Instantie. Onderwerp

Transcriptie

1 Instantie Cel voor Financiële Informatieverwerking Onderwerp 14e Activiteitenverslag 2007 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M&D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars M&D CONSULT BVBA Eikelstraat DE PINTE Tel. 09/ Fax 09/ info@mdseminars.be -

2 Cel voor Financiële Informatieverwerking 14 e Activiteitenverslag 2007 C.F.I.

3

4 Cel voor Financiële Informatieverwerking 14 e Activiteitenverslag 2007 C.F.I.

5

6 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... 5 I. SAMENSTELLING VAN DE CEL... 7 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL ONTWIKKELINGEN MET IMPACT OP DE MELDENDE INSTELLINGEN EN PERSONEN SAMENWERKING MET NATIONALE OVERHEDEN INTERNATIONALE SAMENWERKING III. STATISTIEKEN KERNCIJFERS Cijfers voor het jaar Evolutie over de 5 laatste jaren Evolutie van het totaal aantal openstaande dossiers Evolutie van het totaal aantal geseponeerde dossiers Evolutie van het gemiddeld aantal meldingen per maand Evolutie van het aantal nieuwe dossiers per referentieperiode Evolutie van het aantal aan de parketten doorgemelde dossiers Verzet tegen de uitvoering van een verrichting Gerechtelijke opvolging ONTVANGEN MELDINGEN Onderverdeling per jaar van het aantal meldende ondernemingen en personen Spreiding van het aantal meldingen per sector Spreiding van het aantal meldingen per jaar en per sector evolutie per jaar Overzicht van de verzoeken om inlichtingen ontvangen van buitenlandse meldpunten evolutie per jaar Meldingen van de casino s Verdeling van het aantal meldingen per gerechtelijk arrondissement

7 INHOUDSOPGAVE 3. DOSSIERS Indeling van de dossiers volgens de aard van de belangrijkste verrichtingen Geseponeerde dossiers Openstaande dossiers DOSSIERS DOORGEMELD AAN DE PARKETTEN Aantal doorgemelde dossiers per meldende instelling en per jaar Bedragen aangegeven in de doorgemelde dossiers Spreiding per gerechtelijk arrondissement van de dossiers die tussen 01/12/93 en 31/12/07 werden doorgemeld en het door gerechtelijke overheden gegeven gevolg Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens de aard van de verrichting Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens witwasstadium Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens de belangrijkste onderliggende criminaliteit Bedragen aangegeven in de doorgemelde dossiers volgens de belangrijkste criminaliteit Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens de nationaliteit van de belangrijkste operator Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens verblijfplaats van de belangrijkste operator IV. TYPOLOGIEËN OVERZICHT VAN DE HUIDIGE TRENDS Specifieke trends inzake witwassen UITGEZUIVERDE GEVALLEN Bijzonderheden op vlak van het profiel van de betrokkenen Bijzonderheden op vlak van het onderliggend misdrijf Bijzondere werkwijzen Verscheidenheid aan meldingsbronnen Belang van de samenwerking tussen alle actoren in de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme TYPOLOGISCHE ONTLEDING VAN VONNISSEN EN ARRESTEN Tussenkomst van niet-financiële beroepen Veelvuldige witwasverrichtingen met illegaal geld Opeenvolging van witwasverrichtingen om de opsporing van illegaal geld te verhinderen Typologie van dossiers in verband met handel in clandestiene werkkrachten en ondergronds bankieren Typologie van dossiers in verband met illegale handel in voertuigen Typologie van dossiers in verband met mensenhandel en de exploitatie van prostitutie Typologie van dossiers in verband met ernstige en georganiseerde fiscale fraude met BTW-carrousels Verbergen van de werkelijke economische begunstigden Typologie van dossiers in verband met misdrijven met betrekking tot de staat van het faillissement

8 INHOUDSOPGAVE V. ANDERE ACTIVITEITEN VI. WERKINGSKOSTEN EN ONTVANGSTEN VOOR BIJLAGE Wet- en verordeningsteksten in verband met witwassen en terrorismebestrijding die na 1 januari 2007 werden aangenomen BIJLAGE Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme BIJLAGE Koninklijk besluit van 11 juni 1993 inzake de samenstelling, de organisatie, de werking en de onafhankelijkheid van de cel voor financiële informatieverwerking BIJLAGE Koninklijk besluit van 3 juni 2007 tot uitvoering van artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme

9

10 VOORWOORD VOORWOORD In 2007 ontving de CFI meldingen tegenover in 2006, hetzij een stijging met ongeveer 30 %. Op basis van deze meldingen werden in totaal dossiers geopend, hetzij dossiers méér dan in De maandelijkse statistieken over 2007 tonen een stijging van het aantal meldingen in oktober 2007, namelijk in totaal meldingen tegenover een gemiddelde van ongeveer meldingen in de 9 voorgaande maanden. Deze evolutie lijkt zich sindsdien zelfs nog te versterken (1.351 meldingen in november 2007 en meldingen in januari 2008). De stijging van het aantal meldingen hangt ongetwijfeld ook samen met de inwerkingtreding in september 2007 van het nieuwe artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993, dat de verplichting oplegt de Cel voor financiële informatieverwerking onmiddellijk in te lichten van elk feit of elke verrichting waarvan de melders weten of vermoeden dat het verband kan houden met witwassen van geld afkomstig uit ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procedés van internationale omvang worden aangewend, inclusief van zodra deze instellingen en personen minstens één van de indicatoren opsporen. Als we daarnaast de betrokken bedragen bekijken, liggen voornamelijk de ernstige vormen van economische en financiële criminaliteit aan de basis van de witwasverrichtingen die werden opgespoord en doorgemeld aan het parket. Ernstige en georganiseerde fiscale fraude komt op de eerste plaats met een totaal van EUR in De gezamenlijke resultaten van deze misdaadvorm en van andere categorieën financiële misdrijven (illegale handel in goederen en koopwaren, misbruik van vennootschapsgoederen, oplichting, misdrijf met betrekking tot de staat van faillissement) vertegenwoordigen 70,8% van de totale som die werd doorgemeld aan de gerechtelijke overheden. De opsporing van gevallen van financiering van terrorisme liep in 2007 vrijwel gelijk met Er werden 32 dossiers van financiering van of financiële verrichtingen in verband met terrorisme doorgemeld aan het Federaal Parket. 5

