Addendum bij: Iedereen doet mee

Transcriptie

1 Addendum bij: Iedereen doet mee Acties en initiatieven naar aanleiding van het Aanvalsplan Armoede 1. Inleiding In hoofdstuk 4 van Iedereen doet mee Aanvalsplan Armoede, inventariseren we welke initiatieven en mogelijkheden er in onze gemeente al zijn op het gebied van armoedebestrijding. In de tweede paragraaf van dat hoofdstuk gaan we in op ons voorgenomen beleid op basis van de genoemde speerpunten en de mogelijk daaruit volgende nieuwe initiatieven en acties. Gezien de complexiteit van het onderwerp, het taboe en het verborgen karakter kan de gemeente het niet alleen. In het plan kondigen we aan dat we in gesprek gaan met partners en burgers om te komen tot aanvullende initiatieven. We vinden het daarnaast belangrijk dat het netwerk rondom dit onderwerp in Nederweert wordt verstevigd en uitgebreid. Op 12 december hebben we een werkconferentie georganiseerd in de Dorpsherberg in Ospel met dagvoorzitter Vivian Lataster, een aantal inspirerende sprekers en ruim 60 betrokken en actieve deelnemers. Het was een breed gezelschap waaronder professionele partners en burgers. Er heerste een hele fijne open sfeer, betrokkenheid bij het onderwerp en er is hard gewerkt door iedereen. De werkconferentie heeft input opgeleverd voor de acties die we in dit addendum bij het plan concreet maken. Ook zijn er ook in kleiner verband gesprekken gevoerd met partners in Nederweert. En vervolgens hebben de raad en andere geïnteresseerden en betrokken partners tijdens de themaraad op 23 januari meegedacht en input geleverd. De resultaten vertalen we nu naar concrete acties en plannen die we nu of de komende tijd al gaan uitvoeren. Want praatjes vullen geen gaatjes, we gaan het gewoon doen! In het plan benadrukken we het ook al, het is geen eindpunt, als er nieuwe plannen en initiatieven ontstaan dan zullen we indien nodig deze opnieuw aan de raad voorleggen. De initiatieven die we nu al concreet maken evalueren we regelmatig en daarover informeren we de raad tussentijds via de raadsinformatievoorziening. We merken het programma de komende drie jaar als majeur programma bij de kadernota en de begroting. Na deze periode van drie jaar evalueren we op welke manier de ingezette acties effect hebben gehad bijvoorbeeld door een afname van het niet gebruik van regelingen en voorzieningen of door een daling van de uitkeringslasten. We kunnen dan ook concluderen welke initiatieven we structureel moeten maken. Uiteraard kunnen we ook tussentijds al conclusies trekken. 2. Nieuw beleid en initiatieven In het Aanvalsplan noemen we 4 speerpunten waar de aandacht in het bijzonder naar uit gaat: Het vroeg signaleren en voorkomen van armoede Het versterken van zelfredzaamheid en participatie Het creëren van gelijke kansen voor alle kinderen en jeugdigen Schuldenproblematiek voorkomen en bestrijden In de volgende paragrafen lichten we de nieuwe initiatieven per speerpunt toe. Een aantal initiatieven is onder meerdere speerpunten te plaatsen. Voor de overzichtelijkheid hebben we dat in dit addendum niet gedaan. 2.1 Het vroeg signaleren en voorkomen van armoede Lang niet iedereen met een hulpvraag meldt zich voor ondersteuning. Het is belangrijk om de drempel om bijvoorbeeld binnen te lopen bij een steunpunt zoveel mogelijk te verlagen en het onderwerp bespreekbaar te maken. In overleg met partners hebben we onderzocht of bijvoorbeeld de inzet van sociaal raadsliedenwerk hierbij kan helpen. Deze inzet kan worden verbonden aan de steunpunten in de kernen samen met de inzet van thuisadministratie van Humanitas. Beide initiatieven komen terug in paragraaf

