Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden

Transcriptie

1 P r e e k & l i t u r g i e Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden 23 juli 2017 Organist: Gerben Bergstra - voorganger: Tjitske Hiemstra thema: Onkruid op de akker * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen Wonderwereld vol geheimen Ionabundel nr. 7: 1 * Gebed omringd door NL 281: 1, 2, 3 gebed 8, 9, Hij gaat ons voor, is ons vooruit. De schepping zingt zijn vreugde uit: Amen. Halleluja! 2. Wanneer het donker ons verrast, houd ons dan in uw goedheid vast: Kyrie eleison! 3. Verschijn ons als de dageraad, Gij, zon die ons te wachten staat: Kyrie eleison 9. Het lied van wie zijn voorgegaan zet ons vandaag tot zingen aan: Amen. Halleluja! 10. Ontvlam in ons en vuur ons aan! Getroost zullen wij verder gaan. Amen. Halleluja! * Bijbellezing delen uit psalm 86 * Zingen Tijd van vloek en tijd van zegen NL 845

2 2. Tijd van troosten tijd van tranen tijd van mooi zijn tijd van schamen tijd van jagen nu of nooit tijd van hopen dat nog ooit. Tijd van zwijgen zin vergeten nergens blijven niemand weten tijd van kruipen angst en spijt zee van tijd en eenzaamheid. 3. Wie aan dit bestaan verloren nieuw begin heeft afgezworen wie het houdt bij wat hij heeft sterven zal hij ongeleefd. Tijd van leven om met velen brood en ademtocht te delen wie niet geeft om zelfbehoud, leven vindt hij honderdvoud. * Bijbellezing Matteus 13: en Hij hield hun een andere gelijkenis voor: Het is met het koninkrijk van de hemel als met een mens die goed zaad op zijn akker uitzaaide. Terwijl de mensen sliepen, kwam zijn vijand onkruid tussen het graan zaaien en vertrok weer. Toen het jonge gewas opschoot en vrucht begon te dragen, kwam ook het onkruid tevoorschijn. De knechten kwamen de heer des huizes vragen: Heer, hebt u soms geen goed zaad op uw akker gezaaid? Waar komt dat onkruid dan vandaan? Hij antwoordde: Dat is het werk van een vijand. De knechten zeiden tegen hem: Wilt u dat wij er het onkruid tussenuit wieden? Hij antwoordde: Nee, want dan zouden jullie met het onkruid ook het graan lostrekken. Laat beide samen opgroeien tot aan de oogst, dan zal ik, wanneer het oogsttijd is, tegen de maaiers zeggen: Wied eerst het onkruid, bind het in bundels bij elkaar en verbrand het. Breng dan het graan bijeen in mijn schuur. Noch in gelikenis fertelde Er harren: It is mei it himelske ryk as mei in man dy t goed sie yn syn bou siedde hie. Doe t alleman te sliepen lei, kaam syn fijân en siedde wylde weet tusken de goede. Doe makke er dat er fuort kaam. It gewaaks skeat op en sette frucht, mar doe die bliken, dat der ek wylde weet yn siet. De arbeiders gongen nei de boer ta en seinen tsjin him: Boer, jo hawwe dochs goed sie yn e bou siedde, n twier? Wêr kin dy wylde weet dan weikomme? Hy sei tsjin harren: Dat is it wurk fan in fijân. De arbeiders fregen him: Wolle jo, dat wy de bou opgeane en de wylde weet der úthelje? Nee, sei er, jim soenen ris tagelyk de goede útlûke kinne. Lit it mar mei-inoar opgroeie oan e rispinge ta. As it sa fier is, dan sis ik tsjin e sichters: Fandelje earst de wylde weet byinoar. Byn it oan bosken en brân it op. En dan bringe jim de goede weet yn e skuorre. 2

