Geachte voorzitter, Aan de voorzitter van de Commissie Bestuur. Spui DJ Den Haag Den Haag. Typ teksttyp teksttyp tekst

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst Wethouder van Kenniseconomie, Internationaal, Jeugd en Onderwijs, 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Bestuur Datum 24 januari 2018 RIS Contactpersoon H. Fortanier Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Economie Telefoonnummer adres Onderwerp Voortgangsrapportage Kenniseconomie en Internationaal Geachte voorzitter, Meer werk in de stad en meer mensen aan het werk, dat is onze opgave als college van de stad Den Haag. Onderdeel van ons daarop gerichte beleid is het verder versterken van de kenniseconomie om de banen van de toekomst zeker te stellen. Het internationale profiel van Den Haag is één van de aanjagers van onze economie. Hierbij werken we ook aan maatschappelijke uitdagingen om de stad leefbaar, energiezuinig, veilig en duurzaam te houden en de groei van de stad in goede banen te leiden. De aanpak hiervan is in de agenda kenniseconomie (RIS ) en in het programma Internationaal (RIS ) vastgesteld en wordt in deze brief de voortgang over gerapporteerd. Onze inzet is gericht op het versterken van de economische structuur via de clusters Vrede en Recht, Security, Finance en Legal, IT/TECH en Energie. Kansrijke ontwikkelingen liggen ook in de verbindingen (cross overs) tussen deze clusters, zoals Big Data voor toepassingen bij vraagstukken rond Vrede en Recht. Deze clusters sluiten aan bij het DNA van de stad en maken gebruik van de kracht en aanwezigheid van de triple helix : onderwijs- en kennisinstellingen, bedrijven en overheden in stad en regio. In de agenda kenniseconomie van 15 maart 2015 zijn toezeggingen gedaan, hierop zijn goede resultaten behaald; - Elk cluster heeft in de afgelopen drie jaar een schaalsprong gemaakt passend bij haar ontwikkelingsfase die per cluster besproken zullen worden. Enkele highlights zijn de oprichting van de humanity hub met opening door de secretaris generaal van de Verenigde Naties, het cluster security is gegroeid waarbij 25% van de bedrijven in Nederland in Den Haag zitten en HSD nu meer dan 260 partners kent waaronder het OM en de Nationale Politie, binnen Finance en Legal is het The Hague Hearing Centre in oprichting, binnen cluster Tech is Jacobs met man naar Den Haag verhuisd en binnen het Energiecluster worden concrete stappen gezet door de Economic Board om met elkaar te komen tot verduurzamingsinitiatieven. - De Economic board is opgericht en is voortvarend aan de slag om binnen de clusters te verbinden en aanjagen. Dit zal het komende jaar verder vormgegeven worden. - Er is ingezet op sterk accountmanagement met de bedrijven. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot het behoud van Credit Safe en een gezamenlijke aanpak met Shell om te kijken naar een nieuwe bestemming voor het Kesslerpark in Rijswijk. Bovendien hebben beide acquisitieorganisaties The Hague Business Agency en InnovationQuarter beide een recordjaar gedraaid wat betreft arbeidsplekken. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 - Met de komst van de Universiteit Leiden en Delft University heeft de stad een grote stap gemaakt op het gebied van clusterspeciefieke opleidingen. De gestelde doelstelling van 4500 leeringen in 2020 is reeds dit jaar behaald. Ook zijn er diverse succesvolle initiatieven met het HBO en MBO om het gat tussen arbeidsmarkt en onderwijs te dichten zoals Digital Forensics & E-Discovery op de HSD campus for Cyber Talent met onder andere het ROC Mondriaan college. - De individuele clusters hebben allen een groei doorgemaakt met betrekking tot de werkgelegenheid in Den Haag en daarbij de doelstelling van banen ruimschoots behaald. Een belangrijke ontwikkeling was de komst van Jacobs met banen. In de rapportage wordt verder ingegaan op de resultaten. Clusters zorgen niet alleen voor directe werkgelegenheid doordat zij bedrijven en organisaties aan zich verbinden, maar ook indirect door kennis te ontwikkelen en daardoor kunnen groeien. Daarnaast zorgen clusters dat bedrijven, organisaties en kennisinstellingen verankerd raken in de stad waardoor de werkgelegenheid in de stad en regio blijft. Ook heeft de kenniseconomie een indirect effect. Via de keten, het afnemen van producten en diensten maar ook de besteding van lonen vloeit het ook naar het Haagse MKB en leidt zo tot nieuwe banen voor zowel hoger-, middelbaar en laagopgeleiden. In het Decisio rapport De economische impact van internationale organisaties, NGO s, Ambassades, Internationale scholen en kennisinstellingen (juli 2017, RIS ) werd dit beeld bevestigd; deze sector is verantwoordelijk voor ruim directe banen en brengt ruim indirecte banen met zich mee. In het afgelopen jaren hebben we samen met onze partners in de stad en in de regio veel werk verzet om resultaten te boeken en de basis op orde te krijgen voor toekomstbestendige economische groei. In de voorliggende voortgangsrapportage wordt u geïnformeerd over de ontwikkelingen van het afgelopen jaar en voor zover mogelijk over de resultaten van deze inspanningen. De rapportage is opgebouwd langs een viertal lijnen die in de voorgaande rapportages ook zijn gehanteerd en beschouw deze als belangrijke bouwstenen om onze doelstellingen te realiseren: 1. Clusters versterken; 2. Kennisinfrastructuur versterken; 3. Economische vestigingsvoorwaarden verbeteren; 4. Investeringsfondsen. 1. Clusterversterking Het stimuleren van kansrijke clusters van bedrijven en (kennis)instellingen draagt bij aan het uitbouwen van de Haagse kenniseconomie. Binnen de agenda Kenniseconomie is gekozen voor die sectoren waar Den Haag sterk in is en waar de groeimogelijkheden liggen. Dat zijn Vrede en Recht, Security, Finance & Legal, IT/Tech en Energie. Deze clusters vormen het zwaartepunt van kennisintensieve bedrijvigheid, academisch thema s en innovatieve ontwikkelingen binnen Den Haag. Ze zijn mede bepalend voor het internationaal economisch profiel van de stad. Groei door internationale activiteiten De groei van de kenniseconomie komt niet alleen uit Nederland, maar ook uit vestiging van internationale bedrijven en organisaties. Het uitdragen van de potentie van Den Haag op het gebied van de kenniseconomie en het aantrekken van buitenlandse bedrijven en organisaties zijn dan ook randvoorwaarden voor een succesvolle ontwikkeling. Omdat de sectoren die samen de Haagse kenniseconomie vormen internationaal concurrerend zijn en de ontwikkelingen (met name als het technologie betreft) vaak razendsnel gaan, ontplooit Den Haag internationale activiteiten gericht op samenwerking, acquisitie en handelsbevordering om de kracht van de eigen clusters te consolideren en uit te bouwen. 2/16

