Preek en liturgie. * Zingen O waar wil je heen gaan? Ionalied 21: 1,2,4,5

Transcriptie

1 Preek en liturgie Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden 1 februari 2015 Organist: Folkert Binnema, voorganger: Tjitske Hiemstra thema: Luisteren en horen; naar wie? Of zoeken we naar eigen antwoorden op onze vragen? * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen Goede morgen, welkom allemaal NLB 288 Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn. God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal. * Gesprek met de kinderen * Zingen O waar wil je heen gaan? Ionalied 21: 1,2,4,5 2. O waar wil je heen gaan? En kan ik je volgen? En waarom zoek jij steeds een ander gehoor? Je twist met de machten. Je eet met verachten. Je loopt met de lamme. Zo ga je maar door. 4. O waar wil je heengaan? En kan ik je volgen? En wat is je missie waar jij je voor geeft? En wat inspireert je? Wat drijft je, wat sterkt je? En wat is de droom toch die jouw liefde heeft? 5. Ik ga waar Ik gaan kan en zoek reisgenoten. Maar stel me geen vragen naar heg of naar steg, naar leeftocht of reisdoel of wie ons wil volgen. Maar voeg je toch bij me: Ik leer je mijn weg. Hierna gaan de kinderen met hun lichtje naar hun eigen ruimte

2 * Stilte en Psalmgebed 111 * Lied Iedereen zoekt U, jong en oud NLB 837: 1 Psalm 111 In uw daden, God-Ik-zal, heb ik U steeds weer herkend: Ik zal ontferming en trouw om te bevrijden waar mogelijk dat Gij nooit weg zijt gelopen van uw verstokte mensen dat Gij orde schept in de chaos van deze verblindende wereld dat Gij ons onvoorwaardelijk vasthoudt: dat is uw naam, uw beginsel. Waar zal ik U brengen mijn dank? In de bijeenkomst der schare? In uw lieve gemeente zal ik diep voor U buigen. * Bijbellezing Marcus 1: in de vertaling van ds. Renata Barnard * Lied Heer, als ons denken U ontkent NLB 837: 3 en Heer, als ons denken U ontkent, kan ons de leegte benauwen. Als onze hand uw schepping schendt, wilt U ons dan nog vertrouwen? Twijfel of hoogmoed, onverstand neem ons, uw mensen, bij de hand. Laat ons uw schoonheid aanschouwen. 4. Koning, uw rijk is zo nabij open mijn ogen en oren! Onrustig is mijn hart in mij, totdat het nieuw wordt geboren. Daarom zoekt U elk mensenkind. Zoek, Herder, mij, opdat ik vind en steeds meer bij U zal horen * Bijbellezing Marcus 1: (NBV-vertaling) Ze gingen op weg naar Kafarnaüm, en op de eerstvolgende sabbat ging Jezus naar de synagoge en onderwees er de mensen. Ze waren diep onder de indruk van zijn onderricht, want hij sprak hen toe als iemand met gezag, niet zoals de schriftgeleerden. Er was in de synagoge ook een man die bezeten was door een onreine geest, en hij schreeuwde: Wat hebben wij met jou te maken, Jezus van Nazaret? Ben je gekomen om ons te vernietigen? Ik weet wel wie je bent, de heilige van God. Jezus sprak hem streng toe en zei: Zwijg en ga uit hem weg! De onreine geest deed de man stuiptrekken en verliet hem met een luide schreeuw. Iedereen was zo verbijsterd dat ze tegen elkaar zeiden: Wat is dit allemaal? Een nieuwe leer met groot gezag! Zelfs als hij onreine geesten een bevel geeft, wordt hij gehoorzaamd. Het nieuws over Jezus verspreidde zich algauw overal in Galilea. 2

