GEMEENTE DEVENTER 20 APRIL

Transcriptie

1 JAARREKENING 2009 GEMEENTE DEVENTER 20 APRIL

2 2

3 Inhoud Blz. 1. Balans 4 2. Programmarekening over begrotingsjaar Toelichting begrotingsrechtmatigheid 7 4. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 9 5. Toelichting op de balans Ondertekening en vaststellingsformulier Accountantsverklaring Deloitte 28 Bijlagen: Bijlage 1 Onvoorzien 29 Bijlage 2 Overzicht incidentele lasten en baten 30 Bijlage 3 Nadere specificatie algemene dekkingsmiddelen 31 Bijlage 4 Sisa 32 Bijlage 5 Resultaatbestemming via reserves 33 Bijlage 6 Staat van Reserve 43 Bijlage 7 Algemene toelichting op reserves 46 Bijlage 8 Staat van Voorzieningen 51 Bijlage 9 Algemene toelichting op voorzieningen 53 Bijlage 10 Verloop overzicht overlopende passiva 55 Bijlage 11 Toelichting op uitgaven en inkomsten investeringen 59 Bijlage 12 Gewaarborgde geldleningen en staat van gewaarborgde geldleningen voor het verkrijgen en het verbeteren van eigen woning 63 3

4 BALANS GEMEENTE DEVENTER per 31 december 2009 ( bedragen x 1.000) ACTIVA Vaste Activa Immateriële vaste activa Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio 5 7 kosten van onderzoek en ontwikkeling Materiële vaste activa Investeringen met economisch nut gronden uitgegeven in erfpacht overige investeringen met economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan: Deelnemingen Leningen aan: Woningbouwverenigingen Deelnemingen Overige verbonden partijen - - Overige langlopende leningen u/g Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden TOTAAL VASTE ACTIVA Vlottende Activa Voorraden Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie Gereed product en handelsgoederen Grond- en hulpstoffen Niet in exploitatie genomen bouwgronden Overige grond- en hulpstoffen Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Overige vorderingen Rekening courant met niet financiële instellingen Overige uitzettingen - - Verstrekte kasgeldleningen Vorderingen op openbare lichamen Liquide middelen Kassaldi 8 10 Bank- en girosaldi Overlopende activa Nog te ontvangen voorschotbedragen op uitkeringen Overige nog te ontvangen Vooruitbetaalde bedragen TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA Totaal Generaal

5 ( bedragen x 1.000) PASSIVA Vaste Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico s Middelen van derden waarvan bestemming is gebonden Onderhoudsegalisatievoorzieningen Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Onderhandse leningen van: Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen Binnenlandse banken en overige financiële instellingen Overige binnenlandse sectoren Door derden belegde reserves TOTAAL VASTE PASSIVA Vlottende Passiva Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar kasgeldleningen - - Bank- en girosaldi Overige schulden Rekening courant met niet financiële instellingen 10 - Overlopende passiva Vooruitontvangen uitkeringen Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen TOTAAL VLOTTENDE PASSIVA Totaal generaal Gewaarborgde geldleningen

6 Programmarekening over begrotingsjaar 2009 Bedrag x Bedrag x Bedrag x Bedrag x Begroting voor wijziging 2009 Begroting na wijziging 2009 Jaarrekening 2009 Begrotingsafwijking Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Nr. Omschrijving Programma: 1a. Bestuur en Strategie b. Publieke dienstverlening Veiligheid Openbare ruimte Bereikbaarheid Milieu Ruimtelijke ontwikkeling Wonen en herstructurering Economie en vastgoedontwikkeling Werk en inkomen Opvang en zorg Jeugd en onderwijs Samenlevingsopbouw Kunst en cultuur Sport Subtotaal Programma's: Omschrijving algemene dekkingsmiddelen: Lokale heffingen Kwijtscheldingen OZB Kwijtscheldingen niet OZB Algemene uitkeringen Dividend Saldo financieringsfunctie Saldo compensabele BTW en uitkering BTW compensatiefonds Overige algemene dekkingsmiddelen Idem calculatieverschillen eenheden Subtotaal algemene dekkingsmiddelen: Onvoorzien Resultaat voor bestemming Nr. Mutaties reserves: 1a. Bestuur en Strategie b. Publieke dienstverlening Veiligheid Openbare ruimte Bereikbaarheid Milieu Ruimtelijke ontwikkeling Wonen en herstructurering Economie en vastgoedontwikkeling Werk en inkomen Opvang en zorg Jeugd en onderwijs Samenlevingsopbouw Kunst en cultuur Sport Algemene dekkingsmiddelen Subtotaal Mutaties reserves: Afrondingsverschillen Resultaat na bestemming

