Bijgewerkte milieuverklaring. Federale overheidsdienst

Transcriptie

1 2012 Bijgewerkte milieuverklaring Federale overheidsdienst Kanselarij van Milieuverklaring de Eerste minister 1

2

3 Inhoudsopgave De Kanselarij van de Eerste minister Haar opdracht Haar kerntaken De draagwijdte van het Milieubeheersysteem Het organigram 2 Een ambitieus milieubeleid Het Europese kader Een oude bekommernis, aangemoedigd door de Ministerraad Het engagement van het Directiecomité 4 Een geïntegreerd Milieubeheersysteem 13 stappen om zich EMAS eigen maken Leefmilieu, duurzame ontwikkeling en maatschappelijke verantwoordelijkheid De actoren van het MBS Wij allemaal! Het Directiecomité De Milieuverantwoordelijke De leden van de Cel «Duurzame ontwikkeling» De verantwoordelijken voor de procedures en de doelstellingen De interne auditors Het Green Team 6 Een grondige analyse De wettelijke eisen De directe aspecten De indirecte aspecten Basisindicatoren 12

4 Doelstellingen : verwezenlijkingen en projecten 18 Doelstelling 1: het papierverbruik verminderen Doelstelling 2: de CO 2 -productie verminderen Luik energie Luik mobiliteit Doelstelling 3: de duurzaamheid van de overheidsopdrachten verhogen Project groene fiche Project duurzame voeding Doelstelling 4: boordtabellen invoeren Afkortingen en definities 28 Validatie 34 Informatiefiche Registratie Validatieverklaring

5 De FOD Kanselarij werkt mee aan de duurzame transitie Uit het regeerakkoord, dat in december 2011 werd goedgekeurd, blijkt duidelijk het engagement van de nieuwe federale regering om de transitie naar duurzame ontwikkeling te bevorderen. Dat is natuurlijk een lang proces. Zowel bij internationale onderhandelingen als in het dagelijks beheer moet de overheid een voorbeeldrol spelen. Op mondiaal niveau zal 2012 in het teken staan van de conferentie Rio+20. Tijdens deze conferentie zal de internationale gemeenschap haar engagement voor het bevorderen van duurzame ontwikkeling vernieuwen. België pleit er bij zijn Europese en internationale partners voor dat deze top concrete engagementen oplevert. Eenvoudige intentieverklaringen volstaan niet om de overgang te bevorderen richting een groeimodel met respect voor de planeet en de mensen. In België komen de federale regering en de deelstaten hun Europese engagementen na. Tegen 2020 moet België zijn broeikasgasuitstoot met 15 % verminderen en moet 13 % van de totale energiebehoefte uit hernieuwbare energie bestaan. Om deze ambitieuze doelstellingen concreet te maken, moet elke overheid een aantal doelgerichte acties op het terrein ondernemen. Bij de Kanselarij werden tal van acties op touw gezet: verminderen van het papierverbruik, energiebesparende werkzaamheden, bevorderen van duurzame mobiliteit bij de medewerkers enz. Ik ben verheugd dat de Kanselarij haar medewerkers de kans biedt te werken in een omgeving die het milieu respecteert. Ik moedig haar aan om deze ambitieuze weg voort te zetten en zo de voorbeeldrol die zij als overheid heeft, steeds meer ter harte te nemen. Elio Di Rupo Eerste minister

6 De Kanselarij van de Eerste minister Haar opdracht De Federale Overheidsdienst Kanselarij van de Eerste minister is in hartje Brussel gehuisvest in twee historisch bijzonder waardevolle gebouwen: de Wetstraat 14 en 16. De «16» staat bekend als het zenuwcentrum van de Belgische politiek. Hier worden de krachtlijnen uitgetekend van het regeringsbeleid dat aan het begin van de legislatuur in het Regeerakkoord wordt gegoten en zich vervolgens jaarlijks vertaald ziet in de federale beleidsverklaring. De Kanselarij heeft als opdracht de Eerste minister te ondersteunen in zijn rol als regeringsleider. Haar kerntaken De Kanselarij zorgt voor de voorbereiding van de vergaderingen waarop regeringsbeslissingen worden genomen (Ministerraad) en waar de verschillende geledingen van de federale Staat elkaar ontmoeten (Overlegcomité,...). De Kanselarij communiceert over de beslissingen van de Ministerraad, voert overheidscampagnes over de dienstverlening van de federale overheid, organiseert evenementen die het land aanbelangen en bevordert het imago van België als federale Staat. De draagwijdte van het Milieubeheersysteem De Kanselarij heeft beslist haar Milieubeheersysteem (MBS) toe te passen op al haar activiteiten. De betrokken vestigingen zijn de gebouwen van de Wetstraat 14 en 16. Het grijze kader in het organigram geeft aan welke diensten op deze twee sites zijn ondergebracht. De diensten van de Vaste nationale cultuurpactcommissie, het secretariaat van het Auditcomité van de Federale Overheid, de winkel Infoshop.be (Wetstraat 18) en het Internationaal Perscentrum (Residence Palace, Wetstraat 155) worden voorlopig niet in rekening gebracht. Zij staat de Eerste minister inhoudelijk bij in bepaalde dossiers, in het bijzonder wanneer het gaat om de coördinatie van het regeringsbeleid tussen de verschillende ministers. De Kanselarij verleent ook juridische steun aan de Eerste minister, door het opstellen van juridische adviezen, de voorbereiding en uitvoering van de reglementaire bevoegdheid van de Eerste minister inzake overheidsopdrachten, en de opvolging van geschillen.

7 Het organigram Eerste minister Secretariaat Minister belast met de federale culturele instellingen Cel Algemene Beleidscoördinatie Voorzitter van het Directiecomité Beleidscel Minister van Administratieve Vereenvoudiging B & B P & O ICT Vertaaldienst Secretariaat en Logistiek Secretariaten en Overleg Coördinatie en Juridische Zaken Externe Communicatie Auditcomité van de Federale Overheid Cultuurpactcommissie Federale culturele instellingen Dienst voor Administratieve Vereenvoudiging Milieuverklaring 3

8 Een ambitieus milieubeleid Het Europese kader De Europese Gemeenschap heeft onder meer als opdracht de duurzame groei in de hele Gemeenschap te bevorderen. Daarvoor werd het communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem uitgewerkt (EMAS). Europa wil de verbetering van de milieuresultaten van de organisaties van alle sectoren verbeteren door: de vaststelling en toepassing van milieubeheersystemen, het objectief en periodiek beoordelen van deze systemen, de opleiding en actieve deelname van het personeel van deze organisaties, de voorlichting van het publiek en de andere belanghebbenden. Elke organisatie die wil meewerken aan het systeem moet: een milieubeleid vaststellen waarbij haar doelstellingen en actieprincipes in verband met het milieu worden omschreven, een milieuanalyse uitvoeren van haar activiteiten, producten en diensten, een milieubeheersysteem volbrengen, geregeld een milieuaudit uitvoeren, een milieuverklaring opstellen die moet worden gevalideerd door een milieuverificateur, waarvan de naam en het erkenningsnummer in de verklaring moeten zijn opgenomen, de gevalideerde milieuverklaring indienen bij de bevoegde instantie van de lidstaat, en deze verklaring openbaar maken. De derde versie van de EMAS-verordening werd in 2009 bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie (nr. L 342 van 22 december 2009). Het gaat om de Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS), tot intrekking van Verordening (EG) nr. 761/2001 en van de Beschikkingen 2001/681/EG en 2006/193/EG van de Commissie. Referentieadres: Een oude bekommernis, aangemoedigd door de Ministerraad De Kanselarij voelt zich al sinds lang betrokken bij de milieukwesties. De laatste twintig jaar werden tal van acties ondernomen. En deze bekommernis voor het leefmilieu blijft zich maar verder ontwikkelen. Daarom heeft de Ministerraad de Kanselarij weerhouden om deel uit te maken van de pilootdepartementen die belast werden met het invoeren van een Milieubeheersysteem (beslissingen van 20 juli 2005 en 14 juli 2006).

