Erosie in de sier- en fruitteelt: een brongerichte aanpak Studiedag 17 oktober 2017

Transcriptie

1 Erosie in de sier- en fruitteelt: een brongerichte aanpak Studiedag 17 oktober

2 Inhoud Wetgevend kader erosie Demonstratie: Drempels Grasstrook Zuivere grassen Grasmengsels Erosiemulchen Kostprijs gras/mulchen Koolstof in de bodem en bodemstructuur Contactgegevens 2

3 Wetgevend kader erosie Zomerteelten (ZT; teelten ingezaaid na 1 januari) Chrysanten 3

4 Wetgevend kader erosie Winterteelten (WT; teelten ingezaaid voor 1 januari) Aardbeien 4

5 Wetgevend kader erosie Meerjarige teelten (MT) Wijnstokken, pitfruit, bomen, heesters 5

6 Wetgevend kader erosie Jaarrond teelten (JT) Zoete kers, hoogstammen 6

7 Wetgevend kader erosie 7

8 Wetgevend kader erosie 8

9 Wetgevend kader erosie 9

10 Wetgevend kader erosie 10

11 Demonstratie: drempels Ruggen in boomkwekerij ontstaan door het planten zelf of door mechanische onkruidbestrijding. Een drempelmachine is vaak een eenvoudige aanpassing van de bestaande machinerie. Er zijn verschillende opties (dyker, barbutte, ), nu reeds toegepast in de aardappelteelt: 11

12 Demonstratie: drempels Ter plaatse werd een drempelmachine gedemonstreerd met schoepen (mechanisch systeem). De schoepen slaan putjes in de grond waardoor er tussen de ruggen oneffenheden ontstaan die het water afremmen. 12

13 Demonstratie: drempels 13

14 Demonstratie: grasstrook Rood perceel met complexe topografie Wettelijk: grasstrook van 9 m breed langs de 2 laagst gelegen zijden van het perceel Waarneming: het water komt nog steeds met grote snelheid van het perceel Oplossing: halverwege de helling een grasstrook aanleggen van 6m (Arboretum (ADVANTA)) => water wordt afgeremd en het meegevoerde sediment kan op de grasstrook bezinken 14

15 Demonstratie: grasstrook 15

16 Demonstratie: grasstrook 16

17 Demonstratie: zuivere grassoorten Algemene opmerkingen: Elke grassoort heeft specifieke eigenschappen, ook onder de cultivars en variëteiten van 1 soort. Weidegrassen minder geschikt, aangezien ze teveel gemaaid moeten worden, gazongrassen zijn beter. Gedemonstreerde grassoorten: - Rietzwenkgras - Roodzwenk - Veldbeemd - Engels raaigras 17

18 Demonstratie: zuivere grassoorten Rietzwenkgras (Festuca arundinacea) - zeer diep wortelend, tot cm - goed bestand tegen droogte en vocht - matig winterhard - snelle kieming - vormt minder uitlopers, groeit eerder in de hoogte => zal water minder snel afremmen 18

19 Demonstratie: zuivere grassoorten Roodzwenk (Festuca rubra) - grote variatie! - dichte, fijnbladige zode - traaggroeiend - verdraagt kort maaien - bestand tegen schaduw, droogte en vorst 19

20 Demonstratie: zuivere grassoorten Veldbeemd (Poa pratensis) - heel duur! - vormt ondergrondse uitlopers - sterke beworteling - goed bestand tegen droogte - sterk winterhard - kiemt minder snel 20

21 Demonstratie: zuivere grassoorten Engels raaigras (Lolium perenne) - heel snelle kiemer - groeikrachtige zode met groot herstelvermogen - goede tolerantie tegen betreding 21

22 Demonstratie: grasmengsels 22

23 Demonstratie: grasmengsels Er werden 3 grasmengsels gedemonstreerd (ADVANTA): Arboretum: - 30% Engels raaigras - 30% Veldbeemd - 20% Roodzwenk fijn - 20% Roodzwenk fors Uitzaaien: 2 kg/are Stadion: - 50% Engels raaigras - 50% Veldbeemd Uitzaaien: 4 kg/are Tetrasport: Uitzaaien: 4kg/are - 40% Engels raaigras tetraploïd (koudekiemer) - 35% Engels raaigras - 25% Veldbeemd Afhankelijk van de noden, is het ene mengsel beter geschikt dan het andere. Bij gebruik van Arboretum wordt aangeraden om jaarlijks de kanten te spuiten, zodat het niet in de zwartstrook uitloopt. Arboretum is de traagste kiemer van bovenstaande mengsels. 23

