Inhoudelijk verslag activiteiten Bibliotheek in Spil (VVE) 2017

Transcriptie

1 Inhoudelijk verslag activiteiten Bibliotheek in Spil (VVE)

2 Inhoudsopgave 1. Algemeen 3 2. Team Jeugd & Educatie 5 3. Het programma 8 4. Bestrijding taalachterstanden Cyclusmatige kwaliteitsverbetering 14 2

3 1. Algemeen In 2017 is De bibliotheek Eindhoven met een Bibliotheek op Spil, aanwezig op 65 locaties in Eindhoven. Daarvan zijn 54 locaties een spil/vve locatie. De Bibliotheek op Spil zit in zeer diverse locaties. Zo zijn we o.a. aanwezig in de Internationale School, de Islamitische school, de Evangelische school en in alle locaties van het speciaal basisonderwijs in Eindhoven. We zijn ook nog aanwezig op 4 brede scholen in Waalre. 3

4 We bekostigen uit eigen budget Drie uitleenpunten en ureninzet van een mediacoach op drie VVE gecertificeerde kinderdagverblijven. Eén uitleenpunt en ureninzet van een mediacoach op De Wereldwijzer (NT2 school). Collectie en ureninzet van een mediacoach/boekstartcoach op consultatiebureau in Spilcentrum Genderdal. Verspreiding Boekstartkoffertjes vanuit een drietal consultatiebureaus die gevestigd zijn in wijken waar de kans op laaggeletterdheid het grootst is. Verder heeft de scholing van pedagogisch medewerkers ertoe geleid dat we de deskundigheid van de mediacoach in 2017 ook zijn gaan inzetten op locaties: Korein Herman Gorterlaan Korein Sint Lidwinastraat. Kinderdagverblijf Partou Apeldoornstraat Nieuwe locaties In 2017 zijn we opnieuw in gesprek geraakt over de realisatie van een uitleenpunt en uren inzet van een mediacoach op Spilcentrum Norbertuslaan. Samenkracht Het werken met en voor kinderen verdient aandacht én een integrale aanpak. We kunnen dan ook niet anders dan proactief de verbinding aangaan met mensen en partijen. In 2017 hebben we onze krachten gebundeld met de volgende organisaties: Moved (Brainy) Zuid-zorg (boekstartcoach op het consultatie bureau) Lumens (letterfeest) Sardes (2 in 1 training) Stedelijk educatief programma. (Samenwerking met Cultuurstation en andere culturele organisaties) 4

5 2. Team Jeugd & Educatie Het team Jeugd & Educatie is actief op 134 locaties in Eindhoven en Waalre en bestaat in 2017 uit ruim 12 fte: 9,29 fte wordt ingevuld door hbo geschoolde mediacoaches o.a. werkzaam op alle locaties met een bibliotheek op Spil in Eindhoven 0,88 fte wordt ingevuld door een collectioneur jeugd 0 tot 13 jaar. 0,69 fte wordt ingevuld door een hbo geschoolde mediacoach o.a. werkzaam op alle locaties in Waalre plus 1 locatie in Eindhoven. 0,5 fte wordt ingevuld door een medewerker ondersteuning 0,89 fte wordt ingevuld door management De samenstelling van het team Jeugd & Educatie bestaat uit HBO geschoolde medewerkers met heel diverse achtergronden zoals; leerkrachten uit het primair onderwijs, bibliothecarissen, een universitair geschoolde orthopedagoog, een neerlandicus, een docent maatschappijleer, een specialist VVE, een universitair geschoolde medewerker kunst & cultuur en jeugdliteratuur en een meester in de rechten die een carrière-switch heeft gemaakt. De mediacoach De mediacoach ondersteunt en begeleidt teams, leerlingen en ouders op het gebied van bevordering leesplezier en bevordering digitale geletterdheid. De uren die per locatie 5

