Voortgangsevaluatie

Transcriptie

1 Re-integratie en participatie project voor risicojongeren. Voortgangsevaluatie Vlinder als het symbool voor het Zohra project. De vlinder past als symbool bij de doelstellingen van het Zohra project. De vlinder symboliseert transformatie, een veranderingsproces. De vlinder begint met zijn leven als rups en daarna lijkt hij dood te gaan in zijn cocon om vervolgens weer tevoorschijn te komen als prachtige vlinder. Het veranderingsproces, van rups tot vlinder, leert ons geduld te hebben en dat alles tot bloei komt als de tijd er rijp voor is, en niet eerder. Net als een vlinder bevindt ook de doelgroep van het Zohra project zich in een bepaald stadium van hun leven. Tijdens de deelname aan het Zohra traject ondergaan zij een veranderingsproces. Het veranderingsproces heeft uiteindelijk als eindstadium de doelgroep tot bloei te laten komen en tevoorschijn te laten komen als prachtige mensen. Zohra project /Veiligheidshuis info@zohrastyele.nl of NSmits@tiel.nl Pr. Beatrixlaan 25 Telefoon : of AG Tiel 1

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Inleiding 5 2. Aanleiding en achtergrond 6 3. Uitgangsituatie 7 4. Oorspronkelijke opzet, doelgroep en doelstellingen 9 5. Doelgroep Doelstellingen Projectorganisatie Het Zohra traject Selectie & deelnameprocedure Empowermenttraining Leerwerkbedrijf Zohra dagopleiding Zorg- en hulpverlening Ketensamenwerkingsverband Implementatie Resultaten & stand van zaken Financiële verantwoording & begroting Toelichting op de projectkosten/begroting 34 Bijlage 1: Samenvatting procesbegeleiding 2016/ BeWell Empowerment 2

3 Voorwoord In Tiel en de regio Rivierenland groeien jongeren op in een samenleving die volop mogelijkheden biedt voor persoonlijke ontwikkeling, onderwijs en werk. Het overgrote deel van deze jongeren ontwikkelt zich en participeert gelukkig op een gezonde wijze in onze samenleving. Bij een klein deel lukt dit helaas niet, verloopt hun ontwikkeling niet zonder problemen, ontspoort of dreigt te ontsporen, met het risico dat zij op meerdere terreinen in probleemsituaties terecht komen. Vaak met de nodige gevolgen voor de persoonlijke situatie, de sociale omgeving en voor de leefbaarheid en veiligheid. Naast dit brengen deze risicojongeren vaak ook hoge maatschappelijke en economische kosten met zich mee. En zolang er geen passend aanbod voor deze groep risicojongeren is om ze binnenboord te kunnen houden, lopen ze het risico dat zij uiteindelijk een ontwikkelings- en participatieachterstand opbouwen en maatschappelijke uitvallers en kansenmissers worden. In de regio Rivierenland waren in het jaar 2013 zo n 50 jongeren, tussen de 15 en 23 jaar, die niet beschikten over een startkwalificatie, een strafblad hadden en moeilijk bemiddelbaar waren. Na alle mislukte inspanningen om via het reguliere aanbod een aansluiting te vinden bij deze groep risicojongeren werden we gedwongen om een belangrijke kanteling in de aanpak te realiseren. Naar aanleiding hiervan heeft het gemeentebestuur van Tiel, in 2013, op experimentele basis, het Zohra pilotproject ingezet als interventie- en activerend middel voor risicojongeren. Zodat maatschappelijke uitval van risicojongeren voorkomen kon worden en om de uitvallers weer te laten re-integreren, participeren. De pilotproject was, daarnaast, ook onderdeel van meerdere maatregelen om o.a. woninginbraak te voorkomen. Tijdens een experimentele periode van ruim vier jaar is de Zohra methode, in de gemeente Tiel en Regio Rivierenland, uitgeprobeerd, verder ontwikkeld, verfijnd en uitgekristalliseerd. En na ruim vier jaar kunnen we, vanuit het Zohra pilotproject, vaststellen dat de ontbrekende schakel in de huidige reguliere aanpak is gevonden. En dat er een nieuwe, aanvullende, samenhangende en efficiënte aanpak van risicojongeren is gevonden. Het gaat om een methode die goed aansluit bij risicojongeren, de juiste begeleidingsaanpak hanteert en over het juiste samenhangend geheel van zorg, hulp, begeleiding, leer- en ontwikkelingsmethodes beschikt, dat gerant staat voor minimaal 70% positieve re-integratie en participatie resultaten. En dankzij de experimentele mogelijkheid van het pilotproject zijn er ook nieuwe producten ontwikkeld op het gebied van zorg- hulpverlening, onderwijs en werk. Wij danken daarom ook iedereen die bijgedragen heeft aan de realisatie van de Zohra methode en de nieuwe producten. En in het bijzonder danken wij de risicojongeren, die aan het Zohra project deel hebben genomen, voor hun bijdrage en voor het inzicht in de knelpunten van het huidige reguliere aanbod en in wat zij, als risicojongeren, nodig hebben als ondersteuning bij hun ontwikkeling en overgang naar volwassenheid. Wij zijn zeer dankbaar en trots dat alle inspanning tot dit geweldige en waardevolle resultaat heeft geleid. Vooral ook omdat de ontwikkeling van de Zohra methode absoluut niet zonder slag of stoot is verlopen. Wij hebben in de praktijk met diverse groepsdynamische processen te maken gehad, zowel positief als negatief. En gedurende de ontwikkelingsperiode van vier jaar hebben wij geworsteld, gestreden, frustraties geuit, gehuild, gelachen, nieuwe inzichten mogen krijgen, kennis op mogen doen, heel hard en intensief (samen)gewerkt en een schat aan ervaringen opgedaan. 3

4 Voorliggend document beschrijft in grote lijnen het proces, de voortgang en de resultaten van het pilotproject. En beslaat de periode van de start op 1 december 2013 tot 31 december Het betreft een voortgangsevaluatie waarmee we, over de projectperiode van vier jaar, een beeld willen geven over het proces, resultaten, successen, stand van zaken en de aandachtsgebieden voor het laatste projectjaar, Zohra projectteam Noor Smits, Senior Beleidsmedewerker Integrale Veiligheid Mohamed Akrouni, Training en projectenbureau Akromodus 4

5 1. Inleiding Met instemming van de gemeenteraad van Tiel is het Zohra pilotproject in december 2013 gestart met een looptijd van drie jaar. Naar aanleiding van het succes en de extra tijd die het pilotproject nodig had om de Zohra methode, vanuit een experimentele aanpak, door te laten ontwikkelen en om een continueringoplossing te vinden is het besluit genomen om het pilotproject met twee jaar te verlengen, tot 31 december In de periode is in samenwerking met verschillende lokale en regionale ketenpartijen geëxperimenteerd met diverse methoden, instrumenten en samenwerkingsvormen om uiteindelijk tot een nieuwe aanpak en ketensamenwerkingsverband te realiseren. Zodat er een nieuwe re-integratie, participatie methode ontwikkeld wordt voor kwetsbare jongeren, die zeer moeilijk bereikbaar en bemiddelbaar zijn en een grote afstand hebben tot het onderwijs en arbeidsmarkt. Met als bijkomend resultaat het terugdringen van overlast, criminaliteit en vermindering van school en maatschappelijke uitval. Na instemming van de gemeenteraad is het Zohra pilotproject voortvarend van start gegaan met het bovenstaande doel en met de overige doelen zoals die in het eerste pilotproject plan zijn beschreven. Maar, direct bij de start en gedurende het project werd het project, regelmatig, geconfronteerd met onvoorziene omstandigheden, problemen en met nieuwe inzichten. De onvoorziene situaties, omstandigheden en nieuwe inzichten maakten het noodzakelijk om de oorspronkelijke aanpak, werkwijze en projectorganisatievorm bij te stellen. De jaarlijkse bijstellingen, resultanten en verantwoording zijn, middels de voortgangsrapportages, in 2014, 2015 en 2016 met de gemeenteraad besproken en behandeld. Dit document beschrijft en geeft een beeld van het projectproces, de belangrijkste aanpassingen en de resultaten van afgelopen vier jaar. De eerste vier hoofdstukken, van dit document, richten zich op de aanleiding, achtergrond, uitgangsituatie en op de oorspronkelijke opzet, doelgroep en doelstellingen van het pilotproject. De hoofdstukken 5 t/m 9 beschrijven de bijgesteld doelgroep, doelstellingen, projectorganisatie, het Zohra traject en de selectie & deelnameprocedure. De hoofdstukken 10 t/m 15 richten zich op het ontwikkelingsproces en resultaten van de verschillende programmaonderdelen /instrumenten (empowermenttraining, leerwerkbedrijf, Zohra dagopleiding, Zorg- en hulpverlening en ketensamenwerkingsverband). Hoofdstukken 15 beschrijft het ontwikkelingsproces en resultaten van de zoektocht naar een duurzame continuering- en implementatieoplossing. Hoofdstuk 16 biedt een overzicht van de bereikte resultaten en de stand van zaken. Hoofdstuk 17 geeft de financiële verantwoording weer en in hoofdstuk 18 wordt een toelichting geven op de projectkosten/begroting. En tot slot is de bijlage een samenvatting te vinden van de procesbegeleiding rapportage van BeWell Empowerment (een extern bureau). 5

6 2. Aanleiding en achtergrond Zoals in het voorwoord is beschreven waren in het jaar 2013 ongeveer 50 jongeren, tussen de 15 en 23 jaar, vanuit het Veiligheidshuis Rivierenland en overige risicojongeren- en veelplegers in beeld die niet beschikten over een startkwalificatie en moeilijk bemiddelbaar waren met alle gevolgen voor de persoonlijke situatie, maar ook voor de openbare orde en veiligheid, van dien. Sommige van deze jongeren maakten onderdeel uit van criminele jeugdgroep(en) en waren vermoedelijk verantwoordelijk voor een groot deel van de woninginbraken in de gemeente Tiel. Naast woninginbraken werden deze jongeren ook in verband gebracht met andere delicten zoals drugscriminaliteit, overlast in het centrum, vernieling, respectloos gedrag, openlijke geweldpleging, mishandeling etc. Dit delinquent gedrag vormde een belangrijke bron van ergernis, leed en onveiligheid bij de inwoners van de gemeente Tiel. En bracht hoge maatschappelijke en economische kosten met zich mee. Daarnaast hadden deze jongeren vaak al allerlei trajecten op het gebied van welzijn, zorg en hulpverlening doorlopen. Sommigen hadden zelfs ook een justitieel en detentieverleden. Al deze trajecten hebben geld gekost (maatschappelijke kosten) en hebben in sommige gevallen weinig resultaten opgeleverd. Verder hadden eerdere inspanningen aangetoond dat een solitair regulier aanbod vaak niet in staat is om aansluiting te vinden bij deze groep jongeren, om ze binnenboord te kunnen houden. Dit feit heeft ons doen inzien dat er een belangrijke kanteling in de aanpak van kwetsbare jongeren gerealiseerd moest worden, zodat maatschappelijke uitval van jongeren voorkomen kan worden en om de uitvallers weer te laten re-integreren, participeren. Met als neveneffect de veiligheid te verbeteren en om hoge maatschappelijke en economische kosten tegen te gaan. Naar aanleiding van het bovenstaande was het noodzakelijk om in te grijpen en om deze jongeren een toekomstperspectief proberen te bieden. Als één van de oplossingen, voor dit maatschappelijk probleem was het idee ontstaan om in samenwerking met een restauranthouder, onderwijsinstelling ROC Rivor, een tweetal zorghulpverleninginstellingen, Veiligheidshuis, politie en gemeente Tiel het Zohra project op te starten. Zodat deze jongeren via een groep en een individuele aanpak een gecombineerd aanbod konden krijgen waarbij intensieve begeleiding, zorg- en hulpverlening nauw verbonden is met het onderwijs- en werkaanbod in een op het individu afgestemd traject. 6

