vraag 'What is in it for me?' Het is van belang om investeringen te bezien in het geheel en dat goed terug te koppelen naar de achterban. o Tineke Ruigh zegt dat haar tafel het van belang acht om gebruik te maken van wat er al is en dat voor 11 maart a.s. een lijst moet zijn opgesteld met projecten die aanspraak willen maken op ILG-middelen, ter herprioritering daarvan. o Kees van der kraan zegt dat de wens van zijn tafel is dat er in maart een voorstel ligt voor de bestuurlijke organisatie, met een heldere structuur. Daarbij is er kritiek op de forse deelname ineens vanuit PZH met twee gedeputeerden, na dertig jaar lang weinig belangstelling te hebben getoond voor de reconstructie. Saskia Bolten zegt dat duidelijk moet zijn wat er in de plaats komt van de reconstructiecommissie. Verder acht deze tafel het van belang te koesteren dat ook Den Haag meedoet. Tineke Ruigh merkt op dat het de uitdaging is om gemtegreerd aan de slag te gaan. Ze oppert dat de projectdirecteur zijn resterende 3,5 dag inzet om een gedeelde visie te ontwikkelen vanuit ook niet-groen plannen in het gebied. o Arnoud Rodenburg verwoordt de vraag van zijn tafel: gaat de bestuurlijke drakte met deze voorstellen echt afnemen? Focus liever op een operationele agenda, dan op een DB/AB constructie. Verder meldt hij dat stadsgewest Haaglanden beloofde uitvoeringsgeld voor groen in de pot te doen. Maarten Groene van Schiedam hoopt dat de communicatie in de aanloop naar de volgende bijeenkomst op 11 maart tijdiger en grondiger is dan de gang van zaken rond de ambitieverklaring op 25 September jl. Rodenburg sluit af met de herhaalde opmerking dat knopen doorhakken voor 2010 van groot belang is, vanwege de verkiezingen en de druk vanuit Randstad Urgent. Christiaan van der Kamp reageert met de opmerking dat deze wens goed past in het schema dat hij met minister Verburg voorstaat. Het projectteam zal worden uitgebreid. Hij roept op namen te geven van ambtenaren (contactpersonen) die kunnen meehelpen om het voorwerk te verrichten en zegt dat de communicatie beter zal worden opgepakt (communicatieplan). Hij concludeert dat in het werk de inhoud steeds voorop moet staan, maar dat het steeds gekoppeld wordt aan bestuurlijke drukte en financiele dekking. o Aan de laatste tafel leven vragen bij de anderhalve dag van de projectleider die in dienst is van een nog onduidelijke bestuurlijke figuur. Van der Kamp nodigt iedereen

22 uit om hem eind januari te mailen indien de communicatie nog niet goed is geregeld. Verder is het idee vanuit deze tafel dat opbrengsten uit het laaghangend fruit nu, gereserveerd zouden moeten worden voor de lastiger te realiseren zaken straks. Afsluiting Christiaan van der Kamp spreekt afsluitend de hoop uit dat zorgen die leven voldoende aan de oppervlakte konden komen en dat zwaktes gesignaleerd zijn. Dat is belangrijk, dan kan er op gereageerd worden. Hij constateert dat er op inhoud in ieder geval grote overeenstemming is. Dat is bijzonder. Hij roept nogmaals op: "Laat iedereen goed nadenken over wat hij/zij wil bijdragen", en wenst ten slotte iedereen een fijne kerst. Bevindingen bestuurlijke driehoek naar aanleiding van de bijeenkomst op Er is geen verschil van mening over ambities en inhoud. 2. Er is extra druk gezet op de tijd om een aantal voorstellen uit te werken, waarbij de inzet van middelen een rode draad is. 3. De vraag aan alle partijen is vooral om energie te zetten op de hoe-vraag, om daarmee op korte termijn de benodigde mensen en middelen vrij te maken; dit vraagt dus van alle deelnemers een pro-actieve houding. 4. Balans tussen bottom up en top down: bij versnellingsprojecten meer het eerste en bij het ontwikkelen van de instrumenten van het landschapspark meer het tweede.