Verkenning governance IMDI

Transcriptie

1 29 februari 2012 Verkenning governance IMDI

2 Verkenning governance IMDI technopolis group, Februari 2012 Wieneke Vullings (projectleider) Marijn Kieft Bastian Mostert Frank Zuijdam

3 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en opdracht Aanleiding Beschrijving van de opdracht Methodologie van de verkenning Leeswijzer 5 2. IMDI: de huidige situatie Het ontstaan van IMDI Ambities en doelstellingen van IMDI Huidige organisatiestructuur van IMDI Visies op de huidige functies en governance van IMDI Nationale en internationale beleidscontext Nationaal topsectorenbeleid Onderzoek en publiek-private samenwerking Horizon European Technology Platforms European Innovation Partnership Eureka Structuurfondsen Hoe kan IMDI aansluiten bij de beleidsontwikkelingen? Uitgangspunten voor de governance van IMDI Inbedding in topsectorenbeleid Mogelijkheden voor nieuwe funding Functies en governance van de toekomstige IMDI-organisatie Mogelijke functies van de IMDI-organisatie in de toekomst Een toekomstige IMDI organisatie: netwerk, programma of instituut? Een groeimodel? Uitgangspunten voor de toekomstige organisatie 36 Verkenning governance IMDI i

4 Figuren Figuur 1 Organisatiestructuur IMDI...7 Figuur 2 Toekomstvisie IMDI... 8 Figuur 3 Link tussen LSH roadmaps en IMDI CoREs...15 Figuur 4 Overzicht HTSM thema s...16 Figuur 5 Mogelijke functies voor de overkoepelende IMDI - organisatie Figuur 6 Model 1 IMDI netwerk Figuur 7 Model 2: ZonMw programma nieuwe stijl Figuur 8 Model 3: IMDI centrum Tabellen Tabel 1 Doelen van IMDI...7 Tabel 2 Beknopte governance modellen van de CoREs...10 Tabel 3 Overzicht budgetten Horizon ii Verkenning governance IMDI

5 1. Achtergrond en opdracht 1.1 Aanleiding Door de naoorlogse babyboom zal de vergrijzing in Nederland het toppunt tussen 2025 en 2035 bereiken. Hierdoor neemt de vraag naar gezondheidszorg toe met 40%. Daarnaast daalt de beroepsbevolking met meer dan 5% door de dalende geboortecijfers vanaf Hierdoor overstijgt binnen een paar jaar de grote vraag naar gezondheidszorg het beperkte aanbod. Deze trend beperkt zich niet tot Nederland, maar is wereldwijd in veel landen aan de orde. Deze ontwikkelingen vragen om fundamentele veranderingen in de gezondheidszorg, namelijk: Verhoging van de efficiëntie van gezondheidszorgprofessionals. Een verschuiving van (dure en arbeidsintensieve) intramurale zorg naar (goedkopere en arbeidsextensieve) extramurale zorg. Vergroting van het zelfzorgpotentieel van de bevolking. De inzet van nieuwe medische instrumenten kan een motor zijn achter noodzakelijke veranderingen in de Nederlandse zorg. Nieuwe vormen van medische beeldvorming en beeldverwerking en nieuwe minimaal invasieve technieken kunnen de efficiëntie, de veiligheid en de kwaliteit van zorg verhogen en de duur van ziekenhuisopnamen bekorten. Daarmee leveren zij ook een bijdrage aan de gewenste verschuiving van dure intramurale zorg naar goedkopere extramurale zorg. Nieuwe technieken voor thuiszorg, zelfzorg en revalidatie zijn specifiek gericht op deze extramurale zorg. Bovendien kunnen die technieken er toe leiden dat mensen weer eerder kunnen deelnemen aan het arbeidsproces, langer zelfstandig zijn en dat hun kwaliteit van leven toeneemt. Uit het NWO-thema Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg (NIG) is in 2010 IMDI.nl (Innovative Medical Devices Initiative NL, in het vervolg van dit rapport aangeduid middels IMDI) ontstaan. In IMDI werken tal van fundamentele en toepassingsgerichte onderzoeksdisciplines samen met artsen, technici en producenten en gebruikers van medische apparatuur, programmatuur en hulpmiddelen. IMDI bestaat uit acht Centres of Research Excellence, de zogenaamde CoREs en heeft als ambitie om binnen 10 jaar een nieuwe generatie van instrumenten beschikbaar te stellen aan de Nederlandse zorg, zodat deze betaalbaar blijft en kan voldoen aan de eisen van de vergrijzende bevolking. 1.2 Beschrijving van de opdracht De laatste jaren zijn er verschillende consortia in het leven geroepen die gericht zijn op innovatie, zoals de ICES/KIS-programma s, de Technologische Topinstituten (TTI s), de Maatschappelijke Topinstituten (MTI s) en de innovatieprogramma s. Ook in het buitenland zijn vergelijkbare initiatieven ontstaan, zoals de strategische initiatieven in Vlaanderen of the Competence Centres in Oostenrijk en Zweden. De precieze aard van het consortia kan sterk verschillen. De focus van de consortia varieert van het doen van (fundamenteel) wetenschappelijk onderzoek tot netwerkvorming en kennisdiffusie/valorisatie of een combinaties van verschillende functies. Een belangrijk gemeenschappelijk kenmerk van deze instituten is publiek-private samenwerking. De organisatiestructuur van deze initiatieven is afhankelijk van de doelstellingen op heel verschillende manieren vorm gegeven. Er zijn virtuele instituten, fysieke centra en combinaties van beide. Er zijn losse samenwerkingsverbanden en consortia Verkenning governance IMDI 3

