fruitteelt 10 Teeltvoorlichters gaan akkoord met aanpak kwaliteit Elstar en Conference

Transcriptie

1 fruitteelt 10 augustus 2013, jaargang 103, nr 32 weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie Teeltvoorlichters gaan akkoord met aanpak kwaliteit Elstar en Conference Nieuwe watertechniek voor Zuidwestelijke Delta De werkwijze van het Faunafonds

2 Sinds 1884 Pluk - O - Trak Wereldwijd meer dan 6000 Pluk-O-Trak verkocht! Verminder uw arbeidskosten aanzienlijk! Junior Pluk-O-Trak, de sterke punten: Senior Kg Plukcapaciteit per persoon per uur 30 50% besparing op de snoeikosten 50% minder fruitschade Voorsortering op de machine De beste multifunctionele machine! Oogsten Snoeien Dunnen Netten sluiten/openen Te koop - Te huur Partij mooie degelijke fruitvoorraadkisten, 120 x 100 x 75 cm. Interessante huur / koop regeling Oostrom t Goy BV Speciale aanbieding Fendt Smalspoor Tractoren Fendt Vario en Fendt 207 V met 1000 uren Div. Fendt Compact Tractors Fendt 260 PA en Fendt 250 SA Cirkelmaaiers en Klepelmaaiers Div Kubota 4 WD mini enz. T (030) F (030) M E dora@oostrom-ok.com Landbouwmechanisatie BV M. van Dijk Beusichemseweg 7 in Houten Tel Inhoud Coverfoto 6 De werkwijze van het Faunafonds Van knop tot oogst, grootfruit, deel 4 10 Freshmaker maakt zoute ondergrond zoet 12 Pruimenexcursie op PPO Randwijk 14 Open Dag bij Kenniscentrum Randwijk De kleinfruitoogst loopt goed door. Zo ook de pluk van bramen bij de biologische fruittuin Fruitweelde in Ingen. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO Teeltvoorlichters akkoord met aanpak kwaliteit Elstar en Conference Rubrieken NFO-info 3 Deze week 4 Marktzicht 18 Werkwijzer 20 Agenda

3 nfo info Uitgelicht Duidelijke etiketten De etiketten van gewasbeschermingsmiddelen worden duidelijker. Nadat afgelopen winter de herbiciden nieuwe etiketten kregen die nu langzaam op de markt komen, krijgen dit najaar alle insecticiden en groeiregulatoren een nieuw etiket. De NFO heeft in de afgelopen weken de gevolgen van de aanpassingen op een rij gezet. Als de toelating in het verleden was aangevraagd voor drie toepassingen per seizoen met een interval van veertien dagen, komt dit nu duidelijk in het wettelijke gedeelte op het etiket. De puzzel om aan de wet en aan de bovenwettelijke markteisen te voldoen, wordt er niet gemakkelijker op. De NFO zoekt met toelatingshouders naar oplossingen voor deze en andere knelpunten. Ze vindt dat de retail ook zijn verantwoording moet nemen en moet zorgen dat fruittelers door aanvullende markteisen niet worden aangezet tot eenzijdig gebruik waardoor de wettelijke gebruiksvoorschriften worden overtreden. Conference op tv In de laatste week van oktober is opnieuw gedurende twee weken tv-reclame voor Conference te zien. Van 28 oktober t/m 10 november zal voor en na het weerbericht op RTL4 het spotje met Conference: Altijd een goed idee worden uitgezonden. In die periode wordt de consument gewezen op Conference als gezonde en lekkere snack. Door deze actie wordt geprobeerd de Conference-afzet stabiel te houden, na de eerste De Gezondheidsraad wil meer onderzoek doen naar de risico s van gewasbeschermingsmiddelen. De NFO ondersteunt dit voorstel, maar plaatst wel wat kanttekeningen. Foto: NFO grote vraag aan het begin van het seizoen. De Nederlandse Conference-campagne, mede gefinancierd door de EU, bestaat uit twee onderdelen: de tv-reclame en een publiciteitsstunt. Eind september zal voor Conference een stunt worden gehouden met als doel zoveel mogelijk free publicity. Fruittransportwater De NFO heeft gereageerd op de eerste voorstellen om het lozen van fruitsorteerwater op het vuilwaterriool mogelijk te maken. Momenteel is voor fruittelers alleen het verspreiden van dit water in de boomgaard toegestaan. Lozing op het vuilwaterriool wordt mogelijk als het water wordt gezuiverd van gewasbeschermingsmiddelen. Rioolwaterzuiveringsinstallaties verwijderen namelijk geen chemische stoffen, waardoor gewasbeschermingsmiddelen via deze installaties in het oppervlaktewater komen. De NFO vindt dat de voorgestelde zuiveringsgraad (95%) te hoog is. Daarnaast wordt maar één zuiveringsaanpak zeer gedetailleerd beschreven. De NFO vindt innovatie belangrijk en meent dan ook dat andere goede methoden erkend moeten kunnen worden. Risico s omwonenden het beleid is het beleid is Lopen de omwonenden van land -en tuinbouwpercelen meer kans op schade aan hun gezondheid door het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen op deze percelen? Over die vraag buigt een commissie van de Gezondheidsraad zich met als doel advies uit te brengen aan de regering. De Gezondheidsraad heeft het conceptrapport Gewasbescherming en Omwonenden vrijgegeven. De NFO ondersteunt het voorstel van de Gezondheidsraad om meer onderzoek te doen naar de risico s van gewasbeschermingsmiddelen. Dat onderzoek zou zich moeten richten op agrarische ondernemers, hun gezinnen, hun medewerkers en omwonenden. Het rapport geeft een uitvoerig overzicht van de beschikbare kennis over de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op omwonenden. De Gezondheidsraad vond geen hard bewijs, maar concludeert wel dat er aanwijzingen zijn dat omwonenden gezondheidsrisico s kunnen lopen door het gebruik van deze middelen. Het rapport pleit daarom voor verdergaand onderzoek. De NFO onderschrijft de behoefte aan nader blootstellingsonderzoek. Dit is niet alleen voor omwonenden van belang maar zeker ook voor ondernemers, hun medewerkers en hun gezinnen die eveneens worden blootgesteld aan deze middelen. De NFO is voorstander van het nog meer inzetten van driftreducerende spuittechnieken en van uitvoeriger communicatie met omwonenden van percelen waar gewasbescherming wordt toegepast. Dit zijn ook aanbevelingen in het conceptrapport van de Gezondheidsraad. De NFO dringt er op aan het voorgestelde onderzoek en de aanpak niet te beperken tot Nederland, maar het vooral ook op Europees niveau te brengen. Zeker als het gaat om het beoordelen van risico s voor omwonenden bij de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. De NFO vindt de Europese aanpak belangrijk, omdat er dan sprake is van een gelijk speelveld. Parallel aan dit onderzoek loopt in diverse gemeenten in het kader van de bestemmingsplannen buitengebied, de discussie over de toepassing van de zone van 50 meter tussen bebouwing en fruitpercelen. Vanuit de omwonenden wordt de druk opgevoerd om deze zone strikt te handhaven, ook voor vrijstaande woningen in het buitengebied. De NFO is voor strikte handhaving van deze zone rondom woonwijken et cetera, maar niet voor 50 meter bij vrijstaande woningen in het buitengebied. Naar de mening van de NFO moet deze afstand verkleind kunnen worden als voldoende emissiebeperkende maatregelen worden doorgevoerd. Zeker is dat deze discussie vervolgd wordt. Herman Bus hbus@nfofruit.nl 3

4 Deze week Ontwikkeling vruchtmaat Ook dit jaar volgt DLV voor een oogstraming de vruchtmaat door elke twee weken vruchten te meten. De afgelopen weken bleven de vruchten goed groeien, mits de bomen niet te vol hingen en ze voldoende vocht kregen. De grafiek van veertien dagen geleden kan weer worden aangevuld met recente gegevens. Zoals in die grafiek te zien is, groeit de gemiddelde maat beter dan in het voorspelde traject. De afgelopen twee weken was de groei van Elstar 4,8 mm per week, Conference groeit ook goed door met gemiddeld 4,1 mm. De gemiddelde maat bij Conference ligt nu bij 44 mm. Ook Jonagold groeit goed door; de groei was hier 4,7 mm in de afgelopen twee weken. De gemiddelde maat van Jonagold is nu 60,6 mm. Nieuwe NFO-website De NFO heeft een nieuwe website. De gebruikersvriendelijkheid is verbeterd en de site werkt een stuk sneller, met name een vooruitgang voor bezoekers die niet zo n snelle internetverbinding hebben. Nog niet alle onderdelen op de site zijn gevuld, maar de NFO heeft besloten om de nieuwe site toch alvast online te zetten, aangezien de oude website diverse mankementen vertoonde. Het contactformulier en het aanleveren van agendaberichten werken nu ook weer goed. In een volgend Fruitteelt-nummer volgt verder uitleg over de site. Nieuwsgierig geworden? Bezoek dan Opmerkelijk: Rond Sint-Truiden zijn professionele dievenbendes actief die in meerdere kersenboomgaarden honderden kilo s plukrijpe kersen hebben gestolen om op de zwarte markt te verkopen. De politie verdenkt opnieuw groepen Oost- Europeanen na soortgelijke gevallen vorig jaar. Volgens één van de telers hebben dieven het nu veel makkelijker in de laagstamboomgaarden. Vroeger moesten ze met hoge ladders de boomgaarden in. Bron: Nog twee geslaagden Bron: DLV In Fruitteelt nummer 30/31 werden de tien geslaagden van de fruitteeltopleidingen van Helicon en Edudelta genoemd. Het Helicon heeft echter nog twee studenten aan de lijst toe te voegen. Ook Arné van Woudenbergh uit Benschop (niveau 3) en Erik Vernooy uit Cothen (niveau 4) slaagden voor hun fruitteeltopleiding. België Little Cherry Virus bedreiging voor kersenteelt De problemen met Little Cherry Virus in de Belgische kersenteelt lijken steeds groter te worden. Kersen van bomen met dit virus blijven klein, kleuren slecht en smaken niet waardoor ze niet te verkopen zijn. Alleen het rooien van geïnfecteerde bomen is een oplossing en dat zorgt voor veel economische schade. In de oude kersenstreek van Haspengouw staan veel besmette hoogstamkersenbomen die ook de intensieve laagstamboomgaarden bedreigen. Het virus wordt verspreid door wortelcontact tussen zieke en gezonde bomen, door niet-virusvrij enthout te gebruiken en door appelbloedluis. Een harde aanpak van het rooien van elke besmettingsbron zoals zieke hoogstambomen, Japanse sierkersen en wilde kersenbomen is noodzakelijk. Het virus is al meer dan tien jaar bekend, maar in het afgelopen jaar is het besef gegroeid hoe groot het probleem is. Sinds vorig najaar zijn telers veel alerter en worden er ook monsters genomen om het virus te kunnen aantonen. Alles wijst erop dat het virus veel meer voorkomt dan gedacht. Er is inmiddels een werkgroep opgericht met vertegenwoordigers van de overheid, onderzoek en sector die zich over het probleem buigt. 4

