Praktische richtlijnen stage huisartsgeneeskunde

Transcriptie

1 FACULTEIT GENEESKUNDE Praktische richtlijnen stage huisartsgeneeskunde Huisartsenstage tijdens de masteropleiding geneeskunde

2

3 Inhoud De zesjarige opleiding en de plaats van de stage huisartsgeneeskunde... 4 Inhoudelijke aspecten en structuur van de stage... 7 Aandachtspunten inzake functioneren van de huisarts als medisch expert... 8 De observatie van de andere CanMEDS competenties in de praktijk... 9 Praktische aspecten aan de stage Onthaalgesprek Terugkomdagen en verlofregelingen Stagemap... Error! Bookmark not defined. Interactieve casuspresentaties op cremecbijeenkomsten Stationsproef (OSCE) Evaluatie van de stagiair Feedback aan de student Feedback aan de Faculteit Geneeskunde Verschillende evaluatiemomenten Waardeschalen Prijs Prof. dr. J. De Groote... 17

4 De zesjarige opleiding en de plaats van de stage huisartsgeneeskunde In de zesjarige opleiding tot arts lopen de studenten verschillende stages aan één stuk vanaf het tweede semester van het tweede masterjaar. Ze lopen eerst één jaar stage volgens een vast schema, waarin zowel verplichte stages als keuzestages verwerkt zijn. Tijdens het laatste half jaar van hun opleiding hebben ze een vervolgopleiding gekozen (zoals huisartsgeneeskunde of een ander specialisme) en werken ze hun programma af met verdiepingsstages en specifiek contactonderwijs. Het jaar waarin ze hun algemeen stagetraject lopen, delen we in negen blokken van zes weken in. Deze negen blokken representeren het vroegere stagejaar van de zevenjarige opleiding. Elk stageblok bestaat uit zes weken. Enkele stages (heelkunde, inwendige geneeskunde) worden gespreid over twee blokken, waardoor studenten in totaal twaalf weken stage lopen op deze disciplines. Tijdens de eerste negen stageblokken loopt elke student verplicht: - 2 stageblokken inwendige geneeskunde - 2 stageblokken heelkunde, eventueel met subrotatie gynaecologie - 1 stageblok kindergeneeskunde De overige vier stageblokken worden als volgt ingevuld: - 1 stageblok levensloop of context : bijv. huisartsgeneeskunde, psychiatrie, geriatrie, verloskunde/gynaecologie, urgentiegeneeskunde - 2 stageblokken met keuzestages uit alle disciplines van de vervolgopleiding. De twee keuzestages moeten op twee verschillende disciplines worden gelopen. - 1 stageblok verbredende stage : dit kan een stageblok zijn binnen elke discipline. Hierdoor is er de mogelijkheid om de planning bij te sturen. Enerzijds om een continuïteit van studenten in de ziekenhuizen te verzekeren. Anderzijds om erover te waken dat elke student zijn leerdoelen van basisarts kan bereiken en dus geen eenzijdig stageprogramma heeft, maar kennis maakt met de verschillende benaderingswijzen van de disciplines. Met deze negen perioden van zes weken stage kan iedere student voldoende de verschillende benaderingswijzen van de patiënt leren kennen en is er ook al heel wat eigen keuze mogelijk. De 4

5 student kan immers al kennismaken met twee disciplines van de vervolgopleiding binnen zijn eigen interessegebied. Een versie van dit schema in groter formaat vindt u achteraan in deze brochure Twee van de laatste drie stageperiodes (periode 10 tot 12), de verdiepingsstages, zullen doorgaan onder de leiding van de academisch verantwoordelijke van de vervolgopleiding. Ook intensieve trainingen of verdiepende cursussen kunnen in deze periode plaatsvinden. Eén periode van dat blok zal besteed worden aan specifiek contactonderwijs (POKR). De masterstudenten kunnen dus op verschillende momenten en in verschillende situaties ingepland worden voor een stage huisartsgeneeskunde. Sommige studenten lopen een keuzestage huisartsgeneeskunde tijdens de eerste negen blokken. Ze kiezen hier dan expliciet voor. Andere studenten lopen een stage huisartsgeneeskunde als contextstage of verbredende stage: op die manier hopen we zoveel mogelijk studenten te laten kennis maken met de huisartsgeneeskunde, ongeacht de richting die ze later wensen uit te gaan. Daarnaast zijn er ook nog masterstudenten die een stage huisartsgeneeskunde lopen als verdiepingsstage. Dat zijn de studenten die al definitief gekozen hebben voor een vervolgopleiding huisartsgeneeskunde.

