Krant in de Klas Docentenhandleiding

Transcriptie

1 Krant in de Klas Docentenhandleiding drs. A.S. Michel 1

2 Inhoud Inleiding...3 Over Krant in de Klas...3 Jongeren en kranten lezen...4 Het krantenlandschap...5 Lessuggesties vmbo en onderbouw havo/vwo...8 Kleine opdrachten (binnen één les)...8 Grote opdrachten (meer dan één les)...10 Project...11 Lessuggesties bovenbouw...12 Opdrachten...12 Lessuggesties basisschool...13 Citaten en tips uit de praktijk...14 Aanvullingen, verbeteringen

3 Inleiding In deze docentenhandleiding staat genoeg informatie om direct met de krant aan de slag te kunnen in de les. Sterker nog, zelfs zonder deze handleiding kan dat ook. Deze handleiding is een aanvulling voor docenten die enige achtergrondinformatie willen over het gebruik van de krant in de klas. De meeste mensen lezen maar één krant regelmatig. Een vergelijking van verschillende kranten levert voor leerlingen, maar wellicht ook voor de docent nieuwe inzichten op over de werking van de krant, én de media in het algemeen. Over Krant in de Klas Krant in de Klas (KiK) is de educatieve organisatie van de Nederlandse Dagbladpers (NDP). Docenten in het primair en voortgezet onderwijs kunnen bij KiK terecht voor: - de krantenservice (twee weken gratis alle landelijke titels plus het regionale dagblad) - lesmaterialen met opdrachten en discussievragen. Docenten kunnen de lesuitgaven tegen kostprijs bestellen of gratis op de website downloaden. - de maandelijkse nieuwsquiz Daarnaast organiseert KiK voor het primair onderwijs de Krantenfoto Kinderjury en voor het voortgezet onderwijs de Scholierenpeiling. Tevens zoekt de organisatie aansluiting bij educatieve uitgevers en andere initiatieven op het vlak van media-educatie. KiK wil van jongeren bewuste mediaconsumenten maken, die op een verstandige manier om kunnen gaan met media. 3

4 Jongeren en kranten lezen Elke jongere neemt verschillende rollen aan: het ene moment is hij een sportbeoefenaar, het andere een muziekliefhebber, dan de vakkenvuller bij de Dirk van den Broek en later weer een feestbeest. Het valt op dat zij in hun wensen en behoeften nauwelijks verschillen van volwassenen. Een duidelijk verschil met volwassenen is hun mediagebruik: zij spenderen veel meer tijd aan ICTtoepassingen. Overigens zijn zij zich er niet bewust van dat ze gebruik maken van verschillende platforms zij definiëren zichzelf niet als mediale mensen. Wat bijna alle jongeren wel met elkaar gemeen hebben, is dat ze scholier zijn. Zij brengen de helft van hun wakkere leven door op school. Jongeren zijn gretige nieuwsconsumenten, die echter geen moeite willen doen om het nieuws te krijgen, en er niet voor willen betalen. Het internationale succes van kranten als Metro is een combinatie van factoren: ze zijn gratis, ze zijn voorhanden op de plekken waar jongeren komen (en wanneer ze daar zijn), en zijn opgebouwd uit korte informatiebrokken waarbij relatief veel aandacht wordt besteed aan entertainment (celebrity, games, tv). (Bron: World Young Reader Conference, SMO). In onderstaand model wordt schematisch weergeven wat mediawijsheid is. Mediawijsheid is het zich bewust zijn van de eigenschappen van media en op basis daarvan beredeneerde keuzes kunnen maken om zich te informeren, te communiceren en te amuseren. mediakeuze media: (interactieve/internet)televisie, (draadloos) internet, krant, tijdschriften, radio, telefoon, sms journalistieke principes: hoor- en wederhoor feiten checken streven naar objectiviteit bescherming van bronnen onderscheid commercie en berichtgeving mediabewustzijn medium: betrouwbaarheid actueel/snelheid bruikbaar prettig/aardig volledig/selecterend (on)bevooroordeeld identiteit Iemand die mediawijs is, kan zelf bepalen welke media-uitingen hij gelooft, accepteert en gevolg aan geeft en hoeft niet beschermd te worden tegen de media. 4

