Spirometrie uitvoering

Transcriptie

1 Z /3/218 Spirometrie uitvoering Daniël Schuermans Longfunctielaborant Biomedical research unit Vrije Universiteit Brussel Het principe van longfunctie Wat willen we meten? Non-invasive longstructuren meten Hoeveel lucht kan iemand in- en uitademen? Hoe verloopt het transport van de lucht? Hoe verdeelt de lucht zich in de longen? conductive airways acinar airways Hoeveel weerstand heeft die lucht? Hoe verloopt de gasuitwisseling? Wat is de diameter van de luchtwegen? Gas Aerodynamische & Fysiologische wetten Enz Schematische voorstelling van de depositie Oppervlakte 8 m 2 25 Km luchtwegen (Brussel - Sevilla) 1 Km bloedvaten (Brussel - Kopenhagen) FLOW-VOLUME LOOP IS EEN BASIS ONDERZOEK 1

2 Z /3/218 De spirometer LONGVOLUMES IC VT E FRC FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Wat meten we bij spirometrie? IC VT E FRC Sec. Bronchiale boom Hoe krijg je zo een curve? 25% 5% 75% conductive airways acinar airways 2

3 27/3/218 Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 1.Een semi-trage volledige inademing tot Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 2. Een krachtige, geforceerde,snelle en volledige uitademing tot IC IC VT VT E FRC E FRC Het manoeuvre bestaat uit 3 delen FLOW-VOLUME LOOP: Normaal 3. Een volledige, krachtige en snelle inademing tot FV IC VT E FRC Contra-indicatie van spirometrie Absolute contra-indicatie Acute myocard infarct de laatste maand Recentelijk onstabiele angor Onstabiele epilepsie Relatieve contra-indicatie Hemoptysie van ongekende oorsprong Recente pneumothorax Recente pulmonale embolie Thoracaal, abdominaal of cerebraal aneurysma Recente oogoperatie Recente thoracale of abdominale heelkunde Dementie of onstabiele psychische toestand Aanwezigheid van een andere ziekten die de resultaten kunnen beïnvloeden bv. orthopedisch Richtlijnen ERS/ATS 25 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc 3

4 27/3/218 Waarom dagelijks ijken? Waarom dagelijks ijken Dagelijks ijken na opwarming van het meettoestel Lucht is een gas afhankelijk van Temperatuur Vochtigheid Luchtdruk Correctiefactor van ATPS naar BTPS 3 Liter spuit is aangewezen op verschillende snelheden Controle van het toestel Bevestiging van longitudinale correcte metingen Controle van lekken en mankementen Biologische ijkingen zijn hulpzaam Accuraatheid van het toestel + 2,5% afwijking max Onderhoud en hygiëne Hygiënische maatregelen zijn cruciaal Gebruik bacteriefilters Gebruik zo nodig handschoenen Desinfecteer regelmatig het toestel Zo nodig bij elke patiënt handvat reinigen Dek het toestel stofvrij af Kijk regelmatig de leidingen na Geen ontbrekende stukken of kleppen Richtlijnen ERS/ATS 25 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc Voorbereiding van de patiënt Handen wassen Gebruik telkens een nieuw mondstuk, bacteriefilter en neusklem Gebruik eventueel een tissue voor het mondstuk Steeds, op zijn minst clinical clean werken Probeer te vermijden dat druppels zich verspreiden Laat de patiënt op voorhand eens hoesten zo nodig Zou je het zelf nu doen?????????? Voorbereiding van de patiënt Indicatie door de aanvragende arts voor een LFO niet vergeten Niet roken gedurende enkele uren vóór de test Geen respiratoire medicatie voor de test (melden op de aanvraag) LABA minimum 12 uur SABA minimum 4 uur Geen spannende kleren die een normale ademhaling hinderen Proberen op hetzelfde toestel en tijdstip de meting uit te voeren Geen inspanning vlak vòòr de test (bv. Kinesitherapie, spirometrie) Geen compromiterende onderzoeken voor LFO bv. Gastroscopie MRSA, HIV, TBC,. laatste van de voormiddag of namiddag 4