11 VOORWOORD Net als de voorbije jaren waren in 2007 de wisselkantoren en de kredietinstellingen veruit de voornaamste melders met een totaal van 79,6% van alle meldingen, namelijk 46,8 % vanwege de wisselkantoren en 32,8 % vanwege de kredietinstellingen. De niet-financiële beroepen vertegenwoordigen samen slechts 1,9 % van de meldingen die de CFI in dezelfde periode ontving. De notarissen zitten niet in dit percentage vervat, vermits zij zelf 2,6 % van de meldingen vertegenwoordigen. Het dient evenwel aangestipt dat de overgrote meerderheid van deze meldingen voortvloeien uit de toepassing van artikel 10bis van de wet van 11 januari 1993, dat de vastgoedmakelaars en de notarissen ertoe verplicht de CFI onmiddellijk op de hoogte te stellen wanneer de beperking inzake de contante betaling van de verkoopprijs van onroerende goederen niet werd nageleefd. Over het algemeen is het wel duidelijk dat de financiële sector het meest betrokken blijft bij het witwassen van misdaadgeld en de financiering van terrorisme. Bijgevolg is dit ook de meest geschikte sector en, wat ons land betreft, de sector die het meest bewust en het best georganiseerd is om verrichtingen op te sporen die hiermee verband kunnen houden. De typologieën opgesteld door de CFI duiden er echter op dat het voorgaande niet afdoet aan de vaststelling dat niet-financiële beroepen steeds vaker, meestal zonder hun medeweten, worden gebruikt om misdadigers gemakkelijker toegang te geven tot de financiële sector en zo verrichtingen uit te voeren. Het is dus absoluut noodzakelijk dat deze beroepsgroepen, en in het bijzonder hun controle- of toezichthoudende overheden, zich hiervan bewust worden en meer inspanningen leveren ter bewustmaking van de wettelijke verplichtingen tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. De nefaste gevolgen van deze ernstige en geniepige misdaadvormen op de economische, financiële en sociale structuren worden nog al te vaak onderschat. De wettelijke verplichtingen tot waakzaamheid om verdachte verrichtingen op te sporen en ze mee te delen aan de bevoegde overheid zijn dus geen loutere formaliteit, maar vloeien ze ook voort uit de morele verplichting om op een verantwoordelijke wijze bij te dragen tot het behoud van een omgeving die de goede werking van een democratische samenleving bevordert. Jean-Claude DELEPIÈRE 6

12 I. SAMENSTELLING VAN DE CEL I. SAMENSTELLING VAN DE CEL 1 Voorzitter: Dhr. Jean-Claude DELEPIÈRE Vice-voorzitter: Dhr. Philippe de MÛELENAERE Plaatsvervangende voorzitters: HH. Boudewijn VERHELST Philippe de KOSTER Leden: HH. Michel J. DE SAMBLANX Luc BATSELIER Eerste adviseur: Mevr. Lia UMANS Hoofd van de onderzoeksdienst: Dhr. Kris MESKENS Hoofd van de administratie: Dhr. Philippe BOSMAN 1 Toestand op 21 februari

13

14 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL 2.1. ONTWIKKELINGEN MET IMPACT OP DE MELDENDE INSTELLINGEN EN PERSONEN Artikel 505 Sw en artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 Inzake witwasbestrijding werden in 2007 een aantal belangrijke wetswijzigingen doorgevoerd die zowel op het repressieve als op het preventieve luik slaan. Ook al treedt de Cel slechts op in het preventief systeem, lijkt het aangewezen de nieuwe artikelen 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 en 505 Sw samen te bespreken. Art. 505 Sw 2 Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot vijf jaar en met geldboete van zesentwintig frank tot honderdduizend frank of met een van die straffen alleen worden gestraft: 1 zij die weggenomen, verduisterde of door misdaad of wanbedrijf verkregen zaken of een gedeelte ervan helen; 2 zij die zaken bedoeld in artikel 42, 3º, kopen, ruilen of om niet ontvangen, bezitten, bewaren of beheren, ofschoon zij op het ogenblik van de aanvang van deze handelingen, de oorsprong van die zaken kenden of moesten kennen; 3 zij die de zaken, bedoeld in artikel 42, 3, omzetten of overdragen met de bedoeling de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit deze zaken voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; 4 zij die de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van de in artikel 42, 3º, bedoelde zaken verhelen of verhullen, ofschoon zij op het ogenblik van de aanvang van deze handelingen de oorsprong van die zaken kenden of moesten kennen. De in het eerste lid, 3º en 4º, genoemde misdrijven bestaan, indien de dader ervan ook dader, mededader van of medeplichtige is aan het misdrijf waaruit de zaken genoemd in artikel 42, 3º, voortkomen. 2 Gewijzigd bij wet van 10 mei 2007 houdende diverse maatregelen inzake de heling en beslagneming, BS., 22 augustus 2007, blz