5 32 België Belgische kersen naar China Eind juli exporteerde Veiling Haspengouw de eerste de pluk te koelen, blijft de Door de kersen direct na kersen naar China. Vooralsnog ging het om één na de pluk goed. China legt kwaliteit tot veertien dagen pallet kersen van het ras geen extra sanitaire voorwaarden op en de telers Kordia die op het vliegtuig naar Hong Kong ging om moeten gewoon voldoen per schip verder naar China aan de Europese regels. getransporteerd te worden. Volgens Leclère is China Volgens Etienne Leclère, een interessante nichemarkt. Het is volgens hem commercieel directeur van Veiling Haspengouw, beter hierop te richten dan is het vooral de techniek elkaar zwaar op de Europese markt te beconcurreren van hydrokoeling die deze export mogelijk maakt. met prijsdruk als gevolg. Site over asbestregeling Sinds kort is de site nl in de lucht voor actuele informatie over de stimuleringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop. Alleen agrarische bedrijven komen in aanmerking voor deze regeling om asbestdaken op landbouwgebouwen te saneren en vervolgens zonnepanelen terug te plaatsen. In tien provincies is sinds 1 juli deze stimuleringsregeling opengesteld en kunnen agrarische ondernemers een subsidieaanvraag indienen. Gelderland kiest voor openstelling op 1 oktober en Flevoland voor 1 september. Per provincie kunnen de voorwaarden van de regeling verschillen. De ontwerpregeling geeft aan dat het gaat om 3 euro per m 2 asbestdak met een minimum van 400 m 2 te saneren dak. Het maximale subsidiebedrag bedraagt euro. Dwarsstroomspuit Wanner aangepast De Duitse fruitteeltspuitenfabrikant Wanner heeft zijn dwarsstroomspuit aangepast. Tot voor kort was de dwarsstroomspuit van Wanner uitgerust met een lage dwarsstroomkap van 2 meter hoog. De Nederlandse importeur Kruse laat weten dat er inmiddels een nieuw model is met een dwarsstroomdeel/kap van 3 meter hoog. Onder Nederlandse omstandigheden met meer wind en vaak ook hogere bomen is er in ons land meer behoefte aan een hogere dwarsstroomspuit dan in Duitsland. Kruse wijst erop dat de dwarsstroomspuit van Wanner een aangepaste ventilator met aerodynamische speciaal gevormde vleugels van aluminium heeft waardoor het linker- en het rechterdeel van dwarsstroom even veel lucht krijgen. Hierdoor vraagt de spuit (ook) relatief weinig vermogen en is hij relatief geluidsarm. Foto: Klute Groot-Brittannië Engelse blauwebessenteelt booming De teelt van blauwe bessen is in Groot-Brittannië het snelst groeiende fruitteeltgewas. Sinds 2008 is de commerciële productie bijna vervijfvoudigd. In 1998 was de productie nog maar 300 ton en vorig jaar produceerden de inmiddels 20 professionele telers Perzikenteelt in Betuwe valt op De eerste oogst van perziken, nectarines en abrikozen bij Arie en Dorien van Ojen uit Zoelen haalde als opvallend bericht Dagblad De Gelderlander. Perzikenteelt verwacht je volgens het dagblad in Spanje, Frankrijk of Italië maar niet in de Betuwe. Een bezoek aan een Limburgse teler met perziken tijdens een excursie drie jaar geleden was voor Van Ojen aanleiding om ton blauwe bessen. Het grootste deel van de verkopen aan blauwe bessen in de Britse supermarkten wordt nog wel geïmporteerd, vooral uit landen als Chili, Polen en Frankrijk. De blauwe bes dankt de sterke groei vooral ook aan zijn gezondheidsimago. zelf ook te gaan planten. Als proef heeft hij enkele tientallen bomen van acht verschillende rassen in zijn boomgaard in Tiel geplant. Vorig jaar was er nog geen oogst, maar de ervaringen dit jaar zijn verrassend goed. De eerste oogst wordt verkocht in de fruitkraam bij zijn boomgaard. Klanten reageren verbaasd op de perziken van eigen bodem. 5

6 Vogelschade Melden van schade door zangvogels en mezen in de perenteelt De werkwijze van het Faunafonds In de komende periode kunnen zangvogels en mezen weer schade veroorzaken in de perenteelt. Ook in de rodebessenteelt komt dergelijke schade voor. U kunt een tegemoetkoming in de schade aanvragen bij het Faunafonds. Dan moet wel de juiste procedure worden gevolgd. Hier leest u hoe u een tegemoetkoming in de schade bij het Faunafonds kunt aanvragen en hoe die procedure verder verloopt. Herman Bus beleidsmedewerker NFO hbus@nfofruit.nl Als u in de komende tijd te maken krijgt met schade in de perenteelt die is ontstaan door zangvogels en mezen, kunt u een verzoekschrift bij het Faunafonds indienen voor een tegemoetkoming. Sinds 1 juli neemt het Faunafonds uitsluitend elektronisch ingediende aanvragen in behandeling via In het digitale formulier is een kaart geïntegreerd en dient u de schadepercelen zelf in te tekenen. Belangrijk is dat de schade binnen zeven werkdagen bij het Faunafonds wordt gemeld. Het Faunafonds is dan in de gelegenheid zijn consulent faunazaken of taxateur ter plaatse een onderzoek naar de schadeveroorzakende diersoorten en de omvang van de schade te laten instellen. De consulent faunazaken kan ook adviseren hoe verdergaande schade kan worden voorkomen of beperkt. Vaststellen schade Het bestuur van het Faunafonds heeft taxatiebureaus gecontracteerd. Taxateurs maken een taxatie van de schade, veroorzaakt door beschermde inheemse diersoorten. Hieronder vallen ook zangvogels en mezen. Na ontvangst van de aanvraag krijgt de indiener een ontvangstbevestiging. Bij onvolledige verzoekschriften wordt om aanvullende informatie gevraagd. Het complete verzoekschrift wordt getoetst aan de beleidsregels van het Faunafonds. Aan deze huisregels moet het verzoek voldoen, wil het in behandeling worden genomen. Als uit het verzoekschrift en eventuele overige informatie blijkt dat niet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van een tegemoetkoming wordt voldaan, ontvangt de indiener schriftelijk en onder vermelding van de afwijsreden(en) een beslissing. Een verzoekschrift dat wel voldoet, wordt doorgestuurd naar een door het bestuur van het Faunafonds aangewezen taxatiebureau of een consulent faunazaken. Taxatie Een taxateur of consulent faunazaken brengt in beginsel binnen zeven werkdagen een eerste bezoek aan het schadeperceel. Lopende het seizoen kan de taxateur of consulent de schade volgen. Kort voor de oogst of ingebruikname van een perceel vindt de eindtaxatie plaats. Heeft de eindtaxatie nog niet plaatsgevonden voor de geplande ingebruikname/oogst, neem dan tijdig contact op met de taxateur of het Faunafonds. Begin nooit met de oogst als de schade nog niet definitief is vastgesteld. De aangewezen taxatiebureaus hebben schriftelijk bevestigd dat zij overeenkomstig de richtlijnen van het Faunafonds zullen taxeren. Zo is onder meer vastgelegd Aangepikte peren kunnen resulteren in rotnesten in de boom. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO dat peren die op de grond liggen, niet worden meegenomen bij de bepaling van de hoogte van de schade. Na de eindtaxatie wordt een formulier Bevestiging taxatie grondgebruiker (met daarop de schade uitgedrukt in aard, omvang en oppervlakte) aan de grondgebruiker overhandigd, op het bedrijf achtergelaten of toegezonden. Een grondgebruiker, die het niet eens is met de bevindingen van de taxateur, kan binnen acht dagen schriftelijk zijn bedenkingen uiten bij het bestuur van het Faunafonds. Het Faunafonds stelt de taxateur in de gelegenheid op de bedenkingen te reageren en beslist of eventueel een tweede taxateur de schade dient te beoordelen Gedurende dit traject mogen er geen handelingen worden verricht die het onmogelijk maken de schadeveroorzakende diersoort(en) en/of omvang van de schade vast te stellen, zoals in het geval van de peren het oogsten. Af- 6

7 hankelijk van de reactie op de bedenkingen wordt het definitieve taxatierapport opgesteld en naar het Faunafonds gezonden. Afhandeling taxatie Zodra het Faunafonds het taxatierapport heeft ontvangen, kan de grondgebruiker schriftelijk worden gevraagd naar de maatregelen die zijn getroffen om de schade te voorkomen en/of te beperken en het gebruik van de ontheffing. Deze rapportage schadebeperking dient het tijdvak te bestrijken vanaf het moment waarop schade Aandachtspunten Zorg dat de schade binnen zeven werkdagen digitaal wordt gemeld bij het Faunafonds: Momenteel is er al schade in de gewassen en er is nog een lange weg te gaan voordat de oogst begint. Maak, als het verzoekschrift is ingediend, met de taxateur duidelijke afspraken over hoe er moet worden omgegaan met aangetaste vruchten aan de bomen. Hoe voorkomen we extra schade door rot aan de andere vruchten en hoe voorkomen we dat vruchten, die eraf gedund worden en op de grond liggen niet worden meegeteld? Vaak zal de taxateur meerdere keren het schadeperceel bezoeken. Houd goed contact met de taxateur hierover, maak duidelijke afspraken en laat hem tijdig de exacte oogstdatum weten. Dit is vooral van belang voor de eindtaxatie. Reageer binnen acht werkdagen schriftelijk als u het niet eens bent met de eindtaxatie. Dit moet naar het bestuur van het Faunafonds. Let erop dat er in de periode dat het bestuur kan besluiten om een tweede taxatie uit te voeren geen oogstwerkzaamheden plaatsvinden. Dan kan er niet meer objectief opnieuw getaxeerd worden. Bent u het totaal niet eens met de taxatie van het Faunafonds, dan kunt u voor eigen rekening een taxatie door een derde laten uitvoeren. Let er dan wel op dat die taxateur de richtlijnen van het Faunafonds hanteert. De te vergoeden prijzen worden vastgesteld door het bestuur van het Faunafonds. Deze worden marktconform vastgesteld en de hoogte wordt bepaald door de prijzen voor vervangende peren die tijdens de oogstperiode worden gekocht. Bij vragen kun u de website van het Faunafonds raadplegen: een mail sturen naar info@faunafonds.nl, contact opnemen met het Faunafonds (tel ) of met de NFO (H. Bus, ). te verwachten of geconstateerd is en het moment van oogst of ingebruikname. Het Faunafonds beslist over (de hoogte van) de tegemoetkoming en stelt de grondgebruiker hiervan schriftelijk in kennis. In de beleidsregels van het Faunafonds is vastgelegd hoe het verzoek voor de tegemoetkoming wordt beoordeeld. Het gaat hierbij om vraatschade. Verder heeft het bestuur bepaald dat uitsluitend personen die hun hoofdberoep in de landbouw hebben voor een tegemoetkoming in aanmerking kunnen komen. Voorts is van belang dat de grondgebruiker zelf al het mogelijke dat in redelijkheid van hem kan worden verwacht, heeft ondernomen om schade zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Het bestuur heeft daartoe ter voorlichting van grondgebruikers de Handreiking Faunaschade uitgegeven. Daarin worden voor de verschillende schadeveroorzakende diersoorten per gewas mogelijkheden opgesomd die de grondgebruiker, en soms zijn jachthouder, kan treffen om de schade zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Het bestuur zal niet verlangen dat de grondgebruiker alle in de Handreiking opgesomde maatregelen zal hebben getroffen, alvorens hij voor een tegemoetkoming in aanmerking komt. Wel meent het bestuur dat in redelijkheid van de grondgebruiker kan worden gevergd dat hij een aantal van de opgesomde maatregelen heeft getroffen of andere effectieve maatregelen om schade te voorkomen of te beperken heeft genomen. De Handreiking Faunaschade is te lezen op de website van het Faunafonds, Scala aan vogels. De taxateur zal bij zijn taxatie de door de grondgebruiker genomen maatregelen ter voorkoming of bestrijding van de schade in zijn taxatierapport vermelden. Eigen risico Het eigen risico is 5 procent van de geleden schade met een minimum van 250,- per bedrijf per meldingsjaar. Dit betekent dat per jaar een eigen risico van 250,- wordt geheven over het totale aantal aanvragen van een grondgebruiker, totdat in dat jaar een bedrag van 5.000,- is getaxeerd. Boven dit bedrag wordt 5 procent van het getaxeerde als eigen risico geheven. Om de administratieve lasten te beperken worden tegemoetkomingen die lager zijn dan 50,- niet uitgekeerd. Bekostiging Faunafonds Met ingang van 2013 zijn de provincies verantwoordelijk voor de bekostiging van het Faunafonds. Hoewel het bestuur van het Faunafonds nog gewoon in functie blijft, is de verwachting dat de invloed van de provincies op de beleidsregels van het Faunafonds zullen toenemen. Immers als de provincies moeten betalen, willen ze ook zeggenschap over de besteding van hun financiële middelen. U dient er dus rekening mee te houden dat de beleidsregels van het Faunafonds de komende tijd wel eens zouden kunnen veranderen. De NFO gaat daar zeker ook invloed op uitoefenen. De NFO houdt u uiteraard op de hoogte van eventuele wijzigingen in de uitkeringsregels van het Faunafonds. E 7