7 Toelichting begrotingsrechtmatigheid Op sommige programma's zijn de lasten in de rekening hoger dan in de begroting is geraamd. De verklaring hiervoor: Programma 1a Bestuur en Strategie De hogere kosten hebben te maken met overeenkomstig hogere inkomsten uit subsidies (Hart voor Deventer, Breedband buitengebied), hogere omzet aan voor derden verrichte onderzoeken en verkenningen alsmede vergoeding voor dienstverlening in het kader van ICT in de samenleving. Programma 3 Openbare Ruimte De exploitatielasten op dit programma zijn hoger dan begroot. Voor staan hier tegenover ook hogere baten: ontvangen vergoedingen van kabelbedrijven voor degeneratie van zijn deels gestort in een voorziening, deels besteed aan aanleg van glasvezelnet. Ontvangen bijdragen van provincie ad zijn besteed aan plus-projecten Deventer schoon en groenblauwe diensten. Hogere exploitatielasten op het product Rioleringen voor de bladcampagne worden voor gedekt door putting uit de reserve. De resterende overschrijding van wordt veroorzaakt door hogere kosten voor implementatie Klant Contact Centrum ( ), wet WION ( ), het bestrijden van ziekten en plagen als de eikenprocessierups, Massaria en bloedingsziekte ( ) en voor door hogere kosten voor gladheidsbestrijding. De eerste drie posten zijn gemeld en toegelicht bij najaarsrapportage, maar in het budget niet gecompenseerd. Deze onontkoombare kosten konden uiteindelijk slechts gedeeltelijk binnen het programma worden opgevangen ( ). De noodzakelijke kosten voor gladheidsbestrijding in december konden niet in die mate worden voorzien. Programma 6 Ruimtelijke Ontwikkeling De exploitatielasten op dit programma zijn hoger dan begroot. Hogere kosten betreffen het project Ruimte voor de Rivier, doordat de uitgaven voor dit meerjarige project voor een groter deel dan begroot in 2009 zijn verricht. Totale meerjarige kosten worden niet hoger en het project wordt volledig gedekt door een rijksbijdrage. Programma 9 Werk en Inkomen Op dit programma doet zich bij de lasten een begrotingsoverschrijding van voor. Deze overschrijding wordt gecompenseerd door daaraan gerelateerde baten (o.a. rijksbijdragen). De lastenoverschrijding past in het beleid dat door uw raad is vastgesteld. Een nadere toelichting van de overschrijdingen treft u aan bij de financiële verantwoording in de Programmaverantwoording. Programma 11 Jeugd en Onderwijs Uitgaven op exploitatie zijn hoger dan begroot door de eenmalige afrekening in het kader van de verzelfstandiging openbaar primair onderwijs eind De baten zijn voor deze eindafrekening eveneens hoger dan begroot. Per saldo resteert een voordeel. Programma 14 Sport De uitgaven op de exploitatie zijn hoger dan begroot. Deze lichte overschrijding wordt verklaard doordat er meer uren ambtelijke inzet voor sportbeleid zijn gemaakt 7

8 Investeringskredieten Op sommige programma s zijn de investeringslasten in de rekening hoger dan in de begroting is geraamd. De verklaring hiervoor: Programma 2 : Krediet OVD voertuigen en Mobiele data Terminals De uitgaven op bovengenoemde kredieten zijn niet begroot. De investeringen zijn echter wel in regionaal verband VNOG en VR IJsselland (waarin Deventer deelnemer was respectievelijk is) besloten. Programma 3: Krediet rioleringsprogramma Het krediet rioleringsprogramma jaarschijf 2008 is overschreden met maar wordt volledig verrekend met het krediet jaarschijf 2009 waar nog voldoende ruimte beschikbaar is. Programma 3: Buurtspeelplannen De overschrijding op het krediet buurtspeelplannen betreft hogere uitgaven voor enkele wensen vanuit de buurtparticipatie, waarmee gelet op het belang van draagvlak rekening is gehouden. Programma 4: Krediet Prins Bernardsluis De raad is in oktober 2009 akkoord gegaan met het beschikbaar stellen van een krediet voor de renovatie van de Pr. Bernhardsluis ad 1,6 miljoen. Geraamd werd dat het krediet in 2010 zou worden uitgegeven. Een bedrag ad is echter al uitgegeven in Het totale krediet is echter toereikend. Programma 4: Krediet Parkeerverwijssysteem Het krediet Parkeerverwijssysteem is overschreden met Ook hiervoor heeft de Raad bij RV in oktober 2009 ingestemd met een krediet van maar zijn de uitgaven in de begrotingswijziging volledig in 2010 geraamd. Programma 7: Woonwagens De geringe overschrijding van 2% op de vervanging van woonwagens wordt veroorzaakt door loon- /prijsontwikkelingen na opstelling van het bestek en daarbij behorende investeringsbegroting. Programma 8: Economie en Vastgoed Geboekte lasten voor investeringen zijn hoger dan begroot. Dit betreft voor een administratief technisch verschil door verrekening van grondexploitatieprojecten met de exploitatie. Daarnaast een bedrag van ten behoeve van aankopen grond Multicolor en activiteitencentrum de Elegast, waarover in december B&W besluiten zijn genomen. Voorts is aan exploitatieverschillen (aan- en verkopen) Onroerend goed buiten exploitatie 2,4 miljoen verantwoord en heeft afwaardering van strategische verwerving Deventer NO ad 5,5 miljoen plaatsgevonden. Programma 11: Noodlokalen basisonderwijs Vijfhoek De geringe overschrijding op de noodlokalen basisscholen De Vijfhoek is een gevolg van loon- /prijsontwikkelingen na opstelling van de investeringsbegroting; een aanvullende kredietaanvraag is in voorbereiding. 8

