BODEMBREED INTERREG Resultaten veldonderzoek 2009 nateelt groenbemesters

Transcriptie

1 BODEMBREED INTERREG Resultaten veldonderzoek 29 nateelt groenbemesters Nederlands Limburg Onderdeel: Werkgroep 3 Document: Rapport Tijdstip: januari 21 Versie: 1 Status: definitief Opgesteld door: Praktijkonderzoek Plant en Omgeving; Gerard Meuffels

2 1 Inleiding Groenbemesters worden in de landbouw om verschillende redenen ingezet. De belangrijkste redenen zijn: organische stoftoevoer stikstofvanggewas stikstofbron voor volggewas aaltjesbestrijding bodembedekking Inzet van groenbemesters als bodembedekking levert een bijdrage aan het voorkomen van watererosie in een periode, dat er geen gewas op het land aanwezig is. Daarnaast blijven de gewasresten van een groenbemester bij niet kerende grondbewerking aan het oppervlak. Dit leidt tot een verruwing van het oppervlak, waardoor regenwater wordt geremd en beter kan infiltreren in de bodem. In de erosieverordening is opgenomen, dat op percelen met een hellingspercentage van meer dan 2% en een hellingslengte van meer dan 5 meter het telen van een erosiebevorderend gewas alleen mogelijk is wanneer niet kerende grondbewerking wordt toegepast in combinatie met bodembedekking 1. Deze bodembedekking is een gewas, dat in het najaar direct na de oogst, maar uiterlijk 1 december (van het betreffende teeltjaar) wordt ingezaaid en als levend gewas of niet ingewerkte gewasresten overwintert. In de praktijk bestaat er discussie over het nut en noodzaak van deze bodembedekking. Inzaai na graan en na vroeg ruimende gewassen in september wordt door agrariërs als goede landbouwpraktijk gezien, maar inzaai in oktober en november wordt niet als nuttig geacht omdat: a. de bodembedekker (groenbemester) niet meer tot ontwikkeling komt. b. het inzaaien van een groenbemester in oktober, november zorgt voor het fijn wegleggen van de grond, waardoor de grond ook door het niet meer willen ontwikkelen van de bodembedekker gevoeliger is voor verslemping. c. het inzaaien van een groenbemester, die zich matig tot niet ontwikkeld tot meer erosie leidt dan wanneer de grond alleen wordt losgetrokken voor of tijdens de winter. Agrariërs stellen het inzaaien tot 1 december dan ook ter discussie. 2 Doel van het onderzoek Inzicht verkrijgen in de (gewas)ontwikkeling van groenbemesters uitgezaaid op verschillende tijdstippen in het najaar. Daarbij dient de vraag te worden beantwoord of de bodembedekking voldoende is om erosie in de winterperiode tegen te gaan. Uitvoering In 29 is door Praktijkonderzoek Plant en Omgeving in het kader van het Interregprogramma BodemBreed een demoproef aangelegd op Proefboerderij Wijnandsrade. In deze demoproef zijn 12 2

3 soorten groenbemester ingezaaid in de stoppel van, welke bemest werd met 25 ton/ha varkensdrijfmest. Op vier tijdstippen zijn de 12 soorten groenbemester ingezaaid (in twee herhalingen). In tabel 1 zijn de soorten, die zijn ingezaaid weergegeven. Bij de keuze van de groenbemesters is rekening gehouden met de mogelijkheid tot late inzaai en de toepasbaarheid in de praktijk. Tabel 1. Twaalf groenbemester ingezaaid in 29 op Proefboerderij Wijnandsrade. Soort Groenbemester Ras Italiaans raaigras Fabio 25 kg/ha Westerwolds raaigras Pollanum 4 kg/ha Gele mosterd Achilles 25 kg/ha Bladrammenas Adios 3 kg/ha Winterbladkool Sparta 1 kg/ha Winterrogge Matador 12 kg/ha Wintergerst Ketos 1 kg/ha Japanse Haver Astrigosa 1 kg/ha Zaaizaadhoeveelheid (kg/ha) Wintererwten + Triticale* E.F.B / SW Talentro 5 kg/ha + 7 kg/ha Zomergerst Class 1 kg/ha Perzische klaver Circo 2 kg/ha Facelia* Angelia 1 kg/ha *Facelia is bij de zaai in oktober en november vervangen door een mengsel van wintererwten en triticale. 1.Ploegen is in de periode toegestaan mits wordt voldaan aan bepaald aanvullende maatregelen zoals aanleggen van een groenstrook/vlak en dit gemeld wordt (max. 7 dagen na uitvoering). Op de volgende tijdstippen zijn de groenbemesters ingezaaid: augustus september oktober november 29 3 Resultaten Gedurende het groeiseizoen zijn visuele gewaswaarnemingen uitgevoerd op 25 november 29, 21 januari 21 en 23 februari 21. Deze waarnemingen laten zien, dat voor de meeste groenbemesters uitzaai tot half september leidt tot voldoende bodembedekking in de winter (9-1). Bij uitzaai half oktober komen alleen de graansoorten tot ontwikkeling, maar de mate van bodembedekking in de winter is zeer beperkt. Alleen Japanse haver lijkt zich bij inzaai in oktober nog snel te ontwikkelen. Het nadeel is dat dit gewas erg gevoelig is voor vorst. De vorstperiode in december leidde ertoe dat het gewas afstierf en daardoor weinig bedekking gaf omdat de tot dan toe gevormde bovengrondse en ondergrondse biomassa beperkt was. Op het perceel werd als hoofdgewas verbouwd. In de groenbemester, die in de stoppel werd gezaaid ontstond een ziekteaantasting (groene brug). Deze ziekte aantasting heeft met name in de vroege zaai in augustus geleid tot afsterving van het gewas en dus minder bodembedekking. 3