6 met een aparte juridische status (bijvoorbeeld een stichting). Voor de aansturing van dergelijke consortia zijn verschillende modellen ontworpen waarbij gebruik wordt gemaakt van vormen als een ledenvergadering, een Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, Wetenschappelijke Adviesraad, Directie, Projectenmanagement, Programmaraad, Gebruikerscommissies, et cetera. De beleidscontext van IMDI is momenteel sterk aan verandering onderhevig. Het nationale innovatiebeleid wordt door middel van de inrichting van het topsectorenbeleid opnieuw vorm gegeven. Door het coördinerend ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) zijn negen topsectoren aangewezen: Agrofood, Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, High Tech Systemen en Materialen, Energie, Logistiek, Creatieve Industrie, Life Sciences & Health, Chemie en Water. Dit zijn sectoren waarin Nederland wereldwijd sterk is en waarvoor de overheid extra aandacht heeft. Op Europees vlak geeft Horizon 2020 de richting aan. Horizon 2020 is het nieuwe Europese financieringsprogramma voor onderzoek en innovatie, dat de opvolgers van bestaande onderzoek- en innovatiefinancieringen, zoals het Zevende Kaderprogramma (KP7), het Competitiveness and Innovation Framework Programme (CIP) en het European Institute of Innovation and Technology (EIT), samenbrengt in één programma. Met een voorgesteld budget van 80 miljard moet Horizon 2020 het makkelijker maken voor onderzoekers en instellingen om financiering te verkrijgen en om goede ideeën op de markt te brengen. Deze ontwikkelingen, gevoegd bij het aflopen van de huidige subsidiestromen, vormen voor veel onderzoeks- en innovatieprogramma s aanleiding om zich te beraden op de toekomst. Dit geldt tevens voor IMDI. Men staat momenteel voor de vraag hoe het zich het beste kan positioneren en organiseren in het licht van de huidige ontwikkelingen op nationaal en international niveau. IMDI wil daarom een eerste verkenning laten verrichten naar mogelijke organisatievormen en de implicaties daarvan. De hoofdvraag van de verkenning is: Hoe moet de governance van IMDI georganiseerd worden om een volwaardige gesprekspartner te blijven voor nationale en internationale besluitvormers en financiers (zowel overheden als bedrijven), nu en in de komende 10 jaar? De verkenning diende in ieder geval de volgende elementen te bevatten: Korte achtergrondschets en contextanalyse van het huidige beleid waarin IMDI zich zal moeten positioneren. Een omschrijving van de functie en meerwaarde van de overkoepelende IMDIorganisatie. Beschrijving van mogelijke alternatieve organisatievormen, met de voor- en nadelen. Aanbevelingen en conclusies. 1.3 Methodologie van de verkenning Voor het uitvoeren van de verkenning hebben we verschillende methoden gebruikt. We zijn begonnen met een brainstorm met ervaren consultants van Technopolis. Tijdens deze brainstorm zijn zowel de relevante beleidsontwikkelingen als verschillende governancemodellen (o.a. good practices) aan de orde gekomen. De volgende stap betrof desk research. Op basis van diverse bronnen is een inventarisatie gemaakt van de belangrijke nationale en internationale beleidsontwikkelingen. In de deskstudie is met name gekeken naar de aanknopingspunten van en voor IMDI. Op basis van de deskstudie is een eerste contextanalyse en achtergrondschets gemaakt. Een belangrijk uitgangspunt van de verkenning was dat de visie van de relevante stakeholders in kaart zou worden gebracht. Met het oog daarop hebben we een groot 4 Verkenning governance IMDI

7 aantal interviews gehouden (zie Bijlage A ). Het ging daarbij om diverse stakeholders: mensen die direct betrokken zijn bij IMDI (directeuren van de CoREs, vertegenwoordigers uit de themaraad, betrokkenen van ZonMw), betrokkenen bij het topsectorenbeleid (medewerkers van NWO, vertegenwoordigers van de diverse topteams, medewerkers van ministeries) en mensen van vergelijkbare initiatieven/good practices (zoals bijvoorbeeld het Netherlands Genomics Initiative, NGI). Ten slotte is een integrale analyse gemaakt van het geheel en dit alles verwerkt in een rapportage. 1.4 Leeswijzer Het voorliggende rapport bevat de bevindingen van deze verkenning. Het rapport is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 schetsen we kort de huidige structuur van IMDI. Hoofdstuk 3 bevat een nadere analyse van de nationale en internationale beleidscontext. In hoofdstuk 4 gaan we in op de uitgangspunten voor een nieuwe model voor IMDI en hoofdstuk 5 schetst de mogelijke functies en governancemodellen die daar bij (kunnen) passen. Verkenning governance IMDI 5

8 2. IMDI: de huidige situatie 2.1 Het ontstaan van IMDI Om een impuls te geven aan de ontwikkeling van hoogwaardige medische instrumenten hebben ZonMW en enkele NWO-gebieden, FOM, STW en het inmiddels opgeheven ICTRegie, in 2008 gezamenlijk 9 miljoen geïnvesteerd in het thema Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg (NIG) 1. Uit het thema NIG is IMDI ontstaan waarbij ook de samenwerking met de VSNU (inclusief de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra NFU en de Nederlandse Federatie van Technische Universiteiten 3TU) verder is versterkt. Hoewel IMDI is ontstaan vanuit een academische context, is het uitdrukkelijk de bedoeling geweest om een vraaggedreven programma te ontwikkelen samen met gezondheidsorganisaties, onderzoeksgroepen en het bedrijfsleven. 2.2 Ambities en doelstellingen van IMDI IMDI beoogt de efficiëntie van bestaande R&D in Nederland te verhogen door te focussen op drie thema s. Deze thema s zijn voortgekomen uit de selectie van vijf innovatieclusters 2 waarin Nederland een sterke positie heeft in termen van kennisontwikkeling en bedrijvigheid. De drie thema s zijn: 1. Thuiszorg, zelfzorg en revalidatie; 2. Medische beeldvorming en beeldverwerking; 3. Instrumentele technieken voor minimaal invasieve ingrepen. IMDI heeft verder de ambitie om binnen een decennium een nieuwe generatie van instrumenten beschikbaar te stellen, waarmee de Nederlandse zorg beter kan voldoen aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen van een vergrijzende bevolking en die bovendien betaalbaar blijft. De inspanningen van IMDI kunnen de groei van de arbeidsbehoefte in de zorg aanzienlijk afremmen en een bijdrage leveren aan de arbeidsproductiviteit en efficiëntie binnen de zorg. Tevens kan IMDI bijdragen aan de verhoging van de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Ten slotte kan IMDI een impuls geven aan de Nederlandse economie doordat nieuwe bedrijven zullen starten, de werkgelegenheid in bestaande Nederlandse bedrijven zal uitbreiden en in Nederland een gunstiger investeringsklimaat zal ontstaan voor buitenlandse bedrijven op het terrein van de medische technologie. In onderstaande tabel zijn de verschillende doelstellingen van IMDI nog eens weergegeven. 1 Zie de NWO-strategienota Wetenschap gewaardeerd! 2 De innovatieclusters zoals gedefinieerd in NIG waren (1) Minimaal-invasieve technieken, (2) Medische optiek en akoestiek, (3) Medische beeldverwerking, (4) Hoge precisie instrumentatie en (5) Veilige extramurale zorg - Lessen voor het NWO thema Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg, Technopolis Verkenning governance IMDI

