SPORTEN DOE JE SPOORLOOS! Door & Voor Vlaamse Sportactoren

Transcriptie

1 SPORTEN DOE JE SPOORLOOS! Door & Voor Vlaamse Sportactoren 3 P O T S H2 0 1

2 1/ Ecosportief, sporten doe je spoorloos! De drie projectpartners Ecolife vzw, ISB vzw en BOS+ vzw hebben het tweejarige project ( ) Ecosportief, sporten doe je spoorloos, met steun van de Vlaamse overheid, opgestart. Het was meteen de eerste keer in Vlaanderen dat de wereld van sport werd samengebracht met de wereld van natuur en milieu. De partners ontwikkelden praktische instrumenten, die lokale sportactoren ondersteunen bij het verminderen van hun ecologische voetafdruk en een ecosportief beleid versterken. Want sporten doe je spoorloos! Ook sport laat immers sporen na op het milieu en de omgeving. Denk maar aan energie- en waterverbruik in sportaccommodaties, emissies van het vervoer, lawaai en lichtoverlast, afval en de vervuiling van water, lucht en bodem. Een andere uitdaging is slim gebruik van de beperkte (groene) ruimte. De trends gaan richting multifunctionele accommodaties, tijdelijke constructies en meer groene ruimtes voor sport en bewegen in de steden. Zo blijven sporters in de buurt en voorkomt men dat zij, per auto, naar verder gelegen natuurgebieden gaan. Met Ecosportief zetten sportactoren in Vlaanderen hun schouders onder duurzaam sporten. De focus van het project was tweeledig. 1 Praktische instrumenten voor sportdiensten, sportevenementen en sportclubs ontwikkelen. 2 Sport-, milieu- en natuuractoren samenbrengen en een draagvlak voor een integraal ecosportief beleid creëren. De sport van duurzaamheid De partners keken eerst naar wat elders al gebeurt en bestaat. In het rapport de sport van duurzaamheid analyseren ze de: belangrijke internationale dynamieken en type tools voor duurzaamheid in de sport, belangrijkste milieu-impact van sport, trends bij sport en bewegen in Vlaanderen. Vanuit deze analyse zijn de instrumenten voor Ecosportief gekozen. 2

3 De ecosportieve toolbox Samen met diverse actoren uit de sport-, milieu-, natuursector en de overheid is een toolbox met instrumenten ontwikkeld. Eventueel werd een bestaand instrument aangepast, zoals de OVAM milieuscan voor evenementen en festivals, de GroeneVentscan. Deze bevat nu ook elementen om de effecten van sporten in de natuur te beperken. De instrumenten werden ontwikkeld en getest door o.a. diverse gemeenten, Dynamo/VSF, enkele sportfederaties, mobiliteitsexperten als Mobiel 21 en de Vereniging voor Verkeersveiligheid. Vervolgens waren ze klaar voor gebruik in de pilootprojecten. De pilootprojecten Gemeenten, eventorganisatoren en sportclubs deden mee als piloot. Elke piloot koos een instrument in functie van de milieu-uitdaging die men wilde aanpakken. Zo namen sommigen acties rond specifieke thema s, zoals mobiliteit, afval of energieverbruik. Anderen kozen voor een meer integrale aanpak. Ze namen hun sportaccommodaties, sportkampen of sportevenementen onder de loep, of men stuurde het beleid naar sportclubs bij. De ecosportieve aanpak bleek bovendien een goede versterking van de klimaatactieplannen bij gemeenten, in het kader van het burgemeestersconvenant. 3

4 2/ De ecosportieve toolbox Dankzij de mix van instrumenten kan elke sportactor en sportdienst acties ondernemen om zijn milieuimpact te verbeteren. Dit kan per thema of per type activiteit, of je maakt sporten doe je spoorloos meteen tot het DNA van de sportclub, sportevenement, sporthal en sportbeleid. De tools helpen niet alleen de juiste keuzes te maken voor technische verbeteringen in bijvoorbeeld de infrastructuur. Ze geven ook pistes voor hoe men sporters en publiek kan meekrijgen. De instrumenten zijn online beschikbaar op De ecosportieve toolbox ACTIEDOMEIN TYPE INSTRUMENT Ecosportieve accommodatie Quickscan sportinfrastructuur Handleiding pesticidenvrij beheer sportvelden Checklist afvalbeheer Praktijkfiche LED-verlichting Ecosportieve sportdienst Stappenplan mobiliteit en sportbeleid Charter ecosportieve gemeente Charter ecosportieve sportclub Ecosportief organiseren GroeneVent scan Checklist sportkampen Ecosportieve sportclub Brochure De ecosportieve sportclub Ecosportieve communicatie 4 Communicatiedragers ecosportief

5 Ecosportieve accommodatie De uitdagingen bij sportaccommodaties zijn: het terugdringen van emissies, het verbruik van water en energie, meer duurzame mobiliteit en effectief afval- en groenbeheer. Quikscan sportinfrastructuur meet de ecologische voetafdruk en CO2-uitstoot van de sporthal of het zwembad en helpt vervolgens de meest effectieve besparingsmaatregelen te kiezen. Checklist afvalbeheer maakt u wegwijs in de mogelijke maatregelen van afval sorteren en beperken bij sportvelden en sportevenementen. Handleiding pesticidenvrij beheer sluit aan bij de nieuwe wetgeving hieromtrent. De handleiding geeft ook tips om de biodiversiteit rond sportaccommodaties te vergroten. Praktijkfiche LED-verlichting maakt u wegwijs in LEDverlichting voor indoor en outdoor. WE NATURE Ecosportieve sportdienst Integraal sportbeleid heeft verschillende instrumenten nodig en ook samenwerken met andere diensten is een voorwaarde voor succes. Zo kadert mobiliteit in de sport bijvoorbeeld in een veel ruimere uitdaging. Denk maar aan het terugdringen van uitstoot, het gezonder maken van de lucht, maar ook het promoten van bewegen, zoals fietsen en het effectiever maken van ruimtegebruik. Dit alles kan niet zonder de juiste voorzieningen en maatregelen die duurzame mobiliteit stimuleren. Stappenplan mobiliteit biedt een methodiek en stappenplan om duurzame mobiliteit en multimodaliteit bij sportcomplexen en sportevenementen in samenwerking met andere partners en gebruikers uit te werken. Charter ecosportieve gemeente is tijdens het project Ecosportief aan de deelnemende piloten verstrekt. Dit geeft de ecosportieve gemeente zichtbaarheid. Het bevat zes principes voor een integraal ecosportief beleid. Charter ecosportieve sportclub is een tool voor gemeenten om sportclubs mee te krijgen in het ecosportieve beleid. Door het charter toe te kennen aan clubs die acties ondernemen op enkele of op alle zes principes van het charter, kan men deze inspanningen valoriseren. 5