3 Naast het aantrekken van relevante internationaal bedrijfsleven en organisaties naar Den Haag is het belangrijk om binnen de kennisclusters internationale marktvergroting te stimuleren. Dit resulteert in een additionele afzetmarkt en groter omzet potentieel. Daarnaast draagt bedrijvigheid van Haagse ondernemingen uit de kennisclusters in het buitenland bij aan de positionering van de stad. Handelsbevorderende activiteiten vanuit de clusters worden daarom gestimuleerd. Indien gewenst neemt de gemeente zelf initiatief, maar veelal gebeurt het in samenwerking met andere stakeholders, regio- of Rijkspartners. Voorbeeld is de handelsmissie naar Zuid Afrika (watertechnologiesector) en India (Cyberveiligheid) die in samenwerking met Rijksdienst van Ondernemend Nederland (RVO), The Hague Business Agency THBA (voorheen WFIA) en InnovationQuarter november 2017 heeft plaatsgevonden. Bij beide missies is er uitgebreide betrokkenheid van ondernemingen behorend tot de Haagse kennisclusters. Omdat de type ondersteuning bij internationalisering afhankelijk is van de desbetreffende sector en beoogd doelland, zal de clusterversterking rondom internationaal ondernemen per kenniscluster verschillen. Er worden tevens activiteiten geïnitieerd om Haagse MKB bedrijven te ondersteunen bij hun internationale activiteiten alsmede de inspanningen met de doellanden Duitsland, China en India, hierin wordt uitgebreider ingegaan in de voortgangsrapportage Stedelijke Economie. Acquisitie internationale bedrijven en organisaties Het aantrekken van nieuwe internationale bedrijven en instellingen is belangrijk om de Haagse economie te versterken en haar internationale dynamiek en de werkgelegenheid te vergroten. De acquisitie en begeleiding van nieuwe internationale bedrijven en organisaties is een taak van de gemeente in samenwerking met de The Hague Business Agency (THBA; voormalig West Holland Foreign Investment Agency) en InnovationQuarter. Beide organisaties hebben hun targets dit jaar weten te overtreffen met respectievelijk 43 gelande bedrijven (target: 40) en IQ met 50 landingen (target: 30). In 2016 heeft de THBA 40 buitenlandse bedrijven en organisaties begeleid bij vestiging dan wel uitbreiding in de regio Groot Den Haag. Deze projecten hebben 148 directe nieuwe arbeidsplaatsen en een verwacht totaal van 444 arbeidsplaatsen na drie jaar. Bovendien verhuisde het Amerikaanse bedrijf Jacobs met 1100 werknemers van Leiden naar Den Haag (1544 werknemers verwacht in 3 jaar). In 2017 heeft de THBA in ieder geval 42 bedrijven en organisaties naar Den Haag begeleid waarvan 6 in samenwerking met Innovation Quarter. Deze projecten hebben een verwacht totaal van 649 arbeidsplaatsen na drie jaar met een totaal van 36,5 miljoen euro aan investeringen. In 2016 heeft IQ in totaal 12 bedrijven naar Den Haag begeleid met een vestiging met een verwacht totaal van 145 arbeidsplaatsen in drie jaar en een investeringsvermogen van 24,75 miljoen euro. In 2017 heeft IQ zijn in ieder geval 18 bedrijven met een vestiging naar Den Haag begeleid, waarvan 6 samen met THBA, met een verwacht aantal arbeidsplaatsen van 277 in drie jaar en investeringsvermogen van 31,85 miljoen Euro. In de telling voor 2017 zitten 6 projecten samenwerkingsprojecten van IQ en THBA met een verwacht aantal arbeidsplaatsen van 138 en een investering van euro in Den Haag. Niet iedereen die in Den Haag werkt woont ook in Den Haag, niet iedereen die woont in Den Haag werkt in Den Haag en er wordt steeds meer regionaal samengewerkt. De regionale cijfers zijn daarom van belang voor de economie van onze stad. 3/16

4 IQ heeft in 2016 in totaal 36 nieuwe bedrijven naar de regio Zuid Holland begeleid met een vestiging met een verwacht totaal van 730 arbeidsplekken na drie jaar en een investeringsvermogen van 95,7 miljoen euro. In 2017 zijn er 50 nieuwe bedrijven en organisaties naar de provincie Zuid Holland gebracht met een totaal van 1204 arbeidsplaatsen (waarvan 844 nieuwe banen en 360 behouden banen) en een waarde van 78 miljoen euro. Naast IQ zijn er ook andere acquisitiepartners actief zoals Rotterdam Partners die de economie van de regio versterken. Ontwikkeling van de afzonderlijke clusters Clusterontwikkeling Vrede en Recht Door het starten van de Hague Humanity Hub (RIS en ) wil de stad Den Haag, samen met al haar partners, een bijdrage leveren aan het zoeken van oplossingen voor de grote wereldwijde humanitaire uitdagingen. Als ontmoetingsplaats én virtueel platform gaat de Hague Humanity Hub een belangrijke rol spelen in het bij elkaar brengen van organisaties en individuen die zich hiervoor willen inzetten. The Hague Humanity Hub wordt het vlaggenschip van het ecosysteem van innovatie voor vrede en recht in Den Haag. Met de Hub verstevigt de gemeente de internationale acquisitiepositie van Den Haag en worden nieuwe organisaties, banen en investeringen aangetrokken. Meerdere organisaties hebben aangegeven lid te willen worden van de Hub (RIS ), bijv. Rule of Law Collaborative of the University of South Carolina, Elva, KUNO (Kennis Uitwisseling over Noodhulp) en NOHA (Network of Humanitarian Action). UN OCHA, HiiL, World Resources Institute en de Dutch Coalition for Humanitarian Innovation vestigen zich ook in de Hub. Eind 2017 is de Hub-organisatie opgericht en ingebruikneming zal begin dit jaar plaatsvinden. The Hague Humanity Hub zal op termijn tot tenminste 150 nieuwe banen leiden. UNOCHA, de VN organisatie voor de coördinatie van humanitaire hulp, heeft in december 2017 hun data center in The Hague Humanity Hub officieel geopend in aanwezigheid van de secretaris generaal van de Verenigde Naties, burgemeester van Den Haag en de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. UNICRI, de VN organisatie die zich richt op het dossier van kunstmatige intelligentie, robotica en de juridische en ethische aspecten daar rondom heeft zich in mei 2017 gevestigd in de Laan van Meerdervoort 