9 Tabel 1 Doelen van IMDI Doelen IMDI Zorg Economie Onderzoek Verhoging productiviteit zorg Verschuiving naar extramuraal Versterking autonomie patiënt Bevorderen preventie Verhoging veiligheid van zorg Verhoging kwaliteit van zorg Bron: IMDI Core Document. Oprichting nieuwe bedrijven Groei bestaande bedrijven Verbeteren vestigingsklimaat voor bedrijven Minder& korter ziekteverzuim Concentratie (focus) Schaalvergroting (massa) Multidisciplinariteit Meer & sneller maatschappelijk rendement 2.3 Huidige organisatiestructuur van IMDI De organisatie van IMDI is weergegeven in Figuur 1. Figuur 1 Organisatiestructuur IMDI Bron: Website NWO-IMDI. Sinds de officiële IMDI lancering in 2010 bestaat uit drie organen en een secretariaat dat een algeheel coördinerende functie heeft. Het eerste orgaan is de IMDI-themaraad. Deze heeft officieel als taak om publieke en private financiers aan te trekken voor de ontwikkeling van de kennisinfrastructuur van IMDI en begeleid de inhoudelijke en organisatorische ontwikkeling van het thema als geheel. In de IMDI-raad hebben verschillende vertegenwoordigers van academia, bedrijfsleven, onderzoeksorganisaties en de overheid zitting. Het tweede orgaan is het IMDI-themabestuur. Het IMDI-bestuur bestaat uit de directeur van ZonMW en is verantwoordelijk van het nemen van besluiten tot Verkenning governance IMDI 7

10 aanvragen en/of toekennen van gelden. Hierbij laat zij zich bijstaan door de IMDIraad. Het derde orgaan is de IMDI-themacommissie. Deze commissie wordt gevormd door de IMDI-CoRE leiders. De wetenschappelijke leiders van de acht CoREs bereiden de activiteiten inhoudelijk en organisatorisch voor en monitoren de voortgang. Daarnaast geven zij wetenschappelijk advies aan het IMDI-bestuur. IMDI is momenteel in een overgangsfase. De structuur zoals hierboven beschreven zal worden losgelaten, maar hier is formeel nog geen afstand van genomen. IMDI is op dit moment dan ook gepositioneerd als een ZonMw-programma, waarbij het secretariaat door ZonMw medewerkers wordt gevoerd. Hoewel STW, FOM en EW zich niet heel actief met IMDI hebben bemoeid, lijkt er met name vanuit STW in het licht van de topsectoren-discussies wel weer meer interesse voor het gebied te ontstaan. Deze ontwikkelingen zijn ook een belangrijke reden voor IMDI om zich nu te bezinnen op haar positionering en hier duidelijkheid over te scheppen. Als organisatie tracht IMDI: Focus aan te brengen in de onderzoeksagenda in Nederland op het gebied van medische technologie. De onderzoeksomzet van circa 80 miljoen per jaar te verdubbelen in 2021 door wervingskracht en bovengenoemde bundeling. Vraaggedreven conceptontwikkeling te stimuleren. Ondersteuning te bieden aan de 8 CoREs en deze te representeren en coördineren. Een orgaan te zijn dat verantwoordelijk is voor de R&D-infrastructuur voor medische technologie en financiering in Nederland. Figuur 2 Toekomstvisie IMDI Bron: Zoals bovenstaande figuur ook weergeeft is het de bedoeling dat IMDI over 10 jaar een meer gevestigd instituut (of overkoepelende organisatie) is die door middel van wervingskracht een verdubbeling van de onderzoeksomzet heeft teweeg gebracht. De kern van IMDI wordt gevormd door de Centres of Research Excellence (CoREs). Momenteel kent IMDI acht CoREs, actief op de thema s imaging (4), extramurale zorg en revalidatie (3) en minimaal invasief (1). Deze thema s zijn gekozen omdat Nederlands R&D traditioneel sterk is op deze terreinen. Nederland beschikt op deze 8 Verkenning governance IMDI

11 terreinen ook over enkele relatief sterke bedrijfstakken waar Nederland haar concurrentiepositie met nieuwe generaties medische instrumenten kan versterken. De CoREs zijn tot stand gekomen door een combinatie van top-down en bottom-up processen. NWO en ZonMw hebben in de aanloopperiode van IMDI verschillende rondes gehouden waarin voorstellen konden worden ingediend. Deze zijn vervolgens door een internationaal expert panel en de IMDI-raad beoordeeld en geselecteerd. Uit 14 businessplannen zijn uiteindelijk 8 CoREs geselecteerd en door het IMDI-bestuur goedgekeurd. De belangrijkste selectiecriteria in het beoordelingsproces waren de kwaliteit van bestaande R&D activiteiten van de centra en hun potentieel tot het behalen van internationale erkenning als leidend centrum op het gebied van medische instrumenten. Dit proces heeft uiteindelijk geleid tot de volgende CoREs: Imaging: MDII: instrumentatie voor medische beeldvorming ten behoeve van hart- en vaatziekten. IDII: instrumentatie voor medische beeldvorming en -analyse voor beeldgeleide interventies. QuantiVision: instrumentatie voor kwantitatieve medische beeldanalyse. CMI-NEN: instrumentatie ten behoeve van medische beeldvorming op het gebied van oncologie (met name long-, borst- en prostaatkanker), hart- en vaatziekten en neuro(musculaire) ziekten. Extramurale zorg en revalidatie CCTR: instrumentatie voor thuis- en wijkzorg. SPRINT: instrumentatie voor revalidatiezorg. NeuroControl: instrumentatie voor neurorevalidatie. Minimaal invasief NIMIT: instrumentatie voor minimaal invasieve ingrepen. De CoREs zijn allen een samenwerking tussen onderzoekers (publiek en privaat) die innovatieve medische technologie conceptualiseren; bedrijven die medische technologie ontwikkelen en gezondheidszorg professionals en patiënten die de medische technologie gebruiken. Elke CoRE heeft in principe twee leiders: een medische en een technische die samen zitting hebben in het bestuur van de CoRE. Alle CoREs worden bovendien door 1 of meerdere (internationale) adviesraden bijgestaan. De onderzoeksprojecten worden door de onderzoeksgroepen uitgevoerd. Het is de bedoeling dat de CoREs zichzelf kunnen onderhouden als een integraal onderzoekscentrum. De overkoepelende organisatie IMDI wordt gezien als de motor, of drijvende kracht, die de CoREs in hun werkzaamheden zal moeten ondersteunen. IMDI heeft de CoREs geadviseerd hun IPR zoveel mogelijk zelf te regelen. De meeste CoREs zijn geen officiële juridische entiteit (behalve CMInen), maar gebaseerd op een overeenkomst tussen partners. Zaken zoals personeel en ondersteuning worden zoveel mogelijk geregeld door en verdeeld tussen de consortium partners die wel een juridische entiteit zijn. Verkenning governance IMDI 9