7 3. Uitgangssituatie Naast de aanleiding zoals die in het voorgaande hoofdstuk is geschetst speelden de onderstaande uitgangspunten ook een belangrijke rol om het Zohra project op te starten. A. De aanwezigheid van risicojongeren die toekomstperspectief geboden moet worden. B. De aanwezigheid van objectieve en subjectieve onveiligheid. C. De hoge maatschappelijke en economische kosten die risicojongeren met zich meebrengen. D. Het ontbreken van passend onderwijs voor deze groepjongeren. E. Het ontbreken van een meer toegepast leerwerkaanbod voor deze groepjongeren. F. Het ontbreken van de juiste aansluiting in het reguliere zorg- hulpaanbod. G. Het ontbreken van een integrale ketenaanpak. A. De aanwezigheid van risicojongeren die toekomstperspectief geboden moet worden. Risicojongeren zijn er altijd al geweest en zullen, via nieuwe toekomstige generaties, er altijd zijn. Risicojongeren kenmerken zich, in het algemeen, door ernstige en complexe problemen op meerdere leefgebieden. Het zijn vrijwel altijd vroegtijdige schoolverlaters, hebben geen werk en zijn niet altijd aangesloten op de samenleving, noch op het maatschappelijke vangnet van zorg- hulpverlening. Veel risicojongeren missen een gezonde leefstructuur en het ontbreekt hen vaak aan zelfinzicht, zelfvertrouwen en een algeheel besef van normen en waarden. Andere problemen bevinden zich op gebieden zoals het niet verkrijgen van een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag), werkervaring of een startkwalificatie waardoor ze in een vicieuze cirkel terecht komen zonder enig toekomstperspectief. Met als gevolg dat zij het risico lopen om in een verkeerd netwerk te komen. Deze risicojongeren zijn vaak onvoldoende toegerust om uit eigen kracht de stap te maken naar zelfstandigheid. En hebben (op verschillende beleidsterreinen, zoals onderwijs, sociale zaken en werkgelegenheid en justitie) hulp, ondersteuning, een effectieve aanpak en een nieuw toekomstperspectief nodig, zodat zij gesterkt weer zelf verder kunnen. B. De aanwezigheid van objectieve en subjectieve onveiligheid. Risicojongeren zijn vaak ook verantwoordelijk voor overlast op straat, het plegen van vernielingen maar ook het plegen van (zware) misdrijven, wat zorgt voor ergernis, leed en onveiligheid bij de overige inwoners. Om de jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit tegen te gaan en om de veiligheid te waarborgen is het noodzakelijk dat deze jongeren hulp, ondersteuning en een nieuw toekomstperspectief geboden wordt. C. De hoge maatschappelijke en economische kosten die deze groep met zich meebracht. Risicojongeren brengen vaak ook hoge maatschappelijke en economische kosten met zich mee. Naast de kosten van vernielingen en criminaliteit hebben veel van deze risicojongeren vaak ook nog allerlei trajecten op het gebied van welzijn, zorg- en hulpverlening, justitie en detentie doorlopen. Al deze trajecten hebben geld gekost (maatschappelijke kosten) en hebben in sommige gevallen weinig resultaten opgeleverd. Naast de noodzaak om de maatschappelijke en economische kosten, die deze risicogroep met zich meebrengt, beheersbaar te houden, is het ook noodzakelijk om in deze groep jongeren op een efficiënte manier te investeren. Naast dat deze jongeren de volwassenen van later worden (en dat zij, in de toekomst, de samenleving vorm gaan geven in de rol van o.a. volwassene, werknemer, partner en ouder), zullen de maatschappelijke kosten van niets doen voor deze 7

8 groepjongeren vele malen hoger uitvallen dan de kosten die de vaak intensieve en meervoudige begeleiding met zich meebrengt. De baten vertalen zich uiteindelijk op straat, in het terugdringen van overlast, in het terugdringen van criminaliteit onder deze jongeren en in de vermindering van uitval op school en de arbeidsmarkt. D. Het ontbreken van passend onderwijs voor deze groepjongeren. Risicojongeren die voortijdig schooluitvallers zijn geworden krijgen, in verband met het opgebouwde schooldossier, vaak geen tweede onderwijskans. Voor de onderwijsinstellingen vormt deze groep vaak een veiligheidsrisico en een groot risico op een negatief resultaat. E. Het ontbreken van een meer toegepast leerwerkaanbod voor deze groepjongeren. Naast dat risicojongeren die voortijdig schooluitvallers zijn geworden vaak geen tweede onderwijskans krijgen is er vaak ook geen passend leerwerkbedrijf voor deze groep jongeren te vinden waar zij werkervaring opkunnen doen. F. Het ontbreken van de juiste aansluiting in het reguliere zorg- en hulpaanbod. De meeste risicojongeren hebben ernstige gedragsproblemen en problemen op vrijwel alle levensgebieden. De (gedrags-) problemen bedreigen vaak ook de ontwikkeling van deze jongeren en belemmeren hun toekomstperspectief. En ondanks dat er sprake is van een breed scala aan lokale en regionale (specialistische) zorg- en hulpaanbieders zijn zij toch niet altijd in staat om de juiste aansluiting bij deze groep jongeren te vinden. De oorzaak hiervan is dat de reguliere zorg- en hulpaanbieders vaak de neiging hebben om risicojongeren vanuit het instellingenbelang aanbodgericht te benaderen. Daarnaast richten zij zich vooral op de 12 leefgebieden (werk, scholing/opleiding, hulpverlenercontacten, lichamelijke gezondheid, geestelijke gezondheid, sociaal netwerk, huisvesting, financiën, vrijetijdsbesteding, justitie/politie, verslaving, zorgtaken). In plaats van eerst voldoende onderzoek te doen naar en aansluit te vinden bij de vraag en het 13 de leefgebied van de jongeren: zingevingvraagstukken. G. Het ontbreken van een integrale ketenaanpak. Complexe en meervoudige problematiek op meerdere levensgebieden vergt een gecoördineerde en integrale samenwerking met de risicojongere, deskundig onderwijs en de verschillende professionele werk, zorg en hulpverlenende aanbieders. 8

9 4. Oorspronkelijke opzet, doelgroep & doelstellingen Tijdens de experimentele periode van ruim vier jaar is het oorspronkelijke Zohra programma, in de gemeente Tiel en Regio Rivierenland, uitgeprobeerd. Door de groeiontwikkeling en onvoorziene omstandigheden is een aantal programmaonderdelen gedurende het project, ingrijpend veranderd. In sommige gevallen moest er soms, met pijn in het hart, programmaonderdelen losgelaten of bijgesteld worden. Terugkijkend kan er uiteindelijk vastgesteld worden dat het Zohra project, op een aantal gebieden, een moeizame en een zware ontwikkeling door heeft gemaakt. Maar met zeer grote pioniers successen en resultaten. In deze paragraaf wordt een korte schets weergegeven van de oorspronkelijke opzet, doelgroep en doelstellingen. In de volgende paragraven van dit document, wordt uitgebreid ingegaan op de aanpassingen, bijstellingen en resultaten van het oorspronkelijke Zohra programma. Oorspronkelijke opzet Aanvankelijk bestond het Zohra programma uit vijf verschillende programmaonderdelen /instrumenten die als zelfstandige onderdelen werden uitgevoerd, maar wel met elkaar verbonden waren. Omdat ze op elkaar aansloten en samen naar één eindresultaat toewerken. De programmaonderdelen/instrumenten werden door verschillende ketenpartners uitgevoerd. De oorspronkelijke programmaonderdelen /instrumenten waren: Empowermenttraining De Bron Leerwerkbedrijf Zohra Zohra dagopleiding; Zorg- hulpverleningsaanbod Ketensamenwerkingsverband Empowermenttraining De Bron Oorspronkelijke opzet was dat er op jaarbasis ongeveer 20 risicojongeren een kans zouden krijgen om aan het Zohra project deel te nemen. Ter voorbereiding op de doorstroom naar het Leerwerkbedrijf Zohra moesten de risicojongeren eerst een empowermenttraining van tien dagdelen volgen. Na de empowermenttraining zou, in gezamenlijk overleg, bekeken worden welke risicojongeren naar het leerwerkbedrijf doorstromen en welke alternatieve oplossing voor de overige risicojongeren gevonden kon worden. Leerwerkbedrijf Zohra De risicojongeren die via de empowermenttraining naar het leerwerkbedrijf zouden doorstromen, zouden in samenwerking met leerwerkbedrijf Zohra en ROC Rivor een leerwerktraject aangeboden krijgen. De geselecteerde risicojongeren zouden via een kleinschalige en veilige leerwerkomgeving werkervaring opdoen en vaardigheden aanleren zodat de afstand naar de arbeidsmarkt op een breed gebied verkleind kon worden. Zohra dagopleiding Parallel aan het leerwerkbedrijf zouden de geselecteerde risicojongeren een (Horeca)opleiding, op niveau 1 van het MBO gaan volgen (1 AKA-opleiding). Deze opleiding zou een eenjarig traject binnen het Zohra project worden, die met een landelijk erkend diploma afgerond kon worden. Deze opleiding zou ook ingezet worden om de risicojongeren voor te bereiden op een vervolgopleiding. Deze dagopleiding zou door het ROC, op de locatie van het leerwerkbedrijf Zohra, verzorgd worden. 9

10 Zorg- hulpverleningsaanbod Omdat de meeste risicojongeren vaak ernstige gedragsproblemen en problemen op vrijwel alle levensgebieden hebben was er een zorg en hulp aanbod opgenomen als vast onderdeel van het Zohra programma. Het zorg en hulp aanbod zou, waar mogelijk, tijdens de fase van empowermenttraining starten en vervolgens parallel aan het leerwerkaanbod en de uitstroomfase lopen. De tijdsduur van het hulpverleningstraject zou afhankelijk zijn van de aanwezige problematiek, de situatie en de mogelijkheden van de risicojongere. Ketensamenwerkingsverband Alle Zohra programmaonderdelen/instrumenten zouden vervolgens in het ketensamenwerkingsverband bij elkaar komen, met elkaar verbonden worden en een gezamenlijke inhoud krijgen in een gecombineerde aanpak. Een traject waarbij intensieve begeleiding, zorg- en hulpverlening nauw verbonden zouden zijn met het onderwijs- en werkaanbod, in een op het individu afgestemd traject. Oorspronkelijke doelgroep Bij de start richtte het project zich voornamelijk op risicojongeren met een Marokkaanse achtergrond, tussen de 15 en 23 jaar, met antecedenten. Naar aanleiding van de eerste successen met deze groep jongeren is, op verzoek, de doelgroep en de leeftijdscategorie verbreed. De doelgroep waar het project zich nu op richt zijn kwetsbare, moeilijk bereikbare en bemiddelbare jongeren, met meervoudige complexe problemen, vanaf 15 t/m 27 jaar, uit de Regio Rivierenland. Oorspronkelijke doelstellingen & beoogde eindproducten Door de aanpassingen, bijstelling van de oorspronkelijke opzet en doelgroep was het logisch en noodzakelijk om een deel van de oorspronkelijke doelstellingen en eindproducten bij te stellen. De oorspronkelijke doelstellingen en beoogde eindproducten waren: 1. Het leerwerkbedrijf biedt een concrete oplossing voor het feit dat er in relatie met de doelgroep een mismatch is tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. 2. Ongeveer 20 jongeren per jaar worden binnen het leerwerkbedrijf allround praktisch geschoold in de keuken en bediening. 3. Elk jaar stroomt minimaal de helft door naar betaalde arbeid of een vervolgopleiding in regulier onderwijs. 4. Als eindresultaat van de empowermenttraining heeft iedere deelnemer een stappenplan met een concreet en haalbaar doel. 5. Een daling van het werkloosheid percentage van deze jongeren van 5 % ten opzichte van Met het leerwerkbedrijf wordt tevens getracht om het aantal vermogensmisdrijven zoals diefstal en inbraak te verminderen (bijvoorbeeld met 10 % ten opzichte van 2012). 7. Een concrete beschrijving van de methodiek van de leerwerkaanpak. 10

