Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn"

Transcriptie

1 Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn A l b r e c h t W e e r t s, B a r t v a n O s n a b r u g g e, R u b e n I m h o f f, W i l l e m v a n Ve r s e v e l d 5 j u n i 2018

2 Introductie Context Doelen IMPREX: Van closed source naar onderhouden open source (wflow framework) Zoveel mogelijk gebruik van beschikbare ruimtelijke informatie Gebruik van satelliet- & puntdata (model parameters, invoer, validatie, en op termijn assimilatie) Betere beschrijving dominante hydrologische processen 2

3 Introductie Context Stappen: Gegridde forcering Neerslag Temperatuur Makkink verdamping (op basis van near real-time satelliet globale straling) HBV modelopzet in wflow (ter vervanging wat er al is, niet getoond vandaag) Nieuw modelconcept en validatie (met afvoer, actuele verdamping, satelliet bodemvocht en satelliet zwaartekracht TWS); TODO: Verbeteren voorspellingen dmv assimilatie van afvoeren en meerstanden 3

4 Forcering Forcering (6 uurlijks op 1200x1200 m 2 ): Op basis van uurlijkse P (genre),t, PET voor de periode [van Osnabrugge et al., 2017, 2018] 4

5 Dagelijks vergelijk Uurlijkse (event) vergelijk Van Osnabrugge et al. WRR,

6 Model wflow_sbm [Schellekens et al., 2018]: Gebaseerd op topog_sbm [Vertessy and Elsenbeer, 1999] gedistribueerd hydrologisch model Processen Parameters representeren fysische eigenschappen Bucket model met laterale grondwaterstroming tussen cellen ET en interceptie verliezen (Gash/Rutter) Capillaire opstijging Kinematic wave routing op PCRaster D8- network [Karssenberg, et al., 2010] Optie om meerdere bodemlagen te gebruiken Reductie coefficient voor ET act van onverzadigde zone [Feddes et al., 1978] 7

7 wflow_sbm modelopzet (I) Gebruik van pedotransfer functies en regionalisatie technieken [Samaniego et al., 2010; Mizukami et al., 2017; Samaniego et al., 2017] Ruimtelijke informatie bronnen, e.g.: ISRIC global SoilGrids 250 m [Hengl et al., 2017] ESDAC voor Eurasia [ESDAC, 2004; Panagos et al., 2012] GLOBCOVER LAI (maandelijkse klimatologie) satelliet gebaseerd Imhoff et al 2018 in prep for WRR 8

8 wflow_sbm Parameter gevoeligheidsanalyse

9 wflow_sbm modelopzet (II) Pedo-transfer functions in een notendop Verzadigde en residual water gehalte [Tóth et al., 2015]: bodemdikte: Diepte tot bedrock [Hengl et al., 2017] Diepte tot impermeabele laag [ESDAC, 2004; Panagos et al., 2012] 10

10 wflow_sbm modelopzet (III) Pedo-transfer functions in een notendop Verzadigde doorlatenheid [Wösten, 1997]: M parameter zelfde als in TOPMODEL [Beven and Kirkby, 1979], gefit door Ksat geschat op 7 dieptes 1.2x x x x4.8 11

11 wflow_sbm modelopzet (IV) Pedo-transfer functions in een notendop Land cover klassen bodemdikte Look-up tables bij Zeng [2001] 12

12 Discharge [m3/s] Discharge [m3/s] Model validatie Hydrografen Obsi KGE = 0.86 Omos 2 KGE =

13 Discharge [m3/s] Discharge [m3/s] Discharge [m3/s] Model validatie Hydrografen Thur KGE = 0.39 Upper Rhine KGE = 0.68 Lower Rhine KGE =

14 Modelvalidatie Afvoer skill assessment Rijn 15

15 Modelvalidatie Actuele verdamping (dag gemiddelde) [Demirel et al., 2018; Koch et al., in review] DMET LSA SAF vantrigo et al. (2011) 16

16 Modelvalidatie Actuele verdamping (tijdserie) DMET LSA SAF from Trigo et al. (2011) 17

17 Modelvalidatie Bodemvocht [Bauer-Marschallinger et al., in review] 18

18 Results Totaal bodemvocht versus total water storage (TWS) van GRACE Klinger et al.,

19 Model upscaling Model gevoeligheid voor resolutie ET act LSA SAF [Trigo et al., 2011] Reference 1.2x x x x4.8 Bodemvocht [Bauer- Marschallinger et al., in review] 20