70. Er is een natuurlijke link met in de Hub gevestigde partijen. In 2017 is het Cross-Over Fund succesvol gelanceerd (RIS ). Dit is een subsidieregeling die samenwerkingen en innovaties op het gebied van vrede, recht en humanitaire hulp stimuleert. Op 8 december 2016 is de eerste call geopend. Er zijn 70 aanvragen uit meer dan 30 verschillende landen binnen gekomen. Zowel bekende als onbekende partijen hebben aanvragen ingediend. Dit is boven verwachting geweest en onderstreept daarmee het bereik van de subsidieregeling en de vraag ernaar. Clusterontwikkeling Security Het veiligheidscluster in de regio Den Haag groeit. In één jaar kwamen er 400 banen bij (2,9%) en is inmiddels goed voor directe banen bij ca. 400 organisaties. Den Haag vertegenwoordigt hiermee 25% van de totale werkgelegenheid binnen het Nederlandse veiligheidsdomein. De deelsector Cybersecurity groeide zelfs met 12%. De schil rondom de HSD-deelsectoren vertegenwoordigt nog eens banen bij veiligheidsdiensten, zoals politie en brandweer, en veiligheidsgerelateerde onderdelen van ministeries. Samen zijn zij goed voor banen in Den Haag (bron: policy research 2017). 4/16

5 De gemeente faciliteert de groei van het veiligheidscluster door het versterken van de kennisinfrastructuur, de aanwezigheid van HSD als publiek-privaat platform (RIS ), campusontwikkeling, accountmanagement, internationale acquisitie en inhoudelijke programmering in de stad. Stichting HSD groeide als onafhankelijk platform naar 260 publieke en private partners. Steeds meer partijen zien dat de triple helix samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden de oplossing is voor de complexe veiligheidsvraagstukken van onze moderne tijd. Dit jaar sloten onder meer ABN Amro, Alliander, het CBS, Cisco, De Nederlandse Bank, het Openbaar Ministerie, IBM, SBM Offshore en Stedin zich als Premium Partner bij HSD aan. Het HSD Campus Innovation Centre heeft een bezettingsgraad van 85%. In totaal hebben 57 publieke en private partijen zich op de HSD Campus gevestigd. Daartoe behoren o.a. de Nationale Politie, FIOD, TNO, Hogeschool Leiden en veelbelovende security scale-ups. Tezamen zijn deze organisaties goed voor ruim 200 werkzame personen op de HSD Campus. Om de komende 5 jaar ook in aantrekkelijke vestigingsmogelijkheden voor security startups te voorzien wordt gewerkt aan verdere doorontwikkeling van de HSD Campus richting het voormalig ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid tegenover de huidige HSD Campus. Door HSD, de HSD Campus en de overige inzet van de gemeente en haar partners is een gunstige voedingsbodem ontstaan voor de acquisitie van nieuwe security bedrijven. Er is sprake van een sterke stijgende lijn: van respectievelijk 1 en 5 vestigingen in 2014 en 2015 naar jaarlijks 11 nieuwe vestigingen in 2015 en 2016 en 14 vestigingen in Volgens de prognose van de bedrijven zelf die in 2017 werden aangetrokken levert dat de komende 3 jaar in totaal 190 banen en 19,35 miljoen euro aan investeringen op. Ook werden meerdere prominente security bijeenkomsten en meerdaagse conferenties geacquireerd. Deze trekken veel internationale, zakelijke bezoekers naar de stad en dragen daarmee bij tot een groeiende toerisme sector. Een tastbaar voorbeeld hiervan is de Cyber Security Week (CSW) die dit jaar voor de tweede keer plaatsvond. De CSW trok meer dan 4300 bezoekers uit meer dan 70 landen. Er vonden 81 evenementen plaats die werden georganiseerd door meer dan 100 partners. De bezettingsgraad van de hotels in Den Haag was over de hele week gemiddeld 11% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Daarbij werd voor de woensdag, het zwaartepunt van de week, een bezettingsgraad van 99% gehaald. Het Conventiebureau heeft berekend dat de directe economische spin-off van de CSW voor de stad 2,1 miljoen euro is. Naast de conferenties en evenementen werkt Den Haag aan de inhoudelijke programmering in de stad door het aanjagen van kansrijke innovatieprojecten en cross-overs met andere Haagse sectoren en programma s. Zo wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan de integrale gebiedsbeveiliging bij het World Forum gebied; worden innovatiekansen op het gebied van veiligheid en retail verkend; is de kwartiermakersfase voor het Nationaal Cyber Testbed in februari jl. afgerond; en is in 2017 verder invulling gegeven aan een programma financiële fraudebestrijding wat zich op het snijvlak van Legal & Finance, IT/Tech en Security bevindt. Ook op het gebied van internationale samenwerking zijn Den Haag en haar partners actief. Er wordt gewerkt aan een Europees netwerk van clusters waarbij HSD een coördinerende rol heeft. Er zijn meerdere soft-landing programma s opgezet met de VS en Canada. De samenwerkingsovereenkomsten tussen Den Haag en de Indiase deelstaten Telangana en Karnataka zijn verder uitgewerkt. En er zijn meerdere (handels)missies geweest naar Canada, Duitsland, India, Japan, Singapore, en de VS. Den Haag wordt hierdoor internationaal herkend en erkend als belangrijk kenniscentrum op het gebied van veiligheid. 5/16

6 Clusterontwikkeling Finance and Legal Op basis van de werkgelegenheidsmonitor werkgelegenheid 2017 zien we binnen de juridische dienstverlening, en accountants een groei van 2% ( banen in 2016 en banen in 2017) en bij financiële instellingen en verzekeraars een krimp van 3% (8.626 banen in 2016 en banen in 2017). Momenteel is een onderzoek gaande dat actueel inzicht zal geven in de werkgelegenheid én in de groeikansen voor Den Haag. Het afgelopen jaar is er in samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en Rijksoverheid - ingezet op de volgende zaken: Het verbreden van de kennisinfrastructuur, positioneren en economische relevantie op het vlak van publieke en private geschillenbeslechting: - Dit jaar zal oprichting van het The Hague Hearing Centre (THHC) in New Babylon plaatsvinden. Deze fysieke faciliteit is in samenwerking met de belangrijkste stakeholders ontworpen voor internationale geschillenbeslechting (arbitrage, mediation). De komst van het hearing centre biedt kansen om geschillen en juridische dienstverleners naar onze stad te trekken. Daarnaast zal het Hearing Centre een plek bieden voor de lokale divisie van de Unified Patent Court (valt onder Rijksoverheid). Hierop wordt nader ingegaan in deze brief onder lijn 2 (Investeren in