2 2.1.1 Inzet regisseurs leefbaarheid Een van de effecten die we willen bereiken met het Aanvalsplan en de daaruit voortkomende initiatieven is dat we de bestaande ketensamenwerking versterken en dat er een lokaal netwerk ontstaat rondom het onderwerp. We hebben daarvoor een stap gezet met de werkconferentie van 12 december 2017 maar ook met de themaraad waar bijvoorbeeld de Vincentius vereniging Nederweert aanwezig was en vertelde over hun initiatief waarbij ze kerstpakketten verstrekken aan mensen die het kunnen gebruiken. We willen niet dat het stopt met het vaststellen van het plan en dit addendum. We willen ervoor zorgen dat het onderwerp aandacht blijft krijgen. Om zo vroeg mogelijk armoede te kunnen signaleren en mensen op maat hulp te bieden is het van belang dat we de drempel verlagen. De regisseurs leefbaarheid gaan specifiek gericht op dit onderwerp aan de slag in de kernen. Dit met als doel het netwerk levend houden, uitbreiden en mobiliseren. Maar daarnaast ook met het doel om initiatieven die bijdragen aan armoedebestrijding te faciliteren en stimuleren. Concreet: Bij de werving van de twee nieuwe regisseurs leefbaarheid die starten per 1 maart 2018 hebben we beschikbare formatieruimte meegenomen in te zetten voor dit onderwerp. De taken die Vorkmeer voorheen uitvoerde voor de gemeente besteden we vanaf 2018 in. De regisseurs leefbaarheid zijn zichtbaar in de kernen en werken van buiten naar binnen Convenant vroegsignalering Momenteel zijn we met de woningcorporaties die actief zijn in Nederweert, het AMWML (Algemeen Maatschappelijk Werk Midden Limburg) en Plangroep in gesprek over een convenant waarin we afspraken maken over hoe we armoede en schulden vroeg kunnen signaleren samen. Dit convenant zal naar verwachting in 2018 worden afgesloten. De activerende huisbezoeken waar we in het plan over spreken kan eventueel later een middel zijn om hier uitvoering aan te geven. Ook onderzoeken we in toekomst of het convenant uitgebreid kan worden met andere partijen zoals energiebedrijven en andere preferente en concurrente schuldeisers. Concreet: We sluiten het convenant vroegsignalering af in Aandacht voor werkenden en zelfstandigen Armoede komt niet alleen voor bij werklozen maar ook bij mensen met een betaalde baan en zeker ook bij kleine zelfstandigen. In Nederweert bijvoorbeeld ook onder de agrariërs die het de laatste jaren door allerlei ontwikkelingen niet gemakkelijker hebben gekregen. Het is belangrijk dat we zicht krijgen op deze groep en dat we hulp beschikbaar maken als dat nodig is. Het begint bij het signaleren. De komende tijd gaan we specifiek gericht op deze groep onderzoeken wie de sleutelfiguren en partijen zijn die kunnen helpen de mensen te bereiken en ondersteunen. Concreet: De gemeente gaat in kaart brengen wie sleutelfiguren en partijen zijn als het gaat om kleine zelfstandigen en agrariërs. Dit netwerk zetten we daarna in voor signalering. Eventueel komen er nieuwe initiatieven uit voort die deze doelgroep ondersteunt om te voorzien in hun bestaanszekerheid Communicatie Communicatie is een middel dat we inzetten om resultaten te bereiken. Enerzijds gaan we een communicatieplan maken om onder de aandacht te brengen wat we al doen en die nieuwe initiatieven die worden gestart. We hopen op die manier niet-gebruik van bestaande regelingen terug te dringen en voorkomen. Om dit te bereiken is het belangrijk dat we de geëigende communicatiekanalen aanvullen door aan te sluiten bij netwerken. Daarnaast is het ook een middel om taboe te doorbreken en het onderwerp bespreekbaar te maken. Uit de werkconferentie kwam ook naar voren dat het belangrijk is om mensen positief en open tegemoet te treden. Iedereen is gelijkwaardig, het kan iedereen overkomen! We willen communicatie gebruiken om succes verhalen te delen en de drempel te verlagen voor mensen om zelf hun verhaal te doen. Wat ook uit de werkconferentie naar voren kwam is dat het belangrijk is om vroeg te beginnen met deze bewustwording bij de jeugd. We nemen dit ook mee in gesprek met het onderwijs. Daarnaast willen we ter ondersteuning van het doorbreken van taboe, maar ook om het maatschappelijk middenveld te betrekken bij dit onderwerp in 2018, een prijs voor het beste maatschappelijk initiatief dat bijdraagt aan armoedebestrijding uitloven. Het mag gaan om een initiatief dat bijdraagt aan het oplossen of verzachten van bestaande armoede maar zeker ook om initiatieven die inzetten op preventie. 2