20 Results Model sensitivity to resolution - Discharge 21

21 Samenvatting Forcering 1200x1200 m Gevoeligheidsanalyse PTF Modelvalidatie : Q, ET act en bodemvocht Satelliet en bodem data MPR upscaling wflow_sbm 1200x1200 m 6 uurlijks schaalgevoeligheid Pedo-transfer functies Gevoeligheid voor gekozen PTF (niet getoond) 22

22 Conclusies Take-home messages Niets staat gebruik van ruimtelijke & satelliet data voor hydrologische modelleren in de weg Het wflow_sbm model met PTF-gebaseerde parameters is veel belovend (KGE> 0.6, sometimes >0.85) Performance in Zwitserland is minder goed (~0.4) Goede vergelijk met actuele verdamping van LSA SAF, maar wflow_sbm model geeft iets hogere (meer realitsiche) ET act (~60 mm/jaar meer) Verbeteren sneeuwmodellering cruciaal voor klimaatstudies Rijn Parameterschattingen en MPR upscaling techniek geeft consistente modeluitkomsten bodemvocht en Et act. Voor afvoer neemt de performance af omdat het dominate hydrologische proces (laterale subsurface flow) niet goed meer wordt gemodelleerd Toekomst: Test aanpak op andere catchments wereldwijd (vrijafwaterende waterschappen?) en in combinatie met DA 23

23 Acknowledgement IMPREX is a research project supported by the European Commission under the Horizon 2020 Framework Programme Grant Agreement No Duration: 01/10/15-01/10/19 Contact details Deltares Albrecht Weerts albrech.weerts@deltares.nl

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Okke Batelaan en Jarek Chormanski Vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde Vrije Universiteit Brussel 28/7/26 pag. 1

Nadere informatie

Gebruik van Delft-FEWS voor een wereldwijde analyse van de hydrologische consequenties van klimaatverandering

Gebruik van Delft-FEWS voor een wereldwijde analyse van de hydrologische consequenties van klimaatverandering Gebruik van Delft-FEWS voor een wereldwijde analyse van de hydrologische consequenties van klimaatverandering Frederiek Sperna Weiland Rens van Beek Jaap Kwadijk Albrecht Weerts Marc Bierkens Introductie

Nadere informatie

Modelling Contest Hupsel

Modelling Contest Hupsel Modelling Contest Hupsel SPHY (Spatial Processes in Hydrology) toepassing Hupselse Beek Wilco Terink & Peter Droogers w.terink@futurewater.nl p.droogers@futurewater.nl FutureWater Locatie: Wageningen (6

Nadere informatie

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith?

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? NHV symposium actuele verdamping Peter Droogers Hanneke Schuurmans Aanleiding www.stowa.nl: 2009-11 www.futurewater.nl/publications/2009

Nadere informatie

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst 14-09-2018 1 Over VanderSat Kern: Commerciële aardobservatie diensten Team: AO wetenschappers,

Nadere informatie

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Actuele vullingsgraad bodem Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Belang van bodemberging voor waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemvocht Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Waterstand

Nadere informatie

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Hanneke Schuurmans, Marc Bierkens en Frans van Geer 1 Het Hydrological Now- and Forecasting System (HNFS), oftwel het hydrologische actuele-

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Operational Systems

Rijkswaterstaat Operational Systems Rijkswaterstaat Operational Systems RWsOS North Sea (water levels/wind/waves) RWsOS -Rivers (floods Rhine/Meuse) RWsOS -Watermanagement (water distribution during droughts) RWsOS -Channels (Gauge Management,

Nadere informatie

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Bodemvocht Waterstand

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping Inhoud Hoofdstuk 10. Verdamping 1.Beschrijving 10-1 1.1 Benaming van de grootheid 10-1 1.2 Definitie; omschrijving van het begrip 10-1 1.3 Eenheden 10-1 1.4 Elementcodes 10-1 2. Operationele eisen 10-3

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Chapter 7 Nederlandse samenvatting 7.1 Introductie Dit proefschrift behandeld de globale patronen van de koolstof en water balans van het land oppervlak bepaald met eddy co-variantie data. Observaties

Nadere informatie

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 5. Verdamping Voor de verdamping in het stroomgebied de Goorloop is de gemiddelde referentiegewasverdamping van het KNMI weerstation in Eindhoven gebruikt. Dit station is het dichtstbij gelegen KNMI station

Nadere informatie

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 WaterWijzer Landbouw = Vervanging HELP HELP-tabellen: effecten kwantificeren van waterhuishoudkundige

Nadere informatie

Hydrologische Hindcast APL

Hydrologische Hindcast APL Opdrachtgever: DG Rijkswaterstaat, RIZA Hydrologische Hindcast APL rapport mei 2006 Q4025.00 Opdrachtgever: DG Rijkswaterstaat, RIZA Hydrologische Hindcast APL Albrecht Weerts, Jaap Kwadijk rapport mei

Nadere informatie

Reconstructie wateroverlast Kockengen

Reconstructie wateroverlast Kockengen Wateroverlast Kockengen 28 juli 2014 Verslag bijeenkomst link Playlist presentaties - link 22 november 2016 Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) P01 Opening ipdf P02 3Di P03 HEC-RAS

Nadere informatie

Energy Balance Assessment Tool

Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Verbruik van verschillende soorten energie in de waterkringloop: een Excel tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Waarom is EBAT

Nadere informatie

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte?