6 geïnvesteerd worden zijn afhankelijk van het leerlingaantal, de populatie en het maatwerk dat geleverd wordt. De uren die niet op het spilcentrum of op de locatie worden ingevuld, worden besteed aan het ontwikkelen van nieuwe projecten, activiteiten en trainingen, het delen van kennis en vaardigheden, professionalisering, organisatieontwikkeling, en aan activiteiten ten behoeve van de programmering voor de jeugd. De collectioneur draagt zorg voor het samenstellen van een gevarieerd en actueel collectieaanbod in de bibliotheken op Spil. Daarnaast geeft de collectioneur advies aan de scholen over de inzet van eigen middelen ten behoeve van de collectie en organiseert zij inspiratiesessies voor professionals, ouders en mediacoaches op het gebied van leesplezier. De medewerker ondersteuning draagt onder andere zorg voor de coördinatie van alle logistieke werkzaamheden en de coördinatie van alle ondersteunende werkzaamheden ten behoeve van de bibliotheken op Spil. De manager van Jeugd & Educatie heeft in 2017 vooral ingezet op: de professionalisering van het team, volgen van trainingen, opleidingen en workshops door mediacoaches. het verdiepen van de relatie tussen scholen en de bibliotheek Eindhoven, realiseren van een gesprekkencyclus met de Spilcentra waarbij een duidelijke agenda het uitgangspunt is. het versterken van de relatie met de kinderopvangorganisaties Kennisdeling en talentontwikkeling binnen het team door middel van de expertise teams. Het onderzoeken van de mogelijkheden op het gebied van een aangepast meubelconcept waarbij maatwerk het uitgangspunt is. Uitvoeren van pilots met aangepaste meubelconcepten. Experimenteren met mogelijkheden om met verdienmodellen te werken. Basisaanbod met maatwerk als uitgangspunt is gratis en extra aanbod op maat kost geld. 6

7 Kwaliteit en het stimuleren en ondersteunen van een opbrengstgerichte wijze van werken Mediacoaches hebben in 2017 een jaarlijkse gesprekkencyclus met de (voor)leescoördinator. Afhankelijk van de onderwerpen kan de directie, de VVE coördinator of de ICT-er van de school aanwezig zijn bij een gesprek. Er vindt minimaal 1 keer per kwartaal een gesprek plaats waarbij van te voren duidelijke agendapunten vastgesteld zijn. Tijdens deze gesprekken komen onder andere de leencijfers, de voortgang van projecten, de collectie, de tevredenheid over het (basis) aanbod en de samenwerking met elkaar aan bod. Naast dit jaarlijkse gesprek zijn er nog vele andere contactmomenten waarbij de mediacoach de vraag ophaalt, activiteiten ondersteunt, vrijwilligers vooruit helpt en aanbod evalueert. Deze aanpak sluit aan op de cyclusmatige manier van kwaliteitsverbetering die in het onderwijs toegepast wordt. (Plan-Do-Check-Act) 7

8 3. Het programma Inhoudelijk zijn de aangeboden projecten en activiteiten voor spilcentra gericht op het vergroten van het leesplezier en de digitale geletterdheid van kinderen van 0 tot 13 jaar. In totaal werden er 958 projecten met deelnemers, uitgevoerd op scholen en kinderdagverblijven. Er werden in 2017, boeken uitgeleend aan kinderen van 0 tot 13 jaar. De komende jaren zullen we ons aanbod doorlopend toetsen op actualiteit en zullen de 21 - eeuwse vaardigheden een steeds grotere rol spelen daarbij. Met het positieve effect op het leesplezier en de digitale geletterdheid, streven we ook een positief effect na op het gebied van taalontwikkeling, zelfredzaamheid, de sociaal emotionele ontwikkeling (empathie), creativiteit en ontwikkeling van de fantasie en verkenning van de wereld om de kinderen heen. Binnen het team Jeugd & Educatie zijn drie expertise groepen doorlopend bezig met het kritisch bekijken en ontwikkelen van nieuw aanbod. Dit zijn de expertise groepen leesplezier, digitale geletterdheid en VVE. De visie van de bibliotheek Eindhoven vormt hierbij het kader waarbinnen we beoordelen en ontwikkelen. Jaarlijks wordt het aanbod aangepast en komt er een brochure uit waarin succesvolle projecten/diensten en nieuwe projecten/diensten worden aangeboden. Het aanbod binnen de doorgaande lijnen leesplezier en digitale geletterdheid is het basisaanbod dat voor alle spillocaties gratis en op maat wordt aangeboden. Daarnaast kunnen spilpartners ook extra aanbod afnemen waarvoor in sommige gevallen betaald moet worden. Workshops en trainingen voor professionals Naast het aanbieden van een innovatieve doorgaande leerlijn op de gebieden leesplezier en digitale geletterdheid werkt de mediacoach ook structureel aan het vergroten van de handelingsbekwaamheid van pedagogisch medewerkers/leidsters en leerkrachten. Kinderdagverblijven & Peuterplaza: 2 in 1 training voor Pedagogisch medewerkers In het najaar van 2016 werd de eerste training voor pedagogisch medewerkers gegeven. In 2017 hebben als gevolg daarvan, 39 pedagogisch medewerkers van 36 locaties het certificaat behaald dat bij deze training hoort. In totaal zijn vanaf pedagogisch medewerkers getraind van 46 locaties. Deze training biedt de mogelijkheid om pedagogisch medewerkers: op te leiden tot voorleescoördinator te scholen op digitaal vlak met de training haal meer uit media. 8