5 Het krantenlandschap Bij de Nederlandse Dagbladpers (NDP) zijn 28 dagbladen aangesloten. In Nederland zijn 11 concerns aangesloten bij de NDP. Deze concerns geven over het algemeen niet alleen kranten uit. Veel concerns geven ook boeken en tijdschriften uit. Telegraaf en PCM geven het gros van de landelijke kranten uit, terwijl Wegener marktleider is bij de regionale kranten. Ook zijn er kleinere uitgevers die alleen één of twee kranten uitgeven. In de laatste jaren zijn een aantal titels samengegaan (AD) en zijn een aantal concerns gefuseerd. Het (huidige) krantenlandschap is te zien in tabel 1. Titel Dagbladconcern Website Oplage eind 2005 AD (8 edities) AD Nieuwsmedia BV Friesch Dagblad Friesch Dagblad Holding bv Het Financieele Dagblad Het Financieele Dagblad bv Het Parool Het Parool Barneveldse Krant Koninklijke BDU Uitgeverij bv BN/De Stem Koninklijke Wegener nv Brabants Dagblad Koninklijke Wegener nv de Stentor Koninklijke Wegener nv De Twentsche Courant Tubantia Koninklijke Wegener nv Eindhovens Dagblad Koninklijke Wegener nv Gelderlander Koninklijke Wegener nv PZC Koninklijke Wegener nv Dagblad de Limburger Mecom Europe Limburgs Dagblad Mecom Europe Nederlands Dagblad Nederlands Dagblad bv Dagblad van het Noorden Noordelijke Dagblad Combinatie bv Leeuwarder Courant Noordelijke Dagblad Combinatie bv De Gooi- en Eemlander nv Holdingmaatschappij De Telegraaf De Telegraaf nv Holdingmaatschappij De Telegraaf Haarlems Dagblad nv Holdingmaatschappij De Telegraaf * IJmuider Courant nv Holdingmaatschappij De Telegraaf * Leidsch Dagblad nv Holdingmaatschappij De Telegraaf Noord-Hollands Dagblad nv Holdingmaatschappij De Telegraaf de Volkskrant PCM Uitgevers bv NRC Handelsblad PCM Uitgevers bv nrc.next PCM Uitgevers bv n.v.t. Trouw PCM Uitgevers bv Reformatorisch Dagblad Reformatorisch Dagblad *Haarlems Dagblad en IJmuider Courant worden samen geteld. bezorging Op het gebied van bezorging van kranten wordt door de concurrerende concerns wel samengewerkt. Dagbladbezorgers bezorgen vaak verscheidene titels. Recente ontwikkelingen in het dagbladwezen internet Al geruime tijd hebben alle Nederlandse dagbladen een website. Steeds meer wijken de websites af van de papieren krant. Met vrijwel alle mogelijkheden voor het aanbieden van verschillende vormen van inhoud op de website van de kranten wordt geëxperimenteerd. Veel experimenten resulteren in een blijvende toevoeging. Voorbeelden zijn digitale abonnementen (de papieren krant digitaal), een online archief, online advertenties, weblogs, beeld- en geluidsmateriaal (al dan niet zelf geproduceerd), dossiers over een bepaald onderwerp, peilingen, webshops, scholierenkranten, discussiemogelijkheden, links, 5