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Een analyse met de landelijke toepassing van het NHI het Landelijk Hydrologisch Model (LHM) Huite Bootsma (Deltares) Janneke Pouwels en Timo Kroon 1. Het LHM,

Nadere informatie

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien?

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Gerbrand Komen ex-knmi, IMAU 20 juni 2011 KNAW themabijeenkomst Wetenschappelijke modellen, wat kun je ermee? Met dank aan Wilco Hazeleger

Nadere informatie

Bodemerosie modellering in een klein stroomgebied op het Chinese Löss Plateau: toepassing van LISEM onder extreme omstandigheden

Bodemerosie modellering in een klein stroomgebied op het Chinese Löss Plateau: toepassing van LISEM onder extreme omstandigheden Bodemerosie modellering in een klein stroomgebied op het Chinese Löss Plateau: toepassing van LISEM onder extreme omstandigheden Samenvatting Het Chinese Löss Plateau is één van de gebieden op aarde met

Nadere informatie

Visie op de BasisSoftware. Next Generation Hydro-Software. SIMONA gebruikersdag 9 november 2010

Visie op de BasisSoftware. Next Generation Hydro-Software. SIMONA gebruikersdag 9 november 2010 Visie op de BasisSoftware Next Generation Hydro-Software 9 november 2010 Voor vandaag Inleiding Next Generation Hydro-Software Doelstelling De basis: Delta Shell FLOW3D flexible mesh Fasering / producten

Nadere informatie

SUBARCTISCHE HYDROLOGIE EN KLIMAATSVERANDERINGEN: Een studie in het stroomgebied van de Tana Rivier in het noorden van Fennoscandië

SUBARCTISCHE HYDROLOGIE EN KLIMAATSVERANDERINGEN: Een studie in het stroomgebied van de Tana Rivier in het noorden van Fennoscandië SUBARCTISCHE HYDROLOGIE EN KLIMAATSVERANDERINGEN: Een studie in het stroomgebied van de Tana Rivier in het noorden van Fennoscandië SAMENVATTING De grootste veranderingen in klimaat, veroorzaakt door het

Nadere informatie

GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD

GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD Wilma Nusselder, Jose Rubio Valverde, Johan Mackenbach Netspar theme conference, 27 november 2018, Rotterdam Deze presentatie: 1.

Nadere informatie

PFOS; Stofgedrag in de bodem. Transportmechanismen, routes en effect

PFOS; Stofgedrag in de bodem. Transportmechanismen, routes en effect PFOS; Stofgedrag in de bodem Transportmechanismen, routes en effect Alette Langenhoff Tim Grotenhuis Joop Harmsen WU, vakgroep Milieutechnologie WU, vakgroep Milieutechnologie WUR, Alterra Inhoud Introductie

Nadere informatie

HearCom: klinische services en publieke Internet services. Johannes Lyzenga en Marcel Vlaming VU Medisch Centrum, Amsterdam

HearCom: klinische services en publieke Internet services. Johannes Lyzenga en Marcel Vlaming VU Medisch Centrum, Amsterdam HearCom: klinische services en publieke Internet services Johannes Lyzenga en Marcel Vlaming VU Medisch Centrum, Amsterdam HearCom resultaten 1 1. Screeningstesten voor algemeen gebruik: - gehoortesten

Nadere informatie

WP2-2C 10.c. RESEARCH STUDY EXECUTIVE SUMMARY

WP2-2C 10.c. RESEARCH STUDY EXECUTIVE SUMMARY ECLNResearchStudy ExecutiveSummary Dutch 1 EUROPEAN CULTURAL LEARNING NETWORK LEONARD DA VINCI ECLN Grant agreement: 2012-3657 / 001-001 WP2-2C 10.c. RESEARCH STUDY EXECUTIVE SUMMARY (Dutch) SAMENVATTING

Nadere informatie

Kennisconferentie Deltaprogramma

Kennisconferentie Deltaprogramma Ingwer de Boer Kennisconferentie Deltaprogramma Workshop: Meerlaagsveiligheid in Nederland Ruimte voor de Rivier: Samen werken aan een veilig en mooi rivierengebied 1 Film Ruimte voor de Rivier Ruimte

