Harmonisatie doorwerking vermogens

Transcriptie

1 Harmonisatie doorwerking vermogens Quickscan

2 Quickscan Aan: Werkgroep harmonisatie doorwerking vermogens Van: CAK Onderwerp: Quickscan Harmonisatie doorwerking vermogens Datum: Januari 2017 Versie: 1.2 definitief pagina 2 van 16

3 Inhoudsopgave Management samenvatting 4 Inleiding 4 Betekenis vlaggen 4 Huidige uitvoeringspraktijk 6 1 Fiche Vermogenstoets Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.2 Beschrijving Eindoordeel quickscan 8 2 Fiche Vermogenstoets Beschrijving Eindoordeel quickscan fiche Fiche Vermogensinkomensbijtelling Beschrijving Eindoordeel quickscan 12 4 Fiche Geleidelijke vermogenstoets Beschrijving Eindoordeel quickscan 14 5 Fiche Harmonisatie van begrippen Beschrijving Eindoordeel quickscan 16 pagina 3 van 16

4 Management samenvatting Van de vijf uitvoeringsvarianten zijn de fiches 1 en 5 uitvoerbaar en betrekkelijk eenvoudig te realiseren voor het CAK. Fiche 3 beschrijft de huidige uitvoeringspraktijk. Fiche 2 heeft in verschillende klantsituaties verschillende effecten in de hoogte van de eigen bijdrage, die moeilijk uitlegbaar zijn aan de klant. De maatregel uit fiche 4 verhoogt de transparantie van de opbouw eigen bijdrage maar kan ook leiden tot onbegrip bij de klant. Zowel fiche 2 als 4 zijn moeilijker te realiseren voor het CAK en dragen niet bij aan het verlichten van administratieve lasten voor de burger en CAK. Inleiding De Directie Financieel-Economische Zaken (DFEZ) van het Ministerie van Financiën heeft 28 november 2016 per brief (Kenmerk ) gevraagd om een quickscan ten behoeve van de werkgroep harmonisatie doorwerking vermogens. Naar aanleiding van het verzoek heeft het CAK deze quickscan uitgevoerd voor de eigen bijdrage regelingen van de Wmo2015 en de Wet langdurige zorg (Wlz). Hierbij zijn de volgende beleidsvarianten onderzocht: Fiche 1, geen doorwerking vermogen Fiche 2, vermogenstoets Fiche 3, vermogensbijtelling Fiche 4, geleidelijke vermogenstoets Fiche 5, harmonisatie van begrippen In het eerste hoofdstuk wordt globaal de context en uitvoeringspraktijk van de eigen bijdrage regelingen van het CAK geschetst. In de navolgende hoofdstukken worden de beleidsvarianten uit de fiches uitgewerkt. De antwoorden van het CAK zijn uitsluitend uitvoeringstechnisch van aard en bevatten geen waardeoordeel over de politieke wenselijkheid van de scenario s. De genoemde bedragen zijn indicatief. Betekenis vlaggen Als verzocht is bij elk fiche een eindoordeel gegeven waarbij ook gebruik is gemaakt van gekleurde vlaggen. Bij de uitwerking ontstond discussie over de betekenis van de te scoren dimensies en de vlaggen. Hieronder zijn de door het CAK gehanteerde criteria benoemd: pagina 4 van 16

5 Dimensie Interactie burgers Betekenis Totaaloordeel over aantal contacten en de complexiteit ervan. Hieronder valt ook de uitlegbaarheid van de regeling. Eventuele onvrede over financiële effecten van de maatregel is hierbij niet meegewogen. positief neutraal negatief Afname van Gelijkblijvend of Significante aantal/complexiteit lichte toename toename van interacties van aantal / aantal / complexiteit complexiteit interacties interacties Maakbaarheid systemen Totaaloordeel over complexiteit, inspanning en doorlooptijd van (IT)aanpassingen t.b.v. de uitvoering. lage complexiteit, doorlooptijd enkele maanden gemiddelde complexiteit, doorlooptijd half jaar tot een jaar hoge complexiteit en lange doorlooptijd Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Totaaloordeel over de mate waarin kan worden toegezien op correcte uitvoering en het effect op de pakkans van fraudeurs. Mate waarin de mogelijkheden voor fraude toenemen of eenvoudiger worden. Verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Minder fraudemogelijkhed en of verhoogde pakkans Gelijkblijvend of licht negatief effect ten opzicht van huidige situatie Geen effect ten opzichte van huidige situatie Significante verslechtering ten opzichte van huidige situatie Meer fraudemogelijkhe den of verlaagde pakkans Bijdrage complexiteitsreductie Mate waarin complexiteit en administratieve last voor burgers, ketenpartners en het CAK afneemt Draagt bij aan reductie complexiteit Geen effect op reductie complexiteit Verhoogt complexiteit pagina 5 van 16

