INLEIDING EN KERNBEGRIPPEN

Transcriptie

1 Inhoudsopgave VOORWOORD V 1 INLEIDING EN KERNBEGRIPPEN Algemeen Ontstaansgeschiedenis De eerste toezichtwetten Van sectoraal naar functioneel toezicht Onderwerpen die noch sectoraal noch functioneel worden ingedeeld Andere financiële toezichtwetten Doel van de Wft Prudentieel toezicht en gedragstoezicht De structuur van de Wft Algemeen Definities Verbodsbepalingen De gelaagde structuur van de Wft Financiële onderneming / financiële dienst / financieel product Vindplaats gedragsregels per product Europese invloeden op het financieel toezicht Algemeen De Bankenunie De kapitaalmarktunie Het Europees paspoort Overige Europese invloeden EER / EEA Brexit Wisselwerking tussen toezichtrecht en civiel recht Civielrechtelijk gevolg van overtreding van toezichtregels Civielrechtelijke maatregelen Civielrechtelijke zorgplicht FinTech 27 2 BANKEN Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees en internationaal kader Opbouw hoofdstuk Het Single Supervisory Mechanism Algemeen 33

2 VIII Inhoudsopgave Significante banken Bevoegde toezichthouders Taken en bevoegdheden ECB Toepasselijk recht Joint Supervisory Teams Uniforme aanpak minder significante banken De vergunningplicht voor banken Verbodsbepaling Deposito s of andere terugbetaalbare gelden Publiek Verlenen van kredieten Onderneming waarvan de werkzaamheden bestaan uit Zetel in Nederland Vrijwillige bank Bankbeleggingsonderneming Toegestane werkzaamheden Europees paspoort vanuit Nederland Banken met zetel buiten Nederland Europees paspoort algemeen Europees paspoort Nederlands bijkantoor Europees paspoort cross border-dienstverlening Derde landen Uitzondering Verbod gebruik woord bank Aantrekken opvorderbare gelden Verbod Uitzonderingen / vrijstellingen Optreden als tussenpersoon bij het aantrekken van opvorderbare gelden Vergunningaanvraag bank (procedurele aspecten) Algemeen Rollen DNB en ECB De aanvraag De beslissing Wijzigingen Geschiktheid / betrouwbaarheid / bankierseed en tuchtrecht Algemeen Bevoegdheidsverdeling ECB / DNB Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte en tuchtrecht Inrichting governance Algemeen Bestuur Raad van Commissarissen Governance bestuur en RvC gezamenlijk Zeggenschapsstructuur Verklaring van geen bezwaar Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / uitbesteding Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Financiële aspecten van het prudentieel toezicht 81

3 Inhoudsopgave IX Algemeen Minimum eigen vermogen Solvabiliteitseisen Bestanddelen van het eigen vermogen Kapitaalratio s en -buffers ICAAP, ILAAP en SREP Liquiditeitseisen Leverage ratio MREL Gedragstoezicht Depositogarantiestelsel en beleggerscompensatiestelsel Depositogarantiestelsel: algemeen Depositogarantiestelsel: reikwijdte Depositogarantiestelsel: procedure Beleggerscompensatiestelsel Code Banken Algemeen Regels Code Banken Verantwoording Nieuwe Code Banken Ontwikkelingen EU Banking Reforms Bazel VERZEKERAARS Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Solvency II Algemeen Solvency II Basic Vrijstelling van Solvency II Basic De vergunningplicht voor verzekeraars met zetel in Nederland Verbodsbepalingen Verzekeringnemer, verzekerde en uitkeringsgerechtigde Het begrip verzekering Levensverzekeraars Schadeverzekeraars Zorgverzekeraars Natura-uitvaartverzekeraars Herverzekeraars Het kanselement bij verzekeringen Bedrijf maken van Sluiten en afwikkelen Verdeling in branches Combinatiemogelijkheid en combinatieverbod Beleggingsverzekeringen Service-abonnementen en garanties Europees paspoort vanuit Nederland Gebruik van tussenpersonen Verzekeraars met zetel buiten Nederland Algemeen Europees paspoort 118