Nadere informatie

Vandaag. Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen

Vandaag. Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen Vandaag Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen Diferentiaalvergelijkingen Wiskundige beschrijving van dynamische processen Vergelijking voor y(t): grootheid die in de tijd varieert Voorbeelden:

Nadere informatie

REGENWATERBEHEER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 22 maart De overstromingskaart van Brussel: limieten en correct gebruik

REGENWATERBEHEER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 22 maart De overstromingskaart van Brussel: limieten en correct gebruik Seminarie Duurzaam Bouwen REGENWATERBEHEER 22 maart 2017 De overstromingskaart van Brussel: limieten en correct gebruik Dr. Ir. Michaël ANTOINE Departement WATER / Leefmilieu Brussel DOELSTELLING(EN) V/D

Nadere informatie

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in

Nadere informatie

RICHES Renewal, Innovation and Change: Heritage and European Society

RICHES Renewal, Innovation and Change: Heritage and European Society This project has received funding from the European Union s Seventh Framework Programme for research, technological development and demonstration under grant agreement no 612789 RICHES Renewal, Innovation

Nadere informatie

Grondwater profiteert van droogteminnende mossen

Grondwater profiteert van droogteminnende mossen Grondwater profiteert van droogteminnende mossen Flip Witte & Bernard Voortman 1 2 Mijn vakgebied: relaties grondwater-vegetatie Ecohydrologische gradiënten in zandlandschap 3 Mijn geschiedenis met (korst)mossen

Nadere informatie

Inhoud. Data. Analyse van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox

Inhoud. Data. Analyse van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox van tijd tot event data: van Edward Kaplan & Paul Meier tot David Cox Bram Ramaekers Bianca de Greef KEMTA Masterclass Inhoud Data Kaplan-Meier curve Hazard rate Log-rank test Hazard ratio Cox regressie

Nadere informatie

ISO 20000 @ CTG Europe

ISO 20000 @ CTG Europe ISO 20000 @ CTG Europe 31/10/2007 mieke.roelens@ctg.com +32 496266725 1 Agenda 31 oktober 2007 Voorstelling Project Business Case: Doel & Scope Projectorganisatie Resultaten assessments en conclusies De

Nadere informatie

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford april 2007 Waterbalansen Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford April

Nadere informatie

Werken aan een basisset van bodemfysische gegevens voor Nederland

Werken aan een basisset van bodemfysische gegevens voor Nederland Werken aan een basisset van bodemfysische gegevens voor Nederland Programma Actualisatie BIS - LNV Directie Kennis Deelproject Actualisatie Staringreeks Welke bodemfysische gegevens? Waarom werken aan

Nadere informatie

Agenda. 14:40 15:10 Pauze

Agenda. 14:40 15:10 Pauze Agenda 13:00 13:10 Opening dagvoorzitter Harold Pauwels - NEN 13:10 13:20 Introductie HyLAW door Robert Smaak Min IenW - Afdelingshoofd voertuigen en brandstoffen) 13:20 13:40 Wat is HyLAW door Françoise

Nadere informatie

Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015

Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015 Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015 M.A.Amatali, M.Sc. (Hydrology) Hoofd Waterloopkundige Dienst Belang van deze presentatie

Nadere informatie

Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie

Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care

Nadere informatie

KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied

KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied Janette Bessembinder et al. Opzet presentatie Wat is en doet het KNMI? Oorzaken wateroverlast in bebouwd gebied Waarnemen: hoe doen we dat? Waargenomen

Nadere informatie

PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme >

PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme > Research Programme > PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en besluitvorming Daniëlle Timmermans Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl Overzicht Over risicocommunicatie De

Nadere informatie

15 mei Inspire richtlijn van kracht

15 mei Inspire richtlijn van kracht Er is er één jarig! 15 mei 2007 Inspire richtlijn van kracht Wat regelt INSPIRE INSPIRE mijlpalen 15/5/2009 INSPIRE wet 3/12/2010 Metadata van annex I en II 9/11/2011 Discovery en view services voor annex

Nadere informatie

Bouwrijp maken van terreinen. Copyright SBR, Rotterdam

Bouwrijp maken van terreinen. Copyright SBR, Rotterdam Bouwrijp maken van terreinen Bouwrijp maken van terreinen prof. ir. W. A. Segeren ir. H. Hengeveld 99 Stichting Bouwresearch Kluwer Technische Boeken B.V. - Deventer - Antwerpen Ten Hagen B.V. - Den Haag

Nadere informatie

Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak.

Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak. Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak Wim Timmermans Modelleren van stroming in de lucht: wat Dit gaat over: Het vinden

Nadere informatie

Begroeide daken Monitoring Alexandrium

Begroeide daken Monitoring Alexandrium Stadsontwikkeling Ingenieursbureau Begroeide daken Monitoring Alexandrium 8 maart 216 Titus van Hille Paul van Roosmalen Jaap de Ron (HHSK) 8 maart 216 Betrokken partijen Gemeente Rotterdam: opdrachtgever

Nadere informatie

25-3-2015. Sturen op Nutriënten. Sturen op Nutriënten. Doel. Sturen met Water. Sturen op Nutriënten. Waar kijken we naar. Bijeenkomst 19 februari 2015

25-3-2015. Sturen op Nutriënten. Sturen op Nutriënten. Doel. Sturen met Water. Sturen op Nutriënten. Waar kijken we naar. Bijeenkomst 19 februari 2015 Bijeenkomst 19 februari 2015 Jouke Velstra (Acacia Water) 4 Sturen met Water De basisgedachte is dat per perceel de grondwaterstand actief wordt geregeld. Onderwater drainage (OWD) geeft een directe relatie

Nadere informatie

Klimaat Services. Opzet presentatie

Klimaat Services. Opzet presentatie Klimaat Services J. Bessembinder Opzet presentatie Basis voor klimaat-services Voorbeelden confectie Voorbeelden maatwerk Basis confectie en maatwerk : tijdreeksen voor de toekomst Activiteiten binnen

Nadere informatie

Intro JIP MoBaMo-BES. Deltares.

Intro JIP MoBaMo-BES. Deltares. Intro JIP MoBaMo-BES Deltares Ivo.Pothof@deltares.nl Model-geBaseerde Monitoring Bodem Energie Systemen Aanleiding KP Bodemenergie Thema Beoordelingskader BES (prestaties deellast) Brainstormgroep (feb

Nadere informatie

Kalibratie en biologische ijking

Kalibratie en biologische ijking 6ste Coloquium VVLR 04, Grobbendonk Kalibratie en biologische ijking Dr. Herman Groepenhoff h.groepenhoff@vumc.nl Inleiding Inleiding Theorie / (ERS/ATS) richtlijnen Fysisch kalibreren / verifiëren Biologisch

Nadere informatie

Reële karakteristieken van beleggingscategorieën

Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Henk Hoek ORTEC Postbus 4074 3006 AB Rotterdam Max Euwelaan 78 Tel. +31 (0)10 498 6666 info@ortec.com www.ortec.com 6 november 2008 Inleiding: nominaal

Nadere informatie

Neerslag-afvoermodellering. met SOBEK-RR

Neerslag-afvoermodellering. met SOBEK-RR Neerslag-afvoermodellering met SOBEK-RR Verslag NHV dag 17 september 2009: 'Verbetering van de schatting van de actuele verdamping voor waterbeheer' Jan van Bakel De Bakelse Stroom (jan.van.bakel@hetnet.nl)

Nadere informatie

IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg

IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg Samenwerken in de waterketen 17 juni 2015 Nila Taminiau Senior hydroloog Waterschap Peel en Maasvallei IBRAHYM (concreet) Statisch: Afmetingen beek Locatie

Nadere informatie

RESEARCH DATA MANAGEMENT INNOVATIE & SURF

RESEARCH DATA MANAGEMENT INNOVATIE & SURF RESEARCH DATA MANAGEMENT INNOVATIE & DIENSTONTWIKKELING @ SURF Wat is Research Management? Research data management is an explicit process covering the creation and stewardship of research materials to

Nadere informatie

Mobiele communicatie: reken maar!

Mobiele communicatie: reken maar! Mobiele communicatie: reken maar! Richard J. Boucherie Stochastische Operationele Research Toen : telefooncentrale Erlang verliesmodel Nu : GSM Straks : Video on demand Toen : CPU Processor sharing model

Nadere informatie

Watermanagement in een veranderend klimaat

Watermanagement in een veranderend klimaat Watermanagement in een veranderend klimaat Het Twentse waterschap Regge en Dinkel zoekt naar een oplossing om het door de klimaatverandering verwachte extra regenwater zonder overlast te verwerken. Naar

Nadere informatie

MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen

MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen Maureen Rutten-van Mölken SELFIE tweede nationale workshop 29 maart 2018 Agenda 12:00 12:30u Inloop met koffie, thee en broodjes 12:30 12:45u Voorstelrondje 12:45

Nadere informatie

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid Thomas Vansteenkiste Methodologie NEERSLAG/ EVAPORATIE HYDROLOGISCH MODEL STROOM-

