De beslagen worden in de wet als volgt geregeld:

Transcriptie

1 Wettelijk systeem 3 1 Wettelijk systeem De beslagen worden in de wet als volgt geregeld: executoriaal conservatoir Algemene bepalingen b a Beslag onder de schuldenaar op roerende zaken op order- of toonderrechten 474a-474ba op overige rechten (vangnetbepaling) 474bb op aandelen op naam in NV/BV 474c-474i tot afgifte of levering roerende zaak op onroerende zaken a op schepen 562a b op luchtvaartuigen 584a-584r e op bewijsmiddelen intellectuele eigendom 1019b-1019i Beslag onder derden algemeen a, 475g-479a op periodieke uitkering 475b-475f tot verhaal van alimentatievorderingen 479b-479g op rechten uit sommenverzekering 479ka-479r 724a Beslag onder de schuldeiser (eigenbeslag) 479h-479k 724 Overige Deelgenoten beslag 733 Paulianabeslag 737 Vreemdelingenbeslag Maritaal beslag c De executoriale beslagen staan in het wettelijk systeem voorop. Conservatoire beslagen worden gelegd met overeenkomstige toepassing van de voor executoriaal beslag geldende voorschriften (art. 702). Met elk executoriaal beslag correspondeert een conservatoire vorm, maar het omgekeerde geldt niet. Er zijn een aantal conservatoire beslagen die geen executoriaal pendant kennen, namelijk: vreemdelingenbeslag (art ), zie 31; beslag tot levering (d.w.z. levering-met-akte), zie 40; paulianabeslag (art. 737), zie 47; deelgenotenbeslag (art. 733), zie 48; maritaal beslag (art c), zie 49; bewijsbeslag in IE-zaken en niet-ie zaken, zie 49A. Opvallend is, dat de wet geen duidelijke scheiding maakt tussen verhaalsbeslagen en reële beslagen (d.w.z. beslagen tot afgifte of

2 4 Verhaalsbeslag levering). Reële beslagen worden gelegd met overeenkomstige toepassing van de voorschriften geldende voor conservatoir verhaalsbeslag (art. 734 lid 1). 2 Functie van beslag Beslag is geen executiemiddel, maar dient ter voorbereiding van sommige niet alle vormen van executie. Verhaalsexecutie zonder verplichting tot inleidend beslag, doet zich voor bij parate executie (zie 33). Reële executie die niet door beslag kan worden verzekerd, doet zich voor bij gedwongen ontruiming en rechterlijke machtiging (zie 42 en 43). In geval van maritaal beslag ontbreekt het verband met het executierecht (zie 49). De functie van beslag in het executierecht is drieledig: Het aanwijzen van het verhaalsobject bij alle verhaalsbeslagen. De schuldenaar is met al zijn goederen voor zijn verbintenissen aansprakelijk (art. 3:276 BW). Al die goederen zijn dus potentiële verhaalsobjecten. Voordat tot uitwinning kan worden overgegaan, moet de schuldeiser een keuze doen uit de in beginsel aansprakelijke goederen van de schuldenaar. Die keuze heet: beslag. Het blokkeren van de beschikkingsmacht van de beslagschuldenaar: bij alle beslagen, onverschillig of zij tot verhaal strekken dan wel reëel zijn (zie 58). Het delen in de opbrengst van het beslagen goed in geval van executie. De beslagleggers en andere gerechtigden tot het beslagen goed worden bij voorrang voor de overige schuldeisers voldaan uit de opbrengst bij executie, naar hun onderlinge rang. 3 Beslagcategorieën Het beslagrecht maakt een verwarrende indruk, maar wordt doorzichtiger, wanneer men de beslagen ordent: Naar de STREKKING: tegenover de verhaalsbeslagen (beslagen tot verhaal van een geldvordering) staan de reële beslagen (tot afgifte en levering). Deze verdeling correspondeert met die tussen verhaalsexecutie en reële executie. Zie 50.