8 Serie: Van knop tot oogst, grootfruit, deel 4 Redelijke oogst met weinig werk Ondanks de sterke rui zijn de vier telers in de serie Van knop tot oogst over het algemeen tevreden. Het dunwerk is beperkt. En nadat de natuurlijke neerslag van eind juli meehielp het vochttekort te compenseren, groeien de vruchten goed door. Toch wordt het geen jaar met grove vruchten, zo lijkt het. Anton Oostveen freelance journalist fruitteelt@nfofruit.nl Ed van der Geest uit Wijdenes was vorige week de enige van de vier telers die druk aan het dunnen was. Op de Noord-Hollandse fruitteeltdag was al te zien dat zijn Junami rijkelijk was gezet. Daar heeft de rui onvoldoende aan afgedaan. Het jongste perceel zat inderdaad heel vol, maar uiteindelijk viel het werk in deze bomen mee. De oudere bomen zaten voller. Daar tekenen de kleinere vruchten zich goed af, meestal op het eenjarig hout. Die halen we als eerste weg. De grotere zet ik zoveel mogelijk op een, soms twee vruchten. Dan kunnen ze optimaal uitgroeien zonder dat de appels elkaar eraf drukken, wat bij Junami kan gebeuren. Bij Hans Kremer, helemaal aan de andere kant van het land in Vaals, lag het dunnen van de Junami vorige week even stil. De hoge temperaturen met de felle zon vormden een te groot risico voor zonnebrand. Het is een van de weinige noodzakelijke werkzaamheden die nog plaatsvinden. Kremer is getroffen door een ernstig ongeluk met zijn trekker. Die is onverwacht gaan lopen, iets wat in de rest van het land niet snel zal gebeuren, zo omschreef hij de gebeurtenis met enige ironie. Rui was welkom Als bij Van der Geest de Junami op een of twee vruchten staat, staat qua dunning de Conference op de planning. Dat ras heeft heel mooi geruid. Het hangt niet overvol, ik ben er tevreden mee zo, vertelt de teler. We hoeven er alleen wat rommel uit te halen, maar daar is het nog niet vroeg genoeg voor. Uiteindelijk blijft er een mooi gewas over. Maar het wordt geen grof jaar, we gaan geen dikke peren telen. Tijdens de Noord-Hollandse fruitteeltdag was chemisch dunnen een van de onderwerpen; Van der Geest had toen net een deel van zijn Conference behandeld. In het begin van de rui leek het erop dat de toepassing effect had. Aan de niet-behandelde bomen bleven aanvankelijk meer peren zitten. Maar in de loop van het groeiseizoen is de rui ook daar doorgezet en is het verschil gaandeweg kleiner geworden. Ook bij Ferdinand van Schip uit Tolkamer is het dunnen van de Conference lopend werk, zoals hij het uitdrukt. Er hangt weinig rommel in, en als dat is verwijderd blijft er een gewas over waar ik tevreden mee ben. De bomen hebben leuk geruid en de vruchtdracht die overblijft, groeit nu goed vol. Bij de appels is het beeld hetzelfde. Natuurlijk heb je bij Elstar altijd een beurtjaar boom. Maar de bomen die hebben gebloeid, zijn nu ook normaal gezet. Droogte voorbij Bij een ander verloop van het groeiseizoen hadden de kaarten zomaar anders kunnen liggen, merkt Chris Gerritse uit het Betuwse Erichem op. Net als overal heeft het hier hard geruid, maar is het te hard gegaan? Nu hebben we nauwelijks dunwerk en blijven we uit een beurtjaar. Als het tegenzit, kost dat honderd uur per hectare en schiet je alsnog een beurtjaar in. En nu het gewas niet overvol hangt, komt dat de maat ook ten goede. Ik denk dat het uiteindelijk wel goed komt. De vruchten groeien momenteel enorm hard, zeker na de zware regenbuien in het laatste weekend van juli. Hier op de rivierklei was het nog niet echt droog, toch had ik daarvoor al wel een paar keer beregend. Maar het lijkt wel of de natuurlijke neerslag de groei veel beter stimuleert dan de beregening. Van Schip beregende ook om zonnebrand op de appels te voorkomen, maar let daarbij ook op de doelmatigheid uit het oogpunt van droogte. In plaats van op het heetste moment van de dag zet ik de pomp om vijf uur s ochtends aan en laat ik die lopen tot negen uur. Zo verdampt er veel minder en benut je al het water om de grond goed vochtig te maken. In drie ochtenden is zo 50 mm water gegeven. De vruchten groeien nu heel goed door, signaleert hij net als Gerritse. Verder gebruiken we de maaier al een paar weken Het lijkt wel of de natuurlijke neerslag de groei veel beter stimuleert dan de beregening niet. Het gras in de boomgaard is daardoor wat langer en houdt het water ook beter vast. Daardoor blijft het klimaat de hele dag aangenamer in de boomgaard. Als we s middags door de rijen lopen, hebben we nog natte schoenen. De buien in en rond het laatste weekend van juli brachten in het hele land verkoeling, maar de hoeveelheid neerslag verschilt, zo blijkt. In Erichem viel 40 mm, in Tolkamer vielen twee buien van bijna 20 mm en in Wijdenes bij elkaar zo n 20 mm. In Vaals regende het 14 mm en zat er zelfs een klein beetje hagel bij. Weinig fruitmot Bij de gewasbescherming is en blijft de perenbladvlo actueel. Ik ben in juli een weekje op vakantie gegaan en heb daarvoor een keer ingegrepen, vertelt Van der Geest. De toppen van de scheuten waren nog mooi schoon, maar onderin werd het hier en daar wat plakkerig. Daarop heb ik Vertimec toegepast. Nu is het schoon en 8

9 Teler Ed van der Geest ziet het verschil tussen wel en niet chemisch gedunde Conference afnemen in de loop van de zomer. Foto: Anton Oostveen ben ik er naar mijn idee tot aan de oogst klaar mee. Bij het dunnen van de Junami komt meer dan anders wantsenschade naar voren. Ik heb nergens brandnetels in de boomgaard en in de omgeving staan ook aardappels. Ik heb een behandeling uitgevoerd met Calypso. Misschien was dat te vroeg of had ik het moeten herhalen, oppert de Noord- Hollandse teler. Schurft en fruitmot vormen geen probleem; tegen de laatste is op de appels tweemaal Coragen ingezet. Ook Gerritse vindt de lange lengtewerking van Coragen een praktische eigenschap van het middel. Je bent voor drie weken klaar. En daartussen kun je precies op tien dagen een tussenbespuiting uitvoeren met een fungicide. Misschien dat ik volgende week nog een keer Affirm toevoeg. Van Schip heeft fruitmot dit seizoen twee maal bestreden, hoewel de vangsten laag zijn. Als je doppen en lijmbodems vervangt, verwacht je daarna weer een kleine piek. Maar ook dan waren de vangsten laag. De hoge temperaturen van afgelopen vrijdag heeft Gerritse gebruikt om de bloedluis in zijn Jonagold te bestrijden. Het hangt erom of de parasitering van de sluipwesp voldoende zal helpen. En de vooruitzichten voor de omstandigheden zijn morgen ideaal, vertelde hij vorige week donderdag. Maar uiteindelijk zag hij er door de extreme warmte vanaf, zo liet hij zaterdag op de valreep nog weten. Afgezien van deze behandeling komt bij de volgende het afspuiten in beeld. Gerritse kiest daarbij voor Bellis. Van Schip heeft dat de afgelopen jaren het meest toegepast, maar koos soms ook voor Switch. Oogst overal gelijk Als de eerste bespuitingen met Bellis begin augustus plaatsvinden, zal de oogst half september worden verwacht. Daarbij is het verschil tussen de verschillende gebieden opvallend klein. Gerritse verwacht half september te starten in de Elstar en daarna snel verder te gaan in de Conference. Van der Geest mikt voorlopig op 20 september voor zijn Conference. Tegen die tijd zijn als het goed is de nieuwe cellen ruimschoots klaar bij Van Schip. We zijn aan het renoveren en bouwen enkele cellen bij. De bouwers zijn goed op elkaar ingespeeld; ik hoef er weinig aan te doen en verwacht de eerste week van september te kunnen draaien. E 9

10 Onderzoek Nieuwe watertechniek voor Zuidwestelijke Delta Freshmaker maakt zoute ondergrond zoet In het Zuidwestelijke Deltagebied is zoet water voor beregening of fertigatie slechts beperkt beschikbaar. Daar komt nu wellicht verandering in. Bij fruitteler Jan Rijk in Ovezande wordt een proef uitgevoerd met het kunstmatig opslaan van zoet water in de bodem. Dat gebeurt in de winter. Vervolgens kan te teler het In de zomer oppompen. Caroline van Assche vakredacteur Fruitteelt In Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en delen van West-Brabant is (grond) water verzilt en is zoet water maar beperkt beschikbaar. Alleen via de landbouwwaterleiding vanaf de Biesbosch en (tot nu toe nog) rond het Volkerak-Zoommeer en vanuit enkele zoetwaterlenzen in het grondwater, is zoet water voorhanden. In droge perioden is er een zoetwatertekort in grote delen van de Zuidwestelijke Delta, terwijl in perioden van neerslagoverschot het zoete water wordt afgevoerd naar zee. Op Zuid-Beveland bieden zoete grondwaterlenzen een uitkomst. Deze zijn ontstaan in de hoger gelegen kreekruggen en hieruit kan men uit een ondiepe put zoet water winnen. Vaak zijn deze zoetwaterlenzen Gezamenlijk project De Freshmaker is een pilot van het onderzoeksproject Go-fresh van Kennis voor Klimaat. In dit project onderzoekt men het beschikbaar krijgen en houden van zoet water voor de land- en tuinbouw in de Zuidwestelijke Delta. Partijen die Go-fresh financieren en/of ondersteunen, zijn: Kennis voor Klimaat, Deltares, KWR, Meeuwse Handelsonderneming, ZLTO, provincie Zeeland, STOWA, Waterschap Brabantse Delta, gemeente Schouwen- Duiveland, Waterschap Scheldestromen, Alterra, Acacia Water en Hogeschool Zeeland. Bos Grijpskerke BV heeft financieel bijgedragen aan de ontwikkeling en plaatsing van de horizontale putten. De opstelling van de zoet- en zoutwaterpompen van de Freshmaker (links de zoetwaterpomp). Foto: Anton Dingemanse 10