12 Tabel 2 Beknopte governance modellen van de CoREs CoRE Management structuur Juridische structuur CTRR CMInen IDII MDII NeuroControl NIMIT Management team aangestuurd door wetenschappelijke leiders Board of Directors ondersteund door een Research Committee en Supervisory Board Management team ondersteund door een wetenschappelijke council Management team ondersteund door een business leader en een board (de decanen van de betrokken faculteiten) Executive board ondersteund door een supervisory committee (decanen en RM) Management team ondersteund door board en supervisory council Overeenkomsten tussen partners, later evt. Een juridische structuur Stichting Overeenkomst tussen partners. Virtueel instituut dat functioneert als een onderzoeksinstituut zonder een formele juridische entiteit te zijn Instituut met Founding Partners gebaseerd op een contract tussen de partners. Virtueel instituut met een consortium overeenkomst. Eventueel later een juridische entiteit Overeenkomst tussen partners QuantiVision Management team Overeenkomst tussen partners SPRINT Board of directors met een supervisory board (holding) en management team Consortium overeenkomst Bron: Analyse Technopolis, gebaseerd op beschikbare informatie over de CoREs (IMDI cassette ). 2.4 Visies op de huidige functies en governance van IMDI Tijdens de verkenning hebben we met diverse mensen gesproken en hen onder meer gevraagd naar de functies en het huidige governancemodel van de overkoepelende IMDI-organisatie. De IMDI-organisatie heeft volgens de respondenten geholpen om IMDI nationaal op de kaart te zetten. Uit het NWO-thema Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg (NIG) is een langdurige samenwerking ontstaan op het terrein van medical devices. Het onderzoek op dit terrein is op nationaal niveau gebundeld en afgestemd. Dat wordt als een belangrijke toegevoegde waarde van de IMDI-organisatie gezien, waarbij de themaraad (vertegenwoordigers uit bedrijfsleven, academia en beleid) een grote bijdrage heeft geleverd. De meeste respondenten gaven aan dat door IMDI de partijen in de sector nu niet alleen concurrenten van elkaar zijn, maar veelal samenwerken. Er zijn duidelijkere keuzes gemaakt waar Nederland sterk is en zal moeten zijn. Voorbeelden zoals de samenwerking in Medical Delta geven aan dat dit ook in de praktijk goed werkt. Deze samenwerking heeft ook enorm geholpen om IMDI op de kaart te zetten bij de topsectoren. Zonder de bundeling van krachten zou IMDI waarschijnlijk niet zo goed gepositioneerd zijn in de topsectoren als nu het geval is, volgens veel respondenten. Kortom, IMDI heeft gewerkt als een katalysator van een been dat bijgetrokken moest worden in Nederland. Een belangrijke taak van de themaraad in de afgelopen periode was het bepalen van de strategie van IMDI. De themaraad heeft bijgedragen aan de totstandkoming van de CoREs en de daarbij behorende onderzoekagenda s en had het gezag om daarin te sturen. De agenda s van de CoREs liggen nu min of meer vast en worden onafhankelijke van de overkoepelende IMDI- organisatie uitgevoerd. Daarnaast zijn er ook afspraken gemaakt over valorisatie. IPR wordt over het algemeen binnen de individuele CoREs geregeld. De themaraad heeft relatief minder aandacht geschonken aan de andere taak: het extern op de kaart zetten van IMDI met het oog op het aantrekken van publieke en private financiering. Volgens de respondenten is de themaraad daarin niet erg proactief geweest. Ook de intelligence-functie, het verkennen van kansen en het in 10 Verkenning governance IMDI

13 kaart brengen van relevante ontwikkelingen, is onvoldoende opgepakt door de themaraad. Dit laatste is wel door ZonMw gedaan. In zekere zin is het logisch dat er de IMDI-organisatie eerst intern vorm moest krijgen, voordat het extern gepositioneerd kan worden. Volgens de respondenten is echter nu wel de fase aangebroken om IMDI extern op de kaart te zetten. Dit is de laatste maanden onder meer gebeurd door het aanhaken bij de invulling van de diverse topsectoren. Een ander punt dat ter sprake kwam, was de mate van vraagsturing. Enkele respondenten zijn van mening dat de mate van vraagsturing bij IMDI nog onvoldoende ontwikkeld is. Op papier is er sprake van PPS en zijn er verschillende bedrijven betrokken, maar in de praktijk is de vraagsturing niet zo sterk. De bedrijven sturen niet sterk op de (invulling van) de onderzoeksagenda s van de CoREs. Daarbij is het de vraag of de gebruikers (in de zorg) goed vertegenwoordigd zijn, volgens een aantal respondenten. Vraagsturing vanuit de zorg lijkt te geschieden via de UMC s (verbinding onderzoek met klinische praktijk), maar er zijn twijfels of dit wel voldoende is. Zeker als IMDI zich wil positioneren in de topsectoren (waar vraagsturing een belangrijk gegeven is), kan de betrokkenheid van bedrijven en zorginstellingen nog verder vergroot worden binnen IMDI. Verkenning governance IMDI 11

