Onderwerp: Verzoek Wet openbaarheid van bestuur, inzake meldingen integriteitsschendingen en misstanden

Transcriptie

1 Gemeente Haarlem NH Nieuws Ons kenmerk 2018/ Datum 31 oktober 2018 Afdeling Concerncontrol Contact Telefoon Bijlage(n) 2 Kopie aan Uw kenmerk Onderwerp: Verzoek Wet openbaarheid van bestuur, inzake meldingen integriteitsschendingen en misstanden Geachte heren Bij brief van 9 oktober 2018, ontvangen op 10 oktober 2018, heeft u aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlem vragen gesteld op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: de Wob). In deze brief reageren wij namens het college op uw brief. Uw Wob-verzoek U verzoekt om toezending van een afschrift van de volgende documenten vanaf 1 januari 2015 tot en met het moment van beantwoording: 1. Een per jaar gespecificeerd overzicht van het aantal meldingen van een vermoeden van integriteitsschending of een vermoeden van misstand. 2. Overzicht(en) van de aard van de bovengenoemde meldingen, per jaar gespecificeerd. 3. Een per jaar gespecificeerd overzicht van de functionarissen waartegen de melding integriteitsschending of vermoeden misstand is gedaan. 4. De stukken waaruit blijkt welk vervolg er is gegeven aan de meldingen, geordend per jaar. 5. Alle rapporten, verslagen en onderzoeken die te maken hebben met/uitgevoerd zijn naar aanleiding van een melding integriteitsschending of een vermoeden van een misstand. 6. Alle overige documenten, inclusief interne en externe correspondentie, die verband houden met een melding integriteitsschending of een vermoeden van een misstand. Wettelijk kader Ingevolge artikel 3, eerste lid van de Wob kan een ieder een verzoek om informatie neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid richten tot een bestuursorgaan of een onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf /6

2 Indien het verzoek betrekking heeft op gegevens in documenten die berusten bij een ander bestuursorgaan dan dat waarbij het verzoek is ingediend, wordt op grond van artikel 4 Wob de verzoeker zo nodig naar dat orgaan verwezen. De Wob verplicht niet tot het vervaardigen van documenten noch tot het bewerken van gegevens tot overzichten. Artikel 3, vijfde lid, van de Wob bepaalt verder dat een verzoek om informatie wordt ingewilligd met inachtneming van het bepaalde in de artikelen 10 en 11 van de Wob. Een bestuursorgaan zal het verstrekken van de gevraagde informatie achterwege kunnen dan wel moeten laten wanneer zich één of meer van de in de artikelen 10 en 11 van de Wob genoemde uitzonderingsgronden en beperkingen voordoen. Beoordeling van uw Wob-verzoek Ten aanzien van de vraag in hoeverre de informatie in door uw verzochte documenten openbaar kan worden gemaakt, hebben wij de volgende beoordeling gemaakt. Ten aanzien van uw verzoeken zoals genoemd onder 1. t/m 3. De door u gevraagde overzichten zijn niet beschikbaar. Wij kunnen u deze overzichten in het kader van de Wob dan ook niet verstrekken. Ingevolge jurisprudentie zijn wij niet verplicht alsnog overzichten zoals door u verzocht op te stellen. Dit volgt onder meer uit de volgende jurisprudentie: ABRvS 7 juni 2007, UN: BA7618. Het Meldpunt Integriteit behandelt sinds 1 januari 2016 op basis van de 'Regeling Integriteitsmeldingen gemeente Haarlem' alle meldingen die door burgers en medewerkers van vermoedens van integriteitsschendingen worden gedaan. De meldingen en de afhandeling daarvan (integriteitsonderzoeken) worden met ingang van voornoemde datum door het Meldpunt Integriteit geregistreerd. Deze registratie wordt jaarlijks opgenomen in een integriteitsjaarverslag. Voor 2016 en 2017 zijn integriteitsjaarverslagen opgemaakt en kunt u overzichten van alle meldingen en onderzoeken terugvinden in deze jaarverslagen. De jaarverslagen 2016 en 2017 zijn openbaar en raadpleegbaar via de website van de gemeente Haarlem. Voor uw gemak zijn de twee jaarverslagen als PDF-bijlagen bij deze brief gevoegd. Ten aanzien van uw verzoeken zoals genoemd onder 4. t/m 6. Ten aanzien van uw verzoeken om documenten die verband houden met meldingen integriteitsschendingen of vermoedens van misstanden openbaar te maken, hebben wij de volgende beoordeling gemaakt. Wij maken deze documenten niet openbaar. Toelichting: Vertrouwelijkheid en de daarbij behorende rechtsbescherming van betrokkenen is een voorwaarde vooreen goedwerkende en laagdrempelige mogelijkheid om (vermoedens van) integriteitsschendingen en misstanden in de gemeentelijke organisatie te melden. Op grond van 2/6

