28 & 29. november. griepepidemie in Zeeland. In november

Transcriptie

1 Zeeuwse koorts In november griepepidemie in Zeeland 28 & 29 november 2017 Zeeland krijgt het voor zijn kiezen. Nu al is bekend dat er in november een grote uitbraak zal plaatsvinden van een infectieziekte. Deze epidemie kan zelfs uitgroeien tot een pandemie. Zorginstellingen maken zich gereed. Op 28 en 29 november 2017 zullen zij deze crisis het hoofd moeten bieden tijdens de oefening Zeeuwse koorts. Ieder jaar krijgt Nederland te maken met uitbraak van infectieziekten. Meestal blijft dit kleinschalig, maar af en toe neemt het de vorm aan van een epidemie. Daar lijkt het nu ook op. Naar verwachting zal november een drukke maand worden voor de zorginstellingen in Zeeland. Bij een dergelijk verschijnsel hebben veel patiënten zorg nodig, terwijl het aantal beschikbare bedden zijn grenzen kent.

2 Oefening Zeeuwse koorts Voorafgaand aan de oefening zal een beeld worden geschetst van een infectieziekte-uitbraak binnen en buiten de regio. Op 21 november 2017 komt onder leiding van de GHOR en GGD het coördinatieorgaan samen, waaraan een groot aantal zorginstellingen deelneemt. DINSDAG 28 NOVEMBER en WOENSDAG 29 NOVEMBER vindt de oefening Zeeuwse koorts plaats. Er wordt geoefend op het niveau van de crisisbeleidsteams. Gelet op de intensiteit van de oefening zullen de teams moeten worden afgelost. BUURMAN EN BUURMAN IN HETZELFDE SCHUITJE Iedere zorginstelling heeft een grieppandemieplan. In het verleden werd zo n plan alleen voor de eigen instelling geschreven, vertelt Roel Geene van Traumacentrum Zuidwest-Nederland. Dat is tegenwoordig gelukkig niet meer het geval. Niemand is alleen op de wereld. Wat jij doet of niet doet heeft effect op andere zorginstellingen je buren. Als een instelling niet voldoende zorg kan verlenen, is het prettig als de buurman kan bijspringen. En het is ook prettig als de buurman van de buurman bereid is om te helpen. Maar dan moet hij wel geïnformeerd worden over een aankomende zorgaanvraag. Anders is hij niet voorbereid en kan hij niet snel of helemaal geen hulp bieden. TOELOOP VAN PATIËNTEN Maar wat als de buurman, en de buurman van de buurman in hetzelfde schuitje zitten? Ook zij kunnen bij een infectieziekteuitbraak te maken krijgen met een grote toeloop van patiënten. En met uitval van eigen personeel. Daarom is het belangrijk om met alle zorginstellingen gezamenlijk te bekijken hoe je zoveel mogelijk de zorgcontinuïteit in de regio kunt garanderen, aldus Geene. De oefening Zeeuwse koorts past in dat plaatje. Negen zorg instellingen en de veiligheidsregio zullen op de proef worden gesteld. De zorginstellingen hebben hun eigen oefendoelen ingebracht. Deze oefening helpt ons om voorbereidingen te treffen op een zeer waarschijnlijk scenario: de uitbraak van een infectieziekte met verstrekkende gevolgen. Bij een infectieziekte-uitbraak is veel zorg GHOR: link naar openbaar bestuur tegelijkertijd nodig. De Geneeskundige Hulpverlenings organisatie in de Regio (GHOR) coördineert de zorgvraag en het zorgaanbod. En zij is een belangrijke link naar het openbaar bestuur. Want gemeenten zijn nauw betrokken bij deze crisis en de burgemeester zal besluiten willen nemen in het belang van de bevolking. Dat doet hij op basis van ons advies, aldus Jan Rotte van de GHOR. Bij een ongeluk op een normale dag krijgt een patiënt te maken met een huisarts of ambulance, ziekenhuis en medisch specialist. Dit gebeurt een paar keer per dag en ze volgen elkaar op. Hooguit een paar vinden er gelijktijdig plaats. Bij Zeeuwse koorts verwacht Rotte een grote zorgvraag. De normale gang van zaken raakt finaal uit balans bij een grote uitbraak