15 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL De in het eerste lid, 1º en 2º, genoemde misdrijven bestaan, ook indien de dader ervan eveneens de dader, mededader van of medeplichtige is aan het misdrijf waaruit de zaken genoemd in artikel 42, 3º, voortkomen, wanneer dit misdrijf in het buitenland is gepleegd en in België niet kan worden vervolgd. Behalve ten aanzien van de dader, de mededader en de medeplichtige van het misdrijf dat de zaken bedoeld in artikel 42, 3º, heeft opgeleverd, hebben op fiscaal vlak de misdrijven bedoeld in het eerste lid, 2º en 4º, uitsluitend betrekking op feiten gepleegd in het raam van ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend. De in de artikelen 2, 2bis en 2ter van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme beoogde instellingen en personen kunnen zich op het vorige lid beroepen voor zover zij zich, ten aanzien van de beoogde feiten, hebben geconformeerd aan de voorziene verplichting van artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 die de wijze van informatieverstrekking aan de Cel voor financiële informatieverwerking regelt. De zaken bedoeld in het eerste lid, 1 van dit artikel maken het voorwerp uit van het misdrijf dat gedekt is door deze bepaling, in de zin van artikel 42, 1, en zij worden verbeurdverklaard, ook indien zij geen eigendom zijn van de veroordeelde, zonder dat deze straf nochtans de rechten van derden op de goederen die het voorwerp kunnen uitmaken van de verbeurdverklaring, schaadt. De in het eerste lid, 3º en 4º, bedoelde zaken zijn het voorwerp van de door deze bepalingen bedoelde misdrijven in de zin van artikel 42, 1º, en worden verbeurd verklaard ten aanzien van alle daders, mededaders of medeplichtigen van die misdrijven, ook al heeft de veroordeelde die zaken niet in eigendom. Die straf mag evenwel geen schade berokkenen aan de rechten die derden op de voor verbeurdverklaring vatbare goederen kunnen doen gelden. Zo die zaken niet in het vermogen van de veroordeelde kunnen worden aangetroffen, gaat de rechter over tot een raming van de geldwaarde ervan en heeft de verbeurdverklaring betrekking op een daarmee overeenstemmend geldbedrag. In dat geval kan de rechter dat bedrag evenwel verminderen teneinde de veroordeelde geen onredelijk zware straf op te leggen. De in het eerste lid, 2º, bedoelde zaken zijn het voorwerp van het door deze bepaling bedoeld misdrijf in de zin van artikel 42, 1º, en worden verbeurd verklaard ten aanzien van alle daders, mededaders of medeplichtigen van die misdrijven, ook al heeft de veroordeelde die zaken niet in bezit. Daarbij mag die straf geen schade berokkenen aan de rechten die derden op de voor verbeurdverklaring vatbare goederen kunnen doen gelden. Zo die zaken niet in het vermogen van de veroordeelde kunnen worden aangetroffen, gaat de rechter over tot een raming van de geldwaarde ervan en heeft de verbeurdverklaring betrekking op een geldbedrag dat in verhouding staat tot de mate waarin de veroordeelde bij het misdrijf betrokken was. Poging tot een van de misdrijven bedoeld in 2, 3 en 4 van dit artikel wordt bestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot drie jaar en met geldboete van zesentwintig frank tot vijftigduizend frank of met een van die straffen alleen. De personen die krachtens deze bepalingen worden gestraft, kunnen bovendien veroordeeld worden tot ontzetting, overeenkomstig artikel

16 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL - fiscale uitzondering De nieuwe alinea s 3 en 4 van artikel 505 Sw komen tegemoet aan een vraag van de banksector om hen te behoeden tegen strafsancties voor verrichtingen die verband houden met de dematerialisatie van aandelen aan toonder. In een arrest van 22 oktober had het Hof van Cassatie bevestigd dat het ontduiken of niet betalen van een belastingsschuld een vermogensvoordeel opleverde in de zin van artikel 42, derde lid Sw. Hieruit vloeit voort dat een bank die fondsen ontvangt waarvan ze weet of zou moeten weten dat ze voortkomen uit eenvoudige fiscale fraude, vervolgd zou kunnen worden op grond van artikel 505 Sw. De wetgever wenste de gewone fiscale fraude uit het toepassingsgebied van artikel 505 te halen. Deze uitzondering geldt evenwel niet voor de dader, mededader of medeplichtige van het onderliggend misdrijf, en geldt enkel voor de misdrijven waarvan sprake in artikel 505, eerste lid, 2 en 4, d.i. voor daden van bewaring, bezit en beheer. De gevallen van eenvoudige fiscale fraude bedoeld in artikel 505, eerste lid, 3 kunnen dus wel nog (verder) worden vervolgd. Dit misdrijf veronderstelt een bijzonder opzet. - derde en vierde lid van artikel 505 Art. 14quinquies van de wet van 11 januari Wanneer de in de artikelen 2, 2bis en 2ter beoogde instellingen en personen vermoeden dat een feit of een verrichting verband kan houden met witwassen van geld afkomstig uit ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend, brengen zij dit ter kennis van de Cel voor financiële informatieverwerking, inclusief van zodra zij minstens een van de indicatoren opsporen die de Koning vastlegt bij in Ministerraad overlegd besluit. Ten aanzien van de in artikel 2ter beoogde instellingen en personen, wordt de informatie overeenkomstig artikel 14bis, 3, overgemaakt. Volgens het nieuwe vierde lid van artikel 505 Sw moeten de instellingen en personen die onder de antiwitwaswetgeving vallen zich schikken naar de verplichtingen vervat in artikel 14quinquies van de preventieve wet, opdat ze zouden kunnen genieten van de uitzondering voor witwassen van geld afkomstig uit eenvoudige fiscale fraude. Artikel 14quinquies slaat evenwel op de meldingsplicht aan de Cel bij vermoedens van witwassen van geld afkomstig uit ernstige en georganiseerde fiscale fraude. Uit een gezamenlijke lezing van beide bepalingen blijkt in ieder geval dat ernstige en georganiseerde fiscale fraude als dusdanig nooit onder het uitzonderingsregime valt. Vervolgingen voor witwassen van geld dat voortkomt uit ernstige en georganiseerde fiscale fraude blijft dus steeds mogelijk. 3 Zie tevens Cel voor financiële informatieverwerking, 10 e Activiteitenverslag 2002/2003, blz Ingevoegd door artikel 134 van de programmawet van 27 april 2007, BS., 8 mei 2007, blz

17 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL - bewijslast Het invoeren van de fiscale uitzondering zal waarschijnlijk problemen veroorzaken inzake de bewijslast, ook al worden de bewijsregels op zich (autonomie van het witwasmisdrijf) niet gewijzigd door de nieuwe bepalingen. Er wordt niet geëist dat de strafrechter kennis heeft van het misdrijf waaruit de fondsen precies voortkomen, voor zover hij elke mogelijke geoorloofde oorsprong kan uitsluiten. Voortaan zal hij evenwel moeten oordelen of een bepaalde fiscale constructie beantwoordt aan de criteria voor ernstige en georganiseerde fiscale fraude, of tenminste een mogelijk geval van eenvoudige fiscale fraude moeten kunnen uitsluiten. De bewijslast rust weliswaar op de vervolgende partij, doch bij witwassen is hieraan voldaan wanneer de feitelijke gegevens toelaten elke mogelijke legale oorsprong uit te sluiten en tevens vaststaat dat de dader hiervan kennis had of moest hebben, zonder dat de strafrechter het precieze basismisdrijf dient te kennen. De nieuwe wettekst verandert deze regel niet, maar sluit witwassen uit dat voortkomt uit eenvoudige fiscale fraude. Ook het parket zal deze mogelijkheid moeten uitsluiten en dus de facto elementen moeten zoeken die aantonen dat het gaat om een ernstige en fiscale fraude en niet om een eenvoudige fiscale fraude. - indicatoren voor ernstige en georganiseerde fiscale fraude In ruil voor de fiscale uitzondering werd de meldingsplicht in fiscale zaken verstrengd door het invoeren van indicatoren 5 van ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend. Er bestaat discussie over de draagwijdte van dit artikel en van het uitvoeringsbesluit, namelijk nopens de vraag of de indicatoren verplicht aanleiding moeten geven tot een melding aan de Cel 6, of veeleer een subjectieve appreciatie door de melders toelaten. De verwoording van zowel de wetsartikelen als van de voorbereidende werken zijn vatbaar voor uiteenlopende interpretaties. Zonder hierin stelling te nemen, stelt de Cel vast dat tot op heden de toepassing van het koninklijk besluit van 3 juni 2007 geen gevoelige toename veroorzaakte van meldingen op basis van de indicatoren. De rechtspraak van hoven en rechtbanken over de toepassing van het nieuwe artikel 505 Sw zal desgevallend de draagwijdte verduidelijken van de indicatoren van artikel 14quinquies. - toepassing door de Cel Het preventief systeem blijft steunen op een nauwe samenwerking tussen de Cel en de private sector, waarbij de verantwoordelijkheid die op deze sector rust een uitgangspunt vormt. De wet van 11 januari 1993 somt de ernstige misdrijven op die de inwerkingstelling van het meldingsmechanisme rechtvaardigen. Deze lijst omvat onder meer fiscale fraude, doch enkel wanneer ze kan worden beschouwd als ernstig en georganiseerd, waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang 5 Zie koninklijk besluit van 3 juni 2007 tot uitvoering van artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, BS., 13 juni 2007, blz Zie onder meer de parlementaire vraag van Dhr. Dirk VAN DER MAELEN, Integraal verslag, Commissie voor de Justitie, Kamer, 17 oktober