3 Beslagfasen 5 Naar de TITEL: tegenover de executoriale staan de conservatoire beslagen, naargelang de beslaglegger over een executoriale titel beschikt of bij gebreke daarvan slechts over een voorlopige beslagtitel (verlof van de voorzieningenrechter). De tegenstelling tussen executoriale en conservatoire beslagen is geen principiële, maar een graduele. Zie 77. Naar het OBJECT, zoals: roerende zaken (eigenlijk: roerende zaken niet zijnde registergoederen), onroerende zaken (ruimer: registergoederen) of vorderingen (eigenlijk: tegen een of meer bepaalde personen uit te oefenen rechten). De aard van het beslagobject bepaalt de per beslagobject verschillende wettelijke regels. Roerende zaken, onroerende zaken en vorderingen zijn de voornaamste beslagobjecten, maar niet de enige die in de wet worden geregeld. Zie 15, 26 en 27 voor andere beslagobjecten. Naar de PERSOON onder wie beslag wordt gelegd. Dat kan zijn de beslagschuldenaar (degene ten laste van wiens vermogen beslag gelegd wordt), maar ook een derdebeslagene (degene die gelden of goederen aan de beslagschuldenaar verschuldigd is) of de beslaglegger zelf (namelijk indien de beslaglegger gelden of goederen aan de beslagschuldenaar verschuldigd is). Beslag onder een derde leidt tot derdenbeslag. Die aanduiding wordt door mij zo veel mogelijk vermeden. Zie 19. De combinatie van strekking, titel, object en persoon maakt een exacte bepaling van de toepasselijke wetsvoorschriften mogelijk. Een conservatoir verhaalsbeslag op roerende zaken onder de schuldenaar is aan andere bepalingen onderworpen, dan bijvoorbeeld een executoriaal beslag tot afgifte van roerende zaken onder een derde of een conservatoir verhaalsbeslag op een vordering. 4 Beslagfasen Het beslagrecht maakt ook een verwarrende indruk door de voorgeschreven formaliteiten en termijnen. In werkelijkheid zijn echter bij alle beslagen een aantal fasen te onderscheiden, die in redelijk verband op elkaar aansluiten, namelijk: I Betekening (van de executoriale titel), c.q. indiening van het verlofrekest (bij voornemen tot conservatoir beslag). II Constitutie van het beslag bij deurwaardersakte (exploot of proces-verbaal) ter vervulling van de voor een geldig beslag vereiste constitutieve formaliteiten.

4 6 Verhaalsbeslag VII III Overbetekening van het beslag om bepaalde, in de wet aangewezen personen zoals de beslagschuldenaar in geval van beslag onder een derde of de hypotheekhouder in geval van executoriaal beslag op onroerende zaken in kennis te stellen van het beslag. IV Instellen van de eis in de hoofdzaak om bij conservatoir beslag de voorlopige beslaglegitimatie zo spoedig mogelijk ten gronde te laten toetsen. V Overbetekening van de eis in de hoofdzaak, aan de derdebeslagene; uitsluitend in geval van conservatoir beslag onder een derde. VI Betekening van de uitspraak (in de hoofdzaak) aan de beslagschuldenaar en eventuele derdebeslagenen. Verklaring: in geval van beslag onder een derde moet deze derde opgave doen van hetgeen hij van of voor de beslagschuldenaar onder zich heeft. VIII Executie van het beslagobject, doordat de verhaalsexecutant het beslagobject uitwint, c.q. de reële executant de hem toekomende prestatie ontvangt. Deze acht fasen komen niet bij alle beslagen voor. De aard van het beslag bepaalt, welke beslagfasen vereist zijn. De wet schrijft niet meer beslagformaliteiten voor dan nodig zijn voor een behoorlijke afwikkeling van het betreffende beslag. Fase I gaat aan het beslag vooraf en wordt slechts volledigheidshalve maar strikt genomen ten onrechte vermeld. Omdat fase I activiteiten omvat die bij alle executoriale, c.q. conservatoire beslagen verricht moeten worden, worden die activiteiten in 5 en 6 vooraf besproken. 5 Betekening, bevel tot voldoening, domiciliekeuze Voor een rechtsgeldig executoriaal beslag is naast een executoriale titel (waarover nader in 52) drieërlei vereist: voorafgaande betekening (art. 430 lid 3) van de titel aan de schuldenaar; bevel tot voldoening (bijv. art. 439, 503, 432); domiciliekeuze ten kantore van een bevoegde deurwaarder (bijv. art. 439, 502, 475). Betekening en bevel kunnen in één exploot gecombineerd worden, maar dat is niet noodzakelijk. Bevel tot voldoening kan ook bij een later exploot worden gedaan. Bij executie van onroerende zaken is het bevel tot voldoening aan een maximale geldigheidsduur van één jaar gebonden (art. 503).

5 Beslagrekest 7 Tussen het bevel tot voldoening en de constitutie van het beslag moet een minimumtermijn in acht worden genomen. Die termijn kan door de voorzieningenrechter (als verzoekschriftrechter) meestal worden verkort. Bij (roerende of onroerende) zaken is de minimumtermijn twee dagen, behoudens verkorting door de voorzieningenrechter (art. 439 en 502). Bij vorderingen geldt een andere regeling. Zie art. 433 (waarover nader in 20). Domiciliekeuze ten kantore van een bevoegde deurwaarder is bij alle beslagen imperatief voorgeschreven. De facultatieve domiciliekeuze (ten kantore van een advocaat) kan die imperatieve domiciliekeuze niet vervangen. 6 Beslagrekest Alle conservatoire beslagen vereisen verlof van de voorzieningenrechter van de rechtbank (als verzoekschriftrechter): art. 700 lid 1. De enige uitzondering: een in een ander EG-land verkregen executoriale titel kan zonder voorafgaand verlof in Nederland door conservatoir beslag hangende de exequaturprocedure verzekerd worden (art. 47 EEX-Vo, HvJ EG 3 oktober 85, NJ 1987, 118, m.nt. JCS, Capelloni en Aquilini/Pelkmans). Dit verlof is een beschikking, gegeven op verzoekschrift. Op deze verzoekschriftprocedure zijn art. 261 e.v. Rv toepasselijk en het Procesreglement verzoekschriftprocedures rechtbanken sector civiel/ voorzieningenrechter, te raadplegen op rechtspraak.nl. Uit art. 700 en art volgen de volgende vereisten voor de inhoud van het verlofrekest. a. Bevoegd is de voorzieningenrechter van het arrondissement waar (art. 700 lid 1): zaken zich bevinden (bij beslag op zaken); hetzij de beslagschuldenaar, hetzij de derdebeslagene woont (bij beslag op vorderingen). Art. 700 lid 1 houdt geen rekening met gecombineerd verlof (tot beslag op zaken en op vorderingen). Uit Hof Amsterdam 23 januari 2003, JBPr 2003, 29, m.nt. A.W. Jongbloed, De Moel/L Invité volgt dat de voorzieningenrechter bevoegdheid toekomt als zich één der in beslag te nemen zaken in zijn arrondissement bevindt of als de schuldenaar of derdebeslagene daar woont of gevestigd is. Zie nader 77.