6 Deze brochure behandelt de inhoudelijke en praktische aspecten van de stage die tijdens de eerste negen stageblokken valt, ongeacht of deze werd ingepland als keuzestage, contextstage of verbredende stage. 6

7 Inhoudelijke aspecten en structuur van de stage Het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde en de Faculteit Geneeskunde willen deze stage huisartsgeneeskunde aangrijpen om de studenten de specifieke aanpak duidelijk te maken van werken in de eerste lijn. Daarom krijgt deze stage een specifieke structuur, met verschillende aandachtspunten per week voor de stagiair. Wij hebben uw actieve medewerking nodig om dit op het terrein waar te maken. Mogelijk voelt u zich niet voldoende bekend met sommige specifieke werkmethodes zoals het Leuvens consultatiemodel of medische besliskunde. Wij voorzien mogelijkheden voor specifieke informatie of training indien u dit zou wensen: contacteer daartoe Prof.Jan De Lepeleire, prof Johan Buffels of Dr Eveline Boogaerts (contactadressen achteraan deze brocure). De stage verloopt volgens de CANMEDS-structuur. Deze structuur die werd ontworpen in Canada vormt internationaal de basis voor de gehele medische opleiding. Het betreft een waaier van rollen of competenties die elke arts zich moet eigen maken. Hieronder beschrijven wij hoe dit specifiek van toepassing is in de huisartsgeneeskunde. In het centrum staat de competentie als medisch expert. De specifieke werkwijze van de huisarts trekken wij voor de stage uit elkaar in drie delen, telkens in te oefenen tijdens twee weken.

8 Aandachtspunten inzake functioneren van de huisarts als medisch expert De stagiair leert hierbij de typische aspecten hanteren van het functioneren als arts in de eerste lijn. Het werken in een laagprevalente omgeving, het leren verantwoord omgaan met onzekerheid, het bepalen van de agenda en het beleid in nauw overleg met de patiënt vormen hierbij de kernpunten. Per twee weken wordt een ander accent belicht en actief geoefend. De actieve medewerking van de stageleider is hierbij noodzakelijk: tonen, expliciteren, laten inoefenen waar mogelijk. Week 1 en 2: Intake en anamnese Onderscheid leren maken tussen intake en anamnese Van meldingsklacht naar Ideas, Concerns, Expectations (ICE) Meersporenbeleid, waarbij ook aandachtspunten van de arts aan bod komen Bepalen van de agenda van het consult Structureren van het consult Gericht (anamnestisch) doorvragen Aspecten van arts/patiëntcommunicatie Week 3 en 4: Onderzoek en diagnose Opstellen van een diagnostisch landschap Het referentiekader pluis/niet pluis Gericht lichamelijk onderzoek Eventueel technisch onderzoek in eigen beheer Verantwoord aanvragen van verder onderzoek (beeldvorming, klinische biologie, specialistisch advies) Werkhypothese versus diagnose Week 5 en 6: beleid en adviezen Meedelen van de besluiten na het verzamelen van de argumenten, in een taal die begrijpelijk is voor de patiënt Voorstel van aanpak en overleg hierover met de patiënt Toetsen van common ground Vastleggen van verdere afspraken Opstellen van de nodige formulieren Neerslag van het consult in het EMD 8