9 Het engagement van het Directiecomité Het milieubeleid van de Kanselarij ondertekend op 8 februari 2012 In de geglobaliseerde wereld van vandaag staan kwesties rond duurzame ontwikkeling volop in de actualiteit. Voortaan vindt deze problematiek (die de economische, sociale en milieuaspecten omvat) ook steeds meer ingang in de administraties. De Federale Overheidsdienst Kanselarij van de Eerste minister heeft als hoofdopdracht het ondersteunen van de Eerste Minister in zijn rol als regeringsleider en geniet van een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid: de dienst moet in dit kader een voorbeeldrol blijven spelen. stofvoetafdruk die zal wijzen op de aspecten waaraan nodig gewerkt moet worden, een groter aandeel duurzame overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten, de invoering van geïntegreerde boordtabellen die een sterker geautomatiseerde en professionelere transversale opvolging mogelijk maken, naast een betere communicatie. De Kanselarij zal haar doelstellingen en het programma milieuacties permanent evalueren, om die steeds «duurzamer» te maken. Op 26 maart 2007 heeft de Kanselarij het ISO-certificaat 14001:2004 verkregen voor haar milieubeheersysteem (MBS) en sinds 2 april 2007 is zij geregistreerd op de Europese lijst van het gemeenschappelijk milieumanagement en -auditsysteem (EMAS). Het Directiecomité heeft in 2010 zijn wil bevestigd om deze internationale referenties te promoten. Het Directiecomité heeft bepaald welke koers de milieudoelstellingen van de Kanselarij de komende jaren moeten varen en binnen welk kader. Naast de klassieke luiken bewustmaking, preventie van alle vervuiling en continue verbetering van de milieuprestaties, werden in het bijzonder vijf verbintenissen weerhouden: Yasmine KHERBACHE, Directeur van de Beleidscel van de Eerste minister Ons referentieadres: Françoise AUDAG-DECHAMPS, Voorzitster van het Directiecomité a.i. de naleving van alle vereisten die van toepassing zijn inzake leefmilieu, de vermindering van het papierverbruik, de vermindering van de CO ² -uitstoot via de uitwerking van een kool- Milieuverklaring 5

10 Een geïntegreerd Milieubeheersysteem 13 stappen om zich EMAS eigen maken De onderstaande tabel geeft concreet de werking van het MBS in de Kanselarij weer. 1 Naleving van de wetgeving 2 3 Milieubeleid: de visie Preventie + Continue verbetering MBS Evaluatie Respect de la législationdeelname Communicatie Respect de 8 9 Handboek 10 Analyse Doelstellingen Verantwoordelijkheden Procedures Registraties - Opvolging 13 MILIEUVERKLARING

11 1) De naleving van de wetgeving is één van de elementen waaraan de EMAS-verordening bijzondere aandacht besteedt. Het is duidelijk dat voor een instelling als de Kanselarij deze vereiste slechts het minimum minimorum kan zijn. De update van het register van de regelgeving en het naleven van de toepassing ervan zijn dus een permanente bekommernis van de milieuverantwoordelijke. 2) Het Milieubeleid dat hierboven wordt uiteengezet, werd vastgelegd door de leden van het Directiecomité. 3) Het steunt op twee assen: Een as «a priori»: de wil om alle vervuiling te vermijden; Een as «a posteriori»: het constant streven naar een verbetering van de milieuprestaties. Het schema hieronder beschrijft dit principe van de lerende organisatie: de activiteiten worden gepland (PLAN) vooraleer ze in praktijk worden gebracht (DO); hun verloop wordt vervolgens gecontroleerd (CHECK) vooraleer het wordt geoptimaliseerd (ACT, soms spreekt men van ADJUST); en dan begint het hele proces opnieuw... Act Plan Check Do 4) De EMAS-reglementering is erg strikt: ze integreert de aanbevelingen van de ISO-norm en gaat nog verder. 5) De transparantie en de geloofwaardigheid van de organisatie die een dergelijk systeem invoert, worden niet alleen versterkt door interne audits, maar ook door een professionele, onafhankelijke en neutrale externe audit. Die regelmatige controles vereisen een permanent beheer van de documentatie en registraties. 6) De actieve deelname van het personeel werd bewerkstelligd door de oprichting van een team gemotiveerde medewerkers met interesse voor de milieuproblematiek, het Green Team. Het Green Team vergemakkelijkt de verdeling van de verantwoordelijkheden en taken. De bewustmaking en de vorming van het personeel worden versterkt. 7) De zorg voor transparantie geldt zowel intern als extern. De voorlichting van het personeel, van het publiek en van de betrokkenen bij de milieuaanpak en -prestaties vormt een andere prioriteit. 8) Het Milieuhandboek geeft een technische synthese van de invoering en de werking van het MBS binnen de Kanselarij. 9) Dit document is sowieso de ruggengraat van het systeem: het legt de link tussen ieders verantwoordelijkheid, de procedures en de operationele registers (registers van de directe aspecten, van de indirecte aspecten, van de regelgeving, van de vergunningen, van de documentatie, van het afval, van de afwijkingen, van de registraties, enz.). Milieuverklaring 7

12 10) Gelijklopend daarmee wordt jaarlijks een milieuanalyse verricht om te bepalen welke de directe en indirecte milieuaspecten zijn die een belangrijk effect kunnen hebben bij de Kanselarij. 11) Op basis van deze analyse, maar ook op basis van de reglementering en de strategische opties van het Milieubeleid, kiest het Directiecomité een reeks milieudoelstellingen. 12) Zodra de doelstellingen vastliggen wordt een programma met concrete acties uitgewerkt en worden opvolgingsindicatoren ingevoerd. Die maken het mogelijk de evolutie van de milieuprestaties van de Kanselarij regelmatig te controleren en zo waar nodig bij te sturen om de doelstellingen te halen. 13) Het is ook in deze geest van transparantie dat deze Milieuverklaring werd opgesteld. Deze verklaring wil niet alleen een communicatie- en informatiemiddel zijn, maar ook een denkproces op gang brengen. Leefmilieu, duurzame ontwikkeling en maatschappelijke verantwoordelijkheid Het leefmilieu, de duurzame ontwikkeling en de maatschappelijke verantwoordelijkheid zijn begrippen die vandaag bijzonder in de mode zijn. Ze dekken eigenlijk eenzelfde idee: de duurzame groei van de maatschappij die de Europese Commissie wil bevorderen. De milieuaspecten doen denken aan de biodiversiteit, de ontbossing, het energieverbruik, de vervuiling, de invloed die wij kunnen hebben op het klimaat,...: welke interacties hebben wij met onze omgeving? Hoe kunnen wij de risico s die eraan verbonden zijn beheren? De algemeen aanvaarde definitie van duurzame ontwikkeling legt de klemtoon op het belang om aan onze behoeften te voldoen zonder de toekomst in het gedrang te brengen. Hoe kunnen wij ons op lange termijn verder ontwikkelen? Door de drie «pijlers» van de duurzame ontwikkeling te verzoenen: economie, sociaal en leefmilieu. De maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen beantwoordt de vraag of een onderneming vrijgesteld mag worden van alle andere verplichtingen ten opzichte van haar maatschappelijke omgeving dan de wettelijke of economische. Het begrip maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft de neiging om buiten het strikt economische kader te vallen dat betrekking heeft op het geheel van organisaties: moet dus niet iedere administratie (a fortiori de Kanselarij) zich erbij betrokken voelen? De Kanselarij beoogt voortaan om deze verschillende complementaire aanpakken zo goed mogelijk te integreren. Zo werden al twee nieuwe registers toegevoegd aan het bestaande MBS: het register van opvolging van de maatregelen uit de Federale plannen inzake Duurzame Ontwikkeling en het register van de internationale verbintenissen rond duurzame ontwikkeling. De actoren van het MBS Wij allemaal! Uiteraard zijn we duidelijk allemaal betrokken bij de bescherming van het leefmilieu. Toch geeft het organigram hieronder enkel de actoren weer die het nauwst betrokken zijn bij de goede werking van het MBS.