9 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting gevormd te worden. Het gebruik van schattingen is een element bij het opstellen van de jaarrekening. De getrouwheid van de jaarrekening wordt hierdoor niet aangetast. Bij schattingen opgenomen in de jaarrekening zijn de volgende punten in acht genomen; de aard van de schatting en de bijbehorende veronderstellingen worden als toelichting vermeld; er is rekening gehouden met alle relevante (potentiële) omstandigheden voor en na balansdatum; ervaringen in soortgelijke gevallen zijn meegenomen. Vaste activa Algemeen In 2008 is door de raad de richtlijn activeren en afschrijven vastgesteld. Deze richtlijn is een vertaling van de eisen, welke zijn neergelegd in het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) inzake duurzame activa, naar de Deventer situatie. De richtlijn beoogt eveneens het aangeven van kaders voor een eenduidige wijze van omgang met, uit investeringen voortvloeiende, activa en afschrijvingen. Voor de afschrijvingsduur wordt uitgegaan van de afschrijvingstermijnen die zijn opgenomen in de richtlijn activeren en afschrijven. Omvangcriterium Vanaf 1 januari 2005 worden investeringen met een gebruiksduur kleiner dan 3 jaar en/of met een verkrijging- of vervaardigingprijs lager dan niet geactiveerd maar direct ten laste van de programmarekening gebracht. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de duurzame waardeverminderingen. 9

10 Materiële vaste activa met economisch nut. In erfpacht uitgegeven gronden. De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs (i.c. de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening in aanmerking is genomen). Percelen waarvan de erfpacht eeuwigdurend is afgekocht zijn tegen een geringe registratiewaarde opgenomen. Overige investeringen met economisch nut. Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijging- of vervaardigingprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden onder voorwaarden (direct aantoonbare relatie en geen specifieke voorwaarden voor terugbetaling) in mindering gebracht (na ingebruikname object). Indien niet wordt voldaan aan de voorwaarden wordt de bijdrage tot aan ingebruikname gedoteerd aan een voorziening of geboekt als transitorische post. Na ingebruikname wordt de bijdrage gestort in de reserve bijdrage kapitaallasten. Slijtende investeringen worden vanaf de boekingsperiode direct aansluitend op (n+1) het moment van ingebruikneming lineair of annuïtair afgeschreven gedurende de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Op grondbezit (zowel met economisch als maatschappelijk nut) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut. Activa met een meerjarig maatschappelijk nut in de openbare ruimte worden alleen in uitzonderingsgevallen geactiveerd. Een aantal uitzonderingsgevallen is: Eerste aanleg van wegen met de hierbij behorende civiele kunstwerken, niet opgenomen in grondexploitaties. Omvangrijke wegenreconstructies in het kader van een wijkverbetering of verkeersdoorstroming. Eventuele activering vindt plaats tegen de verkrijging- of vervaardigingprijs minus bijdragen van derden of bijdragen uit reserves. Activa met een meerjarig maatschappelijk nut in de openbare ruimte worden zo snel mogelijk afgeschreven (inclusief de (onder)gronden). Alle overige investeringen in activa met een meerjarig maatschappelijk nut worden meegenomen in de beheersprogramma s. Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zonodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht. Participaties in het aandelenkapitaal van NV s en BV s ( kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs. Bijdragen aan activa van derden worden conform de richtlijn geactiveerd. De verleende bijdragen worden afgeschreven in een periode gelijk aan de gebruiksduur van het actief waarvoor de bijdrage is verstrekt. Vlottende activa Voorraden De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. Er wordt rente (omslagrentepercentage) bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Door de gekozen systematiek is het mogelijk dat een boekwaarde tijdelijke negatief kan staan. Gerede producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of tegen de marktwaarde indien de marktwaarde lager is dan de kostprijs. Dat laatste doet zich met name voor indien voorraden incourant worden. De kostprijs bestaat uit de verrekenprijzen van grond- en hulpstoffen en de loonkosten die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. De overige grond- en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen standaard verrekenprijzen die zijn gebaseerd op de gemiddelde betaalde inkoopprijs. Verschillen tussen de standaard verrekenprijs en betaalde inkoopprijs worden als resultaat verantwoord. Incourante voorraden worden afgewaardeerd tegen marktwaarde. 10

