Soortenrijke groenbemesters hebben voorsprong bij stress
|
|
- Renske Jansen
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Soortenrijke groenbemesters hebben voorsprong bij stress Interview met Dr. Norman Gentsch over het CATCHY project op 26 juli 2018 Wat doet soortenrijkdom in de akkerbouw? Hoe reageert een soortenrijke groenbemester in extreme omstandigheden en schommelingen in de weersomstandigheden? Hoe zorgen groenbemesters voor stabiliteit in de bodem? Journalist Angelika Sontheimer sprak met Dr. Norman Gentsch van het Instituut voor Bodemkunde van de Leibniz Universiteit van Hannover over het belang van soortenrijke groenbemestermengsels op bodemvruchtbaarheid en andere resultaten die tot nu toe zijn aangetoond in het CATCHY-project. Het CATCHY-project is een 9 jarig onderzoekstraject dat uitgevoerd wordt door kennisinstituten in Duitsland. DSV is een van de aangesloten partners. Dr. Gentsch, wat zijn de doelstellingen van dit CATCHY-project? We onderzoeken de effecten van de groenbemesters op de bodem. Groenbemesters hebben heel veel positieve functies: zoals het voorkomen van bodemerosie en uitspoeling van nutriënten in het najaar. Groenbemesters leveren nutriënten in het voorjaar. Bovendien verhogen ze het organisch stofgehalte in de bodem en daarmee de humusvoorraad. Des te hoger het organische stofgehalte, des te actiever is het bodemleven. Ten slotte zijn groenbemesters een toevluchtsoord voor vele insecten. Ze verhogen hier de soortenrijkdom en de biodiversiteit. In het CATCHY project vergelijken we zeer soortenrijke groenbemesters met enkelvoudige groenbemesters en met braak als nulmeting. En ziet u deze mogelijke groenbemester effecten in de praktijk bevestigd? Ja, al na de eerste vruchtwisselingsrotatie van drie jaar kunnen we de eerste effecten van het gebruik van soortenrijke groenbemestermengsels meten. We stonden versteld van hoeveel van de theoretische verwachtingen er in de praktijk uitkwamen. Momenteel zijn we in de tweede fase van het project beland. Daarin kijken we naar de effecten op de stikstofcyclus, de water opslagcapaciteit, de interacties met Mycorrhizae en natuurlijk de gevolgen voor de voeding van het volggewas.
2 En waarom moet een groenbemester een soortenrijk mengsel zijn? De plantensoorten of rassen die beter zijn aangepast aan bepaalde vormen van stress zoals droogte, gevoeligheid voor ziekteverwekkers of plagen bufferen de uitval van minder aangepaste planten. Het zorgt voor stabiliteit in de opbrengst. Hoe meer soorten, des te stress-bestendiger is het mengsel. Dit verhoogt de zogenaamde ecosysteemdiensten, zoals bijvoorbeeld de natuurlijke bodemfiltratie, koolstof verrijking, nutriëntenstroom en vermindering van bodemerosie. Kunt u die verbetering zien in de resultaten? Ja, neem bijvoorbeeld de wortelbiomassa. Die stijgt met de diversiteit van de groenbemester. Dit komt omdat de verschillende planttypen verschillende worteldieptes doorgronden en hierdoor optimaal de voedingsstoffen absorberen, en opslaan. Vervolgens wordt ook de groenbemesterresten beter afgebroken wat weer zorgt voor een verhoogde nalevering van de belangrijkste voedingsstoffen stikstof, fosfor, kalium en magnesium. (zie figuur) Soortenrijke groenbemesters hebben door een hogere bladindex een verbeterde fotosynthesecapaciteit. De fotosynthese producten zoals bijvoorbeeld suiker worden sneller in de bouwvoor gebracht en helpen bij de ontwikkeling van microbiële biomassa. Op deze manier wordt de microbiële activiteit verhoogd. In het bijzonder profiteren de Mycorrhiza schimmels. De bacteriën van de stikstof-cyclus zal profiteren met name van energierijke groenbemesterresten. We merkten dat bij meer soortenrijke groenbemesters de koolstofen stikstof cycli worden geoptimaliseerd en het organisch stofgehalte toeneemt. Hierdoor verbetert de activiteit van het bodemleven als gevolg van de 1:1-correlatie tussen organisch bodemmateriaal en de microbiële biomassa.