4 X Inhoudsopgave Dienstverlening vanuit een Nederlands bijkantoor door schadeverzekeraars en levensverzekeraars die onder Solvency II vallen Cross border-dienstverlening door schadeverzekeraars en levensverzekeraars die onder Solvency II vallen Levensverzekeraars, natura-uitvaartverzekeraars en schadeverzekeraars met beperkte risico-omvang met zetel buiten Nederland Herverzekeraars met zetel in een andere lidstaat Derde landen Herverzekeraars uit derde landen Uitzonderingen Vergunningaanvraag verzekeraar (procedurele aspecten) Algemeen De aanvraag De beslissing Wijzigingen Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte De vertegenwoordiger van een bijkantoor Inrichting governance Algemeen Bestuur Raad van Commissarissen Sleutelfuncties Zeggenschapsstructuur Verklaring van geen bezwaar Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / uitbesteding Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Prudentieel toezicht Algemeen Pijler 1 kwantitatieve financiële eisen Pijler 2 kwalitatieve eisen en het toezichtproces Pijler 3 transparantie en rapportageverplichtingen Dividenduitkering Interventie door DNB Noodregeling, faillissement, interventie en rangregeling Het verbod op het nevenbedrijf Portefeuilleoverdracht Prudentieel toezicht op verzekeraars met beperkte risicoomvang Gedragstoezicht Algemeen Informatieverstrekking aan de cliënt Key Information Document en het essentiëleinformatiedocument voor pensioenproducten Know-your-customer Zorgvuldige dienstverlening en algemene zorgplicht 152

5 Inhoudsopgave XI Cold calling Provisies Ontwikkelingen BETAALDIENSTVERLENERS Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk De vergunningplicht voor betaaldienstverleners Verbodsbepaling, betaalinstelling en betaaldienstverlener Betaaldienstverlener Bedrijf uitoefenen / bedrijf maken Toepassingsbereik Betaaldienstagent Europees paspoort vanuit Nederland Betaaldienstverleners met zetel buiten Nederland Europees paspoort Derde landen Uitzonderingen / vrijstellingen Vergunningaanvraag betaalinstelling (procedurele aspecten) Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte Inrichting governance Bestuur Raad van commissarissen Zeggenschapsstructuur Verklaring van geen bezwaar Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / uitbesteding Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Prudentieel toezicht Algemeen Minimum eigen vermogen Solvabiliteitseisen Verhouding tussen rekeninghoudende betaaldienstverleners en derde-betaaldiensten Overige prudentiële en gedragsregels Overige prudentiële regels voor betaalinstellingen Authenticatieprocedures en gedragsregels voor betaaldienstverleners Titel 7B van Boek 7 BW Algemeen Toepassingsbereik Algemene vereisten 184

6 XII Inhoudsopgave Verplichtingen ten aanzien van eenmalige betalingstransacties Verplichtingen ten aanzien van raamovereenkomsten Uitvoeringstermijnen en valutering Ontwikkelingen BELEGGINGSONDERNEMINGEN Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk De vergunningplicht voor beleggingsondernemingen Verbodsbepaling Beleggingsdiensten Beleggingsactiviteiten Nevendiensten In Nederland Financiële instrumenten Gestructureerde deposito s In de uitoefening van een beroep of bedrijf Europees paspoort vanuit Nederland Beleggingsondernemingen met zetel buiten Nederland Algemeen Europees paspoort Derde landen Uitzonderingen / vrijstellingen Algemeen Algemene uitzonderingen Uitzonderingen van de vergunningplicht Vrijstellingen Vergunningaanvraag beleggingsonderneming (procedurele aspecten) Algemeen De aanvraag De beslissing Wijzigingen Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte / vakbekwaamheid Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte Vakbekwaamheid Inrichting governance Bestuur Zeggenschapsstructuur Maatregelen ter bescherming van rechten van cliënten Algemeen Vermogensscheiding in de Wft Wet giraal effectenverkeer Beleggerscompensatiestelsel Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / uitbesteding Algemeen 222