11 Hieronder wordt in het kort ingegaan op de aanpassingen, bijstellingen en resultaten van de oorspronkelijke doelstellingen en eindproducten. Oorspronkelijke doelstellingen 1, 2 en 3: Door onvoorziene omstandigheden, direct bij de start van het project, is het niet gelukt om het leerwerkbedrijf Zohra te realiseren. Met als gevolg dat de eerste 3 doelstellingen losgelaten moesten worden, omdat deze niet gerealiseerd konden worden in de oorspronkelijke opzet. Gedurende het project is er wel gezocht naar alternatieve oplossingen. En uiteindelijk is in samenwerking met ROC Rivor een oplossing gevonden. Het proces en het resultaat van deze zoektocht wordt in hoofdstuk 11 van dit document, beschreven. Wat wel overeind is gebleven is het streven om jaarlijks 20 risicojongeren, tussen de 15 en 27 jaar, de kans te bieden om via het Zohra project een re-integratie en participatietraject te volgen. Oorspronkelijke doelstelling 4: Deze doelstelling is overeind gebleven en wordt tijdens het empowerment traject nog steeds gehanteerd. Oorspronkelijke doelstelling 5: Omdat men tijdens het eerste pilotjaar is gaan realiseren dat deze doelstemming onmogelijk te realiseren is door een lokaal re-integratie project zoals het Zohra project is deze doelstellingen komen te vervalen. Want de jeugdwerkloosheid heeft o.a. te maken met lokale, nationale en internationale economische ontwikkelingen. Een lokaal re-integratie project zoals het Zohra project is niet in staat om invloed uit te oefenen op de ontwikkelingen van economie en de arbeidsmarkt ontwikkelingen. Verder kan het beoogde percentage doelstelling ook niet gerealiseerd worden wanneer jongeren via het Zohra project aan werk zijn geholpen en er tegelijkertijd, in de crisistijd, nieuwe werklozen erbij komen. Zolang de werkloosheid onder de jongeren blijft stijgen, door de economische situatie, was deze doelstelling niet haalbaar en niet realistisch. Het Zohra project dient o.a. beoordeeld te worden op het percentage van de jongeren dat naar werk en onderwijs is uitgestroomd. Oorspronkelijke doelstelling 6: Deze doelstelling is overeind gebleven en is tevens ook gerealiseerd. De cijfers over 2014 t/m 2017 laten een flinke daling zien van de misdaadcijfers. Vooral het aantal woninginbraken daalde fors. Zie verder hoofdstuk 16: Resultaten & stand van zaken. Oorspronkelijke doelstelling 7: Deze doelstelling is aan de nieuwe situatie aangepast. Een concrete beschrijving van de Zohra methodiek is in ontwikkeling en zal in de loop van 2018 gepresenteerd worden. Het gaat om een methode die goed aansluit bij risicojongeren, de juiste begeleidingsaanpak hanteert en over het juiste samenhangend geheel van zorg, hulp, begeleiding, leer- en ontwikkelingsmethodes beschikt, dat gerant staat voor minimaal 70% positieve re-integratie en participatie resultaten. 11

12 5. Doelgroep Zoals eerder genoemd is, gedurende het project, de doelgroep en leeftijdscategorie bijgesteld, door ook risicojongeren toe te laten zonder antecedenten. De doelgroep waar het project zich nu op richt zijn kwetsbare, moeilijk bereikbare en bemiddelbare jongeren, met meervoudige complexe problemen, vanaf 15 t/m 27 jaar, uit de Regio Rivierenland. Het gaat om jongeren met meervoudige, complexe problemen op verschillende levensgebieden. Het zijn veelal jongeren die in een andere hulpvariant zijn vastgelopen of dreigen daarin vast te lopen, geen opleiding of passend werk hebben gevonden en vanwege delinquent gedrag met justitie in aanraking zijn geweest. Het gaat om jongeren met vaak onvoldoende dag- en nachtritme, structuur en zelfdiscipline. Deze jongeren hebben vaak een onvoldoende ontwikkeld besef van normen en waarden, een negatief zelfbeeld, geen inzicht in eigen gedrag en de gevolgen van hun handelen. Doorgaans vallen deze jongeren tussen wal en schip en ze hebben vaak nog een sterke behoefte aan rolmodellen. Terminologie Er wordt een veelheid aan begrippen gebruikt om de jongeren waarop het project zich richt aan te duiden: kwetsbare jongeren, risicojongeren, probleemjongeren, multi-probleem jongeren en ontspoorde jongeren. Binnen deze groepen is er in ieder geval sprake van een grote diversiteit en sprake van verschillende combinaties van risicofactoren en problematiek die het ontbreken van de dagbesteding verklaren. En omdat, in het kader van Zohra project, het ontbreken van een zinvolle dagbesteding de overeenkomst is met deze jongeren, hanteren wij de term: risicojongeren. Het gaat hierbij om risicojongeren die een verhoogde kans hebben op uitval of een regulier onderwijs- of werkaanbod niet hebben kunnen volbrengen. En waarbij het reguliere aanbod (nog) niet toereikend is en extra begeleiding nodig is. Zodra de risicojongeren met het Zohra traject gestart zijn, wordt deze groep aangeduid met de term deelnemer of jongere. Primaire doelgroep Primair richt het Zohra project zich op kwetsbare, moeilijk stuurbare, bereikbare en bemiddelbare risicojongeren met ernstige, meervoudige en complexe problemen op meerdere leefgebieden, tussen de 15 en 27 jaar, uit de Regio Rivierenland. Secundaire doelgroep Secundair bestaat de doelgroep uit de ouders van de deelnemende jongeren. Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding van hun eigen kinderen. Maar hebben soms een steuntje in de rug nodig. En wanneer ouders hulp en ondersteuning bij de opvoeding nodig hebben, dan kunnen zij die op maat krijgen. Het uitgangspunt van de Zohra methode is dat ouders, waar mogelijk, betrokken moeten worden bij het re-integratietraject of participatietraject van hun (minderjarige) kinderen. Afbakening van de primaire doelgroep op basis van leeftijd en wettelijke verplichtingen Op basis van de leeftijd en de wettelijke leer- en kwalificatie verplichtingen die daaraan zijn gekoppeld hebben wij de primaire doelgroep in drie verschillende subgroepen afgebakend. 1) (Risico) voortijdige schoolverlaters: Dit zijn risicojongeren in de leeftijd van 15 tot 17 jaar, die tot hun 16e jaar leerplichtig zijn. Daarna zijn ze tot op de dag dat zij 18 jaar worden kwalificatieplichtig. 12

13 2) Jongvolwassenen van 18 tot 23 jaar: Dit zijn risicojongeren waarvan een deel nog niet aan de kwalificatieverplichting heeft voldaan en wel gestimuleerd worden om daar aan te voldoen. En een deel heeft wel aan de kwalificatieverplichting voldaan en zijn werkzoekende jongeren. 3) Jongvolwassenen van 24 tot 27 jaar: Dit zijn (risico)jongeren die hun leven nog niet goed op orde hebben. Deze jongeren hebben vaak problemen met het vinden en/of behouden van werk of een opleiding. Een zinvolle dagbesteding ontbreekt vaak of er is sprake van een patroon van snelwisselende dagbesteding. Hierdoor ontbreekt een gestructureerd leef- en dagritme. 13

14 6. Doelstellingen Doelstelling Zoals eerder is aangeven is, gedurende het project, een deel van de oorspronkelijke doelstellingen bijgesteld. De belangrijkste doelstelling en kerntaak van het huidige Zohra project is om middels een groeps-, individuele- en een ketenaanpak, een bijdrage te leveren aan voorkomen van schooluitval en om uitgevallen risicojongeren de kans te bieden om opnieuw te re-integreren, te participeren in de samenleving. Met als neveneffect dat de leefbaarheid en veiligheid in de leefomgeving gewaarborgd blijft en dat hoge maatschappelijke en economische kosten beheersbaar gehouden kunnen worden. Deze doelstelling wordt getracht te bereiken door de risicojongeren, via de Zohra empowermenttraining, te ondersteunen bij een nieuw toekomstperspectief, bij het duurzaam veranderen van hun denken, gedrag, bij het versterken van hun identiteit en eigen kracht. Zodat zij, vervolgens, in samenwerking met de ketenpartijen naar school, (onbetaald)werk, of, indien nodig, naar (specialistisch) zorg- hulptraject begeleidt kunnen worden. Doorstroom trajectmogelijkheden In de praktijk vinden de doorstroom trajectmogelijkheden op de volgende drie hoofdterreinen: Begeleiding naar school ( aangepast of regulier onderwijs) Begeleiding naar werk (leerwerkplek of reguliere arbeidsmarkt) Begeleiding naar een reguliere zorg- en hulp traject Succesvol resultaat Een succesvol resultaat is behaald wanneer een jongere voldoende aansluiting heeft gevonden (of hierbij werd geholpen) op de aangemerkte levensgebieden en hulpvragen en zodoende een mate van zelfstandigheid heeft bereikt, waardoor de deelnemer in staat is om zijn/haar eigen leven weer te regisseren. Voorbeelden hiervan zijn succesvolle toe leiding naar school, werk, zelfstandige huisvesting en het op orde brengen van financiën. 14

15 7. Projectorganisatie Bij de start bestond de projectorganisatie uit een breed overleg, werk en aansturingstructuur, dat verweven was met de oorspronkelijke opzet. De bijstelling, gedurende het project, veroorzaakte een constante zoektocht naar een nieuwe heldere, efficiënte en werkbare organisatiestructuur, waarin ook het ketensamenwerkingsverband tot zijn recht kon komen. Tijdens deze zoektocht zijn in samenwerking met de oorspronkelijk ketenpartijen, verschillende projectstructuren uitgeprobeerd. Uiteindelijk is in 2016 en 2017, onder begeleiding van een extern bureau, BeWell Empowerment, ordening in de organisatiestructuur aangebracht. Met de ordening die BeWell Empowerment heeft aangebracht ziet de huidige projectorganisatie, voorlopig, als volgt uit, totdat in 2018 een continuering en een implementatie oplossing is gevonden. Projectpositie Het Zohra project functioneert als zelfstandig project en valt onder verantwoordelijkheid van de gemeente Tiel. Voor de aansturing is het project bij het Veiligheidshuis ondergebracht. Het projectteam Het projectteam bestaat uit een projectleider, één (externe) vaste projectmedewerker, HBO stagiaires en een netwerk van professionele begeleiders en gasttrainers die, vanuit hun expertise, ingezet kunnen worden voor de begeleiding van de deelnemers. Eén van de vaste gasttrainers is een preventiemedewerker van IrisZorg. Projectleider Gemeente Tiel heeft vanuit de afdeling Team Beleid, de projectleiding. Deze draagt de eindverantwoordelijkheid voor het Zohra project. De projectleider is tevens ook, in het kader van het Zohra project, de ketenregisseur en bewaakt de voortgang van het projectproces en is, op beleidsniveau, intern en extern het aanspreekpunt voor het Zohra project. Projectmedewerker Het Zohra project wordt door een vaste projectmedewerker gecoördineerd. De coördinator heeft een HBO opleidinggenoten (Maatschappelijk Werk & Dienstverlening) en heeft zich gespecialiseerd in de jeugdhulpverlening en in het werken met risicojongeren. De coördinator werkte onder verantwoordelijkheid van de gemeentelijke ambtelijke projectleider en maakte onderdeel uit van de keten, op casusniveau. De coördinator is verantwoordelijk voor het intakegesprek, de opstart, invulling, voortgang en afronding van het Zohra traject. Daarnaast voert hij overleg met de gemeentelijke ambtelijke projectleider, aanmelders en met de ketenpartners over de individuele trajectvoortgang. Samenwerkingspartners Het Zohra project hanteert, op casusniveau, flexibele en incidentele ketensamenwerkingsverbanden. Tijden het Zohra traject wordt in ieder geval met de aanmelders en overige organisaties/instellingen (o.a. onderwijs, zorg en hulpverlening instanties) die bij de deelnemers betrokken zijn intensief samen gewerkt. 15