3 Des te groter de soortenrijkdom, des te positiever het effect op de vruchtbaarheid en de gezondheid van de bodem? Ja, zo zou je dat kunnen zeggen. De verschillende soorten in de groenbemester beïnvloeden een keten van processen in de bodem, die opgeteld een positieve invloed hebben op de groei van de planten. Zo zorgt bijvoorbeeld de hogere wortelmassa voor een verhoogde mineralisatie van stikstof in de wortelzone van de volgende hoofdteelt. De microorganismen die betrokken zijn bij de mineralisatie worden gestimuleerd door een breder werkingsspectrum van verschillende groenbemesters. Daardoor worden gaten in de nutriëntenkringloop gesloten en bemesting gereduceerd. Mengsels zoals bijvoorbeeld TerraLife MaisPro TR van DSV zaden zijn afgestemd op de volgvrucht. Zijn er ook nadelen van groenbemesters? Ik noem het niet direct nadelen. Zeker, er zijn groenbemesters zoals Japanse haver, die theoretisch een graanvirus kan overdragen. Of zonnebloemen die Sclerotinia kunnen overdragen. Of bladkool dat knolvoet kan overdragen in koolzaad of bij suikerbieten het bietencysteaaltje kan vermeerderen. In een soortenrijke mengsel kunnen deze effecten echter worden verwaarloosd en wegen ze ruimschoots op tegen de positieve effecten van groenbemesters. Het is echter veel slechter, als slechts één plant als groenbemester wordt gebruikt. Zo is bijvoorbeeld Gele Mosterd al een lange tijd een populaire groenbemester voor boeren. Het effect ervan is echter helemaal niet zo goed. Gele mosterd produceert glucosinolaten in de wortelzone die het bodemleven en wortelgroei verminderen. Deze wortel excreties hebben een negatieve invloed op het volggewas. En hoe kan de landbouwer de voordelen van groenbemesters verbeteren? Hij vergroot de voordelen van groenbemesters, door een soortenrijk mengsel toe te passen waardoor de biodiversiteit wordt verhoogd. Als je alleen al de verschillende wortelsystemen bekijkt: zonnebloem of vlas bijvoorbeeld, wortelen zeer diep. Die kunnen tot drie meter gaan. De verschillende soorten hebben verschillende voedingsbehoeften en kunnen zo nutriënten het beste ontsluiten. Of als men aan de symbiose met de rhizobiumbacteriën denkt waarmee stikstof wordt gebonden en beschikbaar gemaakt wordt voor de plant. Of zoals gezegd de mycorrhizae. Dit is een symbiose tussen schimmels en planten waar gezorgd wordt voor een nutriënten uitwisseling. Door een juiste combinatie in mengsels worden de voordelen van verschillende soorten benut. Het klinkt zeer veelbelovend. Een laatste vraag: Wat maakt uw onderzoek leuk? Het zijn brandende vragen die wij aan het bestuderen zijn. In mijn proefschrift onderzocht ik de koolstofcyclus in de permafrost. Ongeveer 50% van de wereldwijde bodemkoolstof zit daar in de bodem. Door klimaatverandering ontstaan emissies uit deze gebieden van extra CO 2. Agrarische bodems hebben een groot potentieel als CO2-opslag. Door goed beheer kan het koolstofgehalte in de bodem worden verhoogd wat uit de atmosfeer wordt gehaald. Tegelijkertijd verbeterd de vruchtbaarheid van de bodem op de lange termijn. Door klimaatverandering zal de plantenteelt wereldwijd veranderen. De teeltsystemen zullen zich
4 moeten aanpassen. Met CATCHY onderzoeken wij een kleine bouwsteen voor meer bodemvruchtbaarheid, waaraan groenbemesters wezenlijk bijdragen. Dit onderzoek is erg leuk, omdat het een verschil kan maken. Ik denk dat boeren praktische oplossingen nodig hebben waarmee ze zich kunnen aanpassen aan de uitdagingen van de klimaatverandering en de maatschappij. Dr. Gentsch, hartelijk dank voor het interview en succes met uw groenbemesters onderzoeksproject! Vak info Dr. Gentsch Dr. Norman Gentsch is 37 jaar oud, en wetenschapper aan het Instituut voor bodemkunde van de Leibniz Universiteit van Hannover. Hij studeerde Geowetenschappen in Leipzig en is gespecialiseerd in Bodemkunde. In zijn proefschrift, richtte hij zich op de koolstofcyclus in de Arctische permafrost. Zijn huidige onderzoek richt zich op duurzaam grondbeheer in agroecosystemen. Hij is betrokken bij het BonaRes-project CATCHY. (AS) Achtergrond onderzoeksprojecten De Europese landbouw wordt momenteel geconfronteerd met toenemende bodemdegradatie door middel van vermindering van de biodiversiteit, toename van erosie, uitspoeling van nutriënten, verzuring, verzilting of bodemverdichting. Op hetzelfde moment moet de landbouwproductie verduurzamen en aangepast worden aan de klimaatveranderingen. De Duitse regering heeft daarom in 2012 een oproep aan de wetenschap gedaan om het onderzoek op duurzaam bodemgebruik te intensiveren. Tien projecten zijn gemaakt in het overkoepelende project "BonaRes" met de grond als een duurzame bron ( Het is een lange termijn studie van negen jaar. In 2015, het "internationale jaar van de bodem", is het project CATCHY (Catchcropping is een Agrarian Tool for Continuing soil Health and Yield increase) als BonaRes subproject gestart. Zeven projectpartners vanuit de wetenschap en industrie zijn betrokken. Het onderzoeksteam bestaat uit plantenwetenschappers, microbiologen, bodemkundigen, landbouwkundigen en industriepartners uit de plantenveredeling, zoals bijvoorbeeld DSV. CATCHY houd zich bezig met de biodiversiteit in groenbemesters en onderzoekt de invloed van de soortenrijkdom in groenbemesters op de bodemfuncties. (AS)
5 Het project vergelijkt soortenrijke groenbemesters met enkelvoudige groenbemesters en braak als een nulmeting. Groenbemestermengsels zoals bijvoorbeeld de TerraLife MaisPro TR van DSV zijn afgestemd op het volggewas.