6 8 Verhaalsbeslag b. Gegevens beslagpartijen (verzoeker, verweerder, mogelijke derden). Art. 278 schrijft weliswaar slechts gegevens ten aanzien van de verzoeker voor, maar vermelding van die gegevens met betrekking tot de overige betrokkenen is raadzaam. De voorzieningenrechter beslist na summier onderzoek hetgeen betekent, dat hij slechts marginaal toetst of het ingeroepen vorderingsrecht en alle overige omstandigheden van het geval het leggen van beslag op het in het verzoekschrift genoemde beslagobject rechtvaardigen. Hij is slechts in geval van beslag op een periodieke uitkering of bij een verzoek tot bewaring verplicht de beslagschuldenaar voor verhoor op te roepen. Ook indien hij daartoe niet verplicht is, is hij bevoegd de beslagschuldenaar voor verhoor op te roepen. Van die bevoegdheid wordt doorgaans gebruik gemaakt in geval van beslag op handelsvoorraad. c. Aard van het te leggen beslag, te bepalen aan de hand van strekking, titel, object en persoon. d. Omschrijving van het vorderingsrecht (welke prestatie heeft de verzoeker uit welken hoofde te vorderen?). Daartoe behoort ook: of de prestatie onder voorwaarde of tijdsbepaling verschuldigd is (art. 3:296 lid 2 BW); bij geldvorderingen: de begroting van het bedrag der vordering door de voorzieningenrechter (art. 700 lid 2). e. Omschrijving van het beslagobject (zo duidelijk dat misverstanden worden voorkomen). Voor die omschrijving bestaan imperatieve voorschriften ten aanzien van: onroerende zaken (art. 725); de rechten van art. 474bb (art. 711); de vorderingen van art. 475a lid 3 (art. 720); beslag op periodieke uitkeringen (art. 720). f. Vrees voor verduistering, voor zover wettelijk voorgeschreven. Onder gegronde vrees voor verduistering is te verstaan: de gemotiveerde vrees dat executie op het vermogen van de schuldenaar bij toewijzing van de door de schuldeiser gepretendeerde vordering in gevaar kan komen door handelingen ten aanzien van mogelijke verhaalsobjecten, waardoor reeds thans conservatoir beslag noodzakelijk is te achten, zie HR 2 april 1936, NJ 1936, 758, Fox/Dominium II. Het niet (gemotiveerd) vermelden dat sprake is van vrees voor verduistering kan reden zijn voor opheffing van het beslag, zie Hof s-hertogenbosch 14 september 2006, NJF 2006, 534.

7 Beslagrekest 9 Vrees voor verduistering is vereist voor: verhaalsbeslag op roerende zaken en registergoederen (art. 711 en 725); verhaalsbeslag op aandelen op naam in NV/BV (art. 714); maritaal beslag (art. 825f lid 3). Dus niet voor reëel beslag en beslag onder derden. Indien vrees voor verduistering is gesteld ook als dat overbodig is zal dat summier getoetst worden. Op grond van HvJ EG 10 februari 1994, NJ 1994, 385, Mund/Hatrex wordt aangenomen dat in voorkomend geval ook ten aanzien van EU-onderdanen vrees voor verduistering moet worden gesteld ook al bepaalt art. 765 anders. g. Aanhangigheid, c.q. termijnbepaling voor het instellen van de eis in de hoofdzaak (art. 700 lid 3). Zie 77. Als eis in de hoofdzaak moet worden beschouwd iedere procedure die leidt tot arbitrale of rechterlijke toetsing van de aan het beslag ten grondslag gelegde pretenties (zie HR 3 oktober 2003, NJ 2004, 557, m.nt. HJS; JBPr 2004, 11, m.nt. A.W. Jongbloed, Ontvanger/Heemhorst) waardoor een voor tenuitvoerlegging vatbare titel kan worden verkregen tot voldoening van de vordering ter verzekering waarvan het conservatoire beslag is gelegd. h. Gerechtelijke bewaring (art. 709). Zie 67. i. Uitvoerbaarverklaring op in executoriale vorm afgegeven beschikking (art. 290 lid 3 Rv). j. Uitvoerbaarverklaring op alle dagen en uren omdat anders de deurwaarder niet op pad mag tussen 20:00 uur en 07:00 uur of op een zondag of algemeen erkende feestdag (art. 64 en 700 lid 2). Dit verzoek dient te worden gemotiveerd, bij gebreke waarvan het risico bestaat dat het wordt afgewezen. k. Uitvoerbaarverklaring bij voorraad (art. 288). Tegen toewijzing van een verzoek tot het leggen van beslag staat geen hogere voorziening open (art. 700 lid 2), tenzij aanleiding bestaat tot doorbreking van het rechtsmiddelenverbod (HR 25 september 2009, NJ 2009, 640, Hagemeyer/Bekkers q.q. zie ook HR 18 november 1992, NJ 1993, 174, Schermerts/Limmen-Heiloo). Tegen een beslissing waarbij het verzoek geheel of gedeeltelijk is afgewezen staat hoger beroep open.