7 Inhoudsopgave XIII Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Prudentieel toezicht Algemeen Minimum eigen vermogen Solvabiliteitseisen Verklaring van geen bezwaar Gedragstoezicht Algemeen Cliëntenclassificatie Know-your-customer Informatieverplichtingen Best execution Belangenconflicten Provisies Meldings- en informatieplichten jegens de toezichthouder Opnameverplichting Handelsverplichtingen Enkele specifieke gedragsregels Handelsplatformen Algemeen Gereglementeerde markt MTF OTF Beleggingsonderneming met systematische interne afhandeling PRIIPs Ontwikkelingen Nieuw prudentieel kader beleggingsondernemingen Duurzaamheid BELEGGINGSINSTELLINGEN Inleiding Algemeen Inwerkingtreding van de AIFMD Icbe s Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Belangrijke begrippen De vergunningplichten bij het beheren van en aanbieden van rechten van deelneming in een beleggingsinstelling Het begrip beleggingsinstelling Entiteiten die zijn uitgezonderd Verbodsbepaling Beleggingsmaatschappij of beleggingsfonds Beheerder / beheren Aanbieden Recht van deelneming Bedrijfsmatig Territoriale reikwijdte Open-end en closed-end beleggingsinstellingen 268

8 XIV Inhoudsopgave Marktterminologie Beheerders en aanbieders met zetel buiten Nederland Algemeen Beheerders uit een andere lidstaat Beheerders uit een andere lidstaat die aan niet-professionele beleggers willen aanbieden Beheerders uit een lidstaat die European venture capital funds of European social entrepreneurship funds beheren Beheerders uit niet-eu/eer-landen Beheerders uit een aangewezen staat die aan nietprofessionele beleggers willen aanbieden Beheerder in een andere lidstaat, beleggingsinstelling buiten de EU/EER Uitzonderingen Inleiding De minimis-regime Vrijstellingsvermelding Vergunningaanvraag beleggingsinstelling (procedurele aspecten) Algemeen De aanvraag De beslissing Wijzigingen Opzet beleggingsinstelling / taakverdeling Algemeen Beheerder Beheerdersactiviteiten en toegestane nevenactiviteiten Bewaarder Bewaarentiteit Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte / vakbekwaamheidseisen Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte Vakbekwaamheidseisen Inrichting governance Inrichting bedrijfsvoering Beheerste en integere bedrijfsuitoefening Belangenconflicten Uitbesteding Beloningen Prudentieel toezicht Algemeen Soliditeit Minimum eigen vermogen Solvabiliteitseisen Liquiditeitseisen Betrouwbaarheidstoetsing aandeelhouder Hefboomfinanciering (leverage) Gedragstoezicht Algemeen Informatieverplichtingen Prospectusplicht Essentiële beleggersinformatie en PRIIPs Key Information Document 295

9 Inhoudsopgave XV Informatieverplichtingen betreffende controle of zeggenschap in uitgevende instellingen Overige gedragsregels Ontwikkelingen FINANCIËLEDIENSTVERLENERS Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Wat zijn financiëledienstverleners? Algemeen Het type producten de definitie van financieel product Het type diensten de definitie van financiëledienstverlener Doelgroep Aanbieden Adviseren Bemiddelen Optreden als (onder)gevolmachtigde agent In de uitoefening van een beroep of bedrijf Samenvatting: wat is een financiëledienstverlener? Verbodsbepaling(en) voor financiëledienstverleners Algemeen Aanbieden van beleggingsobjecten Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Geen Europees paspoort Bemiddelen in financiële producten anders dan krediet Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Europees paspoort Herverzekeringsbemiddelen Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Europees paspoort Optreden als (onder)gevolmachtigde agent Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Geen Europees paspoort Adviseren over financiële producten anders dan krediet Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Geen Europees paspoort 324

10 XVI Inhoudsopgave 7.4 Vergunningaanvraag financiëledienstverlener (procedurele aspecten) Algemeen Collectieve vergunning Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte / vakbekwaamheid Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte Vakbekwaamheidseisen Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / zeggenschapsstructuur / uitbesteding Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Zeggenschapsstructuur Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Algemene bepalingen voor financiëledienstverleners Algemeen Klachtenafhandeling Zorgvuldige dienstverlening Algemeen Informatieverstrekking Zorgvuldige dienstverlening Provisieverbod en andere provisieregels Financieel rijbewijs Algemene zorgplicht Verhouding tussen aanbieder, bemiddelaar en (onder) gevolmachtigde agent Verhouding tussen financiële ondernemingen bij financiële diensten met betrekking tot verzekeringen Doorlopende specifieke vereisten Algemeen Aanbieden van beleggingsobjecten Bemiddelen in financiële producten anders dan krediet Herverzekeringsbemiddelen Optreden als (onder)gevolmachtigde agent Adviseren over financiële producten anders dan krediet Verzekeringsgebaseerde beleggingsproducten en derdepijlerpensioenproducten Ontwikkelingen Algemeen Conceptwetsvoorstel beleggingsobjecten en beleggingsobligaties KREDIET Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk 355