16 8. Het Zohra traject Naar aanleiding van de experimenten en de bijstelling bestaat, het huidige Zohra traject, uit zeven fasen. Deze zijn: 1. Instroom 2. Ontwikkeling 3. Oriëntatie 4. Doorstroom 5. Afronding 6. Overdracht 7. Nazorg 1. Fase 1: Instroom De instroomfase is gericht op de aanmelding, kennismaking, intakegesprek, verzamelen en delen van informatie en op de voorbereiding van de empowermenttraining. 2. Fase 2: Ontwikkeling Fase 2 is de start en deelname aan de empowermenttraining. Deelname aan de empowermenttraining is voor de risicojongeren de eerste belangrijke stap in zijn reintegratietraject. Tijdens deze fase zijn de trainingmodules laagdrempelig en gericht op algemene (universele) kennis, zingeving, zelfontwikkeling en versterking van identiteit, persoonlijkheid en de verbinding met de innerlijke krachtbron. Daarnaast is deze fase ook gericht op het creëren van veiligheid en een stimulerende leeromgeving. Verder heeft deze fase als taak om de risicojongeren te voorzien in de behoefte aan waardering en erkenning en om hun binding met het re-integratietraject te versterken. 3. Fase 3: Oriëntatie De oriëntatiefase vindt tijdens de empowermenttraining plaats. Tijdens deze fase gaat de risicojongere zich, naast de persoonlijke ontwikkeling, ook oriënteren op zijn/haar toekomstperspectief, doorstroom mogelijkheden (een haalbaar doel) en op de voorbereiding van het doorstroom doel. Daarnaast wordt tijdens deze fase alvast een brug geslagen naar het onderwijs, de arbeidsmarkt (of, indien nodig, naar een zorg- hulptraject). En kunnen hulpinstrumenten zoals de capaciteiten en beroepentesten, van ROC Rivor en RMC, ingeschakeld worden. Verder is tijdens deze fase aandacht voor: de interessegebieden van de risicojongere (voorkeur vakgebieden en beroepsrichtingen), de school- of werkhouding (motivatie, concentratie, zelfstandigheid, werktempo, doorzettingsvermogen, nauwkeurigheid, omgang met (werk)begeleider) het niveau van kennis en vaardigheden (cognitieve capaciteiten, onderwijsachtergrond, werkervaring, zelfbeeld). 4. Fase 4: Doorstroom Fase 4 richt zich op het doorstroomdoel, het afronden van de empowermenttraining, en de eindpresentatie. De fase richt zich op de volgende fase van de re-integratie van de jongere. De jongere heeft in deze fase een keuze gemaakt voor een baan of opleiding en gaat zorgen dat hij/zij aan de slag kan. Tijdens deze fase gaan zij doorstromen naar school, een werkplek, vrijwilligerswerk, (of zorg- hulptraject) of naar een ander vervolg re-integratietraject. De jongere wordt, tijdens deze fase, door de begeleiding ondersteund bij het zoeken naar een opleiding, werk, het contact met bedrijven of onderwijsinstellingen en bij het voorbereiden en nabespreken van kennismaking- sollicitatiegesprekken. 16

17 5. Fase 5: Afronding Het empowerment traject wordt afgerond met eindpresentatie van de jongere en een evaluatiegesprek. Tijdens het eindevaluatiegesprek wordt het gehele empowerment traject vanaf het begin doorlopen. De doelen die de jongere aan het begin van het traject had worden besproken, evenals de manier waarop hieraan is gewerkt en hoe de jongere er op dat moment voor staat. Ook wordt er aandacht besteed aan hoe de jongere het empowerment traject en de begeleiding heeft ervaren. En hoe de ervaringen en vaardigheden, in de toekomst, in andere situaties kunnen worden ingezet. Daarnaast komen ook het sterke en zwakke van het functioneren van de jongere aan bod. Verder wordt er ook aandacht besteed aan de doelen die de jongere nog heeft en hoe de deelnemer zelf deze doelen wil aanpakken. 6. Fase 6: Overdracht Na de afronding wordt er een warme overdracht gedaan naar de aanmelder of beroepskracht die de begeleiding van het vervolg re-integratietraject en participatietraject overneemt. Met de overdracht wordt de directe verantwoordelijkheid voor een verder verloop teruggegeven aan de aanmelder of aan de (nieuwe) beroepskracht die het vervolg re-integratie en participatie traject gaat begeleiden. 7. Fase 7: Nazorg De zevende en tevens de laatste fase staat in het teken van nazorg. De jongeren zijn aan het werk of volgen een opleiding. Gedurende een half jaar wordt er nazorg geboden. De Zohra begeleider houdt, gedurende een half jaar, contact met de jongeren en met de ketenpartijen om te kijken hoe het loopt. Gedurende een half jaar is Zohra telefonisch en via de mail bereikbaar voor de jongere en ketenpartijen. En bij moeilijkheden wordt er, in overleg, ingegrepen om terugval of uitval te voorkomen. De jongere heeft gedurende deze fase ook de mogelijkheid om met vragen naar Zohra te komen. Wanneer jongeren zes maanden succesvol zijn in hun baan of op de opleiding en er voldoende vangnet is om de jongere, mocht het nodig zijn, op te vangen of blijvend te ondersteunen, wordt het Zohra traject afgesloten. Trainingsruimte 17

18 9. Selectie & deelnameprocedure Gedurende het project is de selectie- en deelnameprocedure ook aan verandering onderhevig geweest. Na een aantal experimenten en vanuit de uitgangssituatie dat het intakegesprek snel, flexibel en efficiënt ingepland dient te worden zodat de aangemelde jongere snel geholpen kan worden, is er gekozen voor een uitgebreide maar wel een eenvoudige selectieen deelname procedure. Die wordt uitgevoerd door de Zohra medewerker in samenwerking met één betrokken ketenpartij en met de ketenpartijen die een screening- en deelnametoestemming taak hebben. De Zohra selectie & deelnameprocedure besteedt extra aandacht aan leerplichtige en risicojongeren met antecedenten achtergrond. Risicojongeren met antecedenten achtergrond worden via het Veiligheidshuis extra gescreend of er sprake is van actieve deelname aan een crimineel circuit en/of sprake is van een ander traject. De deelname van leerplichtige risicojongeren verloopt via een deelnametoestemming van de leerplicht. In sommige gevallen moet ook bij andere risicojongeren een deelnametoestemming aangevraagd worden bij een extern bevoegd gezaghebbende. De selectie & deelnameprocedure van het Zohra project bestaat uit een aantal stappen: aanmeldingsformulier, kennismakingsgesprek, screening en deelnametoestemming, intakegesprek. Aanmeldingsformulier Het Zohra project heeft een centraal aanmeldingspunt. Er is een aanmeldformulier beschikbaar. Deze maakt deel uit van de informatiefolder. Alle organisaties en instellingen binnen de Regio Rivierengebied die met jongeren werken, kunnen potentiële deelnemers, via een aanmeldingsformulier, aanmelden. Degene die bij de aanmelding actueel hulp verleent aan de jongere, vult samen met de jongere het aanmeldformulier in. Bij aanmelding wordt o.a. informatie gevraagd over de achtergrond van de jongere en de redenen voor aanmelding. Uitnodiging voor het kennismakingsgesprek Naar aanleiding van de informatie op het aanmeldingsformulier wordt besloten of de jongere wordt uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek, waarbij de aanmelder of ouders aanwezig zijn. Tijdens dit gesprek wordt over en weer kennisgemaakt, krijgt de jongere informatie en uitleg over de Zohra werkwijze en worden de deelname criteria getoetst. Verder wordt in grote lijnen informatie verzameld over de achtergrond, de hulpverleningsgeschiedenis, de huidige situatie, de problemen, motivatie en de (toekomst)wensen van de jongere. Ook wordt bekeken of het om een relevante aanmelding gaat, of het Zohra aanbod het meest geschikt is, of dat de jongere beter ergens anders geholpen kan worden. Screening en deelnametoestemming Afhankelijk van de situatie en achtergrond van de aangemelde risicojongere wordt hij/zij, na het kennismakingsgesprek, gescreend en deelnametoestemming aangevraagd. Besluit over toelating Op basis van het kennismakingsgesprek, waaruit is gebleken dat het om een relevante aanmelding gaat en de uitkomst van de screening en deelnametoestemming, wordt besloten of de jongere aan het Zohra project mag deelnemen. En wordt de jongere uitgenodigd voor het uitgebreide intakegesprek. Doorslaggevend zijn de motivatie en de mogelijkheden van de jongere. 18

19 Intakegesprek Het intakegesprek wordt gevoerd door de Zohra medewerker en met één van de bij de jongere betrokken ketenpartijen. Afhankelijk van de leeftijd en problematiek van de jongere, kunnen ook andere betrokken instanties en personen voor het intakegesprek uitgenodigd worden. Het intakegesprek is de tweede kennismaking die een jongere heeft met het Zohra project en de eerste start van de werkrelatie. Tijdens het intakegesprek wordt de situatie van de jongere op alle leefgebieden verder onderzocht en wordt er extra aandacht besteed aan de leerdoelen van de jongere. Omdat niet alle jongeren altijd voldoende inzicht in hun situatie hebben om gestructureerd de benodigde informatie te kunnen geven, worden zij hierbij door de intaker geholpen (door op een goede manier door te vragen). De intaker stimuleert de jongere om zich zo volledig mogelijk open te stellen. Dat geeft het meest zicht op de perspectieven bij deelname aan het re-integratie programma. De overige onderwerpen en aspecten die aan bod komen in het intakegesprek zijn onder meer: Schets persoonlijke omstandigheden op alle leefgebieden. Attitude ten opzichte van onderwijs, werk en activering. Achtergrond. Persoonlijke belemmeringen. Interesse en affiniteiten. Mogelijkheden. Motivatie. Belangrijke aandachtspunten voor het intakegesprek zijn: Werkelijk begrip en erkenning voor de jongere en de gehele situatie. Een ontspannen gesprek te voeren (en geen verhoor). De jongere voldoende over het Zohra re-integratietraject informeren en eventuele vragen over bijvoorbeeld de inhoud en het verloop te beantwoorden. Ouders van minderjarige jongeren worden bij het intake betrokken Is er sprake van zelfoverschatting? Is de jongere intrinsiek of extrinsiek gemotiveerd? In hoeverre is het toe leiden naar een passende dagbesteding binnen een halfjaar haalbaar? Deelnameovereenkomst Na het intakegesprek ondertekent de deelnemer de deelnameovereenkomst waarin alle regels opgenomen zijn. In het geval van minderjarigheid ondertekent een wettelijk vertegenwoordiger mede het deelnameovereenkomst. Deelnamecriteria. Woonachtig in de regio Rivierenland Leeftijd vanaf 15 tot en met 27 jaar De deelnemer volgt geen onderwijstraject elders De deelnemer heeft geen (fulltime) betaalde baan elders De deelnemer volgt geen re-integratietraject elders Sprake van meerdere problemen, op minimaal twee leefgebieden Afwezigheid ernstige psychopathologie Bereidheid van deelnemer om bij aanwezigheid van hanteerbare problemen, op de verschillende leefgebieden, tijdens het traject, aanvullend begeleid te willen worden door een externe (specialistisch) zorg- hulppartij. 19