6 Huidige uitvoeringspraktijk Het CAK voert twee vermogensafhankelijke regelingen uit: De eigen bijdrageregeling voor de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo2015) De eigen bijdrageregeling voor de Wet langdurige zorg (Wlz) Beide regelingen berekenen een door de burger periodiek te betalen eigen bijdrage op basis van verzamelinkomen en vermogen in box 3. Voor het bepalen van het bijdrageplichtig inkomen in beide regelingen wordt -indien er sprake is van vermogen in box 3-8% van de 'grondslag sparen en beleggen opgeteld bij het verzamelinkomen uit box 1. Het CAK heeft geen regelingen waarbij toelagen of subsidies betaalbaar worden gesteld en voert geen inkomenstoetsen uit waarbij vermogens boven een bepaalde grens een knock-out criterium zijn. Inkomens- en vermogenscomponenten Het CAK ontvangt per klant de volgende informatieattributen over inkomen en loon uit de keten: 1. Het Authentiek InkomensGegeven (AIG) uit de Basisregistratie Inkomen (BRI), uit jaar T-2 2. Het vermogen, bij het CAK ook wel grondslag sparen en beleggen, uit jaar T-2 De mate waarin het vermogen meetelt in de bepaling van de hoogte van de eigen bijdrage is geparametriseerd, en daarmee betrekkelijk eenvoudig aanpasbaar. Peiljaarverlegging Het CAK heeft een vangnet voor klanten waarvan de inkomens- en vermogenssituatie van jaar T-2 niet representatief is voor de huidige persoonlijk situatie. Bij een verschil van minimaal 2.559,- bruto per jaar tussen het inkomen van T-2 en het huidige inkomen T-0 wordt de eigen bijdrage herzien. Een dergelijke herziening kan ook toegepast worden als de klant maandelijks minder dan de zak- en kleedgrens overhoudt. Over zorgjaar 2015 zijn er circa aanvragen tot herziening van de eigen bijdrage gedaan op een populatie van circa 1 miljoen klanten. Dat komt neer op 3% van de klantenpopulatie van het CAK. Vrijstellingen van vermogen De AWIR beschrijft situaties waarin bepaald vermogen vrijgesteld is voor vermogensafhankelijke regelingen. Deze uitzonderingen gelden ook voor de wettelijke taken van het CAK. Klanten die gebruik willen maken van een uitzondering volgens het AWIR moeten deze schriftelijk aanvragen. Toekenning door het CAK is uitsluitend mogelijk indien de uitkering staat in de lijst van uitkeringen die vallen onder de hardheidsclausule AWIR. Een letselschadevergoeding telt bijvoorbeeld over het algemeen niet mee bij de bepaling van het vermogen. De hoogte van de letselschade en de bewijsstukken daarvan dienen door de klant te worden aangeleverd bij het CAK. Over zorgjaar 2015 zijn er circa 320 aanvragen tot vrijstelling letselschade gedaan op een populatie van circa 1 miljoen klanten. Dat komt neer op 0,03% van de klantenpopulatie van het CAK. pagina 6 van 16