9 Netwerkbijeenkomsten We organiseren 2 keer per jaar een netwerkbijeenkomst voor pedagogisch medewerkers. Per bijeenkomst staat er een thema centraal zoals de kinderboekenweek of laaggeletterdheid. In de toekomst willen we het thema ouderbetrokkenheid ook graag gaan aanhalen bij deze bijeenkomsten. Vanuit de kinderdagverblijven is aangegeven dat er behoefte is aan meer van deze bijeenkomsten. (meer dan 2 keer per jaar) Scholen: Op alle scholen is een leescoördinator aanwezig waar regelmatig contact mee is. Op veel scholen is er ook nog contact tussen de mediacoach en de VVE coördinator, de ICT-er of een taalspecialist. Het wederzijds contact zorgt voor een deskundigheidsbevordering die twee kanten op werkt. De mediacoach denkt mee met de school, doet concrete voorstellen, haalt de vraag op en komt zo in overleg tot maatwerk. De mediacoach biedt de professionals in de school de mogelijkheid om de deskundigheid te vergroten op het gebied van leesplezier en digitale geletterdheid. Dit kan door middel van: inspiratiesessies (haal meer uit media voor peuters, speeddate met kinderboeken) workshops (digitale tools, interactief voorlezen, leesplezier voor kinderen met leesproblemen) Individuele gesprekken met leerkrachten over de inzet van een project in een specifieke situatie. Het vergroten van de ouderbetrokkenheid Er wordt steeds meer gezocht naar de mogelijkheden om ook ouders te betrekken bij de bibliotheek op SPIL. Die betrokkenheid van ouders bij de lees- en taalontwikkeling en op het gebied van digitale geletterdheid van het kind is cruciaal. Vanuit de landelijke organisatie zijn er helaas (nog) geen specifieke tools ontwikkeld voor ouders. We stimuleren wel de 9

10 kansen om verbinding te leggen met de ouders op het gebied van leesplezier en digitale geletterdheid. Hierbij een korte omschrijving van de manieren waarop we ouderbetrokkenheid stimuleren: Ouders worden voorzien van informatie via de nieuwsbrief en thema-brief in het kader van leesbevordering en mediawijsheid in de thuisomgeving. De mediacoaches in het social media team van de Bibliotheek zorgen voor berichtgeving en informatie via de social media kanalen. Ouders worden ook via deze weg geïnformeerd over het belang van hun betrokkenheid als het over mediawijsheid gaat of over het belang van voorlezen. Ouders zijn actief en persoonlijk benaderd en geïnformeerd door de mediacoach omtrent projecten en activiteiten Het succesvolle project vaders lezen voor voor de doelgroep 0 tot 4 jaar organiseert een gezellig voorleesmoment waarbij vaders of opa s aan hun kind kunnen voorlezen. Mediacoaches sluiten regelmatig aan bij de koffieochtenden of bij een speelinloop op kinderdagverblijven om voor te lezen waar ouders bij zijn of om ouders te informeren over het belang van leesplezier Bij het project klaar voor de start worden regelmatig ouders uitgenodigd bij de afsluitende activiteit en het uitdelen van de leesdiploma s. In het extra aanbod is een ouderavond digitale geletterdheid opgenomen. Scholen kunnen op deze manier de deskundigheid van de mediacoach inschakelen om ouders meer te betrekken bij de mediaopvoeding van hun kind. Het innovatieproject Pink & Pienterplein (gevestigd in basisschool De Driesprong) is een nieuwe creatieve speelplaats waar kinderen samen met hun ouders op een creatieve manier bezig zijn. Ongemerkt wordt de taalontwikkeling gestimuleerd van de kinderen en worden ouders meegenomen in een bepaalde pedagogische aanpak die ze ook kunnen toepassen in de dagelijkse opvoeding van hun kind. Samenwerking met Lumens en Wijeindhoven bij het organiseren van het Letterfeest. Het (mede) vormgeven van een ononderbroken ontwikkeling tussen voor- en vroegschool. Mediacoaches dragen bij aan een ononderbroken ontwikkeling tussen voor- en vroegschool. Dit blijkt ook uit de resultaten van de monitor Boekstart. (zie hoofdstuk 5) Doordat peuters en hun ouders steeds meer gebruik maken van de bibliotheek in SPIL wordt de overgang naar de basisschool makkelijker. We zien het dus als belangrijk gegeven dat de samenwerking met de spilpartners goed is. Tijdens de locatiebezoeken van de manager Jeugd & Educatie komt de samenwerking dan ook duidelijk ter sprake. Dit doen we door: 10