13 Directiecomité Zijn taken bestaan onder andere uit: Cel Duurzame ontwikkeling Green Team Milieuverantwoordelijke Verantwoodelijken voor de procedures en de doelstellingen Interne auditors de planning van het MBS: milieuanalyse, update van het reglementair register, opvolging van de doelstellingen; de uitvoering en de werking van het MBS: competenties, vorming en bewustmaking, communicatie, documentenbeheer, operationele beheersing, voorbereiding en reactie op noodsituaties, monitoring en metingen; de controle van het systeem: evaluatie van de conformiteit, analyse van afwijkingen, beheersing van registraties. Het Directiecomité Het Directiecomité bestaat uit de Voorzitster, de Directeur van de Beleidscel van de Eerste minister, de Directeurs-generaal en de Stafdirecteurs. Het is verantwoordelijk voor: het vastleggen van de verantwoordelijkheden van elk personeelslid inzake het milieubeheersysteem, de goedkeuring van het milieuprogramma, het toekennen van de middelen, de jaarlijkse beoordeling van het MBS. De Milieuverantwoordelijke De Milieuverantwoordelijke (MV) is verantwoordelijk voor de milieucoördinatie. Hij moet toezien op de goede werking van het Milieubeheersysteem. De MV is in het algemeen belast met de organisatie en het beheer van MBS-gerelateerde vergaderingen en met het verzamelen van resultaten die worden voorgesteld aan het Directiecomité tijdens de Beoordeling door de directie. De leden van de Cel «Duurzame ontwikkeling» De cel «Duurzame ontwikkeling» is samengesteld uit: een vertegenwoordigster van het Directiecomité (het betreft meer bepaald de Voorzitster van het Directiecomité a.i.), een vertegenwoordiger van de Beleidsorganen van de Eerste minister, de Milieuverantwoordelijke, vertegenwoordiger van de Kanselarij van de Eerste minister bij de Interdepartementale commissie Duurzame Ontwikkeling (ICDO), de verantwoordelijke voor het communicatiebeleid rond duurzame ontwikkeling, vervangster van de vertegenwoordiger van de Kanselarij van de Eerste minister bij de ICDO, een verantwoordelijke van de dienst ICT, een verantwoordelijke van de dienst Budget & Beheerscontrole, Milieuverklaring 9

14 een verantwoordelijke van de dienst Secretariaat en Logistiek, één van de twee preventieadviseurs, een vertegenwoordiger van de Algemene Directie Secretariaten en Overleg, lid van de Werkgroep «Duurzame ontwikkelingseffectbeoordeling» bij de ICDO, een vertegenwoordiger van de Algemene Directie Coördinatie en Juridische zaken, lid van de Werkgroep «Duurzame overheidsopdrachten» bij de ICDO, de vertegenwoordigster van de Kanselarij van de Eerste minister in de interdepartementale coördinatiegroep voorzien in artikel 6 van de wet van 12 januari 2007 strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de wereldvrouwenconferentie die in september 1995 in Peking heeft plaatsgehad en tot integratie van de genderdimensie in het geheel van de federale beleidslijnen, een vertegenwoordiger van de Dienst Administratieve Vereenvoudiging, en de verantwoordelijke voor de opvolging van de milieu-indicatoren. De hoofdopdrachten van deze cel kunnen als volgt worden omschreven: de opvolging van die acties van de Federale Plannen inzake duurzame ontwikkeling (FPDO) waarvoor de Kanselarij verantwoordelijk is, de uitwerking en de opvolging van het Actieplan Duurzame ontwikkeling van de Kanselarij, de uitvoering van een duurzame ontwikkelingseffectbeoordeling (DOEB) of de coördinatie van de uitvoering van een DOEB op de beslissingen overeenkomstig het Actieplan, de opvolging van de duurzaamheid van de overheidsopdrachten van de Kanselarij, de opvolging van de uitvoering van het beleid inzake intern milieubeheer, de bewustmaking van de Kanselarij voor duurzame ontwikkeling. De verantwoordelijken voor de procedures en de doelstellingen De procedureverantwoordelijken moeten erover waken dat de procedures in overeenstemming zijn zowel met de regelgeving als met de toestand binnen de Kanselarij. Zij zijn verantwoordelijk voor het updaten van de procedures en waken over de correcte toepassing ervan. De doelstellingsverantwoordelijken verzekeren het opstellen, implementeren en opvolgen van de doelstellingenfiches. De interne auditors De interne auditors moeten onafhankelijk instaan voor de periodieke audits die door het Directiecomité werden gepland. Tijdens deze audits dienen zij na te gaan of het ingevoerd systeem correct wordt toegepast en of het overeenstemt met de EMAS-verordening. De resultaten van de audit worden aan het Directiecomité voorgelegd en geanalyseerd tijdens de Beoordeling door het directie. Toen de Ministerraad in 2005 zijn belangstelling voor EMAS wilde beklemtonen, heeft hij, naast de POD Duurzame Ontwikkeling, vier pilootinstellingen gekozen: het Federaal Planbureau, de Belgische Technische Coöperatie, de POD Wetenschapsbeleid en de FOD Kanselarij van de Eerste minister. In gezamenlijk overleg hebben deze vier departementen geopteerd voor interne cross audits. Het principe van de cross audits, dat een kritische benadering toelaat en uitwisselingen bevordert, werd door alle gecertificeerde federale instellingen overgenomen. Begin 2012 heeft mevrouw Martine Vandervennet, de EMAS-coördinatrice van de POD Duurzame Ontwikkeling, in dit kader de audit van de Kanselarij uitgevoerd.