7 1 Fiche Geen doorwerking vermogen In dit fiche worden in alle regelingen doorwerking van vermogen (buiten verzamelinkomen om) in de eigen bijdrage afgeschaft. Voor de regelingen Wlz en de Wmo2015 betekent dit géén vermogensinkomensbijtelling. Onderdeel van het huidige verzamelinkomen, is 4% van de grondslag sparen en beleggen. We gaan er vanuit dat dit niet wijzigt en de Belastingdienst hetzelfde verzamelinkomen uit box 1 aanlevert. 1.2 Beschrijving Gevolgen burger In de huidige situatie hoeft de klant het vermogen niet aan te leveren, behalve in het geval van een peiljaarverlegging. In het voorstel hoeft de burger het vermogen niet meer aan te leveren bij een peiljaarverlegging. Jaarlijks vraagt 3% van de klantenpopulatie van het CAK een peiljaarverlegging aan. Voor de burger wordt het iets eenvoudiger om de totstandkoming van het bijdrageplichtig inkomen te begrijpen. De invloed van het voorstel op correcties is marginaal. Gevolgen uitvoering Voor de uitvoering zijn de gevolgen miniem omdat de gegevens geautomatiseerd worden verwerkt. De uitwisseling met de Belastingdienst en geautomatiseerde systemen dienen te worden aangepast, evenals een aantal werkinstructies, de CAK-website en folders. Gegevens benodigd van belastingdienst Er zijn geen vermogensgegevens meer noodzakelijk maar de inkomensgegevens moeten nog steeds worden aangeleverd. De uitwisseling moet hierop worden aangepast. Juridische en overgangsrechtelijke gevolgen Het Uitvoeringsbesluit Wmo2015 en de Wlz dienen te worden aangepast waarbij de vermogenscomponent voor toekomende jaren wordt afgeschaft. Voor reeds gefactureerde jaren dient de vermogenstoeslag te blijven bestaan. pagina 7 van 16

8 1.3 Eindoordeel quickscan Gevolgen ingrijpend / middelgroot / beperkt Interactie burgers Maakbaarheid systemen Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Bijdrage complexiteitsreductie Risico procesverstoringen Klein Uitvoeringskosten Incidenteel Structureel - Dienstverlening 0,- 0,- - Handhaving/toezicht 0,- 0,- - Automatisering ,- 0,- Personele gevolgen +/- 0 fte incidenteel +/- 0 fte structureel Invoering mogelijk per: Beslag portfolio 6 tot 12 maanden na definitieve besluitvorming 10% van de beschikbare verandercapaciteit Eindoordeel: Uitvoerbaar en relatief eenvoudig te realiseren pagina 8 van 16

9 2 Fiche Vermogenstoets Indien er meer vermogen aanwezig is dan de vermogenstoets dan zal de eigen bijdrage naar de maximale eigen bijdrage gaan. Voor de Wmo moet hiervoor een aanname worden gedaan, omdat we daar nu geen maximale eigen bijdrage kennen. 2.2 Beschrijving Gevolgen burger In de eerste plaats betekent deze maatregel dat de burgers vaker te maken kunnen krijgen met verschillende eigenbijdragesystematieken binnen de Wmo. Bij vermogens boven en onder de toetsingsgrens zullen verschillende systematieken van toepassingen zijn. Voor de Wmo betekent deze aanpassing tevens, ervan uitgaande dat het bedrag van de vermogenstoets op het huidige niveau blijft liggen, dat burgers wiens vermogen net boven de grens van de vermogenstoets ligt er op achteruit gaan terwijl de burgers met een hoog vermogen er dankzij de maximalisering van de eigen bijdrage op vooruit gaan. Voor de Wlz betekent deze aanpassing, ervan uitgaande dat het bedrag van de vermogenstoets op het huidige niveau blijft liggen, dat burgers met kleine inkomens en grote vermogens er fors op achteruit gaan, de middeninkomens met hoge vermogens er iets op achteruit gaan en voor de hoge inkomens met hoog vermogen verandert er niets. De introductie van een extra systematiek binnen de Wmo en de financiële effecten die als vreemd of onrechtvaardig gezien kunnen worden, bemoeilijken de uitlegbaarheid van de regeling aan de burger. Gevolgen uitvoering Geautomatiseerde systemen dienen hierop te worden aangepast. De aanpassing is niet eenvoudig door de introductie van de Wlz-rekensystematiek in gevallen waar deze nu nog niet wordt toegepast. Ook wordt aangetekend dat de oude jaren op de huidige wijze moet kunnen blijven werken. Gegevens benodigd van belastingdienst Er zijn net als in de huidige situatie vermogensgegevens en inkomensgegevens noodzakelijk. Juridische en overgangsrechtelijke gevolgen Het Uitvoeringsbesluit Wmo2015 en de Wlz dienen te worden aangepast. In de Wmo2015 dient een nu nog niet bestaand maximum geïntroduceerd te worden. pagina 9 van 16