9 De observatie van de andere CanMEDS competenties in de praktijk Elke week heeft de stagiair aandacht voor een specifiek CanMEDS competentiedomein. Naast rechtstreekse observatie kan hierbij gerichte bevraging van de stageleider en andere medewerkers in de praktijk nuttig zijn, uiteraard mits instemming van de betrokkenen. In tegenstelling tot het inoefenen van de competentie als medisch expert hoeft u als stageleider hierin géén specifieke taak op te nemen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de student. Week 1: communicator arts-patiënt communicatie volgens de geldende normen van good practice opbouw en/of behoud van een empathische, vertrouwelijke en ethisch-verantwoorde artspatiënt relatie en arts-familie relatie duidelijke en begrijpelijke neerslag van contacten in het Elektronisch Medisch Dossier heldere weergave van een patiëntencasus in een verwijsbrief adequate communicatie met anderen binnen de praktijk adequate communicatie met externe gezondheidswerkers Week 2: health advocate sensibiliseert de individuele patiënt en de praktijkpopulatie met betrekking tot gezondheidsaspecten (primaire preventie) doet aan (opportunistische) preventie en gezondheidsbevordering bij de individuele patiënt en de praktijkpopulatie (secundaire preventie) heeft aandacht voor patiëntveiligheid begeleidt patiënten op doeltreffende wijze door het labyrint van de gezondheidszorg en levert argumenten bij het maken van keuzes betrekt en faciliteert de toegankelijkheid van de gezondheidszorg in zijn werk, in het bijzonder voor kwetsbare groepen reflecteert over kritische incidenten in de praktijk Week 3: scholar zoekt doelmatig, gericht en snel, op in medisch wetenschappelijke bronnen past wetenschappelijke informatie adequaat toe in praktijk(beslissingen) draagt bij tot creatie, verspreiding, en toepassing van nieuwe medische kennis in de praktijk neemt een actieve rol in de bevordering van medische kennis bij collega s, medewerkers, stagiairs, patiënten en algemene bevolking toont bereidheid tot levenslang leren en gaat actief op zoek naar lacunes in eigen kennis en vaardigheden

10 neemt deel aan lokale en/of regionale initiatieven voor permanente professionele ontwikkeling Week 4: manager streeft naar realisatie van visie en missie van de praktijk heeft aandacht voor organisatorische aspecten van de praktijk, en streeft naar optimalisatie in het belang van alle betrokkenen is betrokken bij een functionele taakverdeling binnen de praktijk kent en gebruikt de actuele ICT mogelijkheden ordent informatie in volgorde van belangrijkheid en dringendheid, stelt verantwoorde prioriteiten en motiveert deze (professioneel timemanagement) heeft inzicht in de kosten die medisch handelen met zich meebrengen voor de maatschappij, de patiënt zelf en de arts Week 5: collaborator neemt actief deel aan het werken in het team van de praktijk levert een doeltreffende bijdrage aan een team op het gebied van patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek reflecteert over het werken in een team en het respecteren van de mening van andere teamleden; kan op professionele wijze omgaan met eventuele conflicten kent het profiel en de competenties van andere zorgverstrekkers en betrekt hen zo nodig bij beslissingen en taken besteedt tijd aan overleg, zowel intern in de praktijk als extern met andere professionals Week 6: professional hanteert hoogste kwaliteit van zorg voor zijn patiënt op een integrale, integere en ethisch verantwoorde wijze houdt daarbij rekening met wettelijke, ethische en professionele codes gaat op verantwoorde manier om met beroepsgeheim geeft blijk van eerlijkheid, integriteit, engagement, respect, empathie en altruïsme hanteert een goed evenwicht tussen professioneel engagement en privéleven kent eigen grenzen en beperkingen en weet hiermee om te gaan Op de volgende pagina vindt u een samenvatting van het stageschema. Wij zijn er ons van bewust dat uw rol als stageleider een flinke inspanning vraagt. Wij zijn er ook van overtuigd dat de stagiairs uw eigen praktijkvoering boeiender maken, verbreden en verdiepen. 10

11 STAGESCHEMA HUISARTSGENEESKUNDE WEEK 1 WEEK2 WEEK3 WEEK4 WEEK5 WEEK6 OBSERVEER EN BESPREEK Communicator Health Advocate Scholar Manager Collaborator Professional MEDICAL EXPERT: ACTIEF DEELNEMEN Intake en anamnese Onderzoek en diagnose Beleid en adviezen BEGELEIDING Onthaal en planning Tussentijdse evaluatie Eindevaluatie en score