6 Ecosportief organiseren Dag in dag uit worden er vele sportkampen, wedstrijden en kleine of grote sportevenementen georganiseerd. Deze veroorzaken op diverse terreinen een grote milieu-impact. Er zijn dan ook heel wat acties mogelijk inzake afval, mobiliteit, materialen, voeding, locatiekeuze, water en energie. De GroeneVentscan is de online tool van de Vlaamse overheid om cultuur- en nu ook sportevenementen te helpen verduurzamen. OVAM reikt jaarlijks de GroeneVent-awards met een geldprijs uit aan drie evenementen die wezenlijke inspanningen hebben geleverd. Checklist sportkampen is afgestemd op de duurzame organisatie van de gemeentelijke sportkampen. De belangrijkste doelgroep zijn de kinderen en jongeren. Bij de mogelijke acties speelt echter ook het sensibiliseren en het meekrijgen van de ouders een belangrijke rol. Ecosportieve sportclub Ook een sportclub kan veel doen om de impact van haar sport te verbeteren en leden daarin mee te krijgen. In functie van het type sport zullen de uitdagingen verschillen. Een badmintonclub kent andere milieu-uitdagingen dan een zeilvereniging of een mountainbikeclub. gedaan kan worden. Daarnaast is er ook aandacht voor hoe de club een ecosportief parcours met haar leden kan doorlopen en ecosportiviteit in haar volledige werking kan toepassen. Ecosportieve communicatie Een belangrijk aspect bij verandering is het gebruik van communicatietools. Deze sensibiliseren het doelpubliek en ondersteunen hen naar het gewenste, in dit geval, ecosportieve gedrag. Met de fiets naar de sporthal, afval verminderen, je eigen drinkbus meenemen, andere producten kopen, enz. Al deze gedragsveranderingen vragen in de eerste plaats bewustwording. Communicatiedragers dragen bij aan een coherente communicatie. Ze ondersteunen een gerichte communicatiestrategie en sensibiliseren zowel de sporters als het publiek. De verschillende ontwerpen kunnen in en rond de sportaccommodatie en bij allerlei sportevenementen gebruikt worden. Het is dan ook mogelijk om ze te drukken op verschillende types van drager. Enkele voorbeelden vind je terug in deze brochure. H 0 2 DE BESTE PEP! De ecosportieve sportclub is een brochure die sportclubs op twee manieren helpt. Ten eerste met concrete tips, voor beginners en gevorderden - we gaan na wat concreet rond de vijf centrale impactthema s 6

7 3/ Het ecosportieve netwerk 12 Dankzij intensieve samenwerking met een groot aantal actoren uit sport, milieu, natuur, mobiliteit en beleid heeft Ecosportief al positieve sporen nagelaten. Ruim 40 actoren hebben hun kennis bij de ontwikkeling en het testen van de instrumenten ingezet. Door samenwerking, uitwisseling, leren door het in de praktijk toe te passen en samen na te denken over de verankering van Ecosportiviteit in Vlaanderen is een heel netwerk van actoren ontstaan. Hieronder enkele kerncijfers. leden van stuurgroep en klankbordgroep: Departement LNE, Bloso, OVAM, Departement CJSM, Dynamo/VSF, Wielerbond Vlaanderen, Vlaamse Vereniging voor Golf, Vlaamse Atletiekliga, Sportdienst Izegem, Heusden-Zolder, Agentschap Natuur & Bos en Natuurpunt 20 de kopgroep van ecosportieve piloten Gemeenten & steden: Bonheiden, Bornem, Brecht, Dilbeek, Gent, Haacht, Harelbeke, Hooglede, Oud-Turnhout, Sint-Katelijne- Waver, Schoten, Zaventem Sportclubs: Team Far, The Green Puffins, Sipiro, SkipD Sportevents: Bloso-Ambtenarensportdag, Jespo-kindersportkampen, Heusden-Zolder- WK BMX, VGC Brussel-Stadskriebels 30 Volgden een ecosportieve workshop Gemeenten & steden: Antwerpen, Bonheiden, Duffel, Geel, Haacht, Heistop-den-Berg, Hoogstraten, Kruibeke, Lebbeke, Liedekerke, Lier, Maaseik, Mechelen, Nijlen, Oud-Turnhout, Overpelt, Puurs, Putte, Sint-Katelijne- Waver, Turnhout, Vorselaar, VUB Brussel nieuw zwembadcomplex, Zedelgem Sportclubs via ABP Sport Antwerpen: De Oud Turnhoutse Stoempers, Hobokense Atletiek Impuls, Jespo vzw, Sportdienst Provincie Antwerpen, Tennis Vlaanderen, Voor Geest en Lichaam Niel, Zwemclub Creatief Mortsel Kontich Het was bij deze vorming de eerste keer dat sport en milieu samen hebben gezeten. Laure Aerts, Turnhout 7

