Samenvatting Gelders Energieakkoord (GEA) Nulmeting + 1 jaar (T 0+1 ) Gemeente Neerijnen

Transcriptie

1 Samenvatting Gelders Energieakkoord (GEA) Nulmeting + 1 jaar (T 0+1 ) Gemeente Neerijnen Apri l 2017 In opdracht van de Tafel Monitoring Uitgevoerd door: Al l i a nde r Klimaatverbond Nederland Ri jks wa te rs ta a t

2

3 STROMENDIAGRAM GELDERLAND Di t di a gra m l a a t de e ne rgi e s trome n i n Ge l de rl a nd zi e n voor zove r de ze ge kwa n fice e rd kunne n worde n. De ge ta l l e n bi j de ve rs chi l l e nde s e ctore n ge ve n de s omme n va n he t e l e ktra - e n ga s ve rbrui k we e r zoa l s de ze ook i n de s a me nva ng i n de provi nci a l e ra pporta ge zi jn opge nome n. De wa rmte l e ve ri ng, omge vi ngs wa rmte e n bi oma s s a zi jn i n de ze ra pporta ge ni e t ge kwa n fice e rd pe r s e ctor zoa l s hi e r ge de fini e e rd. Va n de bi oma s s a e n het afval is niet bekend in hoeverre deze van binnen of buiten de provincie komen. De hoeveelheid biomassa en afval is niet gekwantificeerd. Pagina 3

4 Samenvatting Neerijnen Si nds de offici ë l e s ta rt op 17 ma a rt 2015 he bbe n a l me e r da n 160 pa r je n he t Ge l de rs Ene rgi e a kkoord (GEA) onde rte ke nd. Hi e ri n zi jn de na ona l e doelstellingen van het SER Energieakkoord doorvertaald naar de Gelderse context met als punt op de horizon een klimaatneutraal Gelderland in In het GEA en de bijbehorende uitvoeringsagenda wordt het belang van een regelmatig meten en vooruit kijken onderschreven. De Nul me ng e n T0+1 me ng zi jn be i de producte n va n de Ta fe l Moni tori ng va n he t Ge l de rs Ene rgi e a kkoord. De twe e ra pporta ge s ge ve n i nzi cht i n de me e s t re ce nte, be ke nde ge ge ve ns omtre nt e ne rgi e ge brui k i n Ge l de rl a nd. Door de ze ra pporta ge s i s he t moge l i jk de ontwi kke l i ng va n he t e ne rgi e ge brui k e n duurza me opwe k i n Ge l de rl a nd i n be e l d te kri jge n. De ge ge ve ns zi jn nog ni e t e xa ct ui tge kri s ta l l i s e e rd. De de fini e ve ge ge ve ns kome n va a k pa s ge rui me jd l a te r vol l e di g be s chi kba a r. Toch ge ve n de ze ra pporta ge s e e n re de l i jk goe d be e l d va n de s ta nd va n za ke n me t be tre kki ng tot de energietransitie in Gelderland. Voor u l i gt de s a me nva ng va n de T0+1 me ng, wa a ri n é é n ja a r na de nul me ng opni e uw wordt ge ke ke n na a r de tre nds e n i nze t ge re l a te e rd a a n de s pe e rpunte n va n he t GEA voor zove r de da a rvoor be nodi gde ge ge ve ns be gi n 2017 be s chi kba a r wa re n. Voor he t ma ke n va n de ze s ta s che jaarrapportages is wederom gebruik gemaakt van de rapportagefaciliteit van de Klimaatmonitor en zijn de gegevens opnieuw voor drie verschillende a ggre ga e ni ve a us va s tge l e gd: de provi nci e a l s ge he e l, de 7 Ge l de rs e re gi o s (e xcl us i e f e n i ncl us i e f gre ns ove rs chri jde nde ge me e nte l i jke s a menwerkings verba nden) en voor de 54 Gelders e gemeenten. Enkele kerncijfers van Neerijnen Aantal inwoners per 1 januari Aantal woningen per 1 januari [aantal] Gemiddeld inkomen per inwoner [euro] Aantal personenautos per 1 januari Aantal bedrijfsauto's per 1 januari Bron: CBS - Centra a l Burea u voor de Sta tis tiek Trendoverzicht energieverbruik hoofdsectoren Onderstaand een overzicht van de trend in energiegebruik van de vier hoofdsectoren en hernieuwbare warmte. Hernieuwbare warmte wordt separaat opgenomen, omdat deze energie geen onderdeel vormt van de energie die via het openbare gas- en elektriciteitsnet wordt geleverd. In deel I van de GEA monitoring ra pporta ge worden deze tota len na der uitges plits t en verder toegelicht. Pagina 4