3 * Lied Voor mensen die naamloos NLB Voor mensen die roepend, tastend en zoekend door het leven gaan, verschijnt hier een teken, brood om te breken: Wij kunnen bestaan. 3. Voor mensen die vragend, wachtend en wakend door het leven gaan, Weerklinken hier woorden, God wil ons horen: Wij worden verstaan. 4. Voor mensen die hopend, wankel gelovend door het leven gaan, Herstelt God uit duister Adam in luister: Wij dragen zijn naam * Overdenking Gemeente van Christus, Wij krijgen een naam, kunnen bestaan, worden verstaan en dragen zijn naam: Christenen. Wat is dat toch in Jezus, dat die vier vissers zomaar meegaan, dat ze in de synagoge zo diep onder de indruk komen van zijn woorden en dat die onreine geest zwijgt en vertrekt Als Jezus ergens verblijft gaat hij vanzelfsprekend op sabbat naar de synagoge om er deel te nemen aan het leren. En vaak wordt aan hem als gast gevraagd om uit de Tora of de profeten voor te lezen en uitleg te geven. Jezus blijkt anders te spreken dan de Schriftgeleerden, de professionele leraren en kenners van Tora, zeg maar de theologen van toen. Hij legt de Schriften uit met profetisch gezag. Uit zijn mond klinken de oude woorden als nieuw de dode letters komen tot leven; worden bezield met een nieuwe geest. Is het de authenticiteit van Jezus handelen én zijn, dat mensen luisteren en horen? Komt het zo uit zijn diepste wezen, dat het ook de diepte van de hoorders raakt? We hoorden daarover bij de roeping van het tweetal broers, die vissers waren. Over het water roept een stem, die vraagt, dwingt, waar belofte in klinkt En wat er gebeurt is niet te begrijpen! De vissers zijn gegrepen! Ze weten nog niet hoe en wat. Wie hij is, wie hij zijn zal, maar ze gaan Ze worden vissers van mensen. Om mensen aan de chaos van het leven te onttrekken Om hen naar boven te halen, op naar het licht Zoals psalm 111 zegt: Gij, die orde schept in de chaos van deze verblindende wereld. Dat Gij ons onvoorwaardelijk vasthoudt. Voelen ze dit ook in de synagoge, dat er iets gebeurt wat ze niet begrijpen, maar wat wel veel met hen doet ze hangen aan zijn lippen. Hij die spreekt vanuit zijn eigen geloof en zijn diepste innerlijk, raakt ook hun innerlijk aan. Die man is écht! Profetisch gezag Zoals Mozes, die aangeraakt werd toen hij die bremstruik in brand zag staan. 3

4 Die struik verbrandde niet, maar in Mozes is vanaf dat moment wel een innerlijk vuur gaan branden. Zoals Elia op de Horeb werd aangeraakt door een zachte koelte en daarin Gods stem hoorde. Zowel Mozes als Elia spraken met profetisch gezag En Jezus dan? Hij is door Johannes gedoopt in de Jordaan en de Geest daalde als een duif op hem neer en uit de open hemel hoorde hij een stem: Jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde - Do bist myn Soan, myn ynleave Jonge, Ik bin sa wiis mei Dy!. Meteen daarna wordt hij de Woestijn in gedreven, 40 dagen en nachten Alsof alle 40 jaren van Mozes met zijn volk in de woestijn en alle 40 dagen die Elia onderweg was naar de Horeb, in Jezus als Gods geliefde Zoon samenkomen. Hij is begeisterd met dit profetisch gezag I have a dream Het koninkrijk van God is nabij, kom tot inkeer. Dit is het moment om je leven te veranderen Voor ik nu inga op de confrontatie tussen deze begeisterde Geest van Jezus en de onreine Geest in de synagoge, kom ik eerst even bij onszelf hier en nu, zoals wij hier zitten in deze vermaning. In de maand van de spiritualiteit blijkt uit nieuw onderzoek dat er voor het eerst in ons land meer mensen zijn die niet in God geloven (25%) dan wel (17%). Hoogleraar Joke van Saane zegt daarover dat mensen van nu zich weinig meer laten voorschrijven. Wat nuttig is in hun leven bepalen ze zelf. Mensen zoeken naar eigen antwoorden op hun vragen, en die vinden zij niet bij kerken. Het geloof individualiseert. Het enige waarin we elkaar nog herkennen, is dat we allemaal anders willen zijn. Iedereen voelt zich uniek, vindt zichzelf geen kuddedier. Aan pasklare antwoorden heb je dan niets. Volgens mij spreekt zij over kerken met absolute waarheden. Hier geven we geen pasklare antwoorden ons kenmerk is juist dat samen zoeken en de gewoonte, dat ieder een eigen authentieke geloofsbelijdenis schrijft vanuit zijn/haar eigen levensvragen en antwoorden. Op Palmpasen als die belijdenissen worden voorgelezen, gebeurt er iets, wat vaak niet te begrijpen is, maar wel mensen diep raakt. Hoogleraar Joep de Hart schrijft over het snuffelgedrag. Je kijkt eens hier, zoekt dan weer daar, leest een boek. De dominee hoeft daar niet meer voor langs te komen. Intussen zijn wij onszelf buitengewoon serieus gaan nemen. Iedereen heeft overal een mening over. Niemand heeft de wijsheid in pacht, denken we nu. Terwijl je grootouders daar nog in de Bijbel naar zochten. Geloof en ongeloof worden vooral diffuser. Er zijn veel zwevende gelovigen en religieuze zoekers gekomen. Van Saane: Toch hebben mensen nog dezelfde vragen, of beter gezegd angsten. Eenzaamheid, verandering en sterven. Ze zoeken iets om bij te horen. Zij ziet onze tijd eerder als een reorganisatie, dan een afschaffing van religie. Op deze wijze wordt ons hedendaags tijdsbeeld gezien: mensen die zoeken naar eigen antwoorden op hun vragen, maar daarbij merk ik dat zij de bedding van een bevrijdende gemeenschap wel waarderen of zoeken! Hoe breed en gevarieerd is het aanbod van de kerk die je zoekt? Hoe bevrijdend en helend hervertellen we die oude verhalen? Authentieke uitleggers blijven nodig, die de Bijbelse verhalen en de grote kracht die er in zit, weer tot leven brengen en met ons daarover in gesprek gaan. Ik kom nu terug bij de confrontatie tussen Jezus en die zogenaamde onreine geest (dorpsgek) In de synagoge luistert een man in de macht van een onreine geest, Wat kunnen wij in onze tijd, vol medische en psychiatrische kennis daarover zeggen? Iemand die letterlijk bezeten is, zichzelf niet meer kan zijn, zoals griep ons kan overvallen, of depressie of welke ziekte dan ook. Zo is ook deze man zichzelf niet meer, maar bezet door een onreine geest. Zou hij lijken op de scheikundestudent die de hele Omroep in Hilversum op zijn kop zette? Wat voor geest bewoog deze jongen toch, dat hij mensen wilde dwingen te luisteren? Hij was zichzelf niet, lijkt me, maar bezeten zoals de man uit ons verhaal. 4

5 Als hij Jezus woorden hoort schreeuwt hij het uit: Wat hebben wij met jou te maken, Jezus van Nazareth. Wie denk je wel dat je bent. Ben je gekomen om ons te vernietigen? En ten slotte de zin: Ik weet wel wie je bent: Gods eigen heilige/ de heilige van God. Naast de stemmingmakerij, het ruzie zoeken, spreekt hij uit onbewuste diepten ook de waarheid, zoals kleine kinderen of dieren ineens iets aanvoelen, zeggen of doen. Renata Barnard schrijft dan in haar bewerking: In de synagoge zal het stil geworden zijn, mensen kijken elkaar aan Zegt hij wat ik denk? Zegt een gek de waarheid? Zegt deze onreine wat ik niet zeggen durf? En wat doet Jezus? Ik denk dat Jezus de man vol liefde aankijkt, vol mededogen En de geest beveelt: Zwijg en vertrek ga uit deze man! En schreeuwend en stuiptrekkend verlaat de demon hem Later, verderop in Marcus, brengt Jezus de woedende golven ook met hetzelfde woord tot rust. Zwijg, wees stil. Vanaf dat moment - of duurt het langer? - staat daar een man die tot rust is gekomen, een man die Jezus aankijkt en weet: nu is mijn leven anders. Ik ben opnieuw geboren Deze visser van mensen heeft opnieuw een mens onttrokken aan de chaos van het leven. Hij heeft hem naar het licht, de rust van een nieuw eigen leven gehaald. En de gemeente is verbijsterd: een man die spreekt als profeet, met macht over onreine geesten. Wie is deze bezielende mens van wie helende kracht uitgaat? Het was alsof ze allen even de hemel open zagen en een duif op hen neerdaalde De naam van Jezus van Nazareth, Gods eigen heilige, bleef in hun hoofd hangen en syn rop gong as diggelfjoer troch Galilea (Fryske Bibel). De komende 2 weken kijken we verder wat er in dit eerste hoofdstuk wordt uitgezet! En zien we ook dat Jezus naast al deze ontmoetingen, zijn onderwijs en genezen, in de vroege ochtend naar buiten gaat en de stilte zoekt om te bidden Zouden deze verhalen van Jezus ons ook in 2015 kunnen helpen om antwoorden te vinden op eigen vragen? Bijv. hoe we orde kunnen scheppen in de chaos van onze verblindende wereld? Gods Naam, levend in Jezus, houdt ons onvoorwaardelijk vast; dat kan ons ankerpunt en bedding zijn. We zongen: O waar wil je heengaan en kan ik je volgen Jezus zegt ons daarin: Ik leer je mijn weg het is een levenslang leren Samen met u allen hoop ik in vertrouwen die leerweg en levensweg te gaan Amen * Orgelspel * Open ruimte 5

