Inscheuring tijdens de bevalling oftewel een (sub)totaalruptuur. Wat nu?

Transcriptie

1 Inscheuring tijdens de bevalling oftewel een (sub)totaalruptuur Wat nu?

2 Als tijdens de bevalling scheurtjes ontstaan in de huid, het weefsel tussen de vagina en de anus (het perineum) en in de kringspier rond de anus, spreken we van een ruptuur (synoniem voor scheur ). Is de kringspier rond de anus helemaal ingescheurd, dan is sprake van een totaalruptuur. Scheurt de kringspier gedeeltelijk in, dan spreken we over een subtotaalruptuur. Bij een eerste bevalling ontstaat bij veel vrouwen in meer of mindere mate een scheurtje. Bij een volgende bevalling gebeurt dit minder vaak, omdat de weefsels makkelijker rekken. Een (sub)totaalruptuur kan zowel bij een gewone bevalling als bij een kunstverlossing ontstaan. Deze complicatie komt wat vaker voor bij een tang- of vacuümbevalling. Uit onderzoek blijkt dat knip een totaalruptuur lang niet altijd kan voorkomen. Achtergrondinformatie bekkenbodem De bekkenbodem is een groep spieren die tussen het schaambeen, het heiligbeen en het staartbeen ligt (zie figuur 1). De bekkenbodem ondersteunt de blaas met de urinebuis, de baarmoeder met de vagina en de endeldarm. De bekkenbodemspieren hebben meerdere functies. Ze ondersteunen de organen onder in de buik. De spieren moeten goed kunnen aanspannen om urine, windjes en ontlasting op te houden, maar moeten ook goed kunnen ontspannen om te kunnen plassen, ontlasten en vrijen. Figuur 1: de bekkenbodem patiënteninformatie 2

3 Klachten als gevolg van een (sub)totaalruptuur Een (sub)totaalruptuur kan verschillende klachten geven. In het algemeen herstellen klachten binnen enkele weken vanzelf, soms blijven klachten echter langere tijd bestaan. Kort na de bevalling is bij veel vrouwen met een (sub)totaalruptuur het gevoel in het onderlichaam verminderd. U voelt bijvoorbeeld niet goed of u klaar bent met plassen of er ontsnappen ongewild windjes. Doordat de bekkenbodemspieren zijn ingescheurd en weer gehecht zijn, is hun functie verminderd en kunt u urine, windjes en zelfs ontlasting niet altijd goed ophouden. Een andere klacht na het herstel van een (sub)totaalruptuur kan zijn dat het vrijen pijnlijk is. Dit kan veroorzaakt worden doordat u de bekkenbodemspieren niet goed kunt ontspannen. Hierdoor is tijdens het vrijen een verhoogde wrijvingskracht aanwezig die pijnklachten geeft. Tevens kunnen pijnklachten optreden op de plaats van het (verse) litteken. Vaak kan het gebruik van een glijmiddel helpen. Naast de directe gevolgen kunnen ook nog op latere leeftijd klachten ontstaan van een (sub)totaalruptuur. Het is belangrijk tijdig de bekkenbodemspieren te trainen, om het ontstaan van klachten op lange termijn te voorkomen. Wat kunt u zelf doen om het herstel te bespoedigen? Hechtingen Het is noodzakelijk om een totaalruptuur zorgvuldig te hechten om latere problemen (bijvoorbeeld met het ophouden van ontlasting) te voorkomen. Dit wordt altijd door een ervaren gynaecoloog gedaan. Vaak, maar lang niet altijd, gebeurt het hechten in de operatiekamer. Vlak na bevalling zorgen uitwendige, maar ook inwendige hechtingen voor ongemak. Er is een aantal dingen dat u kunt doen om het herstel te bevorderen: In het begin is koelen zeer belangrijk. Dit helpt met name om zwelling en vorming van bloeduitstortingen tegen te gaan, maar werkt tevens pijnstillend. Hiervoor kunt u bijvoorbeeld een maandverband nat maken en invriezen. Doe het vervolgens in een washandje (i.v.m. de kou) en een plastic zakje (i.v.m. het vocht). Leg het koude verband tegen de hechtingen. De eerste dagen na de bevalling is rust zeer belangrijk. Zowel het bekken als de bekkenbodem zijn hierbij gebaat. Probeer veel te liggen, afgewisseld met kleine stukjes lopen en even zitten. Probeer niet te lang achter elkaar te staan. Wat goed voelt, mag. Uw lichaam geeft zelf aan wat mogelijk is en wat niet. Geef hieraan zoveel mogelijk gehoor. U kunt het beste zitten op een stevige ondergrond, bijvoorbeeld een harde houten stoel en niet op een zitbandje. Probeer zo ontspannen mogelijk te blijven zitten. Dit is aanvankelijk zeker niet prettig, maar wel het beste voor het herstel. Bouw de duur van het zitten rustig op van kort naar steeds langer. patiënteninformatie 3