12 Praktische aspecten aan de stage Onthaalgesprek Het onthaalgesprek vindt plaats voor de start van de stage en wordt best ingepland van zodra de student contact opneemt. De student bereidt dit gesprek zelf voor, maar uiteraard is het ook een goed moment om met de student een aantal items te bespreken die u zelf belangrijk vindt. Een aantal aspecten die aan bod kunnen komen: Het stagetraject van de student: wat waren tot nu toe de ervaringen, wat waren de sterke kanten, waaraan wil de stagiair nog werken Welke leerdoelen zou de studenten graag nog bereiken. Is dat (deels) haalbaar in de praktijk? Verwachtte attitude Wat is de rol van de stagiair in uw praktijk? Praktische afspraken (bijv. lunch, werkuren, inplannen begeleidingsgesprekken) Een kleine rondleiding Terugkomdagen en verlofregelingen De stagiairs hebben recht op enkele weken vakantie tijdens de eerste negen stageblokken. Ze mogen in overleg met hun stagecoördinator bepalen tijdens welke blokken ze een verlofweek inzetten. Als ze dat wensen, mogen ze dus in overleg met de huisartsenpraktijk één week verlof nemen. Dat hoeft niet op het einde of bij het begin van een stageperiode te zijn, het moeten ook geen vijf aanéénsluitende dagen zijn. Tijdens het eerste en het negende stageblok mogen studenten altijd een week verlof nemen. Elke stagiair is tijdens de eerste negen stageblokken ook drie dagen vrijgesteld voor een terugkomdag. Op dat moment laten we de studenten reflecteren over hun opgedane kennis. Als de terugkomdag valt tijdens hun stage huisartsgeneeskunde, moeten ze die dag geen stage lopen. We verwachten wel dat de stagiair u bij het begin van de stageperiode verwittigt als er een terugkomdag in het stageblok valt. 12

13 e-portfolio De stagiairs werken met een online stagemap waarin de klemtoon ligt op het documenteren, structureren, reflecteren over en communiceren van de ervaringen. We noemen deze het e- portfolio. De stagiair bereidt opdrachten voor, inclusief begeleidingsgesprekken via het portfolio. U krijgt dan een mailtje van de stagiair waarin om uw feedback wordt gevraagd. Opgelet: de feedback die u geeft via het e-portfolio is rechtstreekse feedback aan de student. Het staat los van het invullen van het beoordelingsformulier/het geven van een punt. Interactieve casuspresentaties op cremecbijeenkomsten Studenten moeten bepaalde casussen beschrijven en doorsturen. De casussen vormen een belangrijk onderdeel van de stagemap. Een beperkt aantal stagiairs kan haar casus presenteren op terugkomdagen, maar we stimuleren alle stagiairs ook om een casus kort te presenteren tijdens een Cremec bijeenkomst. Zo willen wij hen met medestagiairs en aanwezige stageleiders helpen met het oefenen van het proces van klinisch redeneren. Daarom vraagt de Faculteit Geneeskunde in elke Cremec volgens de eigen mogelijkheden interactieve casuspresentaties te organiseren, en alle stageleiders (ook huisartsgeneeskunde) van het Cremec hierop uit te nodigen. U bent niet verplicht om aanwezig te zijn, maar bent van harte welkom. Stationsproef (OSCE) De stationsproef of OSCE is een examenvorm waarin de student een circuit stations doorloopt. In elk station heeft de student 6 minuten de tijd om een opdracht uit te voeren die één of meerdere deelcompetenties van de basisarts toetst. Elk station wordt opgebouwd rond een inhoudelijk thema (bewegingsstelsel, bloedsomloop, ademhaling...) en een klinische deelcompetentie (anamnese, klinisch onderzoek, differentiële diagnose, interpretatie, communicatie enz.). De stationsproef bestaat uit een combinatie van papieren stations - dit zijn stations waar de student een schriftelijke opdracht dient uit te voeren - en stations met gestandaardiseerde (simulatie-) patiënten. In deze laatste soort stations is ook telkens een beoordelaar aanwezig die

14 het klinisch handelen van de student observeert en scoort. De stationsproef wordt objectief genoemd, omdat deze beoordeling aan de hand van gestandaardiseerde scoreformulieren gebeurt en 'gestructureerd' omdat een stationsproef opgebouwd is uit een representatieve steekproef van competenties van de basisarts. De stationsproef bevat telkens ook een station waarin één of meerdere klinische casussen uit de stagemap besproken worden. Elke student uit het stagejaar moet tijdens de examenperiode deze stationsproef afleggen als examen. De dag van de stationsproef is de student vrijgesteld van stage. We verwachten dat de student u tijdig verwittigt wanneer de stationsproef valt tijdens de stage die hij bij u loopt. 14