20 Bereidheid van deelnemer om mee te werken aan een doorstroom traject richting (regulier) onderwijs, werk, zorg- en hulp of een combinatie ervan. Intrinsieke motivatie. Bereidheid van deelnemer, en van ouders van minderjarige jongeren, om een samenwerkingsovereenkomst te tekenen, dat ervoor zorgt dat het Zohra traject soepel en plezierig verloopt. Geeft toestemming om informatie uit te wisselen met betrokken partijen, conform de beroepscode. Contra-indicaties voor deelname zijn: leeftijd (beneden) 15 jaar Geen toestemming van Leerplicht of een ander gezaghebbende voor deelname aan het traject; leeftijd (boven) 27 jaar. Sprake van dagbesteding in de vorm van een opleiding of werk. Dusdanig ernstige psychiatrische, psychosociale of gedragsproblemen dat behandeling (of een andere vorm van hulp) is vereist. Op korte termijn een straf uit moeten zitten in het kader van detentie of voorlopige hechtenis. Zeer gewelddadige jongeren, bij wie de kans op fysiek geweld zeer groot is. In gevallen waarin de criteria en de toelatingsprocedure voor deelname niet voorzien, beslist de ambtelijke projectleiding. 20

21 10. De Zohra empowermenttraining De empowermenttraining is een groepstraining en behoort tot de oorspronkelijke Zohra opzet. Gedurende het project heeft de empowermenttraining zich ontwikkeld tot een belangrijke schakel en methode-instrument die een goede aansluit heeft met de leefwereld, belevingswereld en motivatie van risicojongeren. Deze training is voor de risicojongeren de eerste belangrijke stap in hun re-integratietraject om tot een gezonde structuur te komen. De Zohra empowerment is voor risicojongeren ontwikkeld vanuit de visie dat het voor hun zelfredzaamheid, school- of arbeidstoeleiding van groot belang is dat zij eerst steviger in hun schoenen staan, leren om zich op een zo correct mogelijke manier te kunnen uiten, voor zichzelf leren opkomen en weerbaar worden voor de invloeden van de maatschappij. En dat het versterken van weerbaarheid en identiteit een belangrijke beschermde factor is voor jongeren met uiteenlopende problemen en risico's zoals vroegtijdig schoolverlaten, gedragsproblemen, veroorzaken van overlast op straat/school, psychische problemen, criminaliteit en radicalisering. De Zohra empowerment is gebaseerd op een activeringsgerichte methodiek. Vanuit deze activerende strategie moet de actie, uiteindelijk, vanuit de jongere zelf komen. De kern van de Zohra empowerment is dat het een hulpverleningsvorm hanteert dat niet zozeer alleen de problemen van de jongere verhelpt en compenseert, maar vooral de al aanwezige sterke kanten of krachten benut en uitbreidt. Daarnaast worden ook de kansen, belemmeringen, blokkades en bedreigingen in de ontwikkelingsmogelijkheden en het toekomstperspectief van de jongere in kaart gebracht. Het leerprogramma van deze training richt zich op gedragsverandering en het voorkomen van herhaling c.q. terugval in negatief gedrag. Er wordt veel aandacht besteed aan de wil om te veranderen, persoonlijke doelen stellen, eigen verantwoordelijkheid en zingevingvraagstukken. Eén van de belangrijkste ingrediënten van de Zohra empowerment en begeleidingsmethode is het leefgebied zingeving. Vanuit de Zohra visie is zingeving een fundamentele menselijke behoefte, die een belangrijke rol in het re-integratie- of hulpverleningstraject speelt, omdat dit nauw verbonden is met motivatie, inspiratie, optimisme, geluk, de eigen krachtenbron, richtinggevend en doelgerichtheid. De Zohra begeleidingsmethode werkt klant- en vraaggericht: de (hulp)vraag van de jongere staat voorop. De begeleiding gaat de dialoog aan met de jongere, de jongere participeert mee en wordt betrokken bij zijn eigen proces. Samen worden doelen opgesteld en naar resultaten toegewerkt (doel en resultaatgericht). In de begeleiding ligt de nadruk op het heden, op actuele problemen, op het proces (de telkens terugkerende gedragspatronen) en op het versterken van de eigenkracht. De begeleiding toont respect en vertrouwen in het vermogen van de jongere om te veranderen. Helpt de jongeren bij ook in zichzelf te geloven en bij het versterken van de identiteit. Daarnaast reikt de begeleiding een nieuw/hernieuwd perspectief aan en kennis dat de jongere helpt om te veranderen en om persoonlijke vaardigheden te vergroten. Verder worden de jongeren geholpen bij het in zien dat er alternatieven en keuzemogelijkheden zijn. Resultaat Gedurende het project is deze groepstraining uitgeprobeerd, verder ontwikkeld, verfijnd en uitgekristalliseerd tot een nieuwe hulpverleningsvorm aanbod en begeleidingsaanpak van risicojongeren. 21

22 Gedurende het project is de Zohra empowerment op verschillende jongerendoelgroepen uitgeprobeerd. Hieruit is vastgesteld dat de training laagdrempelig is, geschikt is voor alle doelgroepen en voor alle niveaus. En heeft zich ontwikkeld tot een belangrijke schakel en methode-instrument dat een goede aansluit heeft met de leefwereld, belevingswereld en motivatie van risicojongeren. Tijdens het project is de Zohra empowerment als een effectieve interventie- en een activerend middel voor risicojongeren, zonder dagbesteding, ingezet. Mohamed Akrouni 22

23 11. Leerwerkbedrijf Aanvankelijk was het plan om in samenwerking met het Noord Afrikaanse en Midden Oosten restaurant Zohra, een leerwerkbedrijf te creëren. Door allerlei onvoorziene omstandigheden is het leerwerkbedrijf niet van de grond gekomen. Als tussenoplossing is het project een samenwerkingsverband met reguliere stage en leerwerkbedrijven aangegaan. Uit het experiment is gebleken dat reguliere stage en leerwerkbedrijven voor sommige jongeren een stap te ver is. Sommige jongeren bleken er nog niet klaar voor te zijn of ze konden het eenvoudigweg nog niet om de stap naar de reguliere stage en leerwerkbedrijven te maken. In dit geval ging het hier om jongeren die jarenlang buiten het systeem hadden geleefd en zich een cultuur van overleven eigen hadden gemaakt, waardoor in hun houding en gedrag allerlei verkeerde patronen waren ingesleten. Deze jongeren hadden soms moeite met regels en gezag als zij niet de juiste aandacht kregen. Het begeleiden van deze groep jongeren vraagt soms om een lange adem en het kost vaak veel tijd om het vertrouwen van deze jongeren te winnen. Verder hechten deze jongeren vaak aan persoonlijke aandacht, betrokkenheid en aan een betekenisrelatie met volwassen, docenten en met overige professionals, die sommige reguliere stage en leerwerkbedrijven niet eenvoudig kunnen bieden. Resultaat Naar aanleiding van bovengenoemd experiment heeft ROC Rivor besloten om een kleinschalige en veilige leerwerkomgeving, binnen de schoolmuren, te gaan realiseren om deze jongeren werkervaring op laten doen en vaardigheden aan te leren zodat zij makkelijker naar reguliere stage en/of leerwerkbedrijven kunnen doorstromen. En zodat op deze manier de afstand naar de arbeidsmarkt verkleind kan worden. Dit programmaonderdeel heeft ROC Rivor opgepakt en een onderdeel laten worden van het project Hollandse Waterlinie (een PPS constructie vanuit het ROC Rivor). Het ROC Rivor leerwerkbedrijf richt zich op jongeren op mbo niveau 2 die dreigen uit te vallen door het ontbreken van een stage/bpv-plek, uitvallers met een vo-diploma of diploma op niveau 1 en uitvallers op niveau 2 en 3 die alsnog een startkwalificatie willen halen. Het doel van het ROC Rivor leerwerkbedrijf is: voorkomen dat reguliere mbo studenten niveau 2 het onderwijs dreigen te verlaten door het ontbreken van een stage/bpv-plek. Deelnemers gaan 2 dagen naar school en lopen 3 dagen stage. Stageactiviteiten binnen het Leerwerkbedrijf variëren van het verrichten van werkzaamheden als ZZP'er in een stagebedrijf, het eigen bedrijf of bij particulieren. Na het behalen van de startkwalificatie kunnen ze als ZZP'er blijven werken of bij een bedrijf in dienst gaan. Eventueel kan dit met ondersteuning van Werkzaak worden bekeken. Voor de activiteit 'Leerwerkbedrijf' gaat het op jaarbasis om zeker 30 jongeren uit de (potentiële) vsv-doelgroep. Het doel is echter om meer jongeren te laten instromen. 23

24 12. Zohra dagopleiding Om risicojongeren een tweede onderwijskans te bieden is in het kader van het Zohra project de Zohra dagopleiding opgenomen. Gedurende het project is in samenwerking met ROC Rivor geëxperimenteerd met een aangepast onderwijstraject voor deze groepjongeren. Het experiment heeft onder andere laten zien dat er in de onderwijsaanpak veel moet veranderen en dat voor een aantal jongeren een reguliere aanpak vanuit het onderwijs alleen niet voldoende is om hen binnenboord te houden. Het experiment heeft verder ook aangetoond dat voor deze groep jongeren een passend onderwijsaanbod gecreëerd moet worden, gecombineerd met een zorg- en hulpverleningaanbod, in een op het individu afgestemd traject. Zodat deze jongeren, ongeacht hun achtergrond of beperking in staat worden gesteld zich goed te kunnen ontwikkelen, een startkwalificatie te halen en toe te groeien naar zelfstandige volwassenen. Om zo voortijdig schooluitval te kunnen voorkomen en het risico op werkloosheid, criminaliteit en armoede te verkleinen. Resultaat Naar aanleiding van het Zohra onderwijsexperiment heeft ROC Rivor besloten om dit programmaonderdeel ook een onderdeel te laten worden van het project Hollandse Waterlinie (een PPS constructie). En sinds 2017 heeft Rivor een passend onderwijsaanbod voor deze jongeren gecreëerd, genaamd Doorstart. Het Doorstart onderwijs van ROC Rivor richt zich op jongeren tussen 16 en 27, die zonder diploma de vmbo of mbo niveau 2 hebben verlaten, die om verschillende redenen niet (direct) kunnen instromen binnen het reguliere, bekostigde onderwijs. De jongeren die niet direct kunnen instromen of terug kunnen in het regulier onderwijs, maar wel gebaat zijn bij enige vorm van onderwijs worden middels deze aangepaste vorm van onderwijs en ondersteuning beter toegerust bemiddeld naar werk of stromen indien mogelijk zo snel mogelijk door naar MBO niveau 2. ROC Rivor houdt een kennismaking- en intakegesprek, neemt een capaciteitentest af en stelt een persoonlijk ontwikkelingsplan op. Studenten volgen 2 dagen school en 2/3 dagen stage. Jongeren stromen in op niveau 1, maar stromen indien mogelijk na 10 weken door naar een MBO niveau 2 opleiding. Naast algemene vakken krijgen studenten verschillende trainingen. Verder krijgen studenten praktijklessen in techniek en horeca. Zij leren samenwerken, sociale vaardigheden en werknemersvaardigheden. Per jaar kunnen tenminste twee groepen volgtijdelijk deelnemen, waarmee het totaal aantal deelnemers minimaal 30 jongeren bedraagt. Door instroom van studenten na 10 weken in reguliere trajecten komen er plaatsen vrij die kunnen worden opgevuld door nieuwe kandidaten. Door tussentijdse in- en uitstroom is de verwachting dat het totale aantal tussen jongeren uitkomt. De deelnemers kunnen op 3 momenten instromen: - Maart - September - December 24