Nadere informatie

Smar t Buildings met behulp van Azure IoT

Smar t Buildings met behulp van Azure IoT Smart Buildings met behulp van Azure IoT W A Z U G 3 1 m e i R e m c o P l o e g C l o u d S o l u t i o n A r c h i t e c t S a n d e r B o s m a n C l o u d S o l u t i o n A r c h i t e c t SLIMME GEBOUWEN

Nadere informatie

EFFICIËNTIE EN CONSTANTE KWALITEIT VAN ZORG DOOR PERSONEELSPLANNING MET EEN FLEX POOL

EFFICIËNTIE EN CONSTANTE KWALITEIT VAN ZORG DOOR PERSONEELSPLANNING MET EEN FLEX POOL EFFICIËNTIE EN CONSTANTE KWALITEIT VAN ZORG DOOR PERSONEELSPLANNING MET EEN FLEX POOL ALEIDA BRAAKSMA, NIKKY KORTBEEK, CHRISTIAN BURGER, PIET BAKKER, RICHARD BOUCHERIE INTRODUCTIE Hoeveel verpleegkundigen

Nadere informatie

Het effect van een goede geluidsomgeving

Het effect van een goede geluidsomgeving Het effect van een goede geluidsomgeving Activiteit gerelateerd akoestisch design Yvette Tietema Concept Developer Office Wat kunnen we horen? 35-80dB A O U E B M R V Y P F S T 125-8000 Hz Wanneer is

Nadere informatie

Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno.

Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno. Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno.nl) Bron: www.ecodrive.eu/nl TNO Waterbehandeling Ontwikkeling

Nadere informatie

Continuous Learning in Computer Vision S.L. Pintea

Continuous Learning in Computer Vision S.L. Pintea Continuous Learning in Computer Vision S.L. Pintea Continuous Learning in Computer Vision Natura non facit saltus. Gottfried Leibniz Silvia-Laura Pintea Intelligent Sensory Information Systems University

Nadere informatie

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte Willem Defloor 26 september 2014, Waterforum Waterschaarste en droogte Overzicht 1. Globaal kader 2. EU Drop project 3. Droogte-indicatoren / waterinfo.be

Nadere informatie

Welkom! GertJan Coolen

Welkom! GertJan Coolen Welkom! GertJan Coolen Agenda Introductie Communicare Trends in de markt & MS Lync Contact Center for Lync Uitgangspunten Architectuur Functionaliteiten Partnership Wrap up & interactie Communicare Internationaal

Nadere informatie

Verlies van bomen in grote delen van Europa

Verlies van bomen in grote delen van Europa Verlies van bomen in grote delen van Europa Maar sommige boeren hebben bomen in stand gehouden... En anderen hebben zelfs pas bomen geplant. Wat zit aarachter? Welke incentives kun je geven? Wat is optimaal?

Nadere informatie

Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012

Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012 BOWA Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012 Agenda 1. Introductie wat is BOWA? welke systeemeisen stellen we? wat is de invoer? wat doet BOWA met de invoer? wat is de uitvoer? 2. Demonstratie van BOWA

Nadere informatie

BIS Nederland Symposium 13 maart 2018

BIS Nederland Symposium 13 maart 2018 BIS Nederland Symposium 13 maart 2018 Drone verzamelt sensorinformatie Fenny van Egmond, Martin Knotters, Ronald Koomans, Dennis Walvoort, Steven van der Veeke, Han Limburg Waarom sensoren inzetten? Grote

Nadere informatie

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2

mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 mlw stroom 2.2 Biostatistiek en Epidemiologie College 9: Herhaalde metingen (2) Syllabus Afhankelijke Data Hoofdstuk 4, 5.1, 5.2 Bjorn Winkens Methodologie en Statistiek Universiteit Maastricht 21 maart

Nadere informatie

POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS

POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS NCR Themadag: Remote Sensing toepassing in het waterbeheer 29 maart 2019, Rijkswaterstaat, Utrecht POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS De potentie van microgolf remote sensing

Nadere informatie

BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT. S.A.R. Bus

BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT. S.A.R. Bus BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT S.A.R. Bus WAAR DENK JE AAN BIJ BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN? Wie van jullie gebruikt betrouwbaarheidsintervallen? WAAROM BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN???