5 Totaal overzicht energiegebruik 2014 en 2015 Zakelijk energiegebruik Pagina 5

6 Totaal energiegebruik woningen Pagina 6

7 Cijfermatig overzicht energiegebruik in 2015 Sectoren SBI Branche Gas 2015 (m3) Elektriciteit 2015 (kwh) Energie 2015 (TJ) Energie 2014 (TJ) Woningen Woningen Landbouw A Landbouw, bosbouw en visserij Industrie, energie, afval en water Commerciele dienstverlening Publieke dienstverlening B Winning van delfstoffen C Industrie D E Productie en distr. van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht Winning en distr. van water-, afval- en afvalwaterbeheer en sanering F Bouwnijverheid G Groot- en detailhandel H Vervoer en opslag I Logies-, maaltijd en drankverstrekking J Informatie en communicatie K Financieel activiteiten en verzekeringen L exploitatie van en handel in onroerend goed M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten N Administratieve en ondersteunende activiteiten O Openbaar bestuur en defensie;verplichte sociale verzekeringen P Onderwijs Q Gezondheids-en welzijnszorg R Kunst, amusement en recreatie S Overige dienstverlening U Extraterritoriale organisaties en lichamen Mobiliteit Wegverkeer Wegverkeer - snelwegen Wegverkeer - excl. snelwegen Mobiele werktuigen Binnen- en recreatievaart Warmte Gebruik hernieuwbare warmte(1) Gebruik fossiele warmte(2) Energie totaal Totaal bekend energieverbruik (3) Totaal per sector 2015 (TJ) 40 Toelichting kleuren in tabel Bijgeschatte gegevens 1. Ge brui k he rni e uwba re wa rmte wordt a l s s e pa ra a t onde rwe rp ge pre s e nte e rd, omda t de be s chi kba re ge ge ve ns ni e t a l jd a a n de s e ctore n ge koppe l d kunne n worde n. He rni e uwba re wa rmte be s ta a t ui t ve rs chi l l e nde op e s, zoa l s he rni e uwba re wa rmte l e ve ri ng va nui t e e n Afvalverbrandingsinstallatie (AVI) of bio-wkk, houtkachels en bodemwarmte. 2. Ge brui k fos s i e l e wa rmte i s ge ba s e e rd op ge ge ve ns di e door de wa rmte l e ve ra nci e rs i n Ge l de rl a nd a a n de ta fe l Moni tori ng zi jn ge l e ve rd. De gegevens met betrekking tot de geleverde warmte zijn door de tafel Monitoring uitgesplitst in een hernieuwbaar deel en een fossiel deel. Het fossiele deel hangt samen met het gebruik van aardgas en niet-biogene afvalstoffen als brandstof. Het hernieuwbare deel hangt samen met het gebruik van biomassa en biogene afvalstoffen als brandstof of bodemwarmte als bron. 3. De waarde van het Totaal bekend energieverbruik in deze tabel wijkt af van vergelijkbare waarden elders in het rapport. Dit wordt veroorzaakt doorda t de ta fe l Moni tori ng e rvoor he e ge koze n i n de ze ta be l he t a bs ol ute ga s ge brui k va n woni nge n op te ne me n. El de rs i n he t ra pport i s he t voor de fluctuerende buitentemperatuur gecorrigeerde gasverbruik opgenomen in het Totaal bekend energiegebruik. Het Totaal bekend energieverbruik is in deze tabel een optelling van de verschillende sectoren in de tabel. In de ze ta be l zi jn op e nke l e pl a a ts e n ge ta l l e n opge nome n, di e ni e t door Ri jks wa te rs ta a t i n de Kl i ma a tmoni tor zi jn ge publ i ce e rd. He t ga a t om bi js cha nge n va n de e ne rgi e ge brui ke n va n bra nche s, di e va nwe ge we e l i jke be pe rki nge n ni e t ge publ i ce e rd moge n worde n. De re de n da a rvoor i s da t ze he rl e i dba a r zi jn na a r i ndi vi due l e ge brui ke rs. Ri jks wa te rs ta a t ma a kt i n de Kl i ma a tmoni tor onde rbouwde bi js cha nge n voor de ontbre ke nde bra nche s e n be re ke nt da a rme e he t tota l e e ne rgi e ge brui k va n de de s be tre ffe nde s e ctor. De bi js cha nge n worde n door Ri jks wa te rs ta a t a l l e e n gebruikt als ze maximaal 20 % uitmaken van het subtotaal waarin ze worden opgenomen, maar niet separaat gepubliceerd. De tafel Monitoring van he t GEA he e be s l ote n de ze bi js cha nge n op e i ge n ve ra ntwoorde l i jkhe i d i n de ze ta be l op te ne me n, zoda t de ta be l compl e e t i s e n i nzi chte l i jk i s hoe de opte l l i nge n va n de s e ctore n tot s ta nd zi jn ge kome n. De bi js cha nge n zi jn me t e e n kl e ur ge ma rke e rd. De ma te va n na uwke uri ghe i d va n de ze bijschattingen kan niet bepaald worden. Pagina 7