3 Concreet: We maken voor het tweede kwartaal van 2018 een communicatieplan en voeren de acties die daaruit voortvloeien uit. We loven een prijs uit voor het beste maatschappelijk initiatief en gebruiken dit om mensen te betrekken en anderen te inspireren. Aanvullend budget benodigd van enkel in Het versterken van zelfredzaamheid en participatie Belangrijk in de strijd tegen armoede is het versterken van de zelfredzaamheid van individuen en van kernen. Mensen zijn het meest duurzaam geholpen als ze met ondersteuning, of dit nu met administratie, opvoeding of psychisch welzijn te maken heeft, op den duur geen hulp meer nodig hebben. Of dat ze hun netwerk weten te benutten van familie, vrienden, buren, collega s of lokale burgerinitiatieven. Tijdens de werkconferentie werd ook bevestigd dat het naast het bieden van noodhulp minstens zo belangrijk is om de oorzaken van armoede aan te pakken. Dan kan het ook nog zo zijn dat iemand zoveel stress ervaart door de situatie dat het moeilijk is om toe te komen aan het zelf ondernemen van de acties die nodig zijn om uit de situatie te komen. Tijdens de werkconferentie hebben we kennis genomen van Mobility Mentoring. Deze methode afkomstig uit de VS gebruikt inzichten uit de hersenwetenschap om te komen tot een betere aanpak van armoede en schulden. Uitgangspunt is dat mensen niet alleen slechter gaan functioneren langdurige stress door bijvoorbeeld schulden, maar ook dat opgroeien in chronische stress ertoe kan leiden dat cognitieve capaciteiten om doelgericht te handelen onvoldoende worden ontwikkeld. We komen hier bij het speerpunt schuldenproblematiek voorkomen en bestrijden op terug Meedoenregeling We vinden het belangrijk dat inwoners mee doen in de maatschappij, ook mensen met een minimum inkomen. Om te voorkomen dat iemand in een sociaal isolement raakt, omdat de kosten om deel te nemen aan een activiteit niet kunnen worden opgebracht, willen we een meedoenregeling ontwikkelen. Hierdoor kunnen zij bijzondere bijstand aanvragen voor sociale, culturele en sportactiviteiten. Hieronder kunnen bijvoorbeeld de kosten voor een zwembad abonnement vallen, lidmaatschap van de bibliotheek, contributies van verenigingen en entreekosten voor attractieparken, concerten, theater en bioscoop. We voeren op dit moment het gesprek met Arriva om te onderzoeken of we binnen de Meedoenregeling een Meedoenpas aan kunnen bieden als keuze die mensen de kans geeft om gratis gebruik te maken van het openbaar vervoer binnen bepaalde zones. De meedoenregeling is bedoeld voor volwassenen, kinderen kunnen terecht bij Stichting Leergeld, Stichting Jeugdsportfonds en Stichting Jeugdcultuurfonds terecht om deel te nemen aan sportieve, sociale, culturele of educatieve activiteiten. Concreet: We ontwikkelen in 2018 een meedoenregeling. Aanvullend budget benodigd PM Voedselbank Als iemand zich zorgen maakt of er wel boodschappen gekocht kunnen worden voor het gezin dan wordt het wel erg lastig om mee te doen en te komen tot zelfontplooiing. Soms is het nodig om die zorg even weg te nemen. En bij nood of een inkomen dat tijdelijk onder het bestaansminimum is te zorgen dat er eten beschikbaar is. Voedselbank Weert helpt ook de burgers uit Nederweert als het nodig is door ze tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. Ze werken daarbij samen met bedrijven, instellingen, overheden en particulieren. We willen als gemeente bijdragen aan deze noodvoorziening. Uit de werkconferentie kwam duidelijk naar voren dat we het samen belangrijk vinden om te werken aan duurzame oplossingen waarbij mensen worden geholpen om weer op eigen benen te staan. Daarom kijken we samen met de Voedselbank hoe de verbinding gelegd kan worden met het lokale netwerk in Nederweert, de lokale organisaties die mensen helpen om de problemen die er zijn op te lossen. Voedselhulp moet immers altijd tijdelijk zijn. Concreet: We verstrekken een waarderingssubsidie aan de voedselbank voor 2018 van We kijken samen met de lokale partners en de Voedselbank hoe we vorm geven in Nederweert aan de samenwerking. Aanvullend budget benodigd van in 2018, 2019 en