14 3. Nationale en internationale beleidscontext In dit hoofdstuk gaan we in op de voor IMDI relevante nationale en internationale beleidscontext. We beschrijven een aantal interessante ontwikkelingen waar IMDI op de korte en/of lange termijn bij zal kunnen aansluiten. Op korte termijn zijn is dit het topsectorenbeleid met specifiek de topsectoren High Tech Systemen en Materialen (HTSM) en Life Sciences & Health (LSH). De ambitie van IMDI past goed binnen de actieagenda s en bijbehorende roadmaps van deze twee sectoren. In de roadmaps Imaging and image guided therapies en Home care, self-management & ICT van de topsector LSH 3 en de roadmap Healthcare van de topsector HTSM 4 worden IMDI als zodanig en/of de verschillende CoREs specifiek benoemd. De toekomstige topconsortia kennis en innovatie (TKI) kunnen een vehikel zijn voor IMDI om zich verder te profileren en financiering aan te trekken, al is er nog onvoldoende bekend over de uiteindelijke vorm van deze TKI s. NWO zal een belangrijke bron van financiering blijven in de komende jaren. Het hele thematische beleid zal geënt worden op de topsectoren en de financiering die er is zal geïnvesteerd worden in thema s die aansluiten bij de topsectoren. Het blijft voor IMDI daarom van belang nauwe aansluiting met deze topsectoren en NWO te behouden. Op de langere termijn is een aantal internationale ontwikkelingen voor IMDI interessant, niet alleen om financiering aan te trekken maar ook om innovatieve medische technologie te agenderen. Het gaat hierbij gedeeltelijk om de excellent science en societal challenges pijlers van het nieuwe Horizon 2020 programma en gedeeltelijk om de European Innovation Partnerships (EIP), European Technology Platforms (ETP) en zelfs mogelijk de structuurfondsen in de grensregio s. 3.1 Nationaal topsectorenbeleid Op dit moment wordt door de Nederlandse overheid een nieuwe bedrijvenbeleid (innovatiebeleid) ingezet. Uitgangspunt van dit beleid is dat de welvaart in Nederland onder druk komt te staan van maatschappelijke en economische uitdagingen en dat er nieuwe beleid nodig is om de vernieuwingskracht en ondernemerszin in Nederland meer ruimte te geven. In dit nieuwe beleid zal de overheid niet langer sturen door middel van subsidies en regelgeving, maar wordt Nederlandse bedrijven de ruimte geboden te ondernemen, investeren, innoveren en exporteren. Het beleid wordt vormgegeven rondom negen 5 topsectoren. Deze sectoren zijn belangrijk voor de Nederlandse economie en kunnen tevens bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Het uitgangspunt van de topsectoren is dat knelpunten het beste kunnen worden aangepakt door middel van samenwerking in de gouden driehoek; bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. De overheid komt niet zelf met voorstellen voor de sectoren, maar heeft bedrijven, wetenschappers en andere betrokkenen gevraagd een agenda op te stellen. Daartoe is per topsector een zogenaamd topteam ingericht met als doel het ontwikkelen van een actieagenda. In die actieagenda worden ambities, adviezen en een plan van aanpak gepresenteerd. De topsectoren hebben deze actieagenda s op 17 juni De roadmaps van de topsector Life Sciences & Health zijn te vinden op de volgende website: 4 De roadmaps van de topsector High Tech Systemen en Materialen zijn te vinden op de volgende website: 5 Later is er een tiende topsector toegevoegd (Hoofdkantoren) dat zich richt op economische imago van Nederland. 12 Verkenning governance IMDI

15 gepresenteerd. Het kabinet heeft een aantal van de voorstellen van de topsectoren overgenomen en heeft reeds verschillende nieuwe maatregelen aangekondigd, waaronder: Een fiscale aftrek voor R&D-investeringen en exploitatiekosten 6 (RDA en RDA+), met een budget van 250 miljoen in 2012 oplopend naar 500 miljoen in De RDA betreft een aftrek voor aangifte van de vennootschapsbelasting dan wel inkomstenbelasting (in het geval een zelfstandig ondernemer) en is vastgesteld op 40% van de kosten van R&D-investeringen in bedrijfsmiddelen en de R&Dexploitatiekosten, hetgeen een nettovoordeel van 10% voor bedrijven betekent (uitgaande van een marginaal tarief in de vennootschapsbelasting van 25%) 7. Bij een tweede regeling, de RDA+, kunnen de uitgaven gedaan door bedrijven aan R&D-activiteiten die worden uitgevoerd door kennisinstellingen als extra aftrekpost worden opgevoerd. De R&D-uitgaven (eveneens met uitzondering van de R&D-loonkosten) komen, indien in de context van een publiek-privaat samenwerkingsverband, op deze manier in aanmerking voor een extra heffingskorting 8. Vanuit de topsectoren is er kritiek geuit op deze regeling om verschillende redenen. De belangrijkste is dat een bedrijf geen fiscale compensatie krijgt als het geen winst maakt en de tweede is dat de compensatie bij de CFO in het bedrijf terecht komt en niet bij de CIO. Daarom is voorgesteld de RDA+ om te bouwen tot een WBSO+, waarbij wel de loonkosten van R&D-personeel kan worden afgetrokken. Dit voorstel lost de beide problemen op. De minister van EL&I zou in beginsel positief staan tegenover deze wijziging. De onderzoeksbudgetten worden stapsgewijs naar de topsectoren verschoven. Per topsector wordt er onder leiding van een boegbeeld voor 2012 een innovatiecontract afgesloten, waarin bedrijven, kennisinstellingen en de overheid gezamenlijk inhoudelijke en financiële afspraken voor de komende maken. NWO, KNAW en toegepaste kennisinstellingen (zoals TNO) zullen hierin gezamenlijk 600 miljoen vanuit bestaande middelen bijdragen. Initiatieven voor publiek-private samenwerking (PPS) worden waar mogelijk gebundeld in Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI s). Aan de TKI s worden vooralsnog de volgende eisen gesteld 9 : Een vraaggestuurde meerjaren agenda (op basis van roadmaps); Een budget van minimaal 5 miljoen per jaar, met cofinanciering door het bedrijfsleven van gemiddeld 40%; Excellent onderzoek en (de ambitie om) een internationale reputatie (te verwerven); IPR wordt op een bepaald niveau gedeeld binnen het consortium; Een integrale aansturing van het geheel van een TKI (gehele keten van fundamenteel tot toegepast onderzoek). De ambitie is dat in 2015 publieke en private partijen voor 500 miljoen in de TKI s participeren en dat minimaal 40% hiervan wordt gefinancierd door bedrijven. Naast bovenstaande maatregelen zal de overheid zich in haar beleid ook meer gaan richten op financiering van het MKB en innovatief ondernemerschap, zal zij 6 R&D-loonkosten komen niet in aanmerking bij deze regeling, aangezien de WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk) hierin reeds voorziet. 7 Zie 8 Zie 9 Het betreft hier voorlopige eisen. Het definitieve eisenpakket moeg nog worden vastgesteld. Verkenning governance IMDI 13