3 artikel 2, tweede lid, aanhef en onder d van de Wet Huis voor de Klokkenluiders (hierna: de WHvK) moet in de interne meldingsprocedure die het college van burgemeester en wethouders op grond van artikel 2, eerste lid heeft vastgesteld, in ieder geval de verplichting worden opgenomen dat meldingen vertrouwelijk worden behandeld, als hierom wordt verzocht. De Haarlemse Regeling Integriteitsmeldingen voorziet hierin door in artikel 8, tweede lid, te bepalen dat de melding vertrouwelijk wordt behandeld en dat de identiteit van de melder niet bekend wordt gemaakt zonder zijn instemming. De Wet Huis voor Klokkenluiders (hierna: WHvK) bevat in artikel 17 een bijzondere openbaarmakingsregeling die de Wob opzijzet. Deze regeling komt er kort samengevat op neer dat informatie uit integriteitsdossiers niet openbaar wordt gemaakt. De gemeente Haarlem sluit hier in zijn werkwijze rondom integriteitsdossiers bij aan. De bijzondere regeling van artikel 17 WHvK is weliswaar niet van toepassing op informatie die onder het college berust, maar is niet zonder betekenis voor de informatie in integriteitsdossiers die bij het college berust. De WHvK bepaalt namelijk dat een werknemer zijn vermoeden van een misstand eerst intern bij de werkgever moet melden. Pas daarna kan hij terecht bij het Huis voor de Klokkenluiders (artikel 6, eerste lid WHvK). De gemeente vormt dus, zo kan worden gezegd, het 'voorportaal' van het Huis voor Klokkenluiders. Uit artikel 2, tweede lid onder d WHvK volgt dat de werknemer in dat voorportaal, waar het de vertrouwelijke behandeling van zijn melding betreft, dezelfde bescherming toekomt als op een later moment in het Huis voor Klokkenluiders. Een andere uitleg laat zich moeilijk voorstellen. Dit zou betekenen dat werknemers eerst bij de werkgever een procedure moet volgen waarbij - anders dan de wetgever heeft beoogd - wel moeten worden gevreesd voor of onduidelijkheid bestaat over openbaarheid, omdat het risico bestaat dat informatie over hun melding in geval van een Wob-verzoek openbaar wordt gemaakt. Die vrees of onzekerheid vormt een drempel bij het doen van meldingen. Bij het Huis voor Klokkenluiders heeft de wetgever die drempel willen wegnemen. Het laat zich dan toch moeilijk voorstellen dat die drempel wel blijft bestaan voor de procedure bij het interne meldpunt van de werkgever, waar de werknemer zich eerst moet melden. Voor zover de Wob aan de orde is, menen wij dat het openbaar maken van documenten die betrekking hebben op meldingen van vermoedens van integriteitsschendingen en misstanden in strijd is met de persoonlijke levenssfeer zoals bedoeld in artikel 10, tweede lid, aanhef en onder e van de Wob. Het enkel anonimiseren is geen garantie voor het waarborgen van die vertrouwelijkheid en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer nu ook meer abstracte gegevens in een bepaalde context tot personen herleidbaar kunnen zijn. Van een vertrouwelijke behandeling is dan immers geen sprake meer. De gemeente zou bovendien handelen in strijd met de door de Wet Huis voor Klokkenluiders opgelegde verplichting. Daarnaast blijft ingevolge artikel 10, tweede lid, aanhef en onder g van de Wob het verstrekken van informatie achterwege voor zover het belang daarvan niet opweegt tegen het belang van het 3/6