8 4/ Vijf inspirerende ecosportieve cases Doe hier inspiratie op bij vijf pilootcases. Er is voor elk iets bij, of je nu sportclub bent, gemeentelijke sportdienst, of sportevenementen organiseert Sport en spel, waarom dan niet meteen duurzaam?! Katty Michielsen, The Green Puffins ACTOR: TYPE PROJECT: THE GREEN PUFFINS, zaalvoetbalclub sportkampen voor kinderen Deze acties waren ecosportief omdat... De sporters speelden met een fairtrade bal, die ze op het einde van het kamp mochten meenemen. Bio- en/of fairtrade fruit en groenten vormden de tussendoortjes en de begeleiders verduidelijkten wat eerlijke handel betekent. De allerkleinsten werden ook met milieu in contact gebracht a.d.h.v. de vertelplaten van MOS (milieuzorg op school). We dansten op muziek van Radio Oorwoud (ww.radio-oorwoud.be). We zochten bij de spelen steeds een duurzaamheidslink. We werkten hiervoor samen met..., omdat... In het kader van de Vriend van kraantjeswater actie, konden we voordelig voor elke sporter een drinkbus bij de provincie Antwerpen aankopen. Het communicatiemateriaal, dat de provincie bijlevert, hebben we in de mail met praktische informatie voor de ouders toegevoegd. We hadden nog verder kunnen springen, indien... 8 We werkten met externe begeleiders. Het is belangrijk dat ook zij meegenomen worden in het duurzaamheidsverhaal. In de toekomst zal hier in de communicatie vóór aanvang van de kampen nog meer nadruk op gelegd worden. Daarnaast is het soms moeilijk een ecologisch alternatief voor bepaalde producten te vinden. Fairtrade biokatoenen T-shirts voor de begeleiders vonden we snel. Echter, het vinden van verantwoorde sportoutfit was zeer moeilijk. Zo hebben we tevens nog geen zachte eco-bal voor onze kleuters kunnen vinden.

9 Onze bescheiden acties hebben toch een grote indruk nagelaten. Dit is vooral te danken aan onze sterke communicatie en het groene vent campagnebeeld dat we gebruikten. Rika Rits, Sportdienst Brecht ACTOR: TYPE PROJECT: Sportdienst Brecht stratenloop Gemeente brecht Deze acties waren ecosportief omdat,... We werkten rond verschillende ecosportieve acties: fietsenstalling, afvaleilanden, groene ecosportieve t shirts voor de helpers, groene affiches en flyers... We ontwikkelden zelfs een visueel campagnebeeld voor deze groenere editie van de stratenloop. Zo hopen we in de toekomst ook andere Brechtse sportclubs te inspireren en tot actie aan te zetten! We werkten hiervoor samen met..., omdat... Ons actieplan kwam tot stand met de enthousiaste hulp en tips van de collega milieuambtenaar. Verder werden ook alle partners (waaronder de marktbond, kermis, technische diensten, Rode Kruis, de jogclub ) betrokken in het tot stand brengen en uitwerken van de ecosportieve acties. Zo werd een groter draagvlak gecreëerd. We hadden nog verder kunnen springen, indien... We hebben ons heel fel gefocust op een aantal acties, maar daarnaast zijn er nog een heel pak zaken die we niet zo ecologisch hebben aangepakt. Zo hebben we wel een aantal opmerkingen en suggesties gehoord (bv. de plastiek zakjes en de gesponsorde blikjes sportdrank ). We hebben ons voorgenomen om hierin verder te groeien en elk jaar verder te sleutelen aan dit ecosportieve concept! Er is dus nog werk aan de winkel. 9

10 We zien een mentaliteitswijziging bij de medewerkers. Het woord ecosportief wordt vaker in de mond genomen, doorgaans in de zin van: Is dat wel ecosportief?! Arne Francq, coördinator Jespo vzw, Antwerpen ACTOR: TYPE PROJECT: Deze acties waren ecosportief omdat... jespo, sportactiviteiten voor kinderen ecosportieve sportweken Fiets- en voetgangerskaart ingevoerd: aanzetten tot duurzaam vervoer. Fruit laten snijden door de lesgevers: minder afval. Aantal verplaatsingen beperkt én met het openbaar vervoer: duurzame verplaatsing. Aankoop van 5l waterflessen i.p.v. 2l, dus minder afval. Verder deden we reeds een groot aantal zaken, die hier niet vermeld staan. We werkten hiervoor samen met..., omdat... We hebben niet echt samengewerkt met een andere organisatie, maar vooral een interne samenwerking met medewerkers en vrijwilliger. Er was wel afstemming met de sportdienst Sporting A. Ook gingen we met de kinderen op bezoek bij de kinderboerderij, een biologische boerderij en er kwam een tandartsenpraktijk langs om een sessie over mondhygiëne te geven. We hadden nog verder kunnen springen, indien... Vroeger en meer draagvlak creëren bij de vrijwilligers van de sportweek, zodat zeker alle vooropgestelde acties worden gerealiseerd. Nu werd een groot deel gerealiseerd, maar zeker niet allemaal 10

11 Een ecosportief beleid voor clubs, uitgewerkt door clubs, daar geloven we in! Rudy Loos, sportfunctionaris, sportdienst Oud-Turnhout ACTOR: TYPE PROJECT: sportdienst Oud-Turnhout ONDERSTEunen SPORTclubs Deze acties waren ecosportief omdat,... Clubs hebben door hun uitgebreide werking en groot aantal leden een grote impact op het milieu, zoals op het vlak van mobiliteit, eten en drinken, afval,... De clubs zijn echter zo sterk bezig met sporttechnisch beleid dat er weinig ruimte is voor andere thema s. Als sportdienst willen we hier dan ook maximaal in ondersteunen. We werkten hiervoor samen met..., omdat... Het aanpakken van een ecosportief beleid bij de sportclubs werd uitgewerkt door de sportraad, en later ook door een werkgroep in de schoot van de sportraad. De leden van de sportraad staan dichtbij de clubs en zo werd onmiddellijk de vertaalslag gemaakt naar haalbare thema s en concrete aanpassingen voor subsidiereglementen. We hadden nog verder kunnen springen, indien... De sportclubs liggen nog niet wakker van het thema Ecosportief en willen zelf geen financiële inspanningen doen omtrent communicatie. We moeten dus echt werken aan het verkopen van het product Ecosportief. Een algemene mailing, een bezoek van de leden van de sportraad bij de clubs en een presentatie op de algemene vergadering zijn de eerste stappen. Subsidies helpen zeker ook. En bovendien zullen we vanuit de vzw investeren in een goede communicatie. 11