6 wedstrijden, rss-feeds, plaatsing van reacties, puzzels, lokale community s, foto s van lezers, nieuwsbrieven (per ) en uiteraard het meest actuele nieuws. Soms moet voor dergelijke inhoud/service betaald worden. Daarnaast wordt net als in de papieren krant ruimte ingeruimd voor advertenties. De toekomst zal moeten uitwijzen of steeds meer inhoud digitaal zal worden en kranten hun geld kunnen blijven verdienen met online (journalistieke en andere) diensten crossmedia Een trend is ook dat meer wordt samengewerkt tussen verschillende media: tv, radio, internet, sms en krant. Dit wordt ook mediaconvergentie of crossmediaal publiceren genoemd. Een voorbeeld van dergelijke mediaconvergentie is het samengaan van het Financieele Dagblad en BNR Nieuwsradio met wederzijds (beperkt) samenwerkende redacties in één gebouw. Ook op de websites van beide media wordt naar elkaar verwezen. Volkskrant heeft een soort online televisiezender opgericht op voor het laatste nieuws. Het Parool heeft een theater. Diverse kranten geven boeken uit van hun eigen medewerkers. Volkskrant geeft een tijdschrift uit met vacatures. nrc.next nrc.next is een nieuwe ochtendkrant die zich richt op lezers tot 39 jaar. De krant verschijnt op tabloidformaat en bevat veel verwijzingen naar online informatie. Daarnaast wordt niet elk nieuws gebracht, vanuit de redenering dat de lezers ook naar de radio luisteren, tv kijken en internet bekijken om in hun behoefte aan nieuws te voorzien. AD AD Nieuwsmedia is een joint-venture van Wegener en PCM. Het AD is samengevoegd met de Haagsche Courant, Rotterdams Dagblad, De Dordtenaar, Rijn en Gouwe, Utrechts Nieuwsblad en de Amersfoortse Courant, Goudse Courant en Dagblad Rivierenland. Het AD is landelijk verkrijgbaar en verschijnt in 8 edities. news.google.nl Via news.google.nl is sinds april 2006 het nieuws van vrijwel alle dagbladen te raadplegen. Normaal gezien is de inhoud van kranten niet gratis online te raadplegen; Google is nog in onderhandeling met de NDP over vergoeding. andere websites Veel kranten ontwikkelen nieuwe websites naast de bestaande reguliere websites. Hiervoor maken ze deels gebruik van de expertise die al in huis was of nieuwe medewerkers worden aangetrokken met een bepaald specialisme. Voorbeelden: (Volkskrant), (De Telegraaf), (AD), (Reformatorisch Dagblad). 6

7 webrubrieken Websites van kranten hebben vaak rubrieken. Deze rubrieken lenen zich om te bookmarken. In dergelijke rubrieken wordt een selectie gemaakt uit het nieuws voor mensen met bepaalde interesses. Eigenlijk zijn deze rubrieken te vergelijken met rubrieken in de krant, maar het web biedt meer mogelijkheden om bewegend beeld en links te plaatsen naar andere sites. Ook kan in dergelijke rubrieken meer permanente informatie worden weergegeven in dossiers of verzamelingen. Bijvoorbeeld: In deze docentenhandleiding staan de functies van nieuwsvoorziening en opinievorming centraal. Informatie over het productieproces, de geschiedenis en de distributie van de krant is in andere publicaties te vinden, zie bijvoorbeeld: Krant in de Klas Alles over de krant (voor leerlingen PO) nrc een dag op de krant telegraaf de wereld van de krant Over de distributie, zie bijvoorbeeld: Over de geschiedenis, zie bijvoorbeeld: (Engels) 7

8 Lessuggesties vmbo en onderbouw havo/vwo Afhankelijk van het leerdoel zijn er tal van mogelijkheden om met de krant aan de slag te gaan. De krant kan dan dienen als: bron van informatie en discussie oefenmateriaal voor informatievaardigheden voorbeeld voor eigen producties In onderstaand overzicht worden kerndoelen van de onderbouw gekoppeld aan opdrachten met de krant. Deze lesuitgaven zijn te downloaden of bestellen via Met een * zijn opdrachten aangegeven die in deze docentenhandleiding staan. Kleine opdrachten (binnen één les) Woordenschat uitbreiden Moeilijke woorden* Afkortingen* KiK-lesuitgave Nieuwsquiz KiK-lesuitgave Nederlands ontdekken met de krant (NT2) (een foto in de krant beschrijven, iedereen kan de krant lezen, de vijf w s, typisch Nederlandse dingen in de krant, synoniemen, taalfouten in de krant, puzzel) Verwerven (zoeken, ordenen, beoordelen) informatie/informatievaardigheden De vijf W s* Artikelen zoeken* KiK-lesuitgave Kranten lezen (wat is nieuws? voorpagina en rubrieken, opbouw van een krantenbericht, berichten vergelijken, sport, advertenties, illustraties, cartoons, fotobijschriften, internet- en papieren krant) KiK-lesuitgave Kranten vergelijken (krantenformaten, vormgeving, verschijningsgebied, de krant op internet, pluriformiteit, identiteit van een krant, rubrieken en bijlagen, nieuwsberichten vergelijken, van persbericht naar nieuwsbericht, selectie van het nieuws, meningen, publiek van de krant, advertenties) KiK-lesuitgave Cartoons in de krant (de spotprent, tekenstijlen, cartoons analyseren, cartoons vergelijken, cartoons: visueel commentaar) KiK-lesuitgave Reclame in de actualiteit dedigitalekrant.nl Mening vormen over maatschappelijke kwesties (eigen omgeving, maatschappelijke verschijnselen, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, politiek bestel, Europese samenwerking, welvaart, armoede, milieu). en Belevingswereld uitbreiden. KiK-lesuitgave Normen en waarden KiK-lesuitgave Kranten vergelijken (meningen) KiK-lesuitgave Kranten lezen (achtergronden, racisme, met nieuws verbazen, het bestuur van Nederland, vrijheid van meningsuiting, schoolvakken, dit vind ik!, ingezonden brieven) KiK-lesuitgave Cartoons in de krant (vrijheid van meningsuiting) KiK-lesuitgave Wereld in de actualiteit (duurzame wereld, typisch westers, onthaasting, ontwikkelingssamenwerking, vluchtelingen, asiel aanvragen, inburgeren, Verenigde Naties, Internationale VN-dagen, hulporganisaties, kinderrechten, kinderarbeid, voedsel) cartoonvandemaand.nl Bespreken een of meer krantenartikelen over een relevant onderwerp. 8