11 Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening is bepaald op basis van de geschatte inningskansen per individuele vordering. Eigen bijdrage CAK Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een financiële tegemoetkoming is op grond van de WMO een eigen bijdrage verschuldigd. Deze eigen bijdrage is afhankelijk van de gemeentelijke verordening WMO en de inkomensgegevens van de aanvrager. In de wet is bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage niet wordt uitgevoerd door de gemeente zelf, maar door het CAK. Door privacyoverwegingen is de gegevensverstrekking van het CAK aan de gemeente Deventer ontoereikend om de volledigheid en juistheid van de eigen bijdragen te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Gezien het feit dat het CAK verantwoordelijk is voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geeft zij jaarlijks een mededeling af over de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen (Third party mededeling). Bij het afgeven van deze mededeling betrekt het CAK niet de juistheid, volledigheid en tijdigheid van de gegevens van andere ketenpartners, waardoor de gemeente Deventer niet beschikt over een mededeling waarop volledig kan worden gesteund ten behoeve van de volledigheid van de eigen bijdragen voor de jaarrekening De gemeente Deventer heeft hierdoor onvoldoende zekerheid omtrent de volledigheid van de eigen bijdragen Wmo van in haar jaarrekening Wel kan middels de mededeling zekerheid worden verkregen dat het totaalbedrag aan vastgestelde eigen bijdragen gelijk is aan de door het CAK geïnde en doorbetaalde eigen bijdragen aan de gemeente. Hiermee beschikt de gemeente Deventer in voldoende mate over de zekerheid dat de eigen bijdragen in de jaarrekening 2009 juist zijn verantwoord. Eventuele mogelijke niet verantwoorde eigen bijdragen worden ingeschat als niet significant c.q. materieel. Liquide Middelen Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Overlopende activa De overlopende activa maken onderdeel uit van de vlottende activa (artikel 37 BBV). Onder de overlopende activa vallen de vooruitbetaalde kosten en nog te ontvangen bedragen. Vooruitbetaalde kosten zijn kosten die reeds zijn betaald, maar waarvan de prestatie (nut) na de balansdatum valt. Nog te ontvangen bedragen betreft nog te factureren geleverde prestaties. De grondslag voor de vordering is voor de balansdatum ontstaan. Overlopende activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs (artikel 63 BBV). Vaste Passiva Eigen vermogen Reserves Algemeen In 2009 is de geactualiseerde beleidsnota reserves en voorzieningen (juni 2009) door de raad vastgesteld. Deze beleidsnota is een vertaling van de eisen, welke zijn neergelegd in het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) inzake reserves en voorzieningen, naar de Deventer situatie. De algemene reserves en bestemmingsreserves worden gevormd conform door de raad genomen besluiten. Onttrekkingen aan deze reserves geschieden conform daartoe strekkende raadsbesluiten. Bij een aantal reserves is sprake van toevoeging ten laste van programmarekening van rente op basis van het in de begroting vastgestelde rentepercentage. Nog te bepalen en te bestemmen resultaat De basis voor de jaarrekening ligt in de door de gemeenteraad vastgestelde begroting. In de jaarrekening dient tot uitdrukking te worden gebracht hetgeen werkelijk is gebeurd ten opzichte van de door de raad vastgelegde voornemens in de begroting, inclusief later daarin aangebrachte wijzigingen. Door middel van de voorgeschreven analyse tussen de rekening- en begrotingscijfers wordt inzicht verstrekt in de - eventueel - ontstane verschillen. Conform de programmabegroting mogen in de diverse programma s niet de stortingen en puttingen met betrekking tot de reserves worden opgenomen. Deze mutaties worden opgenomen in het overzicht werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan reserves. Nadat het resultaat van de rekening (inclusief exploitatiemutaties in reserves) is bepaald wordt dit afzonderlijk op de balans vermeld en in de jaarrekening vastgelegd. Na vaststelling van de jaarrekening neemt de gemeenteraad vervolgens een besluit over de bestemming van het resultaat. Op een aantal programma s is aan de lastenkant een overschrijding geconstateerd. Deze overschrijdingen dienen formeel nog door de raad te worden geautoriseerd. 11