18 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL worden aangewend. Het invoeren van indicatoren voor dergelijke fraudefenomenen vormt een aanvulling op dit systeem, zonder het te veranderen. Concreet betekent dit dat de Cel twee soorten meldingen kan ontvangen, ofwel op grond van verrichtingen of feiten waarvan de melders vermoeden dat ze verband houden met witwassen van geld afkomstig van ernstige en georganiseerde fiscale fraude, ofwel op grond van het louter voorhanden zijn van een van de indicatoren. In beide gevallen zal de Cel enkel die dossiers aan de gerechtelijke overheden doormelden waarin, zoals de wet het stelt, ernstige aanwijzingen van witwassen (of van financiering van terrorisme) voorhanden zijn. - voortdurend/voortgezet karakter van witwassen artikel 505, eerste lid, 2 et 4 De Nederlandse versie van de tekst werd gewijzigd om het voortdurend karakter te bevestigen van bepaalde witwashandelingen waarvan sprake in artikel 505, eerste lid, 2 Sw, dat slaat op de verruimde heling. Er weze aan herinnerd dat de rechtspraak 7 het witwasmisdrijf beschouwt als een voortgezet misdrijf indien opeenvolgende strafbare handelingen worden gesteld, bijvoorbeeld nieuwe gedragingen in het kader van de bewaring of het beheer waarvan sprake in artikel 505, eerste lid, 2 Sw. Uit de voorbereidende werken van de wet van 7 april 1995 blijkt het voortdurend karakter van het misdrijf voor zover de feiten daden betreffen die een tijdspanne beslaan en aldus een voortdurend karakter hebben, zoals het bezit, de bewaring, het beheer, de verheling of de verhulling. Het voortdurend of voortgezet karakter van witwassen of van verruimde heling heeft belangrijke gevolgen, vooreerst wat betreft het gevolg van de kennisname van het illegaal karakter van de vermogensvoordelen nadat deze zaken in ontvangst werden genomen, maar ook wat betreft het begin van de verjaringstermijn. Bij voortdurende misdrijven begint deze termijn namelijk pas wanneer de wederrechtelijke toestand ophoudt. Concreet betekent dit dat de verjaring mogelijks nooit zal lopen in de gevallen waar de dader van het onderliggend misdrijf tevens de witwasser is van de hieruit verkregen vermogensvoordelen, namelijk op grond van eenheid van opzet en van het voortdurend karakter van het witwasmisdrijf, zolang deze in zijn bezit blijven. Bovendien zouden zij die te goeder trouw in het bezit komen van een vermogensvoordeel, of het in bewaring of in beheer houden, maar a posteriori kennis krijgen van de illegale herkomst, zich op dit eigenste ogenblik schuldig maken aan witwassen. De wetgever oordeelde dat de strafbaarstelling niet diegenen zou treffen die te goeder trouw handelen en die later de wederrechtelijke oorsprong ontdekken van de zaken die zij tot dan toe in bezit hadden, voor zover geen nieuwe handelingen worden gesteld. Immers, zolang geen nieuwe handelingen worden gesteld, zou het voortdurend karakter te vergaande gevolgen hebben, temeer gezien de betrokkene zich niet van de zaken kan ontdoen zonder een nieuw misdrijf te plegen in de zin van artikel 505, eerste lid, 3 of 4 Sw. Ook al heeft de wetgever het intentioneel element willen verduidelijken door te stellen dat dit op het ogenblik van de aanvang van deze handelingen voorhanden moet zijn, toch blijven de gevolgen onduidelijk 7 Zie onder meer Cass., 21 juin 2000, 13