vestigingsvoorwaarden). - Subsidieverlening aan specialistische initiatieven: 1. PRIME Finance (arbitrage internationale financiële geschillen), 2. Authentication in Art (AiA, een stichting die in samenwerking met het NAI instituut werkt aan een gespecialiseerde arbitrage en arbitration board voor de internationale kunstwereld) 3. International arbitration to resolve human rights disputes involving business. Dit initiatief voorziet in de ontwikkeling van een transnationaal zogenoemd private judicial remedy mechanism. - Summercourse International Arbitration (training voor professionals, ontwikkeld door Universiteit Leiden en het Permanent Hof voor Arbitrage in het Vredespaleis). Het verbreden van de kennisinfrastructuur, positionering en economische relevantie op het vlak van financiële dienstverlening. Den Haag huisvest een aantal grote financiële dienstverleners (NN, MN, Aegon, FMO e.a.) We beogen deze werkgelegenheid te behouden en zetten in op groei door: - Ondersteuning van het Institute for Financial Crime (IFFC) gevestigd op de HSD Campus. De IFFC draagt bij aan kennis & innovatie met betrekking tot detectie en bestrijding van financieel economische criminaliteit en speelt daarmee ook in op onderwerpen zoals aanpak van fraude en corruptie. - Onderzoek kansen (nieuwe) werkgelegenheid Den Haag voor Financial Technology. Een voorbeeld is beveiliging van transacties. - Co-hosting van internationale congressen die aansluiten bij het imago van de stad zoals: World Pension Summit (internationale pensioenfondsen, uitvoerders etc), Impact Investment Summit (asset managers, fondsbeheerders etc), European Payment Summit (fin. sector breed, veiligheid bij transacties, digitalisering etc). - Accountmanagement; onder andere behoud van Creditsafe NL door te bemiddelen bij een nieuw kantoorpand in het Beatrixkwartier. Dit is van grote waarde door de inhoudelijke rol van het Haagse cluster van Legal & Finance organisaties en tegelijkertijd voor onze werkgelegenheid. Zij verwachten een verdubbeling van personeel in de aankomende 5 jaar met 70 extra banen waarvan het overgrote deel laaggeschoold werk is en daardoor extra werkplekken oplevert. - Het Institute for Accountablility and Internet Democracy (IAID) heeft zich gevestigd in Den Haag, in samenwerking met IAID, AAID en Unesco wordt hieraan gewerkt. Tevens vindt er in mei een conferentie plaats in het Vredespaleis. 6/16

7 Legal Delta We zien dat de snelle technologische ontwikkelingen (blockchain, Cyber-war, online geschillenbeslechting etc) een grote achterstand laten zien in de innovatie binnen wetgeving, rechtspraak en governance. Dit is een groeikans voor Den Haag en is nader onderzocht in het rapport Legal Delta. Hieruit blijkt dat er momentum en vraag is naar een plek waar het maatschappelijke debat over ethische en juridische vraagstukken, bestuurlijk besluitvorming & wetgeving voor de toekomst plaats kan vinden. Den Haag kan zich als neutraal grondgebied voor vrede & recht in een stabiele wereld met goed bestuur positioneren en profileert zich als dé logische plek om dit gesprek te voeren én ruimte te bieden aan innovaties, vernieuwing van uitgangspunten voor bestuur & wetgeving. Om deze kansen te kunnen realiseren worden de volgende initiatieven genomen: Curriculum aanbieden op de thema s recht & technologie, technologie & bestuur en ethiek,. Dit wordt in samenwerking met de Universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam onderzocht. Digitale ambassade in Den Haag. Er wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Vestiging Internationale Internet Ombudsman in Den Haag. In samenwerking met de AAID (association for internet democracy) en Unesco wordt hieraan gewerkt. Inventarisatie dossiers die binnen de EU actueel zijn waarop Den Haag zou kunnen inspelen om daarmee de positionering en economie van Den Haag te versterken. The Hague Hearing Centre (THHC) Voor de verdere uitbouw van het internationale profiel van Vrede & Recht wordt ingezet op het positioneren van Den Haag als plaats voor zakelijke geschillenbeslechting. Op 15 december 2015 besloot het college tot het oprichten van een The Hague Venue for Commercial Dispute Resolution werknaam: The Hague Hearing Centre (THHC). Onder de naam The Hague Hearing Centre wordt daarom momenteel gewerkt aan de realisatie van een dergelijke faciliteit. Locatie wordt New Babylon. De opening van het THHC is gepland in Q1 van dit jaar. In opdracht van de gemeente Den Haag wordt parallel hieraan door The Hague & Partners (eerder: WFIA en Convention Bureau) een internationale propositie (marketingstrategie en acquisitiestrategie) ontwikkeld en uitgerold. Doelstelling van de aan TH&P verstrekte opdracht is het internationaal positioneren van The Hague Hearing Centre en het aantrekken van gebruikers ervan. Uit een marktanalyse van Policy Research is gebleken dat in de startfase een groei van circa 10 zaken naar circa 50 zaken mogelijk wordt geacht. Hierbij is een werkgelegenheid gemoeid van circa 20 werkzame personen bij THHC en circa 100 personen werkzaam in direct en indirect gerelateerde sectoren zoals juridische dienstverlening, horeca en transport. Hierbij moet wel een groeiperiode van 5 tot 10 jaar in acht genomen worden. Zie voor nadere informatie bijlage 1. Clusterontwikkeling IT/Tech In 2016 zijn mensen in Den Haag werkzaam binnen de IT/Tech sector. Dit is een groei van circa werknemers sinds de start van de agenda Kenniseconomie. In regionaal verband is de sector goed voor banen. Met name het domein Scaling Smart Materials is sterk gegroeid in de afgelopen 4 jaar met 26,8% naar ruim banen (en banen in regio Haaglanden +10,1%) met sterke concentraties in Ypenburg, Statenkwartier en Leidschenveen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste activiteiten binnen het cluster. Den Haag is tijdens beurzen en congressen wereldwijd geprofileerd als interessante vestigingslocatie voor IT/Tech bedrijven. Dit heeft in 2016 en 2017 ruim 20 nieuwe bedrijfsvestigingen opgeleverd met een verwachte werkgelegenheid van 300 arbeidsplaatsen. 7/16