12 Samenwerking met sportmensen zet al gauw een en ander in beweging! Een sprint met de sportdienst naar concrete acties, een lange bal naar de sportclubs voor klimaatvriendelijke gedragsverandering en met de sportkampen in schoolslag naar een ecologisch bewustzijn. Zo mikken alle sportactoren in Zaventem samen op een ecosportieve toekomst! Sam Janssens, Anne Baeten en Gawein Van Daele: sportdienst en dienst duurzaamheid gemeente Zaventem ACTOR: TYPE PROJECT: Deze acties waren ecosportief omdat... Gemeente Zaventem in eigen werking en puntensysteem met sportclubs Renovatie van het zwembad en twee sporthallen, mede dankzij de quickscan infrastructuur. De deelnemers aan de sportkampen kwamen in grotere getallen met de fiets of te voet. Voor de dag rond gezonde voeding brachten ze fruit en kraantjeswater mee naar de sporthal. Het opvallende sensibiliseringsmateriaal (bordjes + banners) van Ecosportief werd verspreid in sporthallen en zwembad. We werkten hiervoor samen met..., omdat... Samenwerking van sportdienst, dienst duurzaamheid, technische dienst, sportclubs, sportraad en technische dienst zorgden voor aanpassingen aan de infrastructuur (energie-audits, drinkwaterkraantje). Door samen te werken met sportclubs en sportraad creëer je een stevig draagvlak voor de ecosportieve principes bij de hoofdgebruikers van de infrastructuur. We hadden nog verder kunnen springen, indien... Verder draagvlak creëren bij de sportclubs inzake puntensysteem rond ecosportieve acties in het subsidiereglement. Oplossing: betrek sportclubs bij de inhoudelijke uitwerking van het puntensysteem (participatie & co-creatie). Zorg dat er voor clubs voldoende speelruimte is om punten te verdienen met eigen initiatieven. 12

13 5/ Piloten in de kijker Steek je licht op bij deze gemeenten, sportevenementenorganisatoren en sportclubs en hoe zij Ecosportief toepassen. Met hun acties en tips & tricks kun je meteen aan de slag. Gemeenten Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Rudy Loos Oud-Turnhout 1. werkgroep in de schoot van de sportraad opgericht rond ecosportief 2. Werken aan een nieuw subsidiereglement om clubs te waarderen voor dit beleid, en dit met een jaarlijks wisselend thema. Toon goede voorbeelden van andere clubs via foto s. Verwacht niet dat clubs dit zomaar zullen oppakken. Helpen met communicatie is een minimum, subsidiëring is ook aan te raden. Leg dit soort beleid niet van bovenaf op, maar zoek eerst binnen je eigen rangen naar kapstokken (inhoud, financiën, milieu) en officialiseer het dan. Als het nieuwe subsidiereglement is goedgekeurd, bieden we jaarlijks een thema aan waar sportclubs kunnen op inzetten. In 2016 is dat eten en drinken. De jaren daaropvolgend worden dat achtereenvolgens mobiliteit, afval, energie en water. Via de presentatie worden nu al tips gegevens hoe de clubs aan alle thema s kunnen verder werken. Een leuke tip: Een cool fluohesje aanbieden aan je spelers die met de fiets komen. Boudewijn Vanermen Dilbeek 1. Vervanging alle dienstvoertuigen door elektrische wagens, aanschaf elektrische fietsen voor dienstverplaatsingen. 2. Energiezuinige en milieuvriendelijke verlichting: oa religthing sporthal ten Gaerde met volledige LED-verlichting + aanwezigheidssensoren en verlichting nieuwe petanquezaal bal-o-droom met LED-verlichting. Mobiliteit : verplaats je zoveel mogelijk te voet of met de fiets: maak gebruik van gemeentelijk elektrische fietsen of elektrische voertuigen. Sensibiliseer alle gebruikers van sportcentra en deelnemers sportactiviteiten betreffende het selecteren van afval. Regelmatig overleg met verschillende diensten binnen de gemeente betreffende energieaudit en maatregelen inzake energiezuinige verlichting en gezamenlijke aankoop afvaleilanden. 13

14 Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Gawein Van Daele Zaventem 1. Onder impuls van de quickscan infrastructuur is ook een energie-audit in het zwembad en de 2 sporthallen uitgevoerd. 2. De actie rond kraantjeswater tijdens de sportkampen had een positieve impact op drinkflessen die de kinderen meebrachten. Aan de sporthal werd ook een drinkwaterfonteintje geplaatst. Vraag input van je sportclubs als je acties naar hen opzet. Dit verhoogt hun betrokkenheid en ze voelen zich gewaardeerd én gemotiveerd! Werk met de kinderen (sportkampen en sportclubs), dit heeft automatisch effect op de volwassenen. Verwacht niet meteen 100% inzet van sportclubs, gedragsverandering vraagt tijd... We zetten een puntensysteem voor het subsidiereglement voor de sportclubs op. Dit belooft een mooie mix te worden van aspecten die we als gemeentebestuur belangrijk vinden en van eigen initiatieven die de sportclubs zelf kunnen voorstellen en waarvoor ze een puntenwaardering krijgen. Wegens langdurige afwezigheid zijn er nog geen acties opgezet geweest. Enkel de quickscan sportinfrastructuur is uitgevoerd en vergeleken met (een eerdere versie van) deze scan van enkele jaren geleden. Met eenvoudige middelen kan je veel bereiken. Intense samenwerking met de milieudienst is van belang. Neem geen snelle impulsieve beslissingen. Verdere acties opstellen en uitvoeren, resultaten meten en analyseren, Kristof Devriendt Hooglede Rika Rits Brecht 1. De sterke communicatie rond de acties (affichebeeld, persartikels die verschenen zijn, facebook, de groene vent, ). 2. De groene helpers T-shirts. Door deze beide acties hebben we vooral visueel duidelijk willen/kunnen maken waarmee we bezig zijn.. Denk een goede communicatiestrategie uit. De acties doen is één ding, maar het is belangrijk dit ook aan iedereen te laten zien. Begin met eenvoudige en haalbare acties. We hebben lang getwijfeld of we zouden werken met herbruikbare bekers, maar dat was op dit event niet haalbaar. We willen als organisatie nog verder groeien en elk jaar een stapje verder gaan met onze groene voornemens. Nog belangrijker zijn onze voorbeeldfunctie en communicatie naar de andere Brechtse sportorganisaties. Waarbij we iedereen willen aansporen om zelf mee te werken aan een ecosportief beleid! 14