25 13. Zorg- en hulpverlening De meeste risicojongeren die in aanmerking komen voor het Zohra project hebben vaak ernstige gedragsproblemen en problemen op vrijwel alle levensgebieden. De gedragsproblemen en de problemen bedreigen de ontwikkeling van deze jongeren en belemmeren hun toekomstperspectief. Veel van deze jongeren vermijden de hulp of de specialistische zorg die ze nodig hebben. Om deze jongeren toch op adequate en efficiënte wijze hulp of zorg te kunnen leveren, of op indicatie door te verwijzen, is zorg en hulp aanbod opgenomen als vast onderdeel van het Zohra programma. Bij de start van het project waren twee hulpverleningsinstanties betrokken. Op basis van de aanwezige problematiek en het profiel werden de risicojongeren gekoppeld aan één van de twee betrokken hulpverleningsinstanties die structuur en oplossingen boden op de verschillende leefgebieden. De betrokken hulpverleningsinstanties waren: Humanitas DMH Homerun Tiel Ottho Gerhard Heldring stichting (later Pactum) Tijdens de experimentele fase bleek dat sommige risicojongeren behoefte hadden aan een brede scala aan zorg- hulpverleninginstellingen. Sommige jongeren waren gewoonweg toe aan het vinden van een baan, of ambulante begeleiding of verslavingszorg dingen die niet in het straatje van het Humanitas of Ottho Gerhard Heldring stichting/pactum vallen. Daar vanuit is het vaste ketensamenwerkingsverband met deze twee instelling losgekoppeld en is de samenwerking verbreed met andere zorg- hulpverleninginstellingen. Resultaat Het Zohra project is niet meer gekoppeld aan enkel twee vaste zorghulpverleningsinstanties, ketenpartijen. Hierdoor heeft het project de ruimte gekregen om de samenwerking te verbreden met andere zorg- hulpverleninginstellingen. Waardoor nog meer maatwerk geboden kan worden. 25

26 14. Ketensamenwerkingsverband De ervaring vanuit o.a. het Veiligheidshuis Rivierenland heeft aangetoond dat een gecombineerd ketenaanbod waarbij intensieve begeleiding, zorg- en hulpverlening nauw verbonden zijn met het onderwijs- en werkaanbod, in een op het individu afgestemd traject, vaak wel werkt. En dat een solitaire aanpak vanuit een enkele organisatie bij deze groep risicojongeren vaak niet werkt. Vanuit deze uitgangsituatie en alle oorspronkelijke Zohra programmaonderdelen is vanaf de start van het project getracht om met alle vaste ketenpartijen een gecombineerd maatwerkaanbod te hanteren. Dit beoogde ketensamenwerkingsverband is gedurende het project vorm gegeven in een maandelijks casusoverleg met de vaste ketenpartijen. Door o.a. de noodzakelijke bijstelling van het project, verschillen in organisatiecultuur, visie op risicojongeren en aanpak en doordat sommige partijen, soms, als concurrent werden gezien is het ketensamenwerkingsverband, in 2016, onder druk komen te staan. Naar aanleiding hiervan en dankzij de subsidietoekenning van RW/POA Rivierenland is in overleg met de gemeente Tiel, RW/POA Rivierenland en alle vaste ketenpartijen, een extern trainingsbureau, BeWell Empowerment, ingehuurd om meer ordening in het Zohra project en betere afstemming aan te brengen tussen de vaste ketenpartijen. Resultaat Tussen mei 2016 en april 2017 is er onder leiding van BeWell Empowerment, in fases, meer ordening en helderheid gecreëerd in de taken, rollen en de samenwerking met de vaste ketenpartijen. Tussen mei 2016 en december 2016 is meer ordening en helderheid gecreëerd in de taken, rollen en de samenwerking met de hulpverlening. In het eerste kwartaal van 2017 is er meer ordening en helderheid gecreëerd in de taken, rollen en de samenwerking met ROC Rivor. En door de ordening in het samenwerkingsverband met de hulpverlening en ROC Rivor is, tussen mei 2016 en maart 2017, ook meer helderheid gecreëerd in de taak, rol, projectstructuur en toekomstperspectief van het Zohra project. 26

27 15. Implementatie Naar aanleiding van de positieve behaalde resultaten in het eerst jaar, heeft ROC Rivor, in maart 2015, aan het gemeente bestuur van Tiel kenbaar gemaakt het Zohra project te willen adopteren en onderdeel te laten worden van het projectplan PPS Rivierenland: Klaar voor Morgen. Vanuit deze constructie had ROC Rivor, subsidie aangevraagd bij het Ministerie van Onderwijs ad ,- zodat het Zohra project voor een duur van vier jaar gecontinueerd kon worden als Doorstart project. Juni 2015 bereikte ons het bericht dat de minster van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de subsidieaanvraag voor PPS Rivierenland: Klaar voor Morgen had afgewezen. Het positief bericht was, volgens ROC Rivor, dat in de terugkoppeling wel sympathie is uitgesproken voor het deelproject; Doorstart project. En dat er geadviseerd is om het Doorstart project lost te koppelen van de PPS constructie en om het project in een apart projectplan gedetailleerd uit te werken en een nieuw aanvraag in te dienen. Naar aanleiding hiervan is er vanuit het Zohra project een uitgebreid en gedetailleerd concept projectplan Doorstart project uitgewerkt. Het concept is vervolgens tijdens een werkconferentie, op 30 september 2015, met een aantal organisaties en een vijftal jongeren, o.l.v. oud wethouder Frans van Oostveen, besproken. De organisaties die aan deze werkconferentie hebben deelnemen zijn: gemeente Tiel, Veiligheidshuis Rivierenland, ROC Rivor, Zohra project, RMC (Regionaal meldpunt voortijdig schoolverlaten), Iriszorg, politie, Humanitas, Mozaïek, Bureau Jeugdzorg /Patch en Kamer van Kansen. Alle aanwezige organisaties hebben uitgesproken dat het concept een goede basis bood voor een oplossingsaanpak van risicojongeren en om een samenwerking aan te gaan. Maar ook dat het projectplan op een aantal onderdelen nog verder uitgewerkt diende te worden. Vervolgens is het Doorstart projectplan in samenwerking met ROC Rivor verder uitgewerkt. Begin 2016 heeft het ROC Rivor kenbaar gemaakt dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft laten weten dat een aantal projectwerkzaamheden van het Doorstart project niet volledig in aanmerking komen voor een subsidie. Volgens ROC Rivor zou dit gaan om de werkzaamheden die tijdens de instroomfase verricht worden. Dit zou gaan om de intakegesprekken, de empowermenttraining, de lichte vorm van coaching -hulpverlening en de begeleiding naar de doorstoomfase. Kortom, juist de nieuwe werkwijze en de belangrijke schakel en methode-instrument, dat een goede aansluiting heeft met de leefwereld, belevingswereld en motivatie van risicojongeren, kwam volgens ROC Rivor niet volledig in aanmerking voor de PPS subsidie. Naar aanleiding van dit teleurstellende bericht zijn we snel opzoek gegaan naar een alternatieve oplossing om het continueren van het project te kunnen waarborgen. Uiteindelijk is een subsidieaanvraag bij RW/POA Rivierenland ingediend, die op 26 mei 2016 aan het Zohra project is toegekend. Met de toekenning van deze subsidie werd het mogelijk gemaakt om het Zohra project voor een duur van 2 jaar te continueren (2016 en 2017), om meer ordening en afstemming aan te brengen tussen de vaste ketenpartijen. En om een duurzame continueringoplossing te vinden. Nadat tussen mei 2016 en april 2017, meer ordening en helderheid gecreëerd was in de taken, rollen en de samenwerking tussen de vaste ketenpartijen is, tot en met oktober 2017, naar een implementatieoplossing gezocht. BeWell Empowerment heeft eerst samen met twee vaste ketenpartijen onderzocht welke mogelijkheden zij hadden om het Zohra project binnen de eigen instelling te implementeren. De twee ketenpartijen waren Humanitas DMH Homerun Tiel en ROC Rivor. 27

28 Uit de onderzoekgesprekken met Humanitas DMH Homerun Tiel is uiteindelijk geconcludeerd dat het Zohra project, bij Humanitas DMH Homerun, een risico zal lopen om haar pionierswerk en out of the box denken en handelen kwijt zal raken. In maart 2017 heeft ROC Rivor kenbaar gemaakt geen mogelijkheden te zien om het Zohra project alsnog bij ROC Rivor onder te brengen. Daarnaast acht ROC Rivor het ook niet wenselijk om het Zohra project bij welke instelling dan ook onder te brengen. Volgens ROC Rivor is het belangrijk dat het Zohra project haar onafhankelijkheid niet verliest. De meeste ideale oplossing is, volgens ROC, om het Zohra project als zelfstandig project te laten continueren in plaats van het ergens onder te brengen. De verdere zoektocht naar een duurzame continuering- en implementatieoplossing heeft uiteindelijk naar Werkzaak Rivierenland geleid. Onder leiding van BeWell Empowerment is er in oktober 2017 contact tussen Werkzaak Rivierenland en het Zohra project gelegd. Naar aanleiding van dit contact is door beide partijen de intentie uitgesproken om, vanuit het huidige Zohra project, een gezamenlijke pilot uit te voeren: het empowerment trainingstraject. Zodat hiermee onderzocht kan worden of de Zohra empowerment aanpak een aanvulling kan zijn op de huidige producten van de Werkzaak Rivierenland. Resultaat Onder leiding van BeWell Empowerment is in het laatste kwartaal van 2017 een optie in beeld gekomen, op welke wijze het Zohra project, eventueel, duurzaam gecontinueerd/geïmplementeerd kan worden. Voor het Zohra project is Werkzaak Rivierenland momenteel de partij die de meeste aansluiting heeft met de Zohra aanpak. Vanuit een experimenteel samenwerkingpilot zal in de perioden van februari, maart en april 2018 uitgezocht worden wat de meerwaarde van het Zohra product is en of er een duurzaam samenwerkingsverband met Werkzaak Rivierenland kan ontstaan. Eventueel door het Zohra product bij Werkzaak Rivierenland onder te brengen. Indien het experimentele samenwerkingpilot een positief resultaat oplevert en beide partijen voor een duurzaam samenwerkingsverband kiezen dan zal die, naar alle waarschijnlijkheid, pas in het derde of vierde kwartaal van 2018 vorm kunnen krijgen. 28