van harte welkom Koolstof Kringlopen
van harte welkom Koolstof Kringlopen 1 Programma 13:30 Opening met lezing 14:00 Instructie geleide rondgang 14:15 Geleide rondgang 16:45 Actieve demonstratie machines Afsluiting met drankje & snack Koolstof
Nadere informatiemaïszaden CATALOGUS 2019 Maïszaden Graszaden Sorghum Groenbemesters
maïszaden CATALOGUS 2019 Maïszaden Graszaden Sorghum Groenbemesters COUNTRY grasmengsels COUNTRY grasmengsels Maaien 3 jaar + zeer hoge opbrengst + zware snedes mogelijk Maaien 3 jaar + soortenrijk met
Nadere informatieOrganisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar
17-1- Organisch (rest)materiaal als Bodemverbeteraar BODEM De Bodem Van Groot naar Klein tot zeer klein 2 1 17-1- Bodemprofiel Opbouw van de bodem Onaangeroerd = C Kleinste delen = 0 en A Poriënvolume
Nadere informatieBeter Bodembeheer de diepte in
Beter Bodembeheer de diepte in 6 april 2017 Nijkerk Partners in PPS Duurzame Bodem: LTO Nederland, NAV, Brancheorganisatie Akkerbouw (Penvoerder), Agrifirm, IRS, Suiker Unie, AVEBE, CZAV, NAO, Bionext
Nadere informatieGroenbedekkers houden grond en mineralen op het perceel en uit de beek
Groenbedekkers houden grond en mineralen op het perceel en uit de beek Bram Van Nevel Bram.van.nevel@inagro.be 051/27.33.47 Waarom groenbedekkers? 1. Restnitraat 2. Verhogen bodemvruchtbaarheid 3. Verlagen
Nadere informatieManifest. Organische stof: leven in de Nederlandse bodem
Manifest Organische stof: leven in de Nederlandse bodem Benut het 6 de Actieprogramma Nitraatrichtlijn om de positie van organische stof in de Nederlandse meststoffenregelgeving te verbeteren! Wij roepen
Nadere informatieKansen voor weerbaar telen
Kansen voor weerbaar telen Literatuuronderzoek : Werkingsmechanismen en toepassingen 6 september 2011 1 : Wat verstaan we hieronder? Condities aanleggen waardoor het gewas weerbaarder wordt tegen ziektes
Nadere informatieHet nut van groenbemesters:
Groenbemesters Het nut van groenbemesters: Het zijn gewassen die bodemvruchtbaarheid op peil houden of verbeteren omdat organische stof wordt toegevoegd. Tijdens de groei beschermen ze de bodem tegen erosie
Nadere informatieGROENBEMESTERS. iperen.com
2017 GROENBEMESTERS iperen.com WELKE GROENBEMESTER KIEST U? De teelt van een geslaagde groenbemester vergt veel aandacht. U kunt de teelt van een groenbemester vergelijken met een volwaardige teelt. De
Nadere informatieDuurzame landbouw door bodemschimmels
Duurzame landbouw door bodemschimmels Omdat er in natuurgebieden over het algemeen veel bodemschimmels leven, wordt vaak gedacht dat de aanwezigheid van schimmels in een akker of in grasland een kenmerk
Nadere informatieEvenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant
Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Belangrijk om te weten: Algemeen: Fosfaat, kali, magnesium Op zand: ph en o.s. Op klei: % slib Bodemmonster Fosfaat laag: voldoende bemesten
Nadere informatieGroenbemesters in het bouwplan. Wiepie Haagsma Wouter Klaasse Bos
Groenbemesters in het bouwplan Wiepie Haagsma Wouter Klaasse Bos Groenbemesters: een goede keuze! Groenbemesters in het bouwplan Wiepie Haagsma, Leendert Molendijk Kennisdag 4 februari 2019 Hoe selecteer
Nadere informatieBodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1
Bodemkunde Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1 Bodems en hun eigenschappen 3 Bodems en hun eigenschappen Opdracht: - Zoek op wat het bodemprofiel is waar je zelf woont / werkt / stage loopt 4
Nadere informatieHet klimaat en onze bodem
Het klimaat en onze bodem Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Het klimaat en onze bodem Ons klimaat verandert Wateroverlast Droogte Verzilting Klimaatakkoord Transitie is nodig voor adaptatie en mitigatie
Nadere informatieBodemvruchtbaarheid. fundament onder voedselproductie. René Schils
Bodemvruchtbaarheid fundament onder voedselproductie René Schils Bodemvruchtbaarheid fundament onder voedselproductie Wat is bodemvruchtbaarheid? Waarom is bodemvruchtbaarheid belangrijk? Wat zijn de actuele
Nadere informatieStudienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Inhoud Belang van organische stof in de bodem meten
Nadere informatieILVO. Bomen voor veerkracht Wat kan agroforestry betekenen in Vlaanderen?