24 1. Champignonmest Demonstratie: erosiemulchen - Mag gebruikt worden als mulch bij houtachtige teelten (dient niet meteen ingewerkt te worden) - Mengeling van paardenmest, kippenmest, kalk en stro - Wordt verhit tot 70 om zaden/schimmels te doden - Moet meegeteld worden als bemesting perceel - N: 6,7 kg/ton - P: 3,6 kg/ ton - Strooidikte: 3-5 cm (let op voor mestwetgeving!) - Kostprijs: 0,5/m 2 - Vergaat na 1 jaar 24

25 2. Miscanthussnippers Demonstratie: erosiemulchen - Wordt gebruikt voor papier, vezelplaten, stalstrooisel, biobrandstoffen - Kan tot 3x meer water vasthouden dan stro - Strooidikte: 5 cm - Kostprijs: 1,5/m 2 - Vergaat na 2-3 jaar 25

26 Demonstratie: erosiemulchen 3. Stropellets - Zwelt op en vormt een isolerende korst - Slakkenwerend - Onttrekt N tijdens vertering - Gevoelig voor brand tijdens droge periodes - Wordt verhit tot 70 om zaden/schimmels te doden - Strooidikte: 1 cm - Kostprijs: 1,2/m 2 - Vergaat na 1-1,5 jaar 26

27 Demonstratie: kostprijs gras/mulchen Situatie: perceel van 1 hectare (100x100 m) met complexe topografie - 2 kopakkers: bovenaan kopakker 8m, onderaan kopakker 9m - 1 erosiestrook van 9m van boven naar onder aan de zijde van het perceel => 2447 m 2 gras - 55 rijen (rijafstand: 1,60 m), waarvan 45 beplant (loodrecht op hoogtelijnen) - => 10 onbeplante rijen met gras - => 1328 m 2 gras in de onbeplante rijen 3775 m 2 gras Arboretum: +- 50/10 kg Zaaidichtheid: 2kg/are Kostprijs gras kopakkers + erosiestrook + onbeplante rijen: 377,5 Zaaien: 4 u aan 30 per uur: 120 Totaal: ongeveer 500 3/5- jarige teelt, 6x maaien per jaar (4000 m 2 per uur) Mulchen: eerste 2 à 3 jaar, daarna laten verteren 27

28 Demonstratie: kostprijs gras/mulchen Scenario 1: gras op kopakkers, erosiestrook en onbeplante rijen - Enkel gras op kopakkers, erosiestrook en onbeplante rijen aanleg: 500 6x maaien per jaar, 1u per keer: 3-jarige teelt: jarige teelt: 900 Totaal: 3-jarige teelt: jarige teelt:

29 Demonstratie: kostprijs gras/mulchen Scenario 2: gras op kopakkers, erosiestrook en onbeplante rijen, mulch op de zwartstrook - Gras op kopakkers, erosiestrook en onbeplante rijen aanleg: 500 6x maaien per jaar, 1u per keer: 3-jarige teelt: jarige teelt: Mulchlaag op de zwartstrook (materiaal + 8u aanleg per keer): - Champignonmest: (3x aangelegd in 3 jaar) - Miscanthussnippers: 4577 (1x aangelegd in 3 jaar) - Stropellets: (2x aangelegd in 3 jaar) Totaal: 3-jarige teelt: 5-jarige teelt: (champignonmest) (miscanthussnippers) (stropellets) (champignonmest) (miscanthussnippers) (stropellets) Wat spaar je uit door te mulchen? Mechanische onkruidbestrijding de eerste jaren (ongeveer 1100 in totaal) 29

30 Demonstratie: kostprijs gras/mulchen Scenario 3: gras op kopakkers, erosiestrook, beplante en onbeplante rijen = 7510 m 2 gras aanleg: 991 (inclusief 8u zaaien) 6x maaien per jaar, 2u per keer: 3-jarige teelt: jarige teelt: 2700 Totaal: 3-jarige teelt: jarige teelt:

31 Demonstratie: kostprijs gras/mulchen Scenario 4: gras op kopakkers, erosiestrook, beplante en onbeplante rijen, mulch op de zwartstrook = 7510 m 2 gras aanleg: 991 (inclusief 8u zaaien) 6x maaien per jaar, 2u per keer: 3-jarige teelt: jarige teelt: Mulchlaag op de zwartstrook (materiaal + 8u aanleg per keer): - Champignonmest: (3x aangelegd in 3 jaar) - Miscanthussnippers: (1x aangelegd in 3 jaar) - Stropellets: (2x aangelegd in 3 jaar) Totaal: 3-jarige teelt: 5-jarige teelt: (champignonmest) (miscanthussnippers) (stropellets) (champignonmest) (miscanthussnippers) (stropellets) Wat spaar je uit door te mulchen? Mechanische onkruidbestrijding de eerste jaren (ongeveer 1100 in totaal) 31

32 Koolstof in de bodem en bodemstructuur Dominique Van Haecke 32

33 Inhoud Wat? Eigenschappen Hoe toedienen Hoe verhogen Nadelen Consensusnota Meer info 33

34 Wat is organische stof? Bron: lne Mineralisatie: vrijstelling CO2 en nutriënten waardoor hoeveelheid organische stof afneemt Humificatie: stabiele fractie organische stof 34

35 Eigenschappen organische stof (1) Zorgt voor de aankleding van het dode geraamte klei-humus-complex structuur bovenste bodemlaag Organische stof vormt het cement waarmee bodemdeeltjes aan elkaar klitten tot aggregaten Organische doet op zichzelf niet veel, maar zorgt dat er veel kan gebeuren 35

36 Eigenschappen organische stof (2) Bodemstructuur Hoe de bodemdeeltjes zich samen met organische stof en/of nutriënten in aggregaten hebben verenigd 36

37 Eigenschappen organische stof (3) Bodemstructuur Hoe meer O.S., hoe stabieler de bodem Weerstand tegen korstvorming en erosie Bron: lne 37

38 Hoe organische koolstof toedienen? (1) Toedienen van organische bemesting Dierlijke meststoffen: stalmest Compost: EOS!!! Secundaire grondstoffen: digestaatproducten (let op N en P) 38

39 Hoe organische koolstof toedienen? (2) Beheersmaatregelen Gewasrotatie: groenbedekkers, graan (stro inwerken) Groenbedekkers: invloed na 1 jaar beperkt maar vanggewas en behoud van structuur (Omschakeling naar tijdelijk grasland) 39

40 Hoe organische koolstof toedienen? (3) Alternatieve landbouwsystemen Minimale bodembewerking: Niet-kerend: bovenste 5 15 cm Totale organische C stijgt niet maar wel meer geconcentreerd in bovenste laag waar cruciale functies uitgeoefend worden (biologische landbouw) Uitsluitend organische mest en meer gras, groenbedekkers en vanggewassen 40

41 Hoe organische koolstof verhogen? Organische koolstofgehalte op peil houden: Effectieve organische koolstof (EOS) = natuurlijke afbraak organische koolstof in de bodem EOS = tot. Organische koolstof x humificatiecoëfficiënt Natuurlijke afbraak via mineralisatie: gem 2% van de organische C Bron: lne 41

42 Nadelen van toediening organisch materiaal? Nadelen? eerder rekening houden met de eigenschappen Hogere nitraatuitspoeling en fosfaatverzadiging Daarom beter kiezen voor een product met hogere EOS, dus beter compost ipv stalmest 42

43 Consensusnota Koolstofstromen in de sierteelt Werkgroep Bemesting vollegrondsierteelt AVBS, Departement Landbouw en Visserij, PCS Knelpunten mbt organische stoftoevoer 43

44 Meer info rond organische stof VLM infofiches Bedrijfsadvies Organische stof in de bodem Vlaamse overheid Departement Omgeving Organische stof in de bodem, Sleutel tot bodemvruchtbaarheid Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij Praktijkgids bemesting PCS Praktijkgericht onderzoek in de Boomkwekerij CVBB- Individuele begeleiding 44

45 PCS: Contactgegevens Dieter Blancquaert: Dominique Van Haecke: PCA: Ilse Eeckhout: Departement Landbouw en Visserij: Pascal Braekman (voorlichting Sierteelt en Gewasbescherming): Steunpunt erosie: (zie volgende slide voor erosiecoördinatoren per regio) Kaat Smis: ADVANTA (graszaden): Erik Truyers: 45

46 Steunpunt erosie (Oost-Vlaanderen) 46

47 Heb je nog vragen? 09/ Bezoek ook Volg jij het PCS al op LinkedIn? proefcentrum-voor-sierteelt