4 2.2.3 Gezond verzekerd, digitaal aanvragen Inwoners met een laag inkomen kunnen via de gemeente gebruik maken van de collectieve zorgverzekering van CZ en krijgen dan een korting op de premie van de basis en aanvullende verzekering. Daarnaast kunnen inwoners die leven van een inkomen rond de bijstandsnorm bij de gemeente een tegemoetkoming aanvragen voor de premie van een zorgverzekering die ze zelf hebben afgesloten. Om de drempel te verlagen en het gemakkelijker te maken voor mensen om deel te nemen aan deze regeling is het aanmelden digitaal mogelijk gemaakt. 2.3 Het creëren van gelijke kansen voor alle kinderen en jeugdigen Alle kinderen in Nederland moeten kunnen meedoen, ook kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen. Alle kinderen verdienen dezelfde kansen op ontwikkeling en de mogelijkheid om talenten te ontdekken. Investeren in kinderen heeft niet alleen op de korte termijn effect, maar ook op de lange termijn Verbinding onderwijs We gaan de komende maanden in gesprek met het onderwijs om te kijken hoe we de scholen kunnen ondersteunen en faciliteren om het onderwerp een plek te geven op school en op welke manier. Hoe werken we samen aan bewustwording en empowerment van kinderen die te maken hebben met armoede, wat is daarvoor nodig? Tijdens de werkconferentie hebben we kennis genomen van een mooi voorbeeld uit Maasbree, gemeente Peel en Maas, Kidzz en Armoede. Daarnaast hebben de scholen een belangrijke signaleringsfunctie en we gaan onderzoeken hoe we hier meer gebruik van kunnen maken. Wanneer hier projecten of initiatieven uit voortvloeien waarvoor middelen nodig zijn zullen we dat indien nodig opnieuw aan de raad voorleggen. Concreet: We gaan in gesprek met het onderwijs met als doel een gezamenlijke aanpak die bijdraagt aan bewustwording bij kinderen als het gaat om armoede en aan empowerment van kinderen die met armoede te maken hebben. Een ander doel is om mee gebruik te maken van de signalen die het onderwijs krijgt. Aanvullend budget benodigd van enkel in Kindpakket Zoals in paragraaf al beschreven gaan we de hulp die de verschillende stichtingen aanbieden samenvoegen onder één noemer: het kindpakket. Hiermee volgen we het advies van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om de herkenbaarheid en laagdrempeligheid van de hulp zoveel mogelijk te vergroten. We gaan de komende tijd met Leergeld en de andere partijen in gesprek om hier invulling aan te geven en ook om inhoudelijk af te stemmen om ervoor te zorgen dat het aanbod ook aansluit bij wat er nodig is bij de doelgroep. Een belangrijk aandachtspunt is het uitgangspunt één gezin één plan. We streven ernaar dat zoveel mogelijk één consulent de situatie met mensen samen in kaart brengt. Samenwerking tussen de verschillende fondsen, professionals en vrijwilligers is een vereiste. Daarnaast willen we het mogelijk maken voor inwoners om gemakkelijker en laagdrempeliger dan ooit digitaal een aanvraag bij alle fondsen in te dienen. Een specifiek onderwerp dat we meenemen in de gesprekken en afspraken die daaruit volgen is het laagdrempelig beschikbaar maken van zwemlessen. Concreet: We voegen in 2018 de hulp van de verschillende stichtingen samen onder het kindpakket en onderzoeken om het inhoudelijk er ook voldoende voor zorgt dat kinderen in onze gemeente mee kunnen doen. Aanvullend budget benodigd PM Kledingdagen Tijdens de werkconferentie heeft de gemeente Weert verteld over de