8 10 Verhaalsbeslag 7 Agenda van verhaalsbeslag op roerende zaken onder de schuldenaar Executoriaal Conservatoir I Betekening en bevel Verlofrekest II Constitutie van beslag Constitutie van beslag III n.v.t. n.v.t. IV n.v.t. BINNEN TERMIJN: eis in de hoofdzaak V n.v.t. n.v.t. VI n.v.t. Betekening uitspraak hoofdzaak VII n.v.t. n.v.t. VIII Executie Executie 8 Constitutie van beslag Beslag wordt geconstitueerd door omschrijving van de beslagen zaken in het beslagexploot. Art. 45 en 440 vermelden de op straffe van nietigheid voorgeschreven inhoud van het exploot. Het gelegde beslag moet, om zijn werking te behouden, tijdig bekend worden gemaakt aan de beslagschuldenaar. Daarom schrijft art. 443 voor hoe verder moet worden gehandeld: nauwkeurige omschrijving van de beslagen zaken in proces-verbaal; betekening van een afschrift van het exploot aan de beslagschuldenaar. Bij de beslaglegging kan nieuwe domiciliekeuze noodzakelijk zijn. Zie art. 440 lid 1 sub c. Bij de beslaglegging kunnen zich verwikkelingen voordoen. Zie in het bijzonder: art. 444 gesloten deuren; art. 444a en b beslagobject in gehuurde ruimte; art. 445 bewaring van chartaal geld; art. 446 inbewaringstelling van andere zaken door de deurwaarder, maar slechts indien dit voor het behoud van deze zaken redelijkerwijze noodzakelijk is ; art. 451 agrarisch beslag; zie 46; art. 457 het beslagobject is reeds beslagen; zie 74;

9 Drie wijzen van verhaalsbeslag op roerende zaken 11 art. 461a-c het beslagobject is vuistloos verpand; zie 76; art. 455 / 455a omvang van het beslag; art. 455 is ook bij conservatoir beslag toepasselijk, art. 455a niet (art. 712); zie 79; art. 456, art. 458 lid 2 rechten van derden op het beslagobject; bij conservatoir beslag zijn deze artikelen niet van toepassing (art. 712); zie Executie door uitwinning Het doel van elk verhaalsbeslag is uitwinning, d.w.z. verkoop en overdracht van het beslagobject om uit de opbrengst de beslaglegger(s) te bevredigen. Art. 462 en volgende regelen de wijze van verkoop. Wettelijk uitgangspunt is openbare verkoop ten overstaan van de deurwaarder (art. 462 lid 1), maar afwijkende wijzen van verkoop zijn mogelijk (art. 463 lid 2 en 3). Vgl. de regeling van de pandexecutie in art. 3:250 en 3:251 BW Zie 35. Uit de wettelijke regeling blijkt, dat de deurwaarder veilconditiën moet opstellen. Bezwaren daartegen worden door de voorzieningenrechter, als verzoekschriftrechter (art. 463a), beoordeeld. De verkoop moet worden aangekondigd (art. 449, ). De in art. 469 en 470 slechts zeer gebrekkig tot uitdrukking gebrachte bedoeling van de wetgever is deze: de executiekoper verkrijgt de rechten op het beslagobject, doordat de deurwaarder als remplaçant van de beslagschuldenaar de beslagen zaak aan hem afgeeft en aldus levert (zie art. 3:297 BW). Die afgifte mag niet plaatsvinden voordat de executiekoper de prijs de executieopbrengst heeft voldaan aan de deurwaarder. Hoe de deurwaarder met de executieopbrengst moet handelen, wordt in art. 480 en volgende geregeld. De wet bevat daarnaast voorzieningen ten aanzien van de executiebevoegdheid: in geval van cumulatief beslag (art. 458 en 459); zie 73 en 74; in geval van overneming van de executie door een pandhouder (art. 461a en b); zie Drie wijzen van verhaalsbeslag op roerende zaken Verhaalsbeslag op roerende zaken is op drieërlei wijze mogelijk: Onder de schuldenaar. Dat is de hiervoor in 7-9 beschreven wijze van beslag.