8 Trendoverzicht CO2-uitstoot als gevolg van energiegebruik De e ne rgi e dra ge rs (ga s, e l e ktri ci te i t, wa rmte e n voe rtui gbra nds toffe n) zi jn me t be hul p va n CO2-e mi s s i e fa ctore n omge re ke nd na a r de corresponderende hoeveelheden uitgestoten CO2. Gegevens in bovens ta a nde gra fiek zijn met terugwerkende kra cht verbeterd. Voor een bes chrijving va n de verbeteringen zie bijla ge 4 punt 5. Trendoverzicht hernieuwbare energie Onderstaand een overzicht van de trend in hernieuwbare energie in de drie energiedragers elektriciteit, warmte en voertuigbrandstoffen. In deel II worden deze tota len na der uitges plits t. Gegevens in bovens ta a nde gra fiek zijn met terugwerkende kra cht verbeterd. Voor een bes chrijving va n de verbeteringen zie bijla ge 4 punten 4,6,8,10. Pagina 8

9 Percentage hernieuwbare energie Door bovenstaande hoeveelheden gebruikte energie en in Gelderland gebruikte hernieuwbare energie op elkaar te delen kunnen de percentages hernieuwbare energie bepaald worden. He t de e l Tota a l he rni e uwba re e ne rgi e a l l oce e rba re op e s i s i ncl us i e f de bi jge me ngde bi obra nds toffe n voor ve rke e r. De ze bra nds toffe n (energiedragers ) worden waarschijnlijk niet in Gelderland geproduceerd; de energie uit deze dragers wordt wel in Gelderland gebruikt. Pagina 9

10 Totaal hernieuwbare elektriciteit alloceerbare opties [TJ] 8 9 Percentage hernieuwbare elektriciteit [%] 2,8 3,1 Totaal hernieuwbare warmte alloceerbare opties [TJ] Percentage hernieuwbare warmte [%] 1,6 1,8 Totaal hernieuwbare energie voor vervoer alloceerbare opties [TJ] Percentage hernieuwbare energie voor vervoer alloceerbare opties [%] 2,0 1,8 Percentage hernieuwbare energie [%] 1,9 1,9 Bron: Rijkswaterstaat: Modelmatige verdeling Nederlands totaal Berekening o.b.v. gegevens meerdere bronnen Gegevens in bovens ta a nde ta bel zijn met terugwerkende kra cht verbeterd. Voor een bes chrijving va n de verbeteringen zie bijla ge 4 punten 3, 4, 6, 8, 10, 13. Trendoverzicht investeringen en arbeid gerelateerd aan de energietransitie Van een deel van de geïnstalleerde technieken is bepaald hoeveel investeringen en arbeid deze met zich mee hebben gebracht. Onderstaand een overzicht van de trend in totale investeringen en totale arbeid van de technieken waarvoor deze gegevens beschikbaar zijn. In deel III worden deze tota len na der uitges plits t arbeid (jaarlijks) [FTE] 0? 25 6? investeringen (jaarlijks) [miljoen euro] 0,0? 2,9 0,6? onderhoudskosten (jaarlijks) [miljoen euro] 0,0 0,0 0,1 0,1 Speciale waarden: Bron:? Ontbreekt berekening Rijkswaterstaat o.b.v. kentallen ECN Samenvatting energiecoöperaties Gelderland Loka l e coöpe ra e s s pe l e n e e n be l a ngri jke rol i n he t re a l i s e re n va n he rni e uwba re e ne rgi e opwe k e n he t be houd va n dra a gvl a k. In onde rs ta a nde ta bel zijn enkele gegevens s a mengeva t over de coöpera ties die in 2015 a ctief zijn. Lokale energiecoöperatie [aantal] Projectcoöperatie [aantal] Collectief project met crowdfunding [aantal] Coöperatief of collectief gerealiseerd zonvermogen [kwpiek] Windcoöperatie [aantal] Vermogen coöperatieve windparken [kw] Gelderland ,00 Bron: Lokale Energie Monitor 2015 Pagina 10