5 27/3/218 Voor men begint te meten Juiste houding Patient rechtop installeren Steeds in dezelfde houding Rustpauze van 5 min. Lippen rond het mondstuk en goed omsluiten Vermijd lekken of dichtbijten Neusklem plaatsen De grootste slaagkans voor een juiste meting Richtlijnen ERS/ATS 25 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc Op voorhand zeer goed uitleggen wat de bedoeling is Zelf zeer goed weten hoe een test verloopt De patiënt overtuigend en zelfbewust aanspreken Body language is van zeer groot belang Zelf het manoeuver eens voordoen Tussen elke poging minimum 15 seconden wachten Aanzet van het manoeuver goed en krachtig aangeven FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Altijd eerst zeggen heel goed gedaan, maar!!!!!!!!! Het is niet omdat men luider spreekt dat de patiënt het beter begrijpt 5

6 27/3/218 Aandachtspunten voor een goede curve Scherpe piekwaarde met snelle oploop Ononderbroken in- en uitademingscurve Drie op elkaar liggende curves Inademvolume = uitademvolume Start zonder twijfel of aarzeling Extrapolatievolume Snelle start met een extrapolatie volume <5% F of 15ml Wanneer is een -volume test OK? Kijken wat er is fout gelopen Mechanische fouten corrigeren Als er drie reproduceerbare curves zijn Als je ziet dat de patiënt zijn uiterste best doet Kijken naar de morfologie van de curves Als alle curves op elkaar liggen Juiste terminologie zoeken Kleine korte correcties aangeven Fouten niet herhalen Rustig de instructies geven Desnoods heel het maoeuver terug uitleggen Patient blijven aanmoedigen van start tot einde. Richtlijnen ERS/ATS 25 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc 6

7 27/3/218 De uitvoerder De interpretatie Het juist kunnen interpreteren van de resultaten is afhankelijk van het correct begeleiden en uitvoeren van het manoeuvre Wanneer mag je de test stoppen? Kwaliteitscontrole Als de patiënt volledig heeft uitgeademd Wanneer hij minimum 6 seconden heeft uitgeademd Langer als 15 seconden is zelden noodzakelijk na éen keer Als de patiënt het vraagt (pijn of duizeligheid) Minimum drie en maximum acht pogingen Als de laatste seconde niet meer als 25 ml is uitgeademd Aanvaardbaarheid: een test volgens de ERS criteria van uitvoering (start & end of test) Herhaalbaarheid: de mogelijkheid de resultaten te herhalen binnen éénzelfde meetsessie Reproduceerbaarheid: de mogelijkheid de resultaten te reproduceren door een andere methode of toestel te gebruiken Nauwkeurigheid: hoeveel wijkt het resultaat af van de reëel gemeten waarde Accuraat: kan het resultaat klinisch kloppen Aanvaardbaarheid criteria Herhaalbaarheid criteria 7

8 27/3/218 Herhaalbaarheid criteria Reproduceerbaarheid criteria Reproduceerbaarheid criteria Klinisch correct: accuraat Enkele parameters F Forced vital capacity: de totale hoeveelheid lucht die een patiënt kan uitademen na een volledige inademing gedurende een geforceerd manoeuvre en beginnend van en eindigend op Enkele parameters FEV 1 Forced expiratory volume in one second: De éénseconde waarde is de maximale hoeveelheid lucht in liters die een patiënt tijdens een geforceerd manoeuvre kan uit ademen in de éérste sec. van zijn uitademnig gestart vanaf F 1 seconde 8