10 12 Verhaalsbeslag Onder derden, want art. 475 laat beslag toe op hem (de beslagschuldenaar) toebehorende roerende zaken die onder derden mochten berusten. Een dergelijk beslag is een van de beide vormen van derdenbeslag. Het is geen beslag op de vordering tot afgifte van de betreffende roerende zaken, maar op die roerende zaken zelf. De aldus beslagen zaken worden verkocht op de wijze van art. 462 en volgende; uit de executieopbrengst worden de beslagleggers voldaan. Oneigenlijk onder derden: d.w.z. onder derden, maar op de wijze van beslag onder de schuldenaar. Aldus art. 461d (ter codificatie van HR 4 mei 1951, NJ 1951, 525, Oelen/Te Pas). Oneigenlijk beslag onder derden verschilt van derdenbeslag, doordat geen verklaringsformulier wordt betekend en de derde geen verklaring behoeft te doen. Dit beslag is slechts mogelijk, wanneer de derde zich niet verzet tegen het beslag. Oneigenlijk derdenbeslag kan alsnog in beslag onder de derde worden omgezet, mits binnen drie dagen na het beslag aan de derde een verklaringsformulier wordt betekend. Dat voorschrift geldt op straffe van nietigheid! In geval van twijfel is oneigenlijk derdenbeslag wegens deze sanctie te ontraden. De roerende zaken van de schuldenaar kunnen dus worden beslagen, onverschillig in wiens macht zij zich bevinden. Berusten zij onder de schuldenaar, dan is art. 439 en volgende van toepassing; zijn zij in handen van derden, dan kunnen zij volgens art. 475 desnoods volgens art. 461d in beslag worden genomen. Zijn zij onder berusting van de schuldeiser, dan kan deze eigenbeslag leggen (art. 479h, 724); zie Agenda van verhaalsbeslag op onroerende zaken Executoriaal Conservatoir I Betekening en bevel Verlofrekest II Constitutie van beslag Constitutie van beslag III Binnen VIER DAGEN: n.v.t. Overbetekening aan hypotheekhouders IV n.v.t. Binnen TERMIJN: eis in de hoofdzaak V n.v.t. n.v.t. VI n.v.t. Betekening uitspraak in hoofdzaak + Binnen VIER DAGEN: Overbetekening aan hypotheekhouders VII n.v.t. n.v.t. VIII Executie Executie

11 Constitutie van beslag Constitutie van beslag De constitutieve eisen bestaan in: proces-verbaal van bevoegde deurwaarder, dat voldoet aan voorschriften van art. 504; inschrijving (van het proces-verbaal) in de openbare registers van art. 3:16 BW (art. 505 lid 1); betekening (van afschrift van het proces-verbaal) aan de beslagschuldenaar binnen DRIE DAGEN na de registerinschrijving (art. 505 lid 1). Indien aan een van deze eisen niet is voldaan, is de beslaglegging niet rechtsgeldig. Blokkering van de beschikkingsmacht van de beslagschuldenaar treedt dan niet in. Bij de beslaglegging kan nieuwe domiciliekeuze noodzakelijk zijn. Zie art. 504 lid 1 sub d. De registerinschrijving geschiedt overeenkomstig art. 32 KW. Op doorhaling van een inschrijving is art. 513a toepasselijk. De registerinschrijving staat centraal bij het beslag op onroerende zaken, want zij bepaalt het aanvangstijdstip van twee termijnen: tot betekening aan de beslagschuldenaar (binnen drie dagen; constitutief vereiste); tot overbetekening aan de hypotheekhouders (binnen vier dagen; geen constitutief vereiste). De overbetekening aan de hypotheekhouders denk aan het meervoud! is wel bij executoriaal beslag voorgeschreven, niet bij conservatoir beslag. Bij conservatoir beslag gaat de vierdagentermijn van art. 508 eerst in bij betekening van de uitspraak in de hoofdzaak (art. 726 lid 2). Het tijdstip van de registerinschrijving bepaalt voorts welke rechten van derden aan de beslaglegger kunnen worden tegengeworpen; zie 13. Bij de beslaglegging kunnen zich verwikkelingen voordoen. Zie in het bijzonder: art. 506 art. 507, 507a art. 513 art vrees voor verwaarlozing van het beslagobject kan aanstelling van een gerechtelijke bewaarder rechtvaardigen. omvang van het beslag; art. 507 geldt uitsluitend bij executoriaal beslag, art. 507a ook bij conservatoir beslag (art. 726 lid 1). het beslagobject is reeds beslagen; het artikel is niet toepasselijk bij conservatoir beslag (art. 726 lid 1). rechten van derden ten aanzien van het beslagobject.

12 14 Verhaalsbeslag 13 Ingangstijdstip blokkerende werking Een vervreemding, bezwaring, onderbewindstelling, verhuring of verpachting tot stand gekomen na de inschrijving van het proces-verbaal, kan niet tegen de beslaglegger worden ingeroepen (art. 505 lid 2). Daarbij moet worden onderscheiden: a. Een vervreemding of bezwaring kan aan de beslaglegger niet worden tegengeworpen, indien zij bij de inschrijving van het beslag nog niet in de openbare registers gepubliceerd is (art. 3:21). Daarop bestaat de uitzondering van art. 505 lid 3. Indien de akte tot vervreemding of bezwaring vóór het uur van beslag is verleden en uiterlijk op de dag volgende op de inschrijving van het beslag, in de openbare registers wordt ingeschreven, kan die vervreemding of bezwaring wel aan de beslaglegger worden tegengeworpen. De uitzondering van art. 505 lid 3 geldt uitsluitend bij (executoriaal of conservatoir) verhaalsbeslag, maar niet bij beslag tot levering (art. 734 lid 1) en evenmin bij maritaal beslag (art. 808 f). DUS (V.Z.V. ART. 503 LID 3 TOEPASSELIJK IS): DE BLOKKERENDE WERKING GAAT IN AAN HET EINDE VAN DE DAG VOLGENDE OP DIE VAN INSCHRIJVING VAN HET BESLAG. b. Een onderbewindstelling kan aan de beslaglegger niet worden tegengeworpen, indien zij bij de inschrijving van het beslag nog niet in de openbare registers gepubliceerd is (art. 3:21 BW). De uitzondering van art. 505 lid 3 is beperkt tot vervreemding en bezwaring en geldt dus niet ten aanzien van onderbewindstelling. Dus: de blokkerende werking gaat in op het UUR VAN IN- SCHRIJVING VAN HET BESLAG. c. Een verhuring of verpachting kan aan de beslaglegger niet worden tegengeworpen, tenzij de overeenkomst is aangegaan vóór de dag van inschrijving van het beslag. Dus: de blokkerende werking gaat in bij de AANVANG VAN DE DAG VAN INSCHRIJVING VAN HET BESLAG. Krachtens art. 505 lid 2 tweede zin kan echter verhuur van woonruimte (art. 7: BW) wel aan de beslaglegger worden tegengeworpen, tenzij de huurovereenkomst paulianeus is of is aangegaan na het aanslaan van de biljetten. Met betrekking tot pachtovereenkomsten geldt geen beperking.

13 Executie door uitwinning 15 d. Een kwalitatieve verbintenis kan aan de beslaglegger niet worden tegengeworpen, tenzij de akte tot vestiging vóór het uur van inschrijving van het beslag in de openbare registers gepubliceerd is (art. 6:253 lid 3 BW). Dus: de blokkerende werking gaat in op het UUR VAN IN- SCHRIJVING VAN HET BESLAG. e. Een kettingbeding kan aan de beslaglegger nooit worden tegengeworpen, ongeacht of het vóór of na het uur van inschrijving van het beslag is aangegaan. Beslissend voor het ingangstijdstip van de blokkerende werking is telkens: uur, c.q. dag van inschrijving (van het proces-verbaal van beslag) in de openbare registers, dus niet het tijdstip van de betekening aan de beslagschuldenaar. De mogelijkheid bestaat dus, dat de beslagschuldenaar beschikkingshandelingen verricht, zonder met het beslag bekend te zijn. Ook dergelijke beschikkingshandelingen vallen onder de sanctie van art. 505 lid 2. Hetzelfde systeem geldt bij beslag onder een derde: de blokkerende werking gaat in op het tijdstip van het beslag onder de derde (art. 475h), niet op dat van de overbetekening aan de beslagschuldenaar. Zo ook bij beslag op TBS-schepen (art. 566). Maar bij beslag op niet-tbs-schepen gaat de blokkerende werking eerst in op het tijdstip van betekening aan de beslagschuldenaar (art. 567). 14 Executie door uitwinning Beslagen onroerende zaken worden door openbare verkoop ten overstaan van een notaris (executieveiling) geliquideerd (art. 514). In geval van hypothecaire uitwinning maar niet in geval van uitwinning door een beslaglegger is onderhandse verkoop mogelijk (art. 3:268 BW, art. 548). De formaliteiten van de openbare verkoop worden in art geregeld: art. 514 art. 515 aanwijzing van de notaris (v.z.v. deze nog niet heeft plaats gevonden) en domiciliekeuze; vaststelling (door notaris) van dag, uur en plaats van de verkoop; schriftelijke mededeling aan belanghebbenden;

14 16 Verhaalsbeslag art. 516 art. 517 lid 1 art. 517 lid 2 art. 518 art. 519 art. 520 art. 521 art. 522 art. 523 art. 524 openbare aankondigingen door biljetten en dagbladadvertenties; minimumtermijn tussen aankondiging en dag van verkoop; vaststelling van veilconditiën (door notaris); schriftelijke mededeling aan belanghebbenden; terinzagelegging ten notariskantore; vermelding dat de zaak wordt verkocht vrij van daarop rustende rechten of beperkingen, die niet tegen het recht van deze belanghebbenden kunnen worden ingeroepen, op verlangen van belanghebbenden; berechting van geschillen over veilconditiën door voorzieningenrechter (als verzoekschriftrechter); openbare verkoop, achtereenvolgens bij opbod en afmijning; verkoop van onroerende zaken in verschillende arrondissementen; verkoop van hypothecair onderpand gaat voor verkoop van beslagobject; staking van executie (in geval van verkoop van verscheidene beslagobjecten) zodra opbrengst toereikend is; verplichting tot mededeling van gehouden verkoop; verplichting van de executiekoper tot storting van de koopprijs onder de notaris. De executiekoper verkrijgt de eigendom van de uitgewonnen zaak door (art. 525) inschrijving van het proces-verbaal van toewijzing in de openbare registers, waarbij moeten worden overgelegd: notariële verklaring betreffende storting van koopprijs; en (eventueel) schriftelijke terbeschikkingstelling van art. 477b lid 2 (zie 24). Het proces-verbaal van toewijzing is ontruimingstitel tegen de beslagschuldenaar (art. 525 lid 2). Voor ontruiming door huurders, pachters en andere derden met een persoonlijk gebruiksrecht heeft de executiekoper een afzonderlijke titel nodig. Hoe de notaris met de executieopbrengst moet handelen, wordt in art. 551 en volgende geregeld.

15 Verhaalsbeslag op tbs-schepen Andere registergoederen Naast onroerende zaken zijn in het wettelijk systeem sommige schepen en luchtvaartuigen registergoederen. Schepen kunnen registergoederen zijn, maar zijn het niet noodzakelijkerwijze; tegenover TBS-schepen (teboekstaande schepen, d.w.z. schepen die teboekstaan in het register van zeeschepen van art. 8:193 BW, c.q. in het register van binnenschepen van art. 8:783 BW) staan niet-tbs-schepen, d.w.z. schepen die te klein zijn om voor verplichte registratie in Nederland in aanmerking te komen (zie art. 8:783 lid 2 sub a BW). Verhaalsbeslag op en executie van deze andere registergoederen vindt in beginsel op soortgelijke wijze plaats als beslag en executie van onroerende zaken. Die analogie is echter niet volledig. Bovendien wordt verwarrenderwijze het regime voor TBS-schepen (registergoederen) en niet-tbs-schepen (roerende zaken die geen registergoederen zijn) in de wet gezamenlijk geregeld. Daarom wordt in 16 het verhaalsbeslag op TBS-schepen besproken en worden in 17 enkele specifieke eigenaardigheden van het verhaalsbeslag op niet-tbs-schepen vermeld. De regelingen met betrekking tot verhaal en executie van schepen zijn van toepassing op alle vaartuigen, ongeacht de aard van het schip (dus ook een woonark, zie HR 8 juni 1956, NJ 1957, 67, m.nt. HB, Boonstra/Heemskerk q.q.) en ongeacht de grootte (Pres. Rotterdam 23 juni 1998, KG 1998, 252, Kooren/ Strijbos), dus ook een surfplank (HR 4 maart 1980, NJ 1980, 350, m.nt. Th.W.v.V.). Ten aanzien van luchtvaartuigen wordt de analogische toepassing van de voor onroerende zaken geldende voorschriften belemmerd door internationale regelingen, waarbij Nederland partij is. De voornaamste bijzonderheid is, dat de executoriale verkoop van beslagen luchtvaartuigen eerst kan plaatsvinden, nadat een uitdelingslijst is opgemaakt (art. 584f-584l). Ik verwijs naar de wettelijke bepalingen. 16 Verhaalsbeslag op tbs-schepen Executoriaal Conservatoir I Betekening en bevel Verlofrekest II Constitutie van beslag Constitutie van beslag III BINNEN 4 DAGEN: overbetekening aan hypotheekhouders n.v.t.

16 18 Verhaalsbeslag Executoriaal Conservatoir IV n.v.t. BINNEN TERMIJN: eis in de hoofdzaak V n.v.t. n.v.t. VI n.v.t. Betekening uitspraak hoofdzaak + BIN- NEN 4 DAGEN: overbetekening aan hypotheekhouders VII n.v.t. n.v.t. VIII Executie Executie Betekening en bevel. Zie art De mobiliteit van schepen brengt mee, dat meestal dispensatie van de minimumtermijn van 24 uur tussen bevel en beslag wordt gevraagd en verleend. Verlofrekest. Als verlofrechter is mede bevoegd de voorzieningenrechter van het arrondissement waar het schip wordt verwacht (art. 728 lid 1), het is daarbij niet relevant binnen welke termijn het schip in dat arrondissement verwacht wordt, zie HR 11 september 1998, NJ 1999, 363, Meybama/Binnenvaart Kredietmaatschappij. Vrees voor verduistering is niet vereist (art. 728 lid 1). Constitutie van beslag. Vereist zijn: proces-verbaal van een deurwaarder (art. 565 lid 1); die zich aan scheepsboord begeeft (art. 564 lid 1) en bevoegd is de nodige maatregelen te nemen om vertrek van het schip te voorkomen (art. 564 lid 3); De nodige maatregelen worden gewoonlijk aan de ketting leggen genoemd, maar kunnen ook uit andere handelingen bestaan zoals het verwijderen van een essentieel machineonderdeel en/of een verzoek aan de havenautoriteiten om de deurwaarder te waarschuwen voor het geval van voorgenomen vertrek van het schip. het proces-verbaal wordt in de openbare registers ingeschreven (art. 566 lid 1); BINNEN ACHT DAGEN na die inschrijving doch niet later dan acht dagen na het opmaken van het proces-verbaal wordt het beslag aan de eigenaar betekend (art. 566 lid 3 jo. art. 565 lid 3). Art. 565 lid 1 vermeldt de gegevens die het proces-verbaal van beslag moet bevatten. Art. 565 lid 2 stelt eisen aan de domiciliekeuze. Die eisen houden verband met de wijze van executoriale verkoop, waarover hieronder nader. De blokkering van de beschikkingsmacht van de beslagschuldenaar gaat in op het tijdstip van de registerinschrijving (art. 566 lid 3).