Bomen voor veerkracht Wat kan agroforestry betekenen in Vlaanderen? Symposium Ecosysteemdiensten 4/02/2019 AGROFORESTRY IN TIEN MINUTEN? Productiviteit CLAAS.co.in Voedselzekerheid Voedselprijzen Mankracht
Nadere informatieRASSENADVIES: GROENBEMESTERS
2018 RASSENADVIES: GROENBEMESTERS BODEMLEVEN SOORTEN ZAAIEN TEELT ONDERWERKEN WELKE GROENBEMESTER KIEST U? De teelt van een geslaagde groenbemester vergt veel aandacht. U kunt de teelt van een groenbemester
Nadere informatieGoede bemesting geeft gezonde planten
Goede bemesting geeft gezonde planten Door: HortiNova Opbouw van presentatie: Doel van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Hoe kan een plant ziek worden? Waarom moeten we bladgroen en wortels promoten
Nadere informatieBodemerfenis van winter groenbemesters
Bodemerfenis van winter groenbemesters Diversiteit in rotatie & mengsels 30 November 2017 Janna M. Barel, Thomas W. Kuyper, Wietse de Boer, Jacob C. Douma & Gerlinde B. De Deyn Janna.barel@wur.nl @jannabarel
Nadere informatieComposteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer
Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Onderwerpen Steeds meer eisen aan de bodem Wat doet organische stof in de bodem? Koolstof-vastlegging altijd goed? Schoon product
Nadere informatieEen gezonde bodem. Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling
Een gezonde bodem Dr. Marianne Hoogmoed Wetenschappelijk medewerker afdeling Kennis & Ontwikkeling 1 Introductie Afdeling Kennis en Ontwikkeling Precisielandbouw Bodem en Bemesting Vergroening en Gewasbescherming
Nadere informatieORGANISCH BODEMVERBETEREND
DCM VIVISOL - Stimuleert en diversifieert het bodemleven! Inbreng van het organisch bodemverbeterend middel DCM VIVISOL creëert de ideale omstandigheden voor de ontwikkeling van een actief en gevarieerd
Nadere informatieEcologische interacties in agroforestrysystemen
Ecologische interacties in agroforestrysystemen Boki Luske Evert Prins 20 maart 2019 https://youtu.be/ywoqeypivro 2 Ecologische interacties Mutualisme: beide partners profijt hebben Interactie tussen organismen
Nadere informatieGroenbemesters. Virtueel proefveldbezoek: Nitraatresidu beheersen in de akkerbouw: een permanente uitdaging!
Virtueel proefveldbezoek: Nitraatresidu beheersen in de akkerbouw: een permanente uitdaging! Dit demonstratieproject wordt medegefinancierd door de Europese Unie en het Departement Landbouw en Visserij
Nadere informatieProosten op het leven in de bodem
Proosten op het leven in de bodem Nick van Eekeren Marleen Zanen Inhoud Bodemleven onderdeel van bodemkwaliteit Functies bodemleven Effect management op bodemleven 1 Diensten en functies bodem Productie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/61514 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Silva Lourenço, Késia Title: Linking soil microbial community dynamics to N2O emission
Nadere informatieBodemmonster Bodemmonster
Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Bodemmonster Belangrijk om te weten: Fosfaat laag: voldoende bemesten Kali laag: voldoende bemesten of bijsturen Magnesium laag: bijsturen
Nadere informatieGroenbemesters Bodem verbeteren is resultaat oogsten
Groenbemesters Bodem verbeteren is resultaat oogsten Wortelexudaten Een gezond bodemleven geeft een weerbaar gewas Een gezonde en rijke bodem zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle teelt. De
Nadere informatieOpdrachten. Organische bemesting opdrachten 1
Opdrachten Organische bemesting opdrachten 1 Inleiding Je weet dat je melk moet drinken om voldoende calcium binnen te krijgen voor de opbouw van je botten. Calcium is dus een belangrijk element voor de
Nadere informatieRASSENADVIES: GROENBEMESTERS
2019 RASSENADVIES: GROENBEMESTERS BODEMLEVEN SOORTEN ZAAIEN TEELT ONDERWERKEN WELKE GROENBEMESTER KIEST U? De teelt van een geslaagde groenbemester vergt veel aandacht. U kunt de teelt van een groenbemester
Nadere informatieOrganische stof: stof tot nadenken
Wereld Bodemdag Organische stof: stof tot nadenken Steven Sleutel Universiteit Gent Vakgroep Bodembeheer Bodem organische stof (BOS) O,H C S P N Landbouwgrond organische koolstof (OC) voorraad 0-30cm Bron:
Nadere informatie5,4. Planten voeding behoefte. Kunstmest stoffen. De fysische vorm. Keuzeopdracht door een scholier 1865 woorden 22 mei keer beoordeeld
Keuzeopdracht door een scholier 1865 woorden 22 mei 2001 5,4 62 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht 5.3 Als men landbouw in de toekomst wil bedrijven kan men niet meer simpel parasiteren op de vruchtbaarheid
Nadere informatieGroenbemesters. Virtueel proefveldbezoek: Nitraatresidu beheersen in de akkerbouw: een permanente uitdaging!