19 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL voor de persoon wiens goede trouw tijdens zijn bezit wijzigt in kwade trouw. Het louter voortzetten van het bezit, zonder nieuwe handelingen, zou klaarblijkelijk geen aanleiding kunnen geven tot witwassen. - eigen witwassen Tot voor kort was eigen witwassen mogelijk in de gevallen van artikel 505, eerste lid, 3 en 4 Sw. Voortaan geldt dit eveneens voor artikel 505, eerste lid, 2 wanneer het oorsprongmisdrijf in het buitenland werd gepleegd en niet in België kan worden vervolgd. Voordien kon iemand niet zowel dief als heler zijn van dezelfde zaak, of dader van het basismisdrijf waaruit de vermogensvoordelen waren verkregen en toch worden vervolgd op grond van artikel 505, eerste lid, 2 Sw. Een persoon die beweerde het basismisdrijf in het buitenland te hebben gepleegd kon dan ook niet worden veroordeeld voor verruimde heling in België. De nieuwe bepaling slaat precies op dit soort gevallen, doch op beperkende wijze zodat een louter bezit/ bewaring van de vermogensvoordelen in België, door de dader van een in België gepleegd basismisdrijf, nog steeds geen witwassen uitmaakt. De verbeurdverklaring van vermogensvoordelen die uit een onderliggend misdrijf spruiten, is in beginsel facultatief, maar bij witwassen verplicht als voorwerp van het misdrijf. Dit zou niet stroken met de finaliteit van de wet. Voortaan kan de dader van een in het buitenland gepleegd oorsprongsmisdrijf die op Belgisch grondgebied de hieruit verkregen vermogensvoordelen bezit, in België worden vervolgd, ook al kan het onderliggend misdrijf niet in België worden vervolgd. Deze bepaling leidt tot problemen bij eenvoudige fiscale fraude. De Belgische belastingbetaler kan zich namelijk niet beroepen op het uitzonderingsregime voor witwassen bij eenvoudige fiscale fraude omdat die uitzondering niet geldt voor de dader van het basismisdrijf. Tegelijk kan het louter bezit in België van de frauduleuze fondsen geen aanleiding geven tot witwassen in zijnen hoofde. Behoudens het antwoord op deze vraag dient voor het nieuwe artikel 505, tweede lid Sw het beginsel toegepast van de niet-retroactieve werking van de strafwet. Dit veronderstelt dat de nieuwe bepaling slechts geldt voor toekomstige en niet voor voorbije handelingen en toestanden. - verbeurdverklaring van de witgewassen vermogensvoordelen Bij witwassen en verruimde heling vormt de verbeurdverklaring een straf die moet worden uitgesproken ten aanzien van iedere dader, mededader of medeplichtige, ook al zijn de zaken geen eigendom van de veroordeelde. Zo bevestigt de wetgever het arrest van 21 oktober van het Hof van Cassatie. Hierin stelde het Hof dat de zaken die het voorwerp uitmaken van het witwasmisdrijf verplicht moeten worden verbeurdverklaard, ook al bevinden ze zich niet in het vermogen van de veroordeelde, en dat ze kunnen worden verbeurdverklaard ten aanzien van alle daders van het witwasmisdrijf. Voor zij die niet meer in het bezit zijn van het voorwerp van het witwasmisdrijf resulteert dit in een verbeurdverklaring bij equivalent. 8 Zie tevens Cel voor financiële informatieverwerking, 10 e Activiteitenverslag 2002/2003, blz

20 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL De wetgever verduidelijkt de situatie door de verbeurdverklaring bij equivalent van het voorwerp van het witwasmisdrijf uitdrukkelijk toe te staan in het nieuw artikel 505 Sw. Ter herinnering, een arrest van het Hof van Cassatie van 22 oktober stelde in dit verband dat het vermijden van een belastingschuld aanleiding geeft tot een vermogensvoordeel dat voor verbeurdverklaring vatbaar is, zonder dat sprake is van verbeuring bij equivalent. In een arrest van 6 juni 2006 stelde het Hof van Cassatie het volgende: krachtens artikel 505, derde lid Strafwetboek dient in geval van witwassen van vermogensvoordelen de verplichte verbeurdverklaring te slaan op de witgewassen vermogensvoordelen als dusdanig en niet op een gelijkwaardig bedrag. Wanneer de witgewassen vermogensvoordelen geldsommen zijn en hiermee overeenstemmende bedragen in het patrimonium van de dader van de witwasoperatie worden aangetroffen, kan de rechter oordelen dat die bedragen de witgewassen geldsommen zijn die zich nog steeds in het patrimonium van de dader bevinden en aldus het voorwerp van het misdrijf uitmaken. Ook al werd ondertussen de equivalente verbeurdverklaring uitdrukkelijk ingevoerd in het nieuw artikel 505 Sw, dient erop gewezen dat geen enkele wetsbepaling op dit moment het equivalent beslag toelaat van het voorwerp van witwassen (zie artikel 43bis Sw dat enkel slaat op zaken bedoeld in artikel 42, 3 Sw, namelijk op vermogensvoordelen die rechtstreeks uit het misdrijf zijn verkregen). Bovendien is de equivalente verbeuring van deze vermogensvoordelen krachtens artikel 43bis Sw steeds facultatief, terwijl de nieuwe regels bepaalde principes bevestigen, zoals het feit dat de witgewassen vermogensvoordelen het voorwerp van het misdrijf uitmaken, hetgeen een verplicht karakter impliceert, zonder eigendomsvoorwaarde in hoofde van de veroordeelde. Daarnaast verleent de wetgever een matigingsbevoegdheid aan de rechters die zich uitspreken over de equivalente verbeuring. Artikel 505 Sw voorziet namelijk enerzijds de mogelijkheid het equivalent bedrag te verminderen om de veroordeelde geen onredelijk zware straf op te leggen (voor artikel 505, eerste lid, 3 en 4 ), en anderzijds het ramen van een geldbedrag dat in verhouding staat tot de mate waarin de veroordeelde bij het misdrijf betrokken was (voor artikel 505, eerste lid, 2 ). De verschillende benaderingen van beide situaties worden niet verklaard in de parlementaire werkzaamheden en zullen mogelijks moeilijk toepasbaar zijn. Dit zal in het bijzonder zo zijn wanneer een persoon veroordeeld wordt voor feiten die slaan op verschillende hypotheses bedoeld in artikel 505, eerste lid, Sw, wanneer alle beklaagden niet tezelfdertijd worden berecht, of wanneer slechts enkelen onder hen beroep aantekenen. Hierdoor wordt een verbeurdverklaring mogelijk voor het totale bedrag dat in theorie ten laste van elke veroordeelde wordt uitgesproken. In de praktijk kan dit dan worden uitgevoerd ten laste van een natuurlijke of rechtspersoon die meer solvabel is dan de andere. Tenslotte moet worden vastgesteld dat de nieuwe bepalingen inzake verbeurdverklaring niet meteen toepassing zullen vinden, maar dat ze enkel slaan op toekomstige handelingen omwille van het beginsel van de niet terugwerkende kracht van de strafwet. 9 Zie tevens Cel voor financiële informatieverwerking, 10 e Activiteitenverslag 2002/2003, blz