kledingdagen die zij twee keer per jaar organiseren in samenwerking met een aantal ondernemers. De ondernemers bieden tijdens deze kledingdagen hun producten aan door middel van een kledingmarkt met een divers aanbod in nieuwe kleding en schoenen uit hun actuele collecties. Bij binnenkomst krijgen de gezinnen die in aanmerking komen een zakje met munten per kind. Deze munten kunnen zij naar eigen keuze inleveren bij de kraampjes van de winkels. De kledingdagen worden in Weert gefinancierd vanuit de Klijnsma middelen die bedoeld zijn om in natura kinderen in Armoede te ondersteunen. 4

5 Tijdens de werkconferentie en ook de themaraad is positief gereageerd op dit initiatief. We kunnen als Nederweert aansluiten bij het initiatief waardoor we ook de kinderen in onze gemeente die het nodig hebben voorzien van nieuwe en moderne kleding. Ook hier kunnen we daarvoor de Klijnsma gelden inzetten. Concreet: We sluiten aan bij de gemeente Weert en organiseren samen twee keer per jaar de kledingdagen. We financieren dit vanuit de beschikbare Klijnsma gelden Talentontwikkeling Elk kind moet de mogelijkheid krijgen om zijn talenten te ontdekken en verder te ontwikkelen. Ook jeugdigen en jongeren die in armoedige omstandigheden leven, moeten de kans krijgen om het beste uit zichzelf te halen. Tijdens de werkconferentie zijn we geïnspireerd door Kidzz en armoede vanuit het Mafcentrum in Maasbree. Talentontwikkeling is in het Mafcentrum een belangrijke manier om kinderen en jongeren te versterken. We willen het onderwerp onder andere in het gesprek met het onderwijs terug laten komen. Maar het is ook een onderdeel binnen de sluitende aanpak in het kader van de doorontwikkeling van de Risse. Daarnaast zijn we momenteel met partners aan het onderzoeken wat vraagstukken of kansen zijn die in Nederweert spelen op het gebied van talentontwikkeling welke rol het jongerenwerk hierin kan spelen. Concreet: Met het onderwijs en andere partners onderzoeken we in 2018 wat we in Nederweert nog meer kunnen doen om ervoor te zorgen dat kinderen en jongeren hun talenten kunnen ontdekken en ontwikkelen. 2.4 Schuldenproblematiek voorkomen en bestrijden Sociaal Raadsliedenwerk Samen met onze samenwerkingspartners willen we komen tot een sluitende basisvoorziening in Nederweert als het gaat om informatie advies en ondersteuning. Het AMWML, algemeen maatschappelijk werk, is hierin voor de gemeente een belangrijke partner. We zien de afgelopen tijd een toegenomen druk op het AMW. Dit heeft onder andere te maken met de rol van het AMW bij de begeleiding van de groep nieuwkomers. We zijn in gesprek om vanuit beschikbare middelen de knelpunten op te lossen. Een aanzienlijk gedeelte van de vragen die terecht komen bij het AMW is van sociaal juridische en/of financiële aard. We kennen op dit moment in Nederweert nog geen Sociaal Raadsliedenwerk. Het AMWML heeft dit specialisme ook in huis. Het Sociaal Raadsliedenwerk biedt informatie, advies en ondersteuning aan individuen of aan groepen mensen. Dit op het gebied van inkomen, schulden, regelingen en voorzieningen, sociale zekerheid, belastingen, huisvesting, personen-en familierecht, consumentenrecht enzovoorts. Het Sociaal Raadsliedenwerk kan een concrete bijdrage leveren aan armoedebestrijding maar ook aan het voorkomen of stabiliseren van problematische schuldensituaties. De afgelopen maanden is uit gesprekken met partners gebleken dat de inzet van Sociaal Raadsliedenwerk een wenselijke versterking is van de basisvoorziening in Nederweert en bij kan dragen aan het vroegtijdig signaleren en bestrijden van armoede. Concreet: We willen in de tweede helft van 2018 starten met de inzet van 24 uur Sociaal Raadsliedenwerk met een belangrijke verbinding naar de steunpunten. Aanvullend budget benodigd van in 2018, 2019 en Thuisadministratie Humanitas Om inwoners die moeite hebben met hun administratie laagdrempelig te helpen, starten we met een thuisadministratie project van Humanitas. De vrijwilligers van de steunpunten worden geschoold, waarin ze leren om geldzaken bespreekbaar te maken met inwoners en hen in maximaal een jaar tijd te helpen met het op orde brengen en houden van hun thuisadministratie. Het doel is het versterken van de financiële zelfredzaamheid. Samen met de inzet van het sociaal raadsliedenwerk maken we hiermee laagdrempelig hulp beschikbaar. Concreet: We starten in 2018 met het project thuisadministratie. Aanvullend budget benodigd van in 2018, 2019 en