11 echter te dun of te klein om er voldoende zoet water uit te kunnen halen. Maar met de Freshmaker is het mogelijk deze zoetwaterlenzen fors te vergroten. In de winter is er in het zuidwesten een zoetwateroverschot (door regen en weinig verdamping). Dit overschot wordt met de Freshmaker in de ondergrond opgeslagen en op voorraad gehouden voor droge perioden. Dat gebeurt met behulp van twee lange horizontale putten (HDDW s) boven elkaar. Uit de diepste put onttrekt men het zoute water en tegelijkertijd pompt men via de ondiepe put zoet water de grond in. Als injectiewater kan men gebruikmaken van regenwater (afvoer van daken), drainwater, oppervlaktewater, landbouwwater of gezuiverd afvalwater. Als gevolg van het in de grond pompen van zoet water neemt de zoetwaterlens snel in dikte toe. Dit jaar vindt in een praktijkproef bij Jan Rijk in Ovezande de eerste cyclus plaats van injectie, opslag en terugwinning. Dat gebeurt in een pilot van het onderzoeksproject Go-fresh van Kennis voor Klimaat. De komende jaren onderzoekt de projectleider hoe de horizontale putten functioneren en hoe de kwaliteit is van het teruggewonnen water. De pilot maakt deel uit van het onderzoeksproject naar het beschikbaar krijgen en houden van zoet water voor de landen tuinbouw in de Zuidwestelijke Delta kuub extra Bij teler Jan Rijk zijn twee horizontale putten in een appelperceel aangelegd: één op 14 meter diepte (voor de onttrekking van MW = permanent meetpunt Een dwarsdoorsnede van de Freshmaker onder de grond. Uit de onderste HDDW wordt zout water onttrokken. Via de bovenste vindt injectie en terugwinning van zoetwater plaats. Tekening: Koen Zuurbier, KWR het zoute water) en één op 7 meter diepte (voor de injectie van zoet water). Het ondergrondse horizontale putfilter is zo n 70 meter lang, vervolgens gaat het naar beide kanten via een blinde buis schuin omhoog naar de oppervlakte. Bij Rijk komen de putten op de wendakkers boven de grond. Rijk: Het aanleggen van de putten gebeurde met gestuurde boringen. Daar ging een aantal proefsonderingen aan vooraf om te kijken hoe de bodemstructuur en zoutconcentratie op verschillende diepten waren en om vast te stellen of er geen storende lagen in de grond zitten. In het voorjaar pompte hij zoet water vanuit een bassin in de zoete put. Dat gebeurde met een pomp op een gecontroleerde capaciteit van ongeveer 6 m 3 per uur. Met eenzelfde zoutwaterpomp werd 10 m 3 per Informatieavond voor fruittelers uur water onttrokken uit de diepere put gedurende enkele uren per dag. Rijk beschikt met de Freshmaker over ongeveer kubieke meter extra zoet water in de grond, een verdubbeling van zijn reguliere zoetwateropslag. Door enkele kranen om te zetten kan Rijk dezelfde zoetwaterpomp gebruiken in een directe aansluiting op de fertigatie. Rijk: Eind juni viel hier nog 30 mm regen en daarvoor was het ook een lange natte periode. Tot half juli heb ik de fertigatie niet aan gehad. Vanaf half juli ben ik voor het eerst begonnen met fertigeren uit de zoetwaterput. Eerst hebben we EC-metingen uitgevoerd om te controleren hoe de kwaliteit van het water is. De EC-waarde zat rond 1,0. Precies evenveel als het water dat er in het voorjaar in gepompt is, dat is mooi. Ik heb nu wel een automatische ECmeter nodig om de EC-waarde continu te kunnen meten en om te voorkomen dat ik opeens zonder het te weten water met een te hoog EC-gehalte oppomp en onder de bomen breng. Momenteel worden wel de EC en de gehele chemische samenstelling van regelmatig genomen watermonsters bepaald. Ook houdt men precies bij hoeveel water via de Freshmaker in de grond wordt gepompt en hoeveel water er opgepompt wordt. Met het ondergrondse bassin kan ik in de zomer drie tot vier keer beregenen, schat Rijk in. Een bovengronds bassin is overigens niet noodzakelijk voor het gebruik van de Freshmaker, maar de teler beschikte al over een bassin waarvan hij het water gebruikte als injectiewater. Volgens onderzoeker Koen Zuurbier van KWR kan de teler in veel gevallen ook in de wintermaanden tijdelijk zoet water rechtstreeks uit de sloot pompen. Met EC-metingen moet hij dan goed in de gaten houden gedurende welke perioden en capaciteit dat mogelijk is. E Bij fruitteler Jan Rijk wordt donderdag 15 augustus een informatieavond voor fruittelers over de Freshmaker gehouden. Aanmelden kan per bij John Bal: john.bal@ zlto.nl. Er is plaats voor 20 tot 25 personen. Bij meer belangstelling wordt een extra bijeenkomst ingelast, daarom is aanmelden noodzakelijk. Locatie: Louisepolderweg 1, 4441 SP Ovezande. Aanvang: uur. Programma: - Openingswoord door Ad Slabbekoorn, voorzitter NFO Kring Zeeland/Noord-Brabant. - Onderzoek en werking Freshmaker, door Koen Zuurbier, onderzoeker-geohydroloog, KWR. - Techniek en aanleg Freshmaker, door Meeuwse Handelsonderneming BV, Goes. - Eerste ervaringen, door fruitteler Jan Rijk. - Belang, mogelijkheden en vervolg, door John Bal, adviseur ZLTO. - Rondleiding op het bedrijf van Jan Rijk. 11

12 Onderzoek Pruimenexcursie op PPO Randwijk Nieuwe veelbelovende onderstammen Elk jaar wordt er op initiatief van de NFO een rondgang langs een kersen- en/of een pruimenperceel georganiseerd. Dit jaar werd de proeftuin van PPO in Randwijk bezocht. Geert van Gessel kennisconsulent klein- en steenfruit van NFO en PT Onderzoeker Bertus Meijer leidde circa twintig telers langs de pruimen- en kersenpercelen van PPO. Met aandacht voor nieuwe onderstammen, zoals de sleedoornonderstammen, en voor nieuwe rassen, zoals Lazoet, maar ook Carmen en Penny bij de kersen. Bij de pruimenaanplant was er veel aandacht voor de Lazoet-pruimenrassen van The Greenery. Opvallend was dat de vruchtdracht op deze proeftuin tegenvalt. Terwijl de dracht in Midden-Nederland veelal overmatig is. De gemiddelde oogst op de proeftuin bedraagt 50 tot 70 procent, ook van de referentierassen Opal en Reine Victoria. Een tegenvaller voor de Lazoet-rassen was dat ras 1 van deze rassengroep vrij ernstig gebarsten was. Dit is mede te verklaren door de vrij lichte oogst, die de kans op barsten vergroot. Daarnaast is gestart met water geven na een droge periode, wat eveneens een grotere kans op barsten geeft. De overige rassen stonden er wel goed voor. Op de pruimenaanplant is ruimte ingeruimd voor het testen van onderstammen, waaronder de sleedoornonderstammen. Een van de belangrijkste parameters voor het nagaan van het effect van de onderstammen is de productie, maar ook het meten van de groei en de kwaliteit van bomen en vruchten. Sleedoornonderstammen kunnen vrij veel opslag geven, zeker in vergelijking Mechanische dunning van pruimen, in dit geval door de firma Hol uit Meteren. Foto s: Geert van Gessel Tabel. Aantal gedunde kilo s en stuks per boom Afgedund kg per boom Afgedund stuks per boom 1 Onbehandeld 10, Zwavel en ATS 7, ATS abhosen 10, Mechanisch 2, met VVA-1 of St. Julien A. Sommige onderstammen waren wel te herkennen, maar alle veldjes waren onder nummer. Daardoor was het niet goed duidelijk welke onderstammen de meeste potentie hebben voor de praktijk. Wel bleek dat de verschillende onderstammen in combinatie met Opal minder opslag gaven dan bijvoorbeeld de combinatie met Reine Victoria. Op basis van de nummers lijken er enkele veelbelovende nieuwe (sleedoorn)onderstammen aan te komen. Kersenrassen Twee nieuwe rassen die Meijer extra onder de aandacht bracht, waren Carmen en Penny. Carmen is een middentijds ras dat ongeveer twee weken voor Kordia geoogst wordt. Carmen onderscheidt zich in positieve zin van de huidige rassen door de zeer goede vruchtmaat en productiepotentie. Dit ras heeft zeer grove vruchten en een mooie boomvorm met iets hangend hout. De nog jonge bomen kunnen jaarlijks een productie van 8 à 10 kg per boom produceren. Een nadeel is de barstgevoeligheid van de vruchten. Zelfs onder de overkapping op PPO Randwijk barsten de vruchten soms vrij fors. Dit jaar bleef het barsten met 10 procent relatief beperkt, maar er waren ook jaren dat meer dan 30 procent van de vruchten barstte. Penny is een laat ras, dat qua oogst net iets na Regina komt. Mede daardoor kan Penny een aanvulling zijn voor het einde van het seizoen. In 2012 is Penny op de proeftuin een week na Regina geoogst. De vruchten kenmerken zich door een vrij korte steel, maar waren grof van maat. Penny is een 12

13 ras waarvan het merendeel van de bomen in Engeland staat. Toch is het ook een ras dat zonder overkapping flink kan barsten. Uiteraard staat het op de proeftuin onder een overkapping, zodat gebarsten vruchten niet aan de orde waren. Een nadeel van Penny lijkt de vrij grote kans op verkaling van het vruchthout, mede door de grote productiepotentie. Een wat aangepaste snoei lijkt daarom noodzakelijk. Dunning pruimen Voor het tweede jaar op rij deed de Centrale Adviesdienst Fruitteelt een proef om na te gaan of de dunning van pruimen verder kan worden geoptimaliseerd. De jaarlijks terugkerende dunning blijft moeilijk, want waarom slaagt ze het ene jaar wel en lukt het een volgend jaar maar niet om de vruchten in juiste aantallen op de boom te krijgen. Voor de dunning bij pruimen zijn er drie opties. De eerste is een zogenaamde chemische dunning in de bloei met zwavel of ATS. Bij beide producten berust de werking op het verbranden van de stampertjes, waardoor er geen bestuiving en daardoor ook geen zetting kan plaatsvinden. Bij beide producten zijn de juiste temperatuur en voldoende droogte essentieel. Vooral zwavel werkt alleen bij temperaturen vanaf 18 ºC en liefst zonnig weer. Voor ATS is de temperatuur iets minder bepalend, maar een droog gewas is een vereiste om veilig te kunnen werken. Het voordeel is een tijdige dunning die de maat ten goede komt. Alleen bestaat het risico van overdunning door een matige zetting, bijvoorbeeld door nachtvorst in de bloei. De tweede optie is handdunning na de zetting. Het teveel aan vruchten dient handmatig te worden teruggebracht tot het gewenste aantal. In de praktijk komt dit erop neer om de vruchten zoveel mogelijk enkel te hangen en overmatige trossen uit te dunnen. Dit is zeer arbeidsintensief. Veel arbeid betekent hogere kosten en daarmee een kostprijsverhogend effect. Daarnaast geeft te laat dunnen een grotere kans op maatverlies en dit komt de prijs ook niet ten goede. Een voordeel van handmatig dunnen is dat de zetting afgewacht kan worden en dat er bij een tegenvallende zetting toch productie wordt gerealiseerd. De derde optie is in de bloei mechanisch Onderzoeker Bertus Meijer geeft uitleg bij de pruimen gedurende de rondgang op de proeftuin van PPO Randwijk. te dunnen met in dit geval de Darwin-dunmachine. Dit is in 2012 en 2013 mede mogelijk gemaakt met de hulp van mechanisatiebedrijf Hol uit Meteren. Door in de bloei met de plastic draden van de dunmachine door de bomen heen te slaan wordt fysiek een deel van de bloesem weggenomen. Daarnaast geeft deze methode de boom een zekere mate van stress, hetgeen de natuurlijke rui bevordert. De ervaringen met mechanische dunning bij pruimen zijn nog beperkt. Tot nu toe blijkt het in de proef de beste dunning te geven. Uitkomsten proef In 2012 startte de CAF met een eerste dunningsproef op Reine Victoria, een ras met een hoge dunbehoefte. Toen was er echter vrij veel nachtvorst in de bloei, waardoor betrouwbare resultaten uitbleven. Dit jaar is daarom nogmaals een dunproef uitgevoerd. In tegenstelling tot 2012 was dunning van pruimen in Midden-Nederland wel noodzakelijk. Mede door het goede weer rond de bloei, eind april. Ook de eerste dagen van mei waren goed, waardoor de omstandigheden voor vruchtzetting ook goed bleken. Dit is onder andere terug te vinden in de bloeimodellen, zoals ze ook voor appels worden gebruikt. In de proef van 2013 lagen de volgende objecten: 1. Onbehandeld 2. Zwavel (50 kg/ha net voor volle bloei) en ATS (15 kg/ha op volle bloei) 3. ATS abhosen (20 kg/ha ca. drie weken na volle bloei) 4. Mechanische dunning (op volle bloei) Op 27 april is de dunning met zwavel uitgevoerd, maar de omstandigheden waren niet ideaal waardoor weinig werking te verwachten viel. Op 29 april is ATS toegepast, evenals mechanische dunning. Toen waren de omstandigheden beter. Het abhosen met ATS gebeurde op 22 mei. Volgens Duits model dient het abhosen de natuurlijke rui te versterken. In de tabel is terug te vinden hoeveel kg per boom is gedund. In het object onbehandeld zijn gemiddeld vruchtjes per boom verwijderd, terwijl in het mechanische object slechts 276 vruchtjes werden verwijderd. De vruchtjes in object 2 en object 4 waren beduidend grover dan in object 1 en 3. Het abhosen lijkt voor Nederland geen realistisch alternatief, of het moet wellicht worden gecombineerd met bespuitingen in de bloei. Mechanische dunning biedt kansen, maar het is aan te raden verder onderzoek te doen naar de optimale rijsnelheid, in combinatie met het juiste toerental van de spindel. Wellicht moet dit worden gecombineerd met mechanische snoei. Kortom, er zijn mogelijkheden om de arbeidsbehoefte voor het dunnen van pruimen terug te brengen, maar verder onderzoek blijft nodig. E 13

