Vanggewas. Vanggewas na maïs. Deze gewassen kunnen bij zaaien in het najaar nog een voldoende grondbedekking geven.

Transcriptie

1 Vanggewas na maïs

2 Vanggewas Een vanggewas kan een groenbemestingsgewas zijn dat na een hoofdgewas geteeld wordt met de bedoeling uitspoeling van meststoffen, vooral nitraat, tegen te gaan. Vanggewas na maïs Vanaf 2006 is het verplicht om op zand- en lössgrond direct na de oogst van snijmaïs een vanggewas in te zaaien. Vanggewassen die geschikt zijn voor de uitzaai na de oogst van maïs zijn: Wintergranen Bladrammenas Bladkool Grassen Een mengsel van bovengenoemde soorten Deze gewassen kunnen bij zaaien in het najaar nog een voldoende grondbedekking geven. De vanggewassen kunnen direct aansluitend aan de teelt van maïs worden ingezaaid of als onderzaai in het hoofdgewas (indien de mais laat wordt geoogst). Het geteelde vanggewas mag niet worden vernietigd voor 1 februari van het volgende jaar. Andere gewassen In het Besluit Gebruik Meststoffen staat dat op zand- en lössgronden verplicht is om een vanggewas te telen na de teelt van maïs. Hiervoor kan geen ontheffing worden aangevraagd. De toegestane vanggewassen mogen onderling gemengd worden. ( LNV loket ).

3 Groenbemesting algemeen Verhoging organische stof Het telen van een groenbemestingsgewas kan meerdere doelen hebben. Ten eerste wordt een groenbemestingsgewas geteeld om het percentage organische stof in de bodem te verhogen. Een deel van deze organische stof wordt uiteindelijk omgezet in humus. Voor het op peil houden of verhogen van het humusgehalte van de grond is een groenbemester nodig die zoveel mogelijk organische stof produceert. Wortels zijn daarbij effectiever dan bovengrondse massa. Wortels leveren 35% effectieve organische stof, bovengrondse massa 20%. Geschikte gewassen zijn o.a. soedangras, afrikaantjes, raaigrassen en winterrogge. bodemdeeltjes nog een tijdje bij elkaar indien ze niet te diep worden ondergeploegd (< 15 cm). Dit voorkomt verslemping en bovendien verstuift een goed doorwortelde grond minder snel. Hierbij hebben grassen de voorkeur. Vanggewas Ten tweede kunnen ze dienen als vanggewas om N (stikstof) uitspoeling te beperken die vaak na de oogst van de maïs aanwezig blijven. Groenbemesters kunnen een groot deel van deze stikstof vastleggen, maar verschillen per soort wel sterk in de mate van N-opname en N-conservering. Bladrijke gewassen (zoals gele mosterd) verteren snel. Als deze gewassen in het begin van de winter afvriezen zal de vrijkomende stikstof voor een deel verloren gaan. Gewassen zoals bladkool, bladrammanas en grassen) verteren langzamer en zullen de N voor een groter deel overdragen aan het volggewas. Bodemstructuur Tenslotte helpen ze de bodemstructuur te verbeteren. Gewassen met een uitgebreid wortelstelsel houden de

4 Tabel 1: Overzicht gewaseigenschappen groenbemesters Gewas Grondbedekking Vorstgevoeligheid DS opbrengst (kg/ha) bij 100% slaging Effectieve org. Stof (kg/ha) bij 100% slaging Boven Overig Totaal gronds Bladrammanas Bladkool Raaigrassen Engels Italiaans Westerwolds Granen Winterrogge Triticale/Tarwe/Wintergerst n.b. 9 n.b. n.b. n.b. n.b. Hoe hoger het cijfer voor vorstgevoeligheid = snelle grondbedekking, minder vorstgevoelig, laat minder stikstof achter. Meer kans van een geslaagde teelt mogelijk. (bron: Kennisakker)

5 Opbouw effectieve organische stof (EOS) De opbouw van effectieve organische stof is sterk afhankelijk van het tijdstip van zaaien. Bij een latere zaai is deze opbouw vaak maar een fractie. Zie hiervoor onderstaand schema Tabel 2: Opbouw EOS bij verschillende zaaitijdstippen Groenbemester Zaaidatum Augustus September Begin Half Begin Half Bladkool Bladrammanas Engels raai Winterrogge De getallen verschillen met de getallen in tabel 1. Dit is afhankelijk van het betreffende onderzoek dat destijds heeft plaatsgevonden. Italiaans en Westerwolds raaigras zijn in dit onderzoek niet meegenomen. Bron: Nutrinorm Uit bovenstaande gegevens blijkt dat bij latere inzaai de grassen en graanmengsels (die ook een betere beworteling geven) de voorkeur hebben vanuit het oogpunt van verbetering van bodemstructuur.