Nadere informatie

Near Infrared Radiation (NIR) reflectie:

Near Infrared Radiation (NIR) reflectie: Near Infrared Radiation (NIR) reflectie: Effect op kasklimaat en productie van rozen Frank Kempkes Wageningen UR Glastuinbouw Met dank aan Cecilia Stanghellini en Silke Hemming Eigenschappen van een kasdek

Nadere informatie

VLOPS+IFDM in IMPACT. IMPACT studiedag David Roet VMM, Dienst Lucht, Team MIR 31 januari 2017

VLOPS+IFDM in IMPACT. IMPACT studiedag David Roet VMM, Dienst Lucht, Team MIR 31 januari 2017 VLOPS+IFDM in IMPACT IMPACT studiedag David Roet VMM, Dienst Lucht, Team MIR 31 januari 2017 Inhoudstafel VLOPS modellering algemeen VLOPS modellering depositie Koppeling VLOPS+IFDM in IMPACT Referenties

Nadere informatie

BAGGERNUT. Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers

BAGGERNUT. Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers Arcadis B-ware Deltares Radboud Universiteit Nijmegen Waterschappen Witteveen en Bos Diverse deelprojecten: Radboud universiteit Nijmegen veldexperimenten

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Bodemvocht regime en evapotranspiratie aan de rand van de Botswaanse Kalahari, in het bijzonder met betrekking tot diep wortelende vegetatie Het grootste deel van de Botswaanse

Nadere informatie

Active2Gether. Smart coaching strategies that integrate social networks and modern technology to empower young people to be physically active

Active2Gether. Smart coaching strategies that integrate social networks and modern technology to empower young people to be physically active Active2Gether Smart coaching strategies that integrate social networks and modern technology to empower young people to be physically active 08-12-2015 VvBN Utrecht 2015 Introductie Julienka Mollee Department

Nadere informatie

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework

Nadere informatie

Applicatie Zwemveiligheid Operationele voorspellingen ter ondersteuning van veilig recreëren rondom de zandmotor

Applicatie Zwemveiligheid Operationele voorspellingen ter ondersteuning van veilig recreëren rondom de zandmotor Applicatie Zwemveiligheid Operationele voorspellingen ter ondersteuning van veilig recreëren rondom de zandmotor Roderik Hoekstra (Harbour, Coastal and Offshore Engineering, Deltares) Bas Stengs (Marine

Nadere informatie

Classification: Restricted (V2)

Classification: Restricted (V2) IT-FUNCTIES & DIGITALE TRANSFORMATIE Over helden en veranderingen FRANK DE NIJS ENTERPRISE INNOVATOR CENTRIC NETHERLANDS 9 NOVEMBER 2018 IT-FUNCTIES & DIGITALE TRANSFORMATIE Over helden en veranderingen

Nadere informatie

PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE. Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent

PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE. Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent PINCH STUDIE : PRAKTIJK CASE Philip de Smedt CEFIC, Manager LVOC and aromatics Gastprofessor UGent INLEIDING Case : Pygas hydrogenatie fabriek + aromaten extractie fabriek. Vraag fabriek : verbeteren van

Nadere informatie

Monitoring Water Quality

Monitoring Water Quality Monitoring Water Quality Drs Gerrit Vossebelt Senior Advisor WVL EU Resident Twinning Advisor Turkey Delta of 4 international rivers Rhine Meuse Scheldt Ems North Sea Wadden Sea 2 INBO 2013 - Workshop

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY GENERAL PRACTICE

LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY GENERAL PRACTICE LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE A.W. Graffelman LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE

Nadere informatie

Luchtkwaliteitsmodellering: waarom?

Luchtkwaliteitsmodellering: waarom? 03/12/2014 Luchtkwaliteitsmodellering: waarom? Wouter Lefebvre (VITO) Waarom modelleren? ASSESSMENT VOORSPELLING BRONTOEWIJZING WELK BELEID? 03/12/2014 2 WHO, 1999 Inhoudstafel 1. Assessment: hoe is de

Nadere informatie

Het gebruik van voorspellende modellen voor procesoptimalisatie in de voedingsmiddelenindustrie. Maykel Verschueren NIZO food research

Het gebruik van voorspellende modellen voor procesoptimalisatie in de voedingsmiddelenindustrie. Maykel Verschueren NIZO food research Het gebruik van voorspellende modellen voor procesoptimalisatie in de voedingsmiddelenindustrie Maykel Verschueren NIZO food research Introductie grondstof proces eindproduct Criteria: Veiligheid Productiekosten

Nadere informatie

Bosbo 3.0. Sturing in de boezem van Rijnland. PAOTM cursus

Bosbo 3.0. Sturing in de boezem van Rijnland. PAOTM cursus Bosbo 3.0 Sturing in de boezem van Rijnland PAOTM cursus 05-06-20181 Peilbeheer Spaarndam 32 m 3 /s Halfweg 33 m 3 /s Boezem: 4 grote boezem gemalen Polders: 202 polders met 353 polder gemalen Katwijk

Nadere informatie

Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen

Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen Niko Verhoest, Hans Lievens, Valentijn Pauwels Laboratorium voor Hydrologie en Waterbeheer (LHWM) Universiteit Gent Hilde Vernieuwe, Bernard De

