Van Bomen Planten Naar Omgevingsbeleid. Ruim 100 jaar overheidsbemoeienis met landschap. Henk Baas 17 februari 2018

Transcriptie

1 Van Bomen Planten Naar Omgevingsbeleid Ruim 100 jaar overheidsbemoeienis met landschap Henk Baas 17 februari 2018

2

3

4 Uit: Verbindend landschap, Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, november 2016

5 Overheidsbemoeienis met het landschap Vroege jaren Overheid dominante procesaanjager Integrale benadering Ruimtelijke kwaliteit in beleid Decentralisatie

6 I : Vroege jaren Convenant Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer (Traceren en beplanten Rijkswegen en Rijkskanalen. SBB naast aanleg bossen ook landinrichting) Zuiderzeewet Oprichting dienst der Zuiderzeewerken Boswet Eerste Ruilverkavelingswet Natuurschoonwet Wieringermeer (Architect Granpré Molière adviseur van de dienst Zuiderzeewerken) Werkverschaffingsontginningen (Landschapsdeskundigen van SBB adviseren over de landschappelijke aankleding van ontginningen)

7 Rijksweg 16 Rotterdam-Dordrecht. De schoonheid, in het bijzonder t natuurschoon, in verband met beloop, beplanting en kunstwerken van en aan de weg, architect Wegerif, 1920 (SBB). In 1997 werd de afdeling Verkeerswegen van Staatsbosbeheer ontmanteld en in gedecentraliseerde vorm ondergebracht bij de nieuwe Dienst Landelijk Gebied. Zoo wel Zoo niet

8 I : Vroege jaren Convenant Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer (Traceren en beplanten Rijkswegen en Rijkskanalen. SBB naast aanleg bossen ook landinrichting) Zuiderzeewet Oprichting dienst der Zuiderzeewerken Boswet Eerste Ruilverkavelingswet Natuurschoonwet (> 400 landgoederen) Wieringermeer (Architect Granpré Molière adviseur van de dienst Zuiderzeewerken) Werkverschaffingsontginningen (Landschapsdeskundigen van SBB adviseren over de landschappelijke aankleding van ontginningen)

9 Werkverschaffingsprojecten crisisjaren : - Beilervaart - Vliegveld Eelde - Amsterdamse Bos en Bosbaan - Kanalisatie Maas - Kralingse Bos - Twentekanaal - [..]

10 II : Overheid dominante procesaanjager Oprichting Rijksdienst voor het Nationale Plan (tot 1965) Snelcommissie Herstelplan Walcheren Ruilverkavelingswet Oostelijk Flevoland Nota Westen des Lands Rapport Deltacommissie Wet op de Ruimtelijke Ordening, Oprichting Rijks Planologische Dienst (tot 2001) Tweede Nota over de Ruimtelijke Ordening (groeikernenbeleid) Introductie PKB (inspraak en overlegverplichting) Derde Nota over de Ruimtelijke Ordening Verstedelijkingsnota (groeikernen, stadsvernieuwing) Nota Landelijke gebieden (randstadgroenstructuur)

11 Hans van Dam en Herman Vuijsje, Plannenmakers in oorlogstijd. Het omstreden begin van de Nederlandse ruimtelijke ordening. Uitgave Ministerie van I&M, 2011 Bevolkingsgroei zou leiden tot ruimtelijke druk en verrommeling

12 Boerderijen verwoest door oorlogshandelingen Geïnundeerde gebieden ten tijde van de bevrijding

13 II : Overheid dominante procesaanjager Oprichting Rijksdienst voor het Nationale Plan (tot 1965) Snelcommissie Herstelplan Walcheren Ruilverkavelingswet Oostelijk Flevoland Nota Westen des Lands ( Eerste nota ) Rapport Deltacommissie Wet op de Ruimtelijke Ordening, Oprichting Rijks Planologische Dienst (tot 2001) Tweede Nota over de Ruimtelijke Ordening (groeikernenbeleid) Introductie PKB (inspraak en overlegverplichting) Derde Nota over de Ruimtelijke Ordening Verstedelijkingsnota (groeikernen, stadsvernieuwing) Nota Landelijke gebieden (randstadgroenstructuur)

14 Nota Westen des Lands (1958). De eerste nota schetst een groeimodel voor de Randstad, uitgaande van de bestaande ring van afzonderlijke steden rondom een groen, open middengebied: het Groene Hart. Kaart is van Amerikaanse kunstenaars- en architectenbureau Harrison Studio, 1995