15 Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Jessika Doms Sint-Katelijne-Waver 1. We hebben nieuwe sensibilisatieinstrumenten in gebruik genomen, nl. de bordjes ontwikkeld in het kader van ecosportief. 2. De Quickscan sportinfrastructuur heeft ons inzicht gegeven in de grote energieverbruikers van de sporthal en de mogelijke maatregelen. De quickscan kan een hulpmiddel zijn om het College aan te sporen tot het uitvoeren van energiebesparende maatregelen, doordat de scan in beeld brengt welke besparingen een maatregel kan opbrengen. De Ecosportief-bordjes zijn handige tools om de gebruikers van de sporthal te sensibiliseren. In november volgen we nog de workshop Ecosportieve gemeente, die wordt gegeven door de projectpartners van Ecosportief, ISB vzw en Ecolife vzw. Op basis daarvan kijken welke andere acties mogelijk zijn. Johan Permentier Bornem 1. De realisatie van gescheiden afval in het sportcentrum en het uitrollen hiervan naar de sportclubs met eigen sportinfrastructuur. 2.Medewerkers sportdienst en sportclubs van nut overtuigd. Er komen bijbestellingen van afvalrecipiënten binnen! Bekijk het niet té groots, want zelfs kleine acties hebben hun nut. Evalueer achteraf steeds je acties en durf te schrappen wat onvoldoende bleek. Probeer niet te veel tegelijk te willen doorvoeren. Het is beter één goede actie te doen dan meerdere die maar half uitgevoerd worden. Ondertussen is een dossier bij de minister ingediend om subsidies te krijgen voor het plaatsen van een nieuwe luchtgroep in het zwembad. Op die manier zal verloren restwarmte gerecupereerd worden om energie te voorzien voor het hele gebouw en zo kan heel wat energie bespaard worden. Johan Van Dijcke Bonheiden 1. Onder impuls van de quickscan infrastructuur is ook een energie-audit in het zwembad en de 2 sporthallen uitgevoerd. 2. De actie rond kraantjeswater tijdens de sportkampen had een positieve impact op drinkflessen die de kinderen meebrachten. Aan de sporthal werd ook een drinkwaterfonteintje geplaatst. Betrek milieudienst en eigen mensen, communiceer erover en voorzie de nodige middelen. Realiseer het project niet in fasen, maar doe het onmiddellijk en globaal. Blijvend inzetten op scheiding van afval in sportinfrastructuur. Bij organisatie van eigen evenementen (sportkampen) afval sorteren en richtlijnen voor monitoren opstellen. 15

16 Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder 1. We plaatsen duo vuilnisbakken, PMD/restafval 2. we promoten het gebruik van kraantjeswater in de sporthal. Communicatie met de belangrijkste gebruikers van de sporthal en medewerkers sporthal motiveren zodat zij de bezoekers kunnen motiveren. Vanuit heel de dienst vrije tijd alle activiteiten zo ecologisch mogelijk organiseren op vlak van afval, zoals het plaatsen van de afvaleilanden. Jasmien Van Damme Haacht Johan Vijgen Schoten 1. Vriend van de tap campagne verkleining de ecologische voetafdruk (vermindering PMD-afval, minder ritten naar de supermarkt om water te gaan halen) en is gezondsheidswinst. De samenwerking met de sportclubs daarin is top! Sportclubs gaan nu ook zelf met andere acties bezig. 2.Renovatie van de sporthal; nieuw dak en zonnepanelen. Maak de berekening en tel uit je winst, ook al moet je eerst wat investeren! Betrek je sportclubs bij je plannen. Uitbreiding Vriend van de tap naar andere gemeentelijke gebouwen + verderzetten samenwerking met de milieudienst. De quickscan infrastructuur wordt toegepast bij de twee sporthallen. Frank Malisse Harelbeke Op het sportcentrum van voetbalclub Hulste sport werd de bestaande verlichtingsinstallatie vervangen door LED. Hierdoor zijn kosten bespaard en is de lichtsterkte verhoogd. In de gemeentelijke sporthallen én bij een aantal sportclubs werd gescheiden afvalinzameling gerealiseerd. A.d.h.v. pancartes (ISB en Ecosportief) wordt de gebruiker gesensibiliseerd voor energiebesparing, duurzaamheid enz. Er is stilaan een kentering. Ook clubs zijn bereid inspanningen voor het milieu en duurzaamheid te doen. Hen belonen via een subsidiereglement is een bijkomende prikkel. Samenwerkingsverbanden en uitwisseling van ervaringen tussen sportdiensten laten ecosportieve acties tot hun recht komen en kosten minder werk. Denk daarbij maar aan het overbrengen van de ecosportieve gedachte naar sportkampers. We hopen de komende jaren een aantal veldverlichtingen van LED te voorzien. Er wordt ook een studie gedaan naar de verlichting van de sporthallen. De sportkampen zullen steeds ecosportief worden. I.s.m. de facilitaire dienst wordt verder gewaakt over het zoveel mogelijk pesticidenvrij blijven van onze sportvelden. We wijzen sportclubs met een eigen accommodatie meer en meer op ecosportief gedrag. Tevens geven we impulsen via onze subsidies. 16