17 Verhaalsbeslag op tbs-schepen 19 Art. 566 lid 2 omschrijft de handelingen, die onder de blokkering vallen, op een aan het maritieme verkeer aangepaste wijze. Art. 505 lid 3 is niet van toepassing bij scheepsbeslag. Overbetekening aan hypotheekhouders. Art. 508 en 509 gelden ook bij beslag op TBS-schepen. De overbetekening aan hypotheekhouders moet dus bij executoriaal beslag plaatsvinden binnen VIER DAGEN na de inschrijving van het proces-verbaal van beslag in de openbare registers (art. 568). In geval van conservatoir beslag is die overbetekening eerst voorgeschreven, nadat in de hoofdzaak een voor tenuitvoerlegging vatbare executoriale titel is verkregen (art. 728a lid 2). Eis in de hoofdzaak. Art. 700 is ook in geval van conservatoir beslag op TBS-schepen toepasselijk, dus ook lid 3 ervan. Indien die eis niet tijdig wordt ingesteld, is de beslaglegger verplicht de inschrijving van het beslag in de openbare registers te doen doorhalen (art. 728b). Executie. De executie vindt steeds plaats door openbare verkoop, maar de wet kent drie verschillende mogelijkheden van verkoop: ten overstaan van een notaris (art. 570); steeds mogelijk, ongeacht of de verkoop een TBS-schip, een niet-tbs-schip, c.q. een buitenlands zeeschip betreft (art ); ter openbare terechtzitting (art. 575); uitsluitend mogelijk indien de verkoop een buitenlands zeeschip betreft; ten overstaan van een deurwaarder (art. 576); uitsluitend mogelijk in geval van executie van een niet-tbs-schip. De verkoop ter openbare terechtzitting is bij de invoering van het nieuwe wetboek van rechtsvordering in 1992 gehandhaafd om de kans te vergroten dat het vonnis van verkoop en toewijzing in het buitenland wordt erkend. Art bevatten nadere voorschriften over toepasselijke bepalingen (uit de titel betreffende executie van onroerende zaken), c.q. over afwijkingen daarvan. In geval van hypothecaire executie is uitsluitend openbare verkoop mogelijk; art. 548 wordt in art. 579 niet van overeenkomstige toepassing verklaard. De domiciliekeuze (art. 565 lid 2) moet worden afgestemd op de wijze van executie. De executiekoper verkrijgt de eigendom van niet-tbs-schepen door levering als voor roerende zaken is voorgeschreven (art. 574); van TBS-schepen op dezelfde wijze als in art. 525 voor onroerende zaken is voorgeschreven (art. 570 lid 2). In geval van executie ter openbare zitting legitimeert het vonnis van toewijzing de executiekoper als eigenaar.

18 20 Verhaalsbeslag Art. 577 regelt, dat de koopprijs voldaan wordt. Op de verdeling van de executieopbrengst zijn art , c.q. art a, 490c en 490d van toepassing (art. 580). Zuivering. Art. 578 regelt dat het geëxecuteerde schip wordt bevrijd van alle in dat artikel genoemde lasten. 17 Verhaalsbeslag op niet-tbs-schepen Indien het beslagobject een niet-tbs-schip is, zijn de volgende bijzonderheden van belang. Blokkerende werking van beslag. De beschikkingsmacht van de eigenaar wordt geblokkeerd door de betekening van het beslag (art. 567), dus niet reeds door het opmaken van het proces-verbaal van beslag. Executie. De executoriale verkoop kan ter keuze van de executant plaatsvinden ten overstaan van een notaris of van een deurwaarder, mits het beslagen schip behoort tot de in art. 576 genoemde categorieën. De wet bevat geen regeling van de executie van niet-tbs-schepen door een pandhouder. Aangenomen moet worden, dat de pandexecutie van dergelijke objecten overeenkomstig het in 35 uiteengezette stelsel plaatsvindt. 18 Agenda van verhaalsbeslag op vorderingen Executoriaal Conservatoir I Betekening en bevel Verlofrekest II Constitutie van beslag Constitutie van beslag III BINNEN 8 DAGEN: overbetekening aan BINNEN 8 DAGEN: overbetekening aan beslagschuldenaar beslagschuldenaar IV n.v.t. BINNEN TERMIJN: eis hoofdzaak V n.v.t. BINNEN 8 DAGEN: overbetekening eis hoofdzaak aan derdebeslagene VI n.v.t. Betekening uitspraak hoofdzaak aan beslagschuldenaar + BINNEN 1 MAAND: overbetekening aan derdebeslagene VII NA 4 WEKEN (na fase II): verklaring door derdebeslagene NA 4 WEKEN (na fase II): verklaring door derdebeslagene VIII Executie Executie