15 Het Green Team Dit team, dat een bijzondere belangstelling heeft voor de milieuproblematiek, wil concreet en proactief zijn. Het vormt de spil van de Cel «Duurzame ontwikkeling». Het Green Team ondersteunt de Milieuverantwoordelijke bij zijn verschillende opdrachten en verspreidt goede milieupraktijken binnen de organisatie. Milieuverklaring 11

16 Een grondige analyse Het milieuactieplan van de Kanselarij steunt op een grondige milieuanalyse van haar milieuaspecten. De analyse bestudeert in de eerste plaats de volledige uitvoering van de toepasbare wettelijke eisen die betrekking hebben op het leefmilieu. De analyse betreft daarna enerzijds de activiteiten van de Kanselarij (= de directe aspecten) en anderzijds haar opdrachten (= de indirecte aspecten). De wettelijke eisen Er wordt een lijst met de wettelijke eisen (Europese, federale, gewestelijke en Brusselse) opgesteld. Die lijst moet volledig worden nageleefd. Sinds 2011 maakt de Kanselarij gebruik van het gemeenschappelijk reglementair register, dat door de POD Duurzame Ontwikkeling werd opgesteld en wordt bijgewerkt. Uitstoot in de atmosfeer Verontreiniging van de bodem (en van de ondergrond) Voeding Waterverbruik en afvoer van afvalwater. Vervolgens worden deze activiteiten opgelijst en gerangschikt aan de hand van zes criteria: de materiestroom, het bestaan van reglementaire verplichtingen, de impact, de bestaande praktijken, de opinie van het personeel (via een tevredenheidsenquête), de invloed die de Kanselarij kan hebben. De directe aspecten De milieuanalyse van de activiteiten van de Kanselarij gebeurt op basis van elf milieudomeinen: Aankoop (en verbruik van grondstoffen) Afval (ook verpakkingen) Effecten op de natuur en op de biologische diversiteit Energieverbruik Gebruik van (gevaarlijke) producten Mobiliteit (mobiliteit van personen en transport van goederen) Overlast (geluid, trillingen, geur, uitzicht)

17 Zo werden drie belangrijke aspecten weerhouden. BELANGRIJKE ASPECTEN Tal van toestellen (airconditioning, PC s,...) verbruiken heel wat energie. DOELSTELLINGEN Het energieverbruik verminderen DOELSTELLINGEN De CO2-uitstoot verminderen Het sorteren van het afval kan worden verfijnd en nog gepromoot. Duurzaamheidscriteria kunnen worden bevorderd bij de aankoop van onderhoudsproducten, kantoorbenodigdheden, goederen voor het restaurant. De afvalsortering verbeteren Duurzame producten aankopen Boordtabellen invoeren De duurzaamheid van de overheidsopdrachten verhogen Op herhaalde vraag van het personeel werd in 2010 een doelstelling toegevoegd aan de directe aspecten: «hoe zouden wij ons papierbeheer kunnen verbeteren?». Milieuverklaring 13

18 De indirecte aspecten Ook de basisopdrachten van de Kanselarij worden vervolgens geanalyseerd vanuit milieustandpunt. Na inventarisatie worden deze opdrachten geëvalueerd volgens drie criteria: hun belang, de invloed die de Kanselarij kan hebben, de beschikbare menselijke en budgettaire middelen. Zo werden drie belangrijke aspecten in aanmerking genomen. BELANGRIJKE ASPECTEN Deelname van de Dienst Overheidsopdrachten aan de FOD-overschrijdende werkgroep Duurzame overheidsopdrachten, om meer rekening te houden met het leefmilieu in het kader van de plaatsing van overheidsopdrachten. Ontwikkeling door de Algemene Directie Externe Communicatie van een communicatiestrategie voor de acties van de Administratie. DOELSTELLINGEN (geen weerhouden doelstelling) De milieu-impact van de Externe communicatie verbeteren DOELSTELLINGEN De duurzaamheid van de overheidsopdrachten verhogen Boordtabellen invoeren Coördinatie door de Dienst voor de Administratieve Vereenvoudiging van de initiatieven genomen door de Regering en door de Administraties om de administratieve verplichtingen te verlichten die worden opgelegd aan de ondernemingen en aan de burgers. De milieu-impact van de administratieve vereenvoudiging evalueren Boordtabellen invoeren

19 Milieuverklaring 15

20 Basisindicatoren Wetstraat 14 en 16 bestrijken een oppervlakte van m 2. De bebouwde oppervlakte bedraagt m 2, de rest van de oppervlakte bestaat uit parking voor de auto s en fietsen. Overeenkomstig bijlage IV van de hierboven vermelde EMAS-verordening bieden de onderstaande basisindicatoren een beeld van de milieuprestatie van de organisatie. Het elektriciteitsverbruik is onvolledig voor Ondanks verschillende tussenkomsten heeft Electrabel al bijna 6 maand geen factuur meer gestuurd voor Wetstraat 14. In 2011 vonden bovendien twee belangrijke gebeurtenissen voor de Kanselarij plaats: de installatie van een nieuwe regering in december, het begin van de renovatiewerkzaamheden in Wetstraat 14 in augustus. Elektriciteitsverbruik (MWh) Gasverbruik (MWh) Gebruik van gerecycleerd papier (t) Gebruik van niet-gerecycleerd papier (t) Waterverbruik (m³) Dieselverbruik (l)² CO₂-uitstoot door dieselverbruik (t) Papier-/kartonafval (m³) PMC-afval (m³) Glasafval (m³) Allerhande afval (m³) ,5 7, , ¹ , , ,8 13, Het is tamelijk moeilijk om in deze omstandigheden (ontbrekende gegevens, verandering van het aantal personen, verandering van het aantal m 2 ) de evolutie van de hoeveelheden in de bovenstaande tabel te interpreteren. Om toch een grootteorde te hebben, kunnen we stellen dat de bezetting van de Kanselarij in 2011 ongeveer 200 mensen op m 2 bedroeg; deze cijfers moeten in de toekomst verfijnd worden voor Wetstraat 16 + januari tot september 2011 voor Wetstraat Deze cijfers hebben enkel betrekking op het wagenpark van de administratie en niet op de voertuigen van de Beleidsorganen.

21 Milieuverklaring 17

22 Doelstellingen : verwezenlijkingen en projecten Ter herinnering, de Kanselarij heeft gedurende de jaren zeven milieudoelstellingen nagestreefd. Bij de vijf doelstellingen die rechtstreeks voortvloeien uit de milieuanalyse (het energieverbruik verminderen, duurzame producten aankopen, het afval beter sorteren, de impact van de administratieve vereenvoudiging evalueren, de impact van de externe communicatie verbeteren) kwamen nog een bewustmakingsdoelstelling (om de invoering van een pril MBS te begeleiden) en een doelstelling inzake duurzame mobiliteit (waarmee beantwoord werd aan de reglementaire verplichtingen inzake bedrijfsvervoerplannen). Bij de aanvang van een tweede auditcyclus kon in 2010 het EMAS-programma nieuw leven worden ingeblazen. Omdat de analyse niet fundamenteel gewijzigd is hebben we de doelstellingen niet laten vallen maar was het idee eerder deze doelstellingen te herzien met het oog op continue verbetering en integratie in een aanpak die specifieker gericht is op de milieuprestatie-indicatoren. Zo heeft het Directiecomité op 9 juni 2010 vier doelstellingen weerhouden voor de jaren Dat is nu haast twee jaar geleden. Waar staan we vandaag? Zijn we op de goede weg? Welke resultaten werden gehaald en welke acties moeten nog uitgevoerd worden? Doelstelling 1: het papierverbruik verminderen Aankopen Gerecycleerd papier Ander papier ton 1,5 ton 3 ton 9,7 ton 7,5 ton 4,5 ton Zoals men vorig jaar al liet verstaan, is het niet gemakkelijk om uit deze tabel duurzame besparingen af te leiden. In welke mate werd de werking van de «16» en bijgevolg het papierverbruik niet beïnvloed door de regeringstoestand? Hoe kunnen we dergelijke veranderingen verklaren? Waarom daalt de hoeveelheid gerecycleerd papier in 2010 en stijgt ze vervolgens weer in 2011? Deze vragen zouden van naderbij bekeken moeten worden. De verbruikscijfers moeten over meerdere jaren (van normale activiteit) vergeleken worden. Het printergebruik moet geanalyseerd worden. Er zou ook rekening moeten worden gehouden met de publicaties. Op 16 december 2010 heeft het Directiecomité beslist dat het papierverbruik moest opgenomen worden in de indicatoren die prioritair moeten worden ingevoerd in Daarnaast zullen bewustmakingsacties worden voortgezet om aan te zetten tot het besparen van papierverbruik, het gebruiken van gerecycleerd papier, het correct gebruiken van de printers. Doelstelling 2: de CO 2 -productie verminderen Achter deze doelstelling gaat de uitwerking van een «koolstofvoetafdruk» schuil. De bedoeling is de CO 2 -productie van de Kanselarij te meten door enerzijds het energieverbruik te analyseren en anderzijds de mobiliteit van de personen en de goederen. Deze meting zou een betere opvolging moeten toelaten van de talrijke inspanningen die ter zake geleverd worden en bijgevolg de communicatie kunnen opwaarderen.