14 Evenement Veel noviteiten en onderzoeksresultaten Open Dag bij Kenniscentrum Randwijk Op de Open Dag in Randwijk, donderdag 22 augustus, staan innovaties en ontwikkelingen centraal. De eerste oogst van de Elstar-mutanten, de primeur van de combinatie autonome trekker en autonome spuit en het onderzoek naar het effect van stikstofoverbemesting van peren op de ontwikkeling van perenbladvlo zijn enkele onderwerpen. Ook worden de resultaten van een nieuw vruchtdunningsmiddel gepresenteerd. Peter van Kampen Kennisconsulent grootfruit van NFO en PT Traditiegetrouw geven de onderzoekers van PPO Fruit uitleg bij de diverse proeven. Foto: Caroline van Assche, NFO Eind deze maand zien we in de boomgaard van PPO Fruit in Randwijk niet alleen veel fruit, maar ook innovatieve machines. De primeur is de combinatie van de tractor die zelfstandig over een perceel navigeert en met een precisiespuit alleen daar middel spuit waar dit nodig is. Er komt geen mens meer aan te pas, waardoor er flink op arbeidskosten kan worden bespaard. Het prototype van tractor en spuit is ontwikkeld mede op initiatief van de NFO in een publiek-private samenwerking tussen KWH Holland, Probotiq, Abemec en Wageningen UR. Het project is gefinancierd na inspanningen van de NFO door Productschap Tuinbouw en EU via het project PURE. De tractor legt vooraf geprogrammeerd zelfstandig de juiste route af en de spuit die achter die tractor zit, regelt zichzelf in op de boomsoort en stelt daarop de hoeveelheid spuitvloeistof af. Mechanische snoei Ook dit jaar wordt er weer gekeken naar het perceel in Randwijk dat voor de derde keer mechanisch is gesnoeid. In dit langetermijnonderzoek worden de effecten van de groei en ontwikkeling van de Elstar- en Junami-bomen nauwkeurig bijgehouden. Inzichten over arbeidsreductie en de verdeling van die arbeid over het jaar worden met u gedeeld. Daarnaast wordt gekeken naar de bloei en de ontwikkeling van de vruchten over het seizoen om de bezoeker een zo objectief mogelijke vergelijking te kunnen laten maken met zijn eigen manier van snoeien. Nieuw dunningsmiddel De laatste jaren heeft het PPO zeer intensief meegewerkt aan het toelatingsonderzoek van diverse dunningsmiddelen. Langzaam maar zeker komt er een breder midde-lenpakket beschikbaar. Vanaf 2015 zal er waarschijnlijk voor zowel appel als peer een nieuw dunningsmiddel bij komen, dat nu nog onder code in proeven ligt. Tijdens de Open Dag kunnen de resultaten van diverse doseringen en tijdstippen van dit nieuwe dunningsmiddel worden vergeleken met de werking van bestaande dunningsmiddelen en onbehandelde bomen. Dit onderzoek ligt op Conference, Elstar en Golden. Praktijknetwerk schoon water Ook is er uitleg over het landelijk praktijknetwerk Fruittelers werken aan schoon water dat onder begeleiding van PPO en voorlichters van de gewasbeschermingshandel is gestart. In dit netwerk werken fruittelers gezamenlijk aan de verbetering van waterkwaliteit en gaan telers samen emissiebeperkende maatregelen testen en uitproberen, en waarschuwingsmodellen gebruiken en verder ontwikkelen. Ook gaan telers in hun eigen bedrijf na welke vruchtrotsoorten aanwezig zijn en hoe deze het beste bestreden kunnen worden. Kennis en ervaringen worden gedeeld binnen een digitale studieclub. Rassenonderzoek Na de stopzetting van de financiering van het rassenonderzoek door Inova Fruit, 14

15 Programma Open Dag Fruitkenniscentrum Locatie: PPO Fruit, Lingewal 6668 LA Randwijk Entree en parkeren zijn gratis De partners van het Fruitkenniscentrum zijn: NFO, Productschap Tuinbouw, PPO Fruit (WUR), Fruitconsult, Inova Fruit BV, Plant Research International (WUR), DLV Plant en Pieter Vernooij. Programma: uur Ontvangst met koffie uur Opening en toelichting op het programma uur Bezoek vijf blokken met tussentijds pauze en bezoek infostands uur Bezoek infostands en napraten met hapje en drankje uur Avondprogramma Kennis- en Innovatie Centrum Kleinfruit dreigt onafhankelijk rassenonderzoek voor Nederland verloren te gaan. Bij verlies van dit onderzoek wordt de sector volledig afhankelijk van resultaten uit het buitenland. Ook worden in toenemende mate bepaalde veelbelovende rassen in Nederland niet geïntroduceerd, omdat ze door marktpartijen niet worden opgemerkt tussen de veelheid aan nieuwe introducties. Op de Open Dag stellen PPO Fruit en Fruitconsult een nieuwe aanpak voor rassenonderzoek appel/peer voor, waarbij verschillende participanten van het rassenonderzoek op basis van hun omzet financiering inbrengen en zo gezamenlijk over alle kennis kunnen beschikken. Het doel is een onafhankelijke toetsing, waardoor nieuwe rassen op een kostenefficiënte en onafhankelijke wijze, onder Nederlandse omstandigheden worden getoetst. Mogelijke participanten zijn afzetorganisaties, handelsbedrijven, NFO, boomkwekers en groepen telers. De participanten hebben daarbij een rol in de aansturing van het onderzoek. Tijdens de Open Dag worden enkele nieuwe rassen getoond en wordt er verder gesproken over deze nieuwe aanpak. nog oude bomen staan die aan vervanging toe zijn, moet duidelijk worden welke mutanten het beste zijn wat betreft kwaliteit, productie en teeltkundige aspecten. Perenbladvlo en bemesting Het onderzoek naar perenbladvlobestrijding betreft ook de voeding van de boom en het effect daarvan op de perenbladvlo. Stikstofbemesting bij peer is in de loop van de jaren sterk toegenomen. Het motto Baat het niet, het schaadt ook niet gaat hier echter niet op. In een veldproef bij PPO in Randwijk werden in velden die een overmaat aan stikstofgift kregen, in juni aanzienlijk meer eieren en larven van perenbladvlo geteld dan op bomen met minder stikstof. Zijdelings wordt ook het onderzoek naar fosfaatbladvoeding en compostgebruik besproken. Op de Open Dag krijgt u de resultaten van deze proef te zien. Tevens presenteren op de infomarkt zo n twintig bedrijven hun producten, diensten en machines. KICK Kennis- en Innovatie Centrum Kleinfruit (KICK) zal s avonds zijn deuren openen om zacht- en kleinfruittelers te informeren over de ontwikkelingen van de proeven die op het fruitkenniscentrum worden gedaan. De zomer- en herfstframbozen worden onder de loep genomen. Zo worden resultaten gepresenteerd over de productie van Glen Ample, Tulameen en Cascade. Er is ook een proef gedaan die de gezondheid van de planten relateert aan de voeding van de plant gedurende de opkweek. KICK is druk bezig een plantsysteem te ontwikkelen voor de kwanza. Ook deze proeven zijn te bezichtigen. Bessen De proeven met bessen in de volle grond hebben hun opstartproblemen gehad. Nu deze echter zijn opgelost, kunnen de onderzoekers verder met het rijp maken van deze bessen voor de commerciële teelt. De blauwebessenproef die de bemesting tijdens de opkweek in potten onderzoekt, richt zich op de uniforme groei van de planten en productieverhoging. De resultaten van het afgelopen seizoen zullen worden getoond. Ook zal er aandacht zijn voor de Drosophila suzukii, de frambozenschorsgalmug en het residu-onderzoek in bessen. E Elstar-mutanten Dit jaar kunnen de bezoekers met een kritisch oog kijken naar de eerste oogst van de Elstarmutanten die in het voorjaar van 2012 zijn gepland. Deze proef is aangelegd in opdracht van de NFO. De mutanten die onderzocht worden, zijn Van der Zalm, Bougie, Elrosa, PCP, Elshard, Excellent Star, Stechmann en als referentie Elshof. Welke Elstar-mutanten zijn én goed te telen én voldoen aan de kwaliteitseisen die de huidige markt vraagt? Omdat het aanbod groot is en er op veel bedrijven De Fendt-trekker met CDS-spuit. Foto: NFO 15

16 Teelt Teeltvoorlichters gaan akkoord met aanpak kwaliteit Elstar en Conference De markt wordt steeds kritischer Wil je op korte termijn winst voor de teler of wil je dat hij ook over tien jaar nog in staat is fruit te telen? Teeltadviseurs schetsen dit dilemma over de adviezen aan hun klanten. De NFO Productgroepen Peer en Appel informeerden teeltadviseurs en voorlichters tijdens een bijeenkomst over de aandachtspunten rond kwaliteit, de acties van de NFO zoals de kwaliteitsmonitor en de huidige markteisen voor hardfruit. Fruitmasters, één van de partijen in de NFO-Trekkersgroep, die zich hard maakt voor het versterken van de positie van Elstar en Conference, presenteerde haar inslagcijfers. kans op een goede en stabiele omzet. Wij als telers hebben jullie deskundigheid nodig, maar die moet wel afgestemd zijn op de markteisen, aldus Bert den Haan, voorzitter NFO Productgroep Appel. Markteisen Een belangrijk issue in de markt is maat en gewicht. De vraag naar appels is het hoogst in het maattraject >70 mm. Uit inslagcijfers blijkt dat 25 tot 30 procent onder dit maattraject ligt. Voor Conference is Janneke van de Velde beleidsmedewerker NFO Teeltvoorlichters/-adviseurs komen geregeld op fruitbedrijven. Een voorlichter die goed op de hoogte is van markt- en kwaliteitseisen van de retail, kan zijn klant helpen in die markt. Met deskundig en gericht teeltadvies versterkt de adviseur direct de afzetpositie van de teler. Uit de inslagcijfers van Fruitmasters blijkt dat gemiddeld 75 procent van het product dat binnenkomt klasse 1 kwaliteit is. Dat houdt in dat telers ongeveer een kwart van hun oogst voor klasse 2 telen. Als een fruitteler zijn producten zoveel mogelijk afstemt op de vraag en markteisen, vergroot hij zijn Intentieverklaring De Trekkersgroep Elstar (coöperaties, Frupaks, Vroegop Windig, Fruitconsult en de NFO) bespreekt enkele keren per jaar de ontwikkelingen op het gebied van markteisen en de issues op het gebied van (teelt)kwaliteit. De aangesloten teeltadviseurs worden actief betrokken bij deze onderwerpen en verklaren dat zij de markteisen en deze aandachtspunten toepassen in hun adviezen. Het betreft Fruitconsult, DLV, Agrifirm, CAF, AgruniekRijnvallei, WTE Fruitadvies, VePaf, Awika en EB Fruit Projects. De NFO-Productgroep Peer maakt zich hard voor meer consumptie van met name Conference. Foto: Caroline van Assche, NFO 16