6 * Voorbeden stil gebed Us Heit (Frysk sjonge) 2. Bûch de folken nei jo wet lit jo ryk op ierde komme. byn jo wil ús op it hert en wy sykhelje ferromme. 3. Jou ús hjoed ús deistich brea en ferjou wat wy misdiene, sa t ek wy ferjûn ha, Hear, al dy t skuldich foar ús stiene. 4. Lit oer ús gjin neare nacht, lied ús net yn blyn begearen. binne wy yn duvels macht, Hear, ferlos ús fan e kweade. 5. God fan fier en hein, ús heit, wûnder heimnis is jo namme, grut yn krêft en hearlikheid, oant yn alle tiden. Amen. * Collecte voor Bocas Sanas De Stichting Bocas Sanas heeft als doelstelling om jaarlijks met een team van circa 10 vrijwilligers tandheelkundige zorg te verlenen aan ongeveer 1500 schoolkinderen in Maimon, Dominicaanse Republiek. Bocas Sanas is Spaans voor gezonde monden. In 2013 werkten Aafke en Anke van der Meulen ter plaatse mee aan dit doel. Tijdens de collecte worden de kleinsten opgehaald; we beginnen met zingen wanneer zij in de kerk zijn! * Slotlied Laat de woorden die we hoorden NLB 422 * Zegenbede Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen 6

7 Markus 1: Zomaar een dag op het meer van Galilea mannen die vissen het zijn er zoveel staand in het water werpen ze hun netten hé, ho! werpen en trekken werpen en trekken ze hopen op vangst en lachen en roepen als het net vol van vis is zo ook twee broers Simon en Andreas: hé, ho! werpen en trekken werpen en trekken en een man op de oever gewoon, een man die daar loopt hij ziet hen, staat stil en roept over het water met een stem die vraagt, dwingt waar belofte in klinkt zó n stem: hé, jullie daar kom, volg mij vissers van mensen maak ik jullie kom! ze horen die stem en wat er gebeurt is niet te begrijpen ze zijn gegrepen meteen rennen ze het water uit ze weten nog niet hoe en wat wie hij is, wie hij zijn zal maar ze gaan en hun netten dan? die laten ze liggen want nu volgen ze hem man van licht en water van liefde en leven, brood en wijn het is een meer vol vissen en vissers en daar, even verder Jakobus, Johannes Zebedeus zonen staand in de boot in de weer met hun netten hij ziet hen en meteen roept hij: hé, jullie daar kom, volg mij vissers van mensen maak ik jullie vissers van mensen? ja, hen ga je aan de chaos van het leven onttrekken je haalt hen naar boven op naar het licht kom! ze vergeten alles weten alleen: hem moeten we volgen kome wat komt dag vader! hun vader blijft achter nee, hij is niet alleen er zijn nog de knechts in de boot en die blijven bij hem maar daar gaan zijn zonen wat hij voelt? wat hij denkt? het is slechts een gissen 7

8 8