9 * Moeilijke woorden Met behulp van een woordenboek de krant lezen, moeilijke woorden daadwerkelijk laten opzoeken of vragen aan docent of medeleerlingen. Of: zelf een woordenlijst laten maken. * Afkortingen Met behulp van de krant, een woordenboek en/of internet, betekenissen van afkortingen laten opzoeken, lijstje aanleggen. Daarna zelf afkortingen verzinnen. Vergelijken met msn/smsafkortingen. Wat is het verschil, wat zijn de overeenkomsten? * De vijf W s Gebruik de 5 w s en h (wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe) om een krantenartikel te analyseren. Hoeveel vragen worden in de eerste paragraaf beantwoord? * Artikelen zoeken (in de klas of als huiswerk) Leerlingen zoeken en vergelijken artikel(en) over een bepaald onderwerp (bijv. onderwijs, milieu, gedrag, ongelijkheid, criminaliteit, terrorisme, media, geld), van een bepaald berichttype (een achtergrondartikel, een nieuwsbericht, een nieuwsanalyse, een researchartikel, een reportage, een interviewartikel, een opiniërend artikel, een recensie, een (reis)verhaal, een portret van een persoon, instelling, stad of streek, column). * Journalistieke principes Laat leerlingen uitvinden wat wordt verstaan onder deze journalistieke principes: hoor- en wederhoor, feiten checken, streven naar objectiviteit, bescherming van bronnen. Vervolgens artikelen zoeken in de krant, waarbij deze principes al dan niet worden geëerbiedigd. * Vergelijken media Leerlingen zijn zich niet altijd bewust van de verschillen tussen media. Een vergelijking van verschillende media levert vaak nieuwe inzichten op. Bijvoorbeeld: de inhoud van het NOSjournaal past op een halve krantenpagina. Met dit thema zijn allerlei mini-onderzoekjes mogelijk. Wie vindt het snelst het nieuws via teletekst, AD, Telegraaf, nrc.next, NOS, SBS6? Waar is de meest genuanceerde berichtgeving te vinden? Waar is meer sensatienieuws, cultureel nieuws, nieuws over politiek etc. te vinden? Wie heeft de primeurs? (zie ook het hoofdstuk Project). 9

10 Grote opdrachten (meer dan één les) Leerdoel: Analyseren, beoordelen en opzetten van een betoog * Een artikel schrijven op basis van verschillende krantenberichten en andere verzamelde informatie over één onderwerp. Bronvermelding en bronmaterialen meeleveren is noodzakelijk om copy&paste te voorkomen. Krantenartikelen vormen meteen een goed voorbeeld voor de door leerlingen geschreven artikelen. * Leerling een discussie laten voorbereiden aan de hand van artikelen uit de krant * Verschillende teams nemen het tegen elkaar op: zij gebruiken verschillende bronnen (bijvoorbeeld de regionale kranten of kranten met christelijke signatuur). * Wekelijks de actualiteit bespreken aan de hand van de krant. * Iedere leerling expert laten worden in één bepaald onderwerp dat aansluit bij de belangstelling van de leerling, waarbij de leerling de klas op de hoogte houdt van nieuws over dat onderwerp in de krant. Sommige thema s lenen zich extra goed voor opdrachten met de krant. Crossmedialiteit van kranten: de krant als nieuwsvoorziening (papieren krant, website, enz. enz.) Professionaliteit van nieuwsgaring Betrouwbaarheid Persvrijheid Sensatienieuws Feit of mening Doelgroepen van media 10