van een infectieziekte. We zouden bijvoorbeeld een toeloop kunnen krijgen van patiënten met longklachten en ademhalingsproblemen. Hiervoor is een beperkt aantal bedden beschikbaar in de regio, vertelt Rotte. Bij schaarste coördineert de GHOR de zorgverlening, in overleg met de zorginstellingen. Ook Oefenscenario is niet dichtgetimmerd neemt de GHOR contact op met andere regio s voor de opvang van patiënten elders in het land. Het is bijzonder dat tijdens deze oefening tot laat in de avond wordt doorgeoefend. Dat betekent dat mensen moeten worden afgelost en dat informatie en patiënten goed moeten worden overgedragen. Ik zie er naar uit. Voor mij is het de eerste keer om op deze schaal te oefenen. REGIONAAL BELEIDSTEAM De GHOR adviseert burgemeesters en gemeentelijke functionarissen met betrekking tot te nemen besluiten. Zo kan het zijn dat er bepaalde opvanglocaties aangewezen moeten worden voor een specifiek type patiënten. Zorginstellingen zouden gesloten kunnen worden omdat de zorg niet langer is gegarandeerd. En bij een grote uitval van zorgpersoneel kan het nodig zijn om te besluiten een bepaalde type patiënten niet meer te behandelen. Tijdens de oefening Zeeuwse koorts wordt daarom ook een Regionaal Beleidsteam ingericht - het regionale crisisteam van gemeenten en openbaar bestuur. Wij adviseren hen over de situatie, de dreiging, het opnamebeleid en eventueel te nemen maatregelen. Tijdens de oefening Zeeuwse koorts wordt getest of de zorginstellingen in Zeeland bij een grootschalige infectieziektenuitbraak ieder afzonderlijk en binnen de keten goed voorbereid zijn op de opvang en behandeling van grote groepen patiënten. Ook wordt getest hoe organisaties omgaan met uitval van zorgverlenend personeel als gevolg van de uitbraak. De oefenorganisatie leidt de oefening in goede banen en zorgt ervoor dat de zorginstellingen hun leer- en oefendoelen kunnen halen. Bram Monnier van Trimension is de oefenleider van Zeeuwse koorts. Hij stuurt de oefening bij waar nodig, zodat alle deelnemers hun oefendoelen kunnen halen. Naast algemene oefendoelstellingen heeft iedere zorginstelling ook aangegeven wat zijzelf graag zouden willen oefenen.

3 Dat hebben we meegenomen in het scenario en ik zorg ervoor dat het ook daadwerkelijk aan bod komt. Monnier vertelt verder dat de oefening niet van te voren helemaal is dichtgetimmerd. Dat klinkt misschien wel zo als ik zeg dat we een scenario beoefenen, maar de deelnemers hebben veel vrijheid om maatregelen te bedenken. Ze moeten in deze oefening echt zelf nadenken en out of the box maatregelen nemen om de crisis het hoofd te bieden. Dat bepaalt hoe het scenario zich verder ontwikkelt. Daarmee is het een flexibele oefening en een uitdaging voor de oefenorganisatie die moet inspelen op de maatregelen van de deelnemers. RESPONSCEL De oefenorganisatie bestaat uit verschillende elementen. Een van die elementen is de responscel. Een aantal partijen dat betrokken is bij de infectieziektebestrijding en vertegenwoordigers van belanghebbenden worden gesimuleerd. De responscel neemt tijdens de oefening de rol van deze organisaties op zich en zorgt voor realistische interactie met de spelers. Zo kunnen de deelnemers informatie opvragen, waarbij een realistische doorlooptijd wordt gehanteerd voor het beantwoorden van die vragen. Ook kan de responscel zelf vragen stellen en opdrachten geven aan de deelnemers. De leden van de responscel zijn ervaren medewerkers uit de betreffende organisaties, of van vergelijkbare organisaties. EVALUATIE Tijdens de oefening houden controllers het oefenproces in de gaten. Zij ondersteunen de oefenleider in het sturen van het scenario, zodat iedere deelnemer zijn leer- en oefendoelen haalt. Ook zijn er waarnemers actief tijdens de oefening. Zij registeren belangrijke gebeurtenissen. Op basis hiervan worden de leer- en oefendoelen van de deelnemende zorginstellingen geëvalueerd en aanbevelingen gedaan ter verbetering. GHOR Een infectieziekte-uitbraak wordt in nationale en regionale risicoanalyses aangemerkt als een hoog risico met een grote impact. De World Health Organisation voorspelt dat een grieppandemie met een geëvolueerd virus ooit zal gebeuren en dat vaccins niet zullen helpen. Zeeuwse koorts is een realistisch scenario. Ik doe graag mee met deze oefening om te kijken of onze afspraken werken, of de samenwerking lukt. Jan Rotte ZEEUWSE HUISARTSEN COÖPERATIE Tijdens de oefening zullen we moeten dealen met een aantal lastige vragen en beslissingen. Leerpunten uit eerdere oefeningen waren communicatie en coördinatie. En bij deze oefening zal dat onverminderd belangrijk zijn. Ik verwacht een aantal interessante uitdagingen, bijvoorbeeld als het gaat om een toename van de zorgvraag en het werken volgens bepaalde methoden. Ook willen we in een situatie als deze zo efficiënt mogelijk vergaderen, om zo effectief mogelijk te kunnen optreden. Marian van der Hooft NUCLEUS ZORG Deelnemende organisaties We hebben een nieuwe samenstelling van ons crisisteam. Ook hebben we een nieuwe directeur en HAP-manager. De oefening Zeeuwse koorts zal spannend, vooral leerzaam en gegarandeerd confronterend zijn. En dat mag! Caroline van den Bergen ZORGSTROOM Door mee te draaien in deze oefening trainen we onszelf en doen we ervaring op met een grootschalige crisis. Zorgstroom wil graag haar crisisbeleidsteam goed trainen en daarbij nauw samenwerken met haar partners. Zeeuwse koorts is daarvoor een uitstekend middel. We hopen onze leerdoelen te bereiken en daarmee verder aan de slag te gaan na de oefening. Want crisisbeheersing is een continuproces waar je altijd mee bezig moet zijn. Jannie van Sluijs GGD ZEELAND Belangrijke data: 2 OKTOBER 2017 Informatiebijeenkomst voor deelnemers aan de oefening 30 OKTOBER 2017 Voorlichtingsbijeenkomst voor controllers, observatoren en leden responscel 14 NOVEMBER 2017 Projectteamvergadering 21 NOVEMBER 2017 Bijeenkomst contactgroep 28 EN 29 NOVEMBER 2017 Oefening Zeeuwse koorts De GGD Zeeland doet mee aan deze oefening, omdat de uitbraak van een infectieziekte een reëel scenario is. En we vinden als GGD belangrijk om een goede samenwerking te hebben met onze ketenpartners in de witte kolom. Daarom is het goed om regelmatig met elkaar te oefenen op dit scenario en te toetsen hoe de samenwerking verloopt. Dat stelt ons in staat te ontdekken of er verbeterpunten zijn die we in de samenwerking moeten wijzigen of aanpassen, zoals het GGD Rampenopvangplan (GROP). Peter van Netten ZORGSAAM ZORGGROEP ZorgSaam Zorggroep Zeeuws Vlaanderen biedt binnen de zorgketen op vele niveaus zorg aan: ziekenhuis, thuiszorg, woonzorg en verpleeg- en verzorgingshuizen. Een ketenbrede oefening binnen de regio is van belang om de onderlinge afstemming en processen tussen de diverse partijen te toetsen. Ook oefenen we graag onze inzetprocedure en de rol van het crisisbeleidsteam. Specifiek richten we ons op structurele informatieverzameling, snelle rapportages, correcte en gemeenschappelijke beeldvorming van de situatie en toekomstgericht denken. Marleen Cammaert

4 ADMIRAAL DE RUYTER ZIEKENHUIS ADRZ doet graag mee met de oefening. We trainen intern regelmatig en er valt altijd wel iets te verbeteren. Nu is de kans daar om mee te doen met een oefening met ketenpartners. Dat is een mooie test om te ervaren wat we van deze oefening kunnen leren. Ook het feit dat we nu met een langdurige crisis te maken krijgen, maakt de uitdaging groot. Doorgaans zijn we zeer efficiënt in het crisismanagement. Ik kijk erg uit naar de Zeeuwse koorts. Rini Lambregts RAV ZEELAND We beseffen dat zowel externe als interne factoren van invloed zijn op het borgen van de continuïteit van ambulancezorg. Gezien het feit dat dit gelukkig weinig voorkomt, maar te verwachten valt dat een griepepidemie zich plotseling kan aandienen, lijkt het ons heel zinvol om het crisisplan en de functies binnen het CBT team te oefenen en te achterhalen waar nog verbetering mogelijk is. Mike Bolle RESPONSCEL De responscel simuleert diverse organisaties en brengt nieuwe elementen in. De volgende organisaties worden daadwerkelijk vertegenwoordigd: Belgische autoriteit, Ministerie van VWS, LOCC, RIVM/LCI en de Provincie Zeeland. MYSTERIEUS VIRUS: ZEEUWSE KOORTS De Zeeuwse koorts, ook bekend als moeraskoorts, was een gematigde vorm van malaria die in Zeeland - en andere natte stukken in Nederland - voorkwam en destijds in combinatie met infectieziekten in veel gevallen dodelijk verliep. Van de Engelse soldaten die in 1809 in Walcheren binnenvielen om tegen Napoleon Bonaparte te vechten en de vaarweg naar Antwerpen te controleren, waren er meer dan binnen een paar weken door deze ziekte geveld en zijn er naar schatting ruim overleden. Door de gevechten stierven naar schatting slechts 50 soldaten. In augustus vielen de Engelsen Walcheren binnen, in December vertrokken ze weer. Ze werden niet door de Fransen verslagen, maar door de muggen in combinatie met slecht drinkwater, vuile straten en onhygiënische leefomstandigheden. Malariavrij Ook in de Tweede Wereldoorlog zijn nog ziektegevallen en overlijdens beschreven, onder meer van Duitse troepen. Dit had ook te maken met het niet meer verkrijgbaar zijn van kinine en inundatie van grote stukken land waardoor de muggen welig tierden. In 1959 is één van de laatste gevallen van inheemse malaria geconstateerd en pas in 1970 is Nederland door de World Health Organisation malariavrij verklaard. Maar wie weet wat de klimaatverandering ons weer zal brengen Zeeuwse koorts PROJECTTEAM De oefening wordt voorbereid door het projectteam Zeeuwse koorts. In dit projectteam zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd: ADRZ, ZorgSaam, GGD Zeeland, ZHCo, Nucleus Zorg, Zorgstroom, GHOR, TCZWN-ErasmusMC, Rode Kruis, RAV Zeeland en de Veiligheids regio Zeeland. Het projectteam wordt geleid door Gert-Jan Ludden van SVDC. De oefenleiding is in handen van Bram Monnier van Trimension. Martin Bobeldijk van Turnaround Communicatie verzorgt de communicatie. Eye opener: blindelings samenwerken Regionaal en landelijk hebben we elkaar nodig. LESSONS LEARNED Dat zegt Ariene Rietveld, Arts Maatschappij en De oefening Zeeuwse koorts is een mooie gelegenheid om te oefenen wat er op papier staat. Onder Gezondheid, Infectieziektebestrijding namens de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding tijdsdruk lopen dingen altijd anders. Daarom is het goed (LCI). Voor een effectieve bestrijding van een te toetsen hoe de samenwerking verloopt en te kijken infectieziekte is het noodzakelijk dat GGD en LCI waar eventueel dingen kunnen verbeteren, aldus elkaar snel weten te vinden en dat we nauwgezet Rietveld. Op basis van haar ervaring signaleert zij dat met elkaar communiceren. Daarom doe ik graag het voor professionals soms een eye opener is dat ze mee in de responscel. niet alleen aan infectieziektebestrijding doen, maar ook moeten communiceren met burgemeesters, wethouders Een regionale infectieziekte-uitbraak wordt door de GGD en burgers. Hoe gaat dat in zijn werk? Hoe denkt een bestreden, in samenwerking met diverse andere zorginstellingen. Zij onderhoudt het contact met huisartsen en je het antwoord op moet weten, aldus Rietveld. Een burgemeester en wat vindt hij belangrijk? Vragen waar laboratoria. En zij adviseert burgemeesters over te nemen burgemeester mag alleen besluiten nemen na advies van maatregelen. Het LCI onderdeel van het RIVM zal de een arts infectieziektebestrijding. Dan moet je wel zorgen GGD adviseren over te nemen maatregelen. Bij een landelijke uitbraak krijgt de LCI een centrale rol. Zij zorgt voor hoe je de discussie kunt aangaan. Want soms is het in het dat je weet hoe je hem het beste kunt ondersteunen. En afstemming tussen de regio s, en met het buitenland als belang van de GGD om open te communiceren over wat dat nodig is. Ook levert zij wetenschappelijke onderbouwing van het beleid en stelt zij landelijk beleid vast voor om paniek onder de bevolking te voorkomen. Daarnaast je wel en niet weet, terwijl een burgemeester dat niet wil het eenduidig bestrijden van de infectieziekte. De GGD is het volgens Rietveld belangrijk dat iedereen in de keten implementeert dit beleid en werkt aan de hand van landelijk opgestelde richtlijnen. Daarnaast fungeert de LCI het iedereen weet waarvoor hij aan de lat staat. Tijdens een zijn plannen en stroomschema s op orde heeft. En dat hele jaar door als meldpunt en vraagbaak voor de GGD en. crisis moet je blindelings kunnen samenwerken.

5 Er komt nog al wat af op zorginstellingen Bij een griepepidemie loopt het zorginstellingen al snel over de schoenen, zegt Roel Geene, ROAZ-coördinator Opgeschaalde Zorg Zuidwest-Nederland van Traumacentrum Zuidwest-Nederland. Veel patiënten hebben zorg nodig, terwijl er vanwege de griep minder personeel voorhanden is. Daarnaast kan zich een griepvariant voordoen waarvoor geen vaccin beschikbaar is, wat grote impact heeft op de te verlenen zorg. Daarom is het belangrijk dat instellingen met elkaar oefenen en testen of zij voorbereid zijn op de uitbraak van een infectieziekte. Er komt nog al wat op hen af. Geene vertelt dat het Traumacentrum Zuidwest-Nederland zich bezighoudt met het waarborgen van de zorgcontinuïteit. In dat kader wordt onderzocht wat er nodig is om de zorgcontinuïteit in de regio in bijzondere situaties te garanderen. Als we daar inzicht in hebben, kunnen we kijken waar zich problemen voordoen en hoe we dat oplossen. Onderdeel hiervan is het vaststellen van de zorggrenzen : wanneer loopt het de zorginstellingen over de schoenen. Een van de scenario s die daarvoor regionaal wordt uitgewerkt is een grieppandemie. DILEMMA S De oefening Zeeuwse koorts in Zeeland sluit uitstekend aan op het vaststellen van de zorggrenzen in onze regio, aldus Geene. Wat betekent een infectieziekte-uitbraak voor de zorginstellingen afzonderlijk en welke impact heeft het op de keten? Is het mogelijk om zorg te blijven leveren? Het is goed om dat met elkaar te beoefenen en te kijken of alles goed is geregeld en werkt. De ervaring leert dat informatie delen en onderlinge communicatie altijd extra aandacht behoeft. Dat zijn punten om extra op te letten tijdens de oefening. Daarnaast denkt Geene dat de instellingen te maken krijgen met dillema s die ze normaal gesproken niet tegenkomen. Denk aan zorg verlenen versus het garanderen van de veiligheid van eigen personeel. Of het al dan niet behandelen van patiënten vanwege gebrek aan capaciteit. Ook deze dilemma s zal je in ketenverband moeten bespreken. Colofon ONTWERP EN OPMAAK: Veldhuizen Grafisch Effect CONCEPT EN TEKST: Turnaround Communicatie FOTOGRAFIE: Eigen foto s, Shutterstock MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR: