Vragen/contact Toiletadviezen Telefoonnummers afdeling Fysiotherapie/Revalidatie

Transcriptie

1 Vragen/contact Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Fysiotherapie/Revalidatie van de ziekenhuislocatie waar u onder behandeling bent. U vraagt vervolgens naar de bekkenbodemfysiotherapeut. Telefoonnummers afdeling Fysiotherapie/Revalidatie Ziekenhuislocatie Bethesda Ziekenhuislocatie Refaja Ziekenhuislocatie Scheper Toiletadviezen TRIP

2 Goed toiletgedrag kan veel bijdragen aan het goed functioneren van uw blaas en darmen en daardoor aan een goede gezondheid en goed welbevinden. We informeren u hierbij over: toiletgedrag en toilethouding; de werking van de blaas en darmen; hoe u het beste kunt plassen en ontlasten. Het betreft algemene informatie. De bekkenfysiotherapeut kan de adviezen aanpassen op basis van uw specifieke klachten. De bekkenbodem De bekkenbodemspieren sluiten het lichaam van onderen af. Ze zitten gespannen tussen het schaambeen, de zitbeenknobbels en het heiligbeen en staartbeen. De bekkenbodemspieren ondersteunen de blaas, de urinebuis, de prostaat bij mannen, de baarmoeder en vagina bij vrouwen en de endeldarm. Door de bekkenbodemspieren aan te spannen, kunt u urine, ontlasting en windjes ophouden. Door de bekkenbodemspieren goed te ontspannen kunt u probleemloos plassen en ontlasten. Het goed kunnen aan- en ontspannen van de bekkenbodemspieren is belangrijk voor een goede werking van de bekkenbodem, de blaas en de darmen. Een ontspannen buik en buikademhaling zijn daarbij ook nog belangrijk. Tekst behorend bij de afbeeldingen op de linkerpagina Staand plassen voor mannen 1. Ga staan met de voeten iets uit elkaar en licht naar buiten gedraaid. Zet de knieën niet op slot. 2. Strek de romp goed op, waardoor de rug goed hol wordt en het bekken naar voren kantelt. Maar zo, dat de houding niet verkrampt aanvoelt. De blaas kan zo goed leeglopen. 3. Ontspan de bekkenbodemspieren en neem de tijd. Laat de plas vanzelf komen. Pers dus niet mee! 4. De plas niet onderbreken. 5. Blijf nog even staan voor de laatste druppels. 6. Span de bekkenbodemspieren licht aan en laat weer los. 7. Dep droog. De blaas Het plassen kan soms best even uitgesteld worden. De blaas geeft een seintje (aandrang) als hij voor iets meer dan de helft gevuld is. Deze aandrang kunt u onderdrukken. Geeft u toe aan deze aandrang, dan wordt de vulmogelijkheid van de blaas op den duur kleiner en moet u steeds vaker naar het toilet. Een gezonde volwassen blaas kan ml urine bevatten. Is de blaas voor ongeveer driekwart gevuld, dan ontstaat er sterkere aandrang en is het tijd om naar het toilet te gaan. Door te vaak te lang uit te stellen raakt de blaas steeds te vol en rekt hij op den duur uit. 2 11

3 Adviezen voor een goede werking van de blaas: Voldoende vocht drinken is belangrijk voor de werking van de nieren en de blaas. Inname van 1,5 tot 2 liter vocht, verdeeld over de dag, en 5 tot 8x plassen per etmaal is normaal. Als u vaker dan 1x s nachts moet plassen, is het zinvol om 2/3 van de vochtinname in de ochtend en voormiddag (tot uur) te drinken. Op oudere leeftijd is 2x per nacht plassen ook nog normaal. Koffie, alcohol, koolzuurhoudende dranken, (sinaas)appelsap zijn prikkelend voor de blaas en zorgen voor een toename van de aandrang om te plassen. De darm Heeft u aandrang voor ontlasting, ga dan naar het toilet. Uitstellen betekent vaak dat de aandrang verdwijnt en voorlopig niet meer terugkomt. Dit kan leiden tot verstopping (obstipatie). s Morgens bij het opstaan en minuten na het eten zijn de darmen actiever. Op die momenten kan het ontlasten daarom makkelijker gaan. Adviezen voor een goede werking van de darm: Vezelrijke voeding (30 tot 40 gram vezels per dag) en voldoende vocht (1,5 tot 2 liter) zijn belangrijk voor een goede spijsvertering. Vezels zijn onverteerbare stoffen die van nature voorkomen in plantaardige producten zoals fruit, groente, noten, peulvruchten, granen en volkorenproducten. Ze zorgen voor een goede darmwerking. Bij onvoldoende vocht en vezels wordt het aanbod van ontlasting kleiner en de ontlasting wordt hard. Er ontstaat weinig aandrang en de ontlasting hoopt zich langzaam op in de darm (obstipatie). Dit kan weer leiden tot een vol gevoel, weinig eetlust, krampen, buikpijn of brandend maagzuur. Bij voldoende vezels en vocht is een ontlastingspatroon van 3x per dag tot 1x in de 3 dagen normaal. 10 3