12 Voorzieningen In de, in 2009 door de raad, vastgestelde geactualiseerde beleidsnota reserves en voorzieningen wordt het kaderstellend beleid voor voorzieningen weergegeven. 1. Voorzieningen worden gevormd wegens: a. Verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; b. Op de balansdatum bestaande risico s ter zake van verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs te schatten is; c. Kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt mits het maken van die kosten zijn oorsprong hebben in het begrotingsjaar of een eerder begrotingsjaar en de voorziening strekt tot kostenegalisatie. 2. Tot de voorzieningen worden ook gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen, bedoeld in artikel 49, onderdeel b BBV (zijnde de van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren). Deze uitzonderingscategorie wordt conform het Besluit begroting en verantwoording verantwoord onder de overlopende passiva. 3. Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies (artikel 44 BBV). Een uitzondering hierop is voorziening Wethouderspensioenen, welke wordt gewaardeerd tegen contante waarde. Vlottende passiva Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met de gerealiseerde aflossingen. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Borg- en Garantstellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. Overlopende passiva Overlopende passiva zijn verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen (met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume (artikel 49 BBV)). Een essentieel kenmerk is dat voor de gemeente een verplichting bestaat. Een verplichting is een plicht of verantwoordelijkheid jegens een derde om op een bepaalde manier te handelen of te presteren (dit kan voortkomen uit een overeenkomst maar ook uit, door een derde reeds geleverde prestatie waarvoor nog geen betaling heeft plaatsgevonden). Vanaf worden van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren eveneens onder overlopende passiva opgenomen (artikel 49, onderdeel b BBV). Overlopende passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde (artikel 63 lid 7 BBV). Wijzigingen balanspresentatie Bestuurscommissie voor Openbaar Primair Onderwijs (BCOO) en Reserves De Bestuurscommissie voor Openbaar Primair Onderwijs (BCOO) maakte onderdeel uit van de gemeente tot en met Vanaf 2009 is dit onderdeel verzelfstandigd. Dit betekent dat de financiële gegevens van deze commissie niet meer integraal worden verwerkt in de gemeenterekening. In 2009 is daarnaast door de raad de beleidsnota reserves en voorzieningen vastgesteld. Naar aanleiding hiervan zijn een drietal reserves geherrubriceerd. Het gaat hierbij om de vermogensreserve, de reserve grondexploitatie, en de reserve uitkeringen. 12

13 Samenvattend is de openingsbalans 2009 van de gemeente Deventer als volgt gewijzigd: Mutatie openingsbalans Vaste activa ( bedragen x 1.000) vastgestelde balans per BCOO balansherrubricering reserves Openingsbalans per Materiële vaste activa Vlottende activa Uitzettingen met een rentetypische looptijd < 1 jaar Liquide middelen Vaste passiva Eigen vermogen - algemene reserve (1) bestemmingsreserves (1) Voorzieningen Vlottende passiva Netto vlottende schuld met een rente typsiche looptijd < 1 jaar (1). balansherrubricering reserves Algemene Reserve Bestemmingsreserves (bedragen X 1.000) Vermogensreserve Reserve grondexploitatie Reserve Uitkeringen

14 Toelichting op de balans 1. Vaste Activa 1.1 Immateriële vaste activa De post immateriële vaste activa wordt onderscheiden in: (x 1.000): Kosten onderzoek en ontwikkeling Kosten sluiten geldleningen 5 7 Totaal Het onderstaand overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2009: Boekwaarde Inves- Desinves- Afschrij- Bijdragen Afw aar- Boekw aarde teringen teringen vingen van deringen derden Kosten onderzoek en ontw ikkeling Kosten sluiten geldleningen Totaal Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen (x 1.000): Boekwaarde Boekwaarde In erfpacht uitgegeven gronden Overige investeringen met een economisch nut Investeringen met maatschappelijk nut Totaal De overige investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld (x 1.000): Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond- weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal

15 Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer (x 1.000): Boekwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijdragen van Afw aarderingen Boekw aarde derden Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouw en Grond- w eg- en w aterbouw k.w erken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan het betrokken actief. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar de als bijlage opgenomen overzicht toelichting op uitgaven en inkomsten lopende investeringen en in het boekwerk bijlagen productenrealisatie 2009, de staat van materiële en immateriële vaste activa. De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop (x 1.000): Boekwaarde Inves- Desinves- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Boekwaarde teringen teringen vingen van deringen derden Gronden en terreinen Grond- w eg- en w aterbouw.w erken Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal

16 1.3 Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2009 wordt in onderstaand overzicht weergegeven (x 1.000): Boekwaarde Inves- Desinves- Afschrijv- Afwaar- Boekwaarde teringen teringen ingen deringen Kapitaalverstrekkingen aan: - Deelnemingen Leningen aan: - Woningbouw corp Deelnemingen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen > 1 jaar Bijdragen aan activa van derden De investeringen van ruim 11 miljoen worden gevormd door een deelneming in de vorm van een verstrekte bruglening aan Enexis Holding BV van 5 miljoen, een lening aan Vastgoed Cultureel Centrum van 3,1 miljoen en een lening aan NV DOS van ruim 3 miljoen. 2. Vlottende activa 2.1 Voorraden De samenstelling hiervan is als volgt (x 1.000): Onderhanden w erk; voorraden gronden in exploitatie Grond en hulpstoffen; niet in exploitatie genomen gronden en overig Grond en hulpstoffen; overige voorraden Gereed product en handelsgoederen; Nog te verkopen grond en overige voorraden grond Gereed product en handelsgoederen; Overige voorraden 0 2 Totaal