4 Het plassen is vaak zeer gevoelig. Het kan helpen in de douche te gaan staan en te proberen de urine gewoon te laten lopen, terwijl u met behulp van de douchekop de hechtingen besproeit met lauw water. U krijgt medicatie om de ontlasting soepel te maken. Ga rustig op het toilet te zitten en neem de tijd om het lichaam de ontlasting eruit te laten werken. Duw niet te veel mee, dat geeft alleen maar meer pijnklachten. De bekkenbodem U kunt uw bekkenbodemspieren gaan oefenen zodra enig gevoel terug is. Probeer dit rustig uit en bouw langzaam op. Hieronder staan enkele oefeningen voor de eerste weken na de bevalling. Trainingsoefeningen Oefening 1: aanspannen en ontspannen Span gedurende 2 tellen de spieren aan door te doen alsof u uw plas ophoudt, een windje tegenhoudt of door uw vagina te sluiten. Hierdoor spant u de juiste spieren aan. Ontspan de spieren vervolgens gedurende 4 tellen. Herhaal dit enkele malen, als het lukt. Als de spieren moe worden, voelt u minder controle over het aanspannen en ontspannen. U kunt dan beter even stoppen en het enkele uren later opnieuw proberen. Probeer de oefening ook in verschillende houdingen te doen. Liggend is de oefening het makkelijkst, zittend iets moeilijker en staand het moeilijkst. Oefening 2: Langer aanspannen Voer dezelfde handelingen uit als bij oefening 1, maar probeer de periode van aanspannen te verlengen. Probeer goed door te ademen en blijf bewust ontspannen na elke aanspanning. Probeer ook bij het hoesten, niezen en optillen bewust de bekkenbodemspieren in te schakelen. Oefening 3: sneller aanspannen en ontspannen Als de controle over de bekkenbodemspieren grotendeels is teruggewonnen, kunt u proberen de perioden van aanspannen en ontspannen te verkorten. Probeer hierbij zeer kort aan te spannen en direct zeer kort te ontspannen en dit vaker achter elkaar te herhalen. Oefening 4: stapsgewijs aan- en ontspannen Voor de bewustwording van uw bekkenbodem kunt u de volgende oefening doen, waarbij u in 3 stappen de bekkenbodem aanspant (alsof u een lift van de eerste, via de tweede, naar de derde verdieping beweegt); Stap 1: span alleen uw bekkenbodem aan, zonder dat u uw buik intrekt of billen samenknijpt. Stap 2: span uw bekkenbodem iets harder aan, waardoor de buik vanzelf iets intrekt (navel gaat naar binnen) patiënteninformatie 4

5 Stap 3: span nog harder aan, waardoor de billen ook vanzelf gaan samenknijpen. Stap 4: probeer de bekkenbodem weer in één keer helemaal te ontspannen. Wat te doen als de klachten niet vanzelf overgaan? Als u na 6 weken nog de klachten hebt, bespreek dit dan met uw verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Zij kunnen u verwijzen naar een gediplomeerde bekkenbodemfysiotherapeut (zie volgende paragraaf) om te werken aan herstel van de bekkenbodemspieren. Verwacht niet dat op korte termijn allerlei ingrijpende onderzoeken zullen worden verricht, aangezien dit in de eerste weken tot enkele maanden niet zinvol is. Vaak treedt herstel weer op met goede training. Als de klachten desondanks aanwezig blijven of onvoldoende herstel op treedt, is een aantal onderzoeken mogelijk om de anatomie en functie van de bekkenbodem, de kringspier en de endeldarm te beoordelen. Onderzocht kan bijvoorbeeld worden of er mechanische problemen zijn, zoals een te lage spanning van de kringspier of er problemen zijn met de zenuwvoorziening van de kringspier of bekkenbodem. Aan de hand van de resultaten van deze onderzoeken kan vervolgens een behandelplan worden opgesteld, waarbij de gynaecoloog, uroloog, maag- darmleverarts en de bekkenbodemfysiotherapeut betrokken kunnen worden. Wat doet de bekkenbodemfysiotherapeut? Een bekkenbodemfysiotherapeut is een fysiotherapeut met een aanvullende opleiding, die patiënten met bekken- of bekkenbodemproblemen behandelt. De fysiotherapeut helpt u weer controle te krijgen over de bekkenbodemspieren door u oefeningen te leren waarmee u de bekkenbodem kunt versterken. Veel voorkomende klachten waarmee u naar de bekkenbodemfysiotherapeut doorverwezen kunt worden: Verlies van urine, windjes en/of ontlasting Heftige aandrang voor ontlasting en/of urine Gevoel van verzakking, een zwaar of drukkend gevoel in de bekkenbodem, onderrug of onderbuik Pijn in onderrug en/of het bekken Pijn bij het vrijen ten gevolge van een verhoogde spierspanning in de bekkenbodem. Vragen? Hebt u nog vragen? Stel ze gerust aan een van onze gynaecologen of gynaecologen in opleiding. Voor de adressen van gediplomeerde bekkenbodemfysiotherapeuten kunt u terecht bij het meldpunt van Gynaecologie. Het telefoonnummer van dit meldpunt vindt u op de achterzijde van deze folder. patiënteninformatie 5

6 Geef uw mening! Deel uw ervaring over Zuyderland Medisch Centrum op een onafhankelijk kwaliteitsplatform voor de zorg. Op basis van uw ervaring kunnen wij onze zorgverlening verder verbeteren. Gynaecologie Meldpunt Oost 11 Afsprakennummer: Werkdagen: en uur Informatienummer: Werkdagen: en uur Behandelend specialist drs. Aardenburg dr. Bremer drs. Gondrie dr. Mertens drs Vellekoop drs Wassen Internet