17 sportevenementen Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Arne Francq Jespo Vzw 1. Snijden van fruit = minder verspilling en minder afval. 2. Bewustmaking rond ecosportief bij medewerkers en vrijwilligers. Begin met een beperkt aantal acties en het creëren van draagvlak (in overleg gaan) is een must. Durven proberen, ook al bots je op dingen of lukt het niet meteen. Bijsturen kan de volgende keer. We gaan dit proberen toepassen op al onze sportweken, stap voor stap, maar ook tijdens andere evenementen en op kantoor. De medewerkers op kantoor hebben een ecosportievere geest gekregen. Minder afdrukken, minder plastieke bekertjes gebruiken, duurzame gadgets bestellen, herbruikbare bekers op evenementen gebruiken, gezonde dranken promoten op evenementen, etc. Geert Beekman Bloso Sportpromotie 1. De focus lag op bewustmaking van deelnemers aan de ambtenarensportdag. Het Ecosportieflogo is gebruikt in de communicatie vooraf en de banner op het event zelf. 2. In de voorbereiding is het concept ecosportief toegelicht bij de VUB, gastheer van de sportdag en bij de cateraar. Gebruik het Ecosportief promotiemateriaal. Het is leuk, niet opdringerig en geeft een korte en heldere boodschap. Maak afspraken met betrokken partners en moedig deelnemers aan. Bloso bekijkt intern hoe de filosofie van Ecosportief nog verder kan worden ingevoerd en deel kan uitmaken van reeds bestaande acties, zoals de gedragsregels bij MTB- en loopomlopen of het afvalplan bij grote evenementen. 17

18 Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Gil De Vis, 2015 UCI BMX world championchip Zolder 1. De investering in het Wifi netwerk zorgde voor een sterke reductie in papierverbruik. Zo was het bv. niet meer nodig om voor ieder land een wedstrijd-, start- en finishlijst te voorzien. 2. Alle promomateriaal werd gedrukt op ecologisch papier, iedereen was heel tevreden met de kwaliteit van het resultaat. Houd het terrein de hele tijd netjes. Als het er steeds proper uitziet, houden de bezoekers het ook proper. Laat medewerkers dicht bij terrein verblijven. Iedereen kan dan te voet en er zijn geen shuttles nodig. Vergeet niet goed te sensibiliseren. Er werd te weinig ingezet op het sensibiliseren van alle partners om hun stand ook netjes af te breken. Nu bleef er een ravage achter. Door het project Ecosportief kwam het hele team (voor het eerst) in aanraking met duurzaamheid. Een volgend evenement kan er in een veel vroegere fase mee aan de slag. Het ecologische aspect kan dan al beginnen bij het uitschrijven van het voorstel. Dan komen de partners ook zelf met ideeën en alternatieven. Bart Van Den Eeckhaut Vlaamse Gemeenschapscommissie We hebben bij de editie van Stadskriebels 2015 nog niet echt acties ondernomen. Wel hebben we het evenement gescreend a.d.h.v. de GroeneVentscan. Dit gaf ons de kans alvast na te gaan hoe we het evenement in de toekomst milieuvriendelijker kunnen maken. Denk goed na wat de impact is van je evenement. Sta even stil bij de gevolgen die de organisatie van je evenement voor het milieu kan hebben. Kleine ingrepen kunnen al een groot verschil maken. Begin niet blind te organiseren. De bedoeling is om even stil te staan en al enkele maatregelen te nemen: rationaliseren van de promotie (meer digitaal), beter mobiliteitsplan en informatie naar bezoekers en deelnemers, aparte vuilnisbakken, geen overbodige stroomgroepen, minder gadgets en herbruikbare bekers, borden en bestek. 18

19 Sportclubs Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Op het sportkamp hebben we bereikt dat ze allen drinkbus mee hadden en die konden ter plekke met kraantjeswater gevuld worden. Geen hopen flesjesafval meer dus. Lesgevers betrekken en bedoelingen duidelijk maken. Probeer niet te veel tegelijk te willen. Het gebruik van drinkbussen blijven aanmoedigen bij alle leden. Voorstellen voor carpooling door o.a. adressen van andere leden beschikbaar te stellen. Greta Coene vzw Sipiro Tom Huys Skip d vzw 1. Aanplanting van 1 hectare bos in samenwerking met BOS+, Bosgroep Noord en onze leden. 2. We recycleren 95% van het afval dat we produceren. Zo nemen we papier, karton, plasticfolie, metaal enz. van de training mee naar het containerpark. Leg contact met professionals in het werkveld. Dankzij BOS+ hebben we na 3 jaar zoeken een geschikte locatie voor bosaanplant gevonden. Voor het 5 jarig bestaan van de club hadden we elk lid een plastic drinkbus gegeven. Op zich een goed idee, maar we waren misschien toch beter voor een meer duurzame drinkbus gegaan. We willen nog meer inzetten op de verplaatsingen van leden. We hopen meer leden aan te moedingen om met de fiets of te voet naar de training te komen. Intern zijn we aan het bekijken hoe we de mensen hiervoor nog meer kunnen motiveren. 19