16 regelgeving vereenvoudigen en zal zij zich richten op het kweken van talent voor het bedrijfsleven 10. De overheid maakt circa 1,5 miljard vrij op de begroting voor de topsectoren. De topteams kunnen voorstellen indienen hoe deze middelen te besteden. Hoe en wanneer het geld precies wordt besteed, wordt nog bekeken. Dit gebeurt naar aanleiding van de adviezen van de topteams en de beleidsdoelen. De topteams krijgen dus geen eigen budget, maar hebben wel invloed op de manier waarop het geld wordt besteed. De betrokken ministeries blijven verantwoordelijk voor de bestedingen. Voor IMDI zijn zoals gememoreerd twee topsectoren relevant: Life Sciences & Health (LSH) High Tech Systemen en Materialen (HTSM). De sectorplannen van deze topsectoren worden momenteel verder uitgewerkt De topsector Life Sciences & Health (LSH) De positie van de topsector Life Sciences and Health is veelbelovend en tegelijkertijd uitdagend. Nederland staat op een kruispunt. De groeiende zorgvraag brengt kansen, de stijgende zorgkosten een opdracht: Life Sciences & Health zal moeten bijdragen aan het betaalbaar en bemensbaar houden van een zorgsysteem dat onhoudbaar dreigt te worden. De sector investeert de komende jaren 2 miljard per jaar in R&D. De sector vraagt de overheid om als partner in de gouden driehoek mee te investeren in de actieagenda. Eén van de acties van het topsectorplan Life Sceinces & Health is het aanstellen van een Regiegroep LSH 11. Deze is sinds begin december 2011 officieel gestart met de publicatie van het Cahier No. IV: Introducing the Regiegroep Life Sciences & Health 12 waarin de groep zich presenteert als de facilitator van de sector. De regiegroep LSH, onder leiding van Rob van Leen, heeft 5 zogenaamde taskforces ingesteld om het topsector plan te implementeren. Deze taskforces richten zich op: Roadmaps Wet- en regelgeving Financiering Menselijk kapitaal Internationale positionering De Regiegroep LSH bestaat uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, de universitaire wereld, de overheid, publiek-private samenwerkingsverbanden (bijv. NGI), gezondheidsfondsen en venture capital bedrijven. Het is de wens van de ministeries van VWS en ELI dat de Regiegroep uiteindelijk getrokken zal worden door de brancheorganisaties en op die manier moet de sector naar één branche groeien. De overheden proberen het bedrijfsleven dit initiatief te laten organiseren en idealiter zouden de leden van de brancheorganisaties geld bij elkaar moeten leggen om de Regiegroep met een secretariaat te ondersteunen. Op dit moment zijn deze organisaties echter niet of nauwelijks met elkaar in gesprek en lijkt de realisatie van deze visie dus nog niet zo gemakkelijk. Secretarieel ondersteund door ZonMw begeleid de Taskforce Roadmaps het opstellen van het LSH innovatiecontract. Binnen de LSH-topsector zijn tien deelgebieden 10 Zie Naar de top. Het bedrijvenbeleid in actie(s), Meer informatie over de regiegroep is te vinden op de volgende website: 12 Cahier No. IV is te vinden op de volgende website: 14 Verkenning governance IMDI

17 vastgesteld waarop de sector zich de komende jaren gaat richten. Voor elk van de gebieden wordt op dit moment een roadmap ontwikkeld. Deze roadmaps vormen de basis voor het innovatiecontract van de LSH sector. Op 19 december 2011 heeft de Topsector LSH een consultatiebijeenkomst georganiseerd waarbij alle betrokkenen hun input konden leveren op de roadmaps. Deze worden tijdens dit schrijven verwerkt in een concept innovatiecontract dat in de eerste week van januari 2012 bij het Ministerie van EL&I zal worden ingeleverd. De verschillende partijen is gevraagd een Letter of Support (zonder financieel commitment) of een Letter of Intent (met financieel commitment) in te vullen om zo het ministerie inzicht te geven in de betrokkenheid van de sector. De innovatiecontracten zullen naar verwachting in maart 2012 worden afgesloten. Nadat het innovatiecontract is gesloten, zal er een eerste call voor proposals worden uitgezet door subsidiegevers als NWO. Het is op dit moment nog niet duidelijk hoe die calls eruit zullen zien. De topsectoren vormen het hart van het toekomstige innovatiebeleid, Het is daarom voor IMDI belangrijk om hierbij aan te sluiten. Echter, niet alle roadmaps binnen de LSH-topsector zijn relevant. Figuur 3 geeft aan welke roadmaps, zoals ze er ten tijden van dit schrijven liggen, relevant zijn voor welke IMDI CoREs. In de roadmaps Imaging and image guided therapies en Self-management, home care & ICT wordt expliciet aan IMDI gerefereerd. Figuur 3 Link tussen LSH roadmaps en IMDI CoREs Topsector LSH roadmaps Home care and rehabilitation CCTR Neuro- Control Minimally Invasive Biomedical imaging SPRINT NIMIT CMI IDII MDII Molecular diagnostics O O O O Imaging & image guided therapies Homecare & Selfmanagement Regenerative medicine Pharmacotherapy One health Specialized nutrition X X X Quanti- Vision X X X X X HTA / Quality of life O O O O O O O O Enabling technologies & infra O O O O X X X X Neglected diseases X = sterke link O = zwakke link Bron: Technopolis Analyse (2011) De topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM) De afgelopen decennia heeft de maatschappij ingrijpende veranderingen ondergaan als gevolg van technologische revoluties zoals de PC, mobiele telefoon en het internet. Deze revolutie komt voort uit de vernieuwende technologieën uit de High Tech sector. Deze sector speelt een belangrijke rol in het oplossen van verschillende maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame energie en de gezondheidszorg. Traditioneel heeft Nederland een sterke positie in de High Tech sector, maar de concurrentie is groot en neemt toe door de opkomst van nieuwe Verkenning governance IMDI 15

18 economieën als China en India. Innovatie is daarom van cruciaal belang voor deze sector 13. Momenteel worden de innovatiecontracten in de topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM) vormgegeven. De sector omvat 14 thema s en per thema wordt momenteel een roadmap uitgewerkt waarin de kennisinstellingen aangeven welke publiek-private samenwerkingsverbanden men de komende tijd wil implementeren. Tijdens dit schrijven was bekend dat de topsector 13 innovatiecontracten in grote lijnen op papier heeft staan en dat er nog 2 in de maak zijn (nanotechnologie en ICT). Deze contracten komen voort uit de roadmaps 14. Figuur 4 geeft een overzicht van de 14 thema s, met op de horizontale as de technologiethema s en op de verticale as de applicatiethema s. Ook in HTSM zullen TKI s worden ontwikkeld die nauw zullen aansluiten bij de bestaande topinstituten zoals het Holst centrum, M2i en ESI (embedded systems institute). Figuur 4 Overzicht HTSM thema s Mechatronics & Manufacturing Embedded Systems Components & Circuits Photonics Materials Nanoscience Semicon. equipment Lighting Component & Circuits Solar Point one Printing Healthcare M2i NNL Security Aerospace NLR Automotive Bron: Website Point One (2011). Automotive NL Voor IMDI is vooral het applicatiethema s Healthcare van belang. Het doel van de Healthcare roadmap is het leveren van nieuwe toepassingen aan de markt die zullen bijdragen aan de maatschappij. Dit doel vertoont een grote gelijkenis met het (zorg)doel van IMDI. Ook de onderwerpen die naar voren worden gebracht in de roadmap vertonen gelijkenis. De HTSM Healthcare roadmap is breder dan IMDI, maar alle IMDI thema s komen erin terug. Vooral minimaal invasieve interventies, waaronder image guided interventie en therapie en medical imaging lijken hoge prioriteit te krijgen binnen de roadmap. Home care komt ook naar voren als een belangrijk onderdeel van de roadmap, maar lijkt geen eerste prioriteit te krijgen. 3.2 Onderzoek en publiek-private samenwerking Van TTI s naar TKI s In de jaren 90 zijn binnen het nationaal innovatiebeleid de technologische topinstituten (TTI s) opgezet. Deze TTI s richten zich op een specifiek thema van nationaal economisch belang. Momenteel zijn er negen TTI s operationeel. In het 13 Holland High Tech. Advies Topteam High Tech Systems en Materialen. 14 Onderzoek Nederland, 9 december Verkenning governance IMDI