17 De mutaties over 2009 zijn als volgt weer te geven (x 1.000): Grond Grond nog niet Grond nog niet Nog te verkopen Overige in exploitatie in exploitatie in exploitatie Gronden voorraden overig Boekwaarde Correcties op openingsbalans Boekwaarde : Saldo mutaties ( Vermeerderingen/verminderingen) Vorming verliesvoorziening Afwaarderingen grond Vrijval voorziening risico's grondexploitaties Boekwaarde Ten behoeve van voorraden grond in exploitatie is voor De Scheg 3,0 mln en Eikendal 0,7 mln een verliesvoorziening getroffen. Daarnaast is een verliesvoorziening voor Landeweert 2,2 mln en Sluiskwartier 4,7 mln opgenomen voor grond nog niet in exploitatie. Ook heeft er voor Linderveld een afwaardering van 5,5 mln voor een gedeelte van de grond plaats gevonden. Daarnaast is voor dit gebied een verliesvoorziening van 6 mln gevormd. Bij de jaarrekening 2008 werd nog rekening gehouden met verliesvoorziening ten gevolge van vertraging in verkopen gronden. Hiertoe was een voorziening gevormd van 5,2 mln. De exploitatieberekeningen zijn bij de projectenrapportage geactualiseerd. De voorziening risico s grondexploitatie is hierbij verlaagd en toegevoegd aan de Algemene Reserve Grondexploitatie. Voorraden grond in exploitatie Op de openingsbalans vindt een correctie plaats van 30 mln vanwege het in exploitatie nemen van het Bedrijvenpark A1 van 22,1 mln en de Wijtenhorst van 8,2 mln. De belangrijkste mutaties bij de in exploitatie genomen projecten vonden plaats bij: Bedrijvenpark A1: verwerving, plankosten en rente 5,2 mln. Een bijdrage uit de reserve gemeentebrede investeringen van -/- 3,5 mln per saldo 1,7 mln. Wijtenhorst 0,9 mln: planontwikkelingskosten en rente. Eikendal 1,6 mln: betreft bouwrijpmaken, rente en planvoorbereidingskosten. Vijfhoek 5,5 mln: Het gaat hierbij om verkoop kavels -/- 1,4 mln, winstafdracht 3,5 mln, bouw-en woonrijpmaken en planvoorbereidingskosten 3,4 mln. Rondom de Scheg 0,3 mln voor met name rentekosten. Graaf Florishof afsluiting complex storting in algemene reserve grondexploitatie 1,2 mln. Grachtengordel 0,4 mln. Dit bedrag hangt samen met de uitvoeringskosten voor Mr. De Boerlaan, Boreel en planontwikkeling Houtmarkt. Voor nadere toelichting bij deze mutaties wordt verwezen naar toelichting op het productformulier van product 11 grondexploitaties en de staat van onderhanden werken. Nog in exploitatie te nemen gronden Op de openingsbalans vindt een correctie plaats van -30 mln vanwege het in exploitatie nemen van het Bedrijvenpark A1 van -22,1 mln en de Wijtenhorst van -8,2 mln. De belangrijkste mutaties bij de nog niet exploitatie genomen projecten vonden plaats bij: Havenkwartier Boerlaan 0,9 mln, waarvan 0,4 mln rente en 0,5 mln planontwikkeling. Havenkwartier Tedeco -/- 0,4 mln, waarvan 0,2 mln planontwikkeling en -/- 0,6 mln verkoopopbrengsten. Park Zandweerd 0,35 mln: 0,1 mln rente en 0,25 mln planontwikkeling. Bramhaar 0,1 mln: 0,06 mln rente, 0,04 mln planontwikkeling. Centrumplan Bathmen: 0,2 mln ten behoeve van planontwikkelingskosten. 17

18 Landeweert 0,2 mln voor rentelasten. Steenbrugge 1,8 mln: 0,2 mln rente, 0,3mln sanering en 1,3 mln planontwikkeling. Sluiskwartier 0,8mln: 0,4 mln rente, 0,3 mln verwerving en 0,1 mln planontwikkeling Sluiskwartier. Nieuwe Markt 0,2 mln voor beheerkosten en rente. Voor nadere toelichting bij deze mutaties wordt verwezen naar toelichting op het productformulier van product 11, grondexploitaties en de staat van onderhanden werken. Overzicht gronden nog niet in exploitatie: geïnvesteerd vermogen per (1) geïnvesteerd vermogen per m² investering m² per investering m² per Woningbouwlokaties Landeweert ,46 38,61 Het Hagenvoorde ,05 2,15 Steenbrugge ,60 9,31 Bramhaar ,99 170,04 Centrumplan Bathmen pm pm Park Zandweerd ,72 29,55 Sluisstraat Zuid ,53 486,26 Bedrijvenlokaties Bergweide demping dode havenarm ,37 4,63 Bergweide Industrieweg , ,56 Bergweide deelplan 5 fase ,23 55,49 Bergweide deelplan 5 fase ,56 2,40 Havenkwartier, Haveneiland ,57 0,67 Havenkwartier, Hanzeweg ,75 0,93 Havenkwartier, Tedeco pm pm Binnenstadslokaties Nieuwe Markt ,85 705,58 Sijzenbaan/Broederenplein pm pm Herontwikkellokaties Havenkwartier, Mr de Boerlaan ,27 218,30 Dreef pm pm Rotonde Oostriklaan pm pm Flora pm pm Totaal nog in exploitatie te nemen ,25 28,84 (1) excl. Voorziening risico's grondexploitatie Overige gronden Grote Kerkhof/Schouwburg pm pm pm Totaal overige gronden pm pm pm Het geïnvesteerde vermogen per m² van de bovengenoemde locaties ligt op een aanvaardbare waarde ten opzichte van de marktwaarde. Voorraden grond overig: In dit onderdeel zitten de gronden van Linderveld opgenomen. Het gaat hier om uitvoering van het raadsbesluit dd. 6 juni 2007 waarin is besloten dat de gehele boekwaarde van deze voormalige grondexploitatie is overgeheveld naar product 13. N og te verkopen gronden: Dit betreft gronden uit afgesloten grondcomplexen die verkocht moeten worden. De vermeerdering van 0,54 mln betreft: correctie verkoop Snipperlingsdijk 0,35 mln. de bijboeking van rente van 0,2 mln. en overige kleine mutaties De vermindering van 0,8 mln is ontstaan door: verkopen van percelen in Bergweide deelgebied 3 0,3 mln. Handelspark 0,3 mln Knoopkegel 0,2 mln 18

19 2.2 Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden (x 1.000): Boekw aarde Voorziening oninbaarheid Balansw aarde Balansw aarde Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen RC verhoudingen met niet fin. Instell Overige vorderingen Overige uitzettingen De vorderingen vallen in de volgende hoofdcategorieën te onderscheiden: Vorderingen op andere publiekrechtelijke lichamen Overige vorderingen Kasgeldleningen Nog te vorderen BTW Rekening-courant met niet financiële instellingen Bijstandsvorderingen Uitkeringsvorderingen sociale voorzieningen Subtotaal vorderingen Voorziening oninbaarheid voor: - dubieuze debiteuren dubieuze debiteuren bad bijstandsvorderingen overige vorderingen Totaal Liquide middelen De samenstelling hiervan is als volgt (x 1.000): Kassaldi 8 10 Bank- en girosaldi Totaal

20 2.4 Overlopende activa De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden (x 1.000): Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen voorschotbedragen op uitkeringen Nog te ontvangen bedragen Totaal Het verloop op nog te ontvangen voorschotbedragen op uikeringen is als volgt (x 1.000): Saldo Ontvangen bijdragen Bestede bedragen Saldo Nog te ontvangen voorschot bedragen op uitkeringen Zie voor specificatie overzicht verloop vooruit ontvangen uitkeringen bijlage Eigen vermogen Het verloop van de boekwaarde (algemene- en bestemmingsreserves) is als volgt (x 1.000): Algemene reserves Bestemmingsreserves Resultaat na bestemming reserves Totaal Resultaat voor bestemming reserves Stortingen in reserves Puttingen uit reserves Toevoeging rente aan reserves Resultaat na bestem ming Het verloop van de boekwaarde (algemene- en bestemmingsreserves) is als volgt (x 1.000): Algemene reserves Bestemmings reserves Totaal 2009 Openingsbalans per Resultaatbestemming Vermeerderingen: Verminderingen: Boekw aarde per Voor een toelichting op aard en reden van mutaties in de reserves wordt verwezen naar bijlage 7 bij de jaarrekening. 20

21 Resultaat rekening 2009 Het positieve rekeningresultaat 2009 na resultaatbestemming via reserves bedraagt 4,2 miljoen. Na de resultaatbestemmingen, inzake overlopende uitgaven en inkomsten resteert een voordelig saldo ad. 1,7 miljoen. In de begroting 2009 (na de zomer- en najaarsrapportage 2009) was een voordelig saldo geprognosticeerd van Dit bedrag is gestald en maakt nu onderdeel uit van het voordelig saldo van 1,1 miljoen. In het jaarverslag wordt in hoofdstuk 2 Financieel verslag een samenvattend overzicht en analyse weergegeven van het rekeningresultaat Voor een nadere toelichting op de gerealiseerde resultaten per programma wordt verwezen naar de recapitulatie- staat programma s en naar bij de in de programmabladen opgenomen specifieke toelichting. 4. Voorzieningen Het verloop van de voorzieningen is als volgt (x 1.000): Boekwaarde Toevoeging Vrijval Aan- Boekwaarde w ending Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico s Door derden beklemde middelen Onderhoudsegalisatievoorzieningen Voor een specificatie wordt verwezen naar de als bijlage opgenomen staat van voorzieningen. 5. Langlopende schulden De bedragen zijn als volgt samengesteld (x 1.000): Onderhandse leningen: - Binnenlandse pensioenfondsen en verz. Instellingen Binnenlandse banken en ov. financiële instellingen Lease databekabeling Leeuw enbrug en VOIP Binnenlandse bedrijven Door derden belegde gelden Het verloop van de boekwaarde is als volgt: (x 1.000): Saldo Vermeer- Aflossingen Boekwaarde deringen Onderhandse leningen Lease databekabeling Leeuw enbrug en VOIP Door derden belegde reserves Voor een specificatie wordt verwezen naar de als bijlage opgenomen staat van langlopende geldleningen in het boekwerk bijlagen productenrealisatie De totale rentelasten op langlopende geldleningen bedroegen over 2009 ruim 6 miljoen. 21