4 Algemene richtlijnen: - Eet 3 maaltijden per dag, dit is goed voor het ritme van de darmen. - Sla geen maaltijden over. - Het ontbijt is erg belangrijk. Het zet de darmen in beweging. - Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. - Eet rustig en kauw goed. Er moet meer vocht worden gedronken bij: - vezelrijke voeding; - warm weer, sporten, zware arbeid; - diarree, braken, koorts. Koffie, alcohol, koolzuurhoudende dranken, (sinaas)appelsap zijn prikkelend voor de darm en kunnen een onrustig gevoel in de buik geven. Meer informatie is te vinden op in het boekje darmehbo. Tekst behorend bij de afbeeldingen op de linker pagina 1. Recht op het toilet zitten. Deze houding mag niet verkrampt aanvoelen. Houd de schouders en armen ontspannen. 2. Zet de voeten plat op de grond. Draai de knieën iets naar buiten en uit elkaar. 3. Ontspan de bekkenbodemspieren en neem de tijd. Laat de plas vanzelf komen. Pers dus niet mee! 4. De plas niet onderbreken. Algemene toiletadviezen Neem de tijd om naar het toilet te gaan. Hoe rustiger, hoe effectiever. Hoe beter uw blaas of darm geleegd is, hoe langer het meestal duurt voordat u weer naar toilet moet. Het is belangrijk om te gaan zitten op het toilet. Ga dus niet op het voorste puntje van de bril zitten of boven de bril hangen. Het plassen of ontlasten wordt dan alleen maar moeilijker. Gebruik eventueel schoonmaakdoekjes of eau-de-cologne-doekjes om de bril te reinigen. Zet de voeten plat op de grond en ontspan de benen. Kinderen of kleine volwassenen kunnen het beste een voetenbankje of opstapje gebruiken. Komen alleen de tenen op de grond, dan spannen de been en bekkenbodemspieren zich aan waardoor het plassen en ontlasten moeilijker gaat. 5. Als dit nodig is, wiebel dan na het plassen rustig heen en weer of buig voorover om te zorgen dat de blaas goed leeg is. 6. Blijf nog even zitten voor de laatste druppels. 7. Span de bekkenbodemspieren licht aan en laat weer los. 8. Dep droog. 4 9

5 Laat de kleding tot op de enkels zakken. Plaats de voeten en knieën iets uit elkaar. Dit gaat het beste wanneer de (onder)broek niet meer om de knieën spant. Ontspan de bekkenbodemspieren, adem rustig naar de buik en wacht totdat de plas of ontlasting vanzelf op gang komt. Bij gebruik van toiletpapier altijd van voren naar achteren vegen. Indien de huid erg geïrriteerd is, na toiletgang spoelen met water en daarna goed droog deppen. Geen zeep gebruiken. Hierin zitten stoffen die de slijmvliezen kunnen irriteren. Specifieke aandachtspunten bij het plassen Ga ontspannen rechtop zitten. Laat de plas rustig in 1x vanzelf helemaal weglopen en plas zo volledig uit. Pers of druk niet mee, laat de blaas zelf het werk doen. Meepersen helpt niet, het kan de plasbuis zelfs een beetje dichtdrukken. Als de straal stopt, kantel dan het bekken rustig voor- en achterover. Zo kunnen de laatste restjes urine naar de plasbuis stromen en uitgeplast worden. Span tot slot de bekkenbodemspieren even goed aan, ontspan ze dan en sta daarna pas op. Heeft u wel drang om te plassen maar wil de urine moeilijk of niet komen, kantel dan het bekken rustig een aantal keren voor- en achterover terwijl u in- en uitademt. Het rustig een aantal keer aanspannen en loslaten van de bekkenbodemspieren kan ook helpen. Ga nooit stippeltjes of streepjes plassen. Dit is geen goede oefening en kan leiden tot achterblijven van urine en daardoor tot urineweginfecties. 8 5