4 voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van de bij de aangelegenheid betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen dan wel van derden. Hierbij moet zowel worden gedacht aan het belang van de gemeente bij een goed functionerende interne meidmogelijkheid (sinds 1 januari 2016 door de instelling van het gemeentelijk Meldpunt Integriteit), als de belangen van melders en personen op wie de melding betrekking heeft. Het is bepaald voorstelbaar dat melders zich in de toekomst zullen onthouden van het indienen van meldingen, als zij er rekening mee moeten houden dat hun melding op grote schaal bekend wordt. Zonder het handhaven van deze vertrouwelijkheid zullen melders - uit vrees voor de mogelijke gevolgen voor hen van het doen van een melding - een hoge drempel voelen om intern nog vermoedens van integriteitsschendingen aan te kaarten. Dit is onwenselijk, want melders moeten met hun vermoedens terecht kunnen bij de gemeente. Anders blijven zij zitten met zaken waarover zij zich (mogelijk terecht) zorgen maken. Als openbaarmaking van meldingen dreigt en meldingen als een gevolg hiervan uitblijven, leidt dit tot een dusdanig onevenredige benadeling van de gemeente in haar mogelijkheid om kennis te nemen van voorkomende (vermoedens van) integriteitsschendingen in de eigen organisatie en om deze vermoedens van integriteitschendingen zorgvuldig te kunnen onderzoeken. Problemen zullen daardoor mogelijk onnodig verder escaleren en er zal eerder een beroep gedaan worden op de externe instantie, de afdeling Onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders. Dit, terwijl juist de Wet Huis voor Klokkenluiders het eerst doorlopen van de interne meldingsregeling als ontvankelijkheidsvereiste stelt en dit externe meldpunt niet voor kleinere integriteitsschendingen open staat. Voor personen over wie wordt gemeld geldt dat zij bij openbaarmaking van meldingen, ook als deze niet hebben geleid tot het vaststellen van gemelde vermoedens van misstanden of het instellen van een onderzoek, onevenredig worden benadeeld. Functionarissen die onder verdenking staan van of in verband gebracht worden met (vermoedens van) integriteitsschendingen, zijn weliswaar ambtenaren in dienst van de gemeente Haarlem en moeten een zekere openbaarheid rondom hun handelen in die hoedanigheid kunnen verdragen, maar zij hebben tevens een gerechtvaardigd belang om hun goede naam en eer alsmede hun privéleven te beschermen. Zeker als vermoedens niet kunnen worden gestaafd met feiten. Ook het in verband worden gebracht met vermeende misstanden, ondanks dat deze niet op waarheid berusten of niet hard zijn of kunnen worden vastgesteld, is beschadigend voor iemands reputatie. Een vermeende integriteitsschending kleeft aan iemand en is nagenoeg niet weg te krijgen, hoe onterecht de beschuldigingen ook waren. Men wordt geschaad in zijn werk en carrière, in zijn privéleven, in de kennissen- en vriendenkring. In deze tijden van internet en een snelle digitale verspreiding van informatie is het vrijwel onmogelijk dergelijke (onterechte) smetten op iemands blazoen uit te wissen. Ook als vermoedens wel met feiten kunnen worden gestaafd, is het nog steeds zo dat mensen niet publiekelijk aan de schandpaal hoeven te worden genageld. De gemeente zal in voorkomende gevallen zeker de gepaste maatregelen nemen, zoals een disciplinair traject, waaronder een uiterste maatregel zoals ontslag zonder enig recht op werkloosheidsuitkeringen. Maar ook in die gevallen mogen betrokkenen een beroep doen op de 4/6

5 eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer en niet voor nu en in de eeuwigheid worden achtervolgd door gemaakte fouten en begane misstappen. Het goed werkgeverschap van het college vereist dat er geen onnodige leedtoevoegende handelingen jegens deze personen worden verricht, bijvoorbeeld doordat hun fouten en misstappen in de openbaarheid worden gebracht. Wij achten het weglakken van namen van personen, functies en onderdelen van de organisatie in documenten rondom deze kwestie om herleidbaarheid naar concrete personen te voorkomen geen reële optie. Nog steeds is dan aan de hand van andere informatie terug te leiden om welke materie het gaat, in welke periode een en ander speelde en daarmee wie op dat moment binnen het betreffende organisatieonderdeel werkzaam was. Het gaat namelijk om enkelvoudige functies waardoor door samenstelling van delen van informatie de betreffende persoon achterhaald kan worden. Openbaarmaking van informatie uit deze documenten, ook indien deze wordt geanonimiseerd, kan leiden tot het achterhalen van de identiteit van betrokkenen. Indien alles wat herleidbaar is tot concrete personen in het rapport en de opdrachtverstrekking onleesbaar moet worden gemaakt, resteren zinnen, alinea's, passages, die los van elkaar en buiten de context waarin zij zijn opgenomen geen informatiewaarde hebben. Wij zien niet in dat het openbaar belang is gebaat bij het openbaren van dergelijke snippers informatie (losse zinnen en alinea's), afgezet tegen de andere belangen die wij hiervoor hebben toegelicht. Besluit Gelet op bovenstaande blijft het verstrekken van de door u gevraagde informatie ingevolge artikel 10, eerste lid, aanhef en onder e en g van de Wob achterwege. Uw verzoek om informatie is bij de gemeente Haarlem bekend referentienummer 2018/ Wij verzoeken u dit nummer te vermelden bij verdere correspondentie. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, namens burgemeester en wethouders, Bijlagen 1. Jaarverslag integriteit Jaarverslag integriteit /6

6 Als u het niet eens bent met dit besluit kunt u bezwaar maken bij het college van burgemeester en wethouders, postbus 511, 2003 PB Haarlem. U moet dan binnen zes weken na de verzenddatum van deze brief een bezwaarschrift indienen. Dit bezwaarschrift moet ten minste de volgende gegevens bevatten: - uw naam en adres - de verzenddatum van uw brief - het besluit waartegen u bezwaar maakt - de reden voor uw bezwaar - uw handtekening Vermeldt in de linkerbovenhoek van de envelop het woord 'bezwaar'. Het indienen van een bezwaarschrift schort de werking van het besluit niet op. Wel kunt u in afwachting van behandeling van uw bezwaarschrift om een voorlopige voorziening, bijvoorbeeld in de vorm van schorsing, verzoeken. Een verzoek om een voorlopige voorziening kunt u indienen bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Holland, locatie Haarlem, Sector bestuursrecht, postbus 1621, 2003 BR Haarlem. Dit verzoek moet aan dezelfde eisen voldoen als het bezwaarschrift en kan alleen gedaan worden als u ook een bezwaarschrift hebt ingediend. Voor het behandelen van een dergelijk verzoek zijn griffierechten verschuldigd.