Virtueel proefveldbezoek: Nitraatresidu beheersen in de akkerbouw: een permanente uitdaging! Dit demonstratieproject wordt medegefinancierd door de Europese Unie en het Departement Landbouw en Visserij
Nadere informatieVeilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw
Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam
Nadere informatieStudienamiddag Bodemkundige Dienst van België. Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?
Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden? Annemie Elsen BDB Bodemkundige Dienst van België Studienamiddag Meten
Nadere informatieVeel leesplezier! Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip
Het bodemboek aanleg en onderhoud van de tuin Voorwoord De grond in de tuin, wat moeten we daar nu weer mee? Misschien heeft u zichzelf deze vraag wel eens gesteld. Wij van Hoveniersbedrijf Stip stellen
Nadere informatieLANDBOUW EN BIODIVERSITEIT. Ledenbijeenkomst 2 februari 2018
LANDBOUW EN BIODIVERSITEIT Ledenbijeenkomst 2 februari 2018 Presentaties Floris van Arkel (projectleider FPG) Ontwikkeling biodiversiteit groene ruimte Belang voor leden FPG Context: mechanismen en barrières?
Nadere informatieWaarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer?
Waarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer? Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer (CAH Vilentum) Onderzoeker Bodem- en plantgezondheid (WUR) Bodembeheer Waterbeheer Diepe sporen als gevolg van
Nadere informatieupspiral randerij -
meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier
Nadere informatieKrijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven?
Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven? Wie zijn ze? Wat doen ze? Insecten Ongewervelden Regenwormen Nematoden (aaltjes) Schimmels Bacteriën Bron foto s (CC0): Wikimedia commons, pixabay
Nadere informatieHet Wortelrapport 2017 De effecten van de toepassing van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de groei van wortels
De effecten van de toepassing van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de groei van wortels November 2017 2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De proef... 4 Producten... 4 Proefopzet... 5 Metingen... 5 Resultaten...
Nadere informatieBereken voor uw akker- en groentepercelen eenvoudig zelf: de organische koolstofevolutie de stikstof- en fosforbalans
Demetertool Vlaanderen is open ruimte Bereken voor uw akker- en groentepercelen eenvoudig zelf: de organische koolstofevolutie de stikstof- en fosforbalans LNE Groenbedekker Gele mosterd De online Demetertool
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Landschapszones
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Landschapszones Samenvatting door M. 900 woorden 6 december 2015 7,1 13 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde SAMENVATTING AARDRIJKSKUNDE HOOFDSTUK 2 VWO 6 LANDSCHAPSZONES
Nadere informatieBodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren. CBAV, Wijnand Sukkel, Wageningen Research
Bodemdiensten, Indicatoren en Maatregelen rol biologische indicatoren CBAV, 29-11-2018 Wijnand Sukkel, Wageningen Research Inhoud Hypothese Rol en invloed Bodemleven Maatregelen Meten van bodemleven Meten
Nadere informatie25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu?
25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu? Resultaten van systeemonderzoek Bodemkwaliteit op Zand van WUR proeflocatie Vredepeel 24 januari 2019, Janjo de Haan, Marie Wesselink, Harry Verstegen
Nadere informatieEen mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist
Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Inhoudsopgave 1 Waarom is bemesten zo belangrijk? p5 Hoe vaak moet ik eigenlijk bemesten? p6 4 3 Wat is het
Nadere informatieGroenbemester als vervanging vals zaaibed
Groenbemester als vervanging vals zaaibed Onkruidonderdrukking door groenbemesters 24 januari 2019, Wiepie Haagsma Onkruidbeheersing in de praktijk Vruchtwisseling en gewaskeuze Hoofdgrondbewerking Teeltwijze
Nadere informatieWEERBAAR Telen = Veerkracht in de plant brengen. Mijn naam: Eddo de Veer
WEERBAAR Telen = Veerkracht in de plant brengen Mijn naam: Eddo de Veer HOE? Begin met een goede bodem analyse Ik werk met de Bodem Balans Analyse Het gaat om de verhoudingen van de mineralen aan het complex
Nadere informatieMengsels van groenbemesters vereisen verstand van zaken
Mengsels van groenbemesters vereisen verstand van zaken thema middag CBAV 30 november, Putten Leendert Molendijk & Johnny Visser Vele doelen van een groenbemester! Organische stof Nutriënten Bodem en structuur
Nadere informatieCompostontleding Haal méér uit je thuiscompost!
Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostdoosje Wat zit er in het doosje? Compostboekje Staalnamezak Staalenveloppe Tuinkerszaadjes Hoe neem ik een compoststaal? Rijpe deel compost Representieve
Nadere informatie(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers
(Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings
Nadere informatieOrganische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1
Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman Saalland Advies 1 Wat ga ik vertellen? Wie ben ik? Wat is het? Eigen stappen Tips Vragen Saalland Advies 2 Introductie Akkerbouwbedrijf
Nadere informatieHet Nederlands Lelie Rapport Met Micosat mycorrhizae, schimmel en bacteriën
Het Nederlands Lelie Rapport 16 Met mycorrhizae, schimmel en bacteriën Inhoudsopgave Test met Resultaten Perceel 1 Perceel 2 Perceel 3 Perceel 4 Conclusie Kostencalculatie staat voor een schone bodem en
Nadere informatieOpties voor duurzaam stikstof- en koolstofbeheer in intensieve teelten
Opties voor duurzaam stikstof- en koolstofbeheer in intensieve teelten De Vliegher A. De Waele J. Agneessens L. CriNglooP Collectief 9 oktober 2014 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid
Nadere informatieBomendag Van Den Berk 26-9-2013. Pius Floris. directeur Plant Health Care.
Bomendag Van Den Berk 26-9-2013 Pius Floris. directeur Plant Health Care. Plant Health Care. Al meer dan 25 jaar actief in wortelbiologie. Al in 2009 verkozen tot de top 20 meest duurzame bedrijven ter
Nadere informatieWaarom een groenbedekker zaaien? WAT TE ZAAIEN NA DE MAÏSOOGST. Gert Van de Ven. Geert Haesaert, Joos Latré
WAT TE ZAAIEN NA DE MAÏSOOGST Gert Van de Ven Geert Haesaert, Joos Latré Inleiding Met de maisoogst in zicht, dringt zich ook weer de keuze van de groenbedekker aan. De zaai van een groenbedekker levert
Nadere informatieGroenbemesters Akkerbouw. Bodem verbeteren is resultaat oogsten
Groenbemesters Akkerbouw Bodem verbeteren is resultaat oogsten Een gezond bodemleven geeft een weerbaar gewas Een gezonde en rijke bodem zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvolle teelt. De basis
Nadere informatieDe bodem draagt de bio-economie
De bodem draagt de bio-economie Bio-economie gaat over het geheel aan producten uit biomassa: voedsel, veevoer, energie, materialen, chemicalien, etc. 1 Hoeveel biomassa kan de wereld produceren? Voldoende
Nadere informatieHet Fruitbomenrapport 2017 De effecten van de toevoeging van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de gezondheid en productie van fruitbomen
De effecten van de toevoeging van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de gezondheid en productie van fruitbomen November 2017 2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Proeven... 4 Producten... 4 Metingen... 5
Nadere informatieSchraal schraler schraalst
Schraal schraler schraalst Van landbouwgrond naar natuur. Maakt het uit hoe we dit aanpakken? Rudy van Diggelen Camiel Aggenbach Matty Berg Jan Frouz Tjisse Hiemstra Leo Norda Jan Roymans Opmerking vooraf:
Nadere informatieDeltaplan Agro-Ecologie
Deltaplan Agro-Ecologie Dr. Ir. Henk Tennekes Drs. Claudia Külling Dr. Henk Tennekes, ETS Drs. Claudia Külling, Servaplant Dr. Ir. H. A. Tennekes, E Waarom een Deltaplan Agro-Ecologie? Grondlegger van
Nadere informatieinagro Code van goede praktijk bodembescherming advies organische koolstofgehalte en zuurtegraad ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW
inagro ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW Code van goede praktijk bodembescherming advies gehalte en zuurtegraad 2 Toelichting resultaten MTR_versie 2011 ORGANISCHE KOOLSTOF Organische stof en in de
Nadere informatieVERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens
VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee
Nadere informatieBrochure en poster bemesting
Brochure en poster bemesting Lore Schoeters 1 Bemesting Wat gebeurt er met meststoffen in de bodem? Hoe kan ik de nutriënten die in de bodem zitten optimaal gebruiken? Hoe kan ik ervoor zorgen dat de uitspoeling
Nadere informatieOrganische stof in de bodem
Organische stof in de bodem Theorie C1 Wat is organische stof in de bodem? Organische stof in de bodem bestaat uit materiaal zoals bv. oogst- en plantenresten, compost en mest, maar ook het bodemleven
Nadere informatieHet grote Bodemonderzoek
Het grote Bodemonderzoek Het eerste grootschalige onderzoek naar hoe melkveehouders en akkerbouwers met hun bodem omgaan en hoe we ze in beweging krijgen voor een duurzaam bodembeheer Arnhem, juli 2017
Nadere informatieMéér voordelen halen uit tussenteelten! Voedergewassen, energie, biobased grondstoffen. Keuze plantensoorten, mengsels