11 Een koppeling te maken tussen projecten en de collectie voor de pedagogisch medewerkers en leerkrachten zoals bij de Nationale Voorleesdagen en de Kinderboekenweek. Voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren voor pedagogisch medewerkers en leerkrachten omtrent het nut en de effecten van (Voor)lezen, interactief voorlezen, media wijsheid. Het organiseren van ouderbijeenkomsten die zowel bedoeld zijn voor ouders van peuters, kleuters en leerlingen van de basisschool. Projecten worden uitgevoerd vanuit één doel, echter op maat aangeleverd aan de doelgroep Het stimuleren van peuters en hun ouders om steeds meer gebruik maken van de bibliotheek in SPIL. Aan te sluiten bij het stedelijk educatief programma. Dit is een project dat in samenwerking met een aantal kinderdagverblijven, scholen en culturele instellingen uitgevoerd wordt. 11

12 4. Bestrijding taalachterstanden Op steeds meer scholen wordt gevraagd om een extra inzet van de bibliotheek voor de taalzwakke doelgroep. Op diverse scholen worden de krachten gebundeld met leerkrachten, vrijwilligers en de bibliotheek om taal- en voorlees activiteiten te organiseren die binnen de gegeven situatie passend zijn. Uitbreiding van voorleesuurtjes en het project lees je met me mee zijn hier een voorbeeld van, maar we doen nog meer: De collectie Het team Jeugd & Educatie, ontplooit activiteiten ter voorkoming en bestrijding van taalachterstanden. In 2015 en 2016 stond de peutercollectie in de kinderdagverblijven centraal. In 2017 zijn we daar mee doorgegaan. We hebben geïnvesteerd in een aanvullende baby-peutercollectie op de jeugdafdeling van de Witte Dame en in een kleine collectie babyen peuterboeken bij het consultatiebureau in Spil Genderdal. BoekStartcoach Sinds 2017 werken we samen met Zuidzorg. In Spilcentrum Genderdal werkt de boekstartcoach samen met de verpleegkundigen om laagtaalvaardige ouders te helpen met de taalontwikkeling van hun kind. De verpleegkundigen zijn getraind op het herkennen van laagtaalvaardige ouders en ze verwijst ouders ook door naar de boekstartcoach die 1 keer per week aanwezig is op het consultatiebureau. Daarnaast staat er bij het consultatiebureau in Spil Genderdal ook een baby- en peutercollectie die gebruikt kan worden door de verpleegkundigen, de boekstartcoach en terplekke door de ouders. Vanwege een bezuiniging in 2015 door de Gemeente Eindhoven werden ouders van pasgeboren kinderen niet meer attent gemaakt op het boekstartkoffertje. Tot begin 2017 werden er dan ook maar enkele Boekstartkoffertjes per jaar opgehaald in de Witte Dame. In 2017 is geïnvesteerd in meer bekendheid bij ouders met Boekstart het het boekstartkoffertje. Door de samenwerking tussen Bibliotheek en Zuidzorg en de doorverwijzing van kinderdagverblijven naar het boekstartkoffertje, zijn er vanaf september 2017 tot eind 2017, 215 boekstartkoffertjes in de Witte Dame opgehaald. Daarnaast kregen de 3 consultatiebureaus in de rode wijken (SPIL Boschakker, SPIL Genderdal, SPIL Boschdijk) een jaarabonnement aangeboden zodat zij onbeperkt gedurende 12

13 8 weken, boekjes kunnen lenen als aankleding op deze betreffende locaties en voor het gebruik in de wachtkamer. Het team Jeugd & Educatie biedt binnen het productaanbod extra aandacht aan landelijke of plaatselijke campagnes, zoals bijvoorbeeld de Kinderboekenweek en de Nationale Voorleesdagen. We proberen bij deze landelijke acties de verbinding tussen de kinderdagverblijven en het primair onderwijs te stimuleren. Samenwerking met Lumens en Wijeindhoven bij het organiseren van een pilot letterfeest op twee locaties. Ouders en kinderen worden op het spilcentrum uitgenodigd om verhalen uit hun cultuur met elkaar te delen en hun kinderen te begeleiden met het verwerken van deze verhalen door middels van het maken van een boekje. Aanwezigheid van de mediacoach bij een speel-inloop op een Spilcentrum. De mediacoach kan ouders en hun kinderen inspireren tot voorlezen door zelf voor te lezen of door het geven van informatie. 13