29 16. Resultaten & stand van zaken Ondanks de onvoorziene omstandigheden, de bijstelling van het oorspronkelijk Zohra projectplan en de zoektocht naar een werkbaar ketensamenwerkingsverband heeft het project na vier jaar een aantal prachtige en bijzondere resultaten opgeleverd. Concreet heeft het project de volgende resultaten opgeleverd: 1. Resultaten met betrekking tot de doelgroep, uitstroom resultaten en achtergronden. Gedurende de vier jaar zijn er in totaal 102 risicojongeren voor het Zohra project aangemeld. Van de 102 aangemelde risicojongeren zijn er 69 geselecteerd voor deelname aan het Zohra project. De overige 33 risicojongeren waren onvoldoende gemotiveerd, kwamen niet door de screening, kregen geen deelnametoestemming, voldeden niet aan de deelnamecriteria of konden ergens anders beter geholpen worden. Aantal aangemelde jongeren In het onderstaande overzicht worden de culturele achtergrond, geslacht en het aantal getoond, van de 102 aangemelde jongeren. Culturele achtergrond Geslacht Aantal Marokkaans Man 26 Marokkaans Vrouw 5 Nederlands Man 39 Nederlands Vrouw 13 Moluks Man 3 Turks Man 4 Turks Vrouw 3 Pools Man 4 Afghaans Man 1 Somalisch Man 1 Egyptisch /Nederlands Man 1 Surinaams Man 1 Chinees Man 1. In het onderstaande overzicht worden de culturele achtergrond, geslacht en het aantal getoond, van de 69 geselecteerde jongeren. Culturele achtergrond Geslacht Aantal Marokkaans Man 14 Marokkaans Vrouw 2 Nederlands Man 27 Nederlands Vrouw 7 Moluks Man 3 Turks Man 4 Turks Vrouw 3 Pools Man 4 Afghaans Man 1 Somalisch Man 1 Egyptisch /Nederlands Man 1 Surinaams Man 1 Chinees Man 1 29

30 Doorstroom/uitstroom resultaten (peildatum 31 december 2017) Van de 69 jongeren zijn er: Aantal Doorstroom/uitstroom resultaten 24 Jongeren zijn naar een reguliere baan doorgestroomd/uitgestroomd. 21 Jongeren zijn naar regulier onderwijs (BOL) doorgestroomd/uitgestroomd. Jongeren zijn naar een reguliere onderwijs/werk traject (betaald arbeid & 6 leren) doorgestroomd/uitgestroomd Jongeren naar een externe job coach verwezen/doorgestroomd i.v.m. 11 intensieve re-integratie/participatie begeleiding richting onderwijs of werk; Jongeren zijn naar een intensief hulpverleningstraject verwezen 7 /doorgestroomd; Sommige jongeren volgen naast de harde doorstroom/uitstroom resultaten, zoals regulier onderwijs en werk, en begeleiding van een externe job coach ook nog een hulpverleningstraject. 2. Resultaten met betrekking tot een daling van het aantal vermogensmisdrijven zoals diefstal en inbraak te verminderen. Het project Zohra heeft samen met de andere maatregen bijgedragen dat er minder criminaliteit en overlast is in Tiel. Vooral op het gebied van woninginbraken is veel winst geboekt. In vergelijking met 2012 heeft er een daling van meer dan 80% plaats gevonden. De belangrijke oorzaak van deze forse daling is de integrale aanpak van de criminele jeugdgroep, waarvan het Zohra project een onderdeel van is. 3. Resultaten met betrekking tot de Zohra empowermenttraining In het kader van het Zohra project is een unieke empowermenttraining ontwikkeld. Die als een effectieve interventie- en een activerend middel voor risicojongeren, zonder dagbesteding, ingezet kan worden. Het gaat om een empowerment methode die goed aansluit bij risicojongeren, de juiste begeleidingsaanpak hanteert en over het juiste samenhangend geheel van zorg, hulp, begeleiding, leer- en ontwikkelingsmethodes beschikt, dat garant staat voor minimaal 70% positieve re-integratie en participatie resultaten. 4. Resultaten met betrekking tot het leerwerkbedrijf. Naar aanleiding van het Zohra experiment heeft ROC Rivor, vanaf 2017, een kleinschalige en veilige leerwerkomgeving, binnen de schoolmuren, gerealiseerd. Dit programmaonderdeel is via het project Hollandse Waterlinie (een PPS constructie) mogelijk gemaakt. 5. Resultaten met betrekking tot het leerwerkbedrijf. Naar aanleiding van het Zohra onderwijsexperiment heeft ROC Rivor, vanaf 2017 een passend onderwijsaanbod voor risicojongeren, tussen 16 en 27, gecreëerd, genaamd Doorstart. Ook dit programmaonderdeel is via het project Hollandse Waterlinie mogelijk gemaakt. 6. Resultaten met betrekking tot het Zohra zorg- en hulpverleningsaanbod. Tussen mei 2016 en december 2016 is, onder leiding van BeWell Empowerment meer ordening en helderheid gecreëerd in de taken, rollen en de samenwerking met de hulpverlening. 30

31 Het Zohra project is niet meer gekoppeld aan enkel twee vaste zorghulpverleningsinstanties, ketenpartijen. Met als resultaat dat het project meer ruimte heeft gekregen om de samenwerking met andere zorg- hulpverleninginstellingen te verbreden en hierdoor meer maatwerk geboden kan worden. 7. Resultaten met betrekking tot het ketensamenwerkingsverband. O.l.v. BeWell Empowerment is tussen mei 2016 en april 2017 meer ordening en helderheid gecreëerd in de taken, rollen en de samenwerking tussen alle vaste ketenpartijen. Het Zohra project hanteert nu, op casusniveau, een flexibele en incidentele ketensamenwerking. Tijdens het Zohra traject wordt er sowieso met de aanmelders en overige organisaties/instellingen (o.a. onderwijs, zorg en hulpverlening instanties) die bij de deelnemers betrokken zijn intensief samen gewerkt. 8. Resultaten met betrekking tot de implementatie. Dankzij BeWell Empowerment is in het laatste kwartaal van 2017 een optie in beeld gekomen op welke wijze het Zohra project duurzaam gecontinueerd kan worden. In de perioden van februari, maar en april 2018 zal een in samenwerking met de Werkzaak rivierenland een pilot uitgevoerd worden om de meerwaarde van het Zohra project te onderzoeken en of er een duurzaam samenwerkingsverband tussen Werkzaak Rivierenland en het Zohra project kan ontstaan. Eventueel door het Zohra product bij Werkzaak Rivierenland onder te brengen. 9. Resultaten met betrekking tot de methodiekbeschrijving. Tijdens de experimentele periode van ruim vier jaar is de Zohra methode in de gemeente Tiel en Regio Rivierenland uitgeprobeerd, verder ontwikkeld, verfijnd en uitgekristalliseerd. En na ruim vier jaar kunnen we vaststellen dat de ontbrekende schakel in het huidige reguliere zorg- hulpaanbod aan risicojongeren is gevonden. En dat er een nieuwe, aanvullende, samenhangende en efficiënte aanpak van risicojongeren is gevonden. De Zohra methodiek is voor een deel al uitgeschreven. Een deel van de methodiekbeschrijving is tevens ook in dit document te vinden. De volledige methodiek kan verder uitgewerkt worden zodra de methode is geïmplementeerd en binnen een instelling is ondergebracht. Of wanneer men de keuze maakt om het Zohra project als zelfstandig project te laten continueren in plaats van het ergens onder te brengen. 31

32 17. Financiële verantwoording Jaarlijks worden de begroting, werkzaamheden, de samenhangende resultaten, effecten, doelmatigheid en doeltreffendheid van het Zohra project door de gemeente Tiel geëvalueerd. - Het eerste pilotproject jaar is in maart 2015 door de gemeente geëvalueerd. - Het tweede pilotproject jaar is in oktober 2016 door de gemeente geëvalueerd. Voor de eerste twee pilotjaren (2014 en 2015) en het eerste kwartaal van 2016 is destijds een financiële dekking gevonden door gelden van: 1. Gemeenteraad Tiel GSO Totaal Hieruit zijn kosten voor de onderstaande projectactiviteiten bekostigd (kosten specificatie): 1. Empowermenttraining en overige begeleidingswerkzaamheden kosten Extra kosten voor opvang en begeleiding Huur werklocatie- en overige projectkosten Bijdrage inrichting van de keuken van het ROC Rivor leerwerkbedrijf Totaal Voor de derde en vierde pilotjaren (2016 en 2017) is een financiële dekking gevonden door gelden van RW/POA Rivierenland en van de gemeenteraad Tiel. 1. Gemeenteraad Tiel RW/POA Rivierenland Totaal Het bedrag van , van de gemeenteraad Tiel, is ingezet voor het eerste kwartaal van 2016 (bedrag is onderdeel van de ). En met het subsidiebedrag van , dat RW/POA Rivierenland op 26 mei 2016, aan het Zohra project heeft toegekend, kon het project voor een duur van 2 jaar gecontinueerd worden. Hieruit zijn kosten voor de onderstaande projectactiviteiten bekostigd (kosten specificatie): 1. Empowermenttraining en overige begeleidingswerkzaamheden kosten Huur werklocatie Stagiaires kosten Overige projectkosten (kantoor, telefoon, calamiteitenkosten etc.) Totaal Toelichting op het verschil tussen de begeleidings- en werkzaamhedenkosten van de perioden 2014/2015 en 2016/2017. De begeleidings- en werkzaamhedenkosten in de perioden van 2014/2015 waren hoger omdat: 1. de (traject)begeleidingstaken van het Zohra team uitgebreider waren. Door de aangebrachte ordening in de taken, rollen en de samenwerking met de vaste ketenpartijen is een aantal (traject)begeleidingstaken komen vervallen. Naar aanleiding 32

33 hiervan heeft de uitvoerende/begeleidende instantie (Akromodus) de begeleidingskosten, naar evenwicht, aangepast. 2. Het aantal deelnemers in 2014 /2015 was hoger dan in 2016/2017. In 2014/2015 ging het om in totaal 36 deelnemers. in 2016/2017 ging het om in totaal 33 deelnemers. Begroting 2018 Naar aanleiding van een ingediende motie die raadsbreed is aangenomen, is in de perspectievennota is voor het Zohra project nog ,= gereserveerd voor de deelname van Tielse jongeren voor Momenteel wordt samen met de werkzaak gekeken of het project in aanmerking komt voor reguliere financiering vanuit de participatiegelden. Daarvoor start op korte termijn met de medewerkers van de werkzaak een pilot. Indien dit niet mogelijk zou blijken dan zal geprobeerd worden om met externe middelen het project bij het Veiligheidshuis onder te brengen. 33

34 18. Toelichting op de projectkosten/begroting De kosten worden gevormd door alle projectactiviteiten vanaf de instroom van de jongeren tot en met de uitstroom en het nazorgtraject. Bij een succesvol uitstroom resultaat wordt een bedrag van minimaal per jongere, per jaar, aan gemeenschapsgeld bespaard. Dit bedrag is gebaseerd op de kosten voor levensonderhoud van een niet werkende jongere: Een jaarlijkse uitkering (plm , - per jaar bruto kosten gemeente), Kosten voor controle & begeleiding, cursussen, toeslagen, schuldsanering etc. (plm per jaar EFSI 2013). In het besparingsbedrag van zijn de overige maatschappelijke en economische kosten, die risicojongeren met zich meebrengen, niet in meegenomen. Denk hierbij aan de detentiekosten en kosten die verbonden zijn met de opsporing, vervolging, berechting, nazorg en het hulp- en zorgtraject. Daarnaast zijn er ook nog andere kosten gemoeid met o.a. de overlast, vernieling, geweld- en criminaliteitdelicten. Wanneer we de overige kosten meetellen dan komen we op een veel hoger besparingsbedrag aan maatschappelijke en economische kosten per jongere. 34