Méér voordelen halen uit tussenteelten! Wat kan gedaan worden? Voedergewassen, energie, biobased grondstoffen Keuze plantensoorten, mengsels Rendementsafweging middels een verdien model Méér voordelen
Nadere informatieBodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem
Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Gera van Os PPO-Bollen, Bomen & Fruit Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt: Opbouw en afbraak organische stof
Nadere informatieOrganische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers
Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Demoproject bemesting in de vollegrondssierteelt: het totaal concept gedemonstreerd! Verónica Dias (PCS) Stijn Moermans (BDB) Projectpartners
Nadere informatieEffecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland
Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland Jaap Bloem 1, Gert-Jan van Duinen 2, Maaike Weijters 3 1 Wageningen Environmental Research 2 Stichting
Nadere informatieEAG COVERMENGSELS TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS
EAG COVERMENGSELS EN TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS 2015 VOORDELEN COVERMENGSELS Principe : Het samenvoegen van soorten groenbedekkers met de bedoeling er landbouwkundige voordelen uit te halen zoals : Voldoen
Nadere informatieGroenbemesters: zaaitijden en opbrengst
Groenbemesters: zaaitijden en opbrengst Mengsels van groenbemesters vereisen verstand van zaken themaochtend ''Vergroening in de praktijk'' Innovatie veenkoloniën, 1 dec. 2017, Valthermond Leendert Molendijk,
Nadere informatieOptimale groei met medewerking van bodem, bodembiologie en bemesting. Wilma Windhorst Boomteeltcursus Vlamings BV
Optimale groei met medewerking van bodem, bodembiologie en bemesting Wilma Windhorst Boomteeltcursus Vlamings BV 130116 Schimmelziekten algemeen Chemisch systeem: brandjes blussen Ziekte vinden middel
Nadere informatieOVER ONS Hortiplantcare (HPC) is een vooruitstrevende onderneming gebaseerd op de ontwikkeling van nieuwe oplossingen en prducten die gewassen hogere
PLANT CARE IN ITS ESSENCE WAAROM HORTIPLANTCARE GEBRUIKEN? Sterk geconcentreerde producten, en goedkoop in gebruik Alleen de beste natuurlijke grondstoffen Een uitgebalanceerd product programma voor de
Nadere informatieBiodiversiteit en netwerken
Basiscursus Ecologische Moestuin Biodiversiteit en netwerken Ecologisch tuinieren is 1. Niet destructief, maar constructief tuinieren; 2. Netwerken bevorderen 1. Destructief boeren/tuinieren Pesticiden
Nadere informatieDe wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden
De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden Jan Willem Erisman 10 oktober 2016 Stikstof (nutriënten) hebben goede en Te weinig slechte kanten Te veel Voor 1 kg zuivere stikstof is 135
Nadere informatieSchraal schraler schraalst
Schraal schraler schraalst Van landbouwgrond naar natuur. Maakt het uit hoe we dit aanpakken? Rudy van Diggelen Camiel Aggenbach Matty Berg Jan Frouz Tjisse Hiemstra Leo Norda Jan Roymans 2 Voorwaarden
Nadere informatieBodem en bemesting Basis voor plantgezondheid Wilma Windhorst, VHG docentendag
Bodem en bemesting Basis voor plantgezondheid Wilma Windhorst, VHG docentendag 5-10-2017 Groeifactoren Klimaat Gewasbesch. biologisch Plantversterkers Gewasbesch. chemisch Bemesting Plantmateriaal Klimaat
Nadere informatieKoolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.
Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,
Nadere informatieGoede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A
Goede grond Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 2015 19A goed bodembeheer - Goede grond BETER VASTHOUDEN REGENWATER BETERE GEWASGROEI EN BEWORTELING GEZOND BODEMLEVEN BETER VASTHOUDEN VOEDINGSSTOFFEN
Nadere informatieNIEUW. De stikstofstabilisatie voor een verhoogde efficiëntie van stikstof in drijfmest
NIEUW De stikstofstabilisatie voor een verhoogde efficiëntie van stikstof in drijfmest Organische meststoffen efficiënte benutting van stikstof Stikstofbemesting is een elementair onderdeel van de moderne
Nadere informatieOpbouw van presentatie: Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s. Bemesting en productkwaliteit. Hoe groeit een plant?
Opbouw van presentatie: INLEIDING: Doel / nut van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Wat doet de bodembiologie voor ons? Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s Bemesting en productkwaliteit
Nadere informatieBIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel
BIOSTIMULANT Het begint bij de wortel - Stimuleert de wortelgroei en -activiteit Verhoogt stresstolerantie onder ongunstige groeiomstandigheden Vergroot wortellengte en biomassa Verbetert opname van water
Nadere informatieIntro/conclusies 4. Mycorrhizae 5. Test met Micosat 5. Producten, toepassing en dosering 6. Methode 7. Algemene resultaten 8.