23 In 2011 werd de koolstofvoetafdruk nog niet berekend, maar er zijn al meerdere acties gevoerd, zowel rond energieverbruik als mobiliteit GASVERBRUIK (kwh) Luik energie Het luik energie kan in vijf stappen worden onderverdeeld: identificatie van alle energiemeters van de Kanselarij, meting, technische verbeteringen, gedragsverbeteringen en evaluatie. In het kader van haar verplichtingen uit de Omzendbrief van 17 juni 2005 betreffende het Environment Information System (E.I.S.) van de Regie der Gebouwen en het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 27 mei 2010 betreffende het energieprestatiecertificaat voor een openbaar gebouw heeft de Kanselarij de inventarisering van de tellers uitgebreid tot alle gebouwen die ze bezet, ongeacht of die gebouwen over een EMASregistratie beschikken of niet Het gasverbruik werd genormaliseerd om rekening te houden met het klimaat. Al het verbruik in Wetstraat 14, 16 en 18 en in de ambtswoning van de Eerste minister (Lambermontstraat 1) kan voortaan gemakkelijk geïdentificeerd worden. Voor Wetstraat 14 en 16 wordt de controle van de gas- en elektriciteitsfacturen die in het EIS-programma worden geregistreerd, aangevuld met een monitoring (per kwartier) van het verbruik. Dit monitoringsysteem bevestigt werkelijk de geldigheid van de ingezamelde gegevens. Hieronder vindt u een overzicht van de evolutie van het gas- en elektriciteitsverbruik van de gebouwen in de Wetstraat 14 en 16 gedurende de afgelopen vijf jaar. Deze gegevens komen uit de EIS-databank van de Regie der Gebouwen ELEKTRICITEITSVERBRUIK (kwh) Milieuverklaring 19

24 De milieuverantwoordelijke en de verantwoordelijke van de dienst Secretariaat en Logistiek hebben geprobeerd om deze veranderingen te begrijpen. Uit hun analyses kunnen de volgende verduidelijkingen worden getrokken: De oude keuken op het gelijkvloers (die voornamelijk op gas werkte) werd in 2008 gesloten. Op de vierde verdieping van Wetstraat 16 werd een nieuwe keuken geïnstalleerd die aan de HACCP-normen beantwoordt: elektriciteit is hier voortaan van kapitaal belang, er is meer apparatuur aanwezig en die apparatuur is bovendien performanter, er werden drie koelkamers geïnstalleerd, het ventilatiesysteem werd versterkt. De renovatie van de derde en vierde verdieping van Wetstraat 16 werd in 2009 afgerond. Door deze nieuwe bezetting moeten er ook extra ruimtes worden verwarmd. In 2011 moest een deel van de verwarmingsinstallatie in de kelder asbestvrij worden gemaakt. De koelingsoperatie kon niet snel worden uitgevoerd, wat leidde tot een overmatig gasverbruik. Zoals hierboven gezegd, is het elektriciteitsverbruik onvolledig voor Als we deze vaststellingen lezen, wordt het duidelijk dat de situatie nog moet worden verbeterd. Momenteel krijgen een aantal energiebesparende investeringen concreet gestalte, zoals de renovatie door de Regie der Gebouwen van de gebouwen in Wetstraat 14 en het project «Green Data Center» (de zaal met de informaticaservers verbruikt momenteel zowat een miljoen kwh...). Het Directiecomité heeft bovendien begin 2012 haar wil bevestigd om over een milieuvergunning te beschikken, een energieprestatiecertificaat te krijgen en een energieaudit uit te voeren voor de vier hoofdgebouwen van de Kanselarij.

25 Milieuverklaring 21

26 Luik mobiliteit De federale verplichtingen (uitvoerings-kb van 16 mei 2003 van Hoofdstuk XI (van Titel VII) van de programmawet van 8 april 2003 betreffende de inzameling van gegevens over de verplaatsingen van de werknemers tussen hun woonplaats en hun werkplaats) en de gewestelijke verplichtingen (Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 7 april 2011 betreffende de bedrijfsvervoerplannen) werden gedeeltelijk samengebracht in De toestand op 30 juni 2011 is de gemeenschappelijke referentie geworden. Verplaatsingen per vervoerswijze Hieronder tonen twee tabellen de mobiliteit van de personeelsleden (en van de adviseurs) op deze datum aan. Aantal werknemers Aantal werknemers in functie van de afstand thuis/werk <6 <12 <18 <24 <30 <36 <42 <48 <54 <60 <66 <72 <78 <84 <90 <96 <102 <108 Afstand in km Te voet Fiets Bus-tram-metro Trein Per auto (met andere werknemer) Per auto (alleen of met familielid) In 2012 zullen meer volledige indicatoren worden ontwikkeld om de koolstofvoetafdruk te berekenen. Er zal ook rekening moeten worden gehouden met de komst van de nieuwe premier en zijn ploeg eind 2011.

27 Dag van de Duurzame Ontwikkeling Kies voor de groenten uit onze grond Milieuverklaring 23

28 Doelstelling 3: de duurzaamheid van de overheidsopdrachten verhogen In 2007 had de Kanselarij tot doel meer duurzame producten aan te kopen; de doelstelling is nog ambitieuzer: het betreft de ontwikkeling van de duurzaamheid van haar overheidsopdrachten in het algemeen, zowel voor werken, leveringen als diensten. Project groene fiche Om te beschikken over precieze gegevens betreffende de duurzaamheid van haar overheidsopdrachten, heeft het Directiecomité in 2010 beslist om de grote opdrachten van wat naderbij te gaan opvolgen: sinds 1 januari 2011 moeten alle overheidsopdrachten van meer dan euro (excl. BTW) het voorwerp uitmaken van een «groene fiche», waarin aangegeven wordt of de opdracht al dan niet het voorwerp uitmaakt van sociale en/of milieu-overwegingen. 167 dossiers hebben aldus het voorwerp uitgemaakt van een groene fiche in In 74 fiches waren duurzame overwegingen (milieu- en/of sociale overwegingen) opgenomen, d.w.z. 44%. Als we het budget berekenen waaraan voor deze duurzame overwegingen wordt geraakt, komen we op euro van een totaal van euro voor de 167 in overweging genomen dossiers, d.w.z. 41%. Het is een begin, maar we moeten nog verder gaan: duidelijkere definities, een bepaalde standaardisering, het gebruik van modellen, het gebruik van de gids duurzame aankopen, de analyse van de levenscycli, de herziening van bepaalde opdrachten, de bewustmaking van de leveranciers en de Engagementsverklaring naar een duurzaam restaurant De POD Duurzame Ontwikkeling lanceert een project waarbij door vorming en coaching de restaurants van de federale administraties aangemoedigd worden om zich in te zetten voor een duurzamere voeding. Ons restaurant engageert zich om te evolueren naar meer duurzame voeding in de menu s. Deze keuken engageert zich voor: 50% van de groenten zijn seizoensgebonden en bij voorkeur van lokale oorsprong Elke week een broodje gezond op de kaart Een permanente aandacht voor vegetarische gerechten (minstens elke donderdag veggiedag) Minstens een stijging van 10% van gezonde gerechten, met bij voorkeur volwaardige en zo weinig mogelijk bewerkte producten zonder teveel aan calorieën Minstens 10% meer producten van biologische landbouw en/of eerlijke handel (fair trade) Een duidelijke communicatie over de genomen initiatieven naar het personeel en de klanten van het restaurant 6-maandelijkse evaluaties door de berekening van de ecologische afdruk en de waterafdruk voor de gerechten Ronny Bert Chef-kok Anja Michalski Gerant Met de steun van Mevr. Françoise Audag Dechamps Voorzitter a.i. en het Directiecomité Johan D haeyer Diensthoofd a.i.