20 Onze 2 meest geslaagde acties Tips voor wie Ecosportief wil zijn Ecosportief zetten we zo verder Dirk Van Spitaels Team Far 1. In onze zoektocht naar duurzame sportoutfit vonden we Cradle to Cradle kledij. Het voldoet aan strenge Duitse milieueisen, kan teruggestuurd worden als het stuk of versleten is (wordt nieuwe kleding van gemaakt), is vegan proof en wordt in hergebruikte dozen met afbreekbare labels verpakt. 2. We communiceren over ons eco-bewust sporten via website en sociale media. Onze sport is altijd in de natuur en daar willen wij heel verantwoord mee omgaan en hopen hierin een voorbeeld te zijn! Ga bewust om met wat en waaruit je drinkt en wat je met je afval doet. Weggooien in de berm is GEEN optie. Denk aan duurzaam aankopen; kies voor een BPA-vrije drinkbus die geen kwalijke stoffen bevat. Ook hebben we steeds een klein zakje aan onze rugzak dat als vuilbakje dient. Moeilijker is het eigenlijk niet! We gaan een wedstrijd organiseren waarbij bewust ecologisch sporten centraal staat. Behalve als organisatie, willen we ook de deelnemers de tools geven om hiermee aan de slag te gaan. De tools van Ecosportief helpen daarbij. We hopen dat via ecologisch sporten mensen ook ecologisch gaan leven en zich bewust worden van hun leefomgeving, de NATUUR! Katty Michielsen The Green Puffins Als ecologische zaalvoetbalploeg trachten we onze eigen activiteiten zo verantwoord mogelijk te organiseren en zo een voorbeeld te zijn. Zo ook bij onze sportkampen; kinderen in het bos laten ravotten, bewust maken van de effecten van zwerfafval, wat ze zelf kunnen doen om afval te beperken, hen in contact brengen met eerlijke handel, bioproducten,... En dit alles op een leuke educatieve manier. Jong geleerd is immers oud gedaan! Wees enthousiast en probeer het ganse team mee te krijgen in het belang van het verduurzamen van de activiteiten (zonder belerend te zijn). Communicatie (oa via een vanzelfsprekend CO2-neutrale website) over de genomen acties is zeer belangrijk om anderen in het verhaal mee te krijgen. Onze wedstrijdverplaatsingen doen we zoveel mogelijk met de fiets. Indien we de auto nodig hebben, carpoolen we. Vanaf dit seizoen worden alle autokilometers genoteerd en gaan we deze halfjaarlijks compenseren via Onze uitstoot wordt gecompenseerd door hiervoor bomen te planten. 20

21 6/ succesfactoren voor Ecosportief, sporten doe je spoorloos Heel wat sportclubs, gemeenten en sportevenement-organisatoren stapten de voorbije twee jaar mee in het ecosportieve verhaal. Hoewel deze pilootprojecten heel divers zijn, kwamen toch steeds dezelfde succesfactoren naar boven. Hier zijn gouden tips, die Ecosportief tot een succes maken. Zorg voor een gemotiveerde coördinator die het ecosportieve overzicht bewaart Werk samen met anderen. Je creëert een groter draagvlak, boekt betere resultaten en zorgt voor meer verankering. Denk daarbij ook aan mensen die dagelijks met de thematiek te maken hebben, zoals: zaalwachters, schoonmaakploeg, kantinepersoneel, Meten is weten. Objectieve data ondersteunen de politiek bij beleid en beslissingen. Zo berekent de quickscan sportinfrastructuur zowel de CO2-uitstoot en ecologische voetafdruk van je sportinfrastructuur, als geeft direct het besparingspotentieel ( ) bij de mogelijke maatregelen. Doe aan branding van Ecosportief, Sporten doe je spoorloos. Communiceer consequent het ecosportieve verhaal, maak het zichtbaar en herkenbaar met o.a. de ecosportieve communicatietools. Sensibiliseer ook supporters, ouders, deelnemers. Kinderen zijn heel goede ambassadeurs om ouders mee te krijgen. Geef eerst zelf het goede ecosportieve voorbeeld. Dan ben je ook geloofwaardig! 3. Betrek leden, vrijwilligers, monitoren, medewerkers en laat hen zelf met ideeën komen Speel kort op de bal. Spreek clubs en sporters meteen aan als iets niet goed loopt en los technische problemen, lekkende kranen, uitpuilende vuilbakken, enz. zo snel mogelijk op. Beloon goede initiatieven én durf eisen te stellen. Geef financiële steun, geef publieke zichtbaarheid, reik een prijs of charter uit, Neem ecosportieve criteria op in het subsidiereglement, vraag organisatoren van een (groot) sportevent standaard de GroeneVentscan toe te passen. Moeder aarde werkt aan haar lijn Sam Janssens, Zaventem 21

22 7/ 5 domeinen en 19 pistes voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen Sporten doe je spoorloos kan bij elke sportclub, sportevenement, sportkamp, in de sporthal, enz. Echter, de verankering van ecosportiviteit in de Vlaamse sportwereld vraagt ook maatregelen op een ander niveau en bij andere actoren. De afgelopen twee jaar is intensief samengewerkt en hebben de vele partners uit sport, milieu en natuur hun expertise ingezet. Dit leverde onderstaande pistes op voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen. GOED MIKKEN! 1. Onderwijs & onderzoek De sportmanagers en -ambtenaren van morgen scholen over de relatie tussen sport & bewegen en ecologie, klimaat en duurzaamheid. Deze thema s moeten integraal onderdeel worden van de opleidingen. Evenals als bij stages en in onderzoeksprojecten Opzetten van interdisciplinair onderzoek naar milieu-impacten en duurzaamheidsaspecten bij sport. In Vlaanderen/België ontbreken data naar impacten van sport op milieu, natuur, klimaat, ruimtegebruik, sportartikelen, enz. Dit soort gegevens zijn echter belangrijk om goede beleidskeuzes te kunnen maken. Zo biedt de sportinfrastructuurscan de Vlaamse overheid een concrete mogelijkheid tot benchmarking van de sporthallen in Vlaanderen. Sport & natuur Meer samenwerking tussen de sportwereld en natuurorganisaties. In dichtbevolkt Vlaanderen is de druk op groen en natuurgebieden groot. Een sporter blijft bovendien niet alleen in Vlaanderen, maar gaat ook naar het groen in Wallonië of elders. Sporters zijn zich vaak niet bewust van de ongewenste effecten op fauna, flora, bodem, water, enz. En wie toch de correcte procedures wil opzoeken ziet vaak door de bomen het bos niet meer. 22