19 nieuwe topsectorenbeleid zullen publiek-private samenwerkingsverbanden een belangrijke rol blijven spelen in de aansluiting tussen kennisvraag en kennisaanbod, internationale profilering en meer private R&D 15. De financiering van de TTI s is daarom voor 2012 door het kabinet zeker gesteld. Echter, voor de toekomst wil het kabinet af van PPS-programma s met een onzekere financieringsbasis. De TTI s zoals ze nu bestaan zullen daarom zeer waarschijnlijk verdwijnen. Daarvoor in de plaats zullen Topconsortia Kennis en Innovatie (TKI) ontwikkeld worden, waarin meerdere partijen vraaggestuurd samenwerken aan onderzoek en valorisatie op verschillende innovatiethema s. Hoe deze TKI s er exact uit komen te zien is nog onbekend en zal waarschijnlijk per topsector verschillen. Wel wordt er door het Ministerie van EL&I een aantal eisen (zie paragraaf 3.1). De TKI s kunnen zowel fysiek als virtueel of een combinatie van beide zijn (Wetsus, Dinalog). Omdat de TKI s ook een internationale reputatie moet krijgen, zou de organisatievorm meer structureel moeten zijn dan een meerjarig onderzoeksprogramma. De gedachten gaan daarbij vooralsnog uit naar een consortium agreement van verschillende partijen: bedrijven, NWO, kennisinstellingen, et cetera. Dit consortium stelt een bestuur in van het TKI. Het bestuur neemt besluiten en bepaalt de te volgen koers. Binnen het consortium zijn alle bevoegdheden en verplichtingen geregeld. Het consortium zou een eigen governancestructuur krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van een stichting of een vereniging. In het beeld dat het kabinet nu voor ogen heeft zal er in 2015 meer dan 500 miljoen omgaan in de TKI s. Minimaal 40% van dit bedrag zal door het bedrijfsleven worden gefinancierd. De voorgestelde R&D aftrek maatregelen (RDA en RDA+) zullen de bijdrage van bedrijven fiscaal ondersteunen. Van de huidige TTI s zijn de volgende in de toekomst mogelijk van belang voor IMDI: Het Center for Translational Molecular Medicine (CTMM); Het BioMedical Materials Program (BMM); Top Institute Pharma (TI Pharma). Het is op dit moment echter nog niet duidelijk wat er met deze TTI s gaat gebeuren. De TTI s zijn zich ook aan het positioneren binnen het topsectorenbeleid. Zo heeft CTMM aangegeven dat zij mogelijke aansluiting ziet bij twee van de tien roadmaps binnen de topsector LSH, namelijk Molecular diagnostics en Imaging and image guided therapy NWO Vorig jaar heeft NWO haar strategie voor de periode gepresenteerd. Eén van de speerpunten voor deze periode is om gerichter te investeren in onderzoek op maatschappelijk relevante thema s. Eén van de zes thema s waarop NWO zich meer gaat richten is leven in gezondheid 17. De strategienota en de invulling van de genoemde thema s wordt nu herbezien in het nieuwe topsectorenbeleid en meer in het bijzonder de afspraak dat NWO een substantieel deel van haar middelen aanwendt voor de topsectoren (NWO zal een deel van het fundamenteel strategisch onderzoek van de topsectoren financieren). Het gehele thematische beleid van NWO zal dus geënt worden op de topsectoren. Voor IMDI is het dus van groot belang dat zij verankerd zijn in de roadmaps van een of meerdere topsectoren. Alleen als er 15 Zie Naar de top. 16 Zie Nieuwsbrief CTMM. 17 NWO strategienota Groeien met kennis. Verkenning governance IMDI 17

20 duidelijke verankering is in de topsectoren zal NWO middelen aan een thema toekennen. Of andersom beredeneerd: er zullen geen middelen beschikbaar komen voor thema s die niet bij de topsectoren aansluiten. De financiering van de NWO-thema s zal voor een deel uit de wetenschapsgebieden zelf moeten komen. Daarnaast heeft het Algemeen Bestuur (AB) van NWO in 2011 extra geld vrijgemaakt voor de NWO-thema s. Thema s kunnen hier aanspraak op maken, waarbij geldt dat het AB de helft matcht van het bedrag dat de gebieden (gezamenlijk) inleggen voor een thema. Voorwaarde voor een thema is dat het aansluit bij een van de topsectoren. Een andere voorwaarde is dat het thema breed gedragen wordt binnen NWO. Het moet door meerdere NWO gebieden (inclusief STW) gedragen worden. Dit betekent dat IMDI binnen NWO moet lobbyen om ook andere gebieden achter het thema te krijgen. Aangezien het hele themabeleid herijkt wordt in het licht van de topsectoren is het goed om een eventueel eerder verkregen commitment opnieuw vast te leggen. Daarbij komt nog dat het bedrag dat de topsectoren aan NWO vragen vele malen groter is dan het beschikbare budget van NWO. NWO zal dus keuzes moeten maken, in welke topsectoren (aan welke TKI s en welke roadmaps) het wil investeren. Ook vanuit dat oogpunt is het belangrijk om binnen NWO goed gepositioneerd te zijn. Een ander speerpunt van de NWO strategie is om de toegang van onderzoekers tot hoogwaardige onderzoeksfaciliteiten te bevorderen. NWO probeert daarom op te treden als een vertegenwoordiger van Nederland, om zo in een vroeg stadium in de opzet van grootschalige onderzoeksfaciliteiten in Europa betrokken te worden. NWO heeft in 2008 roadmap gepresenteerd waarin zij steun geeft aan het projecten binnen het European Strategy Forum on Research Infrastructures (ESFRI). Binnen deze roadmap is het domein Levens- en Medische Wetenschappen vastgesteld, waarin financiële steun wordt gegeven aan één project en politieke steun aan nog een vier projecten. De laatste call voor proposals voor grote onderzoeksinfrastructuur is gehouden in augustus Voor deze call is het gehele NWO infrastructuur budget voor de periode gereserveerd (totaal 80 miljoen). In de call konden aanvragen worden gedaan voor financiering voor Nederlandse onderzoeksinfrastructuur of voor deelname van Nederlandse partijen in de opzet of aanpassing van internationale onderzoeksinfrastructuur. De volgende partijen kwamen in aanmerking om proposals in te dienen in het kader van de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten 18 : Nederlandse universiteiten; NWO en KNAW-instituten; Het Nederlands Kanker Instituut (NKI); Het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen; Onderzoekers van de Dubble-bundellijn bij de ESRF te Grenoble; Wetenschappelijke bibliotheken; TNO en de Grote Technologische Instituten (GTI s). Daarnaast konden de TTI s deelnemen en tevens R&D-intensieve bedrijven, op voorwaarde dat zij geen leverancier van de onderzoeksfaciliteit waren. Deze lijst van partijen lijkt niet uit te sluiten dat de IMDI CoREs een voorstel zouden kunnen indienen voor het opzetten van of bijdragen aan grote Verkenning governance IMDI