29 onderaannemers, enz. Het aandeel duurzame overheidsopdrachten van de Kanselarij kan zeker nog toenemen. Project duurzame voeding In het kader van zijn beleid ter verbetering van het welzijn heeft de stafdienst Personeel en Organisatie in 2011 het belang bevestigd dat de Kanselarij aan duurzame voeding hecht. Het restaurant van de Kanselarij, dat zowel aan de opleiding duurzame grootkeuken die door het BIM wordt georganiseerd mag deelnemen als aan het netwerk duurzame voeding dat door de POD Duurzame Ontwikkeling werd opgezet, heeft deze twee complementaire aanpakken kunnen combineren om het voltallige personeel ervan te laten genieten. De verbintenis is ambitieus en de resultaten zijn nu al spectaculair: vegetarische schotels, seizoensvruchten, groente van de maand enz.; er werden tal van initiatieven op touw gezet. Als we daaraan toevoegen dat de PODDO het thema duurzame voeding had gekozen voor de Dag van de Duurzame Ontwikkeling en dat het Green Team daar een eigen invulling heeft aan gegeven door op 20 oktober 2011 een degustatiemarkt te organiseren, komt het water al in de mond! De bedoeling is nu om de manier van aanpakken te bestendigen en om de algemene duurzame aanpak inzake overheidsopdrachten van de Kanselarij te bevestigen. Er zou ook sprake kunnen zijn van een luik voeding toe te voegen in de berekening van de koolstofvoetafdruk waarvan hierboven sprake is. Milieuverklaring 25

30 Doelstelling 4: boordtabellen invoeren Centraal bij deze doelstelling staat het beheersen van de inlichtingen. Zoals we konden vaststellen in de drie voorgaande doelstellingen is het inzamelen van cijfergegevens noodzakelijk voor wie zijn milieu-impact wil beheren. We moeten ons immers baseren op betrouwbare metingen om het reële onderliggende doel te bereiken: de milieuprestaties van de Kanselarij verbeteren. Drie hoofdacties werden gedefinieerd in 2010: het bepalen van indicatoren; het op punt stellen van een systeem van gegevensinzameling dat zo veel mogelijk geautomatiseerd is; de evaluatie en het gebruik van de gegevens die deze boordtabellen opleveren. De heer Joachim Ansias, een stagiair van het Institut Eco-Conseil, heeft dit project eind 2010 opgestart. Hij ging methodisch tewerk en deed zoveel mogelijk een beroep op de medewerking van de betrokken personeelsleden. De eerste verkregen resultaten zijn van drieërlei aard. In november 2010 werd een lijst opgesteld met een veertigtal indicatoren. Die stoelde op de structuur voorgesteld door de ISO-norm 14031:1999 «Milieumanagement Bepaling van milieuprestaties Leidraad», die een onderscheid maakt tussen de operationele prestatie-indicatoren (indicatoren over de input, de fysieke installaties/uitrusting en de output) en prestatieindicatoren inzake management. De Verordening EMAS III, het model van boordtabel voorgesteld door de POD Duurzame Ontwikkeling, de nodige indicatoren voor een «koolstofvoetafdruk» en de brochure «Opdracht en taken» van de Kanselarij waren de belangrijkste inlichtingenbronnen voor deze lijst. Een selectieprocedure werd gekozen om te bepalen in welke volgorde deze indicatoren idealiter geïmplementeerd moesten worden. De selectie maakte gebruik van vijf criteria: dringendheid, tijdloosheid, opportuniteit, constructie-eenvoud en deelname. Op deze basis heeft het Directiecomité acht prioritaire indicatoren gekozen voor : de energie-efficiëntie - elektriciteit de energie-efficiëntie - gas de mobiliteit traject woonplaats-werkplaats het telewerk het rationeel verbruik van papier de uitstoot door de mobiliteit - CO 2 de uitstoot door de gebouwen, gelinkt aan het verbruik van elektriciteit en gas de afvalstoffen. De opvolgingsprocedure van de indicator «Elektriciteit» is goed op weg. Door de inbreng te combineren van de Dienst Budget en Beheerscontrole, van de Dienst Secretariaat en Logistiek, van de E.I.S.-software van de Regie der Gebouwen, van de energiemonitoring van FEDESCO, van de twee Energiewakers en van de verantwoordelijke voor de opvolging van de milieu-indicatoren, zou deze procedure een exact en gecontroleerd beeld moeten geven van het elektriciteitsverbruik van de Kanselarij. Laten we hopen dat de andere indicatoren op een even geïntegreerde manier kunnen worden ingevoerd...

31 Milieuverklaring 27

32 Afkortingen en definities Accident Plots, onvoorzien en ongewild voorval waarbij de fysieke integriteit van gebouwen, uitrusting, voorraden en het leefmilieu in gevaar wordt gebracht. Activiteit Afzonderlijk geheel van geïdentificeerde acties, georganiseerd volgens een logisch en als dusdanig observeerbaar proces. Afval Stoffen of voorwerpen die de houder wenst of moet weggooien. Afwijking Het niet voldoen aan een eis. Auditor Persoon of groep personen behorend tot een organisatie zelf, dan wel een niet tot die organisatie behorende natuurlijke persoon of rechtspersoon, handelend in opdracht van die organisatie, die een beoordeling uitvoert van met name het toegepaste milieubeheersysteem en vaststelt of dit in overeenstemming is met het milieubeleid en het -programma van de organisatie, inclusief de naleving van de op het milieu toepasselijke wettelijke voorschriften. B.I.M. Brussels instituut voor milieubeheer: Leefmilieu Brussel. Belanghebbende Persoon of groep betrokken bij of beïnvloed door de milieuprestaties van een organisatie. Belangrijk milieuaspect Milieuaspect dat een belangrijk milieueffect heeft of kan hebben. Belangrijke wijziging Een verandering in de werking, de structuur, de administratie, de processen, de activiteiten, de producten of de diensten van een organisatie die aanmerkelijke gevolgen heeft of kan hebben voor het milieubeheersysteem van die organisatie, het milieu of de menselijke gezondheid. Beste milieubeheerpraktijken Meest doeltreffende wijze voor een organisatie in een bepaalde sector om het milieubeheersysteem toe te passen en dat in de gegeven economische en technische omstandigheden de beste milieuprestaties kan opleveren. Bijgewerkte milieuverklaring Geheel van voor het publiek en andere belanghebbende partijen bestemde informatie, met bijwerkingen van de laatst gevalideerde milieuverklaring, uitsluitend met betrekking tot de milieuprestaties van een organisatie en de naleving door de organisatie van de toepasselijke wettelijke milieuvoorschriften als vermeld in bijlage IV van Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad, van 25 november 2009, inzake de vrijwillige deelname van organisaties aan een communautair milieubeheeren milieuauditsysteem (EMAS). Cel D.O. De cellen Duurzame ontwikkeling die in 2004 werden opgericht binnen elke federale overheidsdienst hebben onder meer als taak een jaarlijks actieplan uit te werken waarin wordt aangegeven welke acties rond duurzame ontwikkeling de betrokken dienst moet ondernemen. Ze omvatten ook een werkgroep met als opdracht het transversale aspect te ontwikkelen van het beleid inzake duurzame ontwikkeling.