11 Observaties De Nul me ng e n hui di ge T0 +1 me ng ge ve n e e n i ndi ca e va n de e ffe c vi te i t va n ma a tre ge l e n di e moe te n bi jdra ge n a a n de doe l s te l l i nge n va n he t Gelders Energieakkoord. Die afspraken, gebaseerd op die van het SER-akkoord, zijn: 1,5 % be s pa ri ng pe r ja a r 14 % duurza me opwe k i n % duurza me opwe k i n banen extra Uit de rapportages blijkt nu dat de eerste doelstelling niet zal worden gehaald als de trend zich op deze manier doorzet. Het totale gebruik in 2015 be droe g TJ. Di t i s e e n s jgi ng va n he t e ne rgi e ge brui k te n opzi chte va n 2014 ( TJ). Hoe we l i n 2014 he t fos s i e l e de e l va n de wa rmte l e ve ri ng ni e t i s i nbe gre pe n, ka n de ze s jgi ng me t na me worde n toe ge we ze n a a n de toe na me va n e ne rgi e ge brui k i n de woni ngbouw. Di t ka n onde r a nde re ve roorza a kt worde n door ni e uwbouw va n woni nge n. Door he t re a l i s e re n va n ni e t-e ne rgi e ne utra l e of ni e t-e ne rgi e produce re nde woningen za l het tota a l energiegebruik in deze s ector na uwelijks a fnemen. In de s e ctor mobi l i te i t i s e e n e ne rgi e be s pa ri ng te zi e n, di e a chte r bl i j bi j de doe l s te l l i ng. Te n opzi chte va n 2014 i s he t e ne rgi e ge brui k ge da a l d me t 1,4%. Ten opzichte va n 2013 heeft een bes pa ring va n 2,2% pla a ts gevonden (doels telling 3% over deze periode ). Aa n de twe e de doe l s te l l i ng om i n 2020 e e n bi jdra ge va n 14 % va n he t ve rbrui k op he rni e uwba re wi jze op te we kke n i s nog l a ng ni e t vol da a n. In 2015 werd in Gelderland TJ op hernieuwbare wijze opgewekt (dit is exclusief de bijgemengde brandstof voor vervoer: dit is niet binnen Gelderland geproduceerd). Ten opzichte van het gebruik is dit slechts 4,3 %. Hoewel er mede door het Gelders Energieakkoord tal van nieuwe projecten in de pi jpl i jn zi tte n, i s di t nog l a ng ni e t vol doe nde om i n de buurt te kome n va n de be oogde 14 %. Er l i gt op di t ge bi e d nog e e n s te vi ge ui tda gi ng. Het terugdringen van de gebruikte hoeveelheid energie, zal de doelstelling voor hernieuwbare energie in absolute zin doen afnemen. Echter ook dit zal niet voldoende bijdragen aan het bereiken van de gestelde doelen. Er is meer inzet nodig op alle fronten: meer energie-opwek door middel van wind, meer opwek van zonne -energie (op de daken en in het landschap en openbare ruimte ), meer gebruik van beschikbare restwarmte, afval, biomassa en biogas. Vooral zal ook de elektrificatie van transport en inzet van warmtepompen versneld gerealiseerd moeten worden. In de moni tori ng i s ook a a nge ge ve n da t de ze ve rduurza mi ng va n de e ne rgi e voorzi e ni ng da a dwe rke l i jk bi jdra a gt a a n de e conomi e e n we rkge l e ge nhe i d. In 2015 l e ve rde de e ne rgi e tra ns i e rui m 600 a rbe i ds pl a a ts e n i n Ge l de rl a nd op, me e r da n 30 % va n de doe l s te l l i ng. Aa nge te ke nd moet worden dat de werkgelegenheid in 2014 bijna 800 arbeidsplaatsen bedroeg. Va nze l fs pre ke nd zi jn e r nog ve l e we ns e n op he t ge bi e d va n moni tori ng. Bi