35 Bijlage 1: Samenvatting procesbegeleiding 2016/ BeWell Empowerment Zohra Project - Regio Rivierenland Achtergrond Omdat de voortzetting van het Zohra project via de PPS constructie van ROC Rivor niet mogelijk was en omdat men, in maart 2016, zinvol geachte om het Zohra project, in een pilotvorm, voort te zetten is een subsidieaanvraag bij W/POA Rivierenland ingediend. En op 26 mei 2016 heeft W/POA Rivierenland een subsidiebedrag van aan het Zohra project toegekend, zodat het project voor een duur van 2 jaar gecontinueerd kon worden, van juni 2016 tot januari Deze middelen zijn beschikbaar gesteld ten behoeve van: - de continuering van de lopende aanpak, - het ordenen, optimaliseren, afstemming en verder professionaliseren van de ketensamenwerking in het project, via een extern procesbegeleider, een onderzoek naar de mogelijkheden om het project met structurele financiering, na januari 2018, een vast onderdeel te laten zijn van re-integratieaanbod in de regio Rivierenland. Verkenning middels de eerste gesprekken ronde Naar aanleiding van deze subsidie is door W/POA Rivierenland BeWell Empowerment ingeschakeld om, als externe procesbegeleider, de ketensamenwerking te optimaliseren en om de implementatie mogelijkheden, voor de periode na januari 2018, te onderzoeken. In het tweede kwartaal van 2016 is de procesbegeleider gestart met de eerste ronde gesprekken met de betrokkenen ketensamenwerking partijen. Uit de eerste gesprekken ronde bleek dat alle verschillende deelnemende instanties aan het Zohra project doordrongen waren het belang van de zorg voor de doelgroep van het project, risicojongeren zonder voldoende startkwaliteiten, voor participatie en re-integratie in werk of onderwijs. En dat zij allen op hun eigen wijze vorm geven aan deze zorg, op hun eigen specifieke wijze en met hun eigen specifieke aanbod. Ook de subsidievoorwaarde van RW-POA Rivierenland om een procesbegeleider aan te trekken teneinde de onderlinge samenwerking te ordenen en te optimaliseren, op elkaar af te stemmen en te professionaliseren, werd door de verschillende betrokkenen bij het project gedeeld en (h)erkend. Verder is ook de wens uitgesproken om gezamenlijk verantwoordelijk te zijn voor het gehele traject van de deelnemers van het project, van werving tot begeleiding naar regulier werk en onderwijs. Er is op het moment van gesprekken veel verwarring over de procedure van aanmelding en doorverwijzing van deelnemers aan het project. En men heeft het gevoel dat de verantwoordelijkheden en bevoegdheden voor de selectie, assessment en begeleiding niet helder meer zijn. Die situatie leidt tot veel verwarring, teleurstelling en wantrouwen. De betrokkenen ketenpartijen bij het project hebben allen, expliciet aan de procesbegeleider gevraagd dit traject van ordening en optimale samenwerking te initiëren, begeleiden en tot een goed resultaat te brengen. En er werd gedacht aan een aantal werkconferenties, een serie persoonlijke begeleidingsgesprekken en bilaterale overleggen, als proces begeleidingsinstrumenten. Tweede ronde gesprekken In het derde kwartaal van 2016 is de procesbegeleider gestart met de tweede ronde gesprekken met de betrokkenen ketensamenwerking partijen om gezamenlijk de onderwerpen van de werkconferenties te bepalen. Als onderwerp van gesprek voor de werkconferentie wordt gekozen voor het inzichtelijk maken van het proces van aanmelding, assessment, verwijzing, trajectkeuze en trajectbegeleiding, verdere verwijzing en nazorg van betrokken jongeren. Bij deze gesprekken werden ook wensen besproken over het thema ordening en afstemming bij de werkconferentie en de mogelijkheden om in de nabije toekomst tot goede afstemming te komen. 35

36 Ordening - helder inzicht in het proces van instroom in het Zohraproject en empowerment aanbod tot en met uitstroom naar betekenisvolle vervolgtrajecten in de regio Rivierenland zorg, school en werk - wederkerig begrip voor criteria van instroom en doorstroom en de daarbij horende overdrachtsmomenten - zicht op behoefte aan ondersteuning van betrokkenen bij individuele vraagstukken van de deelnemers aan het project en de wijze waarop die gevraagd en aangeboden kan worden. Afstemming - een vorm van regulier overleg van betrokkenen teneinde individuele vraagstukken van deelnemers omtrent instroom, doorstroom en uitstroom te bespreken en optimaal op elkaar af te stemmen - het verwerven van een effectieve vergadermethodiek en heldere vorm van afstemming en besluitvorming - wegen ontwikkelen om meningsverschillen en wederkerige teleurstelling op eenvoudige en ontspannen wijze aan de orde te stellen - inzicht krijgen in de actieve factoren bij vertrouwen en gaandeweg het vertrouwen in elkaars vakkundigheid en zinvolle bijdrage vergroten. Werkconferenties Eerste Werkconferentie Bij de eerste Werkconferentie, in het derde kwartaal van 2016, over het Zohra project is gekeken naar de ordening van de ketensamenwerking. Bij het beschouwen van het proces is uitgegaan van het belang van de jongeren en de wens en noodzaak om de jongeren zo snel mogelijk op traject te krijgen, of dat nu jeugdzorg, verslavingszorg, schuldhulpverlening, psychiatrische zorg, schoolopleiding, werkopleiding, stage of de empowerment training zou zijn. Betrokkenen hebben bij de werkconferentie een aantal zaken vastgesteld die voor een vitale procesbegeleiding van betrokken jongeren van belang zijn: - diegene of die instantie die een jongere aanmeldt voor het Zohra project of welk ander traject dan ook blijft hoe dan ook (mede)verantwoordelijk voor genoemde jongere - de verantwoordelijkheid voor de assessment en toewijzing van een jongere naar een specifiek traject zal moeten liggen bij professionele instanties en personen, te denken valt hierbij aan Veiligheidshuis, keten van jongerenwerk, wijkteams, etc. Aangezien het hier om jongeren gaat die op meer dan één levensgebied een ernstig probleem hebben is het heel belangrijk hierover een zorgvuldige afweging te maken - er is wederzijds zicht ontstaan op de specifieke kaders waarin een iedere betrokken organisatie in de gemeenschap en in het begeleidingsproces moet werken, of dat nu jeugdzorg of verslavingszorg etc. is; ook voor het ROC Rivor geldt dat zij in haar trajecten aan eisen en resultaten gebonden is, wat op zijn beurt weer voorwaarden stelt aan jongeren die een opleiding willen volgen of vervolgen - duidelijk werd dat de empowerment training een unieke positie in het gehele Zohra project innam omdat zij verlangen gestuurd kan werken en geen hoge eisen hoeft te stellen aan de deelname van de jongeren aan de training; daarmee kunnen de jongeren zich gezien voelen als jongeren die willen groeien en ontwikkelen en niet als probleemjongeren waar iets aan mankeert of die eerst nog aan allerlei eisen moeten voldoen; de empowerment kan als geen andere instantie werken aan de intrinsieke motivatie van de jongere om weer regie te nemen over eigen leven en enthousiast te geraken over een nieuw ontwikkelings- of opleidingstraject. 36

37 Tweede Werkconferentie De tweede Werkconferentie vond in het vierde kwartaal van 2016 (9 december). Bij de tweede Werkconferentie hebben betrokkenen gekeken hoe het proces van aanmelding, assessment, toewijzing en nazorg geoptimaliseerd kon worden. Naar aanleiding hiervan is ook gekeken welke positie en rol de verschillende organisaties in dit proces in kunnen nemen, in het bijzonder uiteraard het Zohra project en de empowerment training. Voor een optimalisering van de zorg voor de doelgroep en verdere verbetering van de onderlinge afstemming van de betrokken instanties zijn de volgende aanbevelingen vanuit de gesprekken en overleggen naar voren gekomen. Potentiële deelnemers aan het Zohra project kunnen vanuit verschillende instanties aangemeld worden voor het Zohra project. Er zijn twee belangrijke zaken hierbij aan de orde: de persoon en de instantie die de deelnemer aanmeldt is en blijft (mede)verantwoordelijk voor de begeleiding van betreffende deelnemer, voor, tijdens en na het Zohra project en in gezamenlijkheid met het Zohra project. En ten tweede: de potentiële deelnemer dient in beeld te zijn bij één van het jongeren-ketenoverleggen en daarmee contact te hebben. Vanuit deze jongeren-ketenoverleggen kan bekeken worden of het Zohra project op dat moment de geschikte ondersteuning is voor de potentiële deelnemer of dat er eerst naar andere ondersteuning gekeken moet worden. Onderzoek naar de mogelijkheden om het project met structurele financiering na januari 2018, een vast onderdeel te laten zijn van re-integratieaanbod in de regio Rivierenland. Tijdens de aanloop naar, tijdens en na de tweede Werkconferentie hebben de betrokkenen bij het Zohra project gekeken naar de wijze waarop het Zohra project in 2018 verder voortgang kan vinden, ondergebracht bij een andere organisatie dan wel zelfstandig. De uiteindelijke conclusie van de gesprekpartners was dat het niet zinvol was om het Zohra project niet ergens onder te brengen. - De instanties waar het ondergebracht zou kunnen hebben een ieder al vergelijkbare trajecten voor integratie en herstarters. Het onderbrengen van het Zohra project bij deze instanties zou onvruchtbare samensmelting, onnodige concurrentie, spanningen, kosten en wellicht ook uiteindelijk opheffing tot gevolg hebben. - Volgens ROC Rivor is de meeste ideale oplossing om het Zohra project als zelfstandig project te laten continueren i.p.v. het ergens onderbrengen. Zodat het haar onafhankelijkheid niet mag verliezen. - Het Zohra project is in zijn hoedanigheid uniek, omdat het daar ondersteuning en opvang biedt waar andere instanties niet kunnen komen onderwijs drop-outs en zorg-mijders. - Geborgd door de aanmeldende instantie en geborgd door jongeren-ketenoverleggen kan het Zohra project de potentiële deelnemer eventueel zelf aanmelden bij het WMO loket van de betreffende gemeente en samen met betrokken WMO afdeling het traject bij het Zohra project goedkeuren, aanpassen dan wel afwijzen. Verder staat het uiteraard vrij aan andere organisaties/instellingen om eigen kandidaten vanuit eigen financiering aan het Zohra project deel te laten nemen. Mogelijke implementatieoplossing Omdat, tijdens de eerste en tweede kwartaal van 2017 duidelijk werd dat het onderbrengen van het Zohra project bij de betrokkenen ketensamenwerking partijen niet mogelijk was is tijdens het derde en vierde kwartaal naar een andere implementatieoplossing gezocht. En uiteindelijk heeft, na een aantal individuele gesprekken tussen de procesbegeleider en mevr. Elfriede Boer van Werkzaak Rivierenland, ertoe geleid dat, in het vierde kwartaal van 2017, 37

38 in aanwezigheid van de procesbegeleider, een gesprek geweest over een pilot samenwerkingsverband waarin de meerwaarde een aanvulling van het Zohra product wordt onderzocht. En dat bij een positief resultaat i.s.m. met Werkzaak Rivierenland naar een duurzame continueringoplossing gezocht zal worden. Conclusie De oorspronkelijke wensen van het bij het Zohra project betrokken instanties waren de onderlinge samenwerking en afstemming te ordenen, te optimaliseren, op elkaar af te stemmen en te professionaliseren. Gezamenlijk hebben de instanties een manier gevonden om ieder vanuit eigen kracht zich te verhouden tot elkaar en tot het Zohra project in het bijzonder. De financiering van de activiteiten van het Zohra project zullen moeten plaatsvinden vanuit een mogelijke continueringoplossing via Werkzaak Rivierenland, WMO of vanuit het opdrachtgeverschap in het veld. Daarnaast is het ook aan het gemeente bestuur van Tiel en de regio Rivierenland om een structureeroplossing te vinden binnen het reguliere budget. Zodat een optimaal en gepast aanbod te kunnen bieden aan risicojongeren om de regie over hun eigen leven weer ter hand te nemen. Procesbegeleider, Tjeerd Baas BeWell Empowerment 38