8 In de afgelopen periode is Den Haag gastheer geweest van een aantal relevante evenementen en congressen voor de sector zoals het SDN NFV World Congress, ICT Summer Fair, WiFi Now, Ultrafast Broadband Event en de Avond van de Digitale Economie. Daarnaast heeft Den Haag zelf het tweedaagse Smart & Safe City event georganiseerd. Deze evenementen trekken veel bezoekers naar de stad, onderstrepen de propositie van Den Haag als IT/Tech stad en ondersteunen daarnaast Haagse bedrijven bij hun activiteiten. Den Haag heeft de relatie met de belangrijke mondiale branchevereniging GSMA verder verstevigd. Nederland is dankzij Den Haag op het door mensen bezochte GSMA Mobile World Congress vertegenwoordigd met een Holland Paviljoen (RIS ). Een selectie Haagse IT en security bedrijven heeft zich hier kunnen presenteren. De GSMA organiseert daarnaast haar Mobile 360 event jaarlijks in Den Haag. In 2017 is in het Bruggebouw Oost boven de Utrechtsebaan de innovatie hub The Hague Tech geopend. Dit gaat om een particulier initiatief waarbij momenteel circa 30 tech bedrijven gehuisvest zijn en in een community samenwerken. Hiermee is Den Haag een interessante vestigingsplaats voor tech bedrijven rijker. Met The Hague Tech wordt gewerkt aan het verder uitbouwen van de community, onder meer door een actieve samenwerking met Silicon Valley op te zetten via het Stanford Peace Innovation Lab en tech community The Vault. In september ben ik naar Stanford afgereisd en heb een MoU getekend voor nadere samenwerking. Voldoende potentieel aan IT talent is een belangrijke economische randvoorwaarde. De gemeente ondersteunt daarom de maandelijkse coder dojo s of evenementen als Django Girls waardoor jongeren kunnen leren programmeren. Daarnaast werkt de gemeente met werkgevers en onderwijsinstellingen aan de traineeship The Hague Mobile Academy. In regionaal verband wordt met werkgevers en onderwijsinstellingen gewerkt aan het vergroten van het aanbod via het ICT Solutions Lab. IT is een belangrijke randvoorwaarde voor economische groei. De Haagse clusters worden steeds meer data gedreven. Innovatie vindt in hoge mate plaats via big data. Dit betekent dat data scientists steeds belangrijker worden als beroepsgroep. De gemeente onderzoekt momenteel in samenwerking met TU Delft, Universiteit Leiden en een aantal andere stakeholders de haalbaarheid van een data science center in Den Haag (RIS ). Begin dit jaar zal hier een besluit over worden genomen. Het Koninklijk Instituut Voor Ingenieurs (KIVI) heeft een big data security center geopend onder de titel '0070 lab'. Dit is een omgeving voor het ontwikkelen, testen, leren, kennis uitwisselen en verbinden van partijen op het gebied van big data security. Clusterontwikkeling Energie Het cluster Energie wordt gevormd door energiebedrijven, ingenieurs- en adviesbureaus, kennisinstituten en lobby- en brancheorganisaties en is goed voor circa arbeidsplaatsen in de regio Haaglanden (groei van 13,6% ten opzichte van 2012). Belangrijke vestigingsoverwegingen voor dit cluster zijn de korte afstanden naar de TU Delft en Schiphol, het internationale gehalte van de stad en de aanwezigheid van grote multinationals zoals Shell en Siemens. Het cluster is qua werkgelegenheid relatief constant. De potentiele groei in werkgelegenheid is te verwachten in renewable energy, gezien de wereldwijde stijging van de productie van deze energievorm ten opzichte van conventionele energie. De volgende ontwikkelingen hebben zich in 2017 voltrokken in het cluster: Een belangrijke ontwikkeling in het energieluster is de sluiting van Shell in Rijswijk. Den Haag is als partner betrokken bij de toekomstige ontwikkeling van het Kesslerpark in Rijswijk en zijn voornemens een convenant af te sluiten. Shell heeft aangekondigd dat er circa 1000 banen naar het Shell kantoor in Den Haag zullen komen. Ook komt het hoofdkantoor van de nieuwe divisie Shell New Energies in Den Haag. Dit onderdeel van Shell zal zich bezig houden met schone brandstoffen, wind- en zonne-energie. 8/16

9 Met de vestiging van de vereniging Nexstep, bestaande uit EBN en de operators op de Noordzee in New Babylon krijgt het Haagse energiecluster een impuls. Nexstep is verantwoordelijk voor de uitvoering van het masterplan decommissioning, ofwel een strategie voor hergebruik en ontmanteling van verouderde infrastructuur voor olie en gas in Nederland. Den Haag wordt hiermee de plek waar nieuwe concepten, zoals Carbon Capture Storage, inzet van (boor)platformen voor innovatie en mogelijk decommissioning als Nederlands export product, worden ontwikkeld. De komst van het Europese hoofdkantoor van Jacobs met circa 1100 medewerkers naar Den Haag was op 1 januari 2017 een feit. In 2017 is de eerste subsidievrije tender voor het windpark Hollandse Kust Zuid opengesteld. Dit biedt kansen voor Den Haag als dichtstbijzijnde havenstad voor beheer en onderhoud. Daarnaast levert dit kansen op voor ingenieurs-, juridische en financiële diensten die gerelateerd zijn aan ontwikkelingen op de Noordzee. In het verlengde van de activiteiten van de Economic Board (gericht op techniekpromotie, energietransitie en banen van de toekomst) ligt hier een kans voor het energiecluster. Arbeidskrachten met de juiste skills in de bouw en installatiebranche zijn nodig. Datzelfde geldt voor de productiebedrijven van zon, wind en andere renewables. Om meer Haagse werkgelegenheid in deze categorie te realiseren is de opgave de komende jaren om dit type bedrijven ruimtelijk te kunnen accommoderen, gezien beperkte beschikbaarheid van bedrijfsruimten. De afgelopen periode heeft de gemeente themabijeenkomsten helpen organiseren op thema s die voor de branche belangrijk zijn, zoals het vinden van technisch talent en de ontwikkelingen rond cybersecurity. Offshore Energy meets cybersecurity is een voorbeeld van kruisbestuiving tussen sectoren. 