21 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL Nieuwe opsporings- en bestraffingsmaatregelen ter naleving van artikel 10ter Artikel 10ter van de wet van 11 januari 1993 bepaalt dat handelaren geen contante betaling meer mogen aanvaarden van de prijs van de verkoop van een goed ter waarde van EUR of méér. Anders dan in artikel 10bis, dat slaat op de verkoop van onroerende goederen, moet hier de totale prijs, dus ook het voorschot, door middel van overschrijving of cheque worden betaald 10. Bij de invoering van artikel 10ter werden administratieve geldboetes voorzien bij inbreuken op het verbod van contante betalingen voor goederen van grote waarde. Deze inbreuken zouden worden vastgesteld door de inspecteurs en controleurs van de Algemene directie controle en bemiddeling van de FOD Economie overeenkomstig artikel 113 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument (WHPC). Van bij de aanvang dienden zich een aantal problemen 11 aan, namelijk: de procedure tot vaststelling van de boete (termijnen, recht van verdediging ) het bevoegde beroepsorgaan (Raad van State of gewone rechtbanken?) de implicaties van de verwijzing naar artikel 113 van de WHPC, dat voorziet in het opstellen van een proces verbaal dat, nadat de bevoegde ambtenaren de mogelijkheid hebben gehad om aan de overtreder een administratieve minnelijke schikking voor te stellen waarvan de betaling de strafvordering doet vervallen, bij niet-betaling ter beschikking wordt doorgestuurd naar de procureur des Konings. Ook al is de wet van 11 januari 1993 in wezen een administratieve politiewet die in principe geen strafsancties bevat, leek het aangewezen om voor de naleving van artikel 10ter opsporings- en bestraffingsmaatregelen in te voeren naar analogie met de bestaande regels van voormelde wet van 14 juli 1991, meer bepaald: de bevoegdheid van de door de minister van Economische Zaken aangestelde ambtenaren om de inbreuken op te sporen en vast te stellen in overeenstemming met het bepaalde in de WHPC; de bevoegdheid van de hiertoe door de minister van Economische Zaken aangestelde ambtenaren om aan de overtreders een som voor te stellen waarvan de betaling de strafvordering doet vervallen. Artikel 135 van de programmawet van 27 april komt hieraan tegemoet door een nieuw artikel 23 in te voeren in de wet van 1993, dat strafrechtelijke boetes oplegt in het geval van inbreuk op artikel 10ter. De bedragen hiervan (van 250 tot EUR) zijn, wat de minima betreft, gelijk aan die voorzien door de WHPC, en wat de maxima betreft, door de bijkomende opcentiemen bij benadering gelijk aan die in het nieuwe artikel 23, doch met behoud van de beperking tot 10% van de ten onrechte in contanten betaalde sommen. Dezelfde boetes worden opgelegd aan diegenen die zich wensen te onttrekken aan de controles uitgevoerd door de bevoegde ambtenaren. Diegenen die strafbaar worden gesteld zijn in eerste instantie de verkoper-handelaars, maar ook de koper-handelaars, die als beroepspersonen immers op de hoogte moeten zijn van het verbod van artikel 10ter, dat van toepassing is op alle handelaars. Wat het principe van de sancties voor dienstbelemmering betreft kan verwezen worden naar meerdere andere economische reglementeringen, bijvoorbeeld artikel van voormelde wet van 14 juli Het betreft hier het opzettelijk niet willen verschaffen van de inlichtingen die de ambtenaren kunnen opvragen, 10 Zie ook Cel voor financiële informatieverwerking, 11 e Activiteitenverslag 2004, blz Parl. St., Kamer, 5 april 2007, DOC /004, blz B.S., 8 mei 2007, Ed. 3, blz , inwerkingtreding 18 mei

22 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL het weigeren van de toegang tot de winkel of het nemen van fotokopieën, kortom, al hetgeen noodzakelijk is om een controle mogelijk te maken. Artikel 23 wordt aangevuld door de nieuwe artikelen 23bis en 23ter. De ambtenaren die zijn aangesteld door de minister die de Economische Zaken onder zijn bevoegdheid heeft, zijn bevoegd om de inbreuken bepaald bij artikel 23 op te sporen en vast te stellen overeenkomstig het voorschrift van artikel 113 van de wet van 14 juli Een ministerieel besluit 13 duidt hiervoor de ambtenaren aan van de Algemene directie controle en bemiddeling van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie. Artikel 23ter laat de ambtenaren, die in het kader van de wet op de handelspraktijken daartoe zijn aangesteld, toe de overtreders van artikel 10ter een minnelijke schikking voor te stellen die kan oplopen tot het maximum voorzien door artikel 23. De niet-betaalde minnelijke schikkingen worden ter beschikking doorgestuurd naar de procureur des Konings, in overeenstemming met het koninklijk besluit van 27 april 1993 betreffende de minnelijke schikking bij inbreuken op de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, dat tevens de regels voor betaling en inning vastlegt Uitbreiding van het toepassingsgebied van de wet van 11 januari 1993 tot makelaars in bank- en beleggingsdiensten 14 Met de artikelen 4, 4 en 5, 1 van de wet van 22 maart 2006 betreffende de bemiddeling in bank- en beleggingsdiensten en de distributie van financiële instrumenten, werd een nieuwe categorie van financiële ondernemingen in het leven geroepen, zijnde de makelaars in bank- en beleggingsdiensten. Zij mogen gereglementeerde ondernemingen in contact brengen met spaarders en beleggers, met het oog op het tot stand brengen voor rekening van een gereglementeerde onderneming van één of meerdere bank- en beleggingsdiensten zoals opgesomd in artikel 4 van voornoemde wet van 22 maart De wet van 11 januari 1993 werd in die zin uitgebreid Aanvulling van de lijst van onderliggende criminaliteitsvormen met antipersoonsmijnen en/of submunitie Een wet van 20 maart vult het vierde streepje aan van artikel 3, 2, 1, van de wet van 11 januari 1993, dat betrekking heeft op onder meer de illegale handel in wapens, met «met inbegrip van antipersoonsmijnen en/of submunitie». 13 Ministerieel besluit van 12 juni 2007 tot aanstelling van de ambtenaren die belast zijn met de opsporing en de vaststelling van de inbreuken bepaald bij artikel 23 van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van het terrorisme, B.S., 2 juli 2007, blz Koninklijk besluit van 25 februari 2007 tot aanpassing van de lijst van ondernemingen onderworpen aan de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van het terrorisme en tot wijziging van het koninklijk besluit van 11 juni 1993 inzake de samenstelling, de organisatie, de werking en de onafhankelijkheid van de Cel voor financiële informatieverwerking, B.S., 28 februari 2007, blz Inwerkingtreding 28 februari Zie artikel 2, eerste lid, 27 van de wet van 11 januari Wet van 20 maart 2007 inzake het verbod op de financiering van de productie, gebruik en bezit van antipersoonsmijnen en submunitie, B.S., 26 april 2007, blz Inwerkingtreding 26 april