6 2.4.3 Mobility Mentoring Één van de onderwerpen tijdens de werkconferentie was Mobility Mentoring. Nardy Beckers, die Mobility Mentoring in Alphen aan de Rijn als eerste gemeente in Nederland heeft geïmplementeerd vertelde hoe inzichten uit de hersenwetenschap leiden tot een betere aanpak van armoede en schulden. Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, heeft de methode vanuit haar studiereis in de Verenigde Staten mee naar Nederland gebracht. Onder andere op de Universiteit van Harvard is veel onderzoek gedaan naar de effecten van chronische stress. Daaruit blijkt dat mensen niet alleen slechter gaan functioneren doordat hun mentale vermogens als het ware worden gegijzeld en verlamd door de stress, maar ook dat opgroeien in chronische stress ertoe kan leiden dat cognitieve capaciteiten om doelgericht te handelen onvoldoende worden ontwikkeld. In de kern komt het erop neer dat chronische stress leidt tot een slechte ontwikkeling van de prefrontale cortex en de verbindingen met de andere hersen-regio s. In de prefrontale cortex zit ons vermogen om te overwegen, plannen, hoofd en bijzaken te scheiden, doelen te stellen enzovoorts. Mensen die langdurig met stress te maken hebben bijvoorbeeld door armoede en schulden worden doorat de prefrontale cortex niet optimaal werkt door de stress eigenlijk een slechtere versie van zichzelf. Concreet: We onderzoeken in 2018 samen met onze belangrijkste partners op het gebied van armoedebestrijding zoals het AMWML en Werk.Kom wat we kunnen leren van de methode Mobility Mentoring en wat dat kan betekenen voor de manier waarop we in onze hulp-en dienstverlening mensen met mensen omgaan. Aanvullend budget benodigd van enkel in Verruiming individuele inkomenstoeslag De individuele inkomenstoeslag is een inkomensondersteunende maatregel voor inwoners die een langere tijd een laag inkomen hebben en hierin geen verbetering verwachten. De jaarlijkse toeslag is bedoeld als aanvulling op hun inkomen voor het doen van grote noodzakelijke uitgaven, zoals een koelkast, wasmachine of bankstel. Om meer inwoners die langdurig een laag inkomen hebben zonder uitzicht op verbetering te ondersteunen, is de regeling verruimd van 101% naar 110% van de bijstandsnorm en zijn de bedragen verhoogd met 40 naar een bedrag van 540 voor gehuwden, 490 voor een alleenstaande ouder en 390 voor een alleenstaande. Concreet: de nieuwe verordening individuele inkomenstoeslag is op 19 december 2017 vastgesteld en is ingegaan op Financiën Samengevat leiden de 4 speerpunten uit hoofdstuk 2 tot de volgende financiële effecten. Nr. Speerpunten Subtotaal 2.1 Het vroeg signaleren en voorkomen van armoede Subtotaal 2.2 Het versterken van zelfredzaamheid en participatie Subtotaal 2.3 Het creëren van gelijke kansen voor alle kinderen en jeugdigen Subtotaal 2.4 Schuldenproblematiek voorkomen en bestrijden Totaal In de huidige begroting is een structureel bedrag opgenomen ter grootte van Hieruit worden de kledingdagen gefinancierd. De overige onderdelen waar aanvullend budget voor benodigd is zoals aangegeven in hoofdstuk 2 worden bekostigd uit de reserve 3D. Dit betekent dat de volgende werkbudgetten ten laste van de reserve 3D voorgesteld worden: 2018: : : De PM posten (zie Meedoenregeling en Kindpakket) worden momenteel geïnventariseerd en zullen hun uitwerking krijgen in de kadernota/ begroting