15 Evaluatie van de stagiair Feedback aan de student De student is zelf verantwoordelijk voor het agenderen van twee begeleidingsgesprekken, die tijdig worden afgesproken om vlot te kunnen passen in de routine van de stagepraktijk. Een gemiddeld gesprek vraagt 15 à 20 minuten tijd. Tussentijdse evaluatie Tijdens het tussentijds gesprek kunnen de volgende aspecten onder de aandacht worden gebracht: Hoe voelt de stagiair zich op deze stageplaats? Kreeg de stagiair voldoende kans tot inoefenen? Intake en anamnese: wat is verworven? Wat zijn verdere aandachtspunten? Onderzoek en diagnose: wat is verworven? Wat zijn verdere aandachtspunten? Feedback van de stageleider over de stagiair als lerende. Feedback van de stagiair over zijn observatie van CanMEDS competenties. Moet er in de komende weken iets aangepast worden? Eindevaluatie Tijdens de eindevaluatie komen de volgende aspecten aan bod: Hoe heeft de stagiair zich gevoeld tijdens deze stage? Welke algemene indrukken inzake huisartsgeneeskunde zijn blijven hangen? Intake en anamnese: wat is verworven? Wat zijn verdere aandachtspunten? Onderzoek en diagnose: wat is verworven? Wat zijn verdere aandachtspunten? Beleid en adviezen: wat is verworven? Wat zijn verdere aandachtspunten? Feedback van de stageleider over de CanMEDS competenties van de stagiair Feedback van de student over de CanMEDS competenties van de stageleider Is huisartsgeneeskunde een professionele optie voor deze student?

16 Feedback aan de Faculteit Geneeskunde Na of tijdens het eindgesprek, geeft u de stagiair ook een definitieve beoordeling (met een concreet punt) via Scone, ons online platform. U hoeft geen eindscore te geven. Wel vragen we om op elk item te becommentariëren en een score op 20 te geven. Scone maakt automatisch een gewogen gemiddelde van de scores die u ingeeft. De scores die u noteert op het online beoordelingsformulier worden meegenomen als advies naar de examencommissie. Waardeschalen Volgende waardeschalen dienen als richtlijn, om op een meer objectieve wijze tot een eindoordeel van een stagiair te kunnen komen : UITZONDERLIJK GOED De stagiair is uitzonderlijk goed in alle voornoemde aspecten. De kwaliteit van zijn/haar werk steekt torenhoog uit : UITSTEKEND De stagiair presteert uitstekend. Hij/zij behoort tot de topklasse : GOED De stagiair presteert regelmatig en behoorlijk, precies zoals van een normale stagiair verwacht wordt. De stagiair valt niet op, noch in positieve noch in negatieve zin : MATIG De stagiair presteert op een voldoende wijze, maar met schommelende kwaliteit. De stagiair is op bepaalde aspecten eerder zwak, zonder van een tekort te kunnen spreken : ZWAK De stagiair presteert nog juist voldoende. Zijn/haar prestaties zijn op de meeste aspecten zwak te noemen. MINDER DAN 10: ONVOLDOENDE De stagiair scoort ondermaats zodat de stage als onvoldoende moet worden beschouwd. 16

17 Prijs Prof. dr. J. De Groote Ieder jaar reikt de faculteit een prijs uit aan één student die zich tijdens het stagejaar heeft onderscheiden door zijn/haar inzet en menselijke houding tegenover patiënten. Als u meent dat de student die bij u stage heeft gelopen hiervoor in aanmerking komt, kunt u dit bij de online beoordeling aangeven. Na elk stagejaar verwerken wij de gegevens en vragen wij u per mail om hiervoor (op basis van onze formulieren) een motivatie neer te schrijven. Op basis hiervan selecteren wij een aantal studenten waaruit door onze Jury professoren dan uiteindelijk één laureaat verkozen wordt. Uiteraard brengen we u ervan op de hoogte als deze student door u genomineerd werd.

18 Contact Inhoudelijke aspecten aan de stage Prof. dr. Johan Buffels (Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde) Prof. dr. Jan De Lepeleire (Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde) Dr. Eveline Bogaerts (Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde) Praktische aspecten aan de stage Elke Leunens (Faculteit Geneeskunde)