3 Daarop stuurde hij de mensen weg en ging naar huis. Zijn leerlingen kwamen bij hem en vroegen: Wilt u ons de gelijkenis van het onkruid op de akker uitleggen? Hij antwoordde hun: Hij die het goede zaad zaait is de Mensenzoon, de akker is de wereld, het goede zaad dat zijn de kinderen van het koninkrijk; het onkruid dat zijn de kinderen van het kwaad, de vijand die het zaait is de duivel, de oogst staat voor de voltooiing van deze wereld en de maaiers zijn de engelen. Zoals het onkruid bijeengebonden wordt en in het vuur verbrand, zo zal het gaan bij de voltooiing van deze wereld: de Mensenzoon zal zijn engelen eropuit sturen, en ze zullen uit zijn koninkrijk allen die anderen ten val hebben gebracht en de wetten hebben verkracht bijeenbrengen en hen in de vuuroven werpen; daar zullen ze jammeren en knarsetanden. Dan zullen de rechtvaardigen in het koninkrijk van hun Vader stralen als de zon. Laat wie oren heeft goed luisteren! Gedicht J.J.A. Gouverneur De boer staat voor zijn roggeveld En krabt zich brommend achter de oren. Dat had ik me anders voorgesteld; Ik zaaide het allerbeste koren, En nu - kijk eens dat ontuig aan! Wis heeft de duivel dat gedaan. Daar komt zijn jongske, heel verrukt, Met bonte bloemen rijk beladen, Die hij op d akker heeft geplukt, Wit, blauw en purperrood van bladen. Kijk, vader, juicht hij, wat een pracht! Wat heeft God d akker rijk bedacht! * Zingen Gij hebt met uw brede gebaren NL 765 Allen 4. Heer, zijn wij het zaad van uw akker, Gij doet ons ontkiemen tot graan. Wij sliepen en Gij roept ons wakker, Gij doet ons uit aarde ontstaan. Allen 2. In deze onstuimige lente, waarin heel de wereld bestaat, verwekt Gij de elementen en wie scheidt het goed van het kwaad? Zrs. 5. Wij groeien de aarde te boven, wij rijpen in weer en in wind, totdat Gij in garven en schoven de mensen tezamen bindt. Brs. 3. En wie zal het zaad onderscheiden, het zij tot verval of tot eer? Uw regen geeft regen aan beide, uw zon ziet op beide terneer. Allen 6. En als Gij ons brengt in uw schuren ten tijde der eeuwigheid, o laat ons het dorsen verduren waarmee Gij het graan onderscheidt! 3

4 * Overdenking Gemeente van Christus, Op de rand van de vakantietijd hebben we de gelijkenis over een mens die goed zaad zaait! Hier de zaaister, geschilderd in 1918 door Herman Gouwe in paars, blauw en violet Veel bekender is het schilderij van Van Gogh. Het hoofd van de zaaier reikt tot in de onderste rand van de zon. Deze verbinding tussen hemel en aarde geeft aan de zaaier een religieus aura het is Jezus zelf. Zo n traditionele zaaier kennen we niet meer nu alles met machines gebeurt, maar we kennen het zaaien wel vanuit onze eigen tuin, waar we zaaien of planten en waar ook onkruid opkomt Moet je dan wachten of gaan wieden? Eén van de bekendste gelijkenissen is die over het zaad, dat op de weg valt, op rotsachtige grond, tussen de distels of het laatste deel in goede grond, dat veel vrucht voortbrengt. Vandaag de daarop volgende, veel onbekendere gelijkenis over een mens, die goed zaad op zijn akker uitzaaide. Het maakt nu niet uit waar het zaad terechtkomt, maar om wat er s nachts gebeurt als een vijand onkruid tussen het graan zaait. Yn de Fryske oersetting siedde er wylde weet tusken de goede. Op het eerste gezicht lijkt het op graan en biologisch behoort het tot dezelfde plantenfamilie, maar in tegenstelling tot graan is het giftig (je krijgt hoofdpijn/ duizeligheid). Bij het vormen van de aren worden de zwartachtige korrels van de wylde weet, de dolle tarwe duidelijk zichtbaar! Deze gelijkenis gaat in op vragen uit de tijd van Mattheüs. Men verwachtte dat bij de komst van de Messias de akker van de wereld van onkruid gezuiverd zou worden en daar was nog weinig van te zien. Wachten of wieden, vragen Mattheüs en anderen zich af. Het Koninkrijk komt niet bij toverslag, het moet groeien. Pas als het graan gerijpt is, zijn de aren goed van het onkruid te onderscheiden. In de geschiedenis zien we dat de Joodse gemeenschap het ontstaan van die eerste gemeenten heftig heeft vervolgd. Paulus was o.a. een vervolger van de eerste Christenen, maar hij werd later de apostel, die zich het meest trouw inzette om de nieuwe leer te verkondigen In het beeld van deze gelijkenis veranderde Paulus van onkruid tot goed graan. Laat beide samen opgroeien tot aan de oogst, zegt Mattheüs. Hij was er getuige van geweest hoe Jezus, als onkruid werd gewied door de overtuiging van de Schriftgeleerden. Wat is het jammer dat deze gelijkenis niet veel bekender is geworden in de wereld en dat men de waarheid hiervan niet veel meer heeft begrepen! Doperse gemeentes probeerden in het begin zuivere gemeenten zonder vlek en rimpel te zijn. Via ban en mijding wiedde men het onkruid; waardoor de ene splitsing na de andere ontstond. Het deed Menno Simons veel verdriet, dat hij uiteindelijk in de echtmijding heeft toegestemd; anders was hij misschien zelf nog in de ban gedaan Hebben zij destijds deze gelijkenis niet gelezen of niet begrepen? Het werk van wieden van de akker is bij ons niet in goede handen, heb geduld om te wachten! 4

