WARMTENETTEN: sleutelrol voor duurzame warmte. Jo Neyens VVSG Inspiratiedag, 8 feb. 2018

Transcriptie

1 WARMTENETTEN: sleutelrol voor duurzame warmte Jo Neyens VVSG Inspiratiedag, 8 feb. 2018

2 voorstelling WNVL WARMTENETWERK VLAANDEREN Platform van ODE sinds 2013 Missie: bevorderen warmtenetten in Vlaams gewest Werkprogramma met steun Vlaamse overheid 70 leden: 7 warmteproducenten 3 aannemers van leidingnetten 18 fabrikanten en leveranciers van componenten 16 studiebureaus, projectontwikkelaars, kenniscentra 2 universiteiten en onderwijsinstellingen 10 intercommunales 10 overheden en semi-overheidsinstellingen 4 gewestelijke verenigingen en beroepsfederaties 2

3 voorstelling WNVL WAT DOEN WE? Nieuwsflitsen Website Ledenvergadering Werkgroepen WG EPB WG beleid WG collectief residentieel WG warmtemeting Overleg en samenwerking Congres Projecten 3

4 kader GROENE WARMTE: BELANG Discussie over energie: vaak over elektriciteit 4

5 kader GROENE WARMTE: BELANG 5

6 kader STRATEGIE VOOR DUURZAME WARMTE Welke haalbare duurzame warmtetechnieken? Oplossing 1: Elk appartement zijn eigen individuele techniek: warmtepomp/ biomassaketel/ zonneboiler/wkk? Ruimtelijk en economisch moeilijk haalbaar op grote schaal Oplossing 2: Elk appartement aangesloten op een warmteproductie op gebouwniveau? Voor nieuwbouw en doorgedreven renovatie relatief makkelijk haalbaar In bestaande gebouwen? Ruimtelijk, juridisch-administratief, economisch moeilijk haalbaar op grote schaal Oplossing 3: Elk appartement aangesloten op een warmtenet? 6

7 kader STRATEGIE VOOR DUURZAME WARMTE Schaalniveau Verduurzaming warmte: gebiedsgerichte opties i.f.v. woondichtheid gebouw wijk: lokale planning regionaal: warmtekaart Vito-studie: 62% 7

8 concept COLLECTIEVE VERWARMING Warmtenet: collectieve energie van gemeenschappelijke bronnen naar diverse verbruikers op diverse temperaturen (ook koudenetten!) + link naar opslag en beheer elektriciteitsnet BRONNEN OPSLAG AFNEMERS 8

9 concept COLLECTIEVE VERDUURZAMING Warmtenetten zijn geen doel, maar een middel voor verduurzaming Besparen + juiste temperatuur Residentieel/tertiair: LT-warmte, industrieel: HT-warmte Principe van cascadering: retour HT-net = aanvoer LT-net Van CO 2 -besparing naar CO 2 -neutrale warmte CO2-besparing via WKK en restwarmte: bvb.30% in Gent Toekomst: overschakeling op duurzame bronnen groen gas (biogas, synthetisch gas uit HE power to gas ) Opslag + integratie systeemdenken: integratie warmte elektriciteit (Power2Heat) slimme thermische opslag: centraal / decentraal + prijssignaal seizoensopslag voor thermische zonne-energie: 9

10 concept BRONNEN VOOR WARMTE EN KOUDE Industriële restwarmte Restwarmte elek-centrales Geothermie (diep/ ondiep) Vaste biomassa Afvalwater GFT, maaisel, snoeisel,... Restafval Aardgas als overgang Oppervlaktewater 10 10

11 Omgeving = potentiële energiebronnen concept OMGEVING ALS BRON Zonthermie Boorgat Energie-Opslag (BEO) Koude/Warmte-Opslag (KWO) Oppervlaktewater Riothermie Drinkwater 11