23 Natuureducatie, sensibilisering, gerichte en toegankelijke informatie naar organisatoren van sportevenementen zijn zeer wenselijk. Ontwikkelen van sensibiliseringsmateriaal samen met sportfederaties, specifiek voor sporten die in natuur/groen plaatsvinden, zoals: watersporten, trails, mountainbiking, bergklimmen, gemotoriseerde sporten, enz. Duitsland en Frankrijk, met hun vele natuurparken, hebben hierin al heel wat stappen gezet. Meer toegankelijke bossen, natuur- en groengebieden voor sport. Daarnaast is er ook in de directe leefomgeving veel behoefte aan meer kwaliteitsvolle groenruimte die uitnodigt tot sporten, bewegen en ontspannen. Dit kan door aangepaste ruimtelijke inrichting en multifunctioneel gebruik. Daarmee versterken gezondheid, sporten & bewegen, duurzame mobiliteit, herwaardering van trage wegen, multifunctioneel ruimtegebruik, leefbaarheid en klimaatdoelstellingen elkaar. Sport & bedrijven Breng sportwereld en bedrijven, die duurzame producten leveren, samen. Dit vergroot de kennis en faciliteert uitwisseling. Sportactoren gebruiken talloze sportartikelen. Dit is een enorme markt met een economische waarde (ook daar kan onderzoek naar gedaan worden!). Sportactoren vinden echter nauwelijks hun weg in de duurzame producten en leveranciers. Een duidelijke vraag naar dit soort producten bevordert ook innovatie in de markt, met concepten als circulaire economie, cradle to cradle en duurzaamheid. De Vlaamse overheid kan hier transversaal werken vanuit de beleidsdomeinen economie, milieu, klimaat, innovatie en sport. Stimuleer, geef hefbomen en monitor de toepassing van duurzame technieken bij de bouw en exploitatie van sportinfrastructuren. Mijn droom voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen is, dat elke Vlaming beschikt over toegankelijk groen op wandelafstand om te sporten, bewegen en ontspannen. 3 23

24 Ecosportief sportbeleid & sportief ecobeleid Een ecosportief 2020 vraagt een coherente visie en concrete beleidsacties van de diverse sportkoepels en beleidsactoren, ook op het hoogste niveau. Sport Vlaanderen, Sportfederaties, VSF/Dynamo, ISB, kunnen sporters, clubs en lokale actoren op diverse manieren ondersteunen. Ecologische voorwaarden opnemen in subsidiedossiers naar Vlaamse sportactoren én bij subsidies of premies in milieu- of energiebeleid aandacht hebben voor de toepassing bij bv. sportinfrastructuren of sportverenigingen. Ondersteunen van bottom-up initiatieven bij federaties, lokale besturen, clubs en ook bij jeugdwerking, evenals speciale projecten met andere partners, bv. het thema sport bij de Week van het Bos Wegwerken van overlap door betere integratie van andere campagnes in de sport (bv. fietswijs, strapdagen). Ecosportief betekent immers ook gezondheid, veiligheid, integratie, ethiek, duurzame mobiliteit, enz. in de sport. Meer gerichte communicatie(campagne) opzetten en verder uitrollen van de communicatiedragers rond Ecosportiviteit in heel Vlaanderen en op maat van diverse doelgroepen. Zichtbaarheid geven aan en het delen van beste praktijken bij sportactoren via de diverse sportbeleidsactoren. Aanwezige kennis, expertise en instrumenten rond duurzaamheid bij de diverse Vlaamse beleidsdomeinen, energie, milieu, mobiliteit,..., meer delen en integraal inzetten voor het beleidsdomein sport. Dit samen met Sport Vlaanderen. Tevens is betere uitwisseling en meer samenwerking ook wenselijk tussen de diverse gemeentelijke diensten. Mijn droom voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen is een geïntegreerde visie voor sport, gezondheid en duurzaamheid. 24

25 Mijn droom voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen is, dat Ecosportief een begrip is in de hele sportwereld en als vanzelfsprekend wordt gezien, gehouden en geïmplementeerd. Ecosportief flankerend & integraal beleid 15. Versterken van de GroeneVentscan. Zowel grote commerciële sporteventbureaus als kleine organisatoren stuiten op dezelfde vragen. Wat zijn duurzame alternatieven, waar vinden we die, wie kan die leveren,? Meer praktische tips op de GroeneVent-website. Maak een GroeneVent voor Dummies. Een lerend netwerk of platform opzetten waarbij cultuur-, festival- en sport-eventorganisatoren kennis kunnen opdoen en delen. Vraag en aanbod samenbrengen. Bv. Eventorganisatie zoekt duurzame leveranciers! (naar voorbeeld van Stad Gent zoekt duurzame leveranciers ). Zo ontstaat er ook een dynamiek naar de markt voor productinnovatie Faciliteren van groepsaankopen (energie, sportmaterialen) voor lokale besturen en sportclubs. Dit ook in samenwerking met de sportfederaties, VVSG,... Ecosportief linken aan het burgemeestersconvenant en lokale overheden ondersteunen (bv. via een lerend netwerk, workshops, platform) bij de implementatie van een Ecosportief beleid. Thema s als duurzame mobiliteit, ander ruimtegebruik en sportinfrastructuren vragen een integrale en multi-actor aanpak. Hierin kunnen ook de VVSG en provincies een rol spelen. Ecosportief tot beleidsprioriteit in de Vlaamse sportwereld maken. 25

26 Natuurlijk hou je als sportdienst, sportclub, sportorganisator en sporter ook de aarde fit. SPORTEN DOE JE SPOORLOOS in de sporthal, op de velden of in de natuur. MAAK OOK JOUW SPORTACCOMMODATIE, SPORTEVENEMENT EN SPORTCLUB ECOSPORTIEF ALLE INFO EN TOOLS OP Colofon: Ecosportief, sporten doe je spoorloos is een project van Ecolife vzw, ISB vzw en BOS+ vzw, met steun van de Vlaamse overheid. Projectperiode: Ontwikkeling & redactie: Ecolife, ISB en BOS+ Opmaak & grafisch ontwerp: Cojak Uitgave: 30 november 2015 Website: 26