2 3 Inhoudsopgave Intro/conclusies 4 Mycorrhizae 5 Test met Micosat 5 Producten, toepassing en dosering 6 Methode 7 Algemene resultaten 8 Maatsortering 9 Kostencalculatie 10 Conclusie 11 Bijlagen 12 4
Nadere informatieMilieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen
Naam: Milieu Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Slootrandenbeheer Baggeren Krabbescheer bevorderen
Nadere informatieDe bodem is de basis voor gewasbescherming!
De bodem is de basis voor gewasbescherming! www.tenbrinkebv.nl Agenda Bemestingsproeven bloembollen. Bodemvruchtbaarheid Flevoland in gevaar. Verschillen tussen kavels binnen de Noordoostpolder. Grond
Nadere informatieHet gebruik van gips in de fruitteelt
Het gebruik van gips in de fruitteelt Inleiding Als voedingselement zorgt calcium voor stevige, lang houdbare vruchten. Calcium speelt daarnaast ook een belangrijke rol bij bodemstructuur en -vruchtbaarheid.
Nadere informatieDuurzame landbouw door bodemschimmels
Examentrainer Vragen Duurzame landbouw door bodemschimmels Omdat er in natuurgebieden over het algemeen veel bodemschimmels leven, wordt vaak gedacht dat de aanwezigheid van schimmels in een akker of in
Nadere informatieGROW YOUR CROP TO THE LIMIT
GROW YOUR CROP TO THE LIMIT H 2 0 B Ca P Fe S Mn K Ca Zn B N Mn Fe N Mo H 2 0 S K Zn H 2 0 Ca P Cu H 2 0 P S Zn N Fe Mo AGRONA GROUP Agrona is gespecialiseerd in waterbehandeling en het leveren van exclusieve
Nadere informatieKennisdocument bodembeheer
Kennis en tips uit de bodembijeenkomsten Kennisdocument bodembeheer In september 2015 startte het project Vruchtbare Kringloop Overijssel. Samen werken wij aan een vruchtbare bodem en een efficiënte benutting
Nadere informatieBiodiversiteitsmonitor Meetlat voor belonen van boeren voor resultaten op biodiversiteit
Biodiversiteitsmonitor Meetlat voor belonen van boeren voor resultaten op biodiversiteit Jacomijn Pluimers (WNF) en Jeen Nijboer (Rabobank) [logo] Melkveehouderij grootste gebruiker van land Titel (tekst)
Nadere informatieKansrijke teelt van vlas voor een gezonde bodem
Kansrijke teelt van vlas voor een gezonde bodem www.vandebiltzadenvlas.com Langeweg 26 4541 PC Sluiskil info@vandebiltzadenvlas.com The Netherlands Tel. +31 115 471922 Fax. +31 115 472229 1. Introductie
Nadere informatieHet belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014
Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014 Petra Deproost Departement LNE, Dienst Land en Bodembescherming Biodiversiteit: niet enkel bovengronds!
Nadere informatieBODEM ALS BASIS VOOR ECOSYSTEEMDIENSTEN
BODEM ALS BASIS VOOR ECOSYSTEEMDIENSTEN Jan Staes, Universiteit Antwerpen We weten nu dat bodems in feite unieke ecosystemen zijn. Gevormd door processen die lopen over honderden jaren. Maar in recente
Nadere informatieVanggewas. na maïs. Informatie en productenoverzicht. Lid van :
Vanggewas na maïs Informatie en productenoverzicht Lid van : 2 Vanggewas na maïs Een vanggewas is een groenbemestingsgewas dat na een hoofdgewas geteeld wordt met de bedoeling uitspoeling van meststoffen,
Nadere informatieDe impact van Veldleeuwerik; 15 jaar verder
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland De impact van Veldleeuwerik; 15 jaar verder Gijs Kuneman 15 juni 2017 1 Evaluatievragen Inzet en motivatie Veldleeuwerikteler Inschatten van impact
Nadere informatieOrganische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers
Organische stof in bodem opkrikken door inzet bodembedekkers Demoproject bemesting in de vollegrondssierteelt: het totaal concept gedemonstreerd! Verónica Dias (PCS) Stijn Moermans (BDB) Projectpartners
Nadere informatieWie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen
Wie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen Als teler bent u voortdurend bezig om uw gewas in topconditie te brengen en te houden. De basis van een topconditie begint bij de wortels. Een
Nadere informatieEcosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit
Ecosysteemdiensten Sleutel tussen ecosysteem en belangen Annemieke Smit 13-4-2011 Waar komt het vandaan? Biodiversiteit Wat is het (ons of jullie) waard? Wat raak je kwijt als de biodiversiteit terugloopt?
Nadere informatie