21 onderzoeksinfrastructuur. Hoewel de NWO-budgetten voor onderzoeksinfrastructuur tot 2014 reeds vergeven zijn, wordt in de strategische agenda voor het hoger onderwijs aangekondigd dat er 36 miljoen extra beschikbaar komt voor onderzoeksinfrastructuur. Een substantieel deel hiervan zal ten goede komen aan de topsectoren 19. Wanneer dit geld beschikbaar komt is nog niet duidelijk. Dit is interessant voor IMDI om in de gaten te houden ZonMw ZonMw is het instituut dat het NWO gebied medische wetenschappen leidt. Het doel van ZonMw is om door middel van financiering van gezondheidsonderzoek en stimulering van het gebruik van onderzoeksresultaten de zorg en gezondheid in Nederland te verbeteren. In het beleidsplan van ZonMw worden een vijftal speerpunten genoemd: Ruimte voor talent, excellent onderzoek en grensverleggende ideeën Praktijkgericht programmeren: kennis voor de praktijk en beleid Investeren in gebruik van kennis Kennis verbinden door brede, langer lopende open programma s Internationalisering 20 Deze speerpunten sluiten heel goed aan bij de uitgangspunten van IMDI, met name het praktijkgericht programmeren en kennis verbinden door brede, langer lopende, open programma s. Het inhoudelijke beleid van ZonMw wordt beïnvloed door de nieuwe topsectoren aanpak. De LSH sector is uiteraard van belang voor ZonMw, maar heeft ook raakvlakken met de topsectoren HTSM en Agrofood. ZonMw heeft in haar beleidsplan voor de periode drie thema s gedefinieerd waar zij zich op gaat richten. Eén van deze thema is Nieuwe technologieën, ICT en e-health, waarin de ontwikkeling van devices een belangrijke rol speelt. Wellicht kunnen de IMDI CoREs zich aansluiten bij overige ZonMw programma s. 3.3 Horizon 2020 Op 30 november 2011 presenteerde de Europese Commissie haar nieuwe pakket maatregelen waarmee zij onderzoek en innovatie binnen Europa tracht te stimuleren. Dit programma draagt de naam Horizon 2020 en heeft een budget van ongeveer 80 miljard. Dit bedrag wordt verdeeld over drie doelstellingen: 4. Ondersteuning van Europa als wereldleider op het gebied van onderzoek (exellent science) met een budget van 24,6 miljard; 5. Het veilig stellen van Europa s industriële positie (industrial leadership) met een budget van 17,9 miljard; 6. Het adresseren van maatschappelijke vraagstukken (societal challenges) met een budget van 31,7 miljard. 19 Zie Strategische Agenda Hoger Onderwijs Investeren loont. Beleidsplan ZonMw Verkenning governance IMDI 19

22 Tabel 3 Overzicht budgetten Horizon 2020 EU REGULATION ( ) million I Excellent Science The European Research Council Future and Emerging Technologies Marie Curie actions on skills, training and career development European research infrastructures (inclusief einfrastructures) II Industrial Leadership Leadership in enabling and industrial technologies Access to risk finance Innovation in SMEs 619 III Societal Challenges Health, demographic change and wellbeing Food security, sustainable agriculture, marine and maritime research, bio-economy Secure, clean and efficient energy Smart, green and integrated transport Climate action, resource efficiency and raw materials Inclusive, innovative and secure societies European Institute of Innovation and Technologies (EIT) 2.800* Mon/nuclear direct action of Joint Research Centre * EIT budget: 1360 apart voor EIT and 1440 als onderdeel van Industrial Leadership and Societal Challenges Deze drie doelstellingen bestaan elk uit verschillende onderdelen. De eerste doelstelling ( exellent science ) bestaat uit vier onderdelen. Het onderdeel eerste is de European Research Council (ERC), waar onderzoekers in heel Europa financiering kunnen krijgen voor vooruitstrevend onderzoek. Het ERC-programma is gericht op individuele onderzoekers en is daarom niet relevant voor de IMDI koepelorganisatie. Het tweede onderdeel is het Future and Emerging Technologies (FET) programma en is gericht op lange termijn onderzoek op het gebied van informatie en communicatie technologie (ICT). Dit programma lijkt erg gefocust op fundamenteel ICT-onderzoek en geeft weinig ruimte voor IMDI om aan te haken. Het derde onderdeel van excellent science wordt gevormd door de Marie Curie Actions, die gericht zijn op het stimuleren van intersectorale en internationale kennisdeling en mobiliteit van onderzoekers. Dit instrument is net als de ERC gericht op individuele onderzoekers en is daarom niet relevant voor IMDI als geheel. Het laatste onderdeel is European research infrastructures. Dit onderdeel heeft een budget van 2,4 miljard euro en is gericht op de ontwikkeling van world class research infrastructures die toegankelijk zijn voor Europese onderzoekers. De tweede Horizon 2020 doelstelling ( industrial leadership ) bestaat uit drie onderdelen. Het eerste onderdeel is Leadership in enabling and industrial technologies, waarbinnen vijf sleuteltechnologieën zijn geïdentificeerd die in de toekomst van cruciaal belang zijn voor verschillende industrieën: advanced materials, nanotechnology, micro- and nano-electronics, industrial biotechnology and photonics. Deze technologieën bieden aanknopingspunten voor het onderzoek binnen IMDI. Het tweede onderdeel is access to risk finance? ( 3,5 miljard). Het betreft financieringinstrumenten voor onderzoek en innovatie, onder meer a debt facility en een equity facility voor het (innovatieve) MKB en start-ups. Het laatste onderdeel is support for innovation in SME ( 619 miljoen). Het doel van dit instrument is om 20 Verkenning governance IMDI