jvoorbe e l d he t a a nta l wa rmte pompe n, e s s e n e e l voor de doe l s te l l i nge n, i s nog niet exact te achterhalen en we merken ook onvoldoende inzicht in hernieuwbare opwek voor warmte. Zo is de exacte hoeveelheid geleverde wa rmte vi a wa rmte ne e n nog ni e t be ke nd, ze ke r ni e t de hoe ve e l he i d ge l e ve rde wa rmte a a n de e i ndge brui ke r e n de hoe ve e l he i d i nge ze e bra nds tof. Da a rna a s t bl i jkt bi jvoorbe e l d de hoe ve e l he i d e ne rgi e vi a houtka che l s i n de woni ngbouw e e n domi na nte pos i e i n te ne me n i n de tota l e hoeveelheid hernieuwbare energie. Bij nadere beschouwing blijkt dit overwegend uit open haard hout te bestaan, waarvan ten eerste de oorsprong en ten tweede de bewerking vraagtekens oproept bij de classificering hernieuwbaar. Dit hout kan komen uit snoeiafval uit lokale bossen, maar kan ook worde n be trokke n va n bui te n de provi nci e (bi jvoorbe e l d ui t de Ba l s che s ta te n) e n i n s ommi ge ge va l l e n wordt he t hout i n ove ns ge droogd om de bra ndba a rhe i d te ve rbe te re n. De ze s trome n zi jn nog ni e t i n be e l d. Na a s t bi oma s s a e n wa rmte l e ve ri ng vra a gt ook a fva l om na de re ui twe rki ng. Wa nne e r a fva l wordt i nge ze t a l s bra nds tof, zou ook hi e rva n e e n dui de l i jke i mport e n e xport boe khoudi ng moe te n worde n opge ze t. He t maatschappelijk debat én feitelijke ontwikkelingen kunnen de waardering van biomassa en afval als duurzame energiebron beïnvloeden. In deze rapportage wordt uitgegaan van de landelijk geldende uitgangspunten. Door de Tafel Monitoring wordt er naar gestreefd de monitoring zo veel mogelijk aan te laten sluiten bij de vragen die besluitvorming verder helpen. Da a rom wordt ook a a nda cht be s te e d a a n de me e r kwa l i ta e ve da ta ui t de Loka l e Ene rgi e Eta l a ge, me e r s pe ci fie k de re s ul ta te n va n de Ene rgi e Enquête. Hiermee wordt de stand van zaken op het gebied van beleid per gemeente geïnventariseerd. Helaas hebben dit jaar nog niet alle Gelderse gemeenten deze Energie Enquête waar nodig ingevuld en geactualiseerd. Hierdoor is er soms de stand van zaken uit 2014/15 weergegeven in plaats va n di e va n 2016 e n be s ta a n e r hi e r e n da a r nog wi tte vl e kke n. Zoa l s va s tge s te l d i s di t moni tori ngs ove rzi cht nog ve rre va n compl e e t, ma a r e r wordt ha rd a a n ge we rkt om e l ke ke e r de kwa l i te i t e n kwa n te i t te ve rbe te re n. De s a me nwe rki ng tus s e n i ns ta n e s a l s Ri jks wa te rs ta a t (Kl i ma a tmoni tor), Kl i ma a tve rbond Ne de rl a nd (o.a. Loka l e Ene rgi e Eta l a ge ), ABF Re s e a rch (vormge vi ng), Li a ndon (wa rmte e n proje cts turi ng) e n Al l i a nde r (opdra chtge ve r) he e i n e l k ge va l ge l e i d tot de ze twe e de ra pporta ge voor he t Gelders Energieakkoord. Vragen, opmerkingen, verbetersugges es en aanvullingen zijn welkom aan de Tafel Monitoring. U kunt de ze me t ons de l e n vi a Ba s e ca mp of a a n ons doorgeven via de secretaris van de tafel: Petra Lettink, petra.lettink@klimaatverbond.nl. Pagina 11