33 Certificatie Procedure waarbij een derde partij een schriftelijke waarborg geeft dat een product, een proces of een dienst in overeenstemming is met gespecificeerde eisen. Competentie Aangetoonde persoonlijke kwaliteiten en capaciteit om kennis en vaardigheden toe te passen. Continue verbetering Zich herhalend proces van verbetering van het milieumanagementsysteem om verbeteringen te realiseren in de algehele milieuprestaties in overeenstemming met het milieubeleid van de organisatie. Corrigerende actie Actie om de oorzaak van een waargenomen afwijking weg te nemen. D.O.E.B. Duurzame ontwikkelingseffectbeoordeling Direct milieuaspect Milieuaspect dat samenhangt met de activiteiten, producten en diensten van de organisatie zelf, waarover zij een directe beheerscontrole uitoefent. Document Informatie en haar gegevensdrager. De drager kan papier zijn, een magnetische, elektronische of optische computerschijf, foto of master sample, of een combinatie daarvan. Duurzame ontwikkeling Ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van de huidige generaties zonder de mogelijkheid te beknotten van de toekomstige generaties om aan hun behoeften te voldoen. E.I.S. Environment Information System: federale milieugegevenssoftware, beheerd door de Regie der Gebouwen (omzendbrief van 17 juni 2005, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad op 15 juli 2005). EMAS Eco-Management and Audit Scheme: systeem dat organisaties op vrijwillige basis toelaat zich ertoe te verbinden hun resultaten inzake leefmilieu te evalueren en te verbeteren. F.O.D. Federale overheidsdienst F.P.D.O. Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling FEDESCO Openbare vennootschap voor energiediensten (ESCO) opgericht in maart 2005, op initiatief van de federale regering, als anonieme vennootschap van publiek recht. Graaddagen Deze parameter geeft de som weer van alle verschillen tussen de buitentemperatuur en de binnentemperatuur (gemiddelde vaak conventioneel bepaald op 15 C) van de bekeken periode. Het geeft een beeld van de strengheid van het klimaat. Milieuverklaring 29

34 H.A.C.C.P. Hazard Analysis Critical Control Point: methode en principes voor het beheer van de voedselveiligheid. H.V.A.C. Heating, ventilating and air conditioning: verwarming, ventilatie en airconditioning, drie technieken om de binnenomgeving in gebouwen te regelen: De verwarming beoogt een bepaalde temperatuur te behouden in lokalen die omgeven zijn door een koudere buitenomgeving. De ventilatie, alleenstaand of gecombineerd met een verwarmings- of climatisatiesysteem, controleert tegelijk de aanvoer en afvoer van lucht in gesloten ruimtes, om geuren of ongewenste deeltjes te verwijderen en om voldoende zuurstof te bezorgen aan de aanwezigen. De airconditioning controleert de binnenomgeving van een lokaal, met name de temperatuur, de vochtigheid, de luchtcirculatie en de zuiverheid, voor de gebruikers, de infrastructuur of de materialen die er worden gemanipuleerd op opgeslagen. I.C.D.O. Interdepartementale commissie duurzame ontwikkeling: luidens de wet van 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling, is de hoofdopdracht van de ICDO de voorbereiding en de opvolging van het Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling. Indirect milieuaspect Milieuaspect dat kan voortvloeien uit interacties van de organisatie met derden en waarover de organisatie tot op zekere hoogte invloed uitoefent. Interne milieuaudit Systematische, gedocumenteerde, periodieke en objectieve evaluatie van de milieuprestaties van een organisatie, van het beheersysteem en van de processen die op milieubescherming gericht zijn. ISO Norm uitgevaardigd door de ISO (International Organization for Standardization) die betrekking heeft op het milieumanagement. Klacht Uiting van een ontevredenheid die door een niet-overeenstemming qua milieu zou veroorzaakt worden. Koolstofvoetafdruk Meting van het volume koolstofdioxide (CO 2 ) dat een organisatie uitstoot. De andere broeikasgassen (methaan = CH 4, stikstofoxide = N 2 O, hydrofluorocarbon = HFC, perfluorcarbon = PFC, zwavelhexafluoride = SF 6 ) worden soms ook herleid tot ton CO 2 -equivalent om een globale indicator te verkrijgen. Leefmilieu Omgeving waarin een organisatie functioneert, met inbegrip van lucht, water, bodem, natuurlijke hulpbronnen, flora, fauna, menselijke wezens en hun wisselwerking. Levenscyclus Opeenvolgende en verbonden stappen van een productensysteem, van de aankoop van grondstoffen of van de opwekking van natuurlijke hulpbronnen tot de uiteindelijke vernietiging.

35 Maatschappelijke verantwoordelijkheid Het feit dat de ondernemingen en bij uitbreiding de organisaties rekening houden met hun maatschappelijke, economische en milieurol. Milieuanalyse Eerste alomvattende analyse van de milieuaspecten, de milieueffecten en de milieuprestaties die verband houden met de activiteiten, producten en diensten van een organisatie. Milieuaspect Element van de activiteiten, producten of diensten van een organisatie dat milieueffecten heeft of kan hebben. Milieubeheersysteem Gedeelte van het algemene beheersysteem dat de organisatiestructuur, planning, verantwoordelijkheden, praktijken, procedures, processen en middelen omvat die nodig zijn voor het ontwikkelen, uitvoeren, realiseren, toetsen en handhaven van het milieubeleid en het beheren van de milieuaspecten. Milieubeleid De algemene plannen en het beleid van een organisatie met betrekking tot haar milieuprestatie, zoals officieel vastgesteld door het hoogste leidinggevende niveau van die organisatie, met inbegrip van de naleving van alle toepasselijke wettelijke milieuvoorschriften en ook van een verbintenis tot voortdurende verbetering van de milieuprestaties; het milieubeleid biedt een kader voor maatregelen en de vaststelling van milieudoelstellingen en streefcijfers. Milieudoelstelling Algemene, uit het milieubeleid voortvloeiende doelstelling die een organisatie nastreeft en die waar mogelijk wordt gekwantificeerd. Milieueffect Iedere invloed op het milieu, hetzij ongunstig, hetzij gunstig, die volledig of gedeeltelijk het gevolg is van de activiteiten, producten of diensten van een organisatie. Milieugerichte communicatie Proces gevoerd door een organisatie om informatie te leveren en te verkrijgen en om een dialoog op gang te brengen met de interne en externe betrokken partijen, om een gezamenlijk begrip voor de inzet, de aspecten en de prestaties in het milieugebied aan te moedigen. Milieuprestatie-indicator Specifieke parameter aan de hand waarvan de milieuprestaties van een organisatie kunnen worden gemeten. Milieuprestaties Meetbare resultaten van het beheer, door een organisatie, van haar milieuaspecten. Milieuprogramma Beschrijving van de maatregelen, verantwoordelijkheden en middelen die worden aangewend of waarvan de aanwending wordt overwogen om milieudoelstellingen en taakstellingen te verwezenlijken alsmede de termijnen voor die verwezenlijking. Milieuverklaring 31