10 2.3 Eindoordeel quickscan fiche 2 Gevolgen ingrijpend / middelgroot / beperkt Interactie burgers Maakbaarheid systemen Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Bijdrage complexiteitsreductie Risico procesverstoringen gemiddeld Uitvoeringskosten Incidenteel structureel - Dienstverlening Handhaving/toezicht - Automatisering , ,- Personele gevolgen +/- 0 fte incidenteel + 5 fte structureel Invoering mogelijk per: Beslag portfolio 12 maanden na definitieve besluitvorming 20% van de beschikbare verandercapaciteit Eindoordeel: Ingrijpende ICT aanpassing, maar maakt het voor de burger niet gemakkelijker. pagina 10 van 16

11 3 Fiche Vermogensinkomensbijtelling Het verzamelinkomen wordt opgehoogd met een bijtellingspercentage x van de grondslag in box 3. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een parameter, bijtellingspercentage. Dit voorstel beschrijft de huidige uitvoeringspraktijk van het CAK, waarbij aangetekend dat in het verzamelinkomen reeds 4% van de grondslag sparen en beleggen is opgenomen. Het geparametriseerde bijtellingspercentage wordt bepaald door VWS en door het CAK zélf toegepast. Er zijn geen gevolgen voor de klant en voor de uitvoering N.B. Indien de Belastingdienst centraal het verzamelinkomen aanpast met een bijtellingspercentage x van de grondslag in box 3, dan verandert de uitvoering wel. De impact is dan gelijk aan fiche Beschrijving Gevolgen burger Geen wijzigingen Gevolgen uitvoering Geen wijzigingen Gegevens benodigd van belastingdienst Er zijn net als in de huidige situatie vermogensgegevens en inkomensgegevens noodzakelijk. Juridische en overgangsrechtelijke gevolgen Geen wijzigingen pagina 11 van 16

12 3.3 Eindoordeel quickscan Niet van toepassing Gevolgen ingrijpend / middelgroot / beperkt Interactie burgers Maakbaarheid systemen Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Bijdrage complexiteitsreductie Risico procesverstoringen klein Uitvoeringskosten Incidenteel structureel - Dienstverlening - Handhaving/toezicht - Automatisering Personele gevolgen +/- 0 fte incidenteel +/- 0 fte structureel Invoering mogelijk per: Beslag portfolio n.v.t. n.v.t. Eindoordeel: Huidige uitvoeringspraktijk pagina 12 van 16

13 4 Fiche Geleidelijke vermogenstoets De geleidelijke vermogenstoets geeft een extra toename van de eigen bijdrage die afhankelijk is van het vermogen boven een vermogensgrens. Het is een tweestapssysteem. Eerste stelt het CAK de eigen bijdrage vast op de huidige manier maar zonder de extra bijtelling van 8%. De daaruit volgende eigen bijdrage wordt verder opgehoogd met x% van het vermogen boven een vermogensgrens, maar uiteraard niet verder dan de maximale eigen bijdrage per periode. 4.2 Beschrijving Gevolgen burger De berekening van de eigen bijdrage wordt transparanter. De klant krijgt een beter inzicht in de opbouw van de eigen bijdrage. Het gevolg daarvan is dat de klant exact ziet hoe het vermogen meetelt voor de hoogte van de eigen bijdrage. In de huidige berekening zit de bijtelling van het vermogen verstopt in het bijdrageplichtig inkomen. Met deze maatregel maakt de overheid expliciet welk deel van de eigen bijdrage de burger verwacht wordt uit het eigen vermogen te financieren. Hoewel transparanter, acht het CAK deze maatregel moeilijker uitlegbaar. Wanneer gekozen wordt voor dit fiche, moet de overheid voorbereid zijn op een brede maatschappelijke discussie over het belasten van vermogen ( straf voor spaarzaamheid ). Als het eigen vermogen vanwege de te betalen eigen bijdrage significant afneemt zal de klant waarschijnlijk jaarlijks een peiljaarverlegging aanvragen, omdat de berekening op het vermogen van twee jaar geleden is gebaseerd. Dat betekent extra administratieve last voor de klant en hogere uitvoeringskosten voor het CAK. Gevolgen uitvoering De transparantie die ontstaat leidt tot een toename van het aantal peiljaarverleggingen doordat het heel duidelijk is welk inkomen als grondslag dient voor de eigen bijdrage. De berekeningswijze moet aangepast worden in de systemen en aangepast worden op beschikkingen, communicatiemateriaal et cetera. Gegevens benodigd van belastingdienst Er zijn net als in de huidige situatie vermogensgegevens en inkomensgegevens noodzakelijk. Juridische en overgangsrechtelijke gevolgen Het Uitvoeringsbesluit Wmo2015 en de Wlz dient te worden aangepast. pagina 13 van 16