12 concept AFNEMERS VAN WARMTENET Overheid (stad/prov/vla/fed) Ziekenhuizen & OCMW Sociale huisvesting Scholen Stadsontwikkelingsprojecten Religieus/ historisch patr. Kantoren Industriële afnemers Particuliere afnemers 12 12

13 technische aspecten OPBOUW: WARMTELEIDING Geïsoleerde buizen Staal of kunststof Star of flexibel Lekdetectie Transportmedium Speciale vloeistoffen (thermische olie) Stoom Water : goedkoop, veilig Aandacht Afwerking isolatie Uitzettingen 13 13

14 substation warmtenet scheiding tussen warmtenet/circuit verbruiker Regelkring Meting en registratie verbruik technische aspecten OPBOUW: WARMTEWISSELAAR meting vermogen = massadebiet x warmtecap. x Δt vermogen x tijd = kwh of GJ Serre kw KMO/appartement 500 kw Woning 50 (SWW) + 10 kw (CV) 14

15 Centrale warmteproductie = veel verliezen? technische aspecten MYTHES & FABELS moderne warmtenetten = efficiënter dan Oostblok - stadsverwarming met stoomleidingen goed geïsoleerde warmteleidingen: verliezen 10-15%/jaar Alleen beperkte afstanden haalbaar? lange afstanden haalbaar met weinig warmteverlies voorbeeld Gent: 20 km, Wenen 940 km Lage energiewoning: weinig warmte nodig? warmteverbruik = vooral sanitair warm water: kan uit warmtenet komen met lagere debieten (smalle leidingen) innovatie: voorverwarming ventilatielucht via warmtenet Bestaande woningen aansluiten is moeilijk? opportuniteit: collectieve stookplaats in appartementsbouw centrale aanpak van bron voor energetische renovatie 15

16 Algemene kenmerken Warmtenet stroom- of gasnet Warmtenet = altijd lokaal gebeuren Meestal één producent (toekomst: open netten ) technische aspecten VOOR- & NADELEN + - Voordelen Rendement warmtenet: 80 tot 90 % netto Grote afstanden haalbaar: uitkoppeling warmte industrie Levensduur > 40 jaar Principe gelijktijdigheid: kleiner centraal vermogen i.p.v. som ind. ketels Betrouwbaarheid: > 99% - indien gewenst back-up ketels Nadelen Grote investering = lange afschrijving diameter leidingen (2x) uitkoppeling Uitzettingen leidingen: aftakkingen achteraf niet eenvoudig Continu warm Bij aanleg net zo veel mogelijk klanten tegelijk aansluiten 16

17 district heating grid district cooling grid innovatie 4-DE GENERATIE WARMTENET temperatuur Nu: 3G R,D&D: 4G rendement Hernieuwbare energie (Seizoens)opslag power2heat warmtepomp 1G G VVSG inspiratiedag 3G 8/2/ G

18 Regulering warmte- en koudenetten Overleg in beleidsplatform warmtenetten VEA Decreet met algemene principes status en evolutie VLAAMS BELEID Uitvoeringsbesluiten: sociale tarieven, maar nog geen fonds MB verplichte haalbaarheidsstudie >20MW Steunmaatregelen Call : steunsysteem restwarmte, groene warmte, biomethaan Hervorming van call nodig Ook aansluitpremies gewenst (cf. Frankrijk, Duitsland, ) EPB Aanpassingen voor warmtenetten: externe warmtelevering Nog knelpunten: primaire energie, aftopping, Beleidsplan ruimte Vlaanderen Aandacht voor warmtenetten in ruimtelijke planning 18

19 voorbeelden PROJECTEN EN PLANNEN Bestaande netten Gent EDF Luminus Roeselare Mirom Nieuw residentieel Antw. Nieuw Zuid Kuurne/Harelbeke Industriele warmte Stora Enso/Volvo Indaver Ecluse Aanbouw/ ontwikkeling Oostende Leuven (lage T-net) Turnhout Niefhout Mol Dessel (geothermie) Antwerpen Nieuw-Zuid Warmteplan Vl. Regering