23 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL Sensibilisering van de melders die niet onderworpen zijn aan prudentiële controle Om bepaalde categorieën van melders, die niet onderworpen zijn aan prudentiële controle, nog beter bewust te maken van hun verplichtingen inzake de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme nam de Cel in 2007 de volgende stappen: het beleggen van werkvergaderingen met de witwasverantwoordelijken van bepaalde beroepen om de wijze waarop de wet van 11 januari 1993 binnen hun instellingen wordt toegepast te bespreken en zo nodig bij te sturen; het contacteren van bepaalde beroepsverenigingen om informatie te verspreiden over het stelsel ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering via hun webstekken; het gericht verspreiden van typologieën en specifieke indicatoren inzake witwassen en terrorismefinanciering (uitgezuiverde gevallen); deelname aan en bijdrage tot vormingsprogramma s die door bepaalde beroepsverenigingen werden georganiseerd. De Cel besliste eveneens zowel het aantal als de kwaliteit van de meldingen die ze van deze beroepen ontvangt nauwlettend op te volgen. Zo ontmoette de Cel in 2007 de witwasverantwoordelijken van de Post. Ze werd hierbij geïnformeerd over de maatregelen die door de dienst compliance waren genomen met het oog op de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme. De Cel stelde eveneens een nota op voor vastgoedmakelaars over hun verplichtingen krachtens de wet van 11 januari Dit document, dat wordt verspreid via de webstek van het Beroepsinstituut van vastgoedmakelaars, bevat ook witwastypologieën in de vastgoedsector en een lijst met indicatoren. In 2007 ontmoette de Cel eveneens de Kansspelcommissie om de controles te bespreken die worden uitgevoerd door de Commissie op vlak van de naleving door de casino s van de bepalingen van de wet van 11 januari Online melding Het online meldingsysteem ging daadwerkelijk van start in september In de laatste vier maanden van 2006 ontving de Cel 138 meldingen via dit kanaal, terwijl dit aantal in 2007 opliep tot De Cel stelde vast dat de banken die onmiddellijk opteerden om een belangrijk aandeel van de meldingen online te laten verlopen, in 2007 de ingeslagen weg verderzetten. Het systeem biedt dan ook verschillende voordelen en door het afstellen van interne banksystemen op het online meldingsysteem van de Cel zal de gebruiksvriendelijkheid en tijdwinst voor de melders enkel maar toenemen. Bovendien opteerde de Cel in 2007 ervoor om het online meldingsysteem uit te breiden. Waar aanvankelijk zes banken aangesloten waren, liep dit aantal op tot veertien banken en wisselkantoren. Momenteel zitten verschillende instellingen in de testfase zodat nu al zeker is dat het aantal aangesloten instellingen in 2008 verder zal toenemen. De Cel is van oordeel dat dit meldingssysteem door een nog bredere groep van instellingen en personen zou kunnen worden gebruikt. 18

24 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL Veranderingen in het vooruitzicht ten gevolge van de omzetting van de derde antiwitwasrichtlijn van 26 oktober en van de uitvoeringsrichtlijn van 1 augustus Daar waar de tweede richtlijn er voornamelijk toe strekte het toepassingsgebied ratione materiae en ratione personae van het antiwitwasstelsel uit te breiden, voert de derde richtlijn een hele reeks aanpassingen in ter verbetering van het mechanisme in zijn geheel. De omzetting van de derde richtlijn zal geen essentiële wijzigingen aan de wet van 11 januari 1993 te weeg brengen, aangezien de wetswijziging van 12 januari 2004 ons antiwitwasdispositief reeds in overeenstemming bracht met de in 2003 herziene FAG aanbevelingen, de bijzondere aanbevelingen ter bestrijding van terrorisme 18 inbegrepen. De derde richtlijn herneemt immers al deze nieuwe FAG standaarden. Momenteel wordt een wetsontwerp voorbereid. De voornaamste principes van de derde richtlijn en hun gevolgen voor de wet van 11 januari 1993 worden hieronder beschreven. a. financiering van terrorisme De derde richtlijn breidt het Europees kader uit tot de bestrijding van de financiering van terrorisme. In België werden de preventieve verplichtingen reeds uitgebreid tot deze criminaliteitsvorm, als autonoom begrip naast witwassen. Hierin is er dan ook in principe geen verandering te verwachten. b. witwassen Bovendien breidt de richtlijn het spectrum uit van oorsprongsmisdrijven voor witwassen door de definitie van ernstige strafbare feiten in overeenstemming te brengen met deze van het kaderbesluit 2001/500/ JBZ van de Raad van 26 juni 2001 inzake het witwassen van geld, de identificatie, opsporing, bevriezing, inbeslagneming en confiscatie van hulpmiddelen en van opbrengsten van misdrijven. Worden naast terroristische misdrijven, financiering van terrorisme, handel in verdovende middelen, georganiseerde criminaliteit, EU fraude, corruptie, ten minste als ernstige strafbare feiten beschouwd: alle feiten die strafbaar zijn gesteld met een maximale vrijheidsstraf of detentiemaatregel van meer dan een jaar of, voor staten die in hun rechtsstelsel een minimumstraf voor strafbare feiten kennen, alle feiten die strafbaar zijn gesteld met een minimale vrijheidsstraf of detentiemaatregel van meer dan zes maanden. Deze uitbreiding is bedoeld om de melding van verdachte verrichtingen en de internationale samenwerking te vergemakkelijken. De lijst met onderliggende misdrijven bedoeld in het huidige artikel 3 van de wet van 11 januari 1993 voldoet reeds aan deze eis. 16 Richtlijn 2005/60//EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, PB L 309 van 25 november 2005, blz Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie van 1 augustus 2006 tot vaststelling van uitvoeringsmaatregelen van richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de definitie van politiek prominente personen en wat betreft de technische criteria voor vereenvoudigde klantenonderzoeksprocedures en voor vrijstellingen op grond van occasionele of zeer beperkte financiële activiteiten, PB L 214 van 4 augustus 2006, blz Cel voor financiële informatieverwerking, 10 e Activiteitenverslag 2002/2003, blz