5 Als onkruid in eigen tuin al nauwelijks uit te roeien is, kunnen we dat in de wereldtuin dan wel? Want wat heeft men dat bij tijd en wijle veel geprobeerd, door ketters op brandstapels te brengen en zo het onkruid van de reformatie uit te roeien, maar het werkte averechts Je kunt je afvragen wat zuiveren voor uitwerking heeft, denk aan de laatste tijd in Libië, Afghanistan en nu in Syrië En waar komt het onkruid vandaan?? De vijand heeft het in de nacht gezaaid, terwijl de mensen sliepen. Jezus heeft weet van kwade krachten, maar waar ze vandaan komen? Het is er en we hebben ermee te dealen En altijd weer komt het hier of daar in de wereld naar boven en is de vraag: wachten of wieden? Hoe gaan we om met het onkruid, met het kwaad dat ons treft Hoe gaan we om met aanslagen in Parijs, in Brussel, in Londen etc. Ik vind het heel bijzonder dat twee mannen, allebei vaders, die hun grote liefde in Parijs, c.q. Brussel verloren, er in groot verdriet over gingen schrijven Vanuit Parijs schreef Antoine Léiris, een ontroerend boek Mijn haat krijgen jullie niet. Vanuit Brussel kwam Mohamed El Bachiri met het boekje Een jihad van liefde Ik heb de kinderen gezegd dat mama in de hemel was, dat slechte mensen een bom in de metro hadden gelegd, dat God haar wilde beschermen en haar daarom had meegenomen naar de hemel. Ze vinden het leven maar niks. Een mama die dag zegt, een kus geeft en naar haar werk gaat, en dan ineens; geen mama meer. Ze snappen er helemaal niks van. Ze hebben mama in de krant zien staan. We zijn allemaal broeders, zeg ik. Is iemand die zoiets doet ook een broeder? Ja, dat is ook een broeder, maar een broeder die een verkeerd pad heeft gekozen. Als mens blijft hij je broeder, ook al heeft hij het allerergste gedaan. Ze zijn kwaad, ze willen wraak. Ik zeg: Als je iemand doodt of met geweld reageert, dan maak je dezelfde fout als hij. Dan verlaag je je tot zijn niveau. Jullie zijn beter dan dat. (7 e druk maart-april 2017) Vanuit diep verdriet maken zij de keuze voor liefde en niet voor haat of zeg maar onkruid wieden In de ander de broeder of zuster blijven zien, in plaats van de vijand Als je een mens vastpint op zijn daden, zijn verleden, dan is er geen toekomst meer mogelijk. Zou ommekeer niet altijd mogelijk zijn? Geloven heeft naar mijn idee altijd een open toekomst, een geloof in verandering ten goede. Bij God kan zogenaamd onkruid tóch tot goed graan worden, zoals bij Paulus gebeurde! Wacht met het wieden van de akker tot de oogsttijd. Alles is teveel ongezien met elkaar verstrengeld In het omgaan met elkaar in de gemeente, bij het opgroeien van kinderen, bij lesgeven, bij vele vormen van omgaan met elkaar, helpt het om ruimte te geven en te bevestigen om zodoende te groeien en te rijpen. Welk recht hebben we om te oordelen of af te wijzen? Wat weten we ten diepste van het wezen van een ander? 1 Cor. 4: 5 zegt: Houd dus op te oordelen en wacht de tijd af 5