11 Inhoudsopgave XVII 8.2 Het financiële product krediet en de gerelateerde financiële diensten Algemeen Doelgroep consumenten Aanbieden van krediet Adviseren over krediet Bemiddelen ter zake van krediet In de uitoefening van een beroep of bedrijf Verbodsbepaling(en) voor krediet Algemeen Aanbieders van krediet Algemeen Verbodsbepaling Territoriale reikwijdte Uitzonderingen Vrijstellingen Verlichte regimes Geen Europees paspoort Adviseurs in krediet Algemeen Verbodsbepaling Territoriale reikwijdte Uitzonderingen Vrijstellingen Geen Europees paspoort Bemiddelaars in krediet Algemeen Verbodsbepaling Uitzonderingen Vrijstellingen Europees paspoort Vergunningaanvraag financiëledienstverleners met betrekking tot krediet (procedurele aspecten) Algemeen Collectieve vergunning Geschiktheid / betrouwbaarheid / eed of belofte / vakbekwaamheid Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen Eed of belofte Vakbekwaamheidseisen Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / zeggenschapsstructuur / uitbesteding Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Zeggenschapsstructuur Uitbesteding Beheerst beloningsbeleid Productontwikkelingsproces Gedragsrechtelijke bepalingen voor financiëledienstverleners met betrekking tot krediet Algemeen Klachtenafhandeling Kredietregistratie Kredietwaardigheidstoetsing 382

12 XVIII Inhoudsopgave Informatieverstrekking Algemeen Verplichte precontractuele informatie en reclame-uitingen voor krediet Specifieke verplichtingen voor hypothecaire kredieten Zorgvuldige dienstverlening Provisieregels consumptief krediet Provisieverbod voor hypothecair krediet Financieel rijbewijs Algemene zorgplicht Know-your-customer-verplichting Verhouding tussen aanbieder, bemiddelaar en onderbemiddelaar Privaatrechtelijke bepalingen met betrekking tot krediet Algemeen Privaatrechtelijke bepalingen met betrekking tot consumptief krediet Algemeen Reikwijdte Reclame-uitingen Verplichte precontractuele informatie Inhoud kredietovereenkomst Overige privaatrechtelijke verplichtingen met betrekking tot consumptief krediet Specifieke regels voor goederenkrediet Privaatrechtelijke bepalingen met betrekking tot hypothecair krediet Ontwikkelingen CROWDFUNDINGPLATFORMEN Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Wat is crowdfunding? Algemeen Publiekslening Publieksinvestering Crowdfundingplatformen, geldvragers en geldgevers Hoe werkt crowdfunding? Het bedrijf van het crowdfundingplatform Relevante financiële diensten en verbodsbepalingen Algemeen Aantrekken van opvorderbare gelden Bemiddelen in het aantrekken van opvorderbare gelden Aanbieden van en bemiddelen ten aanzien van financiële producten Verlenen van beleggingsdiensten en nevendiensten Aanbieden van effecten aan het publiek Bijzondere aspecten vergunning-/ontheffingsaanvraag Geschiktheid / betrouwbaarheid / geen eed of belofte Algemeen Geschiktheidseisen Betrouwbaarheidseisen 420

13 Inhoudsopgave XIX Geen eed of belofte Integere bedrijfsuitoefening / inrichting bedrijfsvoering / zeggenschapsstructuur / behandeling klachten Algemeen Integere bedrijfsuitoefening Inrichting bedrijfsvoering Zeggenschapsstructuur Behandeling klachten Uitzondering provisieverbod voor equity-based crowdfunding Algemene voorschriften voor crowdfundingplatformen Algemeen Investeringsgrenzen Crowdfunding investeerderstoets Bedenktijd voor een investering Advisering en informatieverstrekking Inwinnen informatie van geldvrager en beoordeling geldvraag Bewaring van gegevens en de overeenkomst Vermogensscheiding Ontwikkelingen Algemeen Nationaal niveau Europees niveau TOEZICHT OP GROEPSSTRUCTUREN EN AANDEELHOUDERS Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Gekwalificeerde deelneming en verklaring van geen bezwaar Verbodsbepaling Het begrip gekwalificeerde deelneming Grenspercentages en typen vvgb Aanvraagprocedure 3:95-vvgb Algemeen Aanvraagprocedure voor banken Aanvraagprocedure voor andere financiële ondernemingen Adviesrecht AFM of buitenlandse toezichthouder aanvrager Informeren minister van Financiën Afwijzingsgronden Aan de vvgb te verbinden beperkingen en voorschriften Gevolgen van overtreding van het verbod Intrekking en wijziging vvgb Bijzondere verrichtingen door banken Verklaring van geen bezwaar Aanvraagprocedure, beperkingen en voorschriften, intrekking en wijziging Afwijzingsgronden Samenloop van vvgb-verplichtingen Uitkeringen Bijzondere verrichtingen door verzekeraars Groepstoezicht 445