25 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL c. toepassingsgebied ratione personae De richtlijn slaat voortaan ook op verzekeringstussenpersonen en aanbieders van trust- en bedrijfsdiensten. De eerste categorie werd reeds behandeld door de wet van 12 januari 2004, terwijl trusts niet bestaan naar Belgisch recht, afgezien van de gevallen die reeds in de wet van 11 januari 1993 zijn opgenomen. Toch zal de wet van 11 januari 1993 moeten worden uitgebreid tot een nieuwe categorie instellingen, namelijk instellingen voor collectieve belegging die hun effecten rechtstreeks verhandelen bij het publiek. Naar Belgisch recht was voor de verhandeling van dergelijke effecten tot voor kort de tussenkomst vereist van een financiële tussenpersoon die zelf onderworpen was aan de antiwitwasverplichtingen. De Belgische instellingen voor collectieve belegging hoefden dus niet onderworpen te worden. Door de wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles kunnen bepaalde instellingen voor collectieve belegging met statutaire vorm (zgn. zelfbeheerde ) hun effecten evenwel ter inschrijving openbaar aanbieden zonder de vereiste tussenkomst van een financieel tussenpersoon. Het toepassingsgebied van de wet van 11 januari 1993 zal dus in die zin moeten worden aangepast. Daarentegen blijven de instellingen voor collectieve belegging waarvan het statuut niet toelaat om zelf hun effecten openbaar aan te bieden zonder een beroep te doen op een tussenpersoon die onderworpen is aan de verplichtingen van de wet van 11 januari 1993 buiten haar toepassingsgebied ratione personae. d. gedetailleerde identificatieverplichtingen & risicobenadering Gelet op het essentieel belang van de identificatieverplichting en op de evolutie van de internationale normen op dit gebied, voert de richtlijn ook meer specifieke en gedetailleerde bepalingen in over de identificatie van de cliënt en de uiteindelijke begunstigde, alsook over de verificatie van hun identiteit. De richtlijn omschrijft duidelijk wat onder uiteindelijke begunstigde dient te worden verstaan door middel van objectieve criteria met het doel de instellingen en personen te helpen vaststellen welke natuurlijke personen worden geacht controle uit te oefenen op een rechtspersoon of een juridische entiteit. Hoewel de aanbevelingen van de FAG geen drempel bepalen vanaf wanneer rechtstreekse of onrechtstreekse aandeelhouders de vennootschap bezitten of er controle over hebben en dus als uiteindelijke begunstigde moeten worden beschouwd waardoor zij als dusdanig moeten worden geïdentificeerd, stelt de richtlijn daaromtrent een vermoeden in wanneer een persoon rechtstreeks of onrechtstreeks 25% plus één van de aandelen of stemrechten van de vennootschap bezit of controleert of wanneer het gaat om een juridische entiteit of een juridische constructie, zoals stichtingen of trusts wanneer deze 25% of meer van het vermogen bezitten of er zeggenschap over hebben. In de lijn van de werkzaamheden van de FAG werkt de richtlijn in het kader van de waakzaamheidsplicht een risicobenadering uit, die versoepelde of strengere maatregelen voorziet naargelang het profiel van de cliënt of de betrokken financiële verrichting. Strengere procedures voor de identificatie en de verificatie dringen zich op wanneer de cliënt niet fysiek aanwezig is, wanneer de betrokkene een politiek prominente persoon is of wanneer het om grensoverschrijdende correspondentbankrelaties gaat. In dit kader dienen verschillende aanpassingen te gebeuren aan de waakzaamheidverplichtingen waaraan de financiële instellingen en de niet-financiële beroepen die aan het stelsel onderworpen zijn moeten voldoen, evenals het toezicht op de naleving van deze verplichtingen. 20

26 II. ACTIVITEITEN VAN DE CEL Sommige van deze verplichtingen zijn nu al van toepassing op de financiële sector krachtens het reglement van de Commissie voor het bank-, financie- en assurantiewezen van 27 juli 2004 betreffende de voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme ter uitvoering van de wet van 11 januari 1993, goedgekeurd bij koninklijk besluit van 8 oktober Deze verplichtingen moeten echter worden uitgebreid tot alle betrokken sectoren en in de wet zelf voorgeschreven. Dit is onder meer het geval voor de bepalingen in verband met de versterkte waakzaamheid ten aanzien van politiek prominente personen. e. systeem van de derde zaakaanbrenger In overeenstemming met de nieuwe aanbevelingen van de FAG en om herhaling van de vereenzelvigingsprocedures te vermijden, laat de richtlijn ook toe dat, mits naleving van bepaalde waarborgen, de identificatiegegevens van een cliënt van een meldingplichtige persoon of instelling worden doorgegeven aan een andere meldingplichtige waar deze cliënt dan wordt aangebracht (systeem van de derde zaakaanbrenger). Hoewel de wet van 12 januari 2004 reeds de mogelijkheid voorzag voor financiële instellingen een beroep te doen op een derde zaakaanbrenger voor de uitvoering van hun klantenonderzoeksmaatregelen, is het wenselijk deze mogelijkheid uit te breiden naar andere categorieën personen en instellingen die onder de wet van 11 januari 1993 vallen, mits er tegelijkertijd wordt voorzien in een versterking van de waarborgen verbonden aan het gebruik van deze mogelijkheid. f. formele verplichting om een meldpunt op te richten In de derde richtlijn wordt de centrale rol die de financiële inlichtingeneenheden ( FIE ) wordt toebedeeld sterk benadrukt. Niet alleen is er nu expliciet voorzien dat een FIE moet worden opgericht, maar zijn er ook bepalingen opgenomen die de functionaliteit van de FIE moet waarborgen. Zo voorziet artikel 21 van de richtlijn dat elke lidstaat een FIE moet oprichten om het witwassen van geld en financiering van het terrorisme effectief te bestrijden. Deze FIE moet worden opgezet als een centrale, nationale eenheid. Zij is verantwoordelijk voor de ontvangst (en, voor zover toegestaan, het opvragen) het ontleden en het verspreiden onder de bevoegde autoriteiten, van informatie over vermoedelijke gevallen van witwassen of van financiering van terrorisme, of die krachtens een nationale wetgeving of regeling is vereist. Zij moet beschikken over de gepaste middelen om haar taken naar behoren te vervullen. De lidstaten moeten er op toezien dat de FIE rechtstreeks of onrechtstreeks tijdig toegang krijgt tot de financiële, administratieve en politiële informatie die zij nodig heeft om haar taken naar behoren te vervullen. De wet van 11 januari 1993 beantwoordt reeds volledig aan deze bepalingen. g. tipping off De derde richtlijn voorziet uitzonderingen op het verbod aan de cliënt of derden mee te delen dat inlichtingen werden verstrekt aan het meldpunt (tipping off)