36 Milieustreefdoel Gedetailleerde prestatie-eis die voortvloeit uit de milieudoelstellingen, die geldt voor een organisatie of delen daarvan, en die moet worden vastgesteld en gehaald om die doelstellingen te verwezenlijken. Milieuverificateur Conformiteitsbeoordelingsinstantie als gedefinieerd in Verordening (EG) nr. 765/2008 of elke natuurlijke of rechtspersoon of vereniging of groep van dergelijke personen, die een accreditatie heeft verkregen overeenkomstig de Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad, van 25 november 2009, inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS); of elke natuurlijke of rechtspersoon of vereniging of groep van dergelijke personen, die een vergunning heeft verkregen om verificaties en valideringen te verrichten overeenkomstig diezelfde verordening (EG) nr. 1221/2009. Milieuverklaring Geheel van voor het publiek en andere belanghebbende partijen bestemde informatie van een organisatie over haar: structuur en activiteiten; milieubeleid en milieubeheersysteem; milieuaspecten en milieueffecten; milieuprogramma, milieudoelstellingen en milieutaakstellingen; milieuprestaties en naleving van de toepasselijke wettelijke milieuvoorschriften als vermeld in bijlage IV van Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad, van 25 november 2009, inzake de vrijwillige deelname van organisaties aan een communautair milieubeheeren milieuauditsysteem (EMAS). Naleving van de wettelijke eisen Onverkorte implementatie van de toepasselijke wettelijke voorschriften, inclusief vergunningsvoorwaarden, met betrekking tot het milieu. Operationele eenheid Geheel van operaties, activiteiten of uitrustingen dat een onderscheiden functionele eenheid vormt, geïntegreerd in de vestiging. Organisatie Een binnen of buiten de Gemeenschap gevestigde maatschappij, vennootschap, firma, onderneming, autoriteit of instelling, dan wel een deel of een combinatie daarvan, al dan niet met rechtspersoonlijkheid, privaat- of publiekrechterlijk, met een eigen structuur en administratie. P.M.D. Plastic, metaal en drankkartons P.O.D. Programmatorische federale overheidsdienst Preventieve actie Actie om de oorzaak van een mogelijke toekomstige afwijking weg te nemen. Procedure Gespecificeerde wijze van het uitvoeren van een activiteit of proces. Proces Geheel van verbandhoudende of interactieve activiteiten die input verwerken tot output. Register Document dat beheerd wordt door een gemachtigde overheid, waarin informatie wordt opgenomen die kan dienen als referentie of voor follow-up.

37 Registratie Document met de geboekte resultaten of met het bewijs van de realisatie van een activiteit. Uitstoot Uitstoot in de lucht en wegwerpen in het water en de grond. Validering Bevestiging door de milieuverificateur die de verificatie heeft uitgevoerd dat de informatie en de gegevens in de milieuverklaring en de bijgewerkte milieuverklaring van een organisatie betrouwbaar, geloofwaardig en juist zijn en aan de eisen voldoen van Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad, van 25 november 2009, inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheeren milieuauditsysteem (EMAS). Vestiging Specifieke geografische locatie onder de beheerscontrole van een organisatie, inclusief de activiteiten, producten en diensten daarvan, met inbegrip van alle infrastructuur, uitrusting en materialen; een vestiging is de kleinst mogelijke eenheid die kan worden geregistreerd. Voorkomen van milieuvervuiling Toepassing van processen, werkwijzen, technieken, materialen, producten, diensten of energie om de vorming, emissie of uitstoot van elk soort verontreinigende stof of afval te voorkomen, terug te dringen of te beheersen (afzonderlijk of in combinatie) om nadelige milieueffecten te verminderen. Verbetering Maatregel om een vastgestelde afwijking weg te nemen. Verificatie Conformiteitsbeoordelingsproces dat door een milieuverificateur wordt uitgevoerd om na te gaan of de milieuanalyse, het milieubeleid, het milieubeheersysteem en de interne milieuaudit en de toepassing daarvan, van een organisatie voldoen aan de eisen van de Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad, van 25 november 2009, inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS). Milieuverklaring 33

38 Validatie Informatiefiche Registratie Naam Federale Overeidsdienst kanselarij van de Eerste minister Contactpersoon Christophe Cuche Adres Wetstraat te 1000 Brussel Telefoon 02/ Fax 02/ Website NACE-Code Gemiddeld aantal werknemers 200 /jaar Oppervlakte in m² Activiteitensector Openbaar bestuur Gegevens van de AIB-VINÇOTTE International milieuverificateur (BE-V-0016) Nummer van de initiële 07 EA 031, 2 april 2007 validatieverklaring afleveringsdatum Certificaatnummer BE-07 EMS 253, 26 maart 2007 registratie ISO 14001:2004 en 12 juli 2010 en afleveringsdatums Nummer en datum BE-BXL , 2 april 2007 EMAS-registratie

39 Validatieverklaring AIB-Vinçotte International N.V., EMAS-milieuverificateur met registratienummer BE-V-0016 geaccrediteerd met als reikwijdte 10, 11, 13, 16, 18, 19, 20 (excl ), 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30.2, 30.9, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 38, 39, 41, 42, 43, 45, 46, 47, 49, 52, 53, 58, 59, 60, 70, 71, 74, 79, 80, 81, 82, 84, 85, 86, 87, 88, 90, 94, 95, 96, 99 (NACE-code) verklaart dat hij heeft geverifieerd of de hele organisatie, zoals vermeld in de milieuverklaring van de Federale Overheidsdienst Kanselarij van de Eerste minister met registratienummer BE-BXL , voldoet aan alle eisen van Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS). Met de ondertekening van deze verklaring verklaar ik dat: de verificatie en validering volledig overeenkomstig de voorschriften van Verordening (EG) nr. 1221/2009 zijn uitgevoerd; uit het resultaat van de verificatie en validering blijkt dat er geen aanwijzingen zijn dat niet aan de toepasselijke wettelijke milieuvoorschriften is voldaan; de gegevens en informatie van de milieuverklaring van de organisatie betrouwbaar, geloofwaardig en juist beeld geven van alle activiteiten van de organisatie binnen de in de milieuverklaring vermelde reikwijdte. Dit document is niet gelijk aan een EMAS-registratie. EMAS-registratie kan alleen worden gedaan door een bevoegde instantie in de zin van Verordening (EG) 1221/2009. Dit document wordt niet gebruikt als een zelfstandig stuk openbare communicatie. Gedaan te Brussel, op 14 mei ir. Paul OLIVIER, Voorzitter van de Certificatiecommissie. Milieuverklaring 35

40

41 Milieuverklaring 37

42

43 Milieuverklaring 39

44 Verantwoordelijke uitgever: Christophe Cuche Federale Overheidsdienst Kanselarij van de Eerste minister Wetstraat Brussel