17 de plukkers uit te leggen. Kleur is voor de consument wel een aspect waarop hij de aantrekkelijkheid van de appel beoordeelt. Als hulpmiddel ontwikkelde de NFO met de Trekkersgroep Elstar een Elstar-kleurenkaart. Leden kunnen de kaart bij de NFO of bij hun afzetorganisatie aanvragen. De markt wordt steeds kritischer over butsen en beschadigingen onder de schil, zei één van de keurmeesters. Zowel bij de pluk als bij de sortering wordt hardfruit geregeld te ruw behandeld. Dat veroorzaakt veelal rot in de bewaring. Maar ook verder in de keten ziet men beschadigd fruit steeds meer als ongewenst. Uit de inslagmetingen van Fruitmasters bleek dat circa 65 procent van Elstar voldeed aan de kleureisen. Foto s: NFO de vraag vooral naar een maat boven de 60 mm. Bij Fruitmasters kwam vorig seizoen gemiddeld 30 procent Conference <60 mm binnen. En dat terwijl vorig jaar toch een relatief grof jaar was. Als het een vol jaar wordt, moet er goed worden gedund om de marktkansen te vergroten, menen de teeltadviseurs. Het blijft een keuze van de teler of hij wel of niet naar de markteisen wil telen. Het is geen verplichting, maar het vergroot wel zijn afzetkansen, zei Guido van Veldhoven, lid van het bestuur Productgroep Appel. NFO-Productgroepen De NFO-Productgroepen Peer en Appel maken zich hard voor een hogere consumptie van met name Elstar en Conference. Door aan consumenten een goede en constante kwaliteit te leveren, willen zij de dalende consumptie een halt toeroepen. De NFO zoekt hiervoor samenwerking met afzetpartijen, bijvoorbeeld in de Trekkersgroep Elstar, maar ook met andere belanghebbende partijen zoals teeltadviseurs. Wie interesse heeft, kan een sturen naar: Onderscheiden Wil de Nederlandse fruitteelt op de lange termijn gezond blijven, dan moet ze zich onderscheiden op kwaliteit, menen de teeltvoorlichters. Het is onmogelijk om op kostprijs te blijven concurreren met de lagelonenlanden zoals Polen en Oekraïne. Daarnaast wordt de ontwikkeling geschetst dat Elstar en Jonagold steeds meer voor de lokale markt moeten worden geteeld. De export van Elstar naar Duitsland en Frankrijk verloopt moeizamer omdat deze landen zelfvoorzienend worden in hun productie. Het blijft een dilemma tussen het belang van de individuele teler en de fruitsector als geheel, vindt Joris Wisse (CAF). Hoe ga je om met een klant die zijn onrijpe Conference in augustus wil plukken voor een hoge prijs? Maar de consument krijgt een onsmakelijke peer in handen en verliest zijn interesse in Conference. Denken voorlichters aan de positie van hun klanten over tien jaar? Dan is dat leidend in de adviezen. Het blijft een keuze van de teler of hij wel of niet naar de markteisen wil telen Veel problemen met hardheid zijn terug te voeren op de relatie: pluktijdstip, bewaring en afzetmoment, meent Jan Peeters (Fruitconsult). Elstar heeft in het begin van het seizoen een gemiddelde hardheid van 6,3 kg/cm 2. In het seizoen loopt dit circa 1 à 1,5 kg terug. Met een gemiddelde inslagkwaliteit van rond de 6,5 kg/cm 2 vergroten telers hun kansen om na een lange bewaring nog goede kwaliteit af te zetten, merkte de keurmeester van Fruitmasters op. De keurmeesters adviseren een hardheid van 5,4 à 5,3 bij het sorteren om aan de markteis van 5,0 kg/cm 2 bij levering te kunnen voldoen. Jonagold toont een neergang van 2 kg gedurende het seizoen. Waar deze appel in september nog gemiddeld 8 kg/cm 2 is, is de hardheid in april/mei nog slechts 6 kg/cm 2. Ook van Conference neemt de gemiddelde hardheid in het seizoen ongeveer 1 tot 1,5 kg/cm 2 af. Over het algemeen zien voorlichters Smart- Fresh als een winstpunt om de hardheid te behouden. Maar allen zijn het erover eens dat de late pluk, rijp voor de schil, nu ook op de versmarkt komt. Vergelijk de koelcel niet met een ziekenhuis, een zachte appel wordt met dit middel niet beter. Kleur en butsen Op alle roodgebloste appels is de eis 30 procent aaneengesloten blos met een kleurintensiteit van 50 procent (R5). Uit de inslagmetingen van Fruitmasters bleek dat van Elstar circa 65 procent en van Jonagold circa 60 procent aan deze kleureisen voldeed. Volgens de teeltadviseurs heeft dit veel te maken met het correct doorplukken, en dat is doorgaans nog lastig om aan Boodschap uitdragen Teeltvoorlichters onderschrijven de noodzaak om voor een stabiele, gezonde fruitsector in hun adviezen rekening te houden met de vraag en eisen van de markt. Allen erkennen dat duidelijke kwaliteitseisen (Elstar altijd raak) helpen bij het teeltadvies aan telers en ze staan achter de kwaliteitseisen voor Conference. In andere rassen zoals bij Jonagold, is er wat dat betreft nog veel ruimte. Kwaliteitseisen zijn geen stippellijn. De keten moet zich er strak aan houden, maar goed communiceren hierover is dan wel noodzakelijk, vinden Hans de Man (VePaf) en Cor Budding (Agrifirm). De teeltvoorlichters opperden dat zij voor het tekenen van een intentieverklaring zijn, waarin zij aangeven dat de markteisen leidend zijn in hun adviezen aan fruittelers. De NFO en afzetpartijen uit de Trekkersgroep kunnen dan met de kwaliteitsaanpak Elstar en Conference gezamenlijk optrekken met deze voorlichters. E 17

18 Marktzicht Binnenland Groot aanbod kleinfruit Vorige week waren de prijzen van de bramen nog enigszins stabiel, althans op de groothandelsmarkten. Daarmee was dit product een uitzondering in het kleinfruit. Vooral met aardbei werd volop actie gevoerd om het grote aanbod af te zetten. Wellicht neemt de druk met het koelere weer van de afgelopen dagen wat af. De afgelopen week zijn net als bij de bessen en frambozen ook de prijzen van bramen gedaald. Naar minder dan 2 euro per bakje. Frambozen, maar ook blauwe bessen zijn met enige moeite te verkrijgen voor minder dan 1 euro per bakje. Gelukkig zijn er ook betere kwaliteiten die hoger zijn geprijsd. Rode bessen waren afgelopen week verkrijgbaar voor anderhalve euro per pond. Conference is nu bijna een schaars product. Laatste Conference verdeeld In tegenstelling tot kleinfruit is Conference onderhand een schaars product. De grotere leveranciers voorzien hun vaste afnemers gedoseerd en voor goede prijzen. Meestal zijn dit retailers waarmee dit afzetkanaal zich onderscheidt van de detailhandel. Binnen het brede sortiment van de groothandel neemt Conference nog maar een zeer bescheiden plaats in. Daarentegen krijgen de Zuid-Europese zomerperen alle aandacht, onder andere in de vorm van aanbiedingen. Guyot is dan voor minder dan 1 euro verkrijgbaar, waarmee deze peer dan de helft kost van Conference. Zo duur als Conference is bij de supermarkten, zo goedkoop is het steenfruit uit Zuid-Europa. Ondanks berichten dat de Spaanse leveranciers baat zouden hebben bij een kleine productie in Italië, blijven perziken, nectarines en bosperziken voor bodemprijzen verkrijgbaar. Met een last minute Deze week is er meer Regina beschikbaar. deal van 0,95 voor een bakje perziken of nectarines duikt Albert Heijn net onder de prijs van 1 euro per pond. Dat laat C1000 niet op zich zitten; daar zijn ze in de aanbieding voor 0,79 per bakje van 500 gram. Na Kordia ook al Regina Foto's: NFO Ook bij kersen verloopt de afzet via de supermarkten min of meer gepland en bestaat het aanbod bij de groothandel meer uit datgene wat voor een gunstige verhouding tussen prijs en kwaliteit beschikbaar is. Met de eerste Regina uit België in aantocht was Kordia vorige week al voor ruim 4 euro beschikbaar. Deze kersen zijn dan voor niet veel meer dan 3 euro per kilo ingekocht. Dat is geen prijs die tot tevredenheid stemt, ook al zijn de plukkosten in België veel lager. Deze week is Regina op grotere schaal beschikbaar. Een kleine partij kersen van dit ras werd bij Service2Fruit aangeboden voor 4,- per kilo, inclusief transport en BTW. Daarmee blijft het grote prijsverschil tussen huisverkoop en afzet via andere kanalen groot. Aan huis vinden kersen vlot hun weg voor 5 tot 6 euro per kilo, ondanks de iets goedkopere aanbiedingen in de winkels. Ook bij pruimen is het aanbod op de groothandelsmarkten 18