6 dat de Heer komt, omdat hij het is die aan het licht zal brengen wat in het duister verborgen is en zal onthullen wat de mensen heimelijk beweegt. En dan zal God het zijn die ieder de lof geeft die hem toekomt. Vanuit de dieptepsychologie kun je ook onze ziel als akker zien. Als we onze schaduwkanten leren kennen en erkennen, kunnen we meer tot bloei komen en vrucht dragen. Het leven is immers niet te verdelen in zwart en wit. Er is een heel spectrum van bonte kleuren met alle genuanceerde overgangen en schemergebieden. Het gaat om geduld te oefenen om dingen te laten rijpen en groeien in weer en wind en het vraagt vertrouwen in het omgaan met je eigen onvermogen, angst, onrust, perfectie of daadkracht Jezus geeft met grote wijsheid aan, dat we ons niet bang moeten laten maken door wat op het eerste gezicht onkruid lijkt, maar mogen vertrouwen, dat het goede zaad uiteindelijk zal winnen. Levenskunst is dan bewust worden en laten groeien wat God geschapen heeft in ons hart of ziel en in ons leven leren onderscheid te maken en richting te kiezen voor het goede. In de Open ruimte zal E.H. vertellen van zijn Ignatiaanse retraite in Drongen; een achtdaagse waarin je leert te onderscheiden wat er leeft in je binnenste. Aan het eind van ons leven, kunnen we pas werkelijk ontdekken wat in ons leven tot onkruid was en wat juist is uitgegroeid tot het goede graan om brood van te bakken; wat tot voedsel voor anderen is geworden, tot steun en tot troost. De uitleg van de gelijkenis eindigt met het beeld van de rechtvaardigen die in het koninkrijk stralen als de zon. Als we kijken naar het leven van onze ouders en geliefden, komen zij dan ook niet tot stralen als we hun hele leven bij het afscheid in perspectief zien? Aan ons de vraag, in het klein van eigen leven, of in het groot van de wereldpolitiek: Wachten of wieden? In deze vakantietijd kunnen we oefenen in ontspanning, in goed om ons heen kijken en naar onszelf, en groeien in vertrouwen dat er goed zaad is gezaaid, of met woorden van Adriaan Roland Holst doe mij in de oogst geloven, waarvoor ik dien dat dat zo mag zijn Amen * Orgelspel * Open ruimte met welkom voor nieuwe belangstellenden Janneke Steensma en Jan Altenburg * Voorbeden - stil gebed - Us Heit sjonge 1. God fan fier en hein ús Heit. dat wy hilligje jo namme, ûnder ús sa faak ûntwijd, troch jo eigen bern beskamme. 2. Bûch de folken nei jo wet lit jo ryk op ierde komme. byn jo wil ús op it hert en wy sykhelje ferromme. 3. Jou ús hjoed ús deistich brea en ferjou wat wy misdiene, sa t ek wy ferjûn ha, Hear, al dy t skuldich foar ús stiene. 4. Lit oer ús gjin neare nacht, lied ús net yn blyn begearen. binne wy yn duvels macht, Hear, ferlos ús fan e kweade. 5. God fan fier en hein, ús Heit, wûnder heimnis is jo namme, grut yn krêft en hearlikheid, oant yn alle tiden. Amen. 6

7 * Collecte voor Edukans Edukans werkt aan meer scholen, meer schoolbanken, meer schoolborden, meer boeken en meer leraren in ontwikkelingslanden. * Slotlied God schenk ons de kracht NL 418: Niemand kan alleen, Heer, uw zegen dragen: zegen drijft ons heen naar wie vrede vragen. Wat Gij schenkt wordt meer naar gelang wij delen, horen, helpen, helen, - vruchtbaar in de Heer 3. Vrede, vrede laat Gij in onze handen, - dat wij die als zaad dragen door de landen, zaaiend dag aan dag, zaaiend in den brede, totdat in uw vrede ons hart rusten mag. * Zegenbede Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen 7