2. Kennisinfrastructuur versterken Hoger onderwijs en beroepsopleidingen vormen een vruchtbare voedingsbodem voor de kenniseconomie. Een grote vijver met talent is immers een vestigingsvoorwaarde voor bedrijven, startups en internationale organisaties. Tegelijk vergroot het opleiden van talent voor onze belangrijke economische sectoren hun kansen op een baan en succesvol ondernemerschap. Door samenwerking tussen kennisinstellingen onderling en met bedrijfsleven en overheid (triple helix) wordt het innovatieve vermogen van de Haagse economie aangejaagd. Om deze redenen wordt er geïnvesteerd met middelen en inzet in een sterkere kennisinfrastructuur alsmede bovenlokale initiatieven zoals MRDH (Metropoolregio Rotterdam Den Haag) en RNE (Roadmap Next Economy). Groeiend hoger onderwijsaanbod Er zijn stevige stappen gezet in het versterken van de academische kennisinfrastructuur in Den Haag. Met de Universiteit Leiden (UL) is in 2016 een bestuurlijk akkoord bereikt over de ontwikkeling van nieuwe onderwijs- en onderzoeksactiviteiten in Den Haag. Hiervoor heeft de gemeente Den Haag een subsidie van 1,5 miljoen verspreid over 2016, 2017 en 2018 tot haar beschikking (RIS ). De eerste resultaten zijn opgeleverd. Zo zijn in september 2017 twee nieuwe opleidingen in Den Haag van start gegaan; de nieuwe bachelor Security Studies (125 eerstejaars) en de bachelor specialisatie International Relations and Organisations (400 eerstejaars) van het instituut Politieke Wetenschap. Instroom dit studiejaar is significant hoger dan vorig jaar (definitieve cijfers eind oktober 2017 bekend). In februari 2017 is de nieuwe hoofdlocatie van Universiteit Leiden aan de Wijnhaven geopend (hiervoor is 1,2 miljoen subsidie beschikbaar gesteld). Hier breidt UL de komende drie jaar haar activiteiten uit die gerelateerd zijn aan de thema s binnen de clusters en heeft tot meer investeringen geleid: 1. Internationaal recht, vrede en veiligheid; 2. Politiek en openbaar bestuur; 9/16

10 3. Stedelijke vraagstukken; en 4. Gezondheid en zorg. De oorspronkelijke prognoses voor de groei van het aantal studenten zijn inmiddels naar boven bijgesteld. Het aantal beoogde studenten in 2020 van 4.500, wordt mogelijk al dit jaar behaald. Dat heeft tot gevolg dat de druk op de locatie aan de Wijnhaven al aanzienlijk is. Inmiddels ontplooien alle faculteiten van Universiteit Leiden bepaalde onderwijs- en /of onderzoeksactiviteiten in Den Haag. Ook heeft de gemeente Den Haag in miljoen beschikt aan UL, voor de realisatie van The Hague Student Centre (RIS ). De Universiteit Leiden gaat het Student Centre realiseren in het Oriongebouw aan de Turfmarkt. In het centrum komen onder andere studiewerkplekken, een fitnessruimte en plek voor sociale en culturele activiteiten voor het groeiende aantal studenten en medewerkers aan de Haagse campus. Het aanbod van het Student Centre zal voor een deel ook open staan voor studenten van andere onderwijsinstellingen in Den Haag. Het Student Centre zal hierdoor een centrale ontmoetingsplek vormen voor de Haagse studentengemeenschap en draagt daarmee bij aan een beter vestigingsklimaat voor studenten. In de locatie aan de Wijnhaven biedt TU Delft vanaf september 2017 de tweejarige master Engineering, Policy & Analysis aan. Van hieruit worden verbindingen gemaakt met overheids- en humanitaire organisaties die behoefte hebben aan monitoring van beleid op basis van big data en digitale tools. De eerste afstudeerateliers waarin studenten en bedrijven / organisaties samenwerken zijn een feit. De komst van deze master van de TU Delft betekent dat alle grote universiteiten uit de regio nu met meerdere concrete Hoger Onderwijsactiviteiten in Den Haag actief zijn. Met deze groei van het hoger onderwijs neemt het aantal studenten én het aantal internationale studenten in Den Haag nog verder toe. Het totale aantal bachelor studenten in het Hoger Onderwijs (Wetenschappelijk en Hoger Beroepsonderwijs) in Den Haag vertoont al jaren een stijgende tendens: sinds 2013 is het aantal bachelor studenten gegroeid met bijna 20%. Belangrijk is dat de samenwerking tussen partners goed van de grond komt. Met name in de economische kennisintensieve clusters cybersecurity en Vrede & Recht ontstaan in toenemende mate vruchtbare samenwerkingsrelaties tussen bedrijven, organisaties en onderwijsinstellingen. De belangrijkste opbrengsten zijn: Cyber security Den Haag heeft de ambitie om leidend te zijn in Europa op het gebied van cybersecurity. De gemeente heeft daartoe met diverse partners bijgedragen aan de volgende inspanningen : De Human Capital Actieagenda Cybersecurity is opgesteld samen met o.a. TU Delft, HHS en bedrijfsleven. Pijlers hierbinnen zijn; het vergroten van het opleidingsaanbod en het docentenaantal; het versterken van de aansluiting van onderwijs op de werkgeversbehoefte alsmede het ontwikkelen van concrete arbeidsvaardigheden, betere aansluiting van een doorlopende leerlijn vo-mbo-hbo-wo en het stimuleren van zij-instroom en omscholing. Het lectoraat Cybersecurity in het MKB is van start gegaan binnen het Centre of Expertise (CoE) Cybersecurity van de Haagse Hogeschool (HHS). Er zijn 3 verschillende (nieuwe) cybersecurity lectoraten, waarbij met bedrijven, overheden en andere kennisinstellingen wordt samengewerkt aan innovatie in cybersecurity onderwijs en toegepast onderzoek. De executive tweejarige wo-master van de Cybersecurity Academy is succesvol met inmiddels een derde lichting van circa 30 studenten (dit is een samenwerkingsverband van UL, TU Delft, HHS en gemeente Den Haag). Met steun van de gemeente wordt nu gewerkt aan de ontwikkeling van een professionele hbo-master die dit jaar zal worden uitgerold. Tevens is een MOOC Cybersecurity (online onderwijs) in ontwikkeling die dit jaar wordt aangeboden. 10/16

11 Het Institute for Security and Global Affairs (ISGA) is in 2017 gestart binnen de UL. ISGA richt zich op interdisciplinair onderzoek en onderwijs binnen het internationale wetenschappelijke veld van security. De bachelor Security Studies is in 2017 van start gegaan. De Hogeschool Leiden heeft haar lectoraat Digital Forensics & E-Discovery op de HSD Campus verder uitgebouwd met een Internet of Things Forensics Lab. Dit leidt tot bijzondere innovatieprojecten op de HSD Campus waarbij studenten hun eerste werkervaring opdoen en technologie wordt ontwikkeld die direct inzetbaar en vermarktbaar is. Partners for Cyber Talent een initiatief van ROC Mondriaan) heeft 1,5 miljoen financiering vanuit het Regionaal InvesteringsFonds (RIF) en euro vanuit de gemeente Den haag gehonoreerd gekregen voor het verbeteren van de aansluiting tussen MBO onderwijs en het creëren van een doorlopende leerlijn vo-mbo-hbo-wo. In dit voorbeeld van concrete publiek-private samenwerking in Den Haag werkt het ROC Mondriaan samen met de gemeente Den Haag, HSD, ABN Amro, Deloitte, het LUMC, Siemens, TNO, Haagse Hogeschool en andere partijen. In dit kader heeft HSD een project uitgevoerd om een mbo-4 cybersecurity opleiding en een cybersecurity awareness programma voor vele andere opleidingen van het ROC Mondriaan