19 breed. Nu Opal nog schaars is, liggen de prijzen nog boven Een groep mensen van 45 tot 50 jaar oud met ruime ervaring en consumptie zou hooguit 48 tot 72 uur moeten zitten, Record blauwe bes in Amerika die van menige partij kersen. met groenten en fruit. Dat zo meldt Freshfruitportal. De De Amerikaanse blauwebes- Maar goedkopere alternatie- schept een stevige basis om de eerste resultaten met vroege senoogst bereikt dit jaar een ven zijn er volop. De grote koers van Univeg nog vijftien rassen zijn veelbelovend. record, zo laat het zich aan- pruimen Santa Rosa zijn bijna jaar op dezelfde voet voort te NorthWest Cherry Growers zien. jaarrond beschikbaar en kos- zetten. Univeg is actief in 23 betrekt kersen uit Washington Vrijwel elk gebied in Noord- ten nu ongeveer 2,- per kilo. landen. Bakker Barendrecht is State en Oregon, verder in het Amerika oogst een record Vanuit Zuidoost-Europa komt een van de vele namen onder land uit Montana, Utah en of komt daar heel dicht bij. Opal die duurder is, maar vind het kopje onze bedrijven op Idaho. T-mail.com is een gespe- Dat heb ik nog nooit meege- je ook pruimen van totaal on- de website van Univeg. cialiseerd e-commerce bedrijf maakt, vertelt een teler aan bekende rassen voor minder Het internationale handelshuis dat de kersen op voorhand aan- Fresfruitportal. dan 1 euro per kilo. presenteerde in 2010 enkele biedt in China. De bestellingen De grotere producties uit de appelrassen van veredelingsbe- worden vanuit Seattle overge- diverse gebieden komen ook Buitenland drijf Better3Fruit. Die wilde het bedrijf laten telen door eigen vlogen naar Shanghai en na inklaring verder gedistribueerd. dichter op elkaar dan in andere jaren. De productie in Deprez terug bij Univeg telers in België en Zuid-Afrika en afzetten in supermarkten die door Univeg worden bele- Al tijdens de eerste promotie, die eind juni en begin juli plaatsvond, is op deze wijze 110 Washington State viel praktisch gelijk met die in Oregon. Terwijl daar de laatste rassen Hein Deprez heeft weer een verd. Deze rassen zouden voor ton geëxporteerd, wat overeen werden geplukt, was de oogst meerderheidsaandeel bin- hen als huismerk moeten fun- zou komen met 11 procent van in het vroegere New Jersey nen Univeg. Vier jaar geleden geren. Ze zouden zowel een de Amerikaanse kersenexport. nog niet klaar. De oogst in kreeg hij met een investerings- alternatief moeten zijn voor Tijdens de tweede campagne het latere Michigan en Brits fonds en mede-aandeelhouder het bulkras Jonagold als de A- in juli waren binnen drie dagen Columbia begint eerder, zo- in het handelshuis een geschil, merken Pink Lady en Jazz, die orders voor 2 kilo ofwel dat het aanbod op de verse waarna hij plaats maakte in de een sterke positie hebben ten 60 ton geplaatst. markt groot is. Dat zet de dagelijkse leiding. Daar is hij opzichte van afnemers. Het zijn vooral Chinese twinti- prijzen onder druk, maar deze nu weer terug nadat hij samen met enkele Belgische en Zuid- Afrikaanse families voldoende US cherry online to China gers en dertigers die op deze wijze kersen kopen, heel wat anders dan in een Nederlandse lagere prijzen geven ook de mogelijkheid de penetratie van blauwe bessen in binnen- en aandelen heeft overgenomen Chinese consumenten in der- kersenhut onder de hoogstam- buitenland te verhogen. Dat voor een meerderheid. tig grote steden beschikken men. Ook de prijzen liggen iets biedt waarschijnlijk in het bui- Deprez is overtuigd van het binnenkort sneller over Ame- anders. Deze Chineze kopers tenland het meeste perspec- management om hem heen, zo rikaanse kersen dan de gemid- betalen $ 30,- voor een order tief, Amerikanen eten al veel vertelt hij in boerenbusiness.nl. delde Amerikaan. Tussen pluk van 2 kilo. blauwe bessen. Zomerfruit na de zomer O P I N I E O P I N I E Op korte termijn vind ik de samenwerking voor het ver- kan op dit moment het beste gezamen- staan we voor een garen van cijfers uit de markt. Iedereen lijk worden opgepakt gezien de omvang groot aantal veran- heeft hierin hetzelfde belang om uit te van de producten. Het Hollandse aard- deringen in de sec- gaan van de juiste marktcijfers. Als we beieninitiatief is een goed voorbeeld van tor. Een belangrijke het niet gezamenlijk doen, moeten we hoe het anders kan dan voorheen. verandering en uitdaging is het na de het individueel in gaan kopen en dus Wat mij betreft zal er op korte termijn zomer verdwijnen van het Productschap Tuinbouw. Een groot aantal vanzelfsprekende zaken als onderzoek, marktcijfers en ook generieke promotie zal niet zonder meer worden voortgezet. Het is van groot belang de belangrijkste zaken snel gezamenlijk op te pakken om de opgebouwde kennis niet verloren te laten gaan. Een hele belangrijke activiteit hierbij een veelvoud betalen voor wat we nu samen, binnen het productschap uitstekend geregeld hebben c.q. hadden. Als voorzitter van de werkgroep Zomerfruit vind ik het tevens van groot belang dat we snel onderzoeken of deze promotieactiviteit na het opheffen van het productschap kan worden voortgezet. Immers, promotie voor aardbeien, frambozen, bramen, rode en blauwe bessen draagvlak moeten worden gezocht bij de huidige deelnemers, maar ook bij de overige partijen om tot gezamenlijke activiteiten te komen. Als dit niet gebeurt, zullen we achteruit boeren en dat kan toch niet de bedoeling zijn voor een groeiende bedrijfstak. Boudewijn van der Wal Veiling Zaltbommel 19

20 Bewaring Werkwijzer Bladvoedingen Volop in bloei Teelt Teelt Grootfruit Dunning De afgelopen weken is er op verschillende percelen zonnebrand ontstaan, met name op percelen Jonagold en Elstar. Wegdunnen van zonnebrand voorkomt extra rot later in de bewaring. Ook het uitdunnen van trossen die de vorige keer zijn vergeten of nog niet nagelopen, zorgen voor een betere partij kwaliteitsfruit. Wacht nog even totdat de kans op zonnebrand wat is geweken en alle zonnebrand goed zichtbaar is. Het duurt vaak een aantal dagen voordat zonnebrand goed te zien is. Mochten er nog tropische dagen volgen zonder wind, dan is beregenen een middel om zonnebrand te voorkomen. Over het algemeen is er in appels weinig dunwerk en hebben we in perenpercelen wat meer werk om de kwalitatief te kleine en misvormde vruchten te verwijderen. Het is nog circa vijf tot zeven weken voor de oogst van Conference. Dat betekent potentieel nog ongeveer 15 tot 20 mm vruchtgroei die we theoretisch kunnen realiseren. Een vrucht van 60 mm met de oogst zal nu dan circa 45 mm moeten meten. Bezoek boomkweker. Elk jaar wanneer u plantbomen heeft besteld, is het een goed moment om deze kort voor de oogst bij uw boomkweker te gaan bekijken. Een boomkweker kan dan waar nodig mogelijk nog inspelen op uw (aanvullende) wensen. Stem tijdens het bezoek ook het moment van afleveren af: najaar of voorjaar Bemesting. Percelen waar een goede oogst verwacht wordt en waar nog niks aan overbemesting is gedaan, krijgen nu behoefte aan stikstof om voldoende uit te groeien. U kunt nu nog stikstof geven. Dit kan door stikstof/kali-meststof te strooien, te fertigeren of bladvoeding toe te dienen. Veelal zien we dat de appels goed gegroeid zijn en de gewenste vruchtmaat makkelijk zullen bereiken. Op percelen met een te lage dracht is een overbemesting niet altijd noodzakelijk. Dit kan tot nog grovere Jonagold leiden en eventueel ongewenste hergroei. Wel is het belangrijk voldoende elementen als reserve in de boom aanwezig te hebben, dit om met sterke bloemknoppen in 2014 te kunnen vertrekken. De overbemesting op sommige percelen wat later geven is een optie. Let wel op met het geven van stikstof later in het seizoen. Hoge stikstofwaarden kunnen de kleuring negatief beïnvloeden. Water geven. Blijf de vochttoestand op uw bedrijf goed in de gaten houden en controleer dit middels Watermarks of met de spade. We kunnen ons dit seizoen qua vruchtmaat peer geen tegenslag veroorloven om uiteindelijk peren groter dan 60 mm te oogsten. Joris Wisse Centrale Adviesdienst Fruitteelt jcwisse@caf.nl Niet alleen mensen maar ook appels kunnen lijden onder te veel zon. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO Gewasbescherming Grootfruit Aanpak vruchtrotbestrijding, deel 1 Behalve schurft kunnen nu ook vruchtrotschimmels de vruchten infecteren. De aanpak kan divers zijn uit oogpunt van historie, rassen en geplande bewaarduur. In de vruchtrotbestrijding gaat het vooral om terugtellen vanaf het beoogde oogstmoment, omwille van bespuitingen tegen vruchtrot. Vruchtrot is een geheel van meer dan tien schimmels. Voor de praktijk doet de soort er minder toe, maar de gevoeligheid op fungiciden verschilt. Een aantal actieve stoffen is wegens bovenwettelijke residu-eisen ongewenst, maar ze werken wel beter. Zwartvruchtrot. Na een vruchtrottoename in 2012 heeft een flink aantal bedrijven te maken met aantasting door zwartvruchtrot. Gebruik bij aantasting continu middelen met werking of nevenwerking tegen zwartvruchtrot en bewaar fruit van percelen met aantasting niet te lang. Sporen van Phytophthora kunnen vijf tot zes jaar in de grond overleven en rijpen in een regenperiode of door beregening. De uitstoot door sporendragers aan zweepstaarten tot halverwege de boom gebeurt bij grote hoeveelheden neerslag in korte tijd. Na een incubatietijd ontstaan ook nieuwe sporen op aangetaste vruchten hetgeen verdere verspreiding in de boom kan geven. Bellis is het meest sterke en bruikbare fungicide, mits u het preventief inzet. Captan. Hoge dosering (1,2 kg p/ha) tot drie weken voor de pluk. Wilt u spuiten tot een week voor de pluk, dan vanaf vijf weken voor de pluk wekelijks 0,6 kg p/ ha geven. Kiest u voor 0,6 kg, dan kunt u ook tussen de eerste en tweede pluk nog een keer spuiten. Doseringen zijn te corrigeren op boomhoogte. Captan werkt tegen erg veel schimmels en vrij goed tegen Phytophthora. Recent is opnieuw bevestigd uit laboratoriumtesten in België dat captan ook werkzaam is tegen de relatief nieuwe schimmel bij peer: Phialophora (nieuwe naam Cadophora). Kansen op MRL-overschrijdingen en bovenwettelijke eisen zijn minimaal mede dankzij de hoge MRL van 3 ppm. Er is wel een kleine kans op overschrijding van de ARfD. Houd u daarom aan correct gebruik in het afspuitschema. Neem naast dosering en interval de weersomstandigheden in acht. Afspoeling geeft vermindering van residu. Goede en lange bewaring vraagt juist residu. Bellis. Bekend en betrouwbaar, de prijs-prestatieverhouding is sterk. Bellis bevat twee werkzame stoffen: boscalid en pyraclostrobin. Van de laatstgenoemde wachten we op een publicatie van MRL-verruiming (van 0,3 naar 0,5) die vooral interessant is bij leveringen aan Lidl (vulling max. 1/3 van MRL). Als telers Bellis conform het advies inzetten, worden beide stoffen bij een analyse 20