14 5. Cyclusmatige kwaliteitsverbetering Ook in 2017 zijn alle voorschoolse locaties en alle scholen uitgenodigd om mee te doen met de monitor BoekStart of de monitor Bibliotheek op School. Het meetinstrument is een kans om met elkaar op een pro actieve en cyclusmatige manier te werken aan kwaliteitsverbeteringen. De landelijke monitor Bibliotheek op School Om de effecten te meten van het concept Bibliotheek op Spil bestaat de landelijke monitor Bibliotheek op school. Dit landelijke meetinstrument heeft een aantal belangrijke voordelen: Het instrument is ontwikkeld in samenwerking met een aantal gerenommeerde onderwijskundige experts. Met een beperkte inspanning van de ondervraagden wordt gedetailleerd in beeld gebracht wat het effect van de bibliotheek op school is op het leesplezier van kinderen. Hierin komt het leesgedrag van de kinderen, het leerkrachtengedrag, de ouderbetrokkenheid en de deskundigheid van de mediacoach in beeld. De mogelijkheid om te benchmarken. Er zijn verschillende mogelijkheden om te rapporteren. o Op schoolniveau; Interessant om samen met het schoolteam te bepalen op welke gebieden er nog winst te behalen valt en om te constateren of een bepaalde aanpak gewerkt heeft. o Op bibliotheek niveau; Interessant voor de bibliotheek om het aanbod en de deskundigheid van de mediacoach te monitoren. o Op gemeentelijk niveau: Interessant vanwege de mogelijkheid om de subsidiegever te verantwoorden. De wet op de privacy wordt bij het invullen en verwerken van de monitor degelijk uitgevoerd. 14

15 Het uitvoeren van de landelijke monitor bibliotheek op school stuit om diverse redenen op weerstand bij scholen en hun besturen. In 2017 hebben 13 scholen zich aangemeld voor de Monitor PO. Landelijke monitor BoekStart In de kinderopvang is vanaf het begin veel bereidheid om samen te werken en om mee te doen met de monitor. Boekstart is ontwikkeld door Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek en is onderdeel van het programma Kunst van Lezen. De monitor is een landelijk instrument dat jaarlijks ingevuld dient te worden. Het belangrijkste doel is het in kaart te brengen van de voorleesomgeving en het gedrag van de pedagogisch medewerkers rondom voorlezen. Uit onderzoek blijkt dat voorlezen loont: ouders en professionals die kinderen al op zeer jonge leeftijd voorlezen, zorgen voor een duidelijk extra positief effect op de ontwikkeling van de woordenschat. Met de gegevens uit de monitor wordt in kaart gebracht wat goed gaat binnen de locatie en waar verbetering nodig is. Resultaten 2017 In 2017 hebben 35 kinderdagverblijven/peuterspeelzalen mee gedaan en hebben 153 pedagogisch medewerkers de lijst ingevuld. Wij zien dat als een heel mooi aantal respondenten gezien het feit dat er in 2015 nog maar 6 locaties deelnamen aan deze monitor. Alle resultaten zijn nabesproken met de locaties in een persoonlijk gesprek met de mediacoach. In dit gesprek kunnen verbeterpunten vastgesteld worden en kunnen er afspraken gemaakt worden over de manier waarop deze verbeterpunten aangepakt kunnen worden. De uitslag van 2017 heeft de volgende opvallende punten: In 2017 heeft 61% van de locaties een voorleesplan. In 2015 was dat 0%. 52% van de locaties geeft aan een samenwerking met het basisonderwijs te hebben in het kader van leesbevordering (doorgaande leeslijn). Landelijk is dit 31%. 30% van de locaties geeft aan dat er afspraken zijn gemaakt met betrekking tot omgaan met laagtaalvaardige ouders. Landelijk is dit 10% Het stimuleren van ouders om voor te lezen en naar de bibliotheek te gaan is zowel landelijk als in Eindhoven een aandachtspunt. We willen hier in de toekomst heel graag samen met de Kinderdagverblijven mee aan de slag. 15

16 43% van de locaties geeft aan dat er een actuele en frisse collectie boekjes is op alle groepen. Landelijk is dit 69%. Helaas kan de Bibliotheek door de beperkte financiële middelen op dit punt niet aanhaken bij wat landelijk het beeld is. Uit deze resultaten blijkt onder andere dat de complete en spil-brede aanpak (scholing, aanbieden van extra baby en peutercollectie en de spil-brede inzet van de mediacoach) een positieve ontwikkeling in gang heeft gezet op het gebied van taal en leesplezier. 16