11 Project De krant is goed te gebruiken voor mediaprojecten op school. Wie zijn de producenten van nieuws en informatie, wie zijn de afnemers en wat voor dynamiek levert dat op? Mogelijke leerdoelen van een project waarbij de krant wordt gebruikt zijn: leerlingen zich bewust laten worden van (on)betrouwbaarheid van informatie (de bron) leerlingen kennis laten maken met journalistieke principes (de bron) leerlingen worden zich bewust van zoekstrategieën (de ontvanger) leerlingen leren zelf nieuws te verzamelen, selecteren en presenteren (zelf de bron zijn) Een vakoverstijgend project zou kunnen worden vormgegeven aan de hand van verschillende media. Indeling van leerlingen in teams per medium. Of wellicht een cross-mediaredactie, waarbij één redactie produceert voor verscheidene media. Natuurlijk zal eerst een gedegen onderzoek naar de voor- en nadelen van verschillende media moeten worden gedaan. Met bijvoorbeeld als vraagstelling: hoeveel informatie levert 5 minuten tv of 5 minuten de krant lezen op? Dit kan bijvoorbeeld gemeten worden aan de hand van het aantal woorden of het aantal onthouden onderwerpen. Ook is in de aanloop van het project een belangrijke rol weggelegd voor een analyse van wat goede en slechte journalistiek is. De krant kan dan als voorbeeldmateriaal dienen. Nodig bijvoorbeeld een journalist uit om te vertellen over de totstandkoming van het nieuws. Extra Een enthousiasmerende ervaring kan een gastles van een journalist zijn. Ook de schoolkrantredactie kan natuurlijk betrokken worden bij een dergelijk project. Bijzondere activiteiten KiK organiseert volgend jaar een debatwedstrijd. Meer informatie zal te zijner tijd op de website krantindeklas.nl worden gepubliceerd. 11

12 Lessuggesties bovenbouw De opdrachten uit het vorige hoofdstuk (onderbouw) kunnen in de bovenbouw ook prima gebruikt worden, maar dan wat diepgaander of genuanceerder. In de methodes wordt de krant ook vaak behandeld, bestel op tijd gratis kranten op krantindeklas.nl. Opdrachten Onderstaande onderwerpen kunnen gebruikt worden als onderwerp van een debat, opstel, spreekbeurt, discussie, rollenspel of onderzoeksopdracht. Leerlingen kan gevraagd worden om expert te worden op het gebied van één van deze onderwerpen. Effect van formule op berichtgeving Een redelijk bekende opdracht is het vergelijken van de berichtgeving van twee verschillende kranten met een andere formule (bijvoorbeeld Trouw en AD). Moderatoren Jongeren zijn zeer geïnteresseerd in communiceren op internet. Op webfora (digitale ontmoetingsplaatsen waarbij over specifieke onderwerpen wordt gediscussieerd) zorgen zogenaamde moderatoren ervoor dat bepaalde berichten gefilterd of gewijzigd worden. Redacteurs van kranten doen hetzelfde. Het kan interessant om de verschillen tussen de rol van een redacteur en de rol van een moderator uit te zoeken. Welke criteria worden gebruikt door beide? Rectificaties Nederlandse kranten zijn meestal zeer zorgvuldig en worden over het algemeen gezien als betrouwbaar. Toch staan er wel eens onjuistheden in de krant. Met rectificaties wordt dit weer rechtgetrokken. Soms wordt een krant zelfs gedwongen om een rectificatie te plaatsen. (Hoe) wordt op internet zorg gedragen voor de correctheid en betrouwbaarheid? Verschil weblog en krant Sommige journalisten halen hun neus op voor het gespui op de weblogs. Webloggers verdedigen zich door te zeggen dat ze ook helemaal niet journalistiek bedoeld zijn, dat bovendien niet alle weblogs hetzelfde zijn en dat weblogs de leemtes opvullen die journalisten open laten. Wat vinden leerlingen daarvan? Hoe worden zij voorzien in hun nieuwsbehoefte? Nieuwsselectie Via het web bestaan er tal van mogelijkheden aan nieuws te komen. Toch blijkt er nog behoefte te bestaan aan nieuwsvoorziening kranten, televisie en radio. Wat zijn de voordelen van deze vorm van nieuwsvoorziening. Is dat puur de keuze van de onderwerpen of ook de duiding? Of de presentatievorm? Grenzen aan vrijheid van meningsuiting Cartoons met profeet Mohammed in de Deense krant in Jyllands-Posten zorgden voor veel woede. Waar ligt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en kwetsen? Of is de vrijheid van meningsuiting het recht om te kwetsen (zoals Ayaan Hirsi Ali stelt). Bijzondere activiteiten Volgend jaar gaat KiK een debatwedstrijd organiseren, waarbij leerlingen discussiëren over actuele onderwerpen en over de rol van de media. Zie ook de website krantindeklas.nl. Daar zijn lessuggesties te vinden op trefwoord en niveau. Ook worden regelmatig nieuwe lesopdrachten geplaatst. 12