21 Bewaring Bladvoedingen Teelt Volop in bloei Bewaar fruit dat is aangetast door zwartvruchtrot niet te lang. Foto: NFO gevonden. Er is in het huidige gebruik een kans op MRL-overschrijding van bovenwettelijke eisen voor retailers (Lidl) die maximaal 33 procent vulling eisen. Geadviseerd wordt Bellis maximaal twee keer te spuiten op zes en vier weken voor de pluk. De dosering zoals op het etiket staat aangegeven, mag u niet overschrijden. Bellis werkt tegen erg veel schimmels en sterk tegen Phytophthora. In recente PCF-inzichten ook wel op Cadophora. Dosering 0,8 kg p/ha, te corrigeren op boomhoogte. VT zeven dagen, maar 28 dagen aanhouden. Advies. Beperk het aantal middelen waar mogelijk en kies veilige opties. Houd er rekening mee dat Bellis twee actieve stoffen bevat die worden gevonden bij analyse. - Voor bewaring tot 1 januari 2014 kunt u alleen captan inzetten. - Voor langere bewaring en het voldoen aan de strengste bovenwettelijke residu- en markteisen twee keer Switch* toepassen op drie weken en één week voor de oogst (voorkomt beter visogen bij peer, kort voor de oogst toepasbaar, minder vulling van residu) met daaromheen captan. - Voor langere bewaring in situaties waar Phytophthora een bedreiging is, vulling van residuen minder belangrijk is en/of de focus ligt op prijs/prestatie: Bellis toepassen op zes en vier weken voor de pluk met daaromheen captan. - Kies bij jaarrondbewaring of grote technische problemen, voor technisch sterke combinaties los van het aantal actieve stoffen. Overweeg op peer ook te dompelen met Philabuster. Beslis bij deze situaties in overleg met uw voorlichter en in goede afstemming met uw afzetpartner. Aryan van Toorn Centrale Adviesdienst Fruitteelt avtoorn@caf.nl * Meer informatie over vruchtrot en Switch in Fruitteelt 33. Klein- en Steenfruit Controle bodemplagen Ook ondergronds kunnen diverse plagen schade aan fruitgewassen veroorzaken. De gegroefde lapsnuitkever - ook wel taxuskever genoemd - is misschien wel de meest schadelijke soort. Deze kever kan niet vliegen. Overdag verbergt de kever zich, in de avond en nacht is ze actief. De volwassen kever vreet kenmerkende ronde hapjes uit bladeren en kan gedurende een lange tijd eieren leggen. Larven leven in de grond en beschadigen plantenwortels. Bij blauwe bes kan de wortelhals door de larven geringd worden, waardoor zelfs grote struiken kunnen afsterven. Naast bessen kan de kever ook voorkomen in onder andere aardbeien en frambozen maar ook in (kas-)kersen. toepassen via de regenleiding Geen poten. Uit de eieren van of druppelslang. De aaltjes niet de taxuskever komen vooral blootstellen aan zonlicht en in augustus de larven tevoorschijn. Deze larven zijn circa 5 van gewasbeschermingsmid- koel opslaan. Voorkom resten tot 7 mm groot, roomwit van delen in het druppelsysteem. kleur met een bruine kop en Verwijder zeven en filters en hebben geen poten. In bedekte gebruik bij toepassing een lage teelten kunnen meerdere druk. generaties voorkomen. De larven zijn te bestrijden met een soorten nematoden kunt u di- Tip. Met een mix van meerdere behandeling van de bodem verse bodemplagen zoals (kleine) taxuskevers, miljoenpoten of container met parasitaire aaltjes (nematoden). Voor de en ook engerlingen bestrijden. bestrijding is een vochtige, Raadpleeg uw leverancier voor warme bodem noodzakelijk. de mogelijkheden én de aanwijzingen voor gebruik. Bodem en substraat in de containers dient u enige weken goed vochtig te houden. Larven die bestreden zijn, kleuren Vlamings BV Heino van Doornspeek rozerood en kunnen zelfs bruin Heino.van.Doornspeek worden. Controleer uw Bladschade, ontstaan door de taxuskever. Foto: Vlamings BV (bodem en substraat) regelmatig op larven en pas op tijd preventieve behandelingen toe. (Advertentie) Bij kokos dient men veel vaker water te geven om de bodem voor de aaltjes voldoende vochtig te houden. Herhaling van de bestrijding met aaltjes is vaak ook noodzakelijk. ALCET SOUND De nematoden bij voorkeur 21

22 nfo agenda Vangbandje Zeeland/Noord- Brabant Delta-Noord Woensdag 21 augustus Dagexcursie naar diverse bedrijven in West-Betuwe onder leiding van Pieter Aalbers en Arie van Horssen (Alliance). Bedrijfsbezoek bij o.a. Alliance, Van Haaften Fruit, chrysantenkwekerij Lewis Flowers met aansluitend een barbecue. Starttijd: 07:30 uur. Eindtijd: 20:30 uur. Kosten 25 euro p.p. Informatie en aanmelden bij Gert-Jan Flikweert, tel Midden-Nederland West-Betuwe Donderdag 15 augustus Bezoek fruitbedrijf met diverse rassen en extra aandacht voor diverse systemen hagelnetten. Met medewerking van Van Wesemael (Whailex en Ralo); Alliance (BayWa); Agrifirm (Frustar); Van Nifterik (Vlaknet); AgruniekRijnvallei (Valente). Locatie: VOF Verstegen, Repensestraat 12, 4184 CE Opijnen. Aanvang: stipt uur, sluiting uur. Betuweland Woensdag 21 augustus Excursie met de bus naar Boomkwekerij en Fruitbedrijf Roelofs in Zeewolde. Na afloop diner in een wokrestaurant aldaar. Opgeven voor 17 augustus bij Marco van Beusichem, tel of Dick de Kat Angelino, tel Vertrek om uur bij Mc Donald s in Ochten. Geen kosten. Sluiting uur. Zuidoost-Utrecht Vrijdag 6 september Busreis naar de Flevopolders. Verzamelen om 7.30 uur bij G.J. van Doorn, Schonauwenseweg 9 te Houten. Eerst naar fruitteeltbedrijf Vereecken in Dronten, daarna naar een veehouder om te kijken bij een mestvergister. Vervolgens naar Luttelgeest voor lunch en een bezoek aan de Orchideeënhoeve. Daarna naar het fruitbedrijf van de familie Verhage. Na afloop diner. Kosten: 50,- p.p. Opgeven bij Arie Spithoven ( ) of Gert Jan van Doorn ( ). Zuid-Holland Vijfheerenland en Alblasserwaard Maandag 19 augustus Excursie onder leiding van Aryan van Toorn en Joris Wisse (CAF) naar enkele fruitbedrijven in de IJsselstreek en Flevoland. Er is aandacht voor veel aspecten van de fruitteelt: traditionele en nieuwe grootfruitrassen, steenfruit, klein/ fruit, bedrijfsverbreding, huisverkoop en biologische teelt. Starttijd: 07:30 uur. Eindtijd: 21:30 uur. Locatie: De Goudreinet, Vuren (A 15). Informatie en aanmelden bij Gerrit van Dieren, tel Open dag Fruitkenniscentrum Donderdag 22 augustus De NFO organiseert met een aantal partners de jaarlijkse Open Te koop Mobiele stikstofseparator, capaciteit 20m 3 /uur, bouwjaar In prima staat draaiuren. Tel Gevraagd Conference-bomen (spilvorm), ± 10 jaar kweek, om over te planten in verband met vorst. Tel: Te huur Koelcel (mechanisch) 60 ton, te Borssele, heftruck aanwezig. Tel dag van het Fruitkenniscentrum Randwijk. Aandachtstrekker wordt de autonoom rijdende trekker in combinatie met de CDS-spuit. Overige thema s onder meer: mechanische snoei in Elstar en Junami; demoperceel met Elstar-mutanten; bladfosfaatgehalten in relatie tot perenbladvlo en kennismaking met het Praktijknetwerk Emissie en Drift. s Avonds is er een programma voor de kleinfruitteelt op het Kennis- en Innovatie Centrum Kleinfruit (KICK). Locatie: PPO Fruit, Lingewal 1, 6668 LA Randwijk. Aanvang: circa uur. Nog ULO ruimte beschikbaar Naamrijk PX De Meern Holland Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) Web: informatie@goestransport.nl COLOFON Fruitteelt is het verenigingsorgaan van de Nederlandse Fruittelers Organisatie. Abonnementen zijn alleen te verkrijgen door leden van de organisatie. Opzegging: schriftelijk, minstens drie maanden voor het einde van het kalenderjaar. Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk tot 1 januari. Adresgegevens Postbus AH Zoetermeer Louis Pasteurlaan EE Zoetermeer Telefoon: (079) Fax: (079) NFO-secretariaat en ledenadministratie: info@nfofruit.nl redactie: fruitteelt@nfofruit.nl Website: Redactie Herman Bus (hoofdredacteur) Caroline van Assche Marai Ebben (eindredacteur) Marijke van Ossenbruggen Redactiecommissie H. Balkhoven A. Goes H. van Kekem A. Oostveen M. Ravesloot H. Reinders C. Uijttewaal B.J. van Westreenen R. van t Westeinde Advertentie-acquisitie Bureau Van Vliet Robert Mondelaars Remco Wijnhout Postbus 20, 2040 AA Zandvoort r.wijnhout@bureauvanvliet.com Telefoon: (023) Fax: (023) Drukkerij DeltaHage, Den Haag Vormgeving Richard van Rheenen, Grafisch!OK Uitgever en auteurs verklaren dat Fruitteelt op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld en aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, welke het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van Fruitteelt wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring. Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

23 TE KOOP GEVRAAGD: Blokzijlerdwarsweg 12, Marknesse Tel , Fax Mob SCHILAPPELEN - INDUSTRIE- APPELEN Drain a gebedrijf S C ALDI S Drainage bedrijf Scaldis maakt onderdeel uit van de H4Agroep. Drainage? Drainage met sleuf/sleufloos Drainage in bestaande boomgaard Doorspuiten van drainage Egalisatie met kilverbord met laserinrichting Meer informatie: tel Monsterweg 47, 4454 AA Borssele Tel , fax Douven Blauwe Bessen BV is een teeltbedrijf van zachtfruit op een areaal van 36 ha en 0,5 ha glasteelt. We telen blauwe bessen voor de versmarkt en eigen verwerking. We zijn voornemens om onze blauwe bessenteelt uit te breiden met de teelten van frambozen en bramen, om daarmee onze marktpositie te versterken. Ons bedrijf is GlobelGap, Tesco Nurture en Milieukeur gecertificeerd en leverancier van Erkende Streekproducten, welke worden vermarkt onder eigen label genaamd B-Berry. Innovatie is structureel in onze bedrijfsvoering verankerd. Ter versterking van ons team zoeken wij allround medewerker fruitteelt voor de functie van; Tijd om te oogsten! Nieuwe winstkansen met fruit uit uw eigen boomgaard. Schulp Vruchtensappen, Breuke elen Telefoon: efoon: CENTRALE ADVIESDIENST FRUITTEELT Kenniscentrum Actuele fruitteeltinformatie OF BEL (0418) Te huur aangeboden: Geheel verwijderen van boomgaarden Rooien fruitbooomgaarden nu (inclusief ook versnipperen afvoer snippers) met afvoer van snippers Verklepelen, versnipperen boomgaard Boomgaard verklepelen Stobben frezen Tevens Stobben opkopen fresenvan inventaris Bel vrijblijvend voor informatie: Bart Kemp Tel Mob ULO-Koelruimte, eventueel met bevochtiging - Plastic voorraadkisten - Transport D.J.Boer - Benschop Tel: Website: Mail: info@djboer.nl Teelt- en oogstmedewerker / assistent bedrijfsleider Functie In deze functie werkt u zelfstandig en heeft de verantwoordelijkheid voor een stuk bedrijfsvoering op gebied van teelt- en oogstprocessen. U rapporteert rechtstreeks aan het managementteam en verzorgt de teelten, oogst- en onderhoudsplanning. U geeft leiding aan teelt- en oogst medewerkers binnen de gegeven richtlijnen. Verzorgt de rapportages voor alle aan u toe bedeelde taken, o.a. ten behoeve van de diverse certificeringen, personeel- en financiële administratie. Het mede zorgdragen voor verpakken en verwerking van onze producten, inclusief logistiek. Verwacht profiel Van u wordt minimaal verwacht een agrarisch MBO denkniveau. Enige jaren werkervaring als teeltbegeleider in de fruitteelt of open teelten. Teelt- en rassen kennis van frambozen en bramen en bezit van rijbewijs CE. U denkt en handelt vooruitziend met blik op de toekomst en pakt de zaken grondig aan en gaat voor het behalen van goede resultaten. U heeft een motiverende stijl van leidinggeven, een natuurlijk overwicht en staat open voor ideeën. U heeft geen 8.00 tot 5.00 uur mentaliteit. Wij bieden u Een nieuwe uitdaging met ontwikkelingskansen in een marktgerichte omgeving. Uitstekende arbeidsvoorwaarden conform de CAO Open Teelten, inclusief een goede pensioen voorziening en passende secondaire voorzieningen. Solliciteren of meer informatie U kunt reageren door uw belangstelling met motivering en CV voor 31 augustus 2013 te sturen aan; Douven Blauwe Bessen BV T.a.v. Theo Douven Herenbosweg NX Horst Of via ; theodouven@home.nl Voor informatie omtrent bovenstaande; Onze website is

24 Affi rm, vrijheid in exporteren van appels en peren Zeer effectief tegen fruitmot en bladrollers Wachttijd voor de oogst slechts 3 dagen Residu altijd onder de rapportagegrens Dus ongeacht het spuittijdstip voldoet u altijd aan de residu-eisen van elke afnemer Affirm: dé rupsenbestrijder in appels en peren Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel , Fax , Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken. Zie (of scan de QR code). TM Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. /TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.