6 Aaltjesbestrijding In principe zijn alle kruisbloemigen (bladrammanas, bladkool) een waardplant voor alle soorten bietencystenaaltjes. Er is speciale resistentie bladrammanas die dit tegengaat (30% extra sterfte boven natuurlijke sterfte). Het wortelknobbelaaltje heeft een zeer brede waardplantenreeks. M. Hapla kan bestreden worden door te braken, maar ook grasachtigen en granen als cultuurgewas doen de besmetting sterk afnemen. M. chitwoodi (maïswortelknobbelaaltje) en M. fallax (bedrieglijk maïswortelknobbelaaltje) kan alleen met zwarte braak of met een speciaal resistent ras van bladrammanas. Een overzicht van de vermeerdering van aaltjes is in onderstaande tabel weergegeven: Groenbemester Maïswortel- Knobbelaaltje Bedr. Mais- Wort.Knobbelaaltje Witte bietencysteaaltje Gele bietencysteaaltje M. Chitwoodi M. Fallax H. Schachtii H. Beta Bladkool??? Bladrammanas - - Engels raai - - Italiaans raai - - Rogge - - Triticale - - Wintertarwe - - Wintergerst - - Factoren waarop vermeerdering van toepassing is, is bij digiaal.nl niet weergegeven. Hoeveelheid zaaizaad en lengte van teelt is niet altijd duidelijk beschreven. Triticale en tarwe zijn op basis van volledige teelt (okt-aug) terwijl andere gewassen o.b.v. zomer- c.q. herfstbraak zijn gebaseerd. Meer info op

7 WinterGroen Gras Speciaal voor deze relatieve late inzaai is WinterGroen Gras ontwikkeld. WinterGroen Gras is uitstekend geschikt voor een vroeg tot late inzaai en staat garant voor een supersnelle kieming en bodembedekking waardoor mineralen beter worden vastgehouden in de bouwvoor. WinterGroen Gras bestaat uit twee grassoorten: Westerwolds- en Italiaans raaigras. Belangrijke eigenschappen van deze soorten zijn een snelle kieming en vestiging na de uitzaai. Samenstelling 50% Éénsnedige Westerwolds raaigras 50% Italiaans raaigras, tetraploïd Voor- en nadelen van WinterGroen Gras als vanggewas Nadelen - Snellere kieming - Goede waardplant voor Trichodoriden, - Snelle bodembedekking tabaksratelvirus en M. Fallax - Goede doorworteling (eff. Org. Stof) - Inkuileffect mogelijk - Lage kosten per ha - Hoge bijdrage aan effectieve organische stof gehalte (humus) in de bodem - Weinig kans op aar-/zaadvorming - Kan laat gezaaid worden - Kan breedwerpig gezaaid worden - Goede N opname en conservering Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha

8 Italiaans raaigras Dit raaigras staat bekend om zijn snelle ontwikkeling, goede bodembedekking en hoge productie. Het groeit sneller dan Engels raaigras Voor- en nadelen van Italiaans raaigras als vanggewas Nadelen - Intensieve beworteling - Inzaai tot begin september - Hoge effectieve organische stof - Risico op opslagproblemen in volgteelt mogelijk (bij vroege zaai) - In de stoppel vroeg zaaien - Geschikt als dekvrucht - Startgift is nodig (± 50 kg N) - Goede N conservering - Gevoelig voor aaltjes (goede - Snelle bodembedekking waardplant) maar beduidend sterker - Aantasting van M. Hapla kan sterk op M. Chitwoodi (maïswortelknobafnemen belaaltje) en P. Penetrans dan andere - Relatief goedkoop grassen. - Extra snede gras mogelijk - Kans op inkuileffect - Grondbewerking nodig voor inzaai Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha

9 Winterrogge Rogge kan als groenbemester, voedergewas en/of voor bodembedekking worden geteeld. Winterrogge kan laat worden gezaaid en is niet vorstgevoelig Voor- en nadelen van winterrogge als vanggewas Nadelen - Snelle bodembedekking - Goede waardplant voor o.a. M. - Goede doorworteling (eff. Org. Stof) chitwoodi, P. Penetrans, Trichodoren - Weinig kans op aar-/zaadvorming en tabaksratelvirus - Kan laat gezaaid worden - Inkuileffect mogelijk - Kan breedwerpig gezaaid worden - Geen startgift nodig na maïsteelt - Goede N opname en conservering Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha

10 Wintergroen graan WINTERGROEN GRAAN, het ideale vanggewas Met Wintergroen graan haalt u het maximale uit uw vanggewas. Wintergroen graan geeft nog een goede ontwikkeling en N opname indien gezaaid tot en met eind oktober. Echter ook na laat geoogste korrelmais is Wintergroen graan een optie. Wintergroen graan wortelt diep, heeft dus een goede N onderschepping, heeft een gunstiger nematodenprofiel dan rogge en grassen, levert effectieve organische stof, is winterhard waardoor vroegtijdige mineralisatie van de stikstof voorkomen wordt (i.t.t. bladkool en bladrammenas), opslag vormt geen probleem en is bovenal kosteneffectief. van Wintergroen graan als vanggewas - Late zaai mogelijk - Winterhard - Nematodenreductie - Kosteneffectief - Diepe beworteling - Goede N onderschepping - Effectieve organische stof Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha

11 WinterGroen Crucifeer Wintergroen Crucifeer is een nieuw mengsel om na de mais te worden ingezet als vanggewas De laatste jaren zijn er veel problemen geweest met het onderwerken (doodspuiten) van het vanggewas. WinterGroen Crucifeer heeft deze problemen niet. Na uitzaai zal de bodem snel worden bedekt en zullen de mineralen worden vastgelegd. Het gewas zal zich niet massaal ontwikkelen. Na een goede nachtvorst sterft het gewas af. WinterGroen Crucifeer is een mengsel van bladrammenas en gele mosterd. Gele mosterd geeft later in het seizoen nog een goede bodembedekking door een snelle kieming. Met Wintergroen Crucifeer zal er geen massaal gewas tot ontwikkeling komen en is tevens gevoelig voor vorst. In het voorjaar is er geen extra bewerking nodig voor het onderwerken of doodspuiten van het gewas. De drijfmest kan zo geïnjecteerd worden. Indien er toch opslag voorkomt in het volggewas is deze zeer gemakkelijk te bestrijden. Voor- en nadelen van WinterGroen Crucifeer als vanggewas Nadelen - snelle kieming - Kan niet heel laat gezaaid worden - snelle bodembedekking - Kan niet breedwerpig gezaaid worden - vorstgevoelig - voorkomt verlies van mineralen - verhoogt organische stofgehalte van de bodem - verlaagt schimmeldruk in de grond (Rhizoctonia) - Van alle nagewassen is WinterGroen Crucifeer de beste voor verlaging van de aaltjesdruk Zaaizaadhoeveelheid: 15 kg / ha

12 Bladrammanas Bladrammanas wordt als stoppelgewas gezaaid vanaf 10 augustus tot eind augustus. Bij te vroeg zaaien kan hij nog gaan bloeien wat ongewenst is. Het gewas is vorstgevoelig. Voor- en nadelen van Bladrammanas als vanggewas Nadelen - snelle grondbedekking - korte zaaiperiode (begin september) - kan veel N opnemen - bestrijding bietencystenaaltje matig bij - goede N conservering inzaai na 1 augustus - goede DS opbrengst - Relatief duur - geen waardplant voor cystenaaltjes Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha Voorkeur zaaien met nokkenradzaaimachine op een rijafstand van cm en een zaaidiepte van 2-3 cm.