15 II : Overheid dominante procesaanjager Oprichting Rijksdienst voor het Nationale Plan (tot 1965) Snelcommissie Herstelplan Walcheren Ruilverkavelingswet Oostelijk Flevoland Nota Westen des Lands Rapport Deltacommissie Wet op de Ruimtelijke Ordening, Oprichting Rijks Planologische Dienst (tot 2001) Tweede Nota over de Ruimtelijke Ordening (groeikernenbeleid) Introductie PKB (inspraak en overlegverplichting) Derde Nota over de Ruimtelijke Ordening Verstedelijkingsnota (groeikernen, stadsvernieuwing) Nota Landelijke gebieden (randstadgroenstructuur)

16 De blokjeskaart uit de tweede nota Ruimtelijke Ordening uit 1966 toont met gele, rode en oranje blokjes vier typen verstedelijking op basis waarvan we in 2000 in Nederland 20 miljoen inwoners zouden kunnen huisvesten. Basis groeikernenbeleid. Landschappelijke legenda summier: open landschap, coulissenlandschap, bossen en woeste grond

17 Aangewezen groeikernen in Nederland, vanaf 1972 actief beleid

18 Cultuurwaardenkaart van Nederland, 1977

19 III : Integrale benadering Natuur- en landbouwbeleid bij één ministerie (Recreatie en natuur van CRM naar Landbouw en Visserij) Structuurschema Natuur- en Landschapsbehoud (Nationale Parken, Nationale Landschappen, WCL) Nota ruimtelijk kader Randstadgroencultuur Landinrichtingswet Eerste EO-Wijers (Plan Ooievaar, natuurontwikkeling i.p.v. behoud) Vierde Nota Ruimtelijke Ordening (compacte stad, HSL, mainports, Groene Hart) Nationaal Milieubeleidsplan Vierde nota extra (Vinex-wijken) Natuurbeleidsplan (EHS, project 33) Nota Landschap

20

21 IV : Ruimtelijke kwaliteit in beleid Structuurschema Groene Ruimte Visie Stadslandschappen (nieuwe buitenplaatsen, rood voor groen) Nota Belvedere (cultuurhistorie en RO) Nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur Europese Landschaps Conventie Vijfde nota ruimtelijke ordening Einde Rijks Planologische Dienst Architectuurnota Ontwerpen aan Nederland NMP SGR2 De groene ruimte is voor iedereen (Nationale Landschapen en Parken) Installatie College van Rijksadviseurs

22 In het kader van het project Belvedere is een landsdekkend overzicht vervaardigd van de cultuurhistorisch meest waardevol geachte steden en gebieden. Dit overzicht is weergegeven op de Cultuurhistorische Waardenkaart van Nederland.

23

24 IV : Ruimtelijke kwaliteit in beleid Structuurschema Groene Ruimte Visie Stadslandschappen (nieuwe buitenplaatsen, rood voor groen) Nota Belvedere (cultuurhistorie en RO) Nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur Europese Landschaps Conventie Vijfde nota ruimtelijke ordening Einde Rijks Planologische Dienst Architectuurnota Ontwerpen aan Nederland NMP SGR2 De groene ruimte is voor iedereen (Nationale Landschapen en Parken) Installatie College van Rijksadviseurs

25 Vanaf 2004: College van Rijksadviseurs

26 Kwaliteitsteams, stand van zaken 2011

27 V : Decentralisatie Nota Ruimte (decentralisatie) Nederland ratificeert Europese Landschaps Conventie Start programma Ruimte voor Rivier Agenda Landschap (invulling aan ELC) Nationaal Waterplan (Deltacommissaris en Deltaprogramma) Regeerakkoord Rutte I (schrappen landschapsbeleid) Visie erfgoed en ruimte Kiezen voor karakter Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (schrappen Rijksbufferzones, Nationale Landschappen, Randstadgroenstructuur, Snelwegpanorama s) Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (en opheffen van RLG, VROM-Raad en RV&W) Ontwerp Omgevingswet

28 Kaart met beschermd erfgoed uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR, 2011). Tegelijkertijd verschenen met de Visie Erfgoed & Ruimte. Erfgoed is overal, en moet richting geven aan nieuwe ruimtelijke transities

29 2015: opheffing Dienst Landelijk Gebied. Totaal 1,7 miljoen ha heringericht.

30 Bron:

31 Hoe nu verder? , Omgevingsvisie, startnota Opgaven van de Nationale Omgevingsvisie. Met 4 strategische opgaven: - naar een duurzame en concurrerende economie; - naar een klimaatbestendige en klimaatneutrale samenleving; - naar een toekomstbestendige en bereikbare woon- en werkomgeving; - naar een waardevolle leefomgeving.

32 Energie & Ruimte een nationaal perspectief. Vereniging Deltametropool, met bijdragen van Dirk Sijmons, FAVRICations, H+N+S Landschapsarchitecten, POSAD spatial strategies, Studio Marco Vermeulen en NRGlab/Wageningen Universiteit, Te downloaden via

33

34 Ik dank u voor uw aandacht! Henk Baas Twitter