Nadere informatie

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Wat wil het NHI van de regio, in relatie tot de waterbalans? Adviesgroep Watersysteemanalyse STOWA, 18 september 2014 Hoge resolutiemodellen 19 september

Nadere informatie

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen MetaSWAP Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel Paul van Walsum en Ab Veldhuizen Inhoud Inleiding Rekenconcept onverzadigde zone Koppeling met grondwatermodel Toetsing MODFLOW-MetaSWAP aan

Nadere informatie

Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen. DCRF Jaarcongres-26Sep2018

Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen. DCRF Jaarcongres-26Sep2018 Europese en landelijke ontwikkelingen ter verbetering van medicijnonderzoek bij kinderen. Jos Gilissen DCRF Jaarcongres-26Sep2018 This project has received funding from the Innovative Medicines Initiative

Nadere informatie

Release notes Mosaic 1.3.0

Release notes Mosaic 1.3.0 Release notes Mosaic 1.3.0 Copyright 2016 Swing Mosaic Swing Mosiac is een product van ABF Research Algemeen (Technische) verbeteringen Een aantal (technische) verbeteringen zijn hiervoor doorgevoerd,

Nadere informatie

Smart Maintenance. Het realiseren van een intelligente Maintenance inrichting door het slim gebruik van Data analytics

Smart Maintenance. Het realiseren van een intelligente Maintenance inrichting door het slim gebruik van Data analytics Smart Maintenance Het realiseren van een intelligente Maintenance inrichting door het slim gebruik van Data analytics 05-10-2016 Maintenance meets service logistiek 05-10-2016 Kasper Groenbroek Siebrand

Nadere informatie

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1 Remote Sensing Remote Sensing bij Vitens 22 april 2014 SAT - WATER 1 Inhoud Wat doet Vitens met Remote Sensing? 1. Reeds uitgevoerd onderzoek naar zout en klei voorkomens 2. Droogteschade: nog uit te voeren

Nadere informatie

Steef Peters (peters@waterinsight.nl) www.bluelegmonitor.com IVM-VU. Water Insight (2005) BlueLeg Monitor(2012)

Steef Peters (peters@waterinsight.nl) www.bluelegmonitor.com IVM-VU. Water Insight (2005) BlueLeg Monitor(2012) WISP blauwalgen monitoring met remote sensing Steef Peters (peters@waterinsight.nl) www.bluelegmonitor.com Met enige illustraties uit: Blue-green catastrophe: NIOO PhD thesis by Stefan Simis en daaruit

Nadere informatie

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer 2016 25 Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Waterschappen

Nadere informatie

Is er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht

Is er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht Is er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht Overzicht 1. Forcering - respons kritische condities 2. Klimaatgevoeligheid

Nadere informatie

Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand?

Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand? Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Dr. Jaap Postma Wat is de chemische toestand? Er zijn meerdere beschermingsdoelen voor oppervlaktewater i) Normen voor microverontreinigingen

Nadere informatie

Prestatie-analyse van zone-picking systemen

Prestatie-analyse van zone-picking systemen Prestatie-analyse van zone-picking systemen Ivo Adan, Jelmer van der Gaast, René de Koster, Jacques Resing Donderdag 11 oktober Zone-picking systemen 2/38 Populair order-picking systeem Magazijn verdeeld

Nadere informatie

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2009 Jaar 2009: zeer zonnig en vrij droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in 2009 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2009/jaar Maximumtemperatuur

Nadere informatie

Verzuring van de Noordzee: oorzaken, gevolgen, en perspectief

Verzuring van de Noordzee: oorzaken, gevolgen, en perspectief Faculteit Geowetenschappen Departement Aardwetenschappen Nationaal Programma Zee- en Kustonderzoek (ZKO) Verzuring van de Noordzee: oorzaken, gevolgen, en perspectief Mathilde Hagens (Universiteit Utrecht)

Nadere informatie

Verdatarisering van bouwsector

Verdatarisering van bouwsector Verdatarisering van bouwsector Kostenmanagement & BIM 19 september 2013 2013 1 Imagine the result Gastspreker ir. T.A.L. (Ted) Peek ARCADIS, Financial Engineers T. 026-377 88 10 E. financialengineers@arcadis.nl

Nadere informatie

Opvolging van wintersmogepisodes - OVL voorspellingsmodel

Opvolging van wintersmogepisodes - OVL voorspellingsmodel Opvolging van wintersmogepisodes - OVL voorspellingsmodel Frans Fierens Medewerker van de Vlaamse Milieumaatschappij gedetacheerd naar de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL) 1 SMOG-episode

Nadere informatie