4 Verder werd waargenomen dat de groenbemesters, die in augustus waren gezaaid meer schade hebben ondervonden van de vorst in de winterperiode dan de groenbemesters ingezaaid in september. De groenbemesters uitgezaaid in augustus hadden voor de winter meer biomassa (visueel beoordeeld) dan de groenbemesters ingezaaid in september. In de onderstaande figuren wordt het percentage bodembedekking door de groenbemesters op verschillende waarnemingstijdstippen weergegeven per zaaitijdstip. Zaaidatum 27 augustus nov-9 21-jan-1 23-feb-1 facelia Figuur 1. Het gemiddelde percentage bodembedekking voor de groenbemesters gezaaid op 27 augustus 29 bij waarnemingen op 25 november 29, 21 januari 21 en 23 februari 21. 4

5 Zaaidatum 14 september nov-9 21-jan-1 23-feb-1 facelia Figuur 2. Het gemiddelde percentage bodembedekking voor de groenbemesters gezaaid op 14 september 29 bij waarnemingen op 25 november 29, 21 januari 21 en 23 februari 21. Zaaidatum 2 oktober nov-9 21-jan-1 23-feb-1 wintererwten/triticale Figuur 3. Het gemiddelde percentage bodembedekking voor de groenbemesters gezaaid op 2 oktober 29 bij waarnemingen op 25 november 29, 21 januari 21 en 23 februari 21. 5

6 Zaaidatum 17 november nov-9 21-jan-1 23-feb-1 wintererwten/triticale Figuur 4. Gemiddelde percentage bodembedekking voor de groenbemesters gezaaid op 17 november 29 bij waarnemingen op 25 november 29, 21 januari 21 en 23 februari Conclusies - Inzaai in augustus geeft bij de meeste groenbemesters een goede bodembedekking. Alleen Perzische klaver vormt een uitzondering. Dit gewas moet vroeger gezaaid worden dan augustus om tot goede ontwikkeling te komen. - Inzaai in september geeft bij de meeste groenbemesters een voldoende bodembedekking. Wel moet opgemerkt worden dat de demoproef is aangelegd in een stoppel, welke bemest is met varkensdrijfmest. Bij inzaai van een groenbemester na een gewas, dat na 1 september is geoogst, mag geen organische mest meer worden aangewend. Dit betekent dat de groeiomstandigheden voor de groenbemesters in deze demoproef gunstiger kunnen zijn geweest. Kanttekening hierbij is wel dat van gewassen als aardappelen en maïs bekend is, dat na de teelt van deze gewassen stikstof in de bodem achterblijft, wat beschikbaar is voor de groenbemester, die erna geteeld wordt. - Bij inzaai half oktober geven alleen de graansoorten enige mate van bodembedekking vlak voor de winter al is deze bedekking beperkt. Alleen Japanse haver lijkt nog snel tot ontwikkeling te komen. Dit gewas is erg gevoelig voor vorst, waardoor na de vorstperiode in december en januari nog maar weinig gewasresten over zijn om enige bedekking te geven. - Bij inzaai in november lijkt geen enkele van de onderzochte groenbemesters tot ontwikkeling te komen. 6