14 XX Inhoudsopgave Algemeen Herkomst Karakter regeling Algemene bepalingen voor groepen en holdings aan het hoofd van een groep Uitzonderingen op groepstoezicht Toezicht op bankengroepen Toezicht op verzekeringsgroepen Toezicht op financiële conglomeraten Ontwikkelingen UITGIFTE VAN EN HANDEL IN FINANCIËLE INSTRUMENTEN Inleiding Algemeen Historisch perspectief Europees kader Opbouw hoofdstuk Aanbieding en toelating tot de handel op een gereglementeerde markt van effecten Algemeen De prospectusplicht Territoriale reikwijdte Uitzonderingen / vrijstellingen Goedkeuring prospectus (procedurele aspecten) Inhoud, vorm en taal prospectus Overige regels Melding van zeggenschap en andere belangen in uitgevende instellingen Algemeen Reikwijdte Meldingsplichten Uitzonderingen Gevolgen niet-naleven meldingsplichten Voorkoming van marktmisbruik Algemeen Verbod op gebruik van voorwetenschap Tipverbod Verbod op marktmanipulatie Openbaarmaking van voorwetenschap Overige verplichtingen Effectentypisch gedragstoezicht Algemeen Effectentypische gedragsregels Uitzonderingen / vrijstellingen Het openbaar bod Algemeen Regels bij een openbaar bod Verplicht openbaar bod Overige regels openbaar bod Overige regels Algemeen Shortsellingverordening EMIR SFTR Ontwikkelingen 497

15 Inhoudsopgave XXI Kapitaalmarktunie Wijzigingen EMIR TOEZICHT, HANDHAVING EN BIJZONDERE MAATREGELEN Inleiding Nationale algemene normen voor toezichthouders Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Geheimhoudingsplicht toezichthouders Beperking aansprakelijkheid AFM en DNB Nationale toezichtbevoegdheden Algemeen Inlichtingenvordering Overige toezichtbevoegdheden Nationale handhavingsbevoegdheden Algemeen Handhavingsbeleid AFM en DNB Bestuurlijke boete Last onder dwangsom Aanwijzing Benoeming curator Openbare waarschuwing of verklaring Intrekking of wijziging vergunning Overige instrumenten van de toezichthouders Openbaarmaking van sanctiebesluiten Nationale procedure Algemeen Zienswijze Bezwaar Beroep en hoger beroep Voorlopige voorzieningen Europees toezicht, handhaving en rechtsmiddelen bij significante banken Algemeen Algemene Europese normen Algemene normen SSM Verordening en SSM Framework Regulation Europese onderzoeksbevoegdheden Algemeen Informatieverzoek Algemeen onderzoek Inspectie ter plaatse Europese handhavingsinstrumenten Algemeen Handhaving op basis van de SSM Verordening Handhaving op basis van de Wft Handhaving door DNB op instructie ECB Boetes Last onder dwangsom Openbaarmaking sancties ECB Intrekken vergunning Europese procedure Algemeen Voorbereiding besluit en zienswijze Administrative Board of Review Beroep bij het HvJ EU 538

16 XXII Inhoudsopgave BRRD en SRM Algemeen BRRD SRM Bijzondere maatregelen verzekeraars Algemeen Overdrachtsplan Beperking rechten van wederpartijen Andere bijzondere maatregelen De noodregeling Onteigening en onmiddellijke voorzieningen Ontwikkelingen 551 Lijst van gebruikte afkortingen 553 Overzicht van Europese en nationale regelgeving 555 Overzicht van beleidsregels van de AFM en DNB 571 Trefwoordenregister 573 Artikelenregister 613 Rechtspraakregister 643