14 4.3 Eindoordeel quickscan Gevolgen ingrijpend / middelgroot / beperkt Interactie burgers Maakbaarheid systemen Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Bijdrage complexiteitsreductie Risico procesverstoringen gemiddeld Uitvoeringskosten Incidenteel structureel - Dienstverlening Handhaving/toezicht - Automatisering , ,- Personele gevolgen +/- 0 fte incidenteel +/- 5 fte structureel Invoering mogelijk per: Beslag portfolio 12 maanden na definitieve besluitvorming 10% van de beschikbare verandercapaciteit Eindoordeel: Ingrijpende ICT aanpassing, maakt het voor de burger wel transparanter maar niet gemakkelijker. pagina 14 van 16

15 5 Fiche Harmonisatie van begrippen Vermogensbegrip zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget gelijktrekken aan box 3 vermogensbegrip. Afschaffen hardheidsclausule Awir Beperken hardheidsclausule Awir (geen nieuwe uitzonderingen) Ook rekening houden met uitzonderingen hardheidsclausule Awir in belastingheffing 5.2 Beschrijving Gevolgen burger Burgers die nu gebruik maken van de uitzonderingen gaan een substantieel hogere eigen bijdrage betalen. Belangengroeperingen zullen de media inschakelen. Indien de AWIR uitzonderingen door de Belastingdienst centraal worden geadministreerd en verwerkt in het inkomen dan hoeft de burger deze niet meer aan te vragen. Dat beperkt de administratieve last voor de burger en de maakt uitvoering door het CAK eenvoudiger. Gevolgen uitvoering Uitzonderingen hoeven niet meer te worden geadministreerd en te worden toegepast bij de bepaling van het bijdrageplichtig inkomen. Deze aanpassingen zijn relatief eenvoudig te realiseren. De uitvoering zal daardoor iets eenvoudiger worden en een kleine kostenbesparing realiseren. Gegevens benodigd van belastingdienst Er zijn net als in de huidige situatie vermogensgegevens en inkomensgegevens noodzakelijk. Juridische en overgangsrechtelijke gevolgen Aanpassing van de Awir. N.B. Er is reeds afgesproken dat voor de regelingen van het CAK de vrijstelling voor letselschade per 2023 wordt afgeschaft. Het CAK merkt op dat het beperken van de hardheidsclausule Awir (het uitsluiten van nieuwe uitzonderingen) politiek bijzonder gevoelig ligt. pagina 15 van 16

16 5.3 Eindoordeel quickscan Gevolgen ingrijpend / middelgroot / beperkt Interactie burgers Maakbaarheid systemen Handhaafbaarheid Fraudebestendigheid Bijdrage complexiteitsreductie Risico procesverstoringen klein Uitvoeringskosten Incidenteel structureel - Dienstverlening ,- - Handhaving/toezicht - Automatisering ,- Personele gevolgen +/- fte incidenteel - 2 fte structureel Invoering mogelijk per: Beslag portfolio Binnen 6 maanden na besluitvorming 5% van de beschikbare verandercapaciteit Eindoordeel: Uitvoerbaar en relatief eenvoudig te realiseren. Ligt politiek en bij klanten uiterst gevoelig. pagina 16 van 16