op te zetten. Er hebben drie edities plaatsgevonden van de, inmiddels jaarlijkse, International Cyber Security Summer School (ICSSS) van HSD, Europol s European Cybercrime Centre (EC3) en NATO Communications and Information Agency (NCIA). In 2016 waren er 60 deelnemers, geselecteerd uit 200 aanmeldingen uit 24 landen (140 meer dan in 2015). Tevens heeft HSD in samenwerking met diverse partners drie Access2Talent evenementen georganiseerd. Tijdens deze evenementen vond matchmaking plaats tussen werkgevers en studenten en jonge professionals. Ook buiten deze evenementen wordt gewerkt aan het structureel bij elkaar brengen van talent en werkgevers. Het door HSD opgerichte Securitytalent.nl biedt een platform voor de meest actuele vacatures, stageplaatsen, opleidingen en trainingen. Vrede en Recht Met betrekking tot het verstevigen van kennis- en onderwijsaanbod in Den Haag in de vakgebieden arbitrage, mediation en intellectueel eigendom trekken de Universiteit Leiden, de Haagse Hogeschool, de European Patent Office (EPO), het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE), Innovation Quarter en de gemeente Den Haag samen op. De volgende activiteiten kunnen in dit verband worden genoemd: De faculteit der Rechtsgeleerdheid van UL is in 2017 met een aantal nieuwe activiteiten op het terrein van internationaal recht gestart, waaronder de ontwikkeling van een MOOC over geschillenbeslechting en arbitrage in Den Haag. Hiermee wordt geanticipeerd op de realisatie van The Hague Hearing Centre. Verder wordt er in 2017 actief gewerkt aan de ontwikkeling van een Grotius Graduate School in Den Haag en aan de ontwikkeling van een Master of Advanced Studies in International Dispute Settlement and Arbitration (Adv. LLM IDSA). Ook een aantal andere Haagse kennisinstellingen (o.a. The Hague Academy for International Law, Haagse Hogeschool, T.M.C. Asser Instituut) ontwikkelt en organiseert korte (zomer)cursussen. De cursussen bestrijken thema s als internationaal recht, vrede en bestuur. Ze zijn gericht op doelgroepen die uiteenlopen van bachelor en master studenten tot PhD s en young professionals. De betrokken kennisinstellingen zijn verenigd in The Hague Summer Programme Alliance, om uitvoering te geven aan de gezamenlijke ambitie om het aantal cursussen en deelnemers in de komende jaren te vergroten. In 2017 heeft de alliantie een gezamenlijke landingspagina ontwikkeld en een social media campagne georganiseerd. 11/16

12 In navolging van een intentieverklaring met internationale organisaties en de gemeente om aan een sterkere kennisinfrastructuur rondom internationaal recht te bouwen in Den Haag, is het T.M.C. Asser instituut van start gegaan met de uitvoering van Cultivating Trust in the International City of Peace and Justice. Het is een aanzet voor een Graduate School International Law and Dispute Resolution in Den Haag. Daarbij staat de uitwisseling tussen academische kennis en de kennis van de praktijk van de internationale (juridische) organisaties in Den Haag centraal. Al deze activiteiten en initiatieven leiden tot een breder aanbod hoger onderwijs in Den Haag, meer samenwerking, meer onderzoek, meer kennisuitwisseling en een versterkte kennisinfrastructuur. Ze vormen daarmee een impuls voor de Haagse kenniseconomie. De gemeente Den Haag vervult hierin een initiërende, faciliterende en waar nodig een coördinerende rol, en neemt in bijzondere situaties ook een deel van de investeringen op zich. 3. Investeren in vestigingsvoorwaarden Wil Den Haag ook in de toekomst een plaats zijn waar bedrijven zich graag vestigen, dan moeten de omstandigheden in onze stad daarvoor optimaal zijn. Naast een optimale kennisinfrastructuur gaat het om een aantrekkelijk woon- en leefmilieu. De aanwezigheid van culturele en recreatieve voorzieningen en een gevarieerd winkelbestand zorgen er voor dat getalenteerde jongeren hier graag wonen, werken, studeren en congressen bezoeken. Inspirerende netwerken en de juiste voorzieningen zorgen voor een ecosysteem waar ondernemerschap tot bloei komt. Aantrekkelijke centrumlocaties, goede (inter)nationale verbindingen met andere economische centra, beschikbaarheid van financiering en de nabijheid van toeleveranciers, afnemers en samenwerkingspartners zijn belangrijke randvoorwaarden voor bedrijven om zich hier te vestigen. Daarnaast is aantrekkelijk nationaal beleid op fiscaal gebied essentieel voor het aantrekken van expats en bedrijven. Ontwikkeling daarvan is een economische opgave die in alle bestuurlijke portefeuilles terugkomt. Om de transitie van onze economie te versnellen is het realiseren van een aantal specifiek op de kenniseconomie gerichte vestigingsvoorwaarden noodzakelijk. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de ontwikkeling van het Central Innovation District, om investeren in de digitale bereikbaarheid en infrastructuur in de stad, het vergroten van de toegang tot financiering voor innovatieve bedrijven en het aantrekken en vasthouden van talent. Investeren in de digitale bereikbaarheid en infrastructuur in de stad Door de toenemende digitalisering van de economie is een uitmuntende digitale infrastructuur voor een stad essentieel. Het ondersteunt bedrijven in de stad bij hun activiteiten en innovatief vermogen en is een belangrijke afweging voor (buitenlandse) bedrijven om zich te vestigen. De digitale bereikbaarheid van de regio is goed, 97,8% van de huishoudens beschikt over een breedband internet aansluiting en bovendien is Den Haag door de Financial Times verkozen tot beste middelgrote stad in Europa op het gebied van connectiviteit. Onze uitgangspositie is daarmee goed. Het is van belang deze positie te behouden. Met het oog op de toekomst gaat dit onder andere om de beschikbaarheid van snelle vaste breedband en glasvezel verbindingen en een snelle mobiele 4G en 5G verbinding. Hier heeft de gemeente geen directe invloed op. De investering in deze infrastructuren is in handen van telecom bedrijven. In regionaal verband wordt samen met bedrijven uit de sector via het project Smart Digital Delta uit de Roadmap Next Economy gewerkt aan het verbeteren van de digitale infrastructuur (RIS ). Door regionaal samen te werken kan men toegang verkrijgen tot Europese middelen. Via het Smart The Hague programma kan de gemeente in Den Haag deze investeringen stimuleren. Eerder is de commissie via een separaat voortgangsbericht geïnformeerd over de stand van zaken bij het Smart The Hague programma. 12/16