13 Lessuggesties basisschool Door leerlingen op de basisschool kennis te laten maken met de krant, zullen ze later minder snel denken dat een krant te moeilijk is. De kennismaking kan als speelse kennismaking of met serieuzere opdrachten. De krant kan dienen als: bron van informatie en discussie oefenmateriaal voor informatievaardigheden voorbeeld voor eigen werk Krant in de klas heeft diverse uitgaven waarin opdrachten staan voor het basisonderwijs. De opdrachten zijn deels speels (knippen, plakken, letters zoeken) en deels inhoudelijk (verschillen tussen rubrieken, de 5 W s). Bijzondere activiteiten Elk jaar kiest een Kinderjury van basisschoolleerlingen (groep 7/8) de beste krantenfoto van het afgelopen jaar uit. * Informatieve plaatjes In de krant staan regelmatig infographics. Soms zijn het plattegronden, soms grafieken. Laat leerlingen eerst enkele infographics zoeken in de krant en er dan zelf een maken over een zelfgekozen onderwerp, bijvoorbeeld het aantal leerlingen in de klas. Zie ook de website krantindeklas.nl. Daar zijn lessuggesties te vinden op trefwoord, bijvoorbeeld moeilijke woorden, dieren, sport, de vijf W s, rubrieken, enz. 13

14 Citaten en tips uit de praktijk Citaten De methodes voor Nederlands besteden vrijwel allemaal aandacht aan de krant in één van de hoofdstukken. In het begin van het jaar kijk ik altijd even wanneer dat is en dan zorg ik dat ik de [twee weken] krantenservice op tijd aanvraag. Wat ik probeer over te dragen is een leescultuur. Het begint al bij het geluid van de klepperende brievenbus, dan de krant met een kop koffie en dan lekker de krant lezen. Ik laat leerlingen daarom 20 minuten vrij lezen in de krant aan het begin van de les. Dat waarderen ze zeer. Een Vlaamse docent die begon met kranten vergelijken, leidde het verhaal in met een stelling: Er zijn goede en slechte kranten. Het Laatste Nieuws is een voorbeeld van een slechte krant. Domme mensen lezen deze krant. Dit was niet een heel genuanceerde opening en hij stootte een aantal leerlingen voor het hoofd, waarvan de ouders inderdaad Het Laatste Nieuws lazen. De docent was van plan de volgende keer op neutralere wijze het vergelijken van kranten in te leiden. bron krantenindeklas.be Tips Laat leerlingen reageren op weblogs van kranten of een ingezonden brief sturen. Plaatsing levert meteen waardering op en leerlingen voelen zich meer betrokken bij de publieke discussie als ze daadwerkelijk kunnen participeren. Aanvullingen, verbeteringen Deze docentenhandleiding wordt voortdurend ontwikkeld, dus verbeteringen zijn zeer welkom. Hebben de leerlingen met plezier met de krant gewerkt? KiK is geïnteresseerd in eindproducten, evaluaties, feedback, eigen lesbrieven en aanvullingen. Op basis van ingestuurde suggesties, materialen en producten, kunnen wij het aanbod aanpassen aan de wensen van de docenten. Mail reacties graag naar: Toon Michel 14