9 27/3/218 Enkele parameters FEF 25% FEF 5% FEF 75% Forced Expiratory x%: Enkele parameters: Tiffenau index het maximale debiet dat de patiënt bereikt op het moment dat hij respectievelijk % van het volume heeft uitgeademd van zijn volledige F FEV 1 F 25% = 7% 5% 75% FLOW-VOLUME LOOP Physiological informations FEF 25 R Bovenste luchtwegen (intrathoracaal) Expiratoire spierkracht FEF 5 FEV.5 R Kleine luchtwegen Longelasticiteit (1/CL) Expiratoire curve FEV 1 FEF 75 FEV 3 FEV 6 Thorax elasticiteit Expiratoire spierkracht FIF 5 FRC R Bovenste luchtwegen (extrathoracaal) Inspiratoire spierkracht Inspiratoire curve Welke waarden gaat men weerhouden Welke waarden gaat men weerhouden MEN WEERHOUDT DE HOOGSTE F EN FEV 1 Als de twee best gemeten waarden niet meer als 15ml verschillen VOOR DE OVERIGE DEBIETEN KIEST MEN DIE POGING WAAR DE SOM VAN F EN FEV 1 HET HOOGST IS 9

10 27/3/218 Welke waarden gaat men weerhouden Trial 1 Trial 2 Trial 3 Best F (L) FEV 1 (L) Som (L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s) De bekomen resultaten gaat men vergelijken met normaalwaarden of predicted values (pred.) Ze zijn voornamelijk bepaald door het geslacht de leeftijd de lengte Welke waarden gaat men weerhouden F (L) FEV 1 (L) FEV1/ F Pred Best (L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s) Welke waarden gaat men weerhouden Normaalwaarden of predicted values zijn berekend uit een normale bevolkingsgroep F (L) FEV 1 (L) Pred Best %Pred Men berekent een percentage t.o.v. de norm % pred. FEV1/ F (L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

11 27/3/218 FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief MEN ZIET ZEER SPECIFIEKE AFWIJKINGEN VOOR FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 85% F VERSCHILLENDE ZIEKTEBEELDEN FEV 1 F Welke waarden gaat men weerhouden FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief F (L) FEV 1 (L) Pred Best %Pred De maximale Vitale longcapaciteit is gedaald Kenmerken FEV1/ F (L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s) Lange smalle curve Daling van de F Stijging van FEV 1 /F FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief Welke waarden gaat men weerhouden FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 5% F F (L) FEV 1 (L) Pred Best %Pred FEV 1 FEV1/ F F (L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

12 27/3/218 FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief Het maximale debiet is gedaald Kenmerken Lange doorgebogen curve Daling van de FEV 1 Daling van FEV 1 /F FLOW-VOLUME LOOP IS EEN BASIS ONDERZOEK Bronchoconstrictie Schematische voorstellingen van veel voorkomende flow volume curves Normaal patroon Obstructief patroon Bovenste luchtwegen 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) 1. Steile opwaartse lijn 2. Scherpe piek hoek 3. Geen rechte maar convexe dalende lijn 4. Goed bewaarde inspiratoire debieten Middel grote luchtwegen FEF5% FEF5% Kleine luchtwegen 12

13 27/3/218 Restrictief patroon 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) 5. is duidelijk afgenomen bv. longfibrose, pneumectomie Onvoldoende medewerking of zwakke ademhalingsspieren 1. Geen steile opwaartse lijn 2. Geen echte scherpe piek 3. Lage inspiratoire debieten 4. Bij spierzwakte is er reproduceerbaarheid FEF5% FEF5% Extrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel 1. Normaal tot quasi normale expiratie 2. Duidelijk reproduceerbaar inspiratoir plateau bv. stembandparalyse Intrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel 1. Steile opwaartse lijn 2. Geen echte piek 3. Duidelijk reproduceerbaar expiratoir plateau 4. Normaal tot quasi normale inspiratie bv. lage tracheale tumor FEF5% FEF5% Gefixeerde BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) Flutter zaagtand patroon Duidt op bovenste luchtweg dysfunctie FEF5% FEF5% 13

14 27/3/218 Krachtig blazen bij de aanzet van het manoeuvre Vroegtijdig stoppen Aarzelende start F F V V Hoesten Submaximale inspanning F F V V 14

15 27/3/218 Glottis sluiten FE gestart onder F F V V Lek Extra inhalaties V (L) F t (s) V Verschillende laboranten LAY OUT voor het protocol 15