22 6. Vlottende passiva Onder de vlottende passiva zijn opgenomen (x 1.000): Schulden <1 jaar Overlopende passiva Totaal Kortlopende schulden De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden (x 1.000): Rekening courant niet financ. Instellingen 10 0 Bank- en girosaldo Overige schulden Overlopende passiva De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt (x 1.000): Vooruit ontvangen uitkeringen Vooruit ontvangen bedragen Nog te betalen bedragen Het verloop van vooruit ontvangen uitkeringen is als volgt (x 1.000): Saldo Toevoeging Aanw ending Saldo Vooruitontvangen uitkeringen Zie voor specificatie overzicht verloop vooruit ontvangen uitkeringen bijlage Gewaarborgde geldleningen Buiten hetgeen in de balans is opgenomen aan langlopende schulden, zijn door de gemeente waarborgen verstrekt. Het bedrag is als volgt samengesteld. (x 1.000): Gew aarborgde geldleningen Gew aarborgde geldleningen voor het verkrijgen en verbeteren van eigen w oningen particulieren Totaal

23 7. Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Grondexploitaties Uit hoofde van het vastgoedbedrijf worden in contracten diverse verplichtingen aangegaan. In financiële zin zijn deze afgedekt in het weerstandsvermogen van de Algemene Reserve Grondexploitatie. Besluit Woninggebonden subsidies Door de gemeente Deventer zijn in de jaren 1992 tot en met 2004 beschikkingen afgegeven tot een bedrag van Deze verplichtingen worden uitbetaald via annuïteiten. In de jaren 1993 tot en met 2009 is er uitbetaald aan subsidieontvangers. Het restant subsidieverplichtingen bedraagt per Dit zal in 2010 worden afgekocht. Een raadsbesluit is in voorbereiding. De subsidies en rijksbijdragen worden verantwoord op product 3: Volkshuisvesting. 8. Niet uit de balans blijkende bezittingen Afvalverbrandingsinstallatie In de jaren 1991 en 1992 hebben de voormalige gemeenten Bathmen, Deventer en Diepenveen kapitaal ingebracht in VAMIJ CV. De VAMIJ CV is de rechtspersoon die de GAVI (geïntegreerde afvalverbrandingsinstallatie) in Wijster financierde. De inbreng van kapitaal was een gevolg van de daarvoor gesloten overeenkomsten voor de verwerking van huishoudelijk afval en bedrijfsafval. Het kapitaal is via het toenmalige Gewest Midden IJssel ingebracht. De Regio Stedendriehoek (RSD) behartigt daarom, als rechtsopvolger, in deze de belangen van de gemeente Deventer. De RSD is feitelijk lid in STIVAM. Het door Deventer (inclusief Bathmen en Diepenveen) totale netto ingebrachte kapitaal bedraagt Een deel van het bruto ingebrachte kapitaal is al in het verleden door Bathmen terugontvangen. Genoemd bedrag is het nog te ontvangen bedrag. Dit is niet opgenomen in de balans van de gemeente, maar behoort tot de gemeentelijke deelnemingen (FVA). Alle toenmalige 83 gemeenten, die betrokken waren bij de via STIVAM afgesloten verwerkingsovereenkomsten en kapitaal inbrachten is gevraagd in te stemmen met de Vaststellingsovereenkomst. In deze overeenkomst wordt de omzetting van het CV-kapitaal in VAMIJ CV geregeld in een renteloze lening aan Attero Holding N.V. Deventer heeft via de RSD ingestemd met de Vaststellingsovereenkomst. Uitsluitend indien alle betrokken gemeenten instemmen zal de Vaststellingsovereenkomst kunnen worden geëffectueerd. Hierover bestaat nog geen uitsluitsel. De Overeenkomst heeft voor de gemeente Deventer het voordeel dat de terugbetaling van het ingebrachte kapitaal op holdingniveau binnen Attero Holding NV wordt gegarandeerd. Indien zich interessante opties voordoen om het CV-kapitaal voortijdig contant te maken zullen die alsnog bestuurlijk worden afgewogen. Vooralsnog wordt uitgegaan van een uitbetaling van 2,1 miljoen in Langlopende huurcontracten, leasecontacten en licentieovereenkomsten. Het BBV (art. 53 BBV) verreist dat belangrijke, niet in de balans opgenomen, financiële verplichtingen in de toelichting op de balans worden opgenomen. Hierbij moet worden gedacht aan langlopende huurcontracten, leasecontracten en licentieovereenkomsten. Gemeente Deventer heeft meerjarige huurcontracten voor diverse gebouwen voor huisvesting van het gemeentelijk apparaat en culturele- en welzijnsgebouwen afgesloten. Daarnaast zijn er meerjarige leasecontracten afgesloten voor roerende goederen (bedrijfsauto s en ICT apparatuur) en inhuur van arbeidskrachten. 23