13 Bladkool Bladkool is een op snelheid van beginontwikkeling en bladproductie geselecteerde vorm van winterkoolzaad. Het is van oudsher een gewaardeerde groenbemester Voor-en nadelen van Bladkool als vanggewas Nadelen - snelle grondbedekking - Niet geschikt voor late zaai - kan veel N opnemen - Uiterste zaaidatum is begin september - goede N conservering - Startgift is nodig van kg N - goede DS opbrengst (bij tijdige zaai) - Waardplant van cystenaaltje - Goedkope teeltkosten - Goedkoop in teelt, maar duur bij opslagbestrijding in het voorjaar Zaaizaadhoeveelheid: 8 12 kg / ha ** Aandacht ** Afgelopen jaren zijn er veel problemen geweest met de bestrijding van de opslag van de bladkool. Hierdoor zijn er veel kosten in de vorm van chemische behandeling nodig geweest. De goedkopere teeltkosten in het najaar vallen hiermee snel weg t.o.v. de kosten in het voorjaar. Bij een bouwplan met bieten wordt bladkool ontraden!

14 Engels raaigras Dit raaigras is in niet doorgeschoten toestand een erg voedzaam gras met hoge voederwaarde. Tevens is het zeer betredingsresistent. Ook als grasgroenbemester wordt het vaak ingezet. Voor- en nadelen van Engels raaigras als vanggewas Nadelen - Intensieve beworteling - Risico op zaadvorming - Hoge effectieve organische stof - Risico op opslagproblemen in volgteelt mogelijk - In de stoppel vroeg zaaien - Geschikt als dekvrucht - Startgift is nodig (± 50 kg N) - Goede N conservering - Naaktslakken kunnen in vanggewas - Snelle bodembedekking bij vroege zaai voorkomen en problemen geven in nateelten. - Aantasting van M. Hapla kan sterk - Gevoelig voor aaltjes (goede afnemen waardplant) maar minder ongunstig dan o.a. Italiaans raaigras - Kans op inkuileffect Zaaizaadhoeveelheid: kg / ha

15 Westerwolds raaigras Dit is een éénjarig gras met vlotte beginontwikkeling en wordt uitsluitend gezaaid als stoppelgewas. Voordeel is de snelle bodembedekking. Voor- en nadelen van Westerwolds raaigras als vanggewas Nadelen - Snelle bodembedekking - Kans op aar- en zaadvorming - Goede N opname en conservering - Startgift is nodig (± 100 kg N) - Afname van M. Hapla besmetting - Goede waardplant voor Trichodoriden, - Kan laat gezaaid worden tabaksratelvirus en M. Fallax - Kans op inkuileffect Zaaizaadhoeveelheid: 40 kg / ha

16 Welke vanggewas is nu het meest geschikt? Het meest geschikte vanggewas bestaat niet maar op een aantal factoren kunnen wel overwegingen worden gemaakt. Deze staan hier kort samengevat: Vroege inzaai (15 augustus 15 september) Bij een vroege maïsoogst (eind augustus / begin september) zijn in principe alle gewassen geschikt. Bij keuze van een vlinderbloemige groenbemester heeft bladrammanas of Wintergroen Crucifeer in deze periode de voorkeur boven bladkool omdat deze een goede effectieve organische stof levert, geen problemen geeft met de vermeerdering van het bietencystenaaltje en vorstgevoeliger is waardoor opslag in de vervolgteelt te verwaarlozen is. In een bouwplan met bieten wordt bladkool (net als koolzaad zelf) zelfs ontraden. Late zaai (na 1 oktober) Bij late zaai is de inzet van rogge, Wintergroen graan of WinterGroen Gras het beste alternatief. Rogge / Wintergroen graan is relatief goedkoop omdat het met de kunstmeststrooier worden gezaaid, dus aanvullende kosten zullen minimaal zijn. De hogere zaaizaadkosten van de rogge compenseren hier eventuele zaaikosten. Middenlate inzaai (15 september 1 oktober) Inzaai van bladrammanas en bladkool is hier niet interessant meer. De aanvoer van effectieve organische stof (EOS) is hier nog maar de helft van de andere gewassen en de bodembedekking zal bij lagere temperaturen ook tegenvallen waardoor de onkruiddruk hoger wordt. In deze periode zijn de grassen, zeker voor de rundveehouder, nog interessant omdat ze qua kosten relatief gunstig zijn en er nog een goede beginontwikkeling kan worden bewerkstelligd. Bij een mogelijke hogere besmetting van M. Chitwoodi (maïswortelknobbelaaltje) of P. Penetrans is Italiaans af te raden aangezien deze een betere waardplant is als b.v. Engels raaigras. Een goedkopere oplossing is rogge of Wintergroen graan