13 Hierbij is aangegeven dat de gemeente de komende jaren via een aantal grootschalige projecten investeert in de ontwikkeling en het beheer van de openbare ruimte. De stadsentrees en de kust zijn hier een voorbeeld van. Het Smart The Hague programma lift op deze investeringen mee door tegelijkertijd de kansen voor investering in een smart city infrastructuur hierbij mee te nemen. Door hier werk met werk te maken, kan met beperkte(re) inzet van middelen tóch een waardevolle extra smart-investering tot stand komen. Door samen te werken met marktpartijen die projecten kunnen co-financieren kunnen hierbij extra investeringsmogelijkheden worden gecreëerd. Tot slot is de veiligheid van de digitale infrastructuur van groot belang. In samenwerking met The Hague Security Delta is het initiatief genomen tot een Smart City Cyber Resiliency Framework. Dit is een kader dat dient om (digitale) Smart City infrastructuur en toepassingen veilig en weerbaar te maken. De gemeente Den Haag heeft als kenniscentrum op gebied van cybersecurity dit framework ontwikkeld voor andere steden uit de G5. Toegang tot financiering Het programma Kansen voor West II is op 1 april 2015 van start gegaan (RIS ). Het programma is gericht op het verbeteren van de regionale concurrentiekracht en werkgelegenheid. Daarvoor is in totaal 26 mln. beschikbaar aan EFRO-middelen uit Europa en Rijkscofinanciering van het ministerie van Economische Zaken. Op dit moment is voor 10 mln. aan projecten voor Kansen voor West II succesvol door de beoordelingsronde gekomen. Nog eens 10 mln. aan projecten is in het aanvraagproces op weg naar die beoordeling. Onder de nieuwe aanvragen zijn onder meer twee aanvragen voor een bijstorting in de bestaande fondsen ED (energieprojecten) en FRED (kleinschalige bedrijfsruimte). Met deze bijstortingen komt het totaal bedrag aan fondsstortingen binnen het Kansen voor West II programma op ruim 10 mln. Projecten die recent zijn goedgekeurd specifiek gericht op werkgelegenheid. Stichting Haagbouw is een project gestart om jongeren op te leiden en te begeleiden naar werk in de bouwbranche. JINC versterkt met haar programma de aansluiting van scholieren bij de arbeidsmarkt, om te voorkomen dat jongeren buiten het arbeidsproces vallen. Voorbeelden van concrete doelstellingen hierbij zijn: - Stichting Haagbouw heeft de doelstelling om (2018 t/m 2020) 100 jongeren in dienst te nemen en op te leiden. De opgeleide jongeren worden vervolgens uitgeleend aan bouwbedrijven. - JINC Den Haag is voornemens leerlingen (van sept t/m dec. 2020) uit het basis onderwijs en het VMBO deel te laten nemen aan sollicitatietrainingen en bliksemstages. Citydeal Warm welkom talent Den Haag is een van de partners in de Citydeal Warm welkom talent, samen met Amsterdam, Groningen en Eindhoven, vier ministeries, VNO-NCW en verschillende externe experts, accelerators, incubators en ondernemers (RIS ). Doel van de Citydeal (onderdeel Agenda Stad van het kabinet) is te onderzoeken welke knelpunten internationaal talent (ondernemers, kenniswerkers, studenten) ervaart bij vestiging in Nederland en verbeteringen te realiseren. Uit het onderzoek blijkt dat Nederland een aantrekkelijk land is om in te leven en te werken, maar dat de overheid meer kan doen om buitenlands talent aan te trekken en te verwelkomen. Met name de communicatie, begeleiding, en administratieve procedures kunnen beter. Het eindrapport is aangeboden op 19 mei in bijzijn van Prins Constantijn van Startup Delta. Met de partners worden nu stappen gezet in de implementatie van de aanbevelingen. 13/16

14 Daarnaast levert de gemeente een bijdrage aan de ontwikkeling van een (online) platform voor matching van talent in de regio in samenwerking met internationale werkgevers, Haagse Hogeschool en Universiteit Leiden. Dit instrument is gereed en wordt geïmplementeerd in samenwerking met de partners. Dit vindt plaats in samenhang met activiteiten waar (internationale) studenten elkaar ontmoeten en kennismaken met de regionale arbeidsmarkt (o.a. het International Citypodium van het International Community Platform, The Hague4Talents). Ondernemende overheid In het najaar 2017 is de Economic Board Den Haag formeel opgericht (RIS ). Hiermee wordt invulling gegeven aan een toezegging vanuit het Coalitieakkoord. De Economic Board Den Haag gaat bijdragen aan het aantrekkelijker maken van de stad. Dit doet zij door initiatieven gericht op de nieuwe economie te organiseren. De oprichting van de Economic board is een proces wat zorgvuldig moest gebeuren en waarbij goed gekeken is om aanvullend te zijn aan de bestaande initiatieven. Hierdoor heeft de oprichting langer op zich laten wachten. 4. Investeringsfondsen Stichting HEID heeft in 2017 met behulp van een ex ante-evaluatie het nut en noodzaak aangetoond voor een verdere inzet van revolverende middelen op het gebied van bedrijfshuisvesting en opwekking van duurzame energie. Mede op basis hiervan zijn er subsidieaanvragen voor het Fonds Ruimte en Economie Den Haag (FRED II) en het Energiefonds Den Haag (ED II) voor het EFRO Kansen voor West II-programma gedaan bij het Europese programma Kansen voor West II. De verwachting is dat deze aanvragen nog dit jaar tot een beschikking kunnen komen zodat de fondsen zo spoedig mogelijk weer operationeel zijn. De huidige middelen in de fondsen zijn immers geïnvesteerd. De gemeente Den Haag participeert in het project Revolving Investment in Cities Europe (RICE). Samen met het programmabureau Kansen Voor West Den Haag (als leadpartner) werkt Stichting HEID in het project samen met de Europese Investeringsbank (EIB), Manchester, Londen en Milaan. Het doel is om ervaringen met revolverende fondsen te delen, vervolgonderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een internationaal investeringsplatform en kennis te delen met andere Europese managementautoriteiten. De succesvolle startbijeenkomst met het consortium vond 28 en 29 juni 2017 plaats in Den Haag. Als nieuwe verbonden partij van de gemeente Den Haag heeft stichting HEID een door de accountant goedgekeurde jaarrekening over 2016 gekregen. Met vriendelijke groet, De wethouder Kenniseconomie, Internationaal, Jeugd en Onderwijs Saskia Bruines 14/16