20 voorbeelden MIROM ROESELARE 60 C 110 C x 8 km < 1 C/km Expansie KMO zone 18 ha Serres 20 ha Eandis: 1000 won. Ronde kom: 5 km Warmtebuffer serre serre serre MIROM Syntra REO L&R school internaat ziekenhuis ziekenhuis school rusthuis scholen WARMTENETWERK VLAANDEREN zwembad 20 spil academie Zilverberg 20

21 rol van lokale besturen GEMEENTELIJK BELEID? Waarom een gemeentelijk beleid voeren in warmtenetten? vaststelling: warmtenetten ongereguleerd + weinig traditie ontwikkelaars: onbekendheid + risico, veilige keuze = gas gemeenten: beste kennis van lokale situatie + belang van inwoners voor stabiele warmteprijs en duurzaamheid gemeente voert best zelf een pro-actief warmtebeleid passagier (passief) verkeersleiding (regie) piloot (actief) 21

22 1. Strategische energievisie rol van lokale besturen VISIE + PLANNING lokaal warmteplan: energiedata, bronnen typologie van woningen 2. Visie gebiedsontwikkeling in functie van dichtheid en toekomst zoneringsplan + update verkavelingen 3. Lokale regelgeving + samenwerking stedenbouwkundige verordening openbaar domein voorwaarden gemeentelijke gronden 22

23 geen uniform marktmodel bestaande warmtenetten: vertikale integratie rol van lokale besturen WELKE ROLLEN / TAKEN? nieuwe warmtenetten: diverse partijen (publiek, privaat, participatie) gemeente als regisseur of piloot intentie-overeenkomst samenwerkingsovereenkomst concessie stad 23

24 Lokale stedenbouwkundige voorwaarden rol van lokale besturen LOKAAL BELEID GRUP: aansluitverplichting op het warmtenet, paragraaf over de integratie van warmtecentrale in de wijk. niveau ontwerp openbaar domein : warmteleidingen mee in laten tekenen; distributieleidingen: leidingstrook 1 1,20 m breed, 80 cm gronddekking stedelijke bouwcode verplichte technische ruimte voor collectieve warmte-opwekking en bereikbare leidingschachten. verplichte collectieve stookplaats voor nieuwe app. gebouwen 10 eenh. verkoop gemeentelijke ontwikkelingsgrond stap verder in verplichtingen, bvb. energieconcept opleggen hoger planniveau: energiekaart 24

25 aansluitverplichting op het warmtenet rol van lokale besturen LOKAAL BELEID voorbeeld stedenbouwkundige voorwaarde in GRUP (voor vergunningplichtige werken aan gebouwen ) 25

26 Workshops lokale besturen aanbod Warmtenetwerk WORKSHOPS VOOR LOKALE BESTUREN presentaties, discussie over knelpunten en aanpak in gemeenten 2017: Mechelen, Turnhout, Gent, Hasselt Planning 2018: Vlaams-Brabant, bijkomende regio s? Samenwerking met VVSG deze studiedag nieuwe lerende netwerken 26

27 Brochure: Korte technische info Warmtenetten in ruimtelijke planning Aanpak door lokale overheden Website met meer info: modelteksten achtergrondinfo aanbod Warmtenetwerk METHODIEK LOKALE OVERHEDEN 27

28 conclusie SLEUTELROL IN DUURZAME WARMTE Warmtenetten laten toe om op grote schaal reststromen te valoriseren op grote schaal HE-bronnen te integreren met 1 investeringsbeslissing een groot aantal afnemers om te schakelen van fossiele naar duurzame warmtebronnen mee te helpen aan het evenwichtsbeheer in het elektriciteitsnet via thermische opslag (goedkoop!) Warmtenetten: sleutelrol in warmtewende voor fossiele uitstap 28

29 29