6 Specifieke aandachtspunten bij het ontlasten Ga ontspannen met een iets bolle rug zitten. Druk eventueel heel rustig mee op de inademing. Ideaal is als u helemaal niet hoeft te drukken (persen). Richt lichte druk naar de anus. De bekkenbodemspieren moeten hierbij ontspannen zijn. Trek na de ontlasting de anus licht in en dep dan de anus schoon. Probeer niet rekkend te vegen, zo trekt u de anus open, waardoor er opnieuw wat ontlasting aan het toiletpapier kan komen. Als u last heeft van pijnlijke kloofjes bij de anus, kunt u vette crème of zalf rond de anus smeren voor u gaat ontlasten. Op deze manier glijdt de ontlasting langs de crème of zalf en schuurt minder langs de kloofjes. Na het ontlasten kunt u de huid opnieuw insmeren ter bescherming. Tips als de ontlasting niet wil komen Adem een aantal keren goed naar de buik in en uit. Kantel het bekken (holle en bolle onderrug maken) 10x voor- en achterover. Als u een holle rug maakt ademt u in en als u de rug bol maakt ademt u uit. Adem in en bol de buik iets op en richt lichte druk op de anus. De bekkenbodemspieren moeten hierbij ontspannen blijven. Komt de ontlasting dan nog niet terwijl u toch behoorlijke aandrang heeft, probeer dan 10 minuten intensief te bewegen (wandelen of bukkende werkzaamheden uitvoeren zoals afwas- of wasmachine inruimen, traplopen, springen). De aandrang kan hierdoor toenemen, waardoor u wel kunt ontlasten. Ga hierna weer naar het toilet en ga ontspannen zitten. Probeer of de ontlasting nu wel wil komen met de hierboven vermelde tips. Als het dan na 5 minuten nog niet lukt, ga dan niet hard persen maar wacht de volgende gelegenheid af. Als u geregeld een verstopping heeft, kunt u het beste 15 minuten na iedere maaltijd naar het toilet gaan en kijken of de ontlasting wil komen. De grootste kans op aandrang heeft u na de maaltijd. Probeer deze adviezen altijd op te volgen, ook wanneer het moeilijk gaat. Verstopping (obstipatie) Bij verstopping heeft u problemen bij het ontlasten. We spreken over verstopping wanneer iemand minder dan 3x per week ontlasting heeft of wanneer iemand wel regelmatiger ontlasting heeft maar vaak hard moet persen om de ontlasting kwijt te raken. Voeding met te weinig vezels en/of te weinig vocht kan verharding van de ontlasting geven en daardoor verstopping. De ontlasting hoopt zich langzaam op in de darm. Dit kan weer leiden tot een vol gevoel, weinig eetlust, krampen en buikpijn. Wanneer de endeldarm (over)vol is, kan het hele darmstelsel ontregeld raken. Ook kan er dunne ontlasting langs de ontlastingsprop uit de endeldarm lekken. Dit lijkt op diarree, maar is het gevolg van verstopping en wordt ook wel overloopdiarree genoemd Wordt de bekkenbodem tijdens het ontlasten niet of onvoldoende ontspannen, dan kan de ontlasting niet of maar gedeeltelijk geloosd worden. Hierdoor kunt u een vol gevoel houden of snel weer opnieuw aandrang voor ontlasting krijgen. Een te gespannen of niet goed functionerende bekkenbodem kan zo verstopping tot gevolg hebben. Een hoge bekkenbodemspierspanning kan ook